eur, stosunki międzynarodowe


  1. Greckie, chrześcijańskie i rzymskie źródła zjednoczonej Europy

Idee zjednoczeniowe:

  1. Porównaj projekt Unii Paneuropejskiej Richarda Coudenhove-Kalergiego i Unii Federalnej Artiste Brianda

Richard Coudenhove-Kalergi

Unia Paneuropejska

Aristide Briand

Unia Federalna (Stany Zjednoczone Europy)

  • Manifest „ Pan-Europa” - 1923

  • Europa rozbita, zadłużona, osłabiona walkami narodowymi i społecznymi znajduje się w chaosie gospodarczym i walutowym, dodatkowo istnieją zagrożenia ze strony mocarstw światowych

  • potrzebne zjednoczenie całego kontynentu - bez WB (szersze, pozaeurop. ambicje imperialne) i Rosji (odrębna cywilizacja, ustrój niedemokratyczny podważający porządek wersalski)

  • idea z tradycji rzymskiego uniwersalizmu (powszechny ład, sprawna organizacja, wspólny język i prawo), ponadnarodowych doświadczeń narodu żydowskiego i światowego dorobku myśli humanistycznej

  • Europa ma się sprzeciwić światowym wpływom Panameryki, Imperium Brytyjskiemu, ZSRR, Azji

  • Paneuropa federacją w ramach LN

  • wzorem kantony Szwajcarii

  • dwuizbowy PARLAMENT: IZBA NARODÓW (jak PE) i IZBA PAŃSTW (jak RUE)

  • Paneuropa całością gospodarczą i polityczną wobec świata zewnętrznego

  • Etapy realizacji: konferencja paneuropejska, umowy państw członkowskich, utworzenie unii celnej i jednego obszaru gospodarczego, utworzenie St. Zjed. Europy

  • 10.1926, Wiedeń - Kongres Paneuropejski - powołano Unię Paneuropejską, na czele Coudenhove-Kalergi; centrala we Wiedniu + oddziały w innych krajach (Fr., Niemcy, Polska np.)

  • rozrost UP i utworzenie Międzynarodowego Towarzystwa Wspierania Europy - na czele R. Bosch

  • władze z dystansem, ale poparcie intelektualistów (Freud, Einstein, Gasset, Valery, Adenauer)

  • ruch paneuropejski - charakter antykomunistyczny, antynacjonalistyczny, ambicje tworzenia „duchowej elity Europy”

  • niechętni ruchowi: komuniści, nacjonaliści, władze LN, naziści (tylko Hitler zintegruje)

  • 1930 - Kongres UP z inicjatywą utworzenia Federacji Państw Europejskich

  • 1932 - apel Kalergiego o złagodzenie postanowień wersalskich wobec Niemiec, by ograniczyć ich rewizjonistyczne dążenia

  • 1933 - Hitler i wycofanie niemieckiego poparcia dla ruchu (mają własny pomysł na nowy ład europejski)

  • 1935 - występują Polacy (sprzeciw wobec rewizjonistycznym dążeniom wobec Pomorza i Gdańska)

  • po wybuchu wojny siedziba w Nowym Jorku - nieskuteczne próby reaktywacji; Kalergi nie docenił zagrożeń wewnętrznych

  • Idea UF - 1929, na forum LN

  • początkiem współpraca FR/ N/ WB - przyciągną inne państwa

  • zjednoczenie kontynentu od kwestii gospodarczych - zniesienie ograniczeń celnych i utworzenie wspólnego rynku europejskiego - dopiero potem federacja

  • struktura: KONFERENCJA EUROPEJSKA - przedstawicielstwo państw członkowskich LN; STAŁY KOMITET POLITYCZNY - wykonawczy; wyłoniony przez Konferencję Europejską (teraz KE); SEKRETARIAT

  • bez ZSRR i Turcji (są poza LN)

  • okres światowego kryzysu gospodarczego, wzrostu dążeń nacjonalistycznych i aktywizacji wrogich interwencji

  • plan zacieśniania współpracy fr.-niem. nie pasował do ambicji mocarstwowych potęg

  • 1930, Berlin - delegat brytyjski: tak dla współpracy, nie dla integracji („ nie potrafimy jednocześnie należeć do Paneuropy i Panbrytanii”)

  • sceptyczne Niemcy - plan uwiecznieniem statusu quo i silnej pozycji Francji

  • większość państyw małych i średnich popierała, ale widziała treści federacyjne naruszające suwerenność

  • przeciwny ZSRR - dążenia imperialne krajów europejskich i próba izolacji ZSRR

  • 1930, LN - powołanie Komisji Studiów nad Unią Europejską (przewodniczy Briand)

  • przeszkody integracji wg Brianda:

  • sporne kwestie między krajami europ.

  • silny kryzys gospodarczy

  • niechętny stosunek WB i ZSRR

  • zarzut o eksponowanie interesów Francji

  • dojście Hitlera do władzy

  • część propozycji Brianda znalazła się w Planie Schumana

  1. Europa po II WŚ i przesłanki procesu integracji europejskiej

FRANCJA:

  • po wojnie była cieniem swej dawnej wielkości

  • głównym celem nie dopuszczenie do odrodzenia potęgi niemieckiej

  • próba przejęcia władzy przez komunistów - pod naciskiem USA narastało przekonanie, że odpór zagrożenia niemożliwy bez udziału Niemiec

KRAJE BENELUKSU:

  • jako małe państwa skłonne do integracji

  • kraje te były prekursorami integracji, mając za sobą doświadczenia unii celnej (1919 - B/ L; 1944 - B/ H; 1947 - B/ H/ L)

NIEMCY:

  • po wojnie całkowicie zniszczone gospodarczo, moralnie, niesuwerenne

  • dla Adenauera budowa wspólnej Europy jedyną drogą odbudowy Niemiec, odzyskania państwowości, suwerenności, wyjścia z izolacji

  • europejskość pozwala odciąć się od przeszłości, moralnego potępienia („ ucieczka od Auschwitz”)

  • zjednoczenie Europy priorytetem niemieckiej PZ; zakotwiczenie Niemiec w strukturach europejskich i ścisła współpraca z Francją oraz USA; realizacja celów politycznych możliwa jeśli będą definiowane w kategoriach europejskich

USA:

  • zagrożenie radzieckiej ekspansji i rozszerzania się „ światowego procesu rewolucyjnego”

  • powstrzymnywanie komunizmu - doktryna Trumana; pomoc militarna i gospodarcza dla krajów zagrożonych komunizmem - Planm Marshalla

  • nie dopuścić do porozumienia radziecko-tureckiego i roszczeń ZSRR wobec cieśnin - żądania Stalina wobec Turcji (1946) dot. rewizji konwencji z Montreaux 1936

  • polityka USA wobec bloku ZSRR, z pozycji siły, nazywana w ONZ „zimną wojną” (1947)

  • 04.1949 - NATO - dla wspólnej obrony (12 państw); pomoc wojskowa dla Europy w 1949 roku; ZSRR odbierał NATO jako pakty skierowany przeciw niemu

  • odbudowa Europy ważna ze względów ekonomicznych: wzrost importu towarów amerykańskich

WB:

  • zwycięsko wyszła z wojny (Europa jako związek przegranych)

  • trwanie w tradycji imperialnej ograniczało zainteresowanie sprawami europejskimi

  • paradygmat „ splendid isolation”

  • polityka zagraniczna wg kręgów koncentrycznych Churchilla: Commonwealth, EZ, USA

  • 1946, Fulton - Churchill przedstawia koncepcję zjednoczenia Commonwealth i USA

  • WB odmawia, gdy w 1950 zaprasza się ją do tworzenia EWWiS

WŁOCHY:

  • powojenna nędza, bezrobocie, moralne obciążenie faszyzmem

  • chrześcijańska demokracja (Alcide de Gasperi) jako jeden z głównych celów wyznacza zaangażowanie w budowanie integracji europejskiej; ideę zjednoczenia popierał Watykan, działalność duchowieństwa włoskiego

  • Włochy ze względu na swoją historię, dorobekcywilizacyjny i kulturowy winny odegrać znaczącą rolę w procesie integracji

  1. Polityka WB wobec integracji europejskiej po II WŚ.

  1. Stany Zjednoczone wobec integracji Europy po 1945 roku

Integracja Europejska od zakończenia II WŚ do końca lat 60' przebiegała w dwóch płaszczyznach. Integracja polityczno-gospodarcza jak również militarna.

Głównym prekursorem integracji europejskiej w tych czasach początkowo były Stany Zjednoczone, potem bardzo szybko jednak bardzo ważne stały się koncepcje samych Europejczyków.

Integracja polityczno- gospodarcza łączyła się i przenikała z integracją militarną lecz każda z nich zmierzała we własnym kierunku .

USA entuzjastycznie wspieralp i aspekt polit- gosp. Choć ówcześnie nie zdawano sobie sprawy z jego docelowej głębi i długofalowości , aspekt militarny popierali natomiast tylko w ramach struktur NATO odnosząc się znacznie mniej przychylnie do koncepcji stworzenia europejskich sił zbrojnych.

INTEGRACJA POLITYCZNA:

Na początku należałoby wspomnieć że USA przeszły bardzo długą drogę od XIX wiecznej polityki izolacjonizmu ( DOKTRYNA MONROE 1823r.) poprzez uczestnictwo w obu wojnach światowych do ogromnego zaangażowania polityczno- gospodarczo-militarnego po drugiej wojnie światowej.

1947r. Doktryna Trumana „poparcie wolnych narodów, które stawiają opór uzbrojonym mniejszościom lub zewnętrznemu naciskowi”(containment)

1947r. Plan Marshalla - Europejski Program Odbudowy / Plan zakładał by państwa Europejskie stały się kiedyś równorzędnym partnerem handlowym dla USA / USA miały nadwyżki bo zarobiły dużo na wojnie i musieli też gdzieś się tego wszystkiego pozbyć więc dlatego tak chętnie pomagali Europie. Gdyby nie znaleźli partnera to ich eksport by znacznie spadł.

Dla realizacji planu Marshalla, a także w celu jego sprawnego koordynowania 16.kwietnia 1948r. 16 państw objętych planem powołało do życia Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC) Ze strony USA plan ten nadzorował specjalny urząd pod kierownictwem Paula Hoffmana. / (od 1961r. OEEC przekształcono na OECD- Org. współpracy gosp. i rozwoju,/ Kraje Europy Zachodniej +USA, Kanada, Japonia, Nowa Zelandia) W ten sposób inicjatywa amerykańska dała początek tworzeniu się struktur zjednoczonej Europy. Podstawą sukcesu tego przedsięwzięcia było odrodzenie się Starego Kontynentu pod względem gospodarczym

Wreszcie w czerwcu 1947 r., Marshall w przemówieniu wygłoszonym na Uniwersytecie Harvarda wezwał kraje europejskie do podjęcia kroków wiodących do efektywnej współpracy gospodarczej i zadeklarował gotowość Waszyngtonu do udzielenia potrzebnej pomocy w odbudowie gospodarki europejskiej .

Poprzez Plan Marshalla Europejczycy musieli podporządkować się amerykańskich koncepcjom. Kraje europejskie nie bardzo miały wyjcie gdyż same nie były w stanie sobie poradzić.

Wielka Brytania także została postawiona przed trudnym wyborem będacym następstwem planu Marshalla. Londyn musiał ograniczyć swoje kontakty z koloniami na rzecz zacieśnienia współprac z krajami europejskimi. WB dążyła do tego by stać się kiedyś dobrym partnerem USA.

Stany Zjednoczone też miały swój interes w pomocy krajom Europejskim , dużą rolę odgrywał tu czynnik gospodarczy, gdyż po wojnie USA dominowały na świecie , nie tylko w handlu - ale żeby sprzedać nadwyżki które ciągle powstawały Stany Zjednoczone musiały znaleźć rynek zbytu ,a tym była osłabiona po wojnie Europa.

Przede wszystkim USA chciały stworzyć sobie też odpowiedniego partnera na przyszłość który byłby w stanie dotrzymać im kroku na arenie międzynarodowej.

