DR IZABELA FORNALIK
ZAGADNIENIA DO EGZAMINU Z PRZEDMIOTU PEDAGOGIKA SPECJALNA
III ROK, POR, ROK AKADEMICKI 2009/2010
EGZAMIN PISEMNY: 7 LUTEGO, GODZ. 10.00 (GRUPY A, B, POŁOWA D)
GODZ. 11.45 (GRUPY E, F, POŁOWA D)
Rozumienie przez dzieci zjawiska śmierci w zależności od wieku.
Dzieci do 3r ż. nie są w stanie pojąć śmierci
3-5lat (piagetowski stadium myślenia przedoperacyjnego)śmierć jest opisywana jako rodzaj snu lub podróży, aktu odwracalnego i czasowego, dlatego zdaniem dzieci zmarły wie ,co się dzieje na ziemi i czuje (zapach kwiatów, głód).
6-8lat(piagetowskie stadium operacji konkretnych)
1zrozumienie śmierci odzwierciedla wzrost umiejętności przeprowadzania operacji umysłowych, procedury klasyfikacji, odkrywanie związków przyczynowo-skutkowych
2dzieci zaczynają sobie zdawać sprawę z ostateczności śmierci
3często personifikują śmierć jako …..
3nie rozumieją że śmierć jest nieunikniona, czymś naturalnym
powyżej 9r.ż.stadium operacji formalnych
1uswiadamianie że śmierć jest nieunikniona, jest końcem życia i przeznaczeniem
2 uświadamiaja sobie własna śmiertelność
W jakich sytuacjach należy z dziećmi rozmawiać o śmierci.
Śmierć zwierzątka w życiu dziecka - fazy, przez jakie przechodzi dziecko, jak je wspierać w przeżywaniu żałoby po śmierci zwierzęcia.
FAZA1.-szok, odrętwienie.Dziecku trudno jest zaakceptować, a niekiedy zrozumieć co i dlaczego się stało.Dobrze jest porozmawiać o przyczynie śmierci, by osoba nie obwiniała siebie karcąc się.Najgorzszy jest potajemny zakup nowego zwierzatka?
FAZA2-przykre uczucia- złość, smutek.
Nie należy pomniejszac straty mówiąć to tylko zwierze, kupimy ci nowego.
Pozwolic na zorganizowanie zwierzakowi pochówku(w lesie, i nie wyrzucać gdzies rybki na oczach osoby cierpiącej.
Rozmawiac o uczuciach.
FAZA 3akceptacji i nowego początku.
Osoba akceptuje nieodwracalność faktu śmierci
Bywa że sygnalizuje gotowość zakupu innego zwierzątka
Teraz już nie odczuwa że nowe ma zastąpić stare?
Jak nie rozmawiać a jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci? - wskazówki praktyczne.
JAK NIE ROZMAWIAĆ-
Unikaj metafor-przekroczyć wrota do krainy wiecznej szcześliwości.są one dla dziecka i dla osoby niepełnosprawnej niezrozumiałe.
Nie porównuj do snu
Nie mów ze jak ktos umrze że”odszedł”-osoba może by zasmucona że się nie porzegnała
Że tylko starzy ludzie umieraja
Że umarł bo zachorował
JAK ROZMAWIAĆ-
Miej pod uwaga jaki jest wiek dziecka
Wyjaśnij śmierć jest udziałem wszystkich istot żywych
Uznaj że nie znasz odpowiedzi na wszystkie pytania, lecz nie chcesz unikać tematu śmierci,wyjaśnisz to co sam wiesz i rozumiesz.
Zanim odpowiesz pomysl o co osoba niepełnosprawna intelektualnie pyta,nie urzadzaj wykładów skup się na konkretnych odpowiedziach.
Jak dziecko może towarzyszyć bliskiej osobie, która umiera: dlaczego dzieci odsuwamy od umierających, jak mogą pomóc umierającemu, jak przekazać dziecku informację o śmierci bliskiej osoby.
