ANALIZA EKONOMICZNO-FINANSOWA - pytania utrwalające
Znaczenie finansów dla funkcjonowania podmiotu gospodarczego w warunkach
gospodarki rynkowej.
Cechą charakterystyczną gospodarki rynkowej jest jej ukierunkowanie na efektywność mikroekonomiczną. Efektywność gospodarki jest oparta na efektywności pojedynczych podmiotów. W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwa zaczęły być rozliczane nie, z tego co potrafią wytworzyć lecz z tego, jakie potrzeby rynku zdołają efektywnie zaspokoić. To zmusiło przedsiębiorstwa do ciągłej racjonalności działań. Racjonalność działań przedsiębiorstwa wymaga stałej kalkulacji, czyli prowadzenia pieniężnego rachunku opłacalności. Przedsiębiorstwo ma własne cele działania, prowadzi działalność na własny rachunek, na własne ryzyko ale działalność ta jest dostosowana do potrzeb otoczenia. Przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej stały się samodzielne, zaczęły się rozwijać i umacniać powiązania z innymi podmiotami gospodarczymi. Powiązania te zostały oparte na rachunku ekonomicznym i obopólnych korzystnych interesach. Przedsiębiorstwa odzyskały niezbędną samodzielność w kształtowaniu swojej działalności bieżącej, a także w wyborze kierunków inwestowania i lokowania wolnego kapitału. Każde przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej stało się odrębnym podmiotem gospodarczym odpowiedzialnym za wyniki swojej działalności. Dlatego dąży ono do maksymalizacji zysków i minimalizacji kosztów. Ważna jest nie tylko działalność bieżąca i bieżące zyski lecz przede wszystkim działalność ukierunkowana na rozwój perspektywiczny.
Rola i znaczenie zarządzania finansami przedsiębiorstwa, rola dyrektora finansowego w zapewnieniu dopływu środków pieniężnych potrzebnych do funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Zarządzanie finansami polega na pozyskiwaniu źródeł finansowania oraz lokowania pozyskanych środków w składniki majątkowe w sposób umożliwiający maksymalizację wartości firmy (dotyczy określenia wielkości i struktury pasywnej).
Celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja wartości firmy, ponieważ wartość przedsiębiorstwa uwzględnia element ryzyka. Wartość firmy kształtuje się na giełdzie, jest to suma wartości rynkowej akcji albo udziałów. Cena akcji kształtuje się na rynku kapitałowym.
Zarządzanie finansami obejmuje dwie sfery decyzji:
I sfera - dotyczy wielkości i struktury aktywów, a więc inwestowania,
II sfera - dotyczy wielkości, struktury i rodzajów sposobów finansowania, czyli
pozyskiwania środków.
Dyrektor finansowy kontroluje mierniki płynności finansowej znajdujące się w raportach dostarczonych przez analityka oraz monitoruje bieżącą współpracę z kontrahentami. Przedstawia zarządowi podstawowe raporty związane z działalnością przedsiębiorstwa oraz ich skróty wraz z własnym komentarzem i sugestiami. Celem raportowania jest zaznajomienie zarządu z ogólną sytuacją finansową przedsiębiorstwa. Ewentualne odchylenia od wartości wcześniej występujących powinny być wyjaśnione i uzasadnione ich przyczyny. Po podjęciu decyzji dot. współpracy z kontrahentami dyrektor sporządza raporty ze swojej działalności. Raporty te przedstawia potem zarządowi. Każda podjęta decyzja musi być udokumentowana i zarchiwizowana w elektronicznej bazie danych oraz w formie papierowej. W sprawach, w których dyrektor nie jest upoważniony do podjęcia decyzji podaje swoje sugestie, przemyślenia, pomysły, które są omawiane przez zarząd, oraz odbywa się nad nimi głosowanie. Informowanie zarządu o dokonanych zmianach polityki wobec kontrahentów. (warunki spłacania zobowiązań, udzielania rabatów).
Rola i znaczenie analizy finansowej w wyznaczaniu optymalnego, racjonalnego poziomu środków dla przedsiębiorstwa.
Przeprowadzenie analizy ekonomicznej jest konieczne do racjonalnego gospodarowania i osiągnięcia optymalnych efektów ekonomicznych.
Najważniejszym celem przedsiębiorstwa jest przetrwanie.
Podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują korzyści, jakie z tego czerpie.
Do racjonalnego gospodarowania zmusza rzadkość zasobów i dóbr dostępnych w gospodarce. Warunkiem racjonalnego gospodarowania jest możliwość wyboru pomiędzy różnymi wariantami rozwiązań, a także sprecyzowane kryteria wyboru. Rozwiązanie najbardziej racjonalne z punktu widzenia jednego kryterium nie musi takie być w kontekście innego kryterium.
Zasada racjonalnego gospodarowania może być sformułowana w dwóch wymiarach:
- Maksymalizacja efektów, przy założonym poziomie nakładów
- Minimalizacja nakładów, przy założonym poziomie efektów
Racjonalność postępowania wymaga, aby podmiot zbierał i analizował przy pomocy rozumu wszystkie informacje niezbędne do podjęcia właściwej decyzji o alokacji zasobów. Oznacza to, że postulat racjonalności wymaga od podmiotu znajomości wszystkich tych informacji oraz zdolności do ich właściwego przetworzenia.
W praktyce takie warunki są rzadko spełnione, ze względu na ograniczoność dostępnej w danym momencie wiedzy. Zdobycie wiedzy, która pozwoliłaby na dokonanie najlepszej możliwej decyzji także wiąże się z poniesieniem określonych kosztów, co oznacza obniżenie efektywności rozwiązania W związku z tym podmioty gospodarcze podejmują decyzje w warunkach ryzyka i niepewności.
Części składowe analizy ekonomicznej.
Miejsce i rola analizy finansowej w analizie ekonomicznej.
Analiza ekonomiczna- analiza odnosząca się do działalności gospodarczej, bada w jaki sposób działalność gospodarcza jest zgodna z racjonalnym działaniem. Z punktu widzenia przedmiotowego wyróżniamy w niej:
▪ analizę makroekonomiczną i mikroekonomiczną,
▪ analizę finansową.
Analiza finansowa- to część analizy ekonomicznej, która zajmuje się oceną efektywności działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuacją majątkową i finansową. W analizie przedstawiony zostaje stan majątkowo - kapitałowy, wynik finansowy i ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem badawczym oceny działalności jednostek gospodarczych.
Celem analizy finansowej jest sprawdzenie efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwie, sprawdzenie przychodów. Dokładnej analizie poddawane są koszty, wynik finansowy, rentowność, płynność finansowa.
Analizę finansową może przeprowadzić sobie samo przedsiębiorstwo dla własnych celów (analiza finansowa wewnętrzna) jak i podmioty z poza przedsiębiorstwa (analiza finansowa zewnętrzna). Analiza finansowa jest powszechnie stosowana przy gospodarce rynkowej.
Podstawowy cel- dostarczenie odpowiednio przetworzonych informacji analitycznych, które są potem wykorzystywane do oceny jednostek gospodarczych i podejmowania decyzji.
Istotą analizy finansowej -jest rozpatrywanie zjawisk i procesów finansowych, które odzwierciedlają efektywność działalności całego przedsiębiorstwa.
Rodzaje analizy finansowej (ze względu na czas przeprowadzania analizy):
▫ analiza wstępna- analiza ex ante, która poprzedza sporządzenie planu działania. Ma ona na celu ocenę efektywności i zasadności prowadzonej działalności. Wykorzystywana jest podczas budowania planu działania, szczególnie w procesie budżetowania,
▫ analiza następcza- analiza ex post. Jej celem jest ocena sytuacji i rezultatów działalności przedsiębiorstwa w przeszłości. Na jej podstawie określane są kierunki działania w przyszłości oraz służy ona jako podłoże do opracowywania planów na kolejne okresy.