Amerykańska polityka polegać miała tylko na nakłanianiu państw europejskich do politycznej i ekonomicznej integracji. USA miało nadzieję, że powstanie „trzecia siła” w postaci nowej Europy, która będzie w stanie przeciwstawić się komunizmowi bez bezpośredniej pomocy ze strony USA.

Szczególnie chodziło o uznanie Niemców jako partnera w polityce a nie potencjalnego zagrożenia. Departament Stanu USA uważał że Europie ciężko by było się odbudować bez silnych Niemiec Zachodnich które jak do tej pory nie mogły zaistnieć w powojennej polityce gdyż były odizolowane od innych krajów Europejskich. Stany Zjednoczone widziały w Europie silny organizm tylko pod warunkiem, że będzie ona jednością.

Integracja europejska stale postępowała :

1957r.- traktaty rzymskie - EWG i EURATOM

1959r.- EFTA (z inicjatywy WB)

USA popierało EWG gdyż jej cele zgadzały się z założeniami liberalizmu. Poprzez zwiększenie wydajności gospodarczej + wsparcie przedsiębiorczości ze strony państwa nowy rynek europejski przybliżał się amerykańskiego rozumienia wolności ekonomicznej.

Poza tym USA nie tyle koncentrowały się na zlikwidowaniu podziału Europy na dwa bloki co chciały odpowiednia ułożyć stosunki handlowe w Europie. USA uważały że istnienie ceł pomiędzy organizacjami takimi jak EFTA i EWG może doprowadzić do trwałego podziału ekonomicznego i znacznego ograniczenia handlu. Można zatem powiedzieć że USA widziały raczej gospodarczy aspekt współpracy między tymi organizacjami niż polityczny.

INTEGRACJA MILITARNA:

W 1948r. doszło do podpisania paktu brukselskiego ustanawiającego U Zachodnią (wb,fr,benelux) i zobowiązująca sygnatariuszy do wszechstronnej współpracy.

Żeby wzmocnić Unię Zachodnioeuropejską należało włączyć do współpracy USA- w 1948r. Kongres Amerykański poparł ideę paktu wojskowego USA i UZ.

W wyniku tego 4 kwietnia 1949r. w Waszyngtonie doszło do podpisania Paktu Północnoatlantyckiego NATO. (BeNeLux,Fr,Hol USA,Kanada,WB,Włochy,Norewgia,Dania, Islandia,Portugalia)

Traktat Waszyngtoński składa się z czternastu artykułów. Jego kluczowym elementem jest artykuł piąty, który mówi o tym, że każdy atak na któregoś z członków NATO powinien być interpretowany przez pozostałe państwa członkowskie jako atak na cały sojusz./ USA zobowiązały się do obrony Europy - de facto oznaczało to że mogą one użyć boni jądrowej w celu odstraszenia agresji radzieckiej.

*1950r. - USA zgłosiły propozycje przyjęcia RFN do NATO

*1954r. -21 układów paryskich - chodziło o znalezienie sposobu na wprowadzenie RFN do NATO.(utworzone UZE- UZ rozszerzono o RFN i Włochy)

*Należało by zwrócić uwagę że integracja militarna dawała parasol ochronny dla integracji polityczno-gospodarczej.

Jeśli chodzi o integrację militarną to były różne pomysłu płynące z Paryża ,Londynu i Waszyngtonu lecz Amerykanie patrzyli przychylnie tylko na te które dotyczyły struktur euroatlantyckich ( czyli integracji szerszej niż tylko europejska np. Turcja ,Kanada ) a niżeli tylko i wyłącznie europejskich. Np. utworzenie wielostronnych sojuszy wojskowych w ramach NATO lub utworzenie Europejskich Sił obronnych w skład których wchodziłyby wojska USA,KANADY i ZACHODNICH NIEMIEC.

  1. Stanowisko Niemiec i krajów Beneluksu wobec zjednoczenia europejskiego po II WŚ

  1. Stanowisko Francji wobec integracji europejskiej po II WŚ (Plan Schumana, Plevena, Foucheta, polityka pustego krzesła etc.)

01.1966 - kompromis luksemburski - Francja zgodziła się na głosowanie większościowe w mniej ważnych sprawach, ale wymusiła jednomyślność w sprawach istotnych, zablokowała zwiększenie roli Komisji; KOMPROMIS LUKSEMBURSKI ZAHAMOWAŁ PROCES INTEGRACJI I UTWORZENIA UNII POLITYCZNEJ; kryzys pustego krzesła ujawnił różnice interesów państw członkowskich i różnice dotyczące wizji integracji, pokazał, że duże państwo „6” może zablokować integrację w obronie własnych interesów, udowodnił też, że w procesie integracji droga drobnych kroków jest skuteczniejsza niż jednostronne próby narzucania rozwiązań federacyjnych

  1. Główne etapy integracji Europy w latach 70 i 80.

Delors dążył do zwiększenia budżetu WE - chciał dodatkowych opłat państw.

EWG -> EFTA -> państwa stowarzyszone EŚiW -> pozostałe państwa europejskie

I etap realizacji UGiW przewidziano na 07.1990;

RAPORT DELORSA OZNACZAŁ WZMOCNIENIE TENDENCJI CENTRALISTYCZNYCH WE WE.

  1. Integracja Europy po 1989 roku

cztery wymogi: europejskości, funkcjonującej demokracji, funkcjonującej gospodarki rynkowej, zdolności UE do przyjęcia nowych członków. Madryt 1995 - RE nakazała zaakceptować w pełni i bez zastrzeżeń acquis communautaire oraz posiadać sprawnie działającą administrację i sądownictwo zdolne wyegzekwować unijne i wspólnotowe akty prawne (są to tzw. kryteria madryckie)

.

TA NIE PRZYGOTOWAŁ NIEZBĘDNYCH REFORM, ALE ROZPOCZĄŁ PROCES UPROSZCZENIA I KONSOLIDACJI PODSTAW TRAKTATOWYCH WE I UE.

  1. UE w świetle TM

„ Każde państwo europejskie, które szanuje zasady określone w art. 6 ustęp 1, może ubiegać się o członkostwo w Unii (ogólny warunek przystąpienia). W tym celu składa ono swój wniosek Radzie, która podejmuje decyzje, stanowiąc jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody PE, udzielonej bezwzględną większością głosów jego członków ( wewnętrzna procedura ). Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym się o członkostwo ( obszar regulacji traktatu akcesyjnego ). Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi ( procedura związana się traktatem akcesyjnym )”.

Wprowadzenie jednolitej podstawy prawnej było konieczne ze względu na odrębność i specyfikę potencjalnych państw członkowskich. Poprzednie rozszerzenia nie wymagały jej ze względu na duże podobieństwo państw członkowskich i integrujących się ( wspólny kanon zachodni na poziomie gospodarki, aksjologii czy systemu politycznego).

  1. Koncepcje „ rozwarstwienia” UE w latach 90.

  1. Proces przystępowania Polski do UE

  1. Główne etapy integracji europejskiej po 2000 roku

06.2001 - Irlandia odrzuca TN w referendum (drugie referendum - 2002, w życie 2003)

Cele strategiczne w ESB:

Wokół konstytucji narosło kilka sporów dotyczących m.in.: podziału głosów, włączenia się do projektu europejskich sił szybkiego reagowania ( odmawiała Austria, Szwecja, Finlandia), wspólnej polityki podatkowej i społecznej ( niechęć WB ), kształtu KE - przewidziano bowiem jej redukcję do 15 członków w celu usprawnienia pracy rządu europejskiego czy w końcu nawiązania do wartości chrześcijańskich w preambule.

12 i 13 grudnia odbył się szczyt w Brukseli, kojarzony z hasłem „ Nicea albo śmierć”, zakończył się fiaskiem ( Hiszpania i Polska stwierdziły, że nowy podział głosów jest dla nich nie do przyjęcia ).

W 2004 roku nastąpiła zmiana władzy w Hiszpanii i Polsce, a prezydencja irlandzka wypracowała kompromis dotyczący głosowania - traktat przyjęto, spotkał się jednak z odrzuceniem w referendach we Francji i Hiszpanii (obawy przed napływem muzułmanów, superpaństwem, polskim hydraulikiem).

Traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku po drugim referendum w Irlandii. Ze względu na Protokół Brytyjski nie będzie obowiązywał w pełni we wszystkich krajach członkowskich (WB, Polska, Czechy). Krytyce poddano osoby wybrane na dwa najważniejsze stanowiska - Herman von Rompuy i Catherine Ashton, możliwe zatem, że przed kolejnym wyborem zostaną opracowane odrębne procedury.

Nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa Europy oraz wyzwania, które znacznie zwiększyły swój wymiar od czasu przyjęcia Strategii w 2003 r.:

Autorzy odnotowali też ze szczególnym zaniepokojeniem eskalację zamrożonych konfliktów, a zwłaszcza wybuch otwartego konfliktu pomiędzy Rosją a Gruzją.

RE w konkluzjach z grudnia 2008 r. z zadowoleniem powitała propozycje zawarte w Komunikacie i zleciła RUE kontynuowanie prac nad nimi. RE podkreśliła wolę znaczącego wzmocnienia polityki UE wobec wschodnich partnerów przy wykorzystaniu PW, tak w kontekście dwustronnym, jak i wielostronnym, w celu wzmacniania stabilności tych państw i ich zbliżenia z Unią Europejską. Ostatecznie, w marcu 2009 r., Partnerstwo Wschodnie zostało zatwierdzone w ambitnym kształcie przez Radę Europejską w konkluzjach i deklaracji ws. PW.

Pierwszy szczyt Partnerstwa Wschodniego, który odbył się 7 maja 2009 roku w Pradze, oficjalnie uruchomił inicjatywę, przyjął Wspólną Deklarację oraz uwieńczył sukcesem polsko-szwedzkie wysiłki w zakresie ustanowienia tej inicjatywy jako integralnego elementu polityki UE.

Wypełnienie założeń PW ma doprowadzić do rzeczywistego zbliżenia krajów partnerskich z UE, a w przyszłości może ułatwić pełną integrację z UE. PW działa na zasadach współwłasności, zróżnicowania i warunkowości. W oparciu o unijne wartości, standardy i normy będzie rozwijana współpraca w takich dziedzinach jak: prawa człowieka, gospodarka rynkowa, zrównoważony rozwój, dobre zarządzanie, bezpieczeństwo energetyczne i wiele innych. W ramach PW mogą brać udział różnego rodzaju podmioty - centralne, regionalne oraz lokalne organy państwowe, organizacje pozarządowe, instytucje finansowe, a także wszelkie inne podmioty będące podstawą społeczeństwa obywatelskiego.

Do głównych celów Partnerstwa Wschodniego należą:

Państwa trzecie (w tym Rosja) będą miały możliwość uczestniczenia w niektórych projektach realizowanych w ramach współpracy wielostronnej Partnerstwa Wschodniego na zasadzie case-by-case. Co najmniej dwa razy w roku będą odbywać się spotkania na szczeblu wyższych urzędników, zintensyfikowane w ramach współpracy platform tematycznych. Raz w roku będą organizowane spotkania msz państw PW, a co dwa lata będą odbywać się szczyty PW pełniące funkcje kontrolną, a także wyznaczające kierunki współpracy i rozwoju na kolejne dwa lata. Odbywać się będą także spotkania ministrów kluczowych resortów, wyższych urzędników (platformy tematyczne) oraz paneli wspierających prace platform tematycznych na szczeblu ekspertów. W celu stworzenia podstaw rozwojowych, kluczowe będzie także zaangażowanie międzynarodowych instytucji kapitałowych w finansowanie poszczególnych projektów.