Dlaczego dzieci odsuwamy od umierających
Nie ma pewności ze zrozumie co się dzieje
Może wywołać trudne emocje, zachowania, płakać , zadawać trudne pytania o które nie chcemy być pytani
Jak mogą pomóc umierającemu
Zachęcaj by odwiedzał osobę w szpitalu
Spraw by dziecko pomagało umierającemu w prostych czynnościach
Zachęcaj by miało szanse zapytać „co mogę dla Ciebie zrobić”
Nie ograniczaj fizycznej bliskości
Jak przekazać dziecku informację o śmierci bliskiej osoby
Informacje od razu
Pocieszaj
Wypowiadaj słowa: jest mi smutno, ale poradzimy sobie.
Daj dziecku szanse wyjaśnić emocje i niepokoje.
Nie infantylizuj i nie kłam
Poproś inna osobę, przyjaciela rodziny lub profesjonalistę o pomoc.
Czy dzieci powinny brać udział w pogrzebie? Istota i sens pogrzebu. Jak je do tego przygotować? Jak odpowiadać na pytania dzieci związane z pogrzebem?
Dziecko w wieku przedszkolnym może czuć się przerażone, jak dorośli niekontrolowanie wyrażają żal. Jeśli dziecko jest starsze lub dorosłe i na tyle sprawne intelektualnie, ze jesteśmy w stanie przekazać mu podstawowe informacje, nie powinniśmy ograniczać jego uczestnictwa w rytualnym pożegnaniu.
Co to jest pogrzeb? jest to uroczystość podczas której zegnamy się z ukochanymi osobami, które umarły.
Po co jest pogrzeb? Żeby bliscy mogli przyjść i się spotkać razem. Razem pożegnać się z umarłym modląc się i dzieląc uczuciami, pocieszając się.
Co będziemy robili na pogrzebie? Na pogrzebie będziesz blisko mnie. Możesz pożegnać się z bliska albo jak nie chcesz z daleka. Potem ciało z trumna będzie pochowane w ziemi w tym miejscu będzie grób.
Czy zmarły będzie na pogrzebie? Tak jego ciało będzie spoczywało w trumnie.
Czy ja musze iść na pogrzeb? Twoja decyzja-trzeba uszanować to. Również możesz się pożegnać z daleka. Nie musisz iść i brać udział w pogrzebie.
Żałoba w życiu dziecka i osoby niepełnosprawnej intelektualnie: czym jest żałoba, etapy żałoby, jak pomóc dziecku przeżyć żałoby (zasady wspierania).
Żałoba jest procesem, przez który przechadza ludzie idący różnymi drogami i w różnym czasie. To nie czas jako taki jest cudownym uzdrowicielem, ale czas w którym mamy możliwość doświadczenia naszego smutku, bólu i przejścia przez życiową próbę. Żałoba jest ta drogą, która prowadzi nas do odbudowania życia po utracie bliskiego człowieka, Jego kluczowym elementem jest uświadomienie sobie, ze nikt nigdy nie przywróci życia takiego jakim było ono wcześniej. Etapy żałoby- SZOK-może objawiać się negowaniem w to co się wydarzyło lub odrętwieniem brakiem czucia.
- Osoba niepełnosprawna może sprawiać wrażenie bardzo spokojnej jakby śmierć najbliższego jej nie obchodziła. Zazwyczaj ból dociera z opóźnieniem.
-Doznania które utożsamiamy z lękiem: skurcze żołądka, utrata apetytu, skłonność do irytacji, bezsenność.
POSZUKIWANIE
- objawy neurotyczne, przeniesienie się poszukiwanie straconej osoby.
-Dziecko lub osoba niepełnosprawna intelektualnie zwłaszcza taka która nie mówi, nie potrafi wyrażać swoich uczuć może na tym etapie chodzić z kąta w kąt jakby bez celu, ujawniać zachowania stereotypowe.
-Mogą nasilić się napady padaczkowe albo inne dolegliwości somatyczne.
GNIEW-złość żal odczuwany względem zmarłego.
-poczucie winy z powodu straconego czasu życia, niewypowiedzianych słów miłości, niemożności ochronienia ukochanej osoby przed nieuniknionym.
-niektóre osoby z intelektualna niepełnosprawnością wymagające stałej opieki mogą dodatkowo czuć się winne śmierci rodzica. Nie raz słyszały słowa:” ja się wykończę przez to wnoszenie wózka”.
DEPRESJA-może ona objawiać się ciągłym płakaniem, atakami płaczu, bezsennością lub uciekaniem w sen.
