1.PODSTAWOWE POJECIA Z ZAKRESU SYSTEMÓW PEDAGOGICZNYCH. NAUKA„System uzasadnionych pojęć, twierdzeń i hipotez będących wytworem odkrywczej działalności badawczej człowieka stanowiących najwyżej rozwiniętą postać świadomości społecznej” W. Okoń. Kryteria (4) odróżniające naukę od innych form zorganizowanej działalności społecznej:1Własny przedmiot badań2Własny system pojęciowy3Własne metody badań4Własne teorie opisujące i wyjaśniające przedmiot badańSYSTEM

1„Układ powiązanych ze sobą elementów, mających określoną budowę i stanowiący uporządkowaną całość”2System ( z jęz. gr.) oznacza uporządkowaną, podzieloną całość, przy czym całość odnosi się do różnych obszarów. Jeśli odnosi się do społeczeństwa, to chodzi o państwo, jego formę i społeczeństwo. Jeśli odnosi się do myślenia, to chodzi o logikę i logiczny podział. Pojęcie „systemowy” odtwarza „wzory działania, wzory systemów, reguły i tworzenie struktur”. Pojęcie „ systemowo- teoretyczny” oznacza naukowe rozpatrywanie systemów za pomocą modeli.

„Systemy pedagogiczne” mają być polem do dyskusji na temat konieczności dalszego rozwoju i systematy-zowania koncepcji wychowania, skonfronto-wanej z pojęciem systematyczności. Wychowanie bowiem, to system składający Sue z różnych obszarów, w których cele, metody, środki, koncepcje człowieka, instytucje i organizacje, subiektywne cechy i obiektywne warunki w stosunku do siebie tak samo spełniają funkcje, jak przesłanki, etyczne, kulturalne, i społeczne.„Systemy pedagogiczne”- mają odpowiednio opisać różnorodność rzeczywistości i teorii, pokazać co istnieje i scharakteryzować.

W systemie wszystko ze sobą koreluje, wszystko jest współzależne lub współdziała ze sobą w sposób pośredni czy też bezpośredni i dlatego znajduje się nieprzerwanym permane-ntnym procesie wzajemnego wywierania na siebie wpływu. („Panta rej” – wszystko płynie)

2WYCHOWANIE A MANIPULACJA Wychowanie – świadomie organizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem , a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowankaW. Okoń, 2007)Manipulacja (łac. manipulatio - manewr, fortel, podstęp) - w psychologii oraz socjologii to celowo inspirowana interakcja społeczna mająca na celu oszukanie osoby lub grupy ludzi, aby skłonić je do działania sprzecznego z ich dobrem, interesem. Zazwyczaj osoba lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest wpływ. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób (R. B. Cialdini, )Manipulacja w procesie wychowania to:1stosowanie nagród i kar (gratyfikacja czynów)2aprobata i dezaprobata (zgoda/ odmienność zdań)3instruowanie i perswazja4działanie przykładem osobistym/ dostarczanie wzorców postępowania5wzmacnianie pozytywne i negatywne Manipulacja w rodzinie Pojawia się kiedy:1Dzieci nie chcą się kąpać, myć zębów, pewne przedmioty traktują jako zabawki pomimo iż nie służą one temu2Rodzice zabraniają oglądania telewizji, korzystania z komputera, DVD3Preferencje odzieżowe dziecka różnią się od preferencji rodziców4Kiedy pojawia się konflikt między rodzicami a dzieckiem dotyczący zajęć szkolnychManipulacja w rodzinie Narzędzia manipulacyjne rodziców:1Przymus fizyczny (klaps)2Gratyfikacja3Stwarzania pewnych faktów (ponaglanie lub wyręczanie dziecka)4Zachęty do współzawodnictwa5Szantaż6Odwoływanie się do uczuć (zrób coś „z miłości”)7Dręczenie psychiczne (wywieranie presji)8Kłamstwo9Perswazja Manipulacje w rodzinie Narzędzia manipulacyjne dzieci: 1Płacz2Krzyk3Wyczekiwanie na zmęczenie rodziców4Granie na uczuciach (anielski uśmiech, posłuszeństwo, podstęp, przymilanie się)5Oskarżenie (nie kochasz mnie)6Szantaż7KłamstwoManipulacje na co dzień AManipulacje partnerskie: 1Mam wszystko co trzeba2Zapewnię ci bezpieczeństwo3Jestem inteligentny4Oferuję dobry materiał genetyczny5Kiedy już nic nie da się ukryćB Manipulacje pracodawców: 1Umowa o pracę 2Szantaż3Manipulacje na co dzień CManipulacje w reklamach – co jest w nich nieprawdą: 1Właściwości produktu (skuteczność, trwałość i jakość w porównaniu z innymi produktami tego samego rodzaju)2Rzeczywista cena produktu3Stabilność firmy oferującej produkt4Powiązanie z wielkimi kapitałami (np. amerykańskimi lub arabskimi)5Autorytet polecającej dany produkt osoby6Popularność danego produktu na rynku DManipulacje w treści umów: 1Mały druk2Formalny język3Bardzo długie 4Złożone konstrukcje logiczne EManipulacje w mediach: 1Stronniczość2Brak obiektywizmu (subiektywne opinie i relacje) 3Skłonność do wyolbrzymiania elementów nieistotnych, zasłaniających sedno sprawy 4Wybiórczość informacji FManipulacje w polityce: 1Polityk i jego wizerunek 2Partia i jej program 3Odwracanie uwagi Totalitaryzm i demokracja – modele manipulacji.W społeczeństwie totalitarnym manipulacja jest jednym z podstawowych narzędzi sprawowania władzy nie mniej ważnym niż aparat terroru. Państwo posiada całkowitą władzę i kontroluje lub ogranicza większość sposobów społecznej interakcji (ograniczenie wolności zrzeszania się, cenzura mediów itp.). W ten sposób władcy państw totalitarnych mogą łatwo manipulować swoimi społeczeństwami i utrzymywać swoje rządy działając wbrew interesowi ogółu. Manipulację językową często stosuje się w propagandzie i podczas tzw. prania mózgu.W społeczeństwie demokratycznym manipulacja jest bardziej wyrafinowana i mniej widoczna, używana jest przez polityków, np. w kampaniach wyborczych oraz w gospodarce wolnorynkowej w różnych często ukrytych formach w reklamie. Choć w systemach demokratycznych przekraczanie pewnych (zresztą niezbyt dobrze określonych) barier w manipulowaniu ludźmi jest niezgodne z prawem. Przykładem mogą być tutaj ograniczenia prawne narzucane reklamom. Manipulacja może dotyczyć podstawowych czynników które wpływają na nasze decyzje, takich jak:1informacja - najpowszechniejsza, polega na fałszowaniu, deformacji i filtracji faktów (cenzura);2wiedza - stosowana w szkolnictwie i nauce, dotyczy wyboru, popierania rozwoju i ukrywania pewnej wiedzy; 3preferencje - polega na indoktrynacji poprzez podkreślanie ważności korzystnych dla manipulatora wartości, np. rozbudzania nacjonalizmów i fanatyzmów religijnych, wzmacnianie wybranych interesów grup lokalnych czy klas społecznych. 4Należy zauważyć, że nie zawsze obiekt manipulacji jest ostatecznym celem manipulatora, jednak zawsze ma prowadzić do niego w mniej lub bardziej widoczny sposób. Na przykład podburzanie opinii publicznej przeciw cudzoziemcom może umożliwić demokratyczne uchwalenie praw ograniczających także wolność obywateli zwiększając władzę aparatu wykonawczego państwa.Środkami manipulacji mogą być:1aktywne techniki psychologiczne - np. tworzenie nastroju chwili, 2użycie sygnałów dźwiękowych wpływających na świadomość i system decyzyjny 3odurzenie (środkami farmakologicznymi, alkoholem), 4obietnice bez pokrycia, 5manipulacja pozycji, 6wyszukanie słabych punktów osobnika i wywarcie wpływu na nie, 7wykorzystanie nieuwagi i podsunięcie gotowych rozwiązań, nie przedstawiając pełnego obrazu (np. umowy), 8system aktywnego wywarcia wpływu na manipulowanego poprzez nie pozostawienie mu możliwości wyboru (np. w sektach destrukcyjnych),

3EDUKACJA W POSZUKIWANIU NOWEJ TOŻSAMOSCI DLA PEDAGOGIKI 1993 – luty – Rembertów k. Warszawy Pierwszy Zjazd Polskiego Towarzystwa PedagogicznegoPytania (problemy):1Czy pedagogika i edukacja jako praktyka mogą wspomagać rozwój Polski i Polaków?2 Czy szkoła i inne instytucje kształcące i wychowujące powinny odzwierciedlać świat i przystosowywać się do społeczeństwa, jakim ono jest, czy zmieniać je przez kształtowanie nastawień i kompetencji do zmiany (do jakiej zmiany)?3Czy przygotowywać jednostki dla ich lepszego życia w danych ramach kulturowych i realiach społecznych, czy dla lepszego społeczeństwa z udziałem każdej jednostki?4 Co jest najważniejsze: aedukacja dla demokracji b edukacja w demokracji c demokracja w edukacji?5Czy edukacja regionalna i edukacja personalistyczna mogą stać się wiodącymi w zreformowanej polskiej szkole XXI wieku?Regionalizm ma być filozofią ujmowania rzeczywistości społecznej z perspektywy możliwych kontekstów i komunikacji w obrębie społeczności lokalnych i globalnych.Edukacja personalistyczna, integralna, budowana jest na koncepcji antropologicznej, której model nie jest jakimś dziełem ukończonym, bezpośrednio dającym się zastosować w wychowaniu.„Taki model musi z jednej strony przejść proces przystosowywania się do możliwości indywidualnych wychowanka, uwarunkowanych rozwojem (fazy, okresy rozwoju), jak też różnymi poziomami egzystencji (np. na poziomie biopsychicznym, społeczno-kulturalnym, materialno-duchowym, etycznym i religijnym). Z drugiej strony jednak trzeba widzieć również konkretne wymagania i okoliczności społecznego rozwoju człowieka” (H. Kwiatkowska).Pedagogika (systemy pedagogiczne) powinna zaangażować się nie tylko w wyjaśnianie świata, ale powinna zaangażować się w zmienianie otaczającej rzeczywistości. Ale nie tylko, gdyż chodzi głównie o to, żeby ten świat, tę otaczającą rzeczywistość zrozumieć.

Wnioski:1Innowacje pedagogiczne, wdrażane reformy oświatowe w polskiej edukacji, powinny być nie tylko uzasadnione, ale weryfikowane w sposób empiryczny, tak, aby społeczeństwo posiadało wiedzę (informacje), dlaczego, w jakim celu nastąpiła reforma systemu edukacyjnego w Polsce (1.09.1999r.). Dlaczego i w jakim celu wprowadza się obniżenie obowiązku szkolnego (etapami) do lat sześciu.2Wprowadzenie reformy ustrojowej systemu szkolnego zmusiło władze oświatowe do zmian sieci szkół, w kształceniu i doskonaleniu nauczycieli, w podejściu do wyposażenia szkół i do uznania rodziców za współodpowiedzialnych za efektywność tej reformy.3W konstruowaniu nowych podstaw programowych przyjęto hasło: „Ważne jest nie to, co wiedza wie o świecie – ważne jest to, co z tej wiedzy będzie człowiekowi w życiu potrzebne”.

„Człowiek jednak potrzebuje własnego rozumu, nie posiada instynktu, musi zatem sam nakreślić sobie plan własnego postępowania. Ale sam nie od razu jest w stanie to uczynić, gdyż przychodzi na świat nieukształtowany; inni zatem muszą zrobić to za niego. Gatunek ludzi winien wszystkie zalążki człowieczeństwa, dane mu przez naturę, stopniowo sam z siebie wydobywać własnym wysiłkiem. Jedno pokolenie wychowuje drugie”.I. Kant

Także wg Klausa Mollenhauera wychowanie jest „antropologicznym podstawowym stanem rzeczy ludzkiej egzystencji”, która być może zdana jest na wychowanie przez całe życie. Przy czym kierunek działań jest od początku zdeterminowany przez miejsce, panującą kulturę, otaczającą wiedzę i działających ludzi. Człowiek jest zmuszony odnaleźć się tam, gdzie żyje.

INSTRUMENTALIZACJA INTERAKCJI POMIĘDZY POKOLENIAMI

„Instrumentalizacja interakcji pomiędzy pokoleniami jest rodzajem budowania pedagogicznego gniazda oraz obowiązkiem przekazania własnej egzystencji w sensowny sposób zgodnie z możliwościami wykształcenia”.

WYCHOWANIE JAKO USPOŁECZNIENIE I SOCJALIZACJA

Reakcje zawarte w zamiarach wychowawczych zazwyczaj przenoszą również obowiązujące ogólne reguły i normy zachowania. Nieświadome bycie formowanym jest związane z uspołecznieniem. W ramach uspołecznienia mieści się proces internalizacji zwyczajów, rytuałów i wzorów zachowania, charakterystycznych dla systemów społecznych, a także uzewnętrzniania wszelkich form i postaw społecznych oraz sposobów postępowania. Wychowanie spełniałoby w tym ujęciu rolę racjonalnego i zorganizowanego wspierania procesu uspołeczniania.

Natomiast socjalizacja dostarcza naukowych przesłanek wyjaśnienia automatycznej asymilacji kontekstów kulturowych, a także przyjęcia postaw i sposobów zachowań wynikających z przynależności do pierwotnych i wtórnych systemów społecznych (rodzina, szkoła, środowisko). Pojęcie to wskazuje na fakt, iż nie da się uniknąć zdeterminowania jednostki przez strukturę społeczną jej środowiska. Socjalizacja jest także procesem uczenia się, podczas którego uwewnętrznione zostają symboliczne specyficzne wartości i normy bezpośredniego otoczenia przede wszystkim poprzez nauczenie się języka. Poza tym socjalizacja jako przejście środków obrony minionych generacji jest pojmowana jako społeczna siła przetrwania.

Wychowanie jako odpowiedzialne formowanie cech osobowych w ramach uczenia się, rozwoju i kształcenia

Wychowanie jako świadome, odpowiedzialne formowanie cech osobowych jest częścią profesjonalnego działania pedagogicznego oraz jego wzorów i wytycznych. Należy krytycznie podejść do procesu wychowania jako socjalizacji, gdyż powinien on być działaniem celowym i zorganizowanym zgodnie z prawem i wartościami etycznymi, stając się powszechnym przygotowaniem jednostki do uczenia się.

Uczenie się – stymulowana z zewnątrz organizacja aktywności osoby, która ma prowadzić do kształtowania przez nią środowiska, a więc do tego, aby być aktywnym kulturowo i działać społecznie. Oddziaływania wewnętrzne powinny „ukierunkować osobę na wartość jej samorealizacji”. F.W. Korn Rozwój – „ciągłe zróżnicowanie organizmu przy coraz większej integracji”. F.W. Korn Kształcenie – „wewnętrzna umiejętność”.

Jest to wyobrażenie podstawowych form i treści ludzkiego samopoznania i poznanie świata, które dopiero umożliwia sensowne działanie”.W. Kafka

4. System edukacyjny w Polsce na początku XXI wieku

Filary współczesnej edukacji wg J. Delorsa

Uczyć się, aby wiedzieć - uczyć się, aby umieć korzystać z możliwości, które stwarza edukacja przez całe życie. Uczyć się tak, aby w większym stopniu opanować narzędzia wiedzy, aniżeli zdobywać encyklopedyczne i skodyfikowane wiadomości.

Uczyć się, aby działać - uczyć się, aby nie tylko zdobyć kwalifikacje zawodowe, ale przede wszystkim uzyskać kompetencje, które umożliwiają rozwiązywanie życiowych problemów i wyposażą jednostkę w umiejętność pracy w zespole.

Uczyć się, aby żyć wspólnie - uczyć się współżycia z innymi, wzbogacać wiedzę o innych ludziach, ich kulturze i duchowości oraz uczyć się podejmowania wspólnych działań z poszanowaniem pluralizmu i wzajemnego zrozumienia.

Uczyć się, aby być - uczyć się tak, aby edukacja była przede wszystkim wędrówką, której kolejne etapy wiążą się z nieustannym rozwojem osobowości.

Regulacja systemu oświaty w Polsce

System oświaty w Polsce po 1989 roku regulują dwie ustawy: Ustawa o szkolnictwie wyższym, Ustawa o systemie oświaty.

Cele oświaty w Polsce podniesienie poziomu wykształcenia całego społeczeństwa w wyniku upowszechnienia szkoły podstawowej, średniej i wyższej, zadbanie o rozwój duchowy, moralny, umysłowy i fizyczny dzieci i młodzieży, kształcenie zgodne z wymaganiami związanymi z wiekiem i charakterystyką emocjonalno-umysłową ucznia, wyrównywanie szans oświatowych, poprawa jakości oświaty, kształcenie dla potrzeb rozwijającej się gospodarki

Reforma oświatowa w Polsce - W roku 1989 powstał Komitet Ekspertów, który opracował program szkolnej reformy. W wyniku jego prac zostały stworzone 3 scenariusze: Cele scenariusza stagnacji - obrona przed regresem szkolnictwa, reforma wewnątrzszkolna, modernizacja planów i programów, ulepszenie metod, środków i form organizacyjnych, edukacyjne zagospodarowanie edukacyjnego wyżu, przygotowanie warunków dla przyszłej reformy Cele scenariusza ożywienia szkolnictwa pod względem ilościowym, skrócenie okresu wychowania przedszkolnego z 4 do 3 lat, wydłużenie okresu uczęszczania do szkoły, tworzenie z przedszkola i niższych klas szkolnych wspólnych placówek edukacyjnych, ograniczenie liczby absolwentów szkoły podstawowej podejmujących naukę w szkołach, zawodowych oraz zwiększenie liczby uczniów kierowanych do liceum i utrzymanie w, technikach takiej liczby, jaka była dotychczas, rozbudowa kształcenia policealnego i kształcenia pracujących, reforma studiów wyższych w trzech cyklach: zawodowym, magisterskim, doktorskim Cele scenariusza rozwoju ilościowego i jakościowego oświaty, objęcie kształceniem maturalnym 65 do 70% młodzieży, otwarcie dostępu do zróżnicowanych studiów wyższych ,rozbudowa studiów podyplomowych, rozwój kształcenia równoległego, uspołecznienie szkół, rozwój samorządności

PROJEKT HANNY SUCHOCKIEJ Z ROKU 1993 uspołecznienie oświaty i dostosowanie jej do potrzeb gospodarki rynkowej ,bezpłatność wychowania i nauczania, modyfikacja struktury szkolnictwa, ograniczenia liczby szkół policealnych i pomaturalnych na rzecz kolegiów, rozwój kształcenia na odległość, wyższe wykształcenie wszystkich nauczycieli, zintensyfikowanie nauczania języków obcych, wdrażanie do korzystania z postępów informatyki

Kompleksowa reforma ustrojowa oświaty w Polsce zaczęła się w roku 1999 i była związana z wprowadzeniem nowelizacji Ustawy o systemie oświaty.

CELE REFORMY PLANUJE SIĘ OSIĄGNĄĆ POPRZEZ: przedłużenie wspólnej oświaty dla całej grupy wieku do 16. roku życia, co pozwala na przesunięcie o rok decyzji o zróżnicowaniu ścieżek dalszego kształcenia, przebudowę szkolnictwa zawodowego w kierunku szerokoprofilowym, integralnie połączonym z kształceniem ogólnym, wprowadzenie liceum profilowanego oraz 2-letnich szkół zawodowych, dających poliwalentne umiejętności zawodowe, co ułatwia przekwalifikowanie się zgodnie z potrzebami rynku, wprowadzenie 2-letniego liceum uzupełniającego dla absolwentów 2-letnich szkół zawodowych, umożliwiającego drożność różnych ścieżek oświatowych

STRUKTURA ORGANIZACYJNA NAUCZANIA W POLSCE DO 1999 ROKU

Szczebel I – kurs propedeutyczny (kl. I-III szkoły podstawowej)

Szczebel II – kurs wstępnej systematyki (kl. IV – VIII szkoły podstawowej)

Szczebel III – kurs systematyczny (szkoły średnie)

SYSTEM EDUKACYJNY W POLSCE OD 1.09.1999 ROKU

CELE PRZEDSZKOLA wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno- kulturowym i przyrodniczym, wprowadzenie dziecka w kulturę i pomoc rozwijającemu się dziecku we własnym rozwoju i wychowaniu, w tworzeniu własnej niepowtarzalnej indywidualności, przygotowanie dziecka do pełnienia roli ucznia CELE SZKOŁY PODSTAWOWEJ - nabywanie i rozwijanie umiejętności wypowiadania się, czytania i pisania, wykonywania elementarnych działań arytmetycznych, kształtowanie zasad społecznego współżycia , rozwijanie i przekształcanie spontanicznej motywacji poznawczej w motywację świadomą, przygotowywanie do podejmowania zadań wymagających systematycznego i dłuższego wysiłku intelektualnego i fizycznego, kształtowanie potrzeby i umiejętności dbania o własne ciało, zdrowie i sprawność fizyczną, stwarzanie warunków do rozwoju wyobraźni i ekspresji werbalnej, plastycznej, muzycznej i ruchowej, zapewnienie harmonijnego rozwoju fizycznego i psychicznego CELE GIMNAZIUM wielostronny rozwój uczniów przy poszanowaniu ich godności osobistej, światopoglądowej i wyznaniowej , zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia dalszego kształcenia , kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy w praktycznych działaniach i umiejętności współdziałania w zespole, umożliwienie uczniom dokonania świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia lub wykonywania wybranego zawodu, umożliwienie uczniom rozwoju ich pasji i zainteresowań CELE SZKOŁY ZAWODOWEJ - przygotowanie uczniów do uzyskania kwalifikacji zawodowych, a także, jak w przypadku innych typów szkół, przygotowanie do pracy i życia w warunkach współczesnego świata, wyposażenie uczniów w odpowiedni zasób wiedzy ogólnej CELE LICEUM kształcenie i wychowywanie, przygotowujące do dalszej nauki i życia we współczesnym świecie, przygotowanie do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, sprawiedliwości, tolerancji i wolności, przekazanie uczniom ogólnej wiedzy o człowieku i społeczeństwie, o problemach społecznych i ekonomicznych kraju i świata, o kulturze, środowisku przyrodniczym i jego ochronie, nauce, technice i pracy CELE TECHNIKUM, wprowadzenie ucznia w świat nauki poprzez poznawanie języka, pojęć, twierdzeń i metod, właściwych dla wybranych dyscyplin naukowych na poziomie umożliwiającym dalsze kształcenie, przygotowanie zawodowe umożliwiające młodzieży dalsze kształcenie zawodowe i specjalistyczne w krótkich formach kształcenia, przygotowanie absolwentów do działania przedsiębiorczego i podejmowania własnej działalności gospodarczej oraz pracy w przedsiębiorstwach różnego typu, rozwijanie poczucia odpowiedzialności, miłości do ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego

OBNIŻENIE WIEKU OBOWIĄZKU SZKOLNEGO

19.03.2009 r. uchwalono w Polsce ustawę obniżającą wiek obowiązku szkolnego. Ustawa ta zakłada, że od września 2012 roku obowiązkiem szkolnym zostaną objęte dzieci sześcioletnie. CELE WPROWADZENIA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO DLA 6-LATKÓW wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, wywodzących się z różnych środowisk, zapewnienie uczniowi indywidualnego nauczania, tak aby mógł on w przyszłości odnaleźć się we współczesnym świecie, wcześniejsze zakończenie edukacji, co mogłoby rozwiązać problem z zabezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi dla starzejącego się społeczeństwa, ułatwienie startu edukacyjnego dzieciom, które wywodzą się ze środowisk, gdzie nie ma przedszkoli lub dostęp do nich jest ograniczony, zbliżenie się do standardów europejskich

WADY OBNIŻENIA WIEKU OBOWIĄZKU SZKOLNEGO brak w szkołach pomieszczeń, które można by było przeznaczyć dla uczniów sześcioletnich , dwuzmianowość, która dla najmłodszych dzieci jest ciężka do przyjęcia, ponieważ w godzinach popołudniowych niełatwo się im przystosować do wysiłku umysłowego, nauka w ciągu najbliższych lat z podręczników, które zostały przygotowane dla siedmiolatków, możliwość wystąpienia trudności w nauce w przypadku braku badań dojrzałości szkolnej, które powinny być przeprowadzone w PPP , powszechność w dostępie do wychowania przedszkolnego jedynie dla dzieci pięcioletnich, nadal aktualny brak powszechności wychowania przedszkolnego w przypadku dzieci trzy i czteroletnich

ZALETY OBNIŻENIA WIEKU OBOWIĄZKU SZKOLNEGO wyrównanie szans edukacyjnych dzieci z terenów wiejskich , zwolnienie przez 6-latków miejsc w przedszkolach dla dzieci młodszych, dostosowanie wieku rozpoczęcia obowiązku szkolnego w Polsce do większości standardów przyjętych w krajach europejskich, możliwość zwiększenia ilości miejsc pracy dla nauczycieli, ponieważ w szkołach będzie funkcjonował przez kilkanaście lat o jeden rocznik więcej dzieci niż dotychczas, brak powtarzania tego, czego dzieci uczyły się rok wcześniej w „zerówce”

Wyzwania, przed którymi stoi polska oświata: zmiana postawy nauczycieli, którzy czując się sfrustrowani niskimi zarobkami, są często nieuprzejmi wobec uczniów i niechętni wobec reform, zmiana postawy uczniów, którzy często wagarują i uczą się wg zasady „zakuć, zdać, zapomnieć”, kształtowanie europejskiej świadomości uczniów, zwłaszcza w szkole ogólnokształcącej

Wychowanie bez zwycięzców i bez pokonanych Thomas Gordon

Pedagogia ta opiera się na teorii równoważnych stosunków międzyludzkich, w tym także między dorosłymi (wychowawcy, nauczyciele) a dziećmi (wychowankowie, uczniowie). W takich relacjach każdy traktowany musi być podmiotowo, z poszanowaniem jego praw i potrzeb. Aby relacja przynosiła stronom pozytywne odczucia, a także by była skuteczna, konieczne jest nawiązanie przez wychowawców, dorosłych szczególnego rodzaju kontaktów, polegających przede wszystkim na odczytywaniu werbalnych i niewerbalnych sygnałów wysyłanych przez dzieci, a co za tym idzie dostarczanie im adekwatnej do potrzeb oferty.

Koncepcję Thomasa Gordona wychowanie bez porażek uznać należy za pedagogię, czyli odmienny paradygmat edukacyjny, ze względu na takie jej cechy: „źródła swej koncepcji T. Gordon wywodzi z psychologii humanistycznej, przyjmując za nią koncepcję człowieka;, opiera ją na teorii stosunków międzyludzkich, przykładając szczególne znaczenie do zasad komunikacji interpersonalnej;, występuje przeciwko stosunkom władzy, posługiwania się siłą i lękiem w kontaktach z innymi ludźmi, w tym szczególnie z dziećmi;, wychodzi z założenia, że podstawową przyczyną konfliktów jest posługiwanie się przez większość wychowawców barierami komunikacji;, pragnie, by stosunki wychowawcze opierały się na wzajemnym poszanowaniu swoich potrzeb, na miłości i odpowiedzialności;, proponuje program treningu dla wychowawców, podczas którego mogą oni posiąść umiejętności efektywnej komunikacji oraz konstruktywnego rozwiązywania konfliktów;, zakłada, że zrozumienie podstawowych zasad jego koncepcji oraz nauczenie posługiwania się proponowanymi przez niego narzędziami, zmienią kontakty wychowawca – wychowanek na lepsze, bardziej efektywne.”

Cele wychowania Gordon wyprowadza cele ze sposobu postrzegania dziecka, uważając, że jest ono człowiekiem ze wszystkimi ludzkimi cechami, uczuciami i reakcjami oraz posiada uniwersalne wartości, które dają możliwość bycia wolnym, samookreślającym się podmiotem własnego istnienia. Gordon wyprowadza cele ze sposobu postrzegania dziecka, uważając, że jest ono człowiekiem ze wszystkimi ludzkimi cechami, uczuciami i reakcjami oraz posiada uniwersalne wartości, które dają możliwość bycia wolnym, samookreślającym się podmiotem własnego istnienia. Celem wychowania są:

Autonomia, niezależność, twórczość, rozwój i realizacja własnych możliwości, samodzielne radzenie sobie z problemami, rozwiązywanie ich, zdolność zaspokajania własnych potrzeb, do odpowiedzialności za siebie, do samokontroli i samooceny, poczucie własnej wartości, umiejętność współpracy z innymi, zdolność respektowania ich potrzeb, umiejętność samodzielnego samo ograniczania własnej swobody i wolności, wewnętrzne zdyscyplinowanie , produktywność w realizowaniu życiowych możliwości

Naczelnym celem wychowania jest szeroko rozumiany rozwój dziecka, który nie powinien być podporządkowany jakimś zewnętrznym wobec jego natury ideałom czy wzorcom, ale wynikać z własnego potencjału osobowego. Umożliwienie dziecku polubienia i zaakceptowania siebie oraz zdobycia poczucia własnej wartości. Dziecko nie powinno obawiać się swoich uczuć i doznać, ale wyrażać je jasno i nieskrępowanie.

Zadaniem wychowania jest zmiana dotychczasowych metod oddziaływań wychowawczych.

Proponowana przez Gordona metoda rozwiązywania konfliktów bez porażek składa się z sześciu faz: rozpoznanie i nazwanie konfliktu, poszukiwanie możliwych rozwiązań konfliktu, krytyczna ocena projektów rozwiązań, wybór najlepszego rozwiązania, opracowanie sposobów wprowadzenia w życie obranego rozwiązania, poddanie kontroli i ocena krytyczna.

Wobec stosowania dyscyplinujących sposobów wychowawczych, Gordon proponuje wykorzystywanie następujących alternatywnych oddziaływań: konfrontacyjne wypowiedzi typu «ja», prewencyjne wypowiedzi typu «ja», zmiana faz rozwiązywania konfliktów, celem zmniejszenia oporu, rozwiązywanie problemu oraz zmiana uczuć wtórnych na pierwotne, stosowanie pozytywnych wypowiedzi typu «ja», aktywne słuchanie, prawidłowe odczytywanie potrzeb dzieci, stosowanie handlu zamiennego, zmiana otoczenia.

5. „Współczesne teorie i nurty wychowania” Carl Rogers Psychologia i pedagogika humanistyczna. Rogers zmienia następujące zasady uczenia się skoncentrowanego na sobie, uczenia się w wolności: nauka na podstawie rzeczywistych problemów (kwestie, które mają duże znaczenie dla uczniów);, wykorzystanie środków pomocniczych, przy czym najważniejszym źródłem wiedzy jest osoba ucząca się;, zawieranie kontraktów (jako rodzaj doświadczenia tymczasowego), organizowanie grup osób uczących się;, uczenie się od osób w tym samym wieku;, programowe wprowadzenie pomocy w nauce;, wdrażanie samooceny;, przeprowadzenie badań naukowych.

W momencie bowiem, kiedy usilnie staramy się narzucić komuś własne uczucia, myśli, doznania czy intencje, których on sam nie odczuwa, mistyfikujemy jego procesy psychiczne. Poddany takiej presji broni się wszelkimi sposobami, aby zachować swój sposób doświadczania świata, swoje uczucia, pragnienia i intencje. Wyjściem z tego dylematu bez takiego uszczerbku może być pedagogika niedyrektywna znana jest częściowo w naszym kraju pod nazwą wychowanie niekierowane. Wprawdzie sam termin niekierowane czy niedyrektywność brzmi negatywnie ze względu na intencję odcięcia się jego zwolenników od pedagogiki represyjnej, adaptacyjnej, to jednak ma on także swój wymiar pozytywny dzięki określeniu istoty odmiennej postawy wychowawcy wobec wychowanka, na którą składają się takie jej komponenty, jak: AUTENTYCZNOŚĆ, czyli to, by każdy mógł być sobą, by nie czuł się zmuszony do narzucania innym własnych uczuć, ocen i wartości, by był zawsze takim samym oraz poszukującym coraz lepszych warunków do własnego rozwoju, by nie odgrywać przepisanych przez innych ról społecznych, GOTOWOŚĆ czy CZUJNOŚĆ do udzielania dziecku stosownej do jego po­trzeb pomocy, do udzielania odpowiedzi na jego pytania, do zaspokajania jego zainteresowań, do dzielenia się własnymi doświadczeniami, EMPATIA- jako szczególna wrażliwość na cudze uczucia, motywy, postawy, wartości i uświadamianie ich sobie, TWÓRCZOŚĆ- zdolność do zmiany, elastyczności i oryginalności w rozwiązywaniu problemów. Niedyrektywna postawa wychowawcy oznacza przede wszystkim nienarzucanie innej osobie wzorów osobowych czy zachowań do naśladowania, programów, czynności nawet drogą perswazji czy bezpośredniego ich komunikowania. Jeśli dziecko ma się z czymś identyfikować czy coś lub kogoś naśladować, to tylko wówczas, kiedy samo dokonuje takich wyborów, przetwarzając owe wzory we własnym doświadczeniu, asymilując je pośrednio z otoczenia czy środowiska wychowawczego.

Zadaniem wychowawcy nie jest zatem świadome i celowe kształtowanie określonych cech osobowości jego podopiecznych, ale ułatwianie dzieciom i młodzieży procesu samodzielnego stawania się osobą suwerenną, samostanowiącą, samosterowną, w pełni funkcjonującą.

Wolność jest bowiem ze swej natury czymś wewnętrznym, czymś, co istnieje wewnątrz żyjącego człowieka całkowicie nie­zależnie od wszelkich zewnętrznych wyborów lub alternatyw, o których tak często myślimy, że stanowią wolność Wychowawca niedyrektywny jest świadom tego, że każdy jest indywiduum i żyje we własnym świecie, toteż udziela pomocy wychowawczej swojemu wychowankowi rozumianej jako oferowanie, biorąc pod uwagę dwa założenia: po pierwsze, prawo do ingerowania w świat drugiego człowieka może przyznać on sam, prosząc wychowawcę o pomoc. Od niego też zależy zakres i treść upoważnień, jakimi będzie dysponował jego wychowawca. Dopóki nie będzie spełniony pierwszy warunek, dopóty wychowawcy pozostaje postawa nieingerencyjna, po drugie, to pomagający sam decyduje o formie i treści ofert, traktując je jako wypowiadane we własnym imieniu, aniżeli jako rady czy zalecenia. Pomoc jako skierowana do wychowanka oferta czy zakomunikowanie jemu własnego punktu widzenia (odczuć, wrażeń itp.) nie narusza jego autonomii i jest moralnie dopuszczalna. W świetle podejścia niedyrektywnego wychowanie- traktowane jako oferująca pomoc- jest nienaruszalnym prawem drugiej osoby do rozumienia i tworzenia przez nią własnego świata na swój sposób, poprzez ułatwienie jej poszukiwań i ciągłego dochodzenia do tego. Każdy nauczyciel czy wychowawca, który chciałby porównać swoją dotychczasową postawę czy kulturę pedagogiczną wobec własnych podopiecznych z założeniami pedagogiki niedyrektywnej Carla R. Rogersa, może to uczynić odpowiadając sobie na określone pytania.

Maria Łopatkowa jest autorką kilkunastu książek o tytułach, zakreślających wyraźnie obszar jej osobistych zmagań i dokonań. Udział w szerzeniu się patologii czy opóźnień rozwojowych mają przede wszystkim rodzice i opiekunowie dzieci. Niektórzy z nich okaleczają dzieciństwo swoich podopiecznych, stosując wobec nich przemoc fizyczną. Nie można poprzestawać na konstatacji wychowawczej opresji wobec dzieci, ale uruchomić opór wobec niej lub działać profilaktycznie. Rodzice stają się dla swoich dzieci naturalnymi wzorami do „rozwiązywania” za pomocą bicia problemów codziennego życia. W ten sposób uczą się, że: Można bić słabszego; Być niesprawiedliwym; Nie przyznawać się do błędów; Nie przepraszać, gdy się zawiniło; Nie starać się zadośćuczynić się dziecięcym cierpieniom.

Pedagogika serca - M. Łopatkowa sądzi, iż rozwój uczuć moralnych dziecka zaczyna się wówczas, kiedy już jako niemowlę uzewnętrznia swe pragnienia wrzaskiem czy chęcią gryzienia. Niezaspokojona u dzieci i młodzieży potrzeba miłości, przynależności bezpieczeństwa rodzi negatywne skutki psychiczne: u dzieci w wieku przedszkolnym: opóźnienia w rozwoju, nadpobudliwość, brak koncentracji, trudności w dokonywaniu selekcji i lepkości uczuciowej, u dzieci w wieku szkolnym: niechęć do nauki i szkoły, bierność, powierzchowność, agresywność lub wycofanie się z kontaktów społecznych i zamykania się w sobie, brak poszanowania rzeczy, postawa konsumpcyjna, u młodzieży: zanik ambicji, brak samodzielności, inicjatywy, odpowiedzialności za siebie i innych, skłonność do spożywania alkoholu Udział w szerzeniu się tych patologii mają przede wszystkim rodzice i instytucjonalni opiekunowie dzieci, niektórzy dodatkowo okaleczą podopiecznych stosując przemoc fizyczną.
Pedagogika ta bazuje na ufności w rozwój i obronę człowieczeństwa (wystarczy zmienić kryteria przyjmowania do zawodu pedagoga -umiejętność nawiązywania z dziećmi kontaktu emocjonalnego, postawa moralna nauczyciela, jego zaangażowanie, ciekawość, aktywność społeczna, twórczość, doskonalenie swego charakteru) U jej podstaw leży hipoteza, iż w naturze ludzkiej jest dobro i zło, trzeba przewidywać niechęć dzieci do aprobowania kreowanych czy uznawanych przez dorosłych wzorców życia. Szczególnie w instytucjach edukacyjnych czy opiekuńczo-wychowawczych potrzebni są nauczyciele/wychowawcy kochający dzieci. Nauczyciel homo amans nie musi bać się emocjonalnego kontaktu z uczniem, gdyż ten typ interakcji pomaga w dotarciu do osobowości ucznia.

Metody oparcia instytucjonalnego wychowania i kształcenia dzieci o miłość dzieli na 3 etapy: Poszukiwanie dziecku bliskich osób, które mógłby stać się dziecka bliskimi, Utrwalanie więzi emocjonalnej między dzieckiem a bliskimi osobami, Wykorzystywanie związków uczuciowych dziecka do osiągania celów wychowawczych.

6. Szkolnictwo w Japonii

Od 1886 r. istnieje obowiązkowa szkoła, w której nauka początkowo trwała 3 lub 4, a od 1908 r. 6 lat. Po II wojnie światowej trwający 9 lat obowiązek nauki w koedukacyjnych szkołach, obejmuje wszystkie dzieci w wieku 6–15 lat. Szkoła została podzielona w następujący sposób : 6-3-3-4 Z czego obowiązkowe są jedynie pierwsze 9 lat. Nauka w szkole podstawowej obejmuje nauczanie przedmiotowe, moralne oraz kształcenie umiejętności intelektualnych oraz praktycznych. Np. w klasie VI szkoły podstawowej dzieci uczą się 6 przedmiotów w ciągu 1015 lekcji 45 minutowych w roku (podręczniki są darmowe zatwierdzone do użytku przez ministerstwo oświaty. W szkołach średnich niższego stopnia lekcje trwają 50 minut a minimalna ilość godzin w roku to 1050. również tutaj podręczniki są darmowe. Szkoła średnia wyższego stopnia nie jest obowiązkowa jednak prawie 96% uczniów kontynuuje naukę. Szkoły te są płatne, obowiązuje czesne, za podręczniki i pomoce naukowe trzeba płacić W Japońskim systemie oświatowym wyróżnić można następujące 2 typy szkół średnich wyższego stopnia: całodzienne i wieczorowe trwające 3 lata, Korespondencyjne 3 lub 4 letnie. Wyższe uczelnie dzielą się na 3 kategorie : Uniwersytety, Kolegia środowiskowe - Nauka trwa 2-3 lata, nie można tam studiować nauk medycznych i przyrodniczych.Większość z nich to szkoły prywatne. Kolegia technologiczne - powołane w 1962 r. Są wyjątkowe ponieważ Japończycy mogą studiować na nich nie mając matury a jedynie świadectwo ukończenia niższych klas szkoły średniej. Nauka trwa 5 lat. Aby dostać się na studia należy zdać egzaminy wstępne.Licencjat trwa 4-6 lat , Magisterium kolejne 2-3 lata , Doktorat 4 do 5 lat. Finansowanie oświaty: Pieniądze pochodzą z podatków, a w 1990 wyniosły 115 mld $, co stanowiło 4,6% PKB (16,5% budżetu państwa) NAUCZYCIELE kształceni są w szkołach wyższych. , Nauczyciele pracujący w przedszkolach i szkołach podstawowych oraz niższych klasach szkół średnich studiują w wyższych, szkołach pedagogiki, Pozostali kształcą się na Uniwersytetach, Nauczyciele posiadający wykształcenie magisterskie lub doktoranckie mają powszechny szacunek, Nauczyciele mają status urzędników państwowych, by dostać prace muszą przejść dość skomplikowaną procedurę rekrutacji. PROGRAMY NAUCZANIA opierają się na zakresie wiedzy ustalonym przez Ministerstwo Oświaty. Ministerstwo daje wskazówki odnośnie metodyki i nauczania oraz czasu przeznaczonego na zajęcia w szkole, co jest przestrzegane dość restrykcyjnie, do tego stopnia, że np. uczniowie klasy IV w całej Japonii, w ten sam dzień uczestniczą w tych samych zajęciach. Szkoły mają możliwość pisania własnego programu uwzględniającego dziedzictwo kulturalne okolicy w której się znajduje szkoły. Mogą używać własnych podręczników ale Ministerstwo musi je zatwierdzić. Jak wyglądają zajęcia w Japonii - klasy liczą około 40 osób, Zajęcia odbywają się w jednej Sali, Uczniowie mają przypisany numer , miejsca w ławkach wybierane są w wyniku losowania, Na zajęcia uczniowie ubierają czarodziejskie japońskie buty i w nich spędzają pobyt w szkole., Rok szkolny trwa od kwietnia do marca z paroma przerwami (w lecie i zimie).

Aporia: bezdroże, filozoficzna trudność w rozumowaniu, pozornie niedająca się przezwyciężyć. To bezradność, trudność nierozwiązywalny przy aktualnym stanie wiedzy problem, na drodze poprawnego rozumowania. Zjawiska pedagogiczne są niepowtarzalne. Pytanie nie tylko dopuszczają różne odpowiedzi. Odpowiedzi na pytania należy formułować tak, że pozostawia się wątpliwość.

Doktryna: system poglądów, twierdzeń, założeń z określonej dziedziny wiedzy, właściwy danemu myślicielowi lub danej szkole. To wyspekulowane, dogmatyczne poglądy, oderwane od rzeczywistości, często szkodzące rozwojowi nauki, sztuki ITP.

Doktrynerstwo: charakterystyczne dla doktrynera (osoby o ciasnych poglądach kierującej się regułami doktryny). Bezkrytyczne trzymanie się doktryny, bez względu na rzeczywistość.

Nurt: tendencja, trwanie czegoś np. nurt rewolucyjny.

Kierunki pedagogiki: antropologia pedagogiczna, analityczno – empiryczna nauka o wychowaniu, krytyczna nauka o wychowaniu, neokonserwatyzm pedagogiczny, antypedagogika, psychologia i pedagogika humanistyczna, pedagogika konstruktywna,

7. Niemcy: cele oświaty: trudne do ustalenia, znajdują się one w głównych programach partii politycznych. Inaczej cele oświaty rozumieją partie socjaldemokratyczne, a inaczej konserwatywni Chrześcijańscy Demokraci. System oświaty - Socjaldemokraci (liberałowie) uważają, że oświata jest prawem społecznym, które umożliwia samorozwój jednostki w atmosferze równości i wolności, Konserwatywni Chrześcijańscy Demokraci skłaniają się do poglądu, że oświata powinna realizować cele grupowe, a także dobre przygotowanie do pracy zawodowej. Obowiązek szkolny nie jest w Niemczech ujednolicony : różne są rozwiązania w poszczególnych landach niemieckich: 9 lub 10 lat poczynając od 6. roku życia. Jeśli uczeń nie uzyska świadectwa ukończenia nauki w ramach obowiązku szkolnego, zgodnie z prawem nie ma możliwości dalszego uczenia się w ramach państwowego systemu oświaty, a to wiąże się z trudnościami w znalezieniu pracy zarobkowej. Poszczególne szczeble edukacji: Przedszkola większość prowadzona jest przez organizacje i stowarzyszenie pozarządowe, zwłaszcza Kościoły, a co trzecie jest publiczne. Rodzice zobowiązani są do płacenia za przedszkole. Wiek dzieci to od 3 do 6 lat. Dzieci, które ukończyły 6 lat ale nie uzyskały dojrzałości szkolnej trafiają do Schulkindergarten(szkolne przedszkole) organizowane przez placówki szkole.

SZKOŁA PODSTAWOWA (Grundschule)

Jest pierwszym etapem szkolnej edukacji dziecka. Nauka w szkole podstawowej rozpoczyna się w wieku 6 lat i trwa 4 lata (w niektórych Landach np. w Berlinie 6 lat).

Celem szkoły podstawowej jest nauka umiejętności czytania i pisania oraz podstaw matematyki. Początkowo dzieci nie są oceniane za pomocą not, lecz w sposób opisowy (opinia). Po 4 latach nauki drogi uczniów rozchodzą się, gdy maja do wyboru 3 (a w niektórych landach 4) typy szkół na wyższym etapie kształcenia:

SZKOŁA GŁÓWNA (Die Hauptschule) trafia do niej ponad 30 % absolwentów. Trwa od 5 do 6 lat (klasy 5-9 lub 10). Celem kształcenia jest przekazanie uczniowi ogólnych wiadomości i umiejętności, które stanowić będą podstawę do dalszej nauki w szkole zawodowej. Po ukończeniu szkoły głównej uczeń otrzymuje tzw. Haupstchulabschluss, który stanowi podstawę przyjęcia do szkoły zawodowej (die BERUFSSCHULE) oraz podpisania umowy rozpoczynającej praktyczna naukę zawodu w rzemiośle, handlu czy przemyśle. Szkoły zawodowe trwają 3 lata.

SZKOŁA REALNA (Die Realschule zwana także Mittelschule.)

Nauka obejmuje z reguły 5-6 lat, a ukończenie szkoły realnej (Realschulabschluss) warunkuje podjęcie nauki zawodu i pracy na średnim szczeblu w różnych dziedzinach gospodarki – handel, przemysł, służba publiczna, rzemiosło. Po ukończeniu tej szkoły można trafić do wyższej szkoły zawodowej. Do tej szkoły trafia także 30 % młodzieży.

GIMNAZJUM (Das Gymnasium)- trafia do niego także 30 % młodzieży, zasadniczym celem tej szkoły jest przygotowanie najzdolniejszych przedstawicieli młodego pokolenia do studiów wyższych, odbywanych zwłaszcza na uniwersytecie . Program nauki nie jest ujednolicony. Jedna szkoła specjalizuje się w studniach klasycznych (łacina, greka), filologiach nowożytnych lub kierunkach artystycznych. W gimnazjum uczy się dwóch, a nawet trzech języków obcych. Świadectwo maturalne upoważnia do podjęcia studiów w szkole wyższej. Trwa 9 lat. Dostanie się na prestiżowe kierunki( medycyna, prawo, architektura) uzależniona jest od ocen na świadectwie maturalnym.

SZKOŁA OGÓLNA (Die Gesamtschule) Jest połączeniem wszystkich wymienionych już typów szkół, nie występuje we wszystkich landach. W zależności od zdolności i postępów ucznia, mogą oni brać udział (tak jak w Gimnazjum) w kursach o mniejszych lub większych wymaganiach. Tutaj równie uczeń może zdawać egzamin maturalny. Podstawa szkolnictwa zawodowego w Niemczech jest tzw. „system dualny” (das duale system), który łączy kształcenie praktyczne/zawodowe (w szkole zawodowej).

Wyższe szkoły zawodowe (Fachhochschulen) przygotowując absolwentów do praktycznego stosowania wiedzy naukowej (inżynier, konstruktor, ekonomista, prawnik, pracownik społeczny, pedagog, psycholog), by dostać się do tych szkół należy ukończyć 12 lat nauki;

• uniwersytety, w których łączy się nauczanie z prowadzeniem badań.

Studenci mogą wybierać wśród wielu programów nauczenia, zwłaszcza w dziedzinie nauk humanistycznych. Dyplom ukończenia studiów otrzymuje się po 4-6 latach.

• obowiązek nauki obejmuje każdego, i każdy musi albo w trybie wieczorowym albo stacjonarnym uczyć się, by uzyskać oficjalne kwalifikacje zawodowe.

Oświata dorosłych

• istnieją trzy formy oświaty dorosłych: ogólna, zawodowa i polityczna. Oświata ta polega na podnoszeniu kwalifikacji zgodnie z wymaganiami społecznymi. Oświata ta organizowana jest przez uniwersytety ludowe, wspierane przez władze lokalne. Dorośli na kursach chętnie uczą się języków obcych, matematyki, nauk przyrodniczych, polityki, nauk społecznych, pedagogiki, psychologii, teologii, literatury.

Administracja, nadzór oraz finansowanie szkoły:

• odpowiedzialni za oświatę są landy, administracja lokalna jest odpowiedzialna za infrastrukturę szkolną oraz zatrudnienia nauczycieli.

• finansowanie oświaty znajduje się w gestii władz stanowych. Studiowanie na wyższej uczelni jest wolne od opłat . Władze wspierają studentów stypendiami lub pożyczkami bankowymi. Szkoły prywatne z budżetu państwa otrzymują zwrot kosztów nauczenia 90 %. W szkołach prywatnych można studiować bez płacenia czesnego.

Program nauczania

• ministrowie oświaty w landach są odpowiedzialni, zgodnie z prawem, za programy nauczania. Ustalają oni liczbę lekcji w tygodniu, o przedmiotach nauczania, a także o podręcznikach szkolnych.

Nauczyciele

• nauczyciele gimnazjów i handlówek kształcą się w uniwersytetach.

• przyznanie kwalifikacji wiąże się z ukończeniem studiów przedmiotowych ale także poprzez otrzymanie certyfikatu wydawanego przez land po 2 latach kształcenia na studiach po których następuje egzamin teoretyczny i praktyczny. Najmłodszym więc nauczycielem spełniających wszystkie warunki pracy, bywa osoba prawie 30- letnia.

Egzaminy

• Osiągnięcia ocenia się w skali (od 1-6 odwrotnie niż w Polsce) na podstawie testów pisemnych i przejawów współpracy z nauczycielami w procesie uczenia się. Zadawane są takie zadania domowe. Świadectwa ukończenia szkoły podstawowej i średniej oraz dyplomy ukończenia wyższej uczelni są uznawane w całym kraju.

• Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna.

Antypedagogika powstała 1970 roku w USA, a w 1974 w Niemczech jako odzew na wszechwładzę w edukacji rodzinnej, szkolnej i pozaszkolnej. Twórcy antypedagogiki: W Szwajcarii Alice Miller, W Niemczech Heinrich Kupffer, Ekkehard von Braunmühl, Helmut Ostermeyer, Katarina Rutschky, Wolfgang Hinte, Heinrich Kupffer, Hubertus von Schoenebeck, Ulrich Klemm, Freerk Huisken, W USA Richard Farson, John Holt

Definicja wychowania.

• Zdaniem antypedagogów wychowanie jest ,,formowaniem człowieka z zastosowaniem wszelkiego rodzajów trików i mniej lub bardziej jawnego podstępu, sztuczek. Obiektem i przegranymi w tych pedagogicznych interakcjach są zawsze wychowankowie, którzy pod szyldem wychowania, w zależności od zmieniających się w społeczeństwie celów, są opresjonowani, upokarzani, nagradzani, strofowani, chwaleni lub marginalizowani”.

B.Śliwerski

Zdaniem Wolfganga Hinte argumenty na rzecz niewychowania wynikają z odrzucenia:

• Nastawienia, by innych wychowywać, kształtować, zmieniać, które staje się swoistym mechanizmem samonapędzającej się walki o dominację, władzę

• Chęci kontrolowania innych, gdyż strach nie jest racjonalnym powodem zachowań

• Oczekiwań wobec innych, niszczą one bowiem trwanie wzajemnych relacji międzyludzkich

• Presji, by z czymś walczyć, gdyż pozostajemy wówczas niewolnikami zwalczanego

Wolfgang Hinte postawa osoby wychowującej: Towarzyszy innym we wspólnym kształtowaniu teraźniejszości, Bez stawiania warunków, W prawdzie: zgadzać się, jeśli jest tego samego zdania, lub przeczyć, jeśli sądzi inaczej, Ofiarowuje siebie, ale nie podporządkowując się innym, Osoba posiada umiejętność bycia cierpliwym, milczącym i nie przeszkadzającym.

Jednym z przedstawicieli antypedagogiki była Alice Miller, twierdziła ona, że: Żaden dorosły człowiek nie potrzebuje wychowania, Żaden dorosły nie jest odpowiedzialny za dzieci, Kto kocha dzieci ten ich nie wychowuje, Młodzież nie potrzebuje wychowania lecz duchowego wsparcia i cielesnego towarzyszenia dorosłych. Towarzyszenie to powinno wiązać się z szacunkiem dla dziecka, respektowaniem jego praw, tolerancją uczuć i gotowością dorosłego do uczenia się na podstawie zachowania dziecka.

• Miller przyjęła postawę antypedagogiczną, która była skierowana przeciwko wszelkiemu wychowaniu. Jej zdaniem to nie dzieciom, lecz wychowawcą potrzebne jest wychowanie.

Zbiór myśli antypedagogicznych:

• Podejście antypedagogiczne opiera się na przekonaniu, że człowiek od narodzenia czuje, co jest dla niego najlepsze: człowiek nie jest istotą wybrakowaną, lecz istotą cudowną (kompetentne dziecko)

• Nie istnieje nawet najmniejsza odpowiedzialność za innych, lecz tylko odpowiedzialność za samego siebie: postawa pedagogiczna jest określana jako destruktywna ,,kradzież odpowiedzialności”

• Młodzież nie potrzebuje wychowania

• Akty wychowania nie prowadzą do zamierzonego celu

• Dorośli potrzebują wychowania (w sensie odczuwania potrzeby wychowania), wykorzystują wychowanie swoich dzieci do tego, by móc im przekazać dalej cierpienia zadane im samym w dzieciństwie

• Zamiast wychowania postuluje się postawę towarzyszenia i wspierania związaną z szacunkiem, respektem, tolerancją i gotowością dorosłych do nauki

8. Czechy: Edukacja przedszkolna opiera się na Ramowym programie nauczania zatwierdzonym przez ministerstwo. Podstawową grupą wiekową są dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Wprawdzie edukacja przedszkolna nie jest obowiązkowa, do przedszkoli uczęszcza prawie 88,2% tej grupy wiekowej. Od rodziców można pobierać opłaty stanowiące maksymalnie 50% kosztów bieżących (niezwiązanych z kształceniem) ponoszonych przez gminy, przy czym nie dotyczy to roku poprzedzającego rozpoczęcie nauki w szkole, podczas którego kształcenie jest dla wszystkich dzieci bezpłatne.

Uczęszczanie do szkoły jest obowiązkowe przez dziewięć lat, na ogół w wieku od 6 do 15 lat. Wszyscy uczniowie rozpoczynają naukę w szkole powszechnej (základni škola), a w drugim etapie mogą uczęszczać do gymnázium.

Kryteria przyjęć: szkoły są zrejonizowane, ale rodzice mają prawo wybrać dowolną szkołę. Uczniowie mogą przejść z základni škola po ukończeniu V klasy do ośmioletniego gymnázium lub po ukończeniu VII klasy do sześcioletniego gymnázium, pod warunkiem zdania egzaminu wstępnego, przeprowadzanego przez szkołę. W gymnázium kształci się 9,75% odpowiedniej grupy wiekowej.

Rok szkolny rozpoczyna się 1 września, a kończy 31 sierpnia następnego roku. W roku 2004/05 rok szkolny obejmował 196 dni zajęć dydaktycznych. Lekcje trwają 45 minut i są prowadzone przez pięć dni w tygodniu. Tygodniowy wymiar zajęć wynosi 20-25 godzin lekcyjnych w I etapie i 27-31 w II etapie (liczba godzin lekcyjnych wzrasta stopniowo). Klasy są koedukacyjne i składają się z uczniów w tym samym wieku. Małe gminy mogą zakładać szkoły (prowadzące wyłącznie I etap kształcenia), w których są klasy składające się z uczniów w różnym wieku (4% uczniów). W I etapie wszystkie przedmioty prowadzi na ogół jeden nauczyciel, natomiast w II etapie lekcje prowadzą nauczyciele przedmiotu, specjalizujący się na ogół w dwóch przedmiotach.

Cele i podstawowe treści programowe są określone w ogólnokrajowych standardach kształcenia. Cele te można realizować za pomocą różnych programów nauczania pod warunkiem, że zostały one zatwierdzone przez ministerstwo. Istnieją trzy ogólnokrajowe programy nauczania. Każda placówka samodzielnie wybiera metody nauczania i podręczniki (z listy zatwierdzonej przez ministerstwo).

Uczniowie są oceniani przez nauczycieli na podstawie prac pisemnych, wystąpień ustnych i pracy domowej według pięciopunktowej skali. Wyniki oceny ciągłej podsumowuje się w raporcie na zakończenie każdego semestru. Od roku 2005 na wszystkich poziomach kształcenia dozwolona jest również ocena słowna (opisowa). Od roku szkolnego 2005/06 szkoły będą wydawać uczniom w ostatnim roku kształcenia obowiązkowego dokument przedstawiający ocenę końcową. Postępy uczniów w nauce omawia się podczas zebrań z rodzicami. Uczniowie mający trudności w nauce mogą powtarzać jedną klasę na każdym etapie kształcenia.

Warunkiem przyjęcia do szkoły średniej II stopnia jest ukończenie kształcenia obowiązkowego i spełnienie wymogów wstępnych. Treść egzaminu wstępnego (pisemnego i ustnego) określa szkoła. Uczniowie mogą ubiegać się o przyjęcie do jednej wybranej szkoły. Uczniowie, którzy nie zostali przyjęci, mogą zdawać egzamin wstępny w drugiej rundzie w szkole, w której są wolne miejsca. Warunkiem przyjęcia do nástavbové studium jest ukończenie trzech lat nauki w střední odborné učilištĕ i spełnienie wymogów wstępnych.

Wszystkie szkoły średnie II stopnia samodzielnie przeprowadzają egzaminy końcowe:
W wyższych szkołach zawodowych prowadzi się kształcenie techniczne na zaawansowanym poziomie. Program nauczania przygotowuje szkoła i zatwierdza ministerstwo. Proporcje przedmiotów ogólnych, ogólnych zawodowych i specjalistycznych zawodowych wynoszą ok. 20:40:30. Zgodnie z nową Ustawą o edukacji, akredytowane będą wyłącznie programy trwające 3 lata (3,5 roku na kierunkach dotyczących zdrowia).

Szkoły wyższe dzielą się na uczelnie akademickie (w 2005 r. – 28 uczelni, 24 państwowe i 2 prywatne) i nieakademickie (36 uczelni prywatnych). Programy studiów przygotowują poszczególne uczelnie/wydziały, a zatwierdza Komisja Akredytacyjna.

Minimalnym warunkiem przyjęcia na studia na wszystkich kierunkach jest posiadanie świadectwa potwierdzającego zdanie maturitní zkouška. Każda uczelnia sama określa kryteria przyjęć i treść egzaminu wstępnego.

Szkoły specjalne istnieją na poziomach od przedszkolnego do średniego II stopnia. Program nauczania i kwalifikacje uzyskiwane w tych szkołach są maksymalnie zbliżone do programów i kwalifikacji w szkolnictwie ogólnodostępnym; poza szkolnictwem ogólnodostępnym kształci się 3,6% populacji. Uczęszczanie do szkoły specjalnej wymaga skierowania od odpowiedniego organu władz i zgody rodziców.

Nauczyciele zajmujący się edukacją przedszkolną kończą na ogół czteroletni cykl kształcenia w szkole średniej II stopnia, ale dla tej grupy prowadzi się również studia na poziomie licencjackim i magisterskim (trwające 3 lub 4 lata). Przyszli nauczyciele na innych poziomach kształcenia muszą uzyskać dyplom uczelni akademickiej, na ogół na poziomie magisterskim (po ukończeniu studiów trwających zwykle 4 lub 5 lat). Nauczyciele nie mają statusu urzędników państwowych

PRZEMOC PRZYMUS WYCHOWANIE

PRZEMOC - to sposób działania przestępczego polegający na zastosowaniu fizycznego przymusu czyli siła przeważająca czyjąś siłę; fizyczna przewaga wykorzystywana do czynów bezprawnych dokonywanych na kimś; narzucona bezprawnie władza, panowanie: czyny bezprawne, dokonywane z użyciem fizycznego przymusu; gwałt. Przemoc w rodzinie to pastwienie się nad żonami, dziećmi, osobami niepełnosprawnymi, chorymi psychicznie lub somatycznie, a także coraz częściej dostrzegane wykorzystywanie seksualne dzieci - są to więc „ wszelkie odmiany złego traktowania tych członków rodziny, którzy nie są w stanie skutecznie się bronić".

PRZYMUS- narzucanie jednostce lub zbiorowości sposobu zachowania przez nie wewnętrznie nie aprobowanego. Stan przymusu wywołuje często bunt, złość bądź lęk. Dłuższe utrzymywanie się tego stanu może wywołać trwale nerwice.

WYCHOWANIE- świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między dzieckiem a dorosłym, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian osobowości dziecka.

Co oznacza, iż dziecko jest krzywdzone?
   W sensie prawnym: pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna albo instytucja, której dobro prawne zostało naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. (z art. 49 Kpk)

Trzy grupy przyczyn stosowanie przemocy wobec dziecka w rodzinie: Przyczyny tkwiące w dzieciach (dzieci niechciane, upośledzone, trudne, przewlekle chore czy kalekie);, Przyczyny tkwiące w rodzicach (niedojrzałość i młody wiek, brak wiedzy i umiejętności wychowawczych, niski poziom wykształcenia, bezrobocie, wszelkiego rodzaju uzależnienia, choroba umysłowa, izolację społeczną rodziny, kłopoty małżeńskie, zbyt duże wymagania stawiane dziecku, a także maltretowanie żony przez męża);, Wpływ braku stabilności mogący wynikać z częstej zmiany miejsca zamieszkania oraz z życia w rodzinie, w której tylko jedno z rodziców jest rodzicem naturalnym.

Przemoc fizyczna - Są to takie zachowanie wobec dziecka, które wywołuje u niego znaczny ból fizyczny, bez względu na to, czy na jego ciele pozostaną ślady, czy też nie. Zazwyczaj jednak zostają - u maltretowanych dzieci są widoczne uszkodzenia skóry spowodowane kopnięciami, uderzeniami pięścią, pasami, drągami

Kara fizyczna (kara cielesna) to każda kara, do której wymierzenia używana jest siła fizyczna, i która w zamierzeniu ma sprawić ból lub dyskomfort.

Przemoc fizyczna wobec dziecka może posiadać również wymiar bierny - wówczas, gdy opiekunowie dziecka ustanawiają mu za karę zakaz opuszczania domu.

Cykl przemocy składa się z trzech następujących po sobie faz: Narastania przemocy, Ostrej przemocy, Miesiąca miodowego

Mity o przemocy w rodzinie: Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna, nikt nie powinien się wtrącać. Fakt zawarcia małżeństwa czy mieszkanie pod jednym dachem nie stanowi okoliczności zezwalającej na przemoc ani nie znosi odpowiedzialności za popełnianie czynów karanych przez prawo. Przemoc zdarza się tylko w rodzinach z marginesu społecznego. Przemoc w rodzinie występuje we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziomu wykształcenia czy sytuacji materialnej.Przemoc jest wtedy, gdy są widoczne ślady na ciele ofiar.Przemoc to nie tylko działania pozostawiające siniaki, złamania czy oparzenia, to także poniżanie, obelgi, zmuszanie do określonych zachowań, grożenie, zastraszanie.Ofiary przemocy w rodzinie akceptują przemoc.Ofiary przemocy domowej zawsze próbują się bronić, ich działania są jednak mało skuteczne. To był jednorazowy incydent, który się nie powtórzy.Przemoc domowa rzadko jest jednorazowym incydentem. Jeżeli nie zostaną podjęte stanowcze działania wobec sprawcy, przemoc się powtórzy.Gdyby naprawdę ofiara cierpiała odeszłaby od sprawcy. To, że ofiary nie odchodzą od sprawcy wynika zwykle z ich zależności od sprawcy, z trudności mieszkaniowych, z przekonań odnośnie małżeństwa, z nacisków jakim są poddawane ofiary ze strony sprawcy, a także rodziny, kolegów, sąsiadów. Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol.Nawet uzależnienie od alkoholu nie zwalnia od odpowiedzialności za czyny dokonywane pod jego wpływem. Osoby używające przemocy muszą być chore psychicznie.Nie ma bezpośredniego związku między przemocą a chorobą psychiczną. Przemoc jest demonstracją siły i chęcią przejęcia całkowitej kontroli i władzy nad drugą osobą.

9. SZWECJA Przedszkole - Placówki podlegają Ministerstwu Zdrowia i Opieki Społecznej, Na jednego opiekuna (nauczyciela-wychowawcę, psychologa- terapeutę) przypada nie więcej niż 5- 6 dzieci, W całodziennych domach opieki przebywa ok 40% dzieci w wieku 0-4 lat, W przedszkolu mogą być również dzieci starsze od 5 do 7 roku życia- chociaż istnieje prawna możliwość wysłania do szkoły dziecka w wieku 6 lat

Szkoła podstawowa- System edukacji w Szwecji (nie wliczając w to szkół wyższych) jest oparty na dziewięcioletniej, obowiązkowej nauce, którą zwykle podejmują dzieci w wieku lat 7. Przed tym etapem dzieci mogą rozpocząć edukację przedszkolną (förskoleklass), która nie jest obowiązkowa. Pierwsze lata uczeń spędza w tzw. "grundskola", czyli szkole podstawowej. Edukacja jest podzielona na dwa etapy (niższy i wyższy), które odpowiednio obejmują przedział wiekowy: od 7-13 i od 13-16 lat, System oceniania charakteryzuje się w tym typie szkoły trzema głównymi stopniami: G (oznaczające zaliczenie przedmiotu) = 10*, VG (zaliczenie z wyróżnieniem) = 15*, MVG (zaliczenie najwyższe) = 20, IG niezaliczenie. 

Szkoła średnia "gymnasieskola" trwa przeważnie trzy lata (ewentualnie, w zależności od kierunku cztery), a nauka w niej jest podzielona na dwa programy/główne kierunki: kierunek humanistyczny i blok przedmiotów "ścisłych". Te z kolei dzielą się na specjalności, jak np. "programy narodowe" – programy zajęć definiowane przez Ministerstwo Edukacji, czy specjalności oferowane przez daną szkołę w określonym rejonie kraju. Większość szkół zwykle realizuje "programy narodowe"

Studia to po prostu system kursów. Egzaminy zdaje się po prostu po ukończeniu danego kursu lub modułu. Szwedzki rok akademicki trwa od połowy sierpnia do pierwszych dni czerwca – semestr jesienny od połowy
sierpnia do połowy stycznia, wiosenny – od połowy stycznia do początku czerwca. Ferie zimowe dla zagranicznych studentów trwają od mniej więcej 19 grudnia do 7 stycznia.

Dzieci opóźnione umysłowo trafiają do szkół specjalnych i do odpowiednich ośrodków szkolenia. Podobnie jest w przypadku dzieci z uszkodzonym słuchem, wzrokiem lub mało sprawnymi fizycznie.

Istnieją 3 formy oświaty dorosłych:

1. Tradycyjna oświata dorosłych- to przede wszystkim uniwersytety ludowe oraz wieczorowe szkoły samokształcenia. Uczy się w nich wiedzy obywatelskiej na 2- 3 letnich kursach w placówkach internatowych. Dorośli uczą się odpowiedzialności za siebie i innych jako członkowie społeczeństwa obywatelskiego. Placówki te realizują programy uzupełniania wykształcenia. Wieczorowe kółka samokształcenia to nieformalna grupa dorosłych (5- 20 osób) spotykająca się przynajmniej 12 razy w miesiącu. Państwo wspomaga finansowo tę działalność oświatową.

2. Pozaszkolna oświata dorosłych obejmuje różne formy pracy kulturalno- oświatowej. Dorośli uczą się jak spędzać wolny czas z korzyścią dla siebie i społeczeństwa.

3. Oświata dorosłych zajmuje się również organizowaniem kształcenia zawodowego dla potrzeb rynku pracy, zwłaszcza dla bezrobotnych lub tych którzy są zagrożeni utrata pracy.

Szkolnictwo zawodowe i średnie znajduje się w gestii lokalnych władz oświatowych. Władze te są przyporządkowane Ministerstwu Oświaty w sprawach o charakterze strategicznym, ale już np. inspekcje i kontrola są przeprowadzane przez władze terenowe.

Nauczyciele, niezależnie od szczebla szkoły, kształceni są w wyższych uczelniach. Przygotowanie nauczycieli przedszkoli trwa 2 lata, a szkół podstawowych i średnich (w zależności od specjalizacji) od 3,5 do 4,5 lat. Nie istnieją egzaminy obowiazkowe w szkole rozszerzonej (grundskola) i w wyzszych klasach szkoły średniej (gymnasieskola). Prawie wszyscy uczniowie przechodzą z klasy do klasy na końcu roku szkolnego. Nie dotyczy to jedynie VIII i IX klas szkoły średniej. Tam oceny są potrzebne aby zdecydować o skierowaniu do wyższych klas szkoły śreniej. Stosuje się skale ocen 1-5, w której „1” jest najniższą, a „5” najwyższą oceną. Podstawa selekcji uczniów na studia wyzsze jest średnia ocen z klasy XII lub XI Na poziomie szkoły wyższej, po 3- 4 latach dziennych studiów otrzymuje się, albo świadectwo ukończenia szkoły, albo licencjat, magisterium a nawet doktorat. Zależy to od talentu i systematycznej pracy.Wydatki na oświatę są dzielone równo między władze centralne i lokalne.

10. Antropologia pedagogiczna - podstawowym przedmiotem badań pedagogiki jest sytuacja wychowawcza, którą konstytuują jej uczestnicy, oraz okoliczności społeczno - kulturowe, jednak w centrum ich zainteresowań pozostaje człowiek, bo to on jest podmiotem procesu wychowania.

W pedagogice najczęściej wskazuje się na pierwszym miejscu jej wymiar społeczny, rzadziej humanistyczny, czy kulturowy, a najrzadziej antropologiczny. Zaakcentowanie perspektywy antropologicznej pozwala na umieszczenie człowieka w centrum nauk o człowieku, czyniąc go przedmiotem badań, wszystkich rodzajów nauk antropologicznych. Przedmiotem badań pedagogicznych nie są jednak pojedynczy ludzie, lecz szczególna całość, zwana sytuacją wychowawczą. Jeśli więc uwzględnić pedagogikę, jako naukę antropologiczną, ujmującą człowieka w perspektywie procesu jego osobowego dojrzewania, to jest ona nauką zarówno realną, jak i uniwersalną, ponieważ w jej pole zainteresowań wkraczają wszelkie nauki i ich metodologie, a dziecko staje się przedmiotem badań zarówno antropologii biologicznej, kulturowej, jak i filozoficznej.

Jan Jakub Rousseau (ur. 28 czerwca 1712 roku — zm. 2 lipca 1778 roku), szwajcarski pisarz, filozof i pedagog, twórca koncepcji swobodnego wychowania.

Rousseau podzielił młodość na cztery okresy: niemowlęctwo, do mówienia; dzieciństwo do 12. roku życia;, chłopięctwo do 15. roku życia;, młodzieńczość do 20. roku życia.Pierwsze dwa okresy miały się ograniczyć do rozwijania zdrowia i zmysłów, trzeci miał dać wykształcenie umysłu, czwarty wychowanie moralne. Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi.

Chodziło o tak zwane wychowanie naturalne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz. Swój program wychowawczy odnosił do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód.

Egzystencjalizm - kierunek filozoficzny, którego początki sięgają lat czterdziestych XIX w. Impuls do jego rozwoju dał S.Kierkegaard. Według niego zadaniem filozofii miało być dociekanie tego, co w człowieku egzystencjalnie jednostkowe, co będzie jedynie prawdą dla niego i wyłącznie dla jego życia i co stawia go ustawicznie wobec alternatywy "albo - albo".

Według egzystencjalizmu egzystencja poprzedza esencję. Człowiek zaś ponosi pełną odpowiedzialność za swoje czyny, co stwarza poczucie samotności, zagubienia i zagrożenia w świecie, lęk, zwłaszcza przed śmiercią. Istnieją przynajmniej cztery motywy egzystencjalizmu: Motyw humanizmu – człowiek jako motyw istnienia, Motyw infinityzmu – człowiek skończony styka się w życiu z nieskończoności, Motyw tragizmu – istnienie człowieka jest wypełnione grozą i troską, Motyw pesymizmu – człowieka otacza nicość

Główni przedstawiciele: Martin Heidegge , Karl Jaspers, Simone de Beauvoir, Jean-Paul Sartre, Martin Buber, Gabriel Marcel, Søren Kierkegaard, Nicola Abbagnano , Albert Camus

Naturalizm – kierunek w filozofii, którego celem jest wyjaśnienie rzeczywistości przyczynami naturalnymi, tłumaczący całość zjawisk działaniem praw przyrody.

Naturalizm metafizyczny postuluje zwrócenie całej uwagi na człowieka i jego dzieła, bliski humanizmowi. Przejawia się w liberalizmie jak również w prądach nowożytnych.

Cechy naturalizmu posiadają: realizm, funkcjonalizm, koncepcja marksistowska, teoria Petrażyckiego.W filozofii kultury naturalizm to egzystencja, w której podstawowe wartości to przyjemność zmysłowa, życie w zdrowiu i dobrobycie. Stanowią one przeciwieństwo przykrości, choroby i śmierci. Najgorszą sytuacją jest jednak nie śmierć lecz życie w ciężkiej chorobie i nędzy, będąc zdanym na opiekę innych. Taka hierarchia wartości powoduje, że w naturalizmie zezwala się na eutanazję (śmierć jest lepsza od cierpienia) oraz aborcję (dobrobyt ważniejszy od życia), a także wszelkie inne działania poprawiające jakość życia (np. eksperymenty na embrionach). Naturalizm - kierunek oparty na założeniu, że praca wychowawcza jest najbardziej skuteczna, gdy się ją przystosowuje do natury dziecka. Nazywany jest również bioetyką.

11. Geneza współczesnych systemów pedagogicznych:

Rozwój życia społecznego w Europie XIX w. : wielkie wynalazki (maszyna tkacka, parowa),powstanie ekonomiki liberalnej (wolna od odpowiedzialności), pojawianie wolnej konkurencji, ubożenie społeczeństwa, powstanie klasy robotniczej, powstanie związków zawodowych. Ruchy społeczno polityczne: 1. O podłożu społeczno – politycznym: demokratyzm (prawa do strajków, likwidowania zakładów, zwalniania pracowników), nacjonalizm 2. O podłożu rewolucyjnym i konformistycznym: ruch rewolucyjny( socjalizm utopijny – powszechna sprawiedliwość i równość, ludzie wolni i pracujący dla siebie, socjalizm naukowy- obalenie kapitalizmu przez rewolucje i stworzenie społeczeństwa bezklasowego), ruch reformistyczny ( skupienie pracowników wg zawodów, rozszerzenie własności prywatnej, sprawiedliwa płaca za prace, przeciwny rewolucji socjalistycznej) Rozdział systemów wychowawczych: partie prawicowe ( nacjonalizm, demokratyzm, liberalizm), partii lewicowych (socjalizm, komunizm), partii centralnych (reformizm chrześcijański). Po I wojnie światowej bolszewizm – lenin, faszyzm – mussolini,, nacjonalizm – hitler, demokratyzm – blur, dyktatura – Piłsudski. Po II w. ś rywalizacja kulturalna wszystkich systemów młodego pokolenia, udział biorą współczesne systemy wychowawcze: chrześcijański, liberalny, demokratyczny, materialistyczny. 3 wartości współczesnych systemów: ideowe (tworzy światopogląd i cele wychowania), teoretyczne (powstaje z zasad polityki oświatowej i wychowawczej), praktyczny (bada, opisuje, kontroluje, ocenia i udoskonala strukturę wychowania młodego pokolenia). Modele wychowawcze XXI w.: liberalny (wolny, twórczy, aktywny, kreatywny, samodzielny człowiek kultury), materialistyczny (człowiek częścia przyrody, ona go stworzyła, ma walczyć ze starym porządkiem, zasadami), chrześcijański (duchowy, osobowy, dążący do najwyższych wartości). Założenia filozoficzne systemów pedagogicznych XXI w.: realizm filozoficzny, materializm filozoficzny, idealizm filozoficzny.

12. Wychowawczy system harcerski:

Geneza harcerstwa Ruch harcerski, istniejący w Polsce od 1910 roku wytworzył jeden z najciekawszych systemów wychowawczych. Jego korzenie tkwią w angielskim skautingu, który w warunkach rozdartej między trzech zaborców Ojczyzny został wzbogacony o ideę walki o niepodległość. Powstanie skautingu jest nietypowym przykładem systemu wychowawczego łączącego dzieci, młodzież i dorosłych. U jego źródeł znalazła się wojna burska w Afryce Południowej z lat 1899 – 1902, w której podczas walk o Mafeking wykorzystano specjalne oddziały zwiadowcze chłopców. Olga Drahonowska - Małkowska i Andrzej Małkowski przenieśli i zaszczepili idee skautingu angielskiego na grunt odradzającej się niepodległej Polski. Twórca harcerski pisał: „Celem skautingu jest wprowadzenie do wychowania młodzieży czynnika, który by stworzył z niej pełnych ludzi, rozwiniętych pod każdym względem, nie tylko umysłowym i moralnym, ale i fizycznym. Jest to ten sam ideał, który przyświecał Grekom. Przez swój system ćwiczeń w polu, skauting dąży do wyrobienia wśród chłopców posłuszeństwa, godności własnej, karności, solidarności, przede wszystkim obowiązkowości i ducha patriotycznego”. Miała to być „wielka gra”, jak wiele lat później pisał o polskim harcerstwie Aleksander Kamiński. Twórcy pierwszych drużyn harcerskich oparli się na własnych obserwacjach zachowań chłopców, ich potrzeb i skłonności. Dostrzegli, jak bardzo potrzebne są młodym ruch, świeże powietrze, przygoda, współzawodnictwo i współdziałanie w grupie rówieśniczej. Ideową podstawą ruchu harcerskiego jest Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. Cztery wskazania programu wychowawczego: religijność (służba Bogu) , patriotyzm (służba Polsce), braterstwo (służba bliźnim), praca nad sobą, samowychowanie (posłuszeństwo Prawu Harcerskiemu) Zasady harcerskiego wychowania to służba, czyli czynna, pozytywna postawa wobec świata i drugiego człowieka, braterstwo, czyli przyjacielska i serdeczna postawa wobec innych, praca nad sobą, czyli nieustanne kształtowanie i doskonalenie własnej osobowości. Metoda harcerska to sposób działania odznaczający się pozytywnością, indywidualnością, wzajemnością oddziaływań, dobrowolnością i świadomością celów, pośredniością, naturalnością, Techniki pracy z grupą; system zastępowy, rada drużyny, sekcje

Połączenie czterech elementów tej metody stanowi podstawowe narzędzia kształtujące hart ducha, poczucie własnej wartości i silną osobowość: Praca w małych grupach pozwalająca na uczenie się nowych ról społecznych, na podejmowanie odpowiedzialności, grupach stanowiących bezpieczne środowisko, w którym jednostka nie zatraca swojej indywidualności
a otrzymuje wsparcie. Program zawarty w gwiazdkach, stopniach i sprawnościach, dający możliwość ciągłego doskonalenia się, pokonywania swoich słabości, osiągania małych i dużych sukcesów oraz rozwijania swoich pasji i zainteresowań. Uczenie przez działanie – wprowadzanie dzieci i młodzieży do świata dorosłych poprzez przygodę, zabawę, grę, naturalne dla każdego wieku sposoby zachowań. Prawo Harcerskie – wartości, które determinują nasze działanie.