  1. Ewolucja WPZiB UE

Zmiany geopolityczne po upadku komunizmu pod koniec lat 80., zjednoczenie Niemiec, konflikty w byłej Jugosławii w latach 90. oraz zagrożenie międzynarodowym terroryzmem - to wszystko skłoniło przywódców UE do stworzenia i rozwijania formalnych instrumentów dyplomatycznych i interwencyjnych na podstawie traktatu z Maastricht z roku 1993 i traktatu z Amsterdamu z roku 1999. Traktaty te dają Unii narzędzia, by mogła jako jedno ciało reagować na kryzysy wybuchające u jej progu i krzewić swoje wartości na świecie; zastępują one system europejskiej współpracy politycznej (rozpoczętej w roku 1970 i sformalizowanej w roku 1986), w którym państwa członkowskie jedynie porozumiewały się ze sobą co do współpracy w ważnych kwestiach polityki międzynarodowej.

Wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa (WPZiB) ustanowiono w traktacie z Maastricht, który został podpisany w roku 1992, a wszedł w życie w roku 1993, i zintensyfikowano w traktacie z Amsterdamu, który został podpisany w roku 1997, a wszedł w życie w roku 1999. Traktat z Amsterdamu powołał do istnienia operacyjną gałąź WPZiB, czyli europejską politykę bezpieczeństwa i obrony (EPBiO), oraz otworzył drogę do stworzenia później wspólnej struktury obronnej. WPZiB została następnie rozbudowana w traktacie z Nicei, który został podpisany w roku 2001, a wszedł w życie w roku 2003.

W myśl Traktatu o Unii Europejskiej cele WPZiB to: ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii; umacnianie bezpieczeństwa Unii; utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego; popieranie współpracy międzynarodowej; a także rozwijanie i umacnianie demokracji i praworządności oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.

Unia osiąga cele poprzez: określanie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB, decydowanie o wspólnych strategiach, przyjmowanie wspólnych działań, przyjmowanie wspólnych stanowisk,

umacnianie systematycznej współpracy między Państwami Członkowskimi w prowadzeniu ich polityki.

Od czasu traktatu z Amsterdamu rola Rady stale rośnie. W traktacie tym utworzono urząd Wysokiego Przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, który ma być sprawowany przez osobę znaną na arenie politycznej i który pod względem dyplomatycznym ma nadać WPZiB wagę i ciągłość. Urząd ten jest połączony z urzędem Sekretarza Generalnego Rady. W roku 1999 w Kolonii Rada Europejska mianowała na urząd Wysokiego Przedstawiciela/Sekretarza Generalnego Javiera Solanę, a w roku 2004 przedłużyła jego mandat o kolejną pięcioletnią kadencję.

W myśl traktatu rolą Wysokiego Przedstawiciela jest wspomaganie prezydencji w wytyczaniu kierunków polityki. Prowadzi on też z ramienia Rady dialog polityczny ze stronami trzecimi oraz kieruje Europejską Agencją Obrony. Wraz z prezydencją i komisarzem ds. stosunków zewnętrznych Javier Solana reprezentuje UE w międzynarodowym kwartecie bliskowschodnim czuwającym nad procesem pokojowym na Bliskim Wschodzie. Wspólnota międzynarodowa powierzyła Solanie mandat do reprezentowania jej w rozmowach z Iranem w sprawie irańskiego programu jądrowego. To Javier Solana kształtował rolę UE w wielu krajach Bałkanów Zachodnich: m.in. w Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii prowadził negocjacje w sprawie porozumienia ochrydzkiego, Serbii i Czarnogórze pomógł przyjąć porozumienie belgradzkie, działał też w Kosowie. Był również czynnie zaangażowany w wydarzenia w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, np. na Ukrainie i w Mołdawii.

Wysokiego Przedstawiciela wspierają specjalni przedstawiciele Unii Europejskiej - mianowani przez Radę na jego wniosek i odpowiedzialni za wytyczanie celów unijnej polityki zagranicznej i pomoc w ich realizacji na całym świecie (było ich 11). Wysoki przedstawiciel mianował też kilku osobistych przedstawicieli do konkretnych spraw, takich jak nierozprzestrzenianie broni masowego rażenia, prawa człowieka i zagadnienia parlamentarne.

Na podstawie traktatu z Amsterdamu utworzono różne struktury, które mają wspierać Wysokiego Przedstawiciela w jego pracy. Jednostka planowania polityki i wczesnego ostrzegania, działająca w Sekretariacie Generalnym Rady, gromadzi krajowych dyplomatów i ekspertów z Rady i Komisji.Śledzi ona międzynarodowe wydarzenia polityczne, ostrzega Wysokiego Przedstawiciela i Radę o grożących kryzysach i bada ich ewentualne skutki dla Unii, analizuje również ewentualne warianty działań, jakie Unia może podjąć; dzięki temu Unia może reagować szybciej i skuteczniej.

Na podstawie traktatu z Nicei powstał stały Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (ang. PSC), który tworzą przedstawiciele państw członkowskich mający rangę ambasadora. Komitet ten stanowi oś WPZiB. Śledzi on międzynarodową sytuację w dziedzinach objętych WPZiB oraz EPBiO, a także uczestniczy w wytyczaniu kierunków polityki. Komitet ten zbiera się przynajmniej dwa razy na tydzień i pod egidą Rady sprawuje polityczną kontrolę i strategiczny nadzór nad operacjami zarządzania kryzysowego.

Wspólne Centrum Sytuacyjne (SITCEN) rozpoczęło działalność w dniu 1 stycznia 2003 r.; jego kadra to urzędnicy cywilni i oficerowie wojskowi. Dostarcza ono wczesnych ostrzeżeń, monitoruje i ocenia sytuację, prowadzi całodobowy dyżur jako operacyjny punkt kontaktowy oraz stanowi zaplecze dla kryzysowych grup zadaniowych.

Kształtowanie i prowadzenie polityki zagranicznej

Ibap.pl:

  1. UE w świetle TL

Protokół nr 7 dołączony do Traktatu lizbońskiego, będący klauzulą opt-out dotyczącą ograniczenia stosowania całości przepisów Karty Praw Podstawowych dla obywateli Wielkiej Brytanii, Polski i Czech. Powstanie Protokołu spowodowane było brytyjskimi zastrzeżeniami związanymi ze specyfiką anglosaskiego systemu prawnego. Do Protokołu, oprócz Wielkiej Brytanii ostatecznie przystąpiła także Polska. Polska zrobiła to ze względów społecznych i obyczajowych, bo obawiała się, że zostanie zmuszona w przyszłości na przykład do uznania małżeństw homoseksualnych. Natomiast Wielka Brytania poprosiła, by karta nie obowiązywała ze względów socjalnych i związkowych. Prezydent Czech chce zabezpieczyć się przed ewentualnymi roszczeniami majątkowymi w Sudetach, skąd wysiedlono Niemców.

Artykuł 1

1. Karta nie rozszerza możliwości Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ani żadnego sądu lub trybunału Polski lub Zjednoczonego Królestwa do uznania, że przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne, praktyki lub działania administracyjne Polski lub Zjednoczonego Królestwa są niezgodne z podstawowymi prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej potwierdzone.
2. W szczególności i w celu uniknięcia wątpliwości nic, co zawarte jest w tytule IV Karty nie stwarza praw, które mogą być dochodzone na drodze sądowej, mających zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa, z wyjątkiem przypadków gdy Polska lub Zjednoczone Królestwo przewidziały takie prawa w swoim prawie krajowym.

Artykuł 2

Jeśli dane postanowienie Karty odnosi się do krajowych praktyk i praw krajowych, ma ono zastosowanie do Polski lub Zjednoczonego Królestwa wyłącznie w zakresie, w jakim prawa i zasady zawarte w tym postanowieniu są uznawane przez prawo lub praktyki Polski lub Zjednoczonego Królestwa.

  1. Źródła prawa UE

  1. źródła prawa pierwotnego - traktaty założycielskie WE i UE + ogólne zasady prawa

  1. źródła prawa pochodnego - akty organów WE + umowy WE/ państw członkowskich; normy prawa pochodnego muszą być zgodne z normami prawa pierwotnego (strażnikiem ETS)

wybór aktu - zasada proporcjonalności (najbardziej odpowiedni do celu) i subsydiarności (łagodniejsza forma ingerencji); najpierw niewiążące, potem wiążące

PAMIĘTAMY, ŻE PO TL NIE MA FILARÓW! (jednolity reżim prawny)

  1. Proces podejmowania decyzji w RUE

podwójna większość - 55% państw (nie mniej niż 15) + 65% ludności

zablokowanie decyzji - 45% państw lub 35% ludności z co najmniej 4 państw członkowskich

wzmocnienie systemu z Joaniny - na wniosek 5 państw członkowskich lub mniejszej ilości reprezentującej 95 mln ludzi (tj. 19% ludności) można odroczyć decyzję „ na rozsądny czas” - jeśli w tym czasie mniejszość z Joaniny nie pozyska większej liczby sojuszników decyzja wejdzie w życie. (teraz: jeśli przeciwko przyjęciu decyzji wystąpi "co najmniej" 34 % liczby członków Rady, ewentualnie ich mniejsza liczba, lecz liczba ludności, która stanowi 26 % populacji Unii ).

System podwójnej większości mniej korzystny dla Polski; osłabia siłę koalicji państw mniejszych i biedniejszych

wg Wikipedii:

1 listopada 2014 roku zniesiony będzie system głosów ważonych, a zastąpi go system podwójnej większości:

Jeśli grupie członków Rady nie wystarczy głosów do zablokowania określonej uchwały, będą mogły mimo to odwlekać podjęcie decyzji w tej sprawie. Warunkiem będzie odpowiednia wielkość tej grupy (do 2017: kraje reprezentujące co najmniej 75% ludności lub 75% liczby państw niezbędnych do utworzenia mniejszości blokującej; od 2017: 55% ludności lub 55% liczby państw niezbędnych do utworzenia mniejszości blokującej).

  1. PE i jego kompetencje

PAMIĘTAMY, ŻE PO TL NIE MA FILARÓW!

  1. Omów założenia funkcjonowania RE i RUE, ich znaczenie i funkcje w systemie instytucjonalnym UE

RE

RUE

  • Organ kierowniczy

  • początkowo nieregularne spotkania, lata 60.; 1974 - propozycja instytucjonalizacji spotkań, d'Estaign; 1975 - przyjęcie nazwy RE; 1983 - do składu dodano przewodniczącego KE i jednego jej członka

  • formalno-prawne podstawy funkcjonowania: JAE, TUE, TA, TN, TL

  • 4 razy w roku

  • kwestie merytoryczne ustala państwo sprawujące prezydencję; przewodniczący RE odbywa podróże po państwach ustalając problematykę; 10 dni przed posiedzeniem-spotkanie msz/mf - ustalanie porządku obrad, rozmowy przygotowawcze; oficjalne posiedzenia + nieformalne spotkania (rozmowy-fireside chats); każdy członek RE może domagać się konsultacji z przedstawicielem swojej reprezentacji; notatki z posiedzeń - sprzyja nieskrępowanej wymianie poglądów; 2 dzień posiedzenia - onstateczne kokluzje - zadania dla UE i sposoby ich realizacji; na koniec konferencja prasowa prezydencji i KE

  • międzyrządowy charakter RE - decyzje w drodze dyskusji, a nie formalnych głosowań, konsensus; brak formy aktów prawnych dla decyzji RE

  • decyzje instytucjonalne, dot. celów i zasad integracji, decyzje merytoryczne, decyzje dot. intencji

  • kompetencje:

  • wyznacza zasady i wytyczne UE

  • określa zasady i wytyczne WPZiB

  • decyduje o WPO

  • debatuje nad ogólnymi kierunkami polityk gospodarczych państw człon. i Wspólnot przedstawianych przez RUE

  • TL - zmiana nazwy na RADA; Przewodniczący = Prezydent (Herman von Rompuy), personalna reprezentacja UE, wybierany większościa kwalifikowaną w RE, mandat na 2,5 roku, dwie kadencje, reprezentuje UE w sprawach WPZiB ( bez uszczerbku dla Wysokiego Przedstawiciela ); skład: szfowie państw / rządów, przewodniczący KE, Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

  • Specjalna Rada Ministrów EWWiS, Rada WE, Rada EWEA - jedna RM od 1965; RUE od 1993