Ze względu na stopień szczegółowości badań analitycznych, wyróżnia się następujące metody analizy finansowej:
▫ metody ogólne, które opierają się na badaniu zjawisk i procesów finansowych o bardzo złożonym charakterze. Celem tej metody jest pokazanie wzajemnych współzależności oraz określenie kierunku badań. Wyróżnia się tutaj metodę indukcyjną i metodę dedukcyjną,
▫ metody szczegółowe, które polegają na poszerzaniu badań analitycznych procesów gospodarczych. Dzięki nim możliwa jest ocena stanu badanych zjawisk oraz znalezienie ich przyczyn. Wyróżnia się tutaj metodę porównań i metody badań przyczynowych.
Podstawowymi instrumentami analizy finansowej są wskaźniki. Mogą one pokazywać stan finansowy przedsiębiorstw na dany moment lub w pewnym okresie.
Najczęściej stosowanymi wskaźnikami są:
● wskaźniki zyskowności,
● wskaźniki wykorzystania majątku,
● wskaźniki wykorzystania kapitału,
● wskaźniki płynności,
● wskaźniki rynku kapitałowego.
Miejsce analizy finansowej w analizie ekonomicznej przedsiębiorstwa:
Analiza działalności przedsiębiorstwa:
analiza ekonomiczna:
• analiza techniczno - ekonomiczna,
• analiza finansowa,
analiza otoczenia:
• analiza otoczenia ogólnego,
• analiza otoczenia szczegółowego,
• analiza powiązań przedsiębiorstwa z otoczeniem.
Analiza ekonomiczna:
analiza techniczno - ekonomiczna:
• analiza produkcji,
• analiza zatrudnienia i wydajności pracy,
• analiza środków trwałych,
• analiza gospodarki materiałowej,
• analiza postępu technicznego.
analiza finansowa:
• analiza sytuacji majątkowej,
• analiza sytuacji finansowej,
• analiza wyniku finansowego,
• analiza przychodów,
• analiza kosztów,
• analiza przepływów pieniężnych.
Dzięki analizie finansowej istnieje możliwość stałego monitoringu wskaźników płynności, a dzięki temu można błyskawicznie reagować na konkretną sytuację, a dzięki temu poprawić niekorzystną sytuację.
W przypadku, kiedy wskaźniki informują nas o bardzo dobrej płynności, mamy możliwość podjęcia decyzji, które pozwolą utrzymać taką tendencję lub ją poprawić.
Części składowe przedmiotu analizy ekonomiczno-finansowej.
Rola i znaczenie przeprowadzania analizy finansowej dla prawidłowości działania przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa zajmuje się badaniem i oceną efektywności działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuacji majątkowej i finansowej i to nie tylko w stosunku do założeń planu czy okresów ubiegłych, lecz takie określenie kierunków przyszłych działań. Ułatwia ona podejmowanie optymalnych decyzji, umożliwiających lepsze wykorzystanie zasobów, poprawę wyników działalności, sprostanie potrzebom rynku i oczekiwaniom właścicieli.
Głównymi częściami analizy finansowej jest:
- wstępna analiza bilansu
- analiza rachunku zysków i strat
- analiza i ocena przepływów pieniężnych
- analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa
- czynnikowa analiza wyniku finansowego(przychodów i kosztów)
Czynnikowe elementy wchodzące w skład analizy finansowej:
a) kontrola wewnętrzna (badanie procedur, zachowań)
b) kontrola instytucjonalna
Znaczenie wskaźników rachunkowych a finansowe możliwości przedsiębiorstwa.
Wskaźniki rachunkowe (księgowe) stanowią podstawowe narzędzie analiz finansowych, ponieważ umożliwiają porównywanie różnych wielkości zawartych w sprawozdaniach finansowych. Stosując je menadżer ds. finansowych koncentruje uwagę nie tylko na ocenie obecnej pozycji finansowej organizacji, ale również na przewidywaniu możliwych reakcji pożyczkodawców i innych, którzy powszechnie używają ich do oceny działalności spółki.
Są różne rodzaje wskaźników, które pomagają przy sporządzaniu jasnego obrazu wyników przedsiębiorstwa i jego kondycji finansowej. Zaliczamy do nich wskaźniki:
- rentowności i zwrotności,
- płynności i kontroli kapitału obrotowego,
- zadłużenia i wspomagania długiem,
- inwestycji akcjonariuszy (udziałowców).
Analiza finansowa jest jedną z technik wykorzystywanych przy planowaniu i kontroli finansów przedsiębiorstwa. Wskaźników nie należy stosować w izolacji, ale w połączeniu z innymi technikami zarządzania finansowego.
Nie należy przeceniać znaczenia wskaźników, ponieważ same w sobie nie mogą oddać pełnego obrazu przedsiębiorstwa. Mogą jednak wskazać te obszary, które należy poddać bardziej szczegółowej analizie.
Stosowanie wskaźników może być bardzo użyteczne pod warunkiem, że dobrze rozumie się ich zalety i ograniczenia.
Sposoby określania zapotrzebowania na środki finansowe ze strony przedsiębiorstwa/prognozy, budżetowanie, planowanie finansowe.
Do sposób określania zapotrzebowania na środki finansowe zaliczamy: prognozowanie, budżetowanie, planowanie finansowe.
Prognozowanie - to racjonalne, naukowe, przewidywanie przyszłych zdarzeń, czyli wnioskowanie o zdarzeniach nieznanych na podstawie zdarzeń znanych. Wyróżniamy następujące przewidywania:
1. racjonalne - wnioskowanie jest logicznym procesem przebiegającym od zbioru faktów z przeszłości
• zdroworozsądkowe - oparte na doświadczeniu
• naukowe - korzystamy z metod naukowych
2. nieracjonalne - brak faktów, brak związku między przesłankami, a wnioskiem.
Cechami, które określają prognozowanie są:
• czynności związane z wykorzystaniem dorobku nauki
• stwierdzenia odnoszące się do określonej przyszłości
• stwierdzenia weryfikowalne empirycznie
• stwierdzenia stanowcze, ale nie akceptowane
Rola prognoz w ekonomii sprowadza się do dostarczenia najbardziej obiektywnych, naukowo uzasadnionych rozwiązań dotyczących przewidywanego kształtowania się zjawisk ekonomicznych w przyszłości. W związku z tym wyróżnia się trzy podstawowe funkcje prognoz:
• preparacyjna - stwarzanie przesłanek do podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych
• aktywizująca - pobudzanie do podejmowania działań sprzyjających realizacji prognozy
• informacyjna.
Budżetowanie - proces w trakcie którego dokonuje się rozpisania nadrzędnych planów przedsiębiorstwa między ośrodki odpowiedzialności, obejmujący również swym zasięgiem kontrolę budżetową. Budżetowanie jest jednym z najbardziej znanych i najczęściej stosowanych narzędzi zarządzania finansami. Polega na tym, aby najwyższe szczeble zarządzania ustalały cele nadrzędne, na podstawie których kierownictwo niższego szczebla ustala podrzędne cele decyzyjne i plany cząstkowe. Celem budżetowania jest dogłębna analiza dochodowości oraz kosztów działalności podmiotu gospodarczego.
Proces opracowania budżetu jednostki gospodarczej dzieli się przeważnie na trzy fazy:
1. Opracowanie założeń do budżetu, który pełni rolę jednej z podstawowych procedur controllingu.
2. Opracowanie budżetu wiodącego oraz budżetów szczegółowych odpowiednich do stopnia wymaganej dokładności realizacji pozycji budżetowych.
3. Uzgodnienie i zatwierdzenie budżetu wiodącego przez najwyższe szczeble zarządzania.
Sporządzenie budżetu wymaga wyboru odpowiedniej metody budżetowania:
• Metoda budżetowania przyrostowego
Jest najczęściej stosowaną metodą budżetowania. Polega ona na wykorzystaniu danych historycznych. Proces ten rozpoczyna się od wartości zaewidencjonowanych w ubiegłych okresach, a następnie koryguje się je o odchylenia, które powstają w trakcie realizacji budżetu oraz dodaje się inne wskaźniki, które powstają w wyniku zmian wielkości ekonomicznych (inflacja, wzrost wynagrodzeń, zmiany kursów walut, zmiany w polityce cenowej przedsiębiorstwa), które mogą nastąpić w przyszłości.
Jest ona efektywna tylko w przypadku stabilnych firm
Główną wadą jest powtarzanie błędów okresów poprzednich, zbyt duży wpływ układów i powiązań personalnych występujących wśród osób odpowiedzialnych za tworzenie budżetów, marnotrawstwo zasobów przedsiębiorstwa.
• Metoda budżetowania od zera
Polega na szacowaniu wielkości budżetowych dla okresu przyszłego zakładając, że procesy i programy realizowane przez podmiot rozpoczynają się po raz pierwszy.
Składa się z następujących czynności:
Tworzenie pakietów decyzyjnych uwzględniających charakter ośrodka odpowiedzialności i jego cele.
Ocena pakietów wyjściowych i tworzenie pakietów alternatywnych.
Ułożenie według stopnia ważności pakietów decyzyjnych na podstawie analizy kosztów i korzyści w ramach danego obszaru działania oraz całego przedsiębiorstwa.
Rozdysponowanie zasobów w sposób odpowiadający priorytetom.
Metoda "od zera" w odróżnieniu od metody "przyrostowej":
• odrzuca dane historyczne,
• systematycznie porównuje istniejące działania z alternatywnymi możliwościami angażowania zasobów,
• dokładnie precyzuje konsekwencje decyzji poszczególnych działań,
• wykorzystuje warianty planowe,
• jest stosowana w dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstwach.
Jest metodą najbardziej odpowiednią dla przedsiębiorstw handlowych, które wymagają szybkiego i ciągłego dostosowywania się do zmieniających się warunków na rynku.
Proces budżetowania kończy się ustaleniem przez najwyższe szczeble zarządzania celów i planów możliwych do realizacji, które podlegają controllingowi.
Planowanie finansowe opiera się na analizie danych finansowych przedsiębiorstwa, a następnie ustaleniu celów, jakie mogą być zrealizowane przy danych możliwościach finansowych.
Główne zasady planowania finansowego to:
• maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa, która polega na ustaleniu jak najwyższej ceny, za którą możemy sprzedać dany produkt;
• utrzymanie stabilności finansowej, czyli kondycji finansowej, która gwarantowałaby pewność i całkowitą kontrolę nad finansami; w tym celu najlepiej dokonać analizy wskaźnikowej, która bazuje na sprawozdaniach finansowych;
• poprawa wyników finansowych, która zależy od systematycznego monitorowania wyników działalności w krótkim czasie, z uwzględnieniem pewnych wytycznych, które są celem nadrzędnym;
• zachowanie płynności finansowej, które polega na wywiązywaniu się firmy z bieżących zobowiązań; jest to czynnik długookresowy, a więc płynność finansowa musi być kontrolowana w długim okresie;
• odpowiednia strategia finansowa dopasowana do wewnętrznych potrzeb przedsiębiorstwa; strategia ta polega na wyznaczeniu przez przedsiębiorstwo pewnego kierunku rozwoju w dziedzinie finansów, który pomógłby w osiągnięciu wytyczonych celów;
• kontrolowanie finansów przedsiębiorstwa, które odnosi się, do stworzenia sytuacji, gdzie możliwe jest pełne sterowanie działaniami dotyczącymi finansów; jest to tworzenia długookresowych planów i konsekwentne ich realizowanie;
• optymalizacja kosztów, czyli sytuacja gdy przedsiębiorstwo powinno znaleźć taki poziom kosztów, który pozwoliłby uniknąć problemów w obszarze finansów; należy szukać nowych rozwiązań w dziedzinie grupowania i kalkulacji kosztów, a nie ograniczać się jedynie do redukcji kosztów;
• optymalna struktura organizacyjna, która zapewnia najszybszy i najdokładniejszy przepływ informacji oraz rozdysponowuje działania między poszczególne komórki; struktura powinna być również dopasowana do danego przedsiębiorstwa (jego wielkości, liczby zatrudnionych osób, zasięg rynkowy);
• właściwa polityka inwestycyjna, która sprowadza się do kwestii stworzenia takich planów inwestycyjnych, na które pozwalają możliwości finansowe firmy.
Elementy planu finansowego
• planowanie globalnej wielkości przychodów przedsiębiorstw i przewidywanie ich wzrostu;
• planowanie kosztów, które jest pochodną wzrostu produkcji, jak również stosowanej technologii i kosztów eksploatacji środków pracy, metod wyceny zużycia środków produkcji, zasad ustalania wszystkich form wynagrodzeń, formy własności i kosztów, które powstają w skutek jej użytkowania oraz dostępność do obcych źródeł finansowania i kosztów związanych z obsługą;
• planowanie wielkości podatków oraz pozyskania ulg podatkowych;
• planowanie wydatków, które mogą lub wpłyną na wielkość zysku; są to koszty pojawiające się warunkowo, a wynikają z udzielonych gwarancji dla przedsiębiorstw i osób fizycznych oraz mogą to być planowane wspólne inwestycje.
Analiza finansowa a struktura kapitału własnego, skutki nieprawidłowej struktury kapitału.
Rozwój przedsiębiorstw zależy w decydującym stopniu od uwarunkowań kapitałowych. Od tego, jak kapitał gromadzimy, jak wielkim kapitałem dysponujemy, jak kształtujemy strukturę kapitału, wreszcie - chyba w największym stopniu od tego - jak kapitałem gospodarujemy.
Kapitał to nagromadzone dobro, służące do rozwijania dalszej produkcji, oraz zasoby pieniężne stosowane w produkcji. Kapitał stanowi wartość, mającą zdolność do wzrostu. Jest dobrem pożądanym, jego posiadanie umożliwia działalność, w wyniku której wzrasta jego wartość lub możliwy jest zwrot zaangażowanego dobra. Trzeba się jednak liczyć również z możliwością straty w wypadku nieodpowiedniego użycia. Wysoki udział kapitału własnego w jednostce gospodarczej świadczy o mniejszym ryzyku finansowym prowadzonej działalności. Z drugiej strony firma mając wysoki udział kapitału własnego nie wykorzystuje efektu dźwigni finansowej, co jest zjawiskiem niekorzystnym. W firmie powinno się dążyć do takiej struktury kapitału, która zapewniałaby najwyższą rentowność prowadzonej działalności.
W każdym przedsiębiorstwie niezbędne jest zaplanowanie odpowiedniej struktury kapitału. Istotne jest określenie proporcji między kapitałami własnymi i obcymi. Wysokość kapitałów własnych stanowi dla wierzycieli informację, do jakiej kwoty firma zdolna jest ponosić konsekwencje w razie powstania strat..Kapitały obce wymagają spłaty w ustalonych z wierzycielami terminach, w grę wchodzi jednak możliwość refinansowania kredytów.Skutkiem jest stałe występowanie kapitałów obcych w przedsiębiorstwie, ale w różnej wysokości i zmieniającej się strukturze.
Czynniki warunkujące decyzje dotyczące struktury kapitału:
Przedsiębiorstwo mające niskie ryzyko działalności powinno podejmować wyższe ryzyko finansowe,
Przedsiębiorstwo mające wysokie ryzyko działalności powinno powstrzymywać się przed wyższym ryzykiem finansowym.
Przy wyborze najkorzystniejszej struktury kapitału należy uwzględnić następujące czynniki:
sprzedaż
rentowność
stopy procentowe
analiza przepływów gotówkowych
międzyfirmowe porównania sektorowe
postawy pożyczkodawców
koszt kapitału
postawy właścicieli i kierownictwa przedsiębiorstwa a otoczenie
Ostateczna decyzja o tym, jaką strukturę kapitału należy przyjąć będzie wynikiem powiązania
obu rodzajów ryzyka:
1) ryzyka działalności przedsiębiorstwa
2) ryzyka finansowego dla struktury kapitału
Tradycyjna, praktyczna teoria struktury kapitału zakłada, że istnieje optymalna struktura kapitału a wartość akcji można zwiększać dzięki właściwemu stosowaniu dźwigni finansowej.
Ponadto przyjmuje się, że zwiększanie wspomagania długiem w perspektywie średniookresowej zwiększa ogólną zwrotność kapitału. W takiej sytuacji rynki kapitału własnego i długu nie zareagują natychmiast na na wzrastające ryzyko działalności przedsiębiorstwa, a więc ogólny koszt kapitału może się zmniejszyć. Redukcja kosztów kapitału ma swoje granice, tzn., że istnieje taki punkt, poza który wzrost zadłużenia spowoduje zwiększenie kosztu kapitału.
Nie istnieje teoretyczny (lub naukowy) sposób określenia położenia tego optymalnego punktu. Można go wyznaczyć tylko emirycznie, ponieważ ryzyko działalności dla każdego przedsiębiorstwa jest inne, a ocena ryzyka przez kierownictwo niejednokrotnie jest subiektywna.
Skutki nieprawidłowej struktury kapitału.
Nieprawidłowa struktura kapitału może wywołać skutek niszczący. Nie da się go dostrzec analizując normalne czynniki ryzyka finansowego. Zbyt wysoki dług w stosunku do kapitału własnego skłania pożyczkodawców do przeszacowania ryzyka przedsiębiorstwa, zwiększenia stóp procentowych oraz ograniczenia dalszych pożyczek. Proporcje długu i kapitału własnego mogą zostać ustalone prawidłowo, ale błędne mogą się okazać oszacowania całkowitej kwoty zapotrzebowania finansowego niezbędnego dla sfinansowania danego poziomu działalności przedsiębiorstwa.
Kiedy przedsiębiorstwo chce zrobić zbyt wiele w zbyt krótkim czasie przy użyciu zbyt niskiego udziału długu długoterminowego, to może ono osiągnąć wzrost zysku handlowego, ale jednocześnie nie być w stanie wytwarzać odpowiednich przyrostów gotówki. Nie mając odpowiednich funduszy wspierających wzrost obrotów handlowych przedsiębiorstwo może nie być zdolne do terminowego spłacenia swoich długów. Stan taki nazywa się wzrostem ponad stan (overtradingiem).
Przyczyny overtradingu (przegrzania):
- nadmierna ekspansja
- początkowe niedoinwestowanie
- wyczerpanie zasobów
Środki zaradcze w przypadku overtradingu :
- zwiększenie kapitału
- powiększenie marż
- zmniejszenie inwestycji w środki trwałe
- poprawa kontroli kapitału obrotowego
Analiza finansowa a możliwości oceny zapotrzebowania przedsiębiorstwa na środki finansowe w różnych obszarach jego działalności.
Analiza finansowa a koszty związane z zarządzaniem personelem - koszty zatrudnienia, fluktuacji.
Analiza finansowa zaangażowania się przedsiębiorstwa w środki trwałe - sposoby i metody ograniczania tych zaangażowań.
Środki trwałe stanowią podstawowy składnik potencjału wytwórczego jednostki gospodarującej i decydują o jej możliwościach produkcyjnych.
Analiza gospodarowania środkami trwałymi ze względu na ich rolę i znaczenie, powinna być przeprowadzona systematycznie i kompleksowo.
W praktyce przedsiębiorstwa analiza gospodarki środkami trwałymi jest niezbędna w podejmowaniu przez jego kierownictwo decyzji długofalowych, zmierzających do wzrostu ich produktywności. Ma znaczenie strategiczne i operacyjne. W analizie gospodarowania środkami trwałymi obiektem badań są wskaźniki ekonomiczne, charakteryzujące ich efektywność.
Sposoby i metody ograniczania zaangażowań:
- poznanie ogólnej efektywności ekonomicznej środków trwałych
- określenie zmian ilościowych i jakościowych zachodzących w zbiorowościach środków trwałych
- przestrzeganie informacji o rozwojowych w zakresie postępu technicznego w przedsiębiorstwie
- wyzyskanie powierzchni użytkowej
- wykorzystanie maszyn i urządzeń z punktu widzenia czasu ich eksploatacji i intensywności działania.
Analiza finansowa zaangażowania środków pieniężnych w zapasy.
Analiza finansowa a możliwości oceny ekonomicznej efektywności projektowanych inwestycji - ocena zastosowanych do analizy metod prostych i dyskontowych.
Inwestowanie - finansowe angażowanie się w jakieś przedsięwzięcie w nadziei uzyskania przyszłych korzyści. Jest więc to przeznaczenie zasobów finansowych nie na bieżącą konsumpcję, lecz na inne ich angażowanie, od którego oczekuje się w przyszłości określonych korzyści.
Inwestycje to aktywa, które nie są wykorzystywane (np. wybudowanie magazynu pod wynajem) przez podmiot gospodarczy w jego działalności operacyjnej, ale znajdują się pod jego kontrolą w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych zasobów lub uzyskiwania z nich przychodów w postaci odsetek, tantiem, czynszów, udziału w zyskach, itp.
Inwestycja jest aktualnym wyrzeczeniem się dla przyszłych oczekiwanych korzyści. Aby inwestycja przyniosła inwestorowi oczekiwane korzyści musi upłynąć określony czas.
CECHY NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH:
1. znaczne obciążenie dla inwestora - oznacza, że wartość oraz rozmiary projektów inwestycyjnych realizowanych zarówno w nowo powstałych lub funkcjonujących przedsiębiorstwach, są z reguły znaczne w stosunku do istniejących zasobów
2. zaangażowanie zasobów na długi czas - zwrot zaangażowanych środków jest możliwy po długi okresie czasu ze względu na rozmiary inwestycji
3. uzyskiwanie korzyści w przyszłości - biorąc pod uwagę długi okres realizacji projektu oraz spłatę kapitału, efekty ekonomiczne znane są dopiero w dłuższym okresie czasu, z tego względu w każdym projekcie inwestycyjnym należy uwzględnić zmianę wartości pieniądza w czasie
4. element ryzyka i niepewności - biorąc pod uwagę cykl życia projektu należy uwzględniać zmienność wszystkich parametrów charakteryzujących projekt
5. znaczny wpływ na osiąganie zakładanych celów finansowych - dotyczy to w szczególności przedsięwzięć realizowanych w ramach funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wyniki finansowe zależą od wielu czynników, z których do najważniejszych zaliczamy poziom nakładów na rozwój majątku rzeczowego, obrotowego, finansowego i niematerialnego danego przedsiębiorstwa.
6. określenie przyszłego kierunku rozwoju przedsiębiorstwa - nabyte i wytworzone wartości wskazują na jaki rynek lub segment rynku przedsiębiorstwo zmierza. O kierunku rozwoju może również decydować rodzaj i wielkość ponoszonych nakładów.
WYZNACZNIKI DECYZJI INWESTYCYJNEJ.
1. otoczenie ekonomiczne - określane jest ono przez wskaźniki gospodarcze i ekonomiczne, tj. poziom stóp procentowych, poziom wynagrodzenia, inflacji, dynamika PKB, stopa oszczędności w gospodarce, saldo obrotów handlowych, wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz wielkość inwestycji portfelowych, przyrost naturalny, przeciętne wynagrodzenie w danej branży, itp.
2. otoczenie prawne i administracyjne - wytycza je m.in. licencjonowanie, system zezwoleń, dotacje, subsydia, a z drugiej strony ograniczenie udziału państwa w procesie gospodarczym, prosty i przejrzysty system podatkowy, system prawa gospodarczego oraz sprawna administracja rządowa.
3. otoczenie technologiczne - wpływa ono na szybkość wdrażania nowych rozwiązań
4. otoczenie polityczne - tworzy je system rządu, stabilność polityczna, skład koalicji rządzącej, kultura polityczna i system wyborów.
5. otoczenie naturalne - decyduje o preferencjach środowiska, w którym funkcjonuje dane przedsiębiorstwo, a tworzy je klimat, położenie geograficzne, ukształtowanie terenu, dostęp do morza i szlaków wodnych, powierzchnia terenów niezurbanizowanych, jakość i troska o stan środowiska naturalnego.
6. otoczenie kulturowe - wpływ na nie mają zwyczaje i upodobania konsumentów, zakres korzystania z usług instytucji finansowych, otwartość na inne kultury i innowacje.
7. preferencje i oczekiwania konsumentów - są one z reguły autonomiczne, ale mogą ulec zmianie pod wpływem działań marketingowych
8. wrażliwość przedsiębiorstwa na cykl koniunkturalny - oznacza, że niska wrażliwość na cykle koniunkturalne jest pożądana przede wszystkim z punktu widzenia przedsiębiorstw wytwarzających artykuły pierwszej potrzeby
9. koszt i dostępność surowców - przedsiębiorstwa działające w oparciu o wykorzystywanie rzadkich surowców generują większe ryzyko, ponieważ rzadkość występowania przekłada się na poziom cen i koszty transportu
10. poziom konkurencji - im większa konkurencja, tym trudniejsze warunki działania.
1. Systematyka metod oceny inwestycji.
1.1. Charakterystyka metod prostych: okres zwrotu nakładów, prosta stopa zwrotu, analiza porównawcza kosztów i przychodów.
1.2. Charakterystyka metod dyskontowych: wartość zaktualizowana netto, zaktualizowana stopa zwrotu, wewnętrzna stopa zwrotu.
SYSTEMATYKA METOD OCENY INWESTYCJI
- metody proste -metody statyczne
- metody dyskontowe - metody dynamiczne
Metody proste: Metody dyskontowe
Cech metod prostych:
• oparte na analizie jednego roku lub kilku lat (do trzech lat)
• nie uwzględniają zmienności efektów i nakładów
• nie uwzględniają wartości rezydualnej (wartości pozostałej)
• nie uwzględniają zmiany wartości pieniądza w czasie
• nie są skomplikowane i nie są kosztowne Cech metod dyskontowych:
• oparte są na analizie całego okresu realizacji i eksploatacji inwestycji (długi okres)
• uwzględniają zmienność osiągniętych efektów i poniesionych nakładów
• uwzględniają wartość rezydualną (wartość pozostałą)
• uwzględniają zmianę wartości pieniądza w czasie
• wymagają bardziej złożonych obliczeń
Rodzaje metod prostych:
• prosty okres zwrotu nakładów OZN
• prosta stopa zwrotu ROI, ROE
• analiza porównawcza kosztów
• analiza porównawcza zysków
• analiza progu rentowności Rodzaje metod dyskontowych
• wartość zaktualizowana netto (NPV)
• zaktualizowana stopa zwrotu nakładów (NPVR)
• wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)
• zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)
• współczynnik korzyści koszty (BCR)
METODY PROSTE
Metody proste powinny być stosowane
- jedynie we wstępnych fazach procesu przygotowania przedsięwzięć inwestycyjnych, gdy nie ma jeszcze szczegółowej i rozbudowanej informacji dotyczącej danego przedsięwzięcia
- w wypadku przedsięwzięć inwestycyjnych o stosunkowo krótkim ekonomicznym cyklu życia, gdy różne rozłożenie w czasie nakładów i efektów nie wpływa w sposób decydujący na ocenę opłacalności przedsięwzięcia
- w wypadku przedsięwzięć inwestycyjnych o niewielkiej skali, gdy efekty i nakłady są niewielkie i nie naruszają pozycji rynkowej oraz sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorstwa realizującego dane przedsięwzięcie.
METODY DYSKONTOWE
Warunkiem stosowania metod dyskontowych jest posiadanie stosunkowo wiarygodnych informacji dotyczących kosztów (ceny) kapitału tj. wysokości stopy dyskontowej oraz rozkładu strumieni przepływów pieniężnych związanych z danym projektem inwestycyjnym. Istnieją trzy sytuacje określające taki wybór:
1. koszt kapitału jest znany (np. oprocentowanie kredytu)
2. koszt kapitału jest trudny do oszacowania
3. stopa dyskontowa właściwie odzwierciedla rzeczywisty koszt kapitały dla danego inwestora
koszt kapitału jest znany (np. oprocentowanie kredytu) koszt kapitału jest trudny do oszacowania stopa dyskontowa właściwie odzwierciedla rzeczywisty koszt kapitały dla danego inwestora
stosujemy dwie metody: NPV i IRR lepsza jest metoda IRR niż NPV lepsza jest metoda NPV niż IRR
METODY DYSKONTOWE
Należą do najbardziej precyzyjnych narzędzi oceny opłacalności przedsięwzięć rozwojowych.
W przeciwieństwie do metod prostych uwzględniają one rozłożenie w czasie przewidywanych wpływów i wydatków związanych z badaną inwestycją. Służy temu wykorzystanie techniki dyskonta, która pozwala sprowadzić do porównywalności nakłady i efekty realizowane w różnych okresach czasu. Określenie ich wartości teraźniejszej, to jest zaktualizowanej na moment przeprowadzania oceny stanowi podstawę dalszego wnioskowania.
Metody dyskontowe dają możliwość objęcia całego okresu funkcjonowania przedsięwzięcia, a więc zarówno okresu realizacji, jak też pełnego okresu, w którym przewiduje się osiąganie efektów.
Sprzyja to dokładności oceny, narzuca jednak konieczność oszacowania wielkości wpływów i wydatków w całym okresie objętym rachunkiem.
Podstawowe znaczenie ma przy tym oparcie tego szacunku na wnikliwych badaniach, dotyczących zarówno uwarunkowań związanych z charakterem rozpatrywanych przedsięwzięć rozwojowych, jak i partycypacji przyszłych warunków działania firmy.
Wraz z wydłużaniem okresu objętego rachunkiem szacunek ten staje się coraz trudniejszy z uwagi na rosnącą niepewność, co do przewidywanej sytuacji rynkowej. Trudności te wzrastają znacznie w nieustabilizowanej gospodarce, charakteryzującej się dużą zmiennością parametrów ekonomicznych oraz innych warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Metody dyskontowe wymagają trzech podstawowych informacji dotyczących:
- wielkości stopy dyskontowej,
- wartości strumienia nadwyżki pieniężnej generowanej przez inwestycje (NCF)
- długości okresu przyjętego do obliczeń (n)
Stopa dyskontowa jest definiowana, jako suma trzech elementów:
stopy wolnej od ryzyka;
premia za ryzyko przedsięwzięcia;
spodziewana stopa inflacji.
Dokładne lub przybliżone oszacowanie tych wielkości w praktyce bywa często niewykonalne i nieopłacalne. Najczęściej w związku z tym wykorzystuje się w obliczeniach stopę oprocentowania długoterminowej lokaty kapitałowej wolnej od ryzyka.
Okres przyjmowany do obliczeń jest sumą czasu potrzebnego na zakończenie prac potrzebnych do realizacji przedsięwzięcia i liczby lat, poprzez które będą spłacane raty zaciągniętych kredytów
Uwzględnianie czasu w rachunku opłacalności
Upływ czasu powoduje, że realna wartość pieniądza w czasie będzie różna w zależności od tego, czy możemy nią dysponować dziś, za miesiąc czy za rok. Nie uwzględniamy tutaj inflacyjnych (czy deflacyjnych ) zmian wartości pieniądza, a jedynie zróżnicowanie tej wartości wraz z upływem czasu.
Zjawisko to wynika z różnej płynności pieniądza posiadanego w chwili obecnej w stosunku do pieniądza, który uzyskamy w przyszłości.
Pieniądz będący aktualnie w naszej dyspozycji posiada realnie najwyższą wartość. Możemy dowolnie nim rozporządzać (inwestycje, konsumpcja itp).
Tymczasem pieniądz, który otrzymamy w terminie późniejszym jest pozbawiony płynności (zamrożony). Powoduje to, że nie możemy nim dobrowolnie rozporządzać.
Bieżąca wartość pieniądza jest tym niższa im więcej czasu musi upłynąć zanim uzyskamy możliwość dowolnego nim dysponowania.
Podstawowym parametrem ekonomicznym wykorzystywanym w tej metodzie jest stopa procentowa.
Stopa procentowa
Konieczność zgromadzenia kapitału , umożliwiającego sfinansowanie niezbędnych nakładów inwestycyjnych, zmusza zazwyczaj przedsiębiorstwa do skorzystania z zewnętrznych źródeł finansowania, a więc sięgnięcia po kredyty i pożyczki.
Wypożyczenie kapitału można traktować jako normalny proceder handlowy. Przedmiotem transakcji jest jednak nie prawo własności kapitału, a jedynie prawo dysponowania nim w określonym czasie.
Dochód , jaki właściciel kapitału otrzymuje za zbycie tego prawa, stanowi cenę kapitału pożyczkowego (kredytu ) i nazywany jest procentem
W warunkach swobodnej gry sił rynkowych, poziom stopy procentowej uzależniony jest przede wszystkim od dwóch podstawowych zmiennych:
• podaży kapitału pożyczkowego
• popytu na ten kapitał
W praktyce gospodarczej na poziom stopy procentowej wpływa również , poza podażą i popytem na kapitał, szereg innych czynników. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy:
• ryzyko
• procesy inflacyjne
• naturalną preferencję płynności
• politykę pieniężno-kredytową państwa
Ryzyko znajduje odzwierciedlenie w stopie procentowej, prowadząc do wzrostu jej poziomu. Kredytodawca nigdy nie może być pewny czy i kiedy odzyska swój kapitał. Dłużnik może się okazać nieuczciwym lub też zmiany sytuacji na rynku nie pozwolą spłacić kredytu. Jest to tzw. ryzyko indywidualne.
Kredytodawca ponosi również innego rodzaju ryzyko, które możemy nazwać ryzykiem ogólnym (przeciętnym). Wiąże się ono z poziomem koniunktury rynkowej.
W okresie recesji ryzyko pożyczenia kapitału jest znacznie wyższe niż w okresie dobrej koniunktury na rynku.
Inflacja -powoduje ona obniżenie siły nabywczej pieniądza . Kredytodawca, chcąc obronić swój kapitał przed utratą wartości, podwyższa stopę procentową w wymiarze odzwierciedlającym oczekiwania inflacyjne.
Stopa dyskonta
Podstawową trudnością jest ocena realnej wartości stopy dyskonta. Teoretycznie możliwe jest wykorzystanie jednej z następującej wielkości:
• aktualna stopa depozytów długoterminowych, stosowanych przez banki,
• stopa stanowiąca różnicę między stopą kredytów długoterminowych i stopą inflacji, lub inna funkcja tych wielkości,
• tzw. społeczna stopa dyskonta określająca społeczną akceptację dla zmniejszenia bieżącej konsumpcji na rzecz przyszłych większych korzyści ogólnospołecznych.
Stopa depozytów bankowych silnie zależy od inflacji i jej stosowanie w warunkach inflacyjnych musi prowadzić do preferowania korzyści krótkoterminowych.
Stosunkowo dobrą ocenę realnej stopy dyskonta może dać wyrażenie
ra =(rk -i)/(1+i)
rk- stopa kredytów bankowych
i - stopa inflacji
Ze względu na często stosowaną politykę deprecjacji wartości depozytów bankowych wartość nominalna depozytów bankowych rośnie wolniej niż inflacja.
Dlatego bezpieczniej jest stosować zależność podaną niżej
ra =(rk -rd)/(1+i)
rd -stopa depozytów długoterminowych
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Stopa dyskontowa jest minimalnym kosztem pozyskania kapitału i zależy ona od:
relacji kapitału obcego do kapitału własnego (dzwignia finansowa);
poziomu ryzyka;
okresu funkcjonowania przedsiębiorstwa na rynku i jego wielkości;
renomy inwestora;
stopy zyskowności przedsiębiorstwa;
alternatywnego kosztu kapitału (powinna to być stopa dyskontowa odzwierciedlająca alternatywną stopę zwrotu jaką mogliby uzyskać kapitałodawcy, gdyby zainwestowali swoje środki w papiery wartościowe obarczone podobnym ryzykiem);
stopy procentowej (czasami zakłada się że stopa dyskontowa jest równa aktualnej stopie oprocentowania kredytów długoterminowych lub stopie płaconej przez kredytobiorcę);
stopy zwrotu z inwestycji pozbawionej ryzyka (za którą uważa się inwestycje w obligacje Skarbu Państwa) powiększoną o premię za ryzyko;
stopy minimalnej zyskowności kapitału zaangażowanego w inwestycje w ujęciu rocznym. Minimalna stopa zyskowności powinna przynajmniej uwzględniać koszty pozyskania kapitału wraz z odpowiednią marżą ryzyka finansowego;
Stopa dyskontowa - to minimalna stopa zwrotu z inwestycji wymagana przez inwestora.
Wpływ analizy finansowej na kształtowanie się poziomu kapitału obrotowego przedsiębiorstwa - części składowe, konsekwencje finansowe.
Analiza finansowa, a przepływy gotówkowe (Cash flow) - wartości przepływów gotówkowych, ich znaczenie dla analizy finansowej.
Analiza finansowa ma na celu ocenę metod pozwalających na badanie bieżącej płynności finansowej, czyli takich, które charakteryzują zdolność podmiotu gospodarczego do regulowania jego krótkoterminowych zobowiązań, płatnych w okresie nie dłuższym niż jeden rok. Ocenę płynności przeprowadza się w oparciu o dane zawarte w rocznym bilansie sprawozdawczym, niezwykle istotne staje się więc spełnienie kilku podstawowych warunków, aby zapewnić rzetelność przeprowadzanej analizy. Po pierwsze należy stosować te same zasady sporządzania bilansu przez szereg kolejnych lat. Poza tym należy przeprowadzać analizę płynności w oparciu o starannie dobrane pozycje aktywów i pasywów, aby zapewnić możliwie szeroką a jednocześnie precyzyjną charakterystykę płynności. Rachunek przepływów gotówkowych (Cash flow)jest elementem sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa już istniejącego a także częścią analizy finansowej biznesplanu. Dokument ten przedstawia źródło finansowania środków pieniężnych i ich wykorzystanie. Cash flow jest nadwyżką pieniężną wyrażoną w "żywej gotówce", uzyskaną przez przedsiębiorstwo w wyniku jego działalności. Dokument ten pozwala odpowiedzieć na pytania: jaką gotówką nasza firma dysponowała w badanym okresie, jakie były źródła jej pochodzenia i w jaki sposób środki te zostały zagospodarowane. Do sporządzenia rachunku zobligowane są spółki kapitałowe. Przewaga oceny dokonanej przy wykorzystaniu rachunku przepływów pieniężnych (cash flow) wynika z faktu, iż jest on znacznie mniej podatny na manipulacje w porównaniu do wyniku finansowego. Aby ocena wynikająca z analizy przepływów pieniężnych była kompletna musi być rozpatrywana na tle wniosków wyciągniętych z analizy wskaźników bilansu oraz rachunku zysków i strat.
Uwarunkowania zapotrzebowania na kapitał zewnętrzny (finansowanie z długu) dla przedsiębiorstwa.
Wspomaganie długiem-
Przy ocenianiu stopnia wspomagania przedsiębiorstwa długiem pożyczkodawcy zechcą dokonać pomiaru ryzyka finansowego, z zwłaszcza tego, które jest związane jego własnym udziałem w strukturze kapitału kredytowego.
Głównym wskaźnikiem wspomagania długiem są:
-Wskaźnik zadłużenia całkowitego
-wskaźnik wspomagania długiem bankowym
-wskaźnik dźwigni finansowe i pokrycie odsetek zysku
-płynność gotówkowa
Akceptowalny poziom wspomagania długiem?
Poziom wspomagania długiem akceptowanym z punktu widzenia pożyczkodawcy jest w odniesieniu od różnych przedsiebiorstw innych silnie uzależnionych od poszczegania przez kredytodawcę zdolności przedsiębiorstwa do generowania gotówki oraz ryzyka związanego z jego działalnością.
Finansowanie krótkookresowe (finansowanie z długu) - overdraft/kredyt w rachunku, pożyczka krótkookresowa.
Wykorzystanie analizy finansowej dla zbadania opłacalności leasingu i kredytu bankowego dla podmiotu gospodarczego - problematyka dźwigni finansowej a analiza finansowa.
Analiza finansowa a funkcjonowanie komórek kontrolno-analitycznych (kontrola wewnętrzna, audyt wewnętrzny, controling w firmie).
Komórki kontrolno-analityczne wspomagają analizę zarówno ekonomiczną jak i finansową. Przedsiębiorstwo musi funkcjonować prawidłowo, musi być efektywne organizacyjnie finansowo i dochodowo. To właśnie kontrola wewnętrzna ewolucyjnie przechodząca w audyt wewnętrzny oraz controling(nowy instrument, nowa filozofia kierowania) pomoże skorygować błędy w celu zwiększenia dochodowości i potencjału finansowego przedsiębiorstwa. Kontrola wewnętrzna i audyt wewnętrzny tworzą razem system kontroli wewnętrznej. Możemy wyróżnić kontrolę wewnętrzną instytucjonalną wykonywana przez wyspecjalizowany podmiot i kontrolę wewnętrzna funkcjonalną traktowaną jako czynności wykonywane na każdym etapie zarządzania. Audytem wewnętrznym jest ogół działań obejmujących niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce (w tym procedur kontroli finansowej) w wyniku, którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę efektywności i skuteczności tych systemów. Audyt w odróżnieniu od kontroli wewnętrznej obejmuje takie czynności doradcze, w tym składanie wniosków, mające na celu usprawnienie funkcjonowania jednostki. Wiele przedsiębiorstw staje dzisiaj przed problemami, które przy pomocy dotychczas stosowanych środków są raczej nie do rozwiązania. Wzrastające koszty rosnąca oraz zaostrzona konkurencja, zwiększona kompleksowość mają coraz większy wpływ na osiągane zyski. Chcąc sobie lepiej radzić z tymi problemami przedsiębiorstwa musza zmienić sposób myślenia i system działania. Dotychczas praktykowane instrumenty kierowania okazują się niewystarczające. Tą nową filozofia kierowania jest controling. Grupa ludzi wspomagająca dyrektora finansowego w podejmowaniu trafnych decyzji poprzez koordynacje i planowanie działań. Controling to sposób myślenia i działania, narzędzie umożliwiające podejmowanie decyzji ograniczających ryzyko gospodarcze i osiąganie założonych celów takich jak:
1. maksymalizacja zysku
2. kontynuacja działalności
3. rozwój podmiotu gospodarczego
Jest to obecnie najbardziej nowoczesny sposób wspierający zarządzanie łączący (integrujący) planowanie, kontrolę, informację.
Analiza finansowa a wykorzystanie kontroli wewnętrznej w przedsiębiorstwie jako elementu zarządzania przedsiębiorstwem.
Analiza finansowa, zajmuje się badaniem stanu i rozwoju szeroko rozumianych finansów firmy. Opracowuje się ją w celu oceny stanu finansów, efektywności gospodarki finansowej oraz oceny przedsięwzięć gospodarczych i decyzji finansowych. Wykorzystują ją wszelkiego rodzaju instytucje kredytujące, aby ocenić ryzyko związane z udzielaniem pożyczki danemu przedsiębiorstwu i aby następnie monitorować jego wypłacalność, analiza finansowa jest często podstawowym źródłem informacji dla właścicieli o stanie posiadanej przez nich spółki. Samo przedsiębiorstwo z kolei interesuje się głównie płynnością finansową i zdolnością obsługi długu, te wielkości są, bowiem kluczowe w codziennej działalności. Sporządzana systematycznie np. raz na kwartał analiza finansowa jest skutecznym narzędziem controlingu finansowego. Na jej podstawie wykrywa się odchylenia wielkości finansowych od planów, wykrywa się ich przyczyny oraz wprowadza korekty mające na celu poprawę wyników w przyszłości. Controlling oznacza w istocie system sterowania organizacją, zorientowany na wynik i realizowany poprzez planowanie, kontrolę i kierowanie. Jest, więc instrumentem zarządzania, który wspiera kadrę kierowniczą przy podejmowaniu decyzji i tworzeniu mechanizmów skutecznego sterowania, pozwalających na osiąganie wysokiej efektywności zarządzania. System, controllingu obejmuje wyszukiwanie i rozpoznawanie celów, właściwej drogi ich realizacji, likwiduje lub redukuje najsłabsze ogniwa organizacji. Dobrze zorganizowany system kontroli musi przede wszystkim być zorientowany na zapewnienie realizacji celów firmy, dlatego powinien zapewnić kierownictwu i pozostałym uczestnikom organizacji odpowiednią ilość rzetelnych informacji o zasobach i procesach w niej przebiegających,
Wynika z tego,że controlling finansowy koncentruje się na akumulacji kapitałów potrzebnych do finansowania funkcjonowania organizacji oraz na odpowiednim ich rozdziale, aby zapewnić jej przetrwanie i rozwój. A więc analiza finansowa i kontrola wewnętrzna są ze sobą ściśle powiązane i dają przedsiębiorstwu lepsze możliwości do zarządzania danym przedsiębiorstwem.
Specyfika wykorzystania audytu wewnętrznego dla potrzeb analizy finansowej.
Audyt wewnętrzny - instrument, który w sposób aktywny, niezależny i obiektywny ocenia efektywność systemu kontroli wewnętrznej i procesów zarządzania ryzykiem, zapewnia skuteczne prowadzenie wszelkich operacji i czynności organizacji, przynosi wartość dodaną przez ujawnienie braków i słabości oraz przez wskazanie sposobów podniesienia jakości i wydajności pracy. Zakres audytu wewnętrznego - jest wielowymiarowy i dotyczy wszystkich poziomów struktury organizacyjnej danej jednostki, wszystkich czynności organizacji tj. działań finansowych, operacyjnych, administracyjnych, kierowniczych, handlowych i innych oraz wszystkich obszarów działalności gospodarczej organizacji. Jednym z rodzajów audytu wewnętrznego jest audyt finansowy przeprowadzany w oparciu o sprawozdania finansowe i dotyczy oceny ich wiarygodności zgodnie ze standardami rewizji finansowej.
Controling w firmie i możliwości jego współdziałania w obszarze przeprowadzania analiz finansowych.
Controling to sposób myślenia i działania, jest to narzędzie umożliwiające podejmowanie decyzji ograniczających ryzyko i osiąganie celów takich jak:
- maksymalizacja zysku,
- kontynuacja działalności,
- rozwój podmiotu gospodarczego.
Jednocześnie Controling to porównywanie stanu pożądanego ze stanem rzeczywistym, system wzajemnie określonych przedsięwzięć, zasad, metod i technik służących wewnętrznemu systemowi sterowania i kontroli, zorientowanemu na osiągnięcie założonego wyniku. Jest też procesem nawigacji i sterowania gospodarczego za pomocą wyznaczonego miejsca przeznaczenia, zintegrowany podsystem kierowania, planowania kontroli informacji, wspierający adaptację i koordynację całego systemu zarządzania. System sterowania za pomocą wyniku, wspierającym zarządzanie ponieważ łączy planowanie, kontrolę i informację, obejmuje przewidywania mające na celu kontynuację przez przedsiębiorstwo jego działalności i rozwoju, zapewnienie zatrudnienia pracowników oraz daje podstawy do podejmowania decyzji służących do sterowania przedsiębiorstwem.
Warunki potrzebne do wprowadzenia Controlingu w Polskich przedsiębiorstwach
- dostosowanie ewidencji i sprawozdawczości finansowej do układu podyktowanego koniecznością podejmowania prawidłowych decyzji ekonomicznych,
- stworzenie systemu informacyjnego stosownie do potrzeb bieżącego i strategicznego kierowania,
- zapewnienie właściwej kontroli rentowności wyrobów i usług w drodze stosowania systemu kalkulacji do wymogów analizy krótko i długo okresowej,
- wprowadzenie rachunków kosztów bezpośrednich jako systemu szczególnie odpowiadającego potrzebom Controlingu,
- usprawnienie systemu koordynacji wszelkich działań przedsiębiorstwa.
Podstawowymi elementami analizy finansowej są:
- sprawozdanie finansowe - bilans,
- rachunek zysków i strat,
- przepływy gotówkowe,
- tabele amortyzacyjne,
- analiza czynnikowa, wynikowa poszczególnych elementów;
Dlatego też controling ma za zadanie przygotowywanie analiz wspierających proces decyzyjny w firmie w uzgodnionym zakresie lub na bazie aktualnego zapotrzebowania. Współdziała też w tworzeniu systemów zarządzania ryzykiem zagrażającym firmie, przy uwzględnieniu ryzyka zaopatrzeniowego, produkcyjnego, ogólnego, sprzedaży, marketingowego. Systematyczne monitorowanie i raportowanie do kierownictwa firmy zgodności ryzyka wynikającego z działań poszczególnych jednostek z limitami ogólnymi poprzez organizację procesu planowania wewnętrznego (finansowego), opracowywanie planu (budżetu) na podstawie planów cząstkowych, monitorowanie i analiza planów finansowych i przyczyn rozbieżności oraz podjęcie odpowiednich decyzji.
Bardzo ważne jest też zarządzanie zintegrowaną informacją zbiorczą firmy oraz koordynacja procesu tworzenia rocznych planów finansowych i budżetu firmy.
Znaczenie określania efektywności gospodarowania przedsiębiorstwa a zadania dla analizy finansowej.
Efektywność jest określana jako rezultat podjętych działań, relacja uzyskanych efektów do poniesionych nakładów. Oznacza najlepsze efekty dystrybucji, sprzedaży, promocji. Pomiar i badanie efektywności stanowi główny przedmiot rachunku ekonomicznego.
Efektywność przedsiębiorstwa to:
- efektywność organizacyjna
- efektywność finansowa
- efektywność dochodowa
Analiza ekonomiczna służy do badania istniejącej sytuacji w zakresie przebiegu i rezultatów procesów gospodarczych. Pozwala ona, na podstawie zauważonych prawidłowości zachodzących w przeszłej i obecnej działalności, wysuwać wnioski perspektywiczne.
Do zagadnień leżących w sferze analizy finansowej należy zaliczyć:
- wstępną i rozwiniętą analizę bilansu;
- analizę rachunku wyników;
- analizę przychodów i kierunku rozchodów;
- analizę wyniku finansowego i czynników go kształtujących;
- analizę sytuacji finansowej badanej jednostki gospodarczej.
Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza oparta na angażowanych zasobach majątkowo-kapitałowych i osobowych.
Wiele przedsiębiorstw ma kłopoty, stoją przed problemami: wzrastające koszty, rosnąca konkurencja, zaostrzona koncentracja, zwiekszona kompleksowość. Zadania analizy w tym zakresie można sprowadzić do:
- oceny finansowej strony działalności gospodarczej i wykrywania niedociągnięć wpływających na koszty, przychody i sytuację finansową przedsiębiorstwa;
- poszukiwania nie wykorzystanych rezerw i środków poprawy efektywności ekonomicznej oraz sytuacji finansowej;
- przygotowania podstaw do formułowania kolejnych wariantów decyzji i wyboru najbardziej uzasadnionych ekonomicznie.
Przedsiębiorcy muszą zmienić sposób myślenia i system działania. Dotychczasowe instrumenty kierowania okazują się niewystarczające. Trzeba wprowadzić nową filozofię kierowania, która pomoże zwiększyć dochodowość i potencjał finansowy przedsiębiorstw oraz pozwoli osiągnąć dwa podstawowe cele:
zapewnienie rentowności
- wypłacalności.
Analiza w przestrzeni (benachmarking) i jej wpływ na wyniki analizy finansowej.
Benchmarking jest to technika zarządzania jakością polegająca na wybraniu w sektorze firmy wzorcowej, do której porównuje się przedsiębiorstwo. Technika ta zakłada iż, „wzorcowy konkurent” powinien mieć udział w rynku nie mniejszy od firmy badanej i szybciej rosnący, lepsze wyniki finansowe, wyższą jakość produktów, nowocześniejszą technologię, sprawniejsze zarządzanie.
Benchmarking to ciągły systematyczny proces polegający na konfrontowaniu własnej efektywności mierzonej produktywnością, jakością i doświadczeniami z wynikami tych przedsiębiorstw i organizacji, które można uważać za wzór doskonałości. Pozwala on organizacji zrozumieć metody wytwarzania i osiąganie celów, co umożliwia identyfikację jej własnych atutów i słabości. Ustalenie wzorców stwarza możliwość wykorzystania na własny użytek dających się przetransponować idei, a przede wszystkim poprawy własnej skuteczności i efektywności na podstawie metod stosowanych przez najlepszych. Wewnętrzny zasób możliwości dokonywania zmian, jaki cechuje metody porównywania się z najlepszymi, wynika z dwóch podstawowych przyczyn:
1.Porównywanie się z najlepszymi jest bezpośrednio ukierunkowane na wzrost operacyjnej i strategicznej aktywności, tzn. na te cele, które stanowią istotę pracy organizacyjnej.
2. podejście to prowadzi do zorientowania kultury przedsiębiorstwa na zagadnienia uczenia się, wzbogacania umiejętności, efektywności. Działania te z kolei wzmacniają proces rozwoju firmy.
Wyróżniamy 2 rodzaje benchmarkingu:
1.Benchmarking rezultatów, który koncentruje się na badaniach produktu i określeniu jego właściwości użytkowych. Pozwala on określić która organizacja jest „najlepsza w danej klasie”.
2.Benchmarking procesów - pokazuje w jaki sposób osiąga ona swoją pozycję. Koncentruje się na praktykach i sposobach, dzięki którym organizacje stają się najlepszymi.
Wdrożenie benchmarkingu powoduje poprawę jakości zarówno w odniesieniu do doskonalenia produkcji, jak i do wymagań klienta, co w rezultacie prowadzi do zwiększenia sprzedaży i poprawy wyników finansowych firmy.
Audyt informatyczny, systemy informacyjno-informatyczne a analiza finansowa.
Audyt informatyczny jest to proces zbierania i oceniania dowodów w celu określenia czy system informatyczny i związane z nim zasoby właściwie chronią majątek, utrzymują integralność danych i dostarczają odpowiednich i rzetelnych informacji, osiągają efektywnie cele organizacji, oszczędnie wykorzystują zasoby i stosują mechanizmy kontroli wewnętrznej, tak aby dostarczyć rozsądnego zapewnienia, że osiągane są cele operacyjne i kontrolne, oraz że chroni się przed niepożądanymi zdarzeniami lub są one na czas wykrywane, a ich skutki na czas korygowane.
System informacyjno-informatyczny - jest to zespół pracowników wyposażonych w obiekty techniczne (sprzęt komputerowy i oprogramowanie), dysponujący metodami pozyskiwania, kodowania, przechowywania, odtwarzania i przetwarzania danych, wyszukiwania danych potrzebnych do rozwiązywania konkretnych zadań, ich aktualizacji oraz udostępniania i wykorzystywania do wspomagania podejmowania decyzji w zarządzaniu.
Perspektywy prowadzenia tzw. analizy finansowej przy pomocy systemów informacyjno-informatyczny.
Dzięki nowym technologiom informatycznym funkcjonowanie instytucji finansowych staje się coraz bardziej efektywne. Nowe technologie informacyjne zmieniają preferencje indywidualne inwestorów. Długoterminowe inwestycje są zamieniane (preferowane) na inwestycje krótkoterminowe, co powoduje wzrost obrotów na rynkach.
Przewidywane główne kierunki rozwoju związane są z oczekiwanymi korzyściami ekonomicznymi poprzez wskazanie na:
- nowe źródła dochodów- zmiany fizyczne i czasowe, nowe możliwości wyboru (klienta) wzrost woluminu transakcji;
- redukcje kosztów- realizacja ofert jest dokonywana automatycznie w czasie rzeczywistym, rozliczanie transakcji powinno być dokonywane w czasie T+1 tzn. dzień po dokonaniu transakcji-wymaga to jednak automatyzowania transakcji ( w chwili obecnej jest to T+3);
- wzrost dynamiki wymiany i zwiększenie dostępności produktów i usług umożliwia stabilny wzrost i umacnianie się sektora finansowego;
- wykorzystywanie możliwości podniesienia efektywności świadczenia usług, poprzez tzw. usługę outsourcingu i zdalnego (na odległość) wykorzystywania pracowników poprzez łączność telefoniczną lub internetową;
- możliwość „indywidualnego” dopasowania produktów i usług do oczekiwań klienta i miejsca jego zamieszkania lub mobilności;
- Konieczność reorientacji w związku z powstaniem nowych modeli biznesowych.