-Niespokojna nadaktywność: niemożność skupienia się na niczym za wyjątkiem myśli o stracie, rozpamiętywanie zdarzeń, które do niej doprowadziły, brak zainteresowania wszystkim co zwykle przyciąga uwagę i sprawia przyjemność.
-Regres zachowań
POSTANOWIENIE-pogodzenie się
-Jest to etap, w którym do pewnego stopnia godzimy się z utratą, akceptujemy ją, dostosowujemy się do niej.
-Koncentracja na zachowaniach a nie na ich przyczynach
Jak pomóc dziecku przeżyć żałoby (zasady wspierania)
Wspólne płakanie-nie ukrywaj własnego żalu. Czasem jest to jedyny rodzaj wsparcia jakim możemy obdarzyć cierpiąca z powodu straty osobę.
Daj sposobność do wyrażania uczuć-potwierdź je i zaakceptuj.
Pozwól na wyrażanie gniewu, złości, żalu-potępianie negatywnych uczuć z punktu widzenia społecz. czyni nas odpowiedzialnymi za przedłużanie rozpaczy, wstydu, wyrzutów sumienia.
Potwierdzaj te uczucia-„ Ja tez się czasem złoszczę”
Terapia wspomnieniami-inicjuj rozmowy o zmarłym, wspominaj go. Przygotuj księgę wspomnień rysunki, zdjęcia, sytuacje. Rysowanie portretu ukochanej osoby. Pisanie listu do zmarłej osoby do babci, anioła. Czytanie lub oglądanie filmów dotyczących śmierci.
Odnieś się do własnych poglądów religijnych i filozoficznych „czy spotkamy się w niebie?”-trzeba być ostrożnym bo dziecko będzie chciało popełnić samobójstwo by się spotkać ze zmarłym.
8.Czy można przygotować osobę niepełnosprawną intelektualnie do śmierci rodziców? Jak rodzice mogą zabezpieczyć swoje dziecko? Jakie problemy rodzi śmierć rodziców? Problemy rodzeństwa.
Jak rodzice mogą zabezpieczyć swoje dziecko?
Uporządkować sprawy finansowe, spadkowe.
Otwarta rozmowa z pełnosprawnym rodzeństwem lub kimś z rodziny, kto będzie opiekował się po śmierci.
Przygotowanie niepełnosprawnego syna ,córki do życia z dalszą rodziną.
Znalezienie placówki w której dorosły niepełnosprawny syn/córka może zamieszkać- nie bać się że jest się złymi rodzicami.
Bycie rówieśnikami.
9.Kiedy umiera dziecko: jak je do śmierci przygotować? Jak odpowiadać na pytania dziecka?
DEPRESJA-reaktywna, przygotowawcza.
Czy ja na pewno umrę?- wiem że się martwisz że jesteś bardzo chora ale lekarze mowia…..dlatego przepisali dla ciebie lekarstwa
-lekarze nie mogą wyleczyć choroby ale mogą sprawić by nie cierpiała przed śmiercią, uśmierzyć ból.
Czy to mnie będzie bolało? Nie wiem dokładnie co będziesz czuł. Jeśli będzie bolało powiedz mi..
Nie zostawisz mnie? Nie będę przy tobie cały czas.
Co się ze mną stanie po śmierci? Twoje ciało zostanie pochowane a dusza zostanie z nami. nie będziesz czuć bólu lub odwołać się do tego w co wierzymy.
Czy będę mógł was widzieć z nieba?- odpowiedź na powyższe pytanie powinna zależeć od wyznawanej przez nas religii czy poglądów filozoficznych.
Wewnętrzna zgoda na jego odejście , co możemy dać.
„Żyj w teraźniejszej chwili..
Tylko ona jest życiem.”
10.Etapy, przez jakie przechodzi osoba umierająca na drodze do akceptacji swojej śmierci według E. Kubler-Ross: opisz etapy, w jaki sposób możemy być pomocni osobie umierającej na poszczególnych etapach. (wykład na II r.)
• Koncepcja etapów umierania wg Kubler -Ross:
1. etap - zaprzeczenie
2. etap - gniew
3. etap - negocjacje (targuje się o życie, próbuje zawierać kontrakty z Bogiem)
4. etap - depresja
5. etap - akceptacja
I etap - nie przyjęcie prawdy przez pacjenta i osobę towarzyszącą.