  • ewolucja zakresu kompetencji:

  • JAE - więcej obszarów QMV, procedura współpracy

  • TM - procedura współdecydowania dla swobody przepływu pracowników, podejmowania działaności gospodarczej

  • TA - umocnienie uprawnień w zakresie wzmocnionej współpracy, walki z dyskryminacją, harmonizacji prawa w zakresie wspólnego rynku, współpracy celnej, polityki socjalnej

  • TN - rozszerzony zakres QMV, nowy podział głosów ważonych

  • TL - podwójna większość, odebranie prawa weta, zbiorowa prezydencja

  • struktura wewnętrzna:

  • poziom RE - kiedy RE zajmuje się sprawami znajdującymi się w kompetencji WE działa jako RUE; RE szczególną postacią RUE - bez przedstawiciela KE, akty prawne,a nie konkluzje; RE i RUE korzystają wspólnie z niektórych struktur: prezydencja, SG, COREPER

  • poziom prezydencji - kolejność wg deklaracji do TK; 1995 - reguła „Trójki”; zadania: kalendarz spotkań RUE i porządku posiedzeń, zapewnienie sprawności prac, poszukiwanie kompromisu, reprezentowanie UE w zakresie II filara oraz na forum OM i podczas konferencji

  • poziom ministerialny - szcególna rola Rady ds. Ogólnych i SZ (msz): wyznacza pozostałe konfiguracje ministerialne, przygotowuje posiedzenia RE i koordynuje prace, koordynuje działania w sferze zewnętrznej UE - WPZiB, EPBiO, handel zagraniczny, rozwój współpracy i pomocy humanitarnej; spotkania raz w miesiącu oraz nadzwyczajne na wniosek Rady lub COREPER

  • poziom SG - pracami kieruje Sekretarz Generalny, na mocy TA WP ds. WPZiB; zaplecze administracyjne, logistyczne i techniczne; podział na Dyrekcje Generalne

  • poziom Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER) - organ pomocniczy; COREPER I - z-cy ambasadorów, II - ambasadorowie przy UE; przygotowanie prac RUE, zapewneinie im spójności, dyskutowanie problemów przed poziomem ministrów, przygotowanie prac RE, powoływanie grup roboczych

  • Rada zwoływana na sesje przez Przewodniczącego

  • procesy decyzyjne - dążenie do kompromisu, współpraca międzyinstytucjonalna, niechęć do zmian systemowych UE, manewry taktyczne

  • procedury decyzyjne - zwykła większość, większość kwalifikowana, jednomyślność (patrz pkt 17)

  • siedziba w Brukseli; IV, VI, X - Luksemburg

  • kompetencje:

  • prawodawcze - decyzje wiążące (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) i niewiążące (zalecenia, opinie); uchwala budżet; decyzje dla realizacji WPZiB na podstawie wytycznych; akty WPiSSK; ustanawia konwencje, decyzje, decyzje ramowe; współpraca z KE i PE; działa na podstawie propozycji KE co jest istotnym elementem równowagi instytucjonalnej (nikt nie ma władzy w jednym obszarze)

  • wykonawcze - działanie poprzez KE, która deleguje zadania w zakresie wdrażania prawa wspólnotowego - procedura komitologii

  • koordynacyjne - opracowuje projekt ogólnych wytycznych w polityce gospodarczej i po przedstawieniu RE formułuje niewiążące akty prawne; II filar - zapewnia jedność, spójność i skuteczność działań UE; III filar - forum konsultacji, wymiany informacji i koordynacji działań państw - upoważnia państwa do wzmocnionej współpracy, zachęca do współpracy w ramach Europolu

  • nominacyjne - współpraca z PE - członkowie KE, ETS, Sąsu I Instancji, EKS, KR; powołuje specjalnych przedstawicieli mających mandat w zakresie WPZiB (pewnie nieaktualne już); ustala uposażenia funkcjonariuszy wspólnotowych

  • zawieranie umów międzynarodowych - współpraca z KE i PE; umowy dot. akcesji nowych państw, stowarzyszania państw trzecich, współpracy z państwami trzecimi i OM

  • TL - Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (Catherine Ashton) - wykonuje WPZiB określaną jednomyślnie przez RE i RUE (stanowisko na konferencjach, w OM, dialog ze stronami trzecimi), pełni funkcję wiceprzewodniczącego KE ds. stosunków zewnętrznych i przewodniczącego RUE ds. Zagranicznych ( problem podwójnej odpowiedzialności ), wspiera go Europejska Słuzba Działań Zewnętrznych ( urzędnicy SG RUE i KE oraz dyplomaci z państw członkowskich)

  1. Rola KE w strukturze instytucjonalnej UE

procedura komitologii - delegacja zadań KE przez RUE w zakresie wdrażania prawa wspólnotowego; przyjęta przez RUE w 1987 roku jako Comitology Decision (modyfikowana 1999); Komitety to ciała złożone z przedstawicieli państw członkowskich (po 1) i przewodniczącego (wyższy funkcjonariusz KE); cel: osiągnięcie kompromisu między dążeniami państw członkowskich, a koniecznością efektywnego podejmowania decyzji; Komisja przewodniczy spotkaniom Komitetów, ale nie ma prawa głosu.

  1. Stosunki UE z krajami Europy Środkowo - Wschodniej

Pod względem geograficznym do państwa Europy Środkowo - Wschodniej zaliczamy państwa powstałe w wyniku rozpadu Związku Sowieckiego: Polska, Czechy, Węgry, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia; państwa dawnej Jugosławii: Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, Macedonia oraz pozostałe kraje bałkańskie: Albania, Bułgaria, Rumunia.

Praktyczne do końca lat 80 XX w. współpraca Wspólnot z krajami EŚiW ograniczała się do jednostronnych kontaktów charakteryzujących się restrykcyjnymi przepisami importowymi i eksportowymi. Dopiero w połowie lat 80 nastąpiła zmiana władzy w ZSRR - Gorbaczow, co zaowocowało odwilżą między blokami oraz rozpoczęciem przez Wspólnoty polityki wschodniej (1988 - Wspólna Deklaracja - wzajemne uznanie i nawiązanie stosunków dyplomatycznych)

Początkowo współpraca miała charakter bilateralnych porozumień o współpracy handlowej i gospodarczej między państwami. Po przemianach ustrojowych, WE zdecydowała się wspierać państwa regionu w przejściu do gospodarki rynkowej oraz wspomaganie procesów demokratycznych ( np. program wsparcia gospodarek Polski i Węgier, program SAPARD - rolnictwo, ISPA - poprawa infrastruktury, ochrona środowiska) .

Kolejnym krokiem było podpisanie w 1991 r. umów stowarzyszeniowych z Polską, Węgrami i Czechosłowacją. A następnie z Bułgarią, Rumunią, Litwą, Łotwą i Estonią. Była ta nowa generacja umów tzw. Układy Europejskie, zawarte na czas nieokreślony, regulujące kwestie handlowe, gospodarcze, pomoc finansową, polityczną, współpracę kulturalną i w przyszłości członkostwo.

Przez kolejne lata prowadzono wzajemną współpracę mającą na celu włączenie państw regionu do Wspólnot. Od 1994 r. rozpoczęło się składanie formalnych wniosków o członkostwo. Przyjęto plany działań zbliżających do integracji. Jednakże niektóre warunki członkostwa były bardzo trudne do zrealizowania, co wywoływało rozczarowanie krajów kandydujących. Cechą charakterystyczną tych przygotowań było powołanie kolejnej inicjatywy tzw. Partnerstwa dla Członkostwa - umów zawieranych z poszczególnymi krajami.

Końcówka lat 90 upłynęła jednak pod znakiem rozpoczęcia negocjacji z 12 państwami. Negocjacje polegały na ustaleniu sposobu i czasu włączenia acquis communautaire do krajowych porządków prawnych - wprowadzenie okresów przejściowych, derogacje.

Jeszcze w międzyczasie Stara Europa nieco przestraszyła się możliwości tak dużego rozszerzenia, co wiązało się z dużymi kosztami i zaczęły pojawiać się różne koncepcje odnośnie podziału Wspólnoty na kraje o szybszym i wolniejszym potencjale zmian. Pojawiały się także opinie, że do rozszerzenia nie dojdzie tak szybko jakby życzył sobie tego państwa kandydujące.

Wreszcie w 2001 r. zapadła decyzja, że państwa, które będą gotowe zakończyć negocjacje przed końcem 2002 r. będą miały możliwość przystąpienia w 2004 r. Z możliwości tej skorzystało 10 państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Negocjacje z tymi państwami zakończyły się w XII 2002 r. a wielkie V rozszerzenie miało miejsce 1 V 2004 r. Moment ten nazywany jest narodzinami nowej Europy oraz widziany jest jako krok w kierunku zjednoczenia obu części kontynentu.

Początkowy okres współpracy przebiegał przede wszystkim pod znakiem oswajania się nowych państw członkowskich z sytuacją europejską. Skupiano się przede wszystkim na modernizacji krajów, dzięki możliwości korzystania z unijnych funduszy. Jednak po okresie wstępnym nadszedł czas zaznaczenia swojej obecności w strukturach unijnych. Nowe państwa niejako znajdowały się na gorszej pozycji. Nie miały takiej pozycji politycznej ani siły gospodarczej jak pozostałe państwa, z drugiej strony nie mogły pozwolić na marginalizację swoich interesów. Ich główny atut mógł polegać na zjednoczeniu się i wspólnym dbaniu o własny rozwój, jednak z tą solidarnością bywało różnie.

Każde z państw w inny sposób postrzegało potrzebę zaznaczenia swojej obecności. Częstym przykładem było blokowanie postanowień unijnych. Na przykład Polska sprzeciwiała się włączeniu do jej prawodawstwa Karty Praw Podstawowych. Następnie zwlekała z podpisaniem Traktatu Lizbońskiego do czasu przyjęcia go w referendum przez Irlandię. Podobne problemy przy okazji tego Traktatu wystąpiły w przypadku Czech, które domagały się dołączenia ich do Protokołu Brytyjskiego i gwarancji, które będą chronić Czechy przed roszczeniami majątkowymi Niemców Sudeckich wysiedlonych po wojnie.

Jednak pojawiły się także przejawy konstruktywnej działalności. Jednym z jej przejawów jest koncepcja Partnerstwa Wschodniego, której współtwórcą jest Polska.

Została ona zainaugurowana 7 maja 2009 r. w Pradze Jest inicjatywą UE skierowaną do sześciu państw Europy Wschodniej i Kaukazu Południowego: Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Partnerstwo Wschodnie powstało jako komponent funkcjonującej od 2004 r. Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS).

Celem tej inicjatywy jest wzmocnienie wschodniego wymiaru EPS oraz zacieśnienie politycznych i gospodarczych relacji pomiędzy UE a krajami Europy Wschodniej.

Projekt ten wprowadza trzy zasadnicze zmiany w dotychczasowym modelu stosunków pomiędzy Unią a jej sąsiadami:

Chociaż ostatecznym celem nowej inicjatywy jest zbliżenie systemów politycznych i społeczno-gospodarczych krajów partnerskich do obowiązujących w UE oraz głębsza integracja tych krajów ze strukturami UE, to PW nie łączy się z perspektywą członkostwa w UE. Ewentualne negocjacje w tej sprawie mogą być prowadzone równolegle do współpracy w ramach Partnerstwa.

