Finanse i prawo finansowe - pytania kontrolne.

1. Wymień przynajmniej kilku najważniejszych dysponentów części budżetowych.

Dysponentami części budżetowych są:

• Ministrowie,

• wojewodowie,

• oraz kierownicy jednostek organizacyjnych o których między innymi wyżej mowa.

2. Wymień kilkanaście ważniejszych części budżetowych.

Następujące części budżetowe:

• kancelaria prezydenta, premiera i Sejmu RP,

• NIK,

• ZUS, IPN, sądownictwo powszechne, Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny, województwa, samorządowe kolegia odwoławcze.

3. Wymień podmioty zobowiązane do opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2003.

Ministrowie, przewodniczący określonych w odrębnych ustawach komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów ,kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inni dysponenci odrębnych części budżetowych.

4. Na jakiej podstawie dysponenci części budżetowych opracowują materiały do projektu ustawy budżetowej.

Materiały do projektu ustawy budżetowej stworzone zostały w oparciu o rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17.05.2002 r. w sprawie szczegółowych zasad trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2003.

Inicjatywa ustawodawcza w zakresie uchwalania lub zmiany ustawy budżetowej należy tylko i wyłącznie do Rady Ministrów. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej.

5. Wymień podmioty zobowiązane do sporządzania sprawozdań jednostkowych tak w zakresie budżetu jak i w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Do sporządzania i przekazywania sprawozdań jednostkowych są obowiązani.

1. W zakresie budżetu państwa:

1. dysponenci środków budżetu państwa wszystkich stopni - Rb-23, Rb-27, Rb-28, Rb-Z, Rb-N, Rb-70,

2. kierownicy państwowych jednostek budżetowych dysponujący wyodrębnionymi rachunkami środków specjalnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o finansach publicznych - Rb-32,

3. dysponenci państwowych funduszy celowych nie posiadających osobowości prawnej - Rb-33, Rb-Z, Rb-N,

4. dysponenci środków budżetu państwa realizujący wydatki, o których mowa w art. 102 ustawy o finansach publicznych - Rb-28NW,

5. dysponenci główni środków budżetu państwa przekazujący dotacje na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami - Rb-50 (sprawozdania łączne),

6. naczelnicy urzędów skarbowych, jako organów podatkowych, w zakresie dochodów budżetu państwa z tytułu podatków, opłat oraz innych niepodatkowych należności budżetu państwa - Rb-24, Rb-27,

7. kierownicy państwowych zakładów budżetowych - Rb-30, Rb-70, Rb-Z, Rb-N,

8. kierownicy gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych - Rb-31, Rb-70, Rb-Z, Rb-N,

9. kierownicy placówek - Rb-23PL, Rb-27PL, Rb-28PL, Rb-32,

10. przewodniczący zarządów jednostek samorządu terytorialnego oraz kierownicy jednostek organizacyjnych bezpośrednio realizujących zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone jednostkom samorządu terytorialnego ustawami - Rb-27ZZ,

2. W zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego:

1. przewodniczący zarządów jednostek samorządu terytorialnego - Rb-27S, Rb-27ZZ, Rb-PDP, Rb-28S, Rb-50, Rb-Z, Rb-N, Rb-NDS,

2. kierownicy jednostek organizacyjnych podległych jednostkom samorządu terytorialnego - Rb-27S, Rb-27ZZ, Rb-28S, Rb-50, Rb-Z, Rb-N,

3. kierownicy samorządowych jednostek budżetowych dysponujący wyodrębnionymi rachunkami środków specjalnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o finansach publicznych - Rb-32,

4. przewodniczący zarządów jednostek samorządu terytorialnego dysponujący funduszem celowym nie posiadającym osobowości prawnej - Rb-33, Rb-Z,  Rb-N,

5. kierownicy gminnych, powiatowych, wojewódzkich zakładów budżetowych - Rb-30, Rb-Z, Rb-N,

6. kierownicy gospodarstw pomocniczych samorządowych jednostek budżetowych - Rb-31, Rb-Z, Rb-N,

7. naczelnicy urzędów skarbowych, jako organów podatkowych, w zakresie podatków i opłat stanowiących dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego i udziałów jednostek samorządu terytorialnego w dochodach budżetu państwa - Rb-27,

8. przewodniczący zarządów gmin warszawskich, w zakresie opłaty skarbowej - Rb-27S,

6. Omów klasyfikację dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów wprowadzoną przez Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2000 r. (do poszczególnych elementów klasyfikacyjnych proszę podać stosowne przykłady).