Poznanie przez chorego rozpoznania to wyrok wywołujący wstrząs psychiczny.
Chory reaguje zaprzeczeniem i iluzją dobrego samopoczucia. Pojawiają się myśli i wypowiedzi „Mnie nie może spotkać coś podobnego, to> nie dotyczy mnie, to niemożliwe ...."Reakcja ta pomaga uśmierzyć doznany wstrząs i jest typowa dla osób, które o chorobie dowiedziały się nagle, nie były przygotowane na takie rozpoznanie. Prof. Jacek Łuczak - wykładowca
W kolejnym stadium miejsce niedopuszczenia do siebie prawdy zajmuje izolacja uczuciowa. Chory o swoim zdrowiu, chorobie, śmierci, nieśmiertelności rozmawia tak jakby jego to nie dotyczyła. Staje z boku swojego przeznaczenia. Podobny wstrząs psychiczny udziela się jego bliskim.
II etap - wzburzenie emocjonalne, bunt.
To okres, w którym chory nie dopuszcza do siebie prawdy. Targany jest falą zmiennych uczuć, wpada w złość, gniew, a stawiane pytanie „dlaczego właśnie mnie musiało się to przytrafić" należy traktować jako uczucie cierpienia, udręki, strachu. Nie sposób znaleźć na to pytanie odpowiedzi.
III etap - przetarg o życie.
To dla chorego czas nadziei, że za ofiarowanie siebie całego Bogu odroczy ostateczny kres. Chce odroczyć wyrok o ważne wydarzenie w rodzinie, chociaż o jeden dzień. To najbardziej przejmujący z okresów umierania, odbywa się bowiem w ciszy myśli, a transakcji dokonuje się z „SIŁAMI WYŻSZYMI". Jest to walka o nadzieję, krzyk o nadzieję, której nie ma.
IV etap - przygnębienie, nadzieja.
Zawodzą metafizyczne targi. Chory zaczyna rozumieć swój stan. Rodzi się nadzieja i zwątpienie. Nadzieja nie jest wynikiem poprawy stanu zdrowia, ale przechodzeniem życia w śmierć. Pozostaje rozpacz przybierająca postać depresji.. Depresja może objawiać się dwojako:
albo
• odczuciem poniesionej straty, bezradności, niemożności powrotu do zdrowia, bezsilnością,
albo
• poczuciem zagrożenia życia, żalem za utratą bliskich, żalem za utraconym światem.
Żegnając się ze światem chory przygotowuje się do przyjścia śmierci.
V etap - pogodzenie się z rzeczywistością i pożegnanie.
Chory pogodzony ze swoim losem czuje się zmęczony i słaby. Gotowy jest do przyjęcia śmierci, wolny od rozpaczy, rezygnacji, bezradności, gniewu.
Krąg jego zainteresowań światem zewnętrznym zawęża się. Bardziej skoncentrowany jest na „tu i teraz". Zbliżająca się śmierć nie jest już silnym stresorem. Na ograniczenia wynikające z choroby reaguje słabo. Niektórzy chorzy odczuwają silną potrzebę mówienia, planowania, wyrażania ostatniej woli co do uroczystości pogrzebowej, miejsca pochówku, pomnika. Na tym etapie bardzo dużego wsparcia potrzebują bliscy chorego.
Obserwowany w ostatnich latach postęp wiedzy doprowadził do podziału medycyny na szereg wąskich specjalności. W pogoni za nowymi metodami leczenia chory przestał być podmiotem naszych działań, a stał się ciekawym przypadkiem chorobowym. Śmierć jest nie pożądana, odbierana jako porażka najnowszych zdobyczy medycyny.
Niesienie pomocy umierającym należy do najtrudniejszych zadań. Przyjmuje się, że chorym umierającym powinien opiekować się zespół, gdy tymczasem pielęgniarka pełniąca dyżur często samotnie staje wobec problemów pacjenta.
Pielęgniarki poprzez fakt ciągłej obecności przy chorym stają mu się bliskie.
Wykonywane przy chorym czynności pielęgnacyjne, lecznicze sprzyjają rozmowom, zwierzeniom. Ich bliskość w ostatnich chwilach życia przynosi ulgę, daje oparcie i poczucie bezpieczeństwa. To pielęgniarka na chwilę zatrzyma się, porozmawia, potrzyma w milczeniu za rękę, poprawi koc, poduszkę, Zdawałoby się, że są to czynności rutynowe, nic nie znaczące gesty, ale dla chorego to bardzo dużo. Nie jest samotny w swoim cierpieniu.
Osobisty stosunek pielęgniarki do pojmowania śmierci ma duży wpływ na jakość opieki nad chorym w ostatnich dniach życia.
11.Opisz konteksty świadomości śmierci według Glasera i Straussa (wykład na II r.).
• Interakcje z umierającym (wg Glasera i Straussa): koncepcja kontekstów świadomosci
1. zamknieta świadomosć
2. podejrzewania
3. wzajemne udawanie
4. otwarta świadomosć
12.Wyjaśnij, co oznacza termin integracja. Opisz, (wyjaśnij istotę, podaj przykłady) poziomy integracji według A. Krause.
INTEGRACJA
Ma wiele znaczeń, tworzenie całości z części, włączanie jakiegoś elementu w całość, jednocześnie jakichś osób, oznacza dynamiczna równowagę
*w ujęciu psychologicznym
proces integracji uważany za podstawową funkcję osobowości za przejaw dobrej organizacji, sprawności i podporządkowania składowych czynności psychicznych, całości osobowości -stanowi Wyznacznik zdrowia psychicznego
*w ujęciu socjologicznym
-dotyczy funkcjonowania systemu społecznego i wzajemnych relacji (koordynacji i kooperacji) zachodzących pomiędzy jednostkami tworzącymi ten system
-zespolenie i zharmonizowanie elementów zbiorowości społecznej(rodziny, społeczności lokalnej) lub całych grup społecznych ( w obrębie narodu czy społeczeństwa) przejawiające się w intensywności i częstotliwości kontaktów miedzy członkami danej zbiorowości oraz przez akceptacje i realizacje wspólnych systemów, Wartości norm, ocen
Ważnym czynnikiem integracji społecznej jest wspólność interesów i Podobieństwo sytuacji życiowej członków danej grupy
Przeciwieństwem integracji społecznej jest społeczna Dezintegracja, objawiająca się ustaniem kontaktów, zerwaniem związków społecznych, zanikiem reguł i norm współżycia społecznego
Integracja jest Wiec pewnym stanem poziomem więzi społecznej
W jej zakresie możemy wyróżnić:
*integracje funkcjonalną
ma ona Charakter obiektywny i wynika z funkcjonalnego podziału ról pełnionych przez jednostki w zbiorowości (np. ról zawodowych wynikających z podziału pracy)
*integracje normatywna
opiera się ona na wspólnych wartościach, dążeniach, celach oraz wspólnych kryteriach ocen
*integracja komunikatywna
rozumiana jako Zasób wspólnej wiedzy (o normach, funkcjach, celach)
w pedagogice Integracja funkcjonuje w 2 obrazach
1-integracja w dydaktyce
rozumiana jako scalanie wiedzy w wyniku łączenia treści programowych w odpowiednie bloki interdyscyplinarne
2-integracja w ped spec i rehabilitacji
rozumiana jako
*wielokierunkowe, zespolone działanie, mające na celu rewalidację jednostek odbiegających od normy
*cel kształcenia ogólnego oraz specjalnego bądź wynik procesu rehabilitacji niepełnosprawnych
*proces integrowania osób
jako włączanie osób niepełnosprawnych w zwykłe formy życia społecznego odbywa się na rożnych poziomach i różnorodnym zakresie ludzkiej działalności dając szansę pełnej samorealizacji dzięki umożliwieniu realizacji rożnych funkcji
INTEGRACJA TRAKTOWANA JEST JAKO:
*niezbędny warunek pomyślnego przebiegu rehabilitacji osób niepełnosprawnych
*metoda działań rehabilitacyjnych kiedy niepełnosprawni podejmują równorzędne partnerstwo z otoczeniem w zakresie realizacji spraw ich dotyczących a także aktywnie kształtują Proces własnej rehabilitacji przez określenie swoich potrzeb i znajdowanie sposobów ich zaspakajania oraz przekazują własne doświadczenia innym niepełnosprawnym
WARTOŚCI INTEGRACJI
*pozwala niepełnosprawnym na optymalny rozwój w naturalnym środowisku społecznym w warunkach umożliwiających zaspokojenie ich różnorodnych potrzeb
*przygotowuje osoby niepełnosprawne do pracy zawodowej, pełnienia ról społecznych i samodzielnego podejmowania decyzji
Opracowanie integracyjnego systemu nauczania i wychowania polegającego na maksymalnym włączaniu dzieci i młodzieży z odchyleniem od normy do zwykłych szkół, placówek oświatowych, umożliwiania dzieciom niepełnosprawnym nauczania w gronie zdrowych rówieśników bez obniżania poziomu nauczania w klasie.