Zarówno kraje członkowskie UE jak i kraje partnerskie różnią się między sobą w opiniach o Partnerstwie Wschodnim. Przede wszystkim dotyczy to oceny jego stosunku do ewentualnego rozszerzenia Unii. Choć nowa inicjatywa ani nie oznacza, ani nie wyklucza perspektywy członkostwa w UE, część krajów postrzega Partnerstwo jako substytut rozszerzenia Unii (np. Francja i Niemcy), część zaś postrzega jako krok w jego stronę (np. Polska). Kolejną sporną kwestią jest relacja i podział kompetencji pomiędzy Partnerstwem a pozostałymi inicjatywami regionalnym. Stosunek pomiędzy Partnerstwem Wschodnim a Unią dla Morza Śródziemnego też nie jest jasny. Obie inicjatywy pozostają elementami EPS, więc zmuszone będą do rywalizacji o środki z jednej puli. Obie inicjatywy mają również swoich stanowczych zwolenników: kraje Europy Środkowej bardziej skłonne są wspierać politycznie Partnerstwo, a krajom Europy Południowej bardziej zależy na Unii dla Morza Śródziemnego. Także państwa sąsiedzkie mają różne wizje Partnerstwa. Dla władz Ukrainy Partnerstwo jest przede wszystkim krokiem w stronę członkostwa w UE oraz wsparciem dla konkretnych reform (np. sektora energetycznego). Władze Białorusi nastawione są głównie na ułatwienia eksportowe do UE, zagraniczne inwestycje i kredyty oraz liberalizację reżimu wizowego ze Strefą Schengen. Jednak poważne wątpliwości budzą deklaracje białoruskich władz o gotowości do reform politycznych, o których mowa w inauguracyjnej deklaracji. Prezydent Mołdawii kilkakrotnie podkreślał swoje rozczarowanie brakiem perspektywy członkostwa w UE, ale wyraził też nadzieję na zawarcie umowy stowarzyszeniowej. Państwa Kaukazu Południowego deklarują zadowolenie z Partnerstwa Wschodniego, choć z różnych powodów. Azerbejdżanowi zależy głównie na współpracy energetycznej. Armenia ma nadzieję na umowę stowarzyszeniową z UE, choć i tu trudno dostrzec polityczną wolę do przeprowadzenia zmian. Wydaje się, że spośród państw Kaukazu Południowego na szeroką współpracę w ramach Partnerstwa gotowa jest jedynie Gruzja, której prezydent nazwał Partnerstwo „godną odpowiedzią Unii” na sierpniową wojnę rosyjsko-gruzińską. Osobną kwestią jest reakcja nienależącej do Partnerstwa Federacji Rosyjskiej, która kilkakrotnie oznajmiła niezadowolenie z nowej inicjatywy. Kreml twierdzi, że Partnerstwo zagraża interesom Rosji w jej uprzywilejowanej strefie wpływów.

O sukcesie Partnerstwa Wschodniego zadecyduje przede wszystkim wola polityczna oraz zdolności państw członkowskich UE i krajów partnerskich do wysuwania kolejnych inicjatyw współpracy, a następnie do ich skutecznej realizacji. Istnieje jednak obawa, że brak perspektywy członkostwa może sprawić, że kraje partnerskie nie znajdą dość motywacji to zbliżenia swoich norm i instytucji do standardów europejskich. Jednocześnie należy podkreślić, że główny cel inicjatywy - czyli zbliżenie systemów politycznych i społeczno-gospodarczych krajów partnerskich do standardów UE - może zostać osiągnięty jedynie w długiej perspektywie. Partnerstwo nie jest więc receptą na bieżące problemy braku stabilności regionu. Ważne dla powodzenia tej inicjatywy będzie też instytucjonalne umiejscowienie Partnerstwa Wschodniego w strukturach formalnych ram instytucjonalnych.

Po 3 latach od największego rozszerzenia w 2004 r,. w 2007 r. nastąpił jego drugi etap, a mianowice do UE przystąpiły dwa kolejne państwa: Bułgaria i Rumunia. Jednak pojawiają się opinie, że decyzja o ich przyjęciu była przedwczesna a to z powodu niecałkowitego przygotowania tych państw, do działania w strukturach unijnych. Nadal ich największym problemem jest korupcja, co skutkowało między innymi zamrożeniem pomocy finansowej.

Jeżeli chodzi o kraje bałkańskie to obecnie najbliżej członkostwa są Chorwacja i Macedonia. Chorwacja ma szansę zamknięcia negocjacji jeszcze w tym roku. Pomimo prężnie trwających reform, kraj wciąż musi wzmacniać administrację publiczną, restrukturyzować sądownictwo, nasilać walkę z korupcją i przestępczością zorganizowaną. Musi również kontynuować współpracę z MTK dla byłej Jugosławii, tak by dokumenty o zbrodniach wojennych były dostępne dla chorwackich obywateli. Co do Macedonii to istnieje duża szansa rozpoczęcia negocjacji z nią w najbliższym czasie. Kraj ten w ostatnich latach zrobił znaczący postęp w dziedzinie reformy gospodarki, zwłaszcza rolnictwa i walki z przestępczością zorganizowaną. W sposób pokojowy udało się tam także rozwiązać problem albańskiej mniejszości i uratować integralność państwa. Władze Macedonii utrzymują prounijny oraz pronatowski kurs polityki zagranicznej. Pomimo tego wielu polityków unijnych uważa, że kraj ten nie spełnia jeszcze w pełni kryteriów Kopenhaskich, dlatego nie zostały rozpoczęte negocjacje akcesyjne. Problemem wciąż pozostaje kwestia nazwy tego państwa, wobec obecnej - konstytucyjnej - zdecydowanie sprzeciwia się Grecja. Ciągle także bolączką tego kraju jest wysokie zagrożenie przestępczością zorganizowaną oraz wysoki poziom korupcji.

Potencjalnymi kandydatami są natomiast pozostałe kraje bałkańskie. Czarnogóra od początku istnienia jako niepodległe państwo obrało kurs na członkostwo w NATO i UE, a jej niepodległość została zdecydowanie wsparta przez Wspólnotę. Co więcej oficjalną walutą tego państwa jest Euro. Serbia pomimo kwestii Kosowa, jak na razie, nie rezygnuje z ambicji przystąpienia do Unii, chociaż w tym wypadku sytuacja może ulec jeszcze zmianie. Przyjęcie Serbii wpłynęłoby w sposób bardzo znaczący na stabilizację na Bałkanach, podobnie jak Bośni i Hercegowiny, która postrzegana jest jako potencjalny kandydat do Unii. Najmniejsze szanse w ubieganiu się o członkostwo mają Kosowo i Albania. Oba kraje borykają się ze znacznymi trudnościami gospodarczymi, a niepodległość Kosowa wciąż nie jest uznawana przez wszystkie kraje Unii .

  1. Relacje UE z Rosją

Najważniejsze wydarzenia w stosunkach UE-Rosja do 2007r.:

Układ o partnerstwie i współpracy można uznać za początek stosunków na linii UE-Rosja. Układ podpisano 24 czerwca 1994 r., wszedł w życie dopiero 1 grudnia 1997 r. Układ zawarto na wstępny okres 10 lat (do listopada 2007). Po upływie tego okresu umowa ulega corocznie automatycznemu przedłużeniu, o ile żadna ze stron jej nie wypowie. Obecnie trwają negocjacje nad nowym PCA 2.

Na szczycie w Kolonii 4 czerwca 1999 r. ustalono pierwszą w historii wspólną strategię. Została ona przyjęta na 4 lata, a w czerwcu 2003 r. przedłużona na następny rok, wygasła 24 czerwca 2004 r. Precyzowała ona podstawowe cele unijnej polityki wobec Rosji: wzmocnienie demokracji i rządów prawa, włączenie Rosji do europejskiego systemu gospodarczego, współdziałanie na rzecz bezpieczeństwa i współpracę w stawianiu czoła globalnym wyzwaniom.

29 maja 2000 r. odbył się szczyt UE - Rosja w Moskwie. Jest to szczyt ważny ponieważ kilka miesięcy wcześniej (I.2000) w Rosji odbyły się wybory prezydenckie, a ich zwycięzcą został Władimir Putin. Na tym spotkaniu nowy prezydent Rosji pozytywnie ustosunkował się do tworzonej wówczas Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (EPBiO).

30 października 2000 r. na szczycie w Paryżu ustanowiono tzw. dialog energetyczny. Celem dialogu miała być regulacja stosunków w sprawie dostaw do UE surowców energetycznych. Podstawowe kwestie omawiane w ramach dialogu to: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego krajom UE
oraz dopuszczenie zachodnich firm do rosyjskiego przemysłu naftowego na równych zasadach.

29 maja 2002 r. na szczycie w Moskwie wydano Wspólną deklarację o praktycznych krokach
w rozwijaniu dialogu politycznego i w sprawach reagowania kryzysowego i bezpieczeństwa. Rosja wówczas wyszła z inicjatywą planu wspólnego działania w dziedzinie EPBiO i ustanowiła przedstawiciela do spraw kontaktów ze Sztabem Wojskowym UE.

31 maja w Sankt Petersburgu, podczas obchodów 300-lecia tego miasta, odbył się szczyt, w którym wzięli udział Rosja, kraje członkowskie Unii i kraje do UE kandydujące. Ustanowiono
na nim 4 wspólne przestrzenie wzajemnej współpracy:

    1. gospodarcza

    2. wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa

    3. bezpieczeństwa międzynarodowego

    4. badań naukowych, edukacji i kultury

Na szczycie UE - Rosja w maju 2005 r. przyjęto tzw. mapy drogowe w sprawie czterech wspólnych przestrzeni ustalonych na szczycie w Kolonie. Mapy drogowe określą cele i obszary współpracy.

Na szczycie w Helsinkach 24.XI.2006 roku próbowano rozpocząć negocjacje w sprawie nowego układu o partnerstwie i współpracy, mającego zastąpić wcześniejszy z 1994 roku. Rozmowy zostały zablokowane przez stronę Polską, która znajdowała się wówczas w sporze z Rosją.

Wśród głównych priorytetów UE wymienia się partnerstwo strategiczne z Rosją. Federacja Rosyjska to największy sąsiad UE, posiada duży rynek dla unijnych produktów i usług.
W Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa z 2003 roku podkreślono strategiczną rolę Rosji jaką pełni zarówno w regionie jak i na świecie. Rosja jest jednym z największych członków RB ONZ. Jest głównym dostawcą surowców energetycznych do UE. Ponadto większa część rosyjskiego eksportu trafia na rynek zachodni, a przedsiębiorstwa unijne są głównymi inwestorami w Rosji. Interesem UE jest współpraca z Rosją ponieważ UE dąży do osiągnięcia stabilności politycznej, społecznej i ekonomicznej. Współpraca jest konieczna z powodu narastania nowych zagrożeń bezpieczeństwa.

Współpraca UE-Rosja obejmuje:

- modernizację rosyjskiej gospodarki i jej integrację z gospodarką światową,

- kwestie bezpieczeństwa,

- sprawy międzynarodowe,

- współpracę w zakresie wspólnego sąsiedztwa w Europie Wschodniej.

Dialog polityczny UE-Rosja jest obszerny, bo dotyczy problemów różnych części świata:

- rozwiązania konfliktów światowych:

> na Bliskim Wschodzie,

> w Afganistanie,

> na Bałkanach Zachodnich,

> w Sudanie;

- zapobiegania rozprzestrzeniania broni masowego rażenia i związanych z nimi technologii:

>Iran,

>Korea Północna.

RAMY PRAWNE

UMOWA O PARTNERSTWIE I WSPÓŁPRACY

Podstawą prawną stosunków UE-Rosja jest umowa o partnerstwie i współpracy,
która weszła w życie 1 grudnia 1997 roku. Po upływie 10 lat, na które początkowo została zawarta, umowa będzie automatycznie przedłużana co roku, o ile żadna ze stron
jej nie wypowie. Dokument określa podstawowe cele stron i ramy instytucjonalne
dla kontaktów dwustronnych, a także stwarza przestrzeń do wspólnych inicjatyw i dialogu
w wielu dziedzinach. Umowa opiera się na następujących zasadach: wspieranie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, wspieranie norm demokratycznych, wspieranie wolności politycznych i ekonomicznych. Umowa skupia się na obszarach tj.: dialog polityczny, handel towarami i usługami, działalność gospodarcza i inwestycje, współpraca finansowa i legislacyjna, nauka i technologia, edukacja i szkolenia, energia, współpraca
w zakresie technologii nuklearnej i kosmicznej, ochrona środowiska, transport, kultura, przeciwdziałania przestępczości. Zakres umowy jest bardzo szeroki i ogólny dlatego zarówno UE jak i Rosji zależy na jak najszybszym podpisaniu nowego porozumienia.

Ramy instytucjonalne relacji UE - Rosja dla regularnych konsultacji

(ustanowione na podstawie umowy):

Szczyty UE-Rosja. Dwa razy do roku odbywają się spotkania na szczycie szefów państw/rządów (po to aby określić strategiczny kierunek rozwoju obustronnych stosunków)

Stała Rada Partnerstwa. To spotkania ministrów odpowiedzialnych za dany obszar
dla omówienia konkretnych zagadnień.

Spotkania na szczeblu wyższych urzędników i ekspertów.

Dialog polityczny na temat aktualnych spraw międzynarodowych. Dialog polityczny
jest prowadzony w czasie regularnych spotkań ministrów spraw zagranicznych, spotkań wyższych urzędników unijnych z ich rosyjskimi odpowiednikami, comiesięcznych spotkań ambasadora Rosji przy UE z Trojką Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa, a także
w ramach grup eksperckich.

Konsultacje w kwestii praw człowieka. To regularne konsultacje odbywające się od 2005 r.

Parlament Komitetu Współpracy. To regularne spotkania deputowanych Parlamentu Europejskiego i Parlamentu Rosyjskiego (Dumy Państwowej i Rady Federacji),
podczas których wymieniane są poglądy na temat spraw bieżących.

Dialog polityczny UE-Rosja prowadzony jest głownie na forum Stałej Rady Partnerstwa
oraz na szczytach.

Umowa o partnerstwie i współpracy z biegiem lat i potrzeb powiększała się o umowy sektorowe (np. stalowy, włókienniczy) i międzynarodowe, a także o inne mechanizmy współpracy. W grudniu 2008 roku, po wycofaniu sprzeciwu Polski i Litwy rozpoczęły
się negocjacje nad nowym porozumieniem PCA 2.

WSPÓLNE PRZESTRZENIE

Na szczycie w Sankt Petersburgu w maju 2003 roku UE i Rosja ustanowiły (w ramach PCA) cztery długoterminowe „wspólne przestrzenie”. Są to:

  1. wspólna przestrzeń gospodarcza

  2. wspólna przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

  3. wspólna przestrzeń współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa międzynarodowego

  4. wspólna przestrzeń badań, edukacji i kultury

Na szczycie w Moskwie w maju 2005 roku przyjęto mapy drogowe: krótko-
i średnioterminowe narzędzia wdrażania wspólnych przestrzeni.

WYMIAR PÓŁNOCNY I WSPÓŁPRACA W REGIONIE MORZA BALTYCKIEGO

Wymiar północny obejmuje szeroki obszar geograficzny od europejskiego regionu Arktyki
i Subarktyki do południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego, w tym kraje w bezpośrednim sąsiedztwie z morzem oraz tereny od północno-zachodniej Rosji na wschodzie po Islandię
i Grenlandię na zachodzie. Bardzo ważnym obszarem dla współpracy UE-Rosja jest region północno-zachodniej Rosji, czyli Morze Bałtyckie i Obwód Kalingradzki oraz tereny Arktyki i Subarktyki wraz z regionem Morza Barentsa. Polityka Wymiaru Północnego ma zapobiec powstawaniu linii podziału północnej części Europy. Partnerami współpracy w ramach WP
są UE, Norwegia i Federacja Rosyjska.

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA I HANDLOWA

Od 2000 roku wartość eksportu towarów z UE do Rosji wzrasta. Rosja jest trzecim (po USA
i Chinach) najważniejszych partnerem handlowym dla Unii. W ramach „wspólnej przestrzeni gospodarczej” podjęto m.in. szereg rozmów poświęconych kwestiom regulacji prawnych, ochrony środowiska, transportu i energii. Ostatecznym celem wspólnej przestrzeni gospodarczej jest stworzenie otwartego, zintegrowanego rynku obejmującego Unię i Rosję. Chodzi zatem o stworzenie warunków, które zwiększą możliwości dla unijnych i rosyjskich podmiotów gospodarczych. Wszystkie działania zmierzają do rozwoju handlu i wzrostu inwestycji. Mają ułatwić zakładanie działalności gospodarczej w różnych sektorach takich
jak energia, technologie informacyjno-komunikacyjne, usługi finansowe i wiele innych.
Przy tych założeniach oczekuje się stworzenia dalszych warunków na wzmocnienie współpracy gospodarczej, a co za tym idzie kolejnych głębszych reform. Obie strony liczą,
że zwiększy się ich konkurencyjność w świecie. Unia usilnie dąży, aby wspólna przestrzeń gospodarcza opierała się na zasadach zakazu dyskryminacji, jawności i dobrego zarządzania, ponieważ powyższe zasady są notorycznie łamane w Rosji.

Współpraca na rzecz rozwoju gospodarczego Rosji

Rynki europejski i rosyjski wzajemnie się uzupełniają. Każdy z nich posiada potencjał,
który można wykorzystać dla wspólnych korzyści. Unia chce zaoferować europejski typ gospodarki wolnorynkowej. Rosyjska gospodarka rozwija się szybko, ale równie szybko rośnie pytanie w jaki sposób najkorzystniej może wykorzystać swój potencjał. Wymiana handlowa i inwestycje wzajemne Unii i Rosji utrzymują się na wysokim poziomie,
ale w wielu sektorach gospodarki istnieje niski poziom np. zgodności systemów regulacyjnych, co na przyszłość będzie jedynie kolejnym utrudnieniem. Rosyjskie przedsiębiorstwa muszą stawić czoła unijnym normom i standardom. Z kolei przedsiębiorcy unijni inwestujący w Rosji trafiają na przeszkody natury prawnej, biurokrację oraz wysokie cła (nakładane np. na importowane składniki). Tego rodzaju utrudnienia obniżają wspólną konkurencyjność.

ENERGIA, ZMIANY KLIMATU I OCHRONA ŚRODOWISKA

Bardzo ważnym elementem stosunków Unii z Rosją jest energia. Rosja jest największym producentem i eksporterem gazu ziemnego oraz jednym z największych - obok Arabii Saudyjskiej - producentów i eksporterów ropy naftowej. Posiada ponad 20% znanych światowych rezerw gazu oraz 5% wszystkich odkrytych złóż ropy. Sektor energetyczny
i metalurgiczny stanowi ok. 20% rosyjskiej gospodarki. Zarówno Unii, jak i Rosji zależy
na ściślejszym partnerstwie w sektorze energetycznym. Unia uważa, że obecny wzrost gospodarczy Rosji oraz poprawa warunków życia społeczeństwa rosyjskiego zależą w dużym stopniu od możliwości sprzedaży energii do UE. Z kolei ciągłość dostaw energii za rozsądną cenę jest istotnym czynnikiem pobudzającym wzrost gospodarczy w Europie. Ostatecznie obywatele i przedsiębiorcy UE potrzebują bezpiecznej energii za rozsądna cenę.

Rozwój dynamicznych stosunków w dziedzinie energii

Rosja na wiele lat pozostanie ważnym dostawcą energii do UE. Posiada także dodatkowe zasoby energii, które są w stanie pokryć zapotrzebowanie UE w perspektywie średnioterminowej. Zwiększenie potencjału wydobywczego oraz możliwości dostaw gazu
i ropy wymaga stosownych nakładów inwestycyjnych. Przedsiębiorstwom rosyjskim
i unijnym należy umożliwić równy, przejrzysty i wzajemny dostęp do źródeł energii, rynków oraz infrastruktury służącej do transportu ropy i gazu.

Wkrótce po upadku Związku Radzieckiego przedsiębiorstwa europejskie dokonały znacznych inwestycji w rosyjskim sektorze energetycznym. Obecnie to rosyjskie przedsiębiorstwa energetyczne inwestują coraz więcej na terenie Unii Europejskiej. W celu ochrony inwestycji i handlu UE, Rosja oraz inni najbardziej liczący się producenci energii podjęli prace
nad przygotowaniem kompleksowego traktatu karty energetycznej. Rosja nie ratyfikowała traktatu karty energetycznej, jednak nadal wyraża zamiar przestrzegania jego podstawowych zasad. W związku z tym Unia zamierza włączyć zawarte w traktacie zasady do planowanej umowy z Rosją.

Racjonalne gospodarowanie energią: dialog energetyczny UE-Rosja.

Dialog energetyczny pomiędzy Unią a Rosją został rozpoczęty w 2000 roku i dotyczy głównie: barier inwestycyjnych związanych z kwestią przejrzystości, wzajemności i ochrony inwestorów w sektorze energetycznym; tematem rozmów są również nowe technologie
i projekty związane z infrastrukturą. Z powodu globalnego ocieplenia i wysokich cen energii szczególną uwagę poświęca się kwestiom efektywnego wykorzystania i oszczędzania energii. Pomimo pozytywnych tendencji w rozwoju stosunków energetycznych Unii i Rosji, niektóre istotne kwestie pozostają nierozwiązane. Taką nierozwiązaną kwestią jest
m.in. problem dostępu niezależnych producentów energii do rosyjskich rurociągów
oraz kwestia tras tranzytowych z Azji Centralnej. Problem przerw w dostawach ropy i gazu
z Rosji do UE, powodowany sporami pomiędzy Rosją a krajami tranzytowymi jest uciążliwy. Dlatego też obie strony potrzebują ulepszenia mechanizmów wzajemnych konsultacji
oraz stworzenia systemu wczesnego ostrzegania z myślą o zapewnieniu ciągłości dostaw ropy i gazu do wszystkich konsumentów europejskich.

Współpraca w dziedzinie zmian klimatu i ochrony środowiska.

Dzięki wspólnym staraniom Unia i Rosja mogą skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatu
i dbać o ochronę środowiska w wymiarze globalnym. Postęp we współpracy umożliwiła ratyfikacja protokołu z Kioto przez Rosję, która była kluczowa dla wprowadzenia w życie tego porozumienia. Protokół z Kioto to uzupełnienie do Konwencji ramowej ONZ w sprawie zmian klimatu. Pomoże osiągnąć cel, jakim jest przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych. Współpraca obejmuje redukcję transgranicznego zanieczyszczenia powietrza, zmniejszanie ryzyka awarii przemysłowych, oczyszczanie mórz regionalnych, takich jak Bałtyk, Morze Barentsa czy Morze Czarne,
a także ochronę zagrożonych elementów środowiska w Europie Północnej, obszarów przyrodniczych oraz różnorodności biologicznej.

WOLNOŚĆ, BEZPIECZEŃSTWO SPRAWIEDLIWOŚĆ I PRAWA CZŁOWIEKA

Wraz z przyjęciem nowych członków granice Unii uległy poszerzeniu i pojawiły się nowe problemy. Nowa Europa bez podziałów, ułatwienie podróży wszystkim Europejczykom
i skuteczna walka z nielegalną migracją to priorytety na przyszłość. UE jest szczególnie zainteresowana współpraca z Rosją w ramach walki z przestępczością zorganizowaną, terroryzmem oraz innymi przestępstwami transgranicznymi.

W zakresie wolności celem wzajemnej współpracy jest rozwój polityki wizowej, a co za tym idzie zwalczanie nielegalnej imigracji oraz zapewnienie bezpieczeństwa granic.
Na początku 2007 r. Unia i Rosja zawarły umowę w sprawie ułatwień wizowych oraz umowę o readmisji, które weszły w życie 1 lipca 2007 r. Umowa w sprawie ułatwień wizowych przewiduje uproszczenie procedur wydawania wiz, a umowa o readmisji jest instrumentem
na walkę z nielegalną migracją. Obowiązek readmisji polega na wydaniu własnych obywateli lub obywateli krajów trzecich, którzy przebywają nielegalnie na terytorium jednego z państw członkowskich UE lub na terytorium Rosji. W odniesieniu do wspólnych granic Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich (Agencja FRONTEX) z siedzibą w Warszawie podpisała z rosyjskimi służbami granicznymi umowę o współpracy operacyjnej. Ma ona usprawnić zarządzanie granicami i kontrolę obszarów przygranicznych.

Priorytetem współpracy w zakresie bezpieczeństwa jest walka z terroryzmem
i przestępczością zorganizowaną. UE wspiera przestrzeganie prawa międzynarodowego. Bezpieczeństwo w ramach wspólnej przestrzeni obejmuje również bezpieczeństwo dokumentów, zwalczania zjawiska prania pieniędzy, handlu narkotykami, handlu ludźmi
i korupcji.

W obszarze sprawiedliwości UE wspiera reformy sądownictwa w Rosji, w szczególności
w odniesieniu do szkoleń dla sędziów oraz modernizacji systemu sądowego. Obecnie Unia
i Rosja prowadzą nieformalne rozmowy dotyczące możliwości współpracy sądowej w sprawach cywilnych.

Prawa człowieka

Od 2005 r. Unia i Rosja co 6 miesięcy odbywają regularne konsultacje poświęcone kwestii praw człowieka. Dzięki tym spotkaniom nawiązał się rzeczowy dialog poświęcony prawom człowieka w Rosji i UE oraz współpracy obydwu stron na forach międzynarodowych
w tej dziedzinie. Do tematów poruszanych w rozmowach Unii z Rosją o prawach człowieka należą: prawa człowieka w Czeczenii i na północnym Kaukazie, wolność słowa i zgromadzeń (w tym wolność mediów), rozwój społeczeństwa obywatelskiego w Rosji, funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości (w tym kwestia niezawisłości sędziów), przestrzeganie standardów ochrony praw człowieka przez organy wymiaru sprawiedliwości, rasizm i ksenofobia, przepisy prawa wyborczego. UE wspiera rozwój demokracji, standardów ochrony praw człowieka i sprawnie funkcjonującego społeczeństwa obywatelskiego w Rosji, promując
w szczególności działania w ramach inicjatywy europejskiej na rzecz demokracji i praw człowieka (EIDHR).

WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE POLITYKI ZAGRANICZNEJ I BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO

W celu zacieśnienia współpracy Unii z Rosją będą prowadzone działania w 5 obszarach priorytetowych:

  1. pogłębianie dialogu i współpracy na arenie międzynarodowej;

  2. walka z terroryzmem;

  3. nierozprzestrzenianie broni masowego rażenia i środków przenoszenia broni, wzmacnianie systemu kontroli eksportu oraz rozbrojenie;

  4. współpraca w zakresie zarządzania kryzysowego;

  5. współpraca w dziedzinie ochrony ludności.

Unia i Rosja podejmują wspólne starania na rzecz wzmocnienia roli ONZ, OBWE i Rady Europy w tworzeniu porządku międzynarodowego, opartego na zasadzie skutecznego multilateralizmu. Stosunki UE-Rosja są w coraz większym stopniu oparte na szerokim
i coraz lepiej funkcjonującym dialogu politycznym.

Pierwszy obszar: „pogłębianie dialogu i współpraca na arenie międzynarodowej” skupia
się na poszerzeniu rosyjskiego zainteresowania stabilnością na kontynencie europejskim
w szczególności w regionach położonych blisko granic Unii i Rosji, tj. w naszym wspólnym sąsiedztwie. Konflikty regionalne w Mołdawii (Naddniestrze) oraz na południowym Kaukazie (w Abchazji, Osetii Południowej oraz Górskim Karabachu) są przedmiotem regularnych rozmów. Unia przywiązuje ponadto znaczenie do wspierania demokracji
na Białorusi.

W drugim obszarze „walka z terroryzmem” Unia i Rosja dążą do wzmocnienia współpracy
na międzynarodowych i regionalnych forach, w szczególności poprzez promowanie
i opracowywanie konwencji i innych mechanizmów działania w ramach ONZ, OBWE
czy w Radzie Europy. Unia przywiązuje szczególną wagę do szybkiego przyjęcia konwencji generalnej ONZ przeciwko międzynarodowemu terroryzmowi.

W trzecim obszarze w zakresie nierozprzestrzeniania broni jądrowej, systemu kontroli eksportu i rozbrojenia jest zachęcanie do powszechnego przystępowania do stosownych aktów międzynarodowych, co przyczyni się do większej ich efektywności.

Najgorzej ma się czwarty obszar „zarządzanie kryzysowe” ponieważ podczas szczytu Rady
w Sewilli w 2002 r. UE określiła warunki uczestnictwa Rosji w unijnych operacjach zarządzania kryzysowego, których Rosja jednak nie przyjęła. Jeśli chodzi o ochronę ludności pogłębienie dialogu i współpracy ma służyć w tym obszarze bardziej skutecznemu reagowaniu na klęski i katastrofy.

BADANIA NAUKOWE, EDUKACJA I KULTURA

Celem współpracy w zakresie badań i rozwoju jest pogłębienie współpracy Unii i Rosji
we wspólnie uzgodnionych obszarach priorytetowych. Działania w tej dziedzinie mają kształtować społeczeństwo oparte na wiedzy, zapewnić wysoki poziom konkurencyjności
i wzrostu gospodarczego oraz zwiększyć liczbę małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie badań i innowacji.

EDUKACJA. Celem edukacji jest dalsza integracja i ściślejsza współpraca w ramach Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego zgodnie z głównymi założeniami procesu bolońskiego.

KULTURA. Współpraca kulturowa ma przyczynić się do lepszego zbliżenia unijnego
i rosyjskiego społeczeństwa oraz kształtowania wspólnej tożsamości europejskiej. Rozwinięcie współpracy w zakresie badań i rozwoju, edukacji i kultury wymaga czasu. Jednocześnie obecna współpraca naukowa pomiędzy UE a Rosją przebiega dobrze i przynosi pozytywne efekty.

ROK 2007

(Tło)Konflikt między Rosją a Polska w sprawie embarga na polskie mięso i produkty rolne. Atak na ambasadę Estonii w Moskwie (z powodu przeniesienia pomnika poległych żołnierzy Armii Czerwonej na cmentarz w Tallinie/Estonia). Konflikt w Kosowie.

19 Szczyt UE-Rosja w Samarze (Rosja) - 17.V.2007

Obie strony usiłowały załagodzić wrażenie kryzysu w relacjach Rosja-UE, ale w trakcie rozmów wystąpiły bardzo poważne rozbieżności. Przebieg konferencji prasowej potwierdził brak rezultatów szczytu (porozumiano się jedynie co do utrzymania obecnego systemu tranzytu z Federacji Rosyjskiej do Kaliningradu po przystąpieniu Litwy do systemu Schengen oraz zapowiedziano dalsze rozmowy m.in. w sprawie stworzenia systemu wczesnego ostrzegania w sferze energetyki i polepszania warunków dla inwestycji).

20 Szczyt UE-Rosja w Mafrze (Portugalia) - 26.X.2007

Tematem prowadzonych rozmów były zarówno sprawy gospodarcze, jak i zagadnienia międzynarodowe, m.in. przyszłość Kosowa oraz irański kryzys nuklearny. Nie osiągnięto zapowiadanego porozumienia w sprawie mechanizmów wczesnego ostrzegania w sprawach energetycznych. Prezydent Rosji Władimir Putin zaproponował natomiast utworzenie wspólnego rosyjsko-unijnego instytutu, zajmującego się kwestiami praw człowieka i zasad demokracji.

ROK 2008

(Tło) Rozpoczął się światowy kryzys. Nowym prezydentem Rosji został Dmitrij Miedwiediew. Rosja dokonała interwencji zbrojnej przeciw Gruzji.

21 Szczyt UE-Rosja w Chanty-Mansyjsku (Rosja) - 27-28.VI.2008

Szczyt Rosja-Unia Europejska w syberyjskim Chanty-Mansyjsku dał zielone światło
dla rozpoczęcia negocjacji w sprawie nowego porozumienia o partnerstwie i współpracy.

22 Szczyt UE-Rosja w Nicei (Francja) - 14.XI.2008

Moskwa osiągnęła podwójny sukces polityczny. Unia zdecydowała się wznowić negocjacje
o nowym porozumieniu z Rosją (tzw. PCA 2), zawieszone przez Brukselę po konflikcie gruzińskim. Ponadto prezydent Nicolas Sarkozy dość niespodziewanie poparł na konferencji prasowej rosyjskie postulaty podjęcia debaty w sprawie zmian w systemie bezpieczeństwa europejskiego (w tym skrytykował tarczę przeciwrakietową).Przebieg spotkania w Nicei pokazał skuteczność rosyjskiej taktyki dzielenia państw UE i USA (zwłaszcza w sferze bezpieczeństwa) oraz wygrywania dla swoich korzyści ambicji i interesów poszczególnych państw Unii.

ROK 2009

(Tło) Kryzys gazowy między Rosją a Ukrainą. Amerykanie rezygnują z tarczy antyrakietowej w Polsce i Czechach. Wejście w życie traktatu lizbońskiego.

23 Szczyt UE-Rosja w Chabarowsku - 21-22.V.2009

Spotkanie nie przyniosło konkretnych rezultatów i pokazało, że stosunki rosyjsko-unijne są
i w najbliższych miesiącach pozostaną zdominowane przez kwestie energetyczne. Rosja chce narzucić UE swoje reguły współpracy energetycznej, w tym zagwarantować długoterminowy zbyt gazu, uzyskać dostęp do unijnego rynku detalicznego oraz zminimalizować rolę państw tranzytowych, w pierwszym rzędzie Ukrainy.

24 Szczyt UE-Rosja w Sztokholmie (Szwecja)- 18.XI.2009

Mimo że przedstawiciele obu stron demonstrowali gotowość do zacieśniania relacji, szczyt nie przyniósł rezultatów (podpisano jedynie porozumienia w dziedzinie współpracy transgranicznej). Głównymi tematami rozmów były: przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, dostawy gazu do UE, nowe porozumienie o podstawach prawnych stosunków dwustronnych oraz perspektywy ruchu bezwizowego Unia-Rosja.

ROK 2010

25 Szczyt UE-Rosja w Rostowie nad Donem (Rosja)- 31.V-01.VI.2010

Głównymi tematami rozmów były: perspektywy modernizacji Rosji i plany wzajemnego zniesienia wiz. Mimo iż obie strony deklarowały od wielu lat gotowość do zacieśniania współpracy, również i ten szczyt nie przyniósł konkretnych rezultatów.

26 Szczyt UE-Rosja w Brukseli (Belgia) - 7.XII.2010

W jego trakcie podpisano memorandum w sprawie warunków przystąpienia Rosji
do Światowej Organizacji Handlu (WTO). W pozostałych istotnych kwestiach
(takich jak m.in. Partnerstwo dla modernizacji i ruch bezwizowy) strony ogłosiły postęp, konkretne efekty są jednak ograniczone. Szczyt pokazał, że poprawie atmosfery w relacjach rosyjsko-unijnych nie towarzyszy istotny postęp w rozwiązywaniu istniejących między stronami sprzeczności.

Najważniejsze kwestie, które będą nadal poruszane na kolejnych szczytach:

  1. Wejście Rosji do WTO.

Rosja już od 18 lat stara się o akcesję do WTO. UE uznaje fundamentalne znaczenie członkostwa Rosji w WTO dla jej integracji z gospodarką światową. Uważa, że przystąpienie Rosji do WTO przyniesie obopólne korzyści. Dla unijnych inwestorów w Rosji oznaczać będzie większą stabilność i przewidywalność rynku, lepsze warunki dostępu do rosyjskiego rynku oraz większe bezpieczeństwo prawne. Z kolei rosyjscy eksporterzy uzyskają możliwość wywozu towarów na wszystkie rynki unijne oraz rynki państw należących do WTO.
Na ostatnim szczycie UE i Rosja podpisały porozumienie, zgodnie z którym UE popiera wejście Rosji do WTO. Umowa ma ułatwić Rosji wejście do tej organizacji już w przyszłym roku. Zgodnie z zapowiedziami rządu rosyjskiego, Rosja będzie dążyć do uzyskania członkostwa w najbliższej przyszłości. Główne przeszkody, które stoją na drodze Rosji
do WTO, to cła na eksport drewna oraz opłaty za przewóz towarów koleją.

  1. Ruch bezwizowy.

Kwestia ruchu bezwizowego jest kwestią długoterminową. Unia wyraziła jedynie gotowość ustalenia procedury dalszego postępowania, ale nie chce na razie podawać żadnych dat. Wspólnota obawia się zwłaszcza napływu uchodźców z Rosji do Unii Europejskiej. Jednym
z oponentów jest Litwa, która jest nieprzychylnie nastawiona do ruchu bezwizowego. Wilno obawia się sporych strat dla gospodarki. Ponadto wysoki poziom przestępczości w obwodzie Kalingradzkim i patologie (narkomania, duża liczba zakażeń HIV) Litwa uznaje za zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego.

  1. Partnerstwo dla Modernizacji (PdM).

Proponowane przez Komisję Europejską „Partnerstwo dla modernizacji” ma na celu usprawnienie współpracy Unii Europejskiej z Rosją. Inicjatywa znajduje się w fazie koncepcyjnej, ale już spotkała się z zainteresowaniem władz rosyjskich. Ma na calu (jak sama nazwa wskazuje) wspieranie reform zmierzających do modernizacji Rosji. Wiele wskazuje,
że PdM jest inspirowane przez stronę niemiecką. Biorąc pod uwagę niemieckie doświadczenie współpracy bilateralnej z Rosją, nie da się ukryć, że Niemcom bardzo zależy na otwarciu rosyjskiego ryneku. Nowa inicjatywa KE wysunięta została w warunkach przedłużających się negocjacji nad PCA 2. Uwzględnić zatem należy ryzyko, że skupienie
się na rozwijaniu PdM spowolni lub wręcz zatrzyma prace nad nową umową.

Mimo rozbudowanych ram instytucjonalnych, dotychczasowa współpraca nie przyniosła oczekiwanych przez UE rezultatów w wymiarze politycznym i gospodarczym. Nawet kształtowanie wspólnej przestrzeni gospodarczej, stosunkowo najbardziej zaawansowane, dalekie jest od osiągnięcia zamierzonego celu, tj. stopniowej integracji rynkowej. Rosja podchodzi do współpracy z Unią wybiórczo. Zainteresowana jest otwieraniem wyłącznie
tych obszarów współpracy gospodarczej, w których może osiągać znaczące korzyści
(np. handel produktami stalowymi). W innych kwestiach stanowisko rosyjskie uniemożliwia postęp. Przykładem może być sprawa mechanizmu wczesnego ostrzegania o wstrzymaniu dostaw nośników energii, który nie zapobiegł przerwaniu rosyjskich dostaw do wielu państw UE w styczniu 2009 r. Istotne ograniczenia dla współpracy gospodarczej wynikają ponadto
z faktu, że Rosja do tej pory nie przystąpiła do Światowej Organizacji Handlu. Negocjacje nad PCA 2 przebiegają z wielkim trudem. Strona rosyjska, nie zważając na mandat negocjatorów UE, dąży do zawarcia ogólnego porozumienia ramowego, a zarazem
w szczegółowych umowach sektorowych chce uregulować współpracę w dziedzinach, którymi jest najbardziej zainteresowana. Takie rozwiązanie jest jednak sprzeczne
z prawodawstwem Unii i standardami kształtowania przez UE stosunków z partnerami zewnętrznymi na podstawie umów o partnerstwie i współpracy. Pomimo tego, Rosja jest
w trakcie modyfikowania polityki zagranicznej i dobrze, że Europa próbuje to wykorzystać. Moskwa dostrzegła, że bez modernizacji, szerokiego dostępu do zachodnich technologii
nie ma szans na zbliżenie się w rozwoju do średniej europejskiej. Ponadto Kreml chyba
coraz poważniej przejmuje się swymi chińskim sąsiadem.

  1. Polityka UE wobec państw AKP i Basenu Morza Śródziemnego

W momencie gdy powstawały struktury europejskie wiele z państwa członkowskich było jeszcze kolonialnymi potęgami. Ich terytoria zależne uznawano za obszary mające status stowarzyszenia i posiadające specjalne relacje z ówczesną EWG. Z czasem kolonie odzyskiwały niepodległość, jednak nadal pozostawały w zależności, szczególnie gospodarczej, z Europą. Dlatego też, aby uczynić z tej zależności korzyść dla obu stron w przeciągu lat podpisywano kolejne, jedyne w swoim rodzaju umowy z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku ( AKP). Nie można także ukryć, że utrzymując te relacje Europa starała się utrzymać własne wpływy na tym obszarze a także powstrzymać ekspansję komunizmu.

Stowarzyszenie tych państw ze Wspólnotami oraz niesiona tam pomoc, była także wynikiem panującego przekonania, że należy im się odszkodowanie za straty poniesione w wyniku rządów kolonialnych. Na początku korzystały one przede wszystkim z pomocy w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju.

Najstarsze stosunki Unii z krajami trzecimi - przypieczętowane pierwszą Konwencją z Jaounde w 1964 r., a następnie konwencjami z Lomé 1975 r. - są obecnie regulowane umową z Cotonou, zawartą 23 lipca 2000 r. w Beninie.

Pierwsze konwencje dotyczyły przede wszystkim wymiany handlowej, współpracy finansowej i technicznej , promowania postępu gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Relacje te opierały się na bilateralnych stosunkach umownych. Z biegiem czasu zwiększała się liczba państw objętych współpracą oraz charakter współpracy, państwa regionu miały coraz większe żądania wobec Wspólnot.

Konwencje z Lome wprowadzały nowe obszary współpracy: energetyka, rybołówstwo, rozwój rolnictwa, transport, komunikacja, sprawy socjalne. Istotą tych porozumień było wprowadzenie jednostronnych preferencji na rzecz AKP, które nie były zobowiązane do wzajemności ustępstw.

I wreszcie w 2000 r. podpisane zostało porozumienie z Cotonou, które oficjalnie weszło w życie w 2003 r., na okres 20 lat. Ostatecznie ustanowiło współpracę z 78 państwami regionu. Dla zinstytucjonalizowania współpracy powołano Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne, w skład którego wchodzi po jednym przedstawicielu państwa AKP oraz tyle samo delegatów z PE. Porozumienie przewiduje znacznie szerszy zakres działań aniżeli tylko tradycyjnie pojmowany rozwój. Wzmacnia ona wymiar instytucjonalny i polityczny stosunków pomiędzy UE a krajami AKP w dziedzinach takich jak prawa człowieka, demokracja i dobre zarządzanie sprawami publicznymi. Obejmuje również obszary takie jak emigracja, zapobieganie konfliktom, czy utrzymanie pokoju. Powinno ono także promować na tych obszarach procesy demokratyczne.

Podstawowym celem pozostaje jednak pokonanie ubóstwa, lecz nie tylko poprzez pomoc finansową. Chodzi również o pomoc krajom rozwijającym się w procesie ich integracji z gospodarką światową, w osiąganiu celów takich jak wzrost gospodarczy i trwały rozwój oraz poprawie ich dostępu do środków produkcji. W tym czasie pomoc zaczęła być udzielana warunkowo, dla krajów które efektywnie mogły ją zagospodarować. Wzmocniona także wymóg respektowania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka

Porozumienie z Cotonou zapoczątkowało Umowy o Partnerstwie Gospodarczym - EPA . EPA zastąpią protokoły handlowe oraz obecną politykę niewzajemności w stosunkach handlowych między EU a AKP. Zamiast tego zacznie funkcjonować wzajemny, ale asymetryczny mechanizm w handlu. Na nowych zasadach UE wpuści na swoje rynki produkty z krajów AKP zwalniając je z wszelkich opłat i ceł. Kraje AKP ze swojej strony stopniowo będą redukować cła na produkty importowe z UE, mają na to 25 lat. Ale EPA to nie tylko umowy o wolnym handlu, ale też podejmujące kwestie handlu usługami, zamówień publicznych, inwestycji, ponadto zmieniają zasady określania „produktu rodzimego”. Postawienia EPA zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2008 r.

Na ostatnim spotkaniu Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego w Hiszpanii w marcu bieżącego roku, oprócz dyskusji na bieżące tematy jak: koordynacja działań na Haiti, sytuacja w Południowym Sudanie, ekonomiczne i społeczne skutki zmian klimatu oraz społeczne konsekwencje kryzysu finansowego dla globalnej ekonomii bardzo dużo miejsca zajęły jak zawsze negocjacje dotyczące porozumień handlowych EPA pomiędzy Unią, a Krajami AKP.

Współpraca nawiązana między Unią i grupą państw AKP była rewolucyjna w czasach swego powstawania, i do dnia dzisiejszego nie mamy podobnego przykładu współpracy państw rozwiniętych z rozwijającymi się. Jednak mimo ponad 50 lat współpracy związek UE - AKP nie jest idealny. Długoletnia współpraca pokazała, że to jednak Unia dyktuje warunki w tym partnerstwie, zwłaszcza w newralgicznych momentach - kryzys finansowy, akcesja krajów z regionu śródziemnomorskiego czy upadek muru berlińskiego oraz towarzyszące mu zmiany geopolityczne i zawirowania. Handel z Europą, który ma pobudzać rozwój krajów rozwijających się w dużej mierze wpływa na powiększenie dochodów eksporterów europejskich, którzy znaleźli nowe rynki zbytu w krajach AKP. W ostatnich latach Unia zaostrzyła swoją politykę handlową - wymagania dotyczące praw człowieka oraz dobrych rządów, rules of origin oraz jakości produktów, w wyniku czego niektóre kraje musiały zaprzestać handlu pewnymi towarami z Unią.

Z kolei jeżeli chodzi o rejon śródziemnomorski to UE zainteresowana jest nim przede wszystkim z powodów: politycznych ( zachowanie stabilności, bezpieczeństwa i przeciwdziałanie terroryzmowi), społecznych ( migracje, konflikty religijne), kulturowych ( zatknięcie świata arabskiego i europejskiego) i ekonomicznych ( rynek zbytu, źródła surowców).

UE dzieli ten obszar na dwa typy państw: północy - Turcja i Bałkany Zachodnie oraz południa - państwa tzw. Maghrebu - Algieria, Maroko i Mashreku - Egipt, Jordania, Izrael, Autonomia Palestyńska. Głównym rzecznikami współpracy z tymi państwami były przede wszystkim; Grecja, Hiszpania i Portugalia.

W latach 70 pojawiła się pierwsza całościowa polityka Wspólnot wobec tego regionu - koncepcja Globalnej Polityki Śródziemnomorskiej. Jej głównym zamierzeniem było utworzenie strefy wolnego handlu na artykuły przemysłowe. W następnych latach postulowano zwiększenie zaangażowania Wspólnot w tym regionie, czego przejawem były kolejne inicjatywy jak propozycja Nowej Polityki Śródziemnomorskiej ( wspieranie reform gospodarczych i prawnych, włączenie tego obszaru do jednolitego rynku, wspieranie dialogu politycznego i przeznaczenie większych środków finansowych). Popierano wzmocnienie relacji z regionem - Deklaracja Lizbońska z 1992 r.

Punktem kulminacyjnym była Pierwsza Eurośródziemnomorska Konferencja w 1995 r., na której przyjęto Europejskie Partnerstwo Eurośródziemnomorskie - EP, brało w niej udział 11 państw regionu. Zwieńczeniem tego Partnerstwa była Deklaracja Barcelońska ustanawiająca wielostronną współpracę UE - państwa Morza Śródziemnego w aspekcie ekonomicznym, gospodarczym, bezpieczeństwa i zmian instytucjonalnych. W ramach Procesu Barcelońskiego wyróżniono następujące dziedziny współpracy: partnerstwo ds. politycznych i bezpieczeństwa, partnerstwo ds. gospodarczo - finansowych oraz partnerstwo ds. społecznych, kulturowych i humanitarnych. Następne inicjatywy poszerzały współpracę, podpisano umowę o wolnym handlu. A ponