TEZY EGZAMINACYJNE - dzienne 2010/11

(Psychologia Rehabilitacji - niepełn. sensoryczna i somatyczna)

1. Stwardnienie rozsiane i jego konsekwencje dla psychospołecznego funkcjonowania jednostki - epidemiologia, objawy, przebieg, leczenie.

2. Przystosowanie się do stopniowej utraty sprawności fizycznej na przykładzie osób ze stwardnieniem rozsianym oraz pomoc psychologiczna w tym procesie.

3. Przystosowanie się osoby do nagłej utraty sprawności fizycznej na przykładzie uszkodzenia rdzenia kręgowego - ogólne problemy psychologiczne, fazy procesu i pomoc psychologa.

4. Dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową - specyfika niepełnosprawności, zakres zaburzeń i ich terapia.

Rozszczep kręgosłupa - przepuklina oponowo- rdzeniowa:

Zjawisko:

- Występowanie szczelin w kostnych częściach kręgosłupa z mniejszym lub większym niedorozwojem rdzenia na poziomie rozszczepu oraz wszystkich tkanek otaczających
- Przez ubytki kostne wydostają się na zewnątrz opony lub opony i rdzeń

Rodzaje:

• Rozszczep bez objawów neurologicznych

• Przepuklina oponowa

• Przepuklina oponowo-rdzeniowa

Na poziomie różnych odcinków kręgosłupa

Etiologia:

Złożona: genetyczno - środowiskowa

W Polsce częstość wzrasta (ok. 1/1000) - rocznie rodzi się kilkaset dzieci z przepukliną.

Problemy:

- przepuklina otwarta
- wodogłowie
- objawy czuciowe i ruchowe
- wtórne zaburzenia układu kostno - stawowego
- zaburzenia krążenia, obrzęki
- problemy z oddawaniem moczu i kału
- obciążenie rozwoju ruchowego, poznawczego, psychicznego, społecznego

Leczenie i rehabilitacja:

- Zamknięcie worka przepuklinowego
- Wstawienie zastawki komorowej
- Rehabilitacja ruchowa, poznawcza, emocjonalna, psychiczna, zawodowa
- Pomoc rodzinie (rodzicom, rodzeństwu)

5. Dysplazja stawu biodrowego i stopa końsko-szpotawa jako przyczyny zaburzenia ruchowego u dziecka - zakres potrzeb rehabilitacyjnych.

Dysplazja stawu biodrowego:

To wszystkie nieprawidłowości anatomiczne w obrębie stawu biodrowego, które mogą być wrodzone lub rozwinąć się w okresie noworodkowym lub niemowlęcym.

Najbardziej zaawansowana forma to wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych.

Etiologia:

- Pierwotne uszkodzenie zawiązka miednicy i biodra (teoria mechaniczna)
- Czynniki hormonalne (estrogeny działające na torebkę stawową)
- Teoria genetyczna (występowanie w rodzinie)

Rozpowszechniona na całym świecie, najczęściej dotyczy rasy białej, a szczególnie mieszkańców Europy Środkowej i Wschodniej. Częstość w populacji: u 4 do 10% dzieci.

Problemy, leczenie i rehabilitacja:

Ryzyko zwichnięcia biodra i zaburzenia rozwoju motoryki dużej.
Ważne jest wczesne rozpoznanie (USG) i leczenie zachowawcze (np. szerokie pieluchowanie, poduszka Frejki).
Możliwe jest też leczenie operacyjne.

Stopa końsko - szpotawa:

- najczęstsza wrodzona wada stóp
- stopa jest zgięta podeszwowo, wydrążona, odwrócona i jednocześnie przywiedziona
- w ciężkiej postaci osoba stoi na zewnętrznych krawędziach stóp.

Rodzaje:
- wrodzona - najczęstsza postać
- nabyta - na skutek niedowładów, zapaleń, ciężkich poparzeń i urazów.

Etiologia:

Nieznana do końca (teoria mechaniczna, teoria zmian patologicznych w rdzeniu).

Częstość: ok. 1-2/100.

Dotyczy przeważnie chłopców (2-3 razy częściej niż u dziewczynek).

Problemy:

- zmiany skórne
- niedorozwój pięty
- zmiany zwyrodnieniowe kości stopy
- ból
- chodzenie coraz bardziej męczące i mniej wygodne
- ryzyko skrzywień kręgosłupa

Leczenie i rehabilitacja:

- Metody operacyjne
- Metoda Ponsetiego - od pierwszych dni życia postępowanie mające na celu przywrócenie prawidłowego ustawienia stóp, opatrunki uciskowe, które mają zniwelować nieprawidłową rotację
- Rehabilitacja i kształtowanie prawidłowej czynności ruchowej
- Kontrola i profilaktyka nowotworów

6. Zaburzenia mowy jako przyczyna niepełnosprawności - przyczyny i klasyfikacja.

Mowa: -system językowy

-złożona czynność nadawania i odbierania przekazów językowych

- realizacja języka, a on jest systemem znaków i reguł ich łączenia

Funkcje mowy: - reprezentacyjna

- komunikacyjna

Kompetencje: - językowa-poznawcze opanowanie rzeczywistości

- komunikacyjna- wykorzystanie mowy do przekazu informacji

Wykonywanie funkcji mowy: - odbiór

- nadawanie

Fizjologia mowy: - odbiór dźwięków- ucho

- odbiór mowy - systemowa i hierarchiczna organizacja mózgowa

-koordynacja mowy- systemowa i hierarchiczna organizacja mózgowa

- produkcja dźwięków- aparat mowy

Autonomia mowy: -ucho

- układ odbiorczy i koordynujący- pola kory mózgowej różnego rzędu, hierarchiczność i całościowość, kontrola kinestetyczna i słuchowa

- narządy wykonawcze- układ oddechowy (płuca, drogi oddechowe dolne i górne-dostarcza nośnika mowy), fonacyjny ( krtań, struny głosowe -produkcja dźwięków); artykulacyjny ( opracowanie dźwięku, wytwarzanie odpowiednich głosek)

- funkcje pierwotne i wtórne

Aspekty rozwoju mowy: - językowy-stymulacja, kontakt z językiem

-społeczny- silny związek wzajemny, sprzężenie

- biologiczny- koordynacja

- psychologiczny-procesy poznawcze- rozwój

ZABURZENIA MOWY

Przyczyny:

1. Czynniki zewnątrzpochodne (środowiskowe):

• Naśladowanie-uczenie się mowy

• Zaburzenia systemu rodzinnego-aspekt społeczny

• Deprywacja językowa-aspekt językowy, brak materiału do wykształcenia mowy

2. Czynniki wewnątrzpochodne:

• Zmiany morfologiczne i fizjologiczne OUN ( w tym zmiany ogniskowe w mózgu)

• Choroby nerwowe i psychiczne- zaburzenia na wyższym poziomie

• Mikrouszkodzenia

• Zmiany w budowie narządów mowy ( np. rozszczep podniebienia)

• Defekty słuchu

• Zaburzenia emocjonalne (np. jąkanie)

• Upośledzenie umysłowe

• Procesy starzenia

KLASYFIKACJA ZABURZEŃ MOWY

1. Podejście etiologiczne:

• Uszkodzenia korowe (afazja)

• Uszkodzenia podkorowe (anartria)

• Nieprawidłowości anatomiczne (dysglosja)

• Upośledzenie umysłowe (dylogia, oligofazja)

• Zaburzenia emocjonalne (dysfemia)

• Zaburzenia psychiczne (schizofazja)

- 3 poziomy:

1) treściowy i językowy - fazja:

• afazja-zablokowanie

• dysfazja- zniekształcenie

• schizofazja - specyficzna

2) artria

• anartria- brak mowy

• dysartria - drżenie mowy

3) fonia:

• dyfonia- skurcz krtani

• afonia

2. Podejście objawowe:

1. Zaburzenia foniczne:

• Melodii- jakanie, trzepanie, giełkot

• Artykulacji- dyslalie ( seplenienie, reranie)

Zaburzenia językowe- struktura języka- nazywanie

- struktura gramatyczna-składnie, odmiana

• Alalia

• Afazja

3. Zaburzenia treści:

• spójność komunikatu

• bezsensowne wypowiedzi

• lepkość w mowie

7. Współwystąpienie stanu i procesu - niepełnosprawność spowodowana chorobą przewlekłą (ograniczenia w funkcjonowaniu; rehabilitacja - specyfika funkcjonowania emocjonalnego i radzenia sobie z emocjami).