SYSTEM EDUKACJI
Polega na kształceniu i wychowaniu osób z odchyleniami od normy w stanie zdrowia i rozwoju w powszechnych szkołach oraz placówkach oświatowych
POZYTYWY INTEGRACJI
Dziecko niepełnosprawne może przebywać w rodzinie i uczyć się w pobliżu miejsca zamieszkania (każde Dziecko ma Prawo do wychowania we własnej rodzinie i do wzrastania w naturalnym środowisku rówieśników
Dzieci niepełnosprawne lepiej i szybciej rozwijają, dostrzegają swoje możliwości w otoczeniu dzieci pełnosprawnych
W szkole masowej dzieci niepełnosprawne otrzymują znacznie więcej bodźców
PRZES�?ANKI INTEGRACJI EDUKACYJNEJ
*prawa człowieka
*prawa dziecka
*cele edukacji
*doświadczenia współdziałania osób niepełnosprawnych z pełnosprawnymi
WARUNKI STWORZENIA RÓWNYCH SZNAS
Musi zaistnieć:
*drożność kształcenia
*dostępność architektoniczna budynków szkolnych
*pełna osłona psychopedagogiczna wspierająca nauczanie
*wsparcie rodzin osób niepełnosprawnych w ich specyficznej sytuacji
*bezpłatny dostęp dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do sprzętu rehabilitacyjnego i nowoczesnego oprotezowania
WARUNKI WDROŻENIA PROGRAMU
1-specjalistyczne i kierunkowe przygotowanie kadry pedagogicznej
2-przygotowanie od strony architektonicznej placówki do przyjęcia uczniów niepełnosprawnych
3-odpowiednie oprzyrządowanie dla uczniów
4-zapewnienie środków finansowych przez Organ prowadzący placówkę na wdrożenie programu
FORMY INTEGRACJI EDUKACYJNEJ
1-klasy i szkoły integracyjne od 15-20 uczniów w tym od 3-5 uczniów niepełnosprawnych
2-nauczanie indywidualne uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (według programu odnośnej szkoły specjalnej) w klasach zwykłych
3-zajęcia korekcyjno-kompensacyjne i dydaktyczno-wychowawcze wobec uczniów z deficytami parcjalnymi (częściowe zaburzenie rozwoju w edukacji masowej)
4-klasy specjalne w szkołach masowych (klasy terapeutyczne, klasy wyrównawcze)
5-szkoły specjalne w sąsiedztwie szkół masowych tzw. „szkoły sąsiedzkie”
6-szkoły specjalne i ośrodki szkolno-wychowawcze otwarte na integracje społeczną ze środków lokalnych
POZIOMY INTEGRACJI EDUKACYJNEJ
*fizyczny
umieszczenie w jednym miejscu lokacyjnie uczniów pełnosprawnych i niepełnosprawnych
*funkcjonalny
wspólne uczenie się z realizacja rożnych programów nauczania lub /i jest to bardziej zaawansowany poziom (wspólne uczenie się i realizacja jednego integracyjnego programu nauczania z uwzględnieniem rożnych potrzeb edukacyjnych uczniów
*społeczny integracji szkolnej
PRAWA DZIECKA NIEPE�?NOSPRAWNEGO:
-prawo do nauki
-bezpłatnego transportu do szkoły
-z nieodpłatnego zakwaterowania w internacie
-z opieki psychologiczno-pedagogicznej
-do uzyskania opinii do indywidualnych potrzeb
13.Integracja na poziomie szkoły (zasady organizacji w placówce), problemy integracji w szkole, w życiu zawodowym, w życiu osobistym osób niepełnosprawnych. (na podstawie debaty z dn. 17 listopada 2009 r.)
Problemy społecznej integracji tkwią w otoczeniu cywilizacyjnym, w środowisku społecznym, w sferze kulturowych wartości, sposobów zachowywania się ludzi oraz procesie edukacji dzieci i młodzieży.
Maciarz (1999) wyróżniła bariery, które zakłócają istotę integracji.
Są to bariery:
fizyczne,
społeczne,
kulturowe,
edukacyjne.
W odniesieniu do barier fizycznych autorka porusza problem barier architektonicznych, które uniemożliwiają swobodne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych. Bariery te tkwią w konstrukcji tras komunikacyjnych, obiektach architektonicznych, w środowiskach komunikacji. Z tego powodu dzieci i młodzież z wysokim stopniem dysfunkcji narządu ruchu skazywane są na nauczanie indywidualne w domu, a dzieci z głębszym uszkodzeniem narządu wzroku i słuchu umieszczane w specjalnych ośrodkach, daleko od domu rodzinnego.
Inny rodzaj niepowodzeń integracji niosą za sobą bariery społeczne. Są to wszelkiego rodzaju postawy oraz przesądy w stosunku do osób niepełnosprawnych. Powodują one ograniczenia w życiu społecznym, aktywności i pełnieniu różnych ról. Wyznaczają dla nich wąski wachlarz zawodów i stanowisk pracy. Pomimo, że bariera ta została w ostatnich latach złagodzona to jednak spotyka się przypadki niechęci niektórych pracowników do udostępniania osobom niepełnosprawnym miejsc pracy, pewnych ról i stanowisk. Czasami uprzedzenia te mają charakter emocjonalny, który polega na unikaniu kontaktów towarzyskich i zawodowych z niepełnosprawnymi a nawet niechęci nauczycieli do pracy w integracyjnych formach edukacji.
Bariery kulturowe tkwią w oddziaływaniach kulturowych, którym od wczesnych lat życia podlegają dzieci w swoim środowisku. Od wczesnego bowiem dzieciństwa kształtuje się w psychicznych strukturach poznawczych wyobrażenie schematu budowy ludzkiego ciała, wyglądu fizycznego. Dziecko stale uwrażliwiane jest na wartość zdrowia i sprawności. Przekonuje się je, że uroda zapewnia atrakcyjności i powodzenie społeczne. Dlatego często dzieci podczas pierwszych kontaktów z osobami dotkniętymi widoczną niepełnosprawnością przejawiają wobec nich negatywne emocje i zachowania.
Czasami dzieci i młodzież pełnosprawna skłania się do tzw. kamuflażu swoich negatywnych emocji wobec osób niepełnosprawnych. Stosują wyrafinowane sposoby unikania tych kontaktów z rówieśnikami, maskują swoją niechęć. Badacze podkreślają, że uczniowie niepełnosprawni na ogół nie są lubiani przez innych uczniów w klasie i nie czują się dobrze. Najczęściej integracja zaczyna i kończy się w ramach klasy czy szkoły. Aktualna jest tylko pod kontrolą nauczyciela. Uczniowie pełnosprawni, znając oczekiwania nauczycieli w zakresie integrowania się, dostosowują się do nich. W sytuacjach kontrolowania przejawiają określone pozytywne zachowania wobec swoich kolegów z niepełnosprawnościami. Powoduje to, że często nauczyciel nie zdaje sobie sprawy, że osoba niesprawna jest izolowana w grupie.
Podobnie reagują osoby dorosłe. Podczas kontaktu z osobą niepełnosprawną czują dezorientację, czują brak kompetencji w zakresie pożądanych zachowań i często wycofują się z kontaktu. Czasami maja oni negatywne wyobrażenie o niepełnosprawności - osoba niepełnosprawna to osoba niepełnowartościowa.
Istota bariery edukacyjnej, o której wspomina A. Maciarz tkwi w procesie dydaktycznym tradycyjnej szkoły oraz stosowanych zabiegach organizacyjno - wychowawczych. Strategia motywowania uczniów do osiągnięć nie sprzyja kształtowaniu się pozytywnych więzi między młodzieżą pełnosprawną i niepełnosprawną. Osiągnięcia edukacyjne oceniane są wg. standardowych wymagań. Nie uwzględniają indywidualnych różnic. Niepełnosprawni narażeni są na stres związany z rywalizacją w warunkach nierównych szans. Osoby, które przegrywają nie są atrakcyjnymi uczestnikami.
Z drugiej zaś strony osoby sprawne czują się pokrzywdzone, gdy ich niepełnosprawni rówieśnicy otrzymują oceny wyższe za wykonanie np. pracy plastycznej o wiele niższym poziomie wykonania.
Podobnie strategia oceniania zachowania dzieci nie przyczynia się do rozwijania więzi między nimi. Nauczyciele mają bowiem tendencję do wyodrębniania z klasy uczniów „ najlepszych” i „ najgorszych”. W ocenie nie uwzględnia się zdrowotnych, osobowościowych i społecznych uwarunkowań. Ten sposób oceny nie uczą dzieci wzajemnego rozumienia swego zachowania, zwłaszcza zachowania tych słabych, przyhamowanych, chorych.. Niesprawność stanowi często czynnik dzielący grupę.
Zdarza się, że nauczyciele polecają uczniom niepełnosprawnym siedzenie w oddzielnych ławkach. Przyczynia się to do stygmatyzowania tych osób i zwiększenie psychicznego dystansu dzieci pełnosprawnych do niepełnosprawnych.
Niedostatek kompetencji metodycznych nauczycieli niezbędnych w udzielaniu specjalnej pomocy w nauce uczniom z niepełnosprawnością intelektualną, wzrokową, słuchową sprawia, że obniżają oni wymagania dydaktyczne oraz kryteria oceny. Nadmierna pobłażliwość powoduje regres ich osiągnięć w nauce. Doping osób pełnosprawnych i pobłażliwość dla niepełnosprawnych różnicują te grupy i rzutują niekorzystne na ich wzajemną akceptacją i współdziałanie,
Problem dotyczy także sfery organizacyjnej podczas nauczania obu tych grup. Uczniowie z niepełnosprawnościami o ograniczonych możliwościach nie tylko uczenia się, lecz również kontaktowania, wymagają dodatkowo więcej czasu ze strony nauczyciela. W grupie są też takie osoby, których możliwości i zdolności wyprzedzają okres rozwojowy rówieśników tzw. dzieci zdolne. Nauczyciel nie jest w stanie optymalnie nauczać wszystkich uczniów ( Bachman 1995)
Inny problem wiąże się z tym, że uczniowie pełnosprawni zmuszania są do uczenia się w atmosferze pewnego dyskomfortu psychicznego. Równolegle prowadzone zajęcia z uczniami niepełnosprawnymi dekoncentrują ich uwagę, zwalniają tempo uczenia się, często obniżają wymagania.
14.Co to jest normalizacja? Opisz warunki, jakie powinny być spełnione, by można było mówić o normalizacji życia osób niepełnosprawnych (na przykładzie domu pomocy społecznej).
Normalizacja nie oznacza normalizowania osób różniących się dopasowywania ich osobowościowych, dążenie do przekształceń środowiskowych które pozwolą doświadczać mu normalności.
Normalizacja jest szeregiem instytucjonalnych i pozainstytucjonalnych działań zmierzających do stworzenia normalnych warunków życia, determinujących w dużej mierze jednostkowe relacje człowieka niepełnosprawnego w środowisku lokalnym.
Zasady normalizacji:
Mieszkanie w domu i normalizacja rytmu dnia.
Normalizacja rytmu tygodnia.
Normalizacja rytmu roku(święta ,ferie).
Normalizacja życiorysu(wiek szkolny, bycie dzieckiem).
Normalizacja autonomii.
Normalizacja kontaktów z płcią przeciwna.
Normalizacja warunków codziennej egzystencji(zarabianie,wydawanie).
Normalizacja warunków życia.
Normalizacja kontaktów socjalnych w środowisku lokalnym.
15.Refleksje związane z pobytem w placówce, zasady funkcjonowania placówki (DPS Janowice Wlk., Zespół Szkół i Placówek Specjalnych ul. Grottgera.