Klasyfikacja normy przedmiotowo-podmiotowej - ze szczególnym uwzględnieniem części przedmiotowej, rozporządzenie MF z 18 lipca 2000 r. wprowadziło szczegółową klasyfikację dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów, przewidziało ono następującą klasyfikację:

1. Paragrafy dochodów i przychodów.

Dochody np.: podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych, cła, VAT, wszelakiego rodzaju opłaty (skarbowa, sądowa, targowa, paszportowa), podatki majątkowe (leśny, od nieruchomości), grzywny, mandaty i inne kary pieniężne od ludności, zyski odprowadzane przez NBP, przedsiębiorstwa państwowe i jednoosobowe spółki skarbu państwa.

Przychody np.: ze sprzedaży bonów skarbowych, obligacji i innych papierów wartościowych, przychody ze sprzedaży majątku państwowego (prywatyzacji), przychody z tytułów uzyskiwanych kredytów i pożyczek.

2. Paragrafy wydatków i rozchodów.

Wydatki np.: dotacje i subwencje, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki majątkowe i bieżące, rozliczenia z bankami i obsługa długu publicznego.

Rozchodów np.: wykup bonów skarbowych, obligacji i innych papierów wartościowych, finansowanie reform społecznych, spłata zaciągniętych kredytów i pożyczek.

Niniejsze rozporządzenie wprowadziło szczegółową klasyfikację wydatków z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego weszło w życie 01.01.2001 r.

7. Omów w oparciu o zapisy Konstytucji RP jak również ustawy o finansach publicznych procedurę budżetową (opracowywanie i uchwalanie budżetu państwa, zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej, zasady odpowiedzialności budżetowej).

Procedura budżetowa

Materiały do projektu ustawy budżetowej stworzone zostały w oparciu o rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17.05.2002 r. w sprawie szczegółowych zasad trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2003.

Inicjatywa ustawodawcza w zakresie uchwalania lub zmiany ustawy budżetowej należy tylko wyłącznie do Rady Ministrów. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej. W wyjątkowych sytuacjach na okres krótszy niż rok Sejm może uchwalić ustawę o prowizorium budżetowym.

Jeżeli ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego Rada Ministrów prowadzi gospodarkę państwa w oparciu o projekt ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym. Rada Ministrów wnosi do Sejmu projekt budżetowy lub projekt o prowizorium budżetowym najdalej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego (do 31 września). W wyjątkowych przypadkach istnieje możliwość przekroczenia tego terminu.

Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w terminie 20 dni licząc od daty jej otrzymania. Prezydent podpisuje ustawę budżetową w terminie 7 dni licząc od dnia jej otrzymania. Prezydent przed podpisaniem może przekazać ustawę Trybunałowi Konstytucyjnemu. Trybunał Konstytucyjny orzeka o zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją w terminie do 2 miesięcy od dnia jej otrzymania. W przypadku braku otrzymania przez Prezydenta do podpisu ustawy budżetowej w terminie 4 miesięcy, Prezydent może rozwiązać Sejm i przed terminowe wybory.

Rada Ministrów przekłada Sejmowi w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej. Sejm zapoznaje się z ni mniejszym sprawozdaniem jak również z opinią NIK-u i podejmuje uchwałę o udzieleniu Radzie Ministrów absolutorium w terminie 90 dni licząc od dnia otrzymania sprawozdania.

8. Omów prawo Wagnera oraz podaj obowiązującą w nauce prawa finansowego klasyfikację wydatków oraz dochodów publicznych. Omów także funkcje dochodów publicznych.

Prawo Adolfa Wagnera - niemiecki ekonomista (1892 r.) sformułował prawo zwane „prawem Wagnera” lub prawem nieustannego wzrostu wydatków publicznych. Stwierdził on iż we wszystkich państwach wydatki systematycznie rozrastają się i jest to wzrost realny a nie nominalny albowiem zależy od wzrastających potrzeb publicznych a nie koniecznie od inflacji.

Przyczyny wzrostu wydatków publicznych wg Wagnera :

1. Socjologiczne.

2. Historyczne.

3. Polityczne.

4. Społeczno-ekonomiczne.

Prawo Wagnera zostało rozwinięte przez ekonomie Keinesowską.

Klasyfikacja wydatków publicznych:

1. Bieżące - to wydatki na bieżącą konserwację już istniejących środków trwałych np. na konserwacje i bieżące ich utrzymanie.

2. Inwestycyjne - to zakup, montaż i odtwarzanie środków trwałych (remonty kapitalne).

1. Osobowe - to wynagrodzenia.

2. Rzeczowe - przeznaczone na zakup materiałów i urządzeń.

1. Odpłatne - to wzajemne świadczenia na rzecz państwa ze strony adresata wydatków.

2. Nieodpłatne - mają charakter jednostronny nie ma wzajemności (renta, zasiłek, stypendium).

1. Neutralne - (niezbędne) to wydatki na ochronę zdrowia, bezpieczeństwo, oświatę, administrację.

2. Aktywne - służy jako korekta podziału dochodu narodowego, ich celem jest pobudzenie rozwoju gospodarczego.

1. Zwyczajne - wydatki stałe i przewidywalne inaczej planowane.

2. Nadzwyczajne - wydatki jednorazowe i nieprzewidywalne inaczej nieplanowane.

1. Produkcyjne - finansowanie gospodarki narodowej.

2. Nieprodukcyjne - zwane inaczej wydatki socjalno-kulturalne (oświata, służba zdrowia, obrona narodowa, administracja, sądownictwo).

1. Właściwe - to wszystkie wydatki osobowe i rzeczowe.

2. Przekazowe - dotacje i subwencje.

1. Prywatno-prawne - to wydatki służące do nabycia towarów i usług.

2. Publiczno-prawne - to stypendia, emerytury i renty, dotacje i subwencje.

Rodzaje dotacji (dotacja i subwencja to to samo):

• celowe,

• ogólne,

• globalne,

• przedmiotowe,

• podmiotowe,

• na zadania zlecone,

• na zadania własne,

• zobiektywizowane,

• wyrównawcze.

1. Ostateczne - (nabywcze) przeznaczone są bezpośrednio na zapłatę za nabycie towarów i usług.

2. Redystrybucyjne - (transferowe) polegają na wypłacie środków pieniężnych jednostkom organizacyjnym lub osobom fizycznym, które mogą być przeznaczone na zakup określonych dóbr.

Dochody:

Źródła dochodów publicznych:

1. Dochody z danin publicznych (podatek, cło, opłaty).

2. Ze sprzedaży majątku państwowego (dochody z prywatyzacji).

3. Dochody z działalności gospodarczej.

Zadania dochodów publicznych

1. Fiskalne - polega na dostarczeniu budżetowi określonych środków pieniężnych niezbędnych do realizacji celów budżetowych.

2. Poza fiskalne - polega na stałym poszukiwaniu przez państwo sposobów na oddziaływanie na życie gospodarcze i społeczne.

Klasyfikacja dochodów

1. Dochody przymusowe - podatki, cła.

2. Dochody dobrowolne - darowizny na rzecz skarbu państwa, instytucja samoopodatkowania.

1. Dochody odpłatne - wzajemne świadczenia ze strony państwa (opłata paszportowa).

2. Dochody nie odpłatne - podatki.

1. Dochody zasadnicze - podatki.

2. Dochody uboczne - (opłaty, grzywny, mandaty).

1. Dochody podatkowe.

2. Dochody nie podatkowe.

1. Dochody państwowe.

2. Dochody samorządowe - od psów, od nieruchomości.

1. Dochody zwyczajne - (stałe) pewne i planowane.

2. Dochody nadzwyczajne - jednorazowe i nie planowane (darowizna na rzecz skarbu państwa).

9. Wymień przewidziane przez ustawę o finansach publicznych dochody i wydatki budżetu państwa. W jaki sposób zostały podzielone wydatki budżetu państwa.

Dochody budżetu państwa to:

• podatki i opłaty,

• cła,

• wpłaty z zysków NBP, przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek skarbu państwa,

• dywidendy,

• dochody z najmu i dzierżawy majątku,

• opłaty od poręczeń i gwarancji udzielonych przez skarb państwa,

• odsetki od środków i lokat terminowych zgromadzonych na rachunku bieżącym budżetu państwa,

• odsetki od pożyczek i kredytów udzielonych przez budżet państwa,

• grzywny, mandaty i inne kary pieniężne oraz dochody publiczne.

Wydatki budżetu państwa przeznaczone są na:

• realizację zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej,

• organy kontroli i ochrony prawa,

• sądy,

• trybunały,

• administrację rządową,

• subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego,

• dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej.

Wydatki budżetu państwa dzielą się na:

• wydatki majątkowe,

• wydatki bieżące,

• wydatki na obsługę długu skarbu państwa.

Wydatki bieżące dzielą się na:

• subwencje ogólne na JST,

• dotacje

• wynagrodzenia i uposażenia

• zakup towarów i usług

• Na jakie cele (tzn. na realizację jakich zadań) przeznaczane są wydatki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego.

Jednostki samorządu terytorialnego w myśl Konstytucji RP uczestniczą w dochodach publicznych w sposób odpowiednio proporcjonalny do przypadających im zadań.

Wydatki JST przeznaczone są na:

• zadania własne,

• zadania zlecone z zakresu administracji rządowej,

• zadania przejęte od innych JST,

• zadania wspólnie zrealizowane z JST.

11. Scharakteryzuj podatek dochodowy od osób fizycznych.

Podatki dochodowe od osób fizycznych.

Ma charakter powszechny, bezpośredni, zwyczajny, obligatoryjny. Sięga po dochody z różnych źródeł:

• z pracy,

• z kapitału,

• z praw majątkowych (sprzedaż udziałów w spółce),

• z dochodów fundowanych (renty i emerytury),

Ma charakter dochodowy, albowiem sięga po przychody, ale pomniejszone o koszty ich uzyskania. Po przekroczeniu I szczebla podatkowego w podatku tym stosuje się stawki progresywne szczeblowane o charakterze procentowym i kwotowym. Jest on płacony zaliczkowo, rozliczany po upływie roku podatkowego. W roli płatników występują podmioty wypłacające dochód: zakłady pracy, ZUS, sam podatnik. Rozliczenia podatkowe w imieniu podatnika dokonuje zakład pracy, ZUS lub podatnik osobiście. Jest to podatek państwowy w pewnej części zasila budżet JST.

Nie podlegają dochody uzyskane z następujących źródeł:

• z działalności rolnej i leśnej,

• z tytułu spadku i darowizn,

• dochody ze źródeł, które nie mają być przedmiotem prawnie skutecznej umowy np. nierząd, hazard, paserstwo.

Nieograniczony obowiązek podatkowy ciąży na osobach fizycznych, mających miejsce zamieszkania na terytorium RP.

Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób, które osiągają dochody na terytorium RP, ale są obcokrajowcami.

Zwolnienia podatku mają charakter przedmiotowy, mogą to być zwolnienia o charakterze społecznym (osoby niepełnosprawne) nie wiążą się z uzyskiwanym dochodem diety.

Mogą mieć charakter stymulacyjny zwolnienie od opodatkowania odsetek).

Koszty uzyskania przychodu:

• ryczałtowe,

• rzeczowe,

• metodą szacunkową.

Obowiązki płatników i podatników:

• obliczanie,

• pobieranie i odprowadzenie zaliczek na podatek dochodowy.

Obowiązki podatników:

• wpłaty zaliczek na podatek dochodowy,

• składanie odpowiednich poświadczeń,

• składanie zeznań podatkowych.

12. Scharakteryzuj podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy (podatki przychodowe).

Podatki VAT od towarów i usług.

Zastąpił podatki obrotowe. W innych krajach zwany jest podatkiem od wartości dodanej, albowiem będąc podatkiem wielofazowym pobierany jest w każdej fazie obrotu gospodarczego. Jednakże opodatkowaniu podlega jedynie wartość dodana, to jest to co powstaje w wyniku nakładów poczynionych przez podatnika.

Polski podatek VAT nie jest klasycznym podatkiem od wartości dodanej. W generalnym uproszczeniu oblicza się podatek od całości wartości sprzedanych towarów lub usług. Na konsumencie finalnym zaś ciąży zapłata niniejszego podatku.

Przedmiotem podatku jest sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium RP oraz eksport i import towarów i usług.

Podatnikami są osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej mające miejsce zameldowania lub siedzibę na terytorium RP. Jeżeli wykonują na własny rachunek czynności podlegają opodatkowaniu.

Podstawą opodatkowania jest obrót czyli kwota należna z tytułu sprzedaży towarów i usług pomniejszona o kwotę podatku.

Stawki podatkowe: 0 %, 7 %, 22 %.

Podatek akcyzowy.

Obowiązek podatku w podatku akcyzowym ciąży na producentach oraz importerach wyrobów akcyzowych np.

• samochody,

• paliwa,

• kosmetyki,

• papierosy,

• alkohol,

• sól,

• broń,

• sprzęt elektroniczny.