Choroba przewlekła → wg WHO: wszelkie zaburzenia lub odchylenia od normy, które mają 1 z następujących cech:

• są trwałe

• spowodowane są nieodwracalnymi zamianami patologicznymi

• doprowadzają do pojawienia się niepełnosprawności

• wymagają długotrwałej obserwacji, leczenia, itp.

→ wg M. Nowakowskiej: 4 cechy wspólne chorobom przewlekłym:

• długi czas trwania

• łagodniejszy niż w stanie ostrym postęp

• nieodwracalność zmian patologicznych

• konieczność stałego leczenia

→ wg F. Shoutz: chorzy przewlekle to specjalna grupa ludzi, którzy odczuwają fizyczne i społ. ograniczenia hamujące w sposób drastyczny realizację długotrwałych celów i wymagają rehabilitacji (społ., psychologicznej, pedagogicznej, zawodowej)

choroba przewlekła = proces

niepełnosprawność = stan

Choroba przewlekła jest swego rodzaju stresorem, gdyż przekształca dotychczasową sytuację życiową w sytuację trudną, frustracyjną. Powoduje zagrożenie dla b. cennej wartości jaką jest życie i zdrowie. Siła stresora zależy od intensywności choroby.

Ograniczenia w funkcjonowaniu os. chorej przewlekle - 1. sfera poznawcza:

• choroba może powodować zmiany w OUN

• zmiany mogą powodować zmiany w zach.

• utrudnienie przebiegu procesów poznawczych

• częsta hospitalizacja (sanatoria) pozbawia dziecko naturalnego obcowania z otoczeniem - ograniczenie i zubożenie rozwoju

2. sfera osobowościowa:

• właściwości samej choroby: stopień ciężkości, czas trwania, czy powoduje zmiany w OUN

• cechy osobowości przedchorobowej: typ ukł. nerwowego, sposób emocjonalnego reagowania - nastawienie lękowe, stopień złożoności struktur poznawczych - bogactwo zainteresowań, hierarchia wartości, przewaga orientacji prospoł. nad egocentryczną

• uwarunkowania środowiskowo-społ.: postawy wobec chorych, środowisko socjopsychologiczne instytucji leczniczych

3. sfera emocjonalna:

• emocje o zmieniającej się intensywności i treści towarzyszą chorobie przez cały czas

• do okoliczności wywołujących silne reakcje zaliczamy: inf. o diagnozie, pogorszenie stanu zdrowia, konieczność zastosowania drastycznych metod leczenia, inf. o konieczności ograniczeń i trwałych następstwach choroby

• treść emocji zależy od oceny poznawczej:

• strach, smutek, niepokój → choroba jako zagrożenie

• gniew, złość → choroba jako przeszkoda i ograniczenie

• poczucie winy i wstydu → przyczyny choroby przypisujemy własnemu postępowaniu lub rodzina doświadcza konsekwencji choroby

• smutek, żal, rozpacz → odczuwanie nieodwracalnej straty

• nadzieja, zapał, podniecenia → choroba jako wyzwanie

Sposoby radzenia sobie z emocjami:

1. reakcja zaprzeczanie (ogólnie mechanizmy obronne)

2. adaptacja poznawcza do zagrażających wydarzeń - teoria adaptacji poznawczej S. Taylor:

• poszukiwanie znaczenia

• uzyskanie przynajmniej częściowej kontroli

• odzyskanie poczucia własnej wartości

ekspresja emocji

8. Niesłyszący, niedosłyszący - wyjaśnij pojęcia; klasyfikacje niesłyszenia; wpływ głuchoty na rozwój mowy dziecka.

Osoba niesłysząca → os., u której słuch jest uszkodzony w takim stopniu (zwykle 70 dB lub więcej), że nie może zrozumieć mowy drogą słuchową nawet z użyciem protezy; = głuchy

Osoba niedosłysząca → os., u której słuch jest uszkodzony w takim stopniu (zwykle 35 do 69 dB), e rozumienie przez nią mowy bez protezy lub z protezą sprawia pewne trudności, ale jest możliwe; = słabosłyszący

Klasyfikacja uszkodzeń słuchu:

1. ze względu na stopień uszkodzenia (klasyfikacja wg BIAP):

• powyżej 20 dB do 40 dB - uszkodzenie słuchu w stopniu LEKKIM

• pow. 40dB do 70 dB - uszkodzenie słuchu w stopniu UMIARKOWANYM

• pow. 70dB do 90 dB - uszkodzenie słuchu w stopniu ZNACZNYM

• pow. 90 dB - uszkodzenie słuchu w stopniu GŁĘBOKIM

ze względu na miejsce uszkodzenia:

• uszkodzenie PRZEWODZENIOWE - uszkodzenie ucha zew. lub środkowego, fale nie docierają do ucha wew.

• uszkodzenie ODBIORCZE - uszkodzenie ucha wew. lub nerwu słuchowego, nie można temu zaradzić ani farmakologicznie, ani chirurgicznie

• uszkodzenie ŚLIMAKOWE, MIESZANE, CENTRALNE

• ze względu na czas uszkodzenia:

• uszkodzenie PREWERBALNE (prelingwinalne)

• uszkodzenie INTRAWERBALNE

• uszkodzenie POSTWERBALNE (postlingwinalne)

Charakter uszkodzenia słuchu:

• uszkodzenie stabilne → np. w planowaniu rehabilitacji wiadomo, że coś będzie trwało cały czas

• uszkodzenie postępujące → w rehabilitacji bierze się pod uwagę, że w uszkodzeniu będą następowały zmiany

Wpływ głuchoty na rozwój mowy:

B. duże znaczenie w rozumieniu mowy dzieci z uszkodzeniem słuchu mają następujące czynniki:

• stopień uszkodzenia słuchu

• wiek dziecka

• sposób porozumiewania się w rodzinie

• obecność innej niepełnosprawności

Ze względu na niedosłyszenie mowa dziecka jest inna, dziecko ma trudności z własną wymową - głos jest mniej dźwięczny, bezbarwny, pozbawiony rytmu, nieprawidłowo modelowany. Dla dziecka głuchego mowa głosowa jest mową trudną, więc często i łatwo posługuje się innymi formami porozumiewania takimi jak: mimiką, gestami, migami, mową palcową. Jest to mowa uboga w treści, uniemożliwia uogólnianie i myślenie abstrakcyjne, dlatego ucząc dziecko głuche preferuje się mowę ustną, głosową.

Rozwój mowy wspierany jest przez inne formy porozumiewania wzrokowego,
mowę pisaną i mowę palcową. Mowa pisana stosowana jest jako forma porozumiewania towarzysząca i wspierająca kształtowanie mowy dźwiękowej. Umiejętność czytania wywiera korzystny wpływ na rozwój języka. Mowa palcowa w odróżnieniu od mowy migowej umożliwia stosowanie form gramatycznych.

Mowę palcową dziecko głuche opanowuje łatwiej i szybciej. Mowa palcowa wykorzystywana jest metodycznie jako środek porozumiewania się we wstępnym okresie nauki, gdy jeszcze występują duże trudności w porozumiewaniu się mową ustną.

Pomieszanie języków → jest to pomieszanie języka migowego z dźwiękowym; dzieci posługują się odmianą typu pidginu, czymś co określa się zabawnym mianem „języka babelskiego”; zjawisko to prowadzi do tego, że ludzie niesłyszący popełniają b. liczne błędy, mówiąc i pisząc agramatycznie lub budując zdania składające się z wyrazów j. pol. wg reguł składni j. migowego

W kształtowaniu i rozwoju mowy głosowej duże znaczenie mają protezy słuchowe. Aparatura elektroakustyczna musi być traktowana jako środek pomocniczy w rewalidacji głuchych. Protezy słuchowe wzmacniają bodźce akustyczne co ułatwia odbiór wrażeń słuchowych.

9. Wczesna diagnoza i wsparcie techniczne dla osób z uszkodzeniem słuchu.

Wczesna diagnoza tzn. właściwie zaraz po urodzeniu (max. do 3 m-ca życia). Prowadzi się badania przesiewowe. Im wcześniejsza diagnoza tym lepiej, bo można rozpocząć rehabilitację.

Argumenty za wczesną diagnozą:

• Okres krytyczny rozwoju słuchu: pomiędzy 8 a 12 m-cem życia to okres kiedy bardzo potrzebna jest stymulacja, aby kora słuchowa funkcjonowała prawidłowo

• Okres krytyczny w rozwoju mowy - do 18 m.ż. występuje zapotrzebowanie na bodźce werbalne, by dziecko zaczęło mówić

• Plastyczność mózgu dziecka - im wcześniej pojawi się stymulacja, tym lepiej

• Synchronizacja rozwoju jest możliwa tylko dzięki wczesnej diagnozie

• W przypadku postępującego uszkodzenia słuchu im wcześniej zostanie zdiagnozowane tym więcej uda się uratować

• Argumenty ekonomiczne - im wcześniej zostanie postawiona diagnoza, tym mniejsze koszty będzie pochłaniała rehabilitacja

Wsparcie techniczne dla osób z uszkodzeniem słuchu

1. Protezy słuchu

1. Aparaty słuchowe zauszne (BTE)

2. Wewnątrzuszne (ITE)

3. Wewnątrzkanałowe (ITC)

4. Całkowicie wewnątrzkanałowe (CIC)

Cechy aparatów słuchowych:

- aktualnie są cyfrowe

- indywidualnie dopasowane

- redukują hałas tła

- wspomagają odbiór mowy

5. Implant ślimakowy: duże możliwości, zaawansowanie technologiczne, duża rola dalszej rehabilitacji, indywidualne korzyści, im wcześniej wszczepiony tym lepiej, ok. 1 r.ż

2. Urządzenia wspomagające słuch

1. System Fm - system przekazywania ważnego dźwięku bezpośrednio do aparatu słuchowego, mikrofon z głośnikiem

2. Pętla indukcyjna - umożliwia przekazywanie ważnego dźwięku do aparatu słuchowego, rodzaj drutu, dźwięk przekazywany jest na zasadzie indukcji elektromagnetycznej

3. Cewka indukcyjna - obecnie rzadko stosowana, służyła ona kiedyś ominięciu mikrofonu, który oprócz dźwięku właściwego wychwytywał też szum

4. Telefon komórkowy, komputer, Internet, i in.

10. Diagnoza uszkodzenia słuchu - podział i charakterystyka metod, rola miejsca uszkodzenia, omówienie audiogramu.

11. Konsekwencje niepełnosprawności słuchowej dla rozwoju i funkcjonowania osoby.

12. Rehabilitacja dziecka niesłyszącego - zespół i obszary rehabilitacji, rola języka migowego i narodowego, koncepcja komunikacji totalnej.

13. Osoba niewidoma, niedowidząca, ociemniała, słabowidząca - wyjaśnij pojęcia; widzenie człowieka - funkcje fizjologiczne i rola w życiu codziennym; klasyfikacje uszkodzeń wzroku.

Funkcje fizjologiczne( a przynajmniej myślę że to jest na temat:P):

Światło widzialne - to jest fala elektromagnetyczna na którą reaguje siatkówka oka

zakres:

400 nm do 700 nm

co jest potrzebne do widzenia?

• światło widzialne

• coś co odbija światło

• oko i mózg☺

barwa- to wrażenie zmysłowe

• cechy barw:

1. jakość- długość fali elektromagnetyczne( odcienie)

2. nasycenie- stopień zmieszania konkretnej fali ( kolor) z szarością

• jasność - rozpiętość barwy pomiędzy barwą odbijającą dużo światła, a czernią

Budowa Oka:

• siatkówka- odbija i zapisuje informacje wzrokowe

• rogówka- jest przejrzystym okienkiem z przodu oka, kieruje światło

• tęczówka- barwna część oka

• źrenica- otwór w tęczówce wpuszczający światło oka

• twardówka- jest zewnętrzną białą powłoką oka

• ciało szkliste- wypełnia oko

• nerw wzrokowy- przenosi info wzrokowe z siatkówki do mózgu

• tarcza nerwu wzrokowego- jest niewielkim obszarem w siatkówce, gdzie spotykają się włókna nerwowe i tworzą nerw wzrokowy

Czynności narządu wzroku;

- motoryczne:

• fiksacja- ukierunkowanie gałek ocznych na odpowiedni przedmiot i zatrzymanie się na przedmiocie, przenoszenie w celu odszukania przedmiotu, śledzenie wzrokiem przedmiotu w ruchu)

• konwergencja- skierowanie obu gałek w ten sam punkt, na ten sam przedmiot,

- optyczne: (skupienie i skierowanie promieni świetlnych na plamkę żółtą - jest to możliwe dzięki prawidłowemu załamywaniu się w poszczególnych strukturach)

• akomodacja( refrakcja)

- wzrokowe: (reagowanie receptorów na bodźce świetlne, przekazywanie pobudzeń nerwowych do ośrodka wzroku - w płacie potylicznym):

• widzenie centralne i obwodowe

• widzenie barw, przestrzeni, nocne( zmierzchowe)

Rola wzroku w życiu człowieka.

Ok. 80% percepcji rzeczywistości dokonuje się z wykorzystaniem wzroku → ponad 90% bodźców to wrażenia wzrokowe

1. poznawanie otaczającej rzeczywistości

2. pośrednie zdobywanie wiedzy

3. orientacja w przestrzeni i samodzielne poruszanie się, a

4. wykonywanie czynności samoobsługowych i gospodarczych.

5. możemy wykonywać pracę zawodową czy aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym.

6. wzrok pozwala również na ekspresję emocjonalną, funkcjonalną oraz komunikowanie się.

Funkcje wzroku:

1. orientacyjna

2. kierująca

3. koordynująca

4. kontrolująca

Terminologia:

• osoba niewidoma, niewidząca

• osoba ociemniała

• osoba słabowidząca, niedowidząca

definicje funkcjonalne :

-odnoszą funkcje osoby niewidomej do sytuacji osoby widzącej

-osoba nie korzysta w działaniach ze wzroku

-odnosi funkcje osoby do funkcji słuchowo- dotykowych

definicje medyczne( prawne):

- odnosi się do stwierdzeń na podstawie których określa się kryteria choroby, precyzyjnych wskaźników

os. niewidoma -osoba u której ostrość wzroku wynosi nie więcej niż 0, 05 lub pole widzenia jest nie większe niż 20 stopni, niezależnie od ostrości wzroku

os.słabowidząca- osoba u której ostrość wzroku wynosi 0,005 do 0,3

Osoby niewidome-uszkodzenie wzroku do 5 roku życia

Osoby ociemniałe - osoby, które utraciły wzrok po 5 roku życia.

Osoby niedowidzące - obniżenie ostrości wzroku od ¹/₂₀ do ¼ (osłabienie od 20-krotnego do 4-krotnego)

W diagnozie bierze się pod uwagę badanie ostrości wzroku( tablice Snellena, z odległości 5m, małe dzieci 3m) oraz diagnozę funkcjonalną widzenia

Przyczyny uszkodzenia wzroku:

- genetyczne:

• aberracje chromosomalne

• mutacje genetyczne

- środowiskowe:

• prenatalne

• okołoporodowe

• pourodzeniowe

Do najczęstszych przyczyn uszkodzenia wzroku należą przyczyny genetyczne

Klasyfikacja uszkodzeń wzroku:

• ze względna czas:

- osoba niewidoma- uszkodzenie wzroku do 5 roku życia

- osoba ociemniała- uszkodzenie wzroku po 5 roku życia

• ze względu na stopień:

- osoby niewidome

- osoby słabowidzące

• ze względu na miejsce( rodzaj) uszkodzenia wzroku:

1. zaburzenia czynności motorycznych

- zez- nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych, w wyniku nieprawidłowego napięcia mięśni gałki ocznej - widzenie zdwojone- zaburzenie konwergencji, niewystępuj zbieżność widzenia

- oczopląs- trudne do kontrolowania i mimowolne ruchy gałek ocznych - niemożność fiksacji, ustabilizowania i skierowania w odpowiednią stronę

2. zaburzenia czynności optycznych:

-wady refrakcji* ( krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm)

- choroby rogówki, tęczówki i soczewki:

nieprawidłowości:

• zaćma / katarakta - zmętnienie soczewki (zmiany zwyrodnieniowe, traci właściwości);

• bielmo - zmętnienie rogówki, wiązka promieni świetlnych jest rozpraszana i nie trafia w plamkę żółtą;

• krótko / dalekowzroczność + astygmatyzm - nierównomierne załamywanie się promieni świetlnych

*refrakcja- odpowiednie załamanie, które zapewnia ostre widzenie

1. zaburzenia czynności wzrokowych:

- choroby: uszkodzenia siatkówki i nerwu wzrokowego

- zaburzenia widzenia centralnego

- zaburzenia widzenia obwodowego

- zaburzenia pola widzenia

- zaburzenia widzenia barw, przestrzeni, nocnego

dla ambitnych małe poszerzenie z materiałów zeszłorocznych ;P:

• widzenie centralne (środkowe) - widzenie elementów, fragmentów, szczegółów → spostrzeganie bardzo małych przedmiotów, cyfr, liter; sprawność mierzy się ostrością wzroku, obniżenie ostrości wzroku, przyczyny → schorzenia siatkówki (np. mroczek centralny i inne zwyrodnienia plamki żółtej i jej okolic), zanik nerwów wzrokowych, krótko- i dalekowzroczność trudne do korekcji za pomocą szkieł;

• widzenie obwodowe - widzenie całą powierzchnią siatkówki → widzenie dużych przedmiotów + przedmiotów w ruchu + dynamiki.

Nieprawidłowości:

• koncentryczne ograniczenie pola widzenia - stopniowe, równomierne zawężenie obszaru, w którym jesteśmy w stanie wydobywać bodźce świetlne nie zmieniając pozycji głowy (może mieć różny zakres);

• widzenie połowiczne;

• mroczki rozsiane - czarne plamy rozrzucone po polu widzenia → proces zwyrodnieniowy zaczynający się w siatkówce (barwnikowe zwyrodnienia siatkówki), np. uszkodzenie szlaków nerwowych lub odwarstwienie się siatkówki, zmiany po wylewach, związane z retinopatią.

• widzenie stereoskopowe (obuoczne) - trójwymiarowe, widzenie perspektywy, horyzontu, głębi (brył w przestrzeni), możliwe dzięki obuoczności, jeśli jednooczne - zaburzenie widzenia stereoskopowego.

Nieprawidłowości:

• brak obrazu z jednego oka;

• różny obraz z gałek ocznych.

• widzenie barw - zaburzenia związane z nieprawidłowościami w plamce żółtej, częściowe ograniczenie widzenia barw (daltonizm ma inny charakter)

• widzenie nocne (zmierzchowe) - związane z okalającymi plamkę żółtą częściami siatkówki, zaburzenia utrudniają percepcję wzrokową w słabych warunkach świetlnych.

• charakter uszkodzenia:

- uszkodzenie stabilne

- uszkodzenie postępujące

14. Następstwa i kompensacja braku wzroku w rozwoju i funkcjonowaniu osoby.

15. Rehabilitacja osób z uszkodzeniem wzroku - czynniki różnicujące potrzeby osób, cele ogólne i specyfika rehabilitacji osoby z uszkodzeniem wrodzonym, nabytym i częściowym.

16. Osoby głuchoniewidome - kryteria definiowania, definicja, zróżnicowanie grupy.

17. Pierwsze kroki w rehabilitacji dzieci głuchoniewidomych.

18. Funkcjonowanie rodziny z osobą niepełnosprawną (dziecko, dorosły) - uwarunkowania kryzysów.

Najcześciej występujące przezycia emocjonalne u rodziców:

• Szok

• Depresja

• Poczucie winy

• Zaprzeczanie

• Złość

• Smutek

• Rozpacz

• Niepokój

• Wstyd

• Poczucie krzywdy

• Spostrzeganie odrzucenia społecznego, litości, śmieszności

Są 2 rodz kryzysów:

egzystencjalny - związany najczęściej z początkowym okresem bycia dziecka w rodzinie, ale nie tylko.

rzeczywistości - pojawiający się w trakcie podejmowania zadań i wysiłków związanych z opieką i wychowywaniem dziecka z niepełnosprawnością w domu lub chorobą przewlekłą - uciążliwość, dokuczliwość na co dzień.

Czynniki wpływające na przeżycia rodziców i funkcjonowanie rodziny:

• Związane z samymi rodzicami:

• Osobowość

• Wcześniejsze doświadczenia z rodzin pochodzenia dot chorób lub nspr

• Jakość życia małżeńskiego i rodzinnego przed pojawieniem się dz nspr

• Wykształcenie im wyższe tym lepiej

• Status społ- ekonomiczny rodziny (zjawisko złotych klatek - materialny dostatek ale brak miłości)

• Okres w którym dowiedzieli się o nspr swojego dz

• Związane z os. Nspr

• Rodzaj i stopień nspr

• Zakres ograniczeń w samodzielności

• Okres rozwoju w kt dz aktualnie się znajduje

Nspr można podzielić na:

• Modne i niemodne np lata 80-90 mózgowe porażenie dzieciece, 2010 wady DNA

• Wstydliwe i niewstydliwe: uu, choroby psychiczne

A to wszystko z powodu niskiej świadomości więc utożsamiają chorobę dz z funkcjonowaniem rodziny.

Okres rozwoju dziecka:

• Małe:

• Walka rodziców o przeżycie dz

• Diagnostyka :

• jt mało zaburzeń kt można wcześnie zdiagnozować

• rodzice mogą unikać potwierdzenia diagnozy - od znachora do znachora, od kliniki do kliniki a to oznacza opóźnienie w rozpoczęciu leczenia i rehab - a to może doprowadzić do wystąpienia wtórnych nspr.

• Okres zmian w życiu rodziny:

• Rezygnacja z pracy 1 z rodziców - utrata dochodu przy jednoczesnym znacznym zwiększeniu wydatków na leczenie i rehabilitację dz.

• Organizacja życia rodzinnego - matka (na ogół) w ciągłym stanie zmęczenia

• Od 6 - 7 r.ż rozpoczęcie nauki szkolnej

• Kryzys - odpowiedzialność za znalezienie odpowiedniego miejsca dla dz w szkole spoczywa na rodzicach

• Rozpoczęcie dojrzewania

• Ogromna potrzeba kontaktu z rówieśnikami

• Problem - dziecko w systemie nauczania indywidualnego - co zrobić aby dziecko było z grupą rówieśniczą.

• Okres starzenia się rodziców os nspr:

• Trudność związana je z troską o to jak będzie żyło moje dz, kiedy mnie nie będzie.

• Domy opieki społ nie są w stanie zastąpić opieki rodziców.

19. Wczesna interwencja - wczesna stymulacja dziecka w rozwoju (definicje, organizacja działań).

Wczesna i.- wczesna stymulacja dziecka w rozwoju

KONTEKST TEORETYCZNY:

Biopsychospołeczna koncepcja niepełnospr.-interdyscyplinarność rehabilitacji i wczesność rehabilitacji

Pojęcie WSPOMAGANIA ROZWOJU-„ ws. Roz. Kompetencji osobistych oraz interpersonalno-organizacyjnych, które traktujemy jako podstawę do uczenia się od innych i wnoszenia przez samego siebie strategii i technik działania” (Brzeziński, Wiliński 1995)

WR jest procesem wieloetapowym. Wzmacnianie, pomoc budowaniu nowych kompetencji, modyfikowanie

Co rozumiemy przez wczesne wspomagania rozwoju?

• Wczesna interwencja-model medyczny, czasami uwzględniający aspekty psychospoł.

• Wczesne wspomaganie rozwoju- brak jednoznacznych definicji w rozporządzeniu MENiS

• Wczesne wspomaganie dziecka w jego rozwoju

WCZESNA INTERWENCJA

Wczesna i specyficzna forma opieki nad noworodkiem ryzyka. Przechodząca następnie (po sprecyzowaniu diagnozy) we wczesną i specyficzną rehabilitację, wpisująca się w długofalowy program rozwoju i nauki funkcji u każdego dziecka ryzyka (Kułakowska)

Realizuje się ona jako:

• Leczenie stanu ostrego, walka o przeżycie

• Energiczna terapia ruchowa- oddziaływanie na system odruchowy dz. W celu odtwarzania schematów ruchowych

• Stymulacja naturalna- specyficzna pielęgnacja (sfera ruchowa, czuciowa, emocjonalna, wzrokowa, słuchowa) nawiązanie relacji z naturalnym środowiskiem (Kułakowska)

Wczesne wspomaganie rozwoju stawia sobie za cel:

Stymulowanie psychofizycznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnospr. Do czasu podjęcia nauki w szkole (rozporządzenie MENiS)

Kogo dotyczy?

• Dz. U których stwierdzono poważne wady rozwojowe, zaburzenia metaboliczne i genetyczne, uszkodzenia zmysłów, MPDz (ok. 1,2 % noworodków)

• Dz. Należące do tz. grupy ryzyka okołoporodowego, nieprawidłowy przebieg ciąży i powikłany poród (niska masa urodzeniowa, występowanie niepokojących objawów neurologicznych wskazujących na uszkodzenie OUNu (ok. 1,8% noworodków)

• Dz. Rodziców zaniepokojeniem opóźnieniem lub zakłóceniem toku rozwoju (jego tempa i dynamiki) dziecka (Piszczek)

Gdzie może być realizowana?

• Domy dziecka

• Przedszkola

• Szkoła podstawowa lub ośrodek zdrowia(?)

• W poradni psychologiczno-pedagogicznej lub specjalistycznej

Jak może być prowadzone?

• Do 3 rż z udziałem rodziców

• Pow.3 rż z rodzicami lub bez, indywidualnie lub grupowo(do 3 dzieci), w wymiarze od 4do8 godzin w miesiącu

Realizują go pedagog specjalny (odpowiedni do zaburzenia- digofrenopedagog, tyflopedagog), psycholog, logopeda, inni w zależności od potrzeb

Do zadań zespołu należy:

• Ustalenie wielospecjalistycznej diagnozy

• Ustalenie sposobu współpracy

• Ustalenie zakresu metod i form pracy rewalidacyjnej, rehabilitacyjnej i terapeutycznej

• Opracowanie i realizowanie indywidualnego programu zajęć

• Szczegółowe dokumentowanie prowadzonych działań usprawniających

• Analizowanie postępów i skuteczności pomocy

Formy pomocy rodzinie

-wsparcie psychiczne w kierunku akceptacji (też pomoc psychoterapeutyczna i psychiatryczna)

-wsparcie informacyjne- rzetelna, pełna dokładna informacja nt. sytuacji rodziców i dziecka potencjalne problemy, możliwości rozwoju

-podnoszenie kompetencji rodziców(instruktarz pielęgnacji dz, warsztaty)

-poradnictwo rodzinie, też prawne i zawodowe

-dostępność wsparcia w domu

-kontakt z innymi rodzicami w podobnej sytuacji (grupy samopomocy, wsparcia)

-wypożyczalnie (zabawek, książek, sprzętu rehabilitacyjnego)

-inne (pomoc socjalna, zastępowanie w opiece, transport)

20. Metody wczesnej diagnozy, rola obserwacji i zasady wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z niepełnosprawnością.

Istnieją 4 metody wczesnej diagnozy dziecka:

1.skala APGAR i Prechtla,

2.metoda Duve,

3.skala Brazeltona.

5.ankieta obserwacyjna Instytutu Pikler.

SKALA APGAR:

-stosuje się ją najczęściej tuż po urodzinach dziecka,

-dokonana ocena obejmuje pięć podstawowych funkcji życiowych noworodka: częstość uderzeń serca, oddychanie, napięcie mięśniowe, reakcje na bodziec bólowy o średnim natężeniu, kolor skóry.

-każda z pozycji jest oceniana w skali od 0 do 2 pktów, 2 pkty to poziom optymalny,

TEST PRECHTLA:

-ocena neurologiczna stanu noworodka,

-obejmuje ona pozycje zawarte skali APGAR oraz ocenę pobudzenia dziecka, jego ruchów spontanicznych i drżeń, wyrazu twarzy oraz napięcia mięśniowego,

-oceniana jest także reakcja dziecka na ułożenie w różnych pozycjach i 15 odruchów,

-skala Apgar i Prechtla są dobre do identyfikowania cięższych patologii i wyraźnych uszkodzeń CUN, jednak kiedy występują mniej nasilone dysfunkcje dane uzyskane w ten sposób są praktycznie nieużyteczne,

METODA DUVE:

-stosowana w Anglii i Francji w celu określenia rozwoju aktywnego niemowląt z grupy ryzyka,

-istota metody polega na obserwacji dialogu emocjonalnego pomiędzy dzieckiem a osobą prowadzącą badanie,

-podstawowe założenie: jeśli dziecko fiksuje wzrok na przedmiocie, to powinno być zdolne do nawiązania kontaktu wzrokowego z opiekunem,

-zgromadzone z niej dane dotyczą: wzroku, ust, uśmiechu i afektu,

SKALA BRAZELTONA:

-dostajemy bogatsze informacje niż w skali Apgar i Prechtla,

-jest oparta na założeniu, że noworodek posiada zdolność do zorganizowanych zachowań związanych z przyjemnymi dla niego bodźcami takimi jak przyjemny widok, dźwięk lub smak; posiada również umiejętność „wyłączania” nieprzyjemnych bodźców,

-skala obejmuje 26 pozycji, dzięki którym uzyskujemy nie tylko behawioralne wskaźniki świadczące nie tylko o kondycji fizycznej, ale również psychicznej dziecka,

-opracował ją na podstawie obserwacji dzieci i matek,

ANKIETA OBSERWACYJNA INSTYTUTU PIKLER:

-obejmuje 4 główne obszary rozwojowe:

1.rozwój ruchu

2.zachowania w trakcie pielęgnacji, karmienia, jedzenia,

3.rozwój psychiczny,

4.rozwój rozumienia mowy i mówienia,

-szerokie ujęcie rozwoju określanego jako normalny,

-zwrócenie uwagi na ruchy przejściowe, stadia pośrednie w rozwoju dziecka,

-akcent na analizę codziennych czynności

CECHY OBSERWACJI:

-nie inwazyjna,

-indywidualna,

-funkcjonalna (wskazuje na dobre i słabsze strony w rozwoju dziecka),

-całościowa (wszystkie obszary funkcjonowania),

-wnikliwa (nie tylko określa to co robi, ale też jak to robi)

ZASADY I PRAWIDŁOWOŚCI WSPIERANIA WCZESNEGO ROZWOJU:

-plastyczność mózgu (stymulacja uczuciowa, bez interwencji w genetyczny program dojrzewania, utrzymywanie aktywności i świadomości dziecka)

-bodźce muszą być przyjazne,

-trzeba zapewniać przyjemność i emocje pozytywne,

-stały rytm - pozwala na antycypację,

-nie dopuścić do negatywnych implikacji rodzinnych,

-stymulacja procesów interaktywnych z matką,

-nie powinno zostać zalane stymulacją przez innych, obcych ludzi,

-zwracania uwagi na motywację własną i aktywność celową dziecka,

-kompleksowa,

-indywidualizacja i planowanie rytmu rozwojowego dziecka,

-równowaga celów rehabilitacyjnych w słabych i mocnych stronach dziecka,

-praca z rodzicami na dwóch torach:

1.doprowadzenie do akceptacji zaistniałej sytuacji i przedefiniowania roli do roli ojca/matki dziecka niepełnosprawnego,

2.udzielanie pomocy edukacyjno - terapeutycznej, która ma na celu podniesienie kompetencji rodzicielskich,

-częsta ewaluacja (ocena postępów, działań, czy dobrze dobrane, czy nie szkodzimy)

-rola zabawy i jej korzyści dla dziecka: realizacja potrzeby ruchu i aktywności, ogólna stymulacja rozwoju, odreagowanie napięć emocjonalnych, budowanie wrażliwości otoczenia, możliwość podniesienia samooceny, nauka wzorców społecznych, poczucie sprawczości i dumy, stymulacja więzi rodzinnych - jeśli z rodzicem.

21. Organizacja kształcenia osób niepełnosprawnych - orzekanie o formie kształcenia, typy szkół, formy organizacji procesu edukacji.

Orzekanie o formie kształcenia

→ żeby dziecko mogło być uznane jako posiadające specjalne potrzeby edukacyjne, musi uzyskać orzeczenie o potrzebie:

• Kształcenia specjalnego;

• Zajęć rewalidacyjno - wychowawczych;

• Indywidualnego nauczania;

• Wczesnego wspomagania.

• Orzeczenie to jest czymś innym od orzeczenia o niepełnosprawności (u dziecka do 6. r. życia nie orzeka się stopnia niepełnosprawności).

• Orzeczenia mogą być wydawane tylko i wyłącznie przez Zespoły Orzekające w publicznych poradniach psychologiczno - pedagogicznych (prywatne nie!).

Skład zespołu orzekającego:

• Dyrektor poradni (lub wyznaczona osoba);

• Psycholog (diagnoza psychologiczna);

• Pedagog (diagnoza pedagogiczna);

• Inni specjaliści.

• Orzeczenie wydawane jest tylko na wniosek rodziców / prawnych opiekunów dziecka (szkoły - nie! →

może jedynie zalecać rodzicom jego uzyskanie).

• Orzeczenie wydawane jest na czas określony, ma określoną strukturę, jest dokumentem prawnym (kodeks postępowania administracyjnego), nie mylić z diagnozą psychologiczną! (w orzeczeniu większy stopień ogólności), rodzice mogą ujawnić treść oświadczenia, ale nie muszą.

Dwa równolegle istniejące elementy systemu kształcenia dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi:

1. Szkolnictwo masowe („normalna” klasa - np. dziecko z zaburzeniami mobilności → zaburzenia nie mają wpływu na funkcjonowanie w systemie edukacji → zindywidualizowany program nauczania)

2. Szkolnictwo specjalne (nie dotyczy jedynie dzieci z upośledzeniem, ale z różnymi rodzajami niepełnosprawności);

Kształcenie integracyjne (forma organizacyjna kształcenia) ≠ kształcenie zintegrowane (etap edukacyjny, klasy 1-3).

Szkolnictwo specjalne

→ struktura (etapy) jest identyczna jak w szkolnictwie masowym (dotyczy osób w normie intelektualnej lub z lekkim upośledzeniem)

→ szkoły dla uczniów:

• Niewidzących i niedowidzących;

• Niesłyszących i niedosłyszących;

• Z upośledzeniem umysłowym (większość, 75%);

• Z zaburzeniami motorycznymi;

• Z autyzmem

→ organizowane klasy dla uczniów, u których występuje niepełnosprawność sprzężona (+ upośledzenie umysłowe);

→ w każdej z tych struktur możemy mieć nauczanie indywidualne (dziecko przypisane jest do listy klasy → nie uczestniczy w zajęciach na terenie szkoły lub tylko w niektórych zajęciach).

Kształcenie indywidualne

→ skierowane do uczniów, którzy czasowo z przyczyn zdrowotnych nie mogą uczestniczyć w zajęciach w klasie;

(+) regularny kontakt z materiałem szkolnym;

(-) gdy jest przyznawana uczniom z niepełnosprawnościami jako podstawowa forma edukacji → izolowanie dziecka od grupy rówieśniczej.

Różnice:

• W większości sytuacji organizacyjnie stanowią ośrodki szkolno - wychowawcze;

• Mają internaty;

• Zazwyczaj są to szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponad gimnazjalne;

• Stosują metodykę specjalną → zbiór działań, metod, które wykorzystuje się w procesie nauczania → uwzględniają np. inny sposób percepcji świata;

• Więcej te szkoły łączy niż dzieli (podobny zakres problemów);

• Upośledzenia umiarkowane i poniżej → zespoły edukacyjno - terapeutyczne;

• Upośledzenia w stopniu głębokim → zespoły rewalidacyjno - wychowawcze;

• Organizowane ze względu na wiek dziecka, a nie klasy, do której dziecko chodzi; nie piszą testów kompetencyjnych;

22. Kształcenie integracyjne uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - założenia i zasady, mity, rola pedagoga wspomagającego, bariery.

Klasa integracyjna to klasa, do której uczęszczają minimum 3 osoby niepełnosprawne i w której kształceniu bierze udział dwóch nauczycieli: wspomagający i prowadzący.

INTEGRACJA (wg Ossowskiego):

-w znaczeniu węższym - (płaszczyzna edukacyjna i zawodowa) zagwarantowanie prawda do edukacji lub pracy osób niepełnosprawnych we współusprawnieniu.

-w znaczeniu szerszym - przygotowanie osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie osób pełnosprawnych oraz ukształtowania umiejętności życia ludzi pełnosprawnych wespół z niepełnosprawnymi wraz z ich adaptacją (podkreślenie pozytywnego ustosunkowania i tworzenia więzi).

INTEGRACJA (wg Maciarz):

Kierunek przemian oraz sposób organizowania zajęć i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, która ma na celu:

1.stworzenie tym osobom możliwości uczestnictwa w normalnym życiu i dostępu do wszystkich instytucji i sytuacji społecznych,

2.kształtowanie pozytywnych ustosunkowań i więzi psychospołecznych między osobami pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi,

KSZTAŁCENIE INTEGRACYJNE - taki rodzaj kształcenia (edukacji - czyli nauczania i wychowania), która realizuje takie postulaty idei integracji społecznej osób niepełnosprawnych, jest to wdrożenie integracji społecznej na płaszczyźnie edukacji, zakłada syntezę 2 nurtów edukacji:

-kształcenia masowego w szkole ogólnodostępnej,

-kształcenia specjalnego w szkołach specjalnych i ośrodkach szkolno- wychowawczych dla dzieci niepełnosprawnych,

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi może przebywać w systemie szkolnym do 24 r. ż. Dla uczniów z głębokim upośledzeniem dodatkowo stosuje się oddziaływania rewalidacyjno - terapeutyczne, które mogą być organizowane w placówce szkolnej lub pobytowej.

Szkoła zawodowa uczy wykonywać czynności z określonego spektrum zawodów. Osoby z lekkim upośledzeniem lub bez mogą zdawać egzaminy w szkole zawodowej i mają zwód. Inni mają możliwości uczenia się czynności bez egzaminu.

Szkolenie przysposabiające 0 bardziej zorientowane na ogólne usprawnianie.

CELE REALIZOWANE PRZEZ SPECJALNY SYSTEM KSZTAŁCENIA:

1.powszechność nauczania w dostępnych dla wszystkich uczniów budynkach szkolnych i placówkach edukacyjnych oraz likwidacji barier architektonicznych

2.zapewnienie warunków realizacji obowiązku szkolnego w sposób dostosowany do tempa rozwoju osoby w otwartym systemie stwarzającym możliwości przejścia między poszczególnymi typami szkół i na każdym etapie kształcenia (zależnie od potrzeb osoby).

3.zwrócenie uwagi na jak najwcześniejsze rozpoznanie zaburzenia oraz podejmowanie wspierania rozwoju przez zorganizowaną działalność psychologiczno- pedagogiczno- rehabilitacyjną.

4.realizowanie programu dostosowanego do indywidualnych potrzeb osoby oraz rozwiązań zaradności osobistej.

5.orzekanie o rodzaju usprawniania na podstawie rzetelnej, wielokrotnej, interdyscyplinarnej diagnozy - wskazującej na potencjał.

6.śledzenie przebiegu edukacji przez wielospecjalistyczy zespół zewnętrzny wobec szkoły, we współpracy z rodzicami.

7.ograniczanie nauczania indywidualnego w domu do wyjątkowych przypadków na określony czas.

8.ograniczanie do niezbędnego minimum konieczności korzystania z internatu przez osoby o specjalnych potrzebach edukacyjnych, rozwiązanie systemu dowozu tych osób z domu.

EDUKACJA SPECJALNA - realizowanie systemu wychowania i kształcenia, wsparcia i wyposażenia, którego potrzebują uczący się do osiągania jak najwyższego poziomu rozwoju, przygotowanie do samodzielnego, niezależnego życia (są to okoliczności, które wymagają zastosowanie specjalnej metodyki nauczania).

WSPARCIE EDUKACYJNE - dla osoby ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: dostosowanie form, środków oraz metod pracy na miarę indywidualnych potrzeb w procesie edukacji.

WSPRACIE TECHNICZE - dla osoby ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: zniesienie barier architektonicznych, sprzęt pomocniczy, rehabilitacyjny.

WSPARCIE PSYCHOSPOŁECZNE:

-asystent, który towarzyszy osobie okresowo wykonując te czynności lub ich części, których nie jest w stanie wykonać sama osoba ze względu na swoje ograniczenia, w toku zaspokajania swoich potrzeb, w tym potrzeb edukacyjnych.

-środowisko rówieśnicze, towarzyskie - należy facylitować rówieśnikom kontakt (nie ma możliwości zaistnienia integracji, jeśli środowisko nie jest na nią przygotowane).

A. Juros - 3 PROPOZYCJE INTEGRACJI: (które powinny mieć miejsce w kształceniu osoby niepełnosprawnej)

1.integracja psychiczna, wewnętrzna - przywrócenie pewnej harmonii i równowagi w funkcjonowaniu wszystkich wymiarów człowieka, skupienie się na jednostce, nie każda jednostka jest od razu gotowa do integracji.

2.integracja społeczna, zewnętrzna - praca ze społeczeństwem, które musi dojrzewać do widzenia ról, możliwości do spełnienia podobnych do ról, które pełnią sami rówieśnicy; sposobność musi stwarzać przestrzeń otwartą na obecność osób niepełnosprawnych, na to co ona wnosi i jakie ma potrzeby.

3.integracja działań, usług, pomocy - wobec osoby i środowiska, aby działania prowadzone w ramach różnych resortów były zintegrowane.

KSZTAŁCENIE INTEGRACYJNE NIE JEST: (MITY DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA INTEGRACYJNEGO)

-pozwoleniem uczniowi niepełnosprawnemu na naukę w szkole masowej tylko wtedy, gdy jest on w stanie podążyć za klasę w realizacji materiału,

-wrzuceniem niepełnosprawnego ucznia do klasy w szkole masowej bez zapewnienia mu koniecznego wsparcia (komunikacja, metody pracy)

-pozbawienie ucznia możliwości korzystania ze specjalistycznych metod nauczania,

-organizacja klasy specjalnej w szkole masowej - najgorszy sposób (stygmatyzacja, segregacja)

KSZTAŁCENIE INTEGRACYJNE - każda osoba w wieku szkolnym bez względu na swoje zdanie, ma możliwość uczenia się w odpowiedniej dla swojego wieku klasie, w szkole masowej zlokalizowanej w sąsiedztwie (czyli tam gdzie uczyłoby się, gdyby nie było niepełnosprawne) i ma ono, jego rodzice i nauczyciele zapewnione wsparcie, które stanowi efektywność uczestniczenia w społeczności szkolnej.

WARUNKI TWORZENIA GR INTEGRACYJNYCH wg Boguckiej:

1.przy doborze osób usprawnianych obowiązuje zasada pełnej tolerancji zarówno pod względem różnorodności schorzeń jaki i samego usprawniania.

2.grupy integracyjne mają charakter środowiskowy i są wiernym odbiciem socjalnych otoczenia, czyli ogarniać te osoby, które mieszkają w pobliżu.

3.im wcześniej osoba usprawniania i sprawna spotykają się razem tym łatwiej przebiega proces wzajemnego przyzwyczajania się i rozumienia, zaufania, akceptacji.

4.integracja rozpoczęta w okresie przedszkolnym powinna trwać przez okres szkoły podstawowej i o ile to możliwe, w szkole średniej, a nawet wyższej.

5.nie wystarczy przebywanie osób ze sobą, muszę być rozeznane ich potrzeby i zabezpieczone sposoby realizacji.

6.do integracji nie może zmusić ani osoba ani szkoła.

7.małe grupy - nie więcej niż 5 osób, szkoła nie więcej niż 20 uczniów.

8.grupy prowadzi dwóch pedagogów, w tym jeden z przygotowaniem ogólnym, a drugi ze spacjalnym.

23. Efektywność kształcenia integracyjnego i jej uwarunkowania; wnioski dla praktyki organizacji i prowadzenia kształcenia integracyjnego.

Powodzenie w kształceniu integracyjnym zależy od:

• środowiska rodzinnego: relacje emocjonalne w rodzinie, ogólny klimat emocjonalny, relacja z ojcem

• środowiska klasy: cechy osobowości nauczycieli, sumienność nauczyciela prowadzącego, ugodowość nauczyciela wspomagającego, postawy nauczycieli wobec osób niepełnosprawnych

• osoby ucznia: lęk szkolny

Powodzenie w kształceniu integracyjnym było mierzona za pomocą:

• relacji w klasie integracyjnej

• zadowolenia nauczyciela prowadzącego i wspomagającego

Najważniejsze wnioski wynikające z przeprowadzoncyh badań:

• rozdźwięk pomiędzy nauczycielem prowadzącym a wspomagającym w zadowoleniu z kształcenia integracyjnego

• brak adekwatności oceny sytuacji w klasach integracyjnych przez nauczycieli tych klas

• ogólne zadowolenie nauczycieli jest dość wysokie, a jednocześnie występuje istotnie niższa akceptacja emocjonalna dziecka niepełnosprawnego w klasie w porównaniu z jego pełnosprawnymi rówieśnikami

• relacje emocjonalne pomiędzy uczniami w klasie integracyjnej związane są pozytywnie z ogólną jakością relacji emocjonalnych w rodzinie, w których na pierwszy plan wysuwa się relacja z ojcem

• lepszy klimat emocjonalny w rodzinie i lepsza relacja z ojcem wiążą się z lepszymi relacjami równieśniczymi w klasie integracyjnej i zawierają mniej emocji negatywnych

• lepsze relacje wśród uczniów klas integracyjnych wiążą się z mniejszą wytrwałością i motywacją w pracy nauczycieli prowadzących oraz z mniejszym altruizmem, zaufaniem, wrażliwością w podejściu do ludzi u nauczycieli wspomagających; czyli nauczyciele prowadzący - odwrotny związek z sumiennością, a wspomagający - odwrotny związek z ugodowością

• dobrym relacjom w klasie integracyjnej sprzyjają mniejsze ukierunkowanie nauczyciela prowadzącego na pracę oraz mniejsze ukierunkowanie nauczyciela wspomagającego na relację z człowiekiem

• lepsze relacje między uczniami łączą się z niższym lękiem odczuwanym przez poszczególnych uczniów

Wnioski praktyczne:

• aby zapobiec złej sytuacji społecznej dziecka niepełnosprawnego w klasie integracyjnej należy podjąć działania zarówno na terenie szkoły, jak również w rodzinie i szerszym środowisku społecznym; w programie klasy integracyjnej powinny się znaleźć różnego rodzaju oddziaływania wychowawcze mające na celu poprawę postaw rówieśników w stosunku do uczniów niepełnosprawnych

• rozwój umiejętności społecznych uczniów niepełnosprawnych

• rozwijanie konmpetencji komunikacyjnych uczniów, umiejętności konstruktywnego rzdzenia sobie w sytuacjach frustracyjnych, radzenia sobie z negatywnymi emocjami, budowania i podtrzymywania relacji z innymi (dobrać w zależności od indywidualnych potrzeb danego ucznia)

• próba reorganizacji procesu dydaktycznego by zmniejszyć lęk szkolny uczniów

• zmniejszyć koncentracje nauczyciela prowadzącego na przedmiocie nauczania i efektach dydaktycznych, zaś nauczyciela wspomagającego na relacjach międzyludzkich

• współpraca z rodziną ucznia klasy integracyjnej, zwłaszcza angażownia ojców tych dzieci w życie klasy

• potrzeba urealnienia oceny aktualnego stanu klasy przez nauczycieli; bardziej adekwatna ocena będzie sprzyjała lepszym efektom prowadzonych działań edukacyjnych; wsparcie skierowane do nauczyciela prowadzącego i wspomagającego

• praca zespołowa nauczycieli i specjalistów oraz angażowanie rodziców w realizację celów wychowawczych

• doskonalenie umiejętności obserwacji i analizy procesów grupowych, a także ich wykorzystanie w realizacji celów wychowawczych i dydaktycznych przez nauczycieli

• warsztaty rozwijające miejętności rozwiązywania konfliktów, sytuacji problemowych, konstruktywnego radzenia sobie ze stresem, umiejętności otwartej komunikacji i aktywnego słuchania oraz budowania relacji nauczyciel-uczeń

• współpraca nauczycieli z rodzicami, angażowanie ich w życie klasy oraz organizowanie zajęć i wyjazdów integrujących cały system klasowy

24. Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych - działania, etapy przystosowania się grupy do niepełnosprawności.

Rehabilitacja społeczna - działania mające na celu umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym.

Realizowana jest poprzez:

1. Wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej

2. Wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych

3. Likwidacje barier architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji

4. Kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnosprawnymi

Etapy przystosowania się grupy do os. niepełnosprawnej:

1. Szok, niepokój, niepewność, pytania: „Jak to się stało?”, „Co teraz będzie?”, im silniejsza więź emocjonalna i funkcjonalna tym silniejsze emocje

2. Współczucie wyrażane najczęściej czynnie, a nie werbalnie, a więc chęć pomagania, ulżenia, widoczne odruchy opiekuńcze

3. Osłabienie współczucia, powolne oswajanie się z niepełnosprawnością osoby, rezygnacja z intensywnej i wielorakiej pomocy, ograniczanie się do świadczeń niezbędnych, możliwość wyłączenia przez grupę lub bycia w niej w inny sposób, na innych prawach

4. Określenie przez grupę nowej roli, przypisanie nowych obowiązków i praw, wyrażenie nowych oczekiwań

Prof. Hulek:

- każda osoba niepełnosprawna pomimo uszkodzenia organizmu zachowuje pewne sprawności i dyspozycje, które po ich zidentyfikowaniu, ukierunkowaniu i usprawnianiu stają się podstawą umożliwiającą podjęcie szkolenia, później pracy zawodowej

- żadna praca nie wymaga od osoby , która ją wykonuje wszystkich jej sprawności, zarówno fizycznych, psychicznych, jak i społecznych

25. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych - założenia i przebieg.

Rehabilitacja zawodowa - działania mające na celu ułatwienie os. niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego poprzez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.

Dokonuje się ona poprzez:

1. Ocenę zdolności do pracy:

- przeprowadzenie badań lekarskich i psychologicznych umożliwiających określenie sprawności fizycznej, psychicznej i umysłowej do wykonywania zawodu, ocenę możliwości zwiększenia tej sprawności

- ustalenie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień i zainteresowań

2. Prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy oraz umożliwiającego wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia

3. Przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia

4. Dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenia

5. Określenie środków technicznych i osobowych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy, a w razie potrzeby - przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, sprzętu rehabilitacyjnego.

26. Formy, zasady, struktura organizacyjna instytucjonalnej i środowiskowej opieki i rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Administracyjna struktura naszego kraju:

Szczeble administracji rządowej:

-centralny,

-regionalny,

Szczeble administracji samorządowej:

-regionalny,

-powiatowy,

-gminny,

Różnice:

-administracja państwowa nie jest wybierana, stanowiska zajmują w niej ci, którzy wygrali wybory parlamentarne,

-administracja samorządowa - wybierana jest w innym cyklu wyborów,

REHABILITACJA ZAWODOWA - dla wszystkich, w tym osób niepełnosprawnych jeśli chodzi o zatrudnienie, kolejno: Ministerstwo pracy i polityki społecznej-> Krajowy Urząd Pracy-> Powiatowy Urząd Pracy

Obok ogólnej struktury, struktura dla osób niepełnosprawnych - łączy rehabilitację społeczną i zawodową Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej-> Departament Pomocy Społecznej-> Pełnomocnik Rządu do spraw osób niepełnosprawnych

Rola pełnomocnika do spraw osób niepełnosprawnych:

-kreowanie, pilnowanie, żeby w polityce rządowej osoby niepełnosprawne miały swoje miejsce i nie były spychane

-umożliwianie zachowania właściwego miejsca w społeczeństwie i stymulowanie działań dotyczących osób niepełnosprawnych,

-wyznaczanie celów ogólnych dla kraju, też na polu międzynarodowym,

POZA MINISTERSTWEM:

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON - 1992):

-główne źródło finansowania,

-pula pieniędzy poza budżetem, która jest niezależna i pochodzi ze składek pracodawców, którzy nie zatrudniają osób niepełnosprawnych (pracodawcy zatrudniający powyżej 25 osób)

-wspieranie finansowe rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych,

-może przeznaczać pewną kwotę ze środków na wspieranie rehabilitacji pedagogicznej dzieci i młodzieży (ale! Z roku na rok jest obcinany na ten cel),

-1992 r. - po raz pierwszy uchwalono ustawę dotyczącą osób niepełnosprawnych, która powołała PFRON i Pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych i jednocześnie spowodowała rozrost administracji,

RZĄDOWA NA POZIOMIE REGIONALNYM:

-Samorząd Wojewódźki (Urząd Marszałkowski):

*Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej,

-Urząd Wojewody:

*Wydział Spraw Społecznych,

CZYM SIĘ ZAJMUJĄ?

URZĄD WOJEWÓDZKI:

-polityka państwowa realizowana na poziomie regionalnym,

-podejmuje specjalne działania wobec osób niepełnosprawnych,

-funkcje kontrolne niższych szczebli,

URZĄD MARSZAŁKOWSKI:

-kreowanie polityki regionalnej (rozwiązania indywidualne w sensie regionu)

-pełni funkcje kontrolne nad jednostkami niższych szczebli, które zajmują się realizacją,

POWIAT:

-Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie,

-Miejskie Ośrodki Pomocy,

POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE:

-zaspokajanie potrzeb rehabilitacji zawodowej,

-zadania zlecone - kontraktowanie usług,

GMINA:

-Ośrodki Pomocy Społecznej

OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ:

-nie ma zadań właściwych, które dotyczą rehabilitacji zawodowej i społecznej,

-ma zadania podstawowe, które są potrzebne do realizacji zadań powiatowych (np. warunki mieszkaniowe, finanosowe),

DWA PODEJŚCIA REALIZOWANE W REHABLITACJI ZAWODOWEJ I SPOŁECZNEJ:

Modele integracji społecznej:

MODEL SPOŁECZNEJ INTEGRACJI	MODEL INSTYTUCJONALNY
Zakłada zgodę i przyzwolenie osoby na jego realizację	Zakłada obowiązek i przymus w jego realizacji
Kładzie nacisk na prawidłowość i normę	Kładzie nacisk na patologię
Akcentuje ochronę zdrowia	Akcentuje walkę z chorobą
Zakłada: SYSTEM ZDECENTRALIZOWANY, którego wynikiem jest INTEGRACJA (włączanie)	Zakłada: SYSTEM CENTRALISTYCZNY, którego wynikiem jest SEGREGACJA (izolowanie)
Samopomoc i pomoc środowiskowa, w której akcent w działaniu pada na MY	Opieka instytucjonalna, w której akcent w działaniu pada na ONI

---