Przedmiotem podatku akcyzowego jest sprzedaż towarów objętych akcyzą. Podstawą opodatkowania jest wartość towarów akcyzowych, przy imporcie natomiast podstawą opodatkowania jest wartość celna sprowadzanych towarów powiększona o należne cło, stawki podatku określa Minister Finansów. Podatkiem akcyzowym nie są objęte towary eksportowane.

13. Wymień i omów podatki majątkowe.

Podatek od spadków i darowizn.

Przedmiot:

• nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP tytułem: spadku, darowizny, zasiedlenia, nieodpłatnego zniesienia własności,

• nabycie praw z wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy np. wypadek jego śmierci,

• nabycie własności rzeczy za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą (jeżeli w dniu otwarcia spadku lub darowizny nabywca był obywatelem RP).

Podmiotem są:

• osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe.

Płatnikiem w/w podatku są:

• od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo umowy albo niepłatnego przeniesienia współwłasności.

Kwoty wolne od podatku:

• dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej 9 637,00 zł.

• dla II grupy 7 276,00 zł.

• dla III grupy 4 902,00 zł.

Podatek od nieruchomości.

Przedmiot:

• grunt, budynki, urządzenia budowlane związane z obiektem budowlanym.

Podmiotami są:

• właściciel, użytkownik wieczysty, samoistny posiadacz, posiadacz zależny nieruchomości.

Termin i sposoby płatności:

• osoby fizyczne - 4 raty proporcjonalne do czasu trwania obowiązku podatkowego (do 15 III, 15 V, 15 IV, 15 XI).

• osoby prawne - za poszczególne miesiące wartość proporcjonalna do czasu trwania obowiązku do 15 dnia każdego miesiąca.

Podatek od czynności cywilno - prawnych.

Przedmiotami są:

• czynności umowy sprzedaży oraz zamiany praw majątkowych, umowy pożyczki, umowy darowizny, (przyjęcie długów, zobowiązań darczyńcy) umowy majątkowe, umowy spółki założycielskie,

• zmiany tych umów,

• orzeczenia tych sądów i ugody, jeśli wywołują takie skutki prawne jak podlegające opodatkowaniu czynności cywilno-prawne

Podatnikami są:

• osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej będące stronami w czynnościach cywilno - prawnych.

Płatnikami są:

• notariusze (czynności w formie aktu notarialnego), nabywcy rzeczy (od umów sprzedaży jeżeli nabywca kupuje te rzeczy do przerobu lub dalszej sprzedaży).

Podstawa opodatkowania:

• stawki podatkowe określone są odrębnie dla każdej czynności: maksymalna procentowa stawka podatku wynosi 2%, a kwotowo 38 zł.

Sposób zapłaty:

• zapłaty dokonuje się bezpośrednio w kasie właściwego Urzędu Skarbowego bądź na rachunek tegoż Urzędu w terminie 14 dni.

Podatek rolny.

Przedmiot:

• grunty sklasyfikowane, ewidencje gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione na użytkach rolnych (z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność gospodarcza).

Podmiot:

• właściciele, posiadacz samoistny, użytkownik wieczysty (posiadacz zależny gruntów).

Stawki:

• dla gruntów gospodarstwa rolnego równowartość 2,5q żyta od 1 ha,

• dla pozostałych gruntów rolnych podlegających gospodarstwom rolniczym 5q na 1 ha (obliczone wg średniej ceny skupu żyta za pierwsze 3 kwartały roku poprzedzające rok podatkowy).

Termin i sposoby płatności:

• wszyscy podatnicy płacą podatek rolny w 4 ratach proporcjonalny do czasu trwania roku podatkowego - 15.III, 15.V, 15.IX, 15.XI.

Podatek leśny.

Przedmiot:

• grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie działalności gospodarczej innej niż leśnictwo.

Podmioty:

• właściciel, posiadacz samoistny, użytkownik wieczysty (posiadacz zależny lasu).

Stawki:

• od 1 ha równoważność drewna 0,220 m3 drewna obliczona wg średniej ceny sprzedaży drewna uzyskane przez nadleśnictwo za pierwsze 3 kwartały roku. Dla lasów ochronnych 50% stawki określonej wyżej.

Termin i sposoby zapłaty:

• osoby fizyczne w 4 ratach 15.III, 15.V, 15.IX, 15.XI,

• osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej do 15 każdego miesiąca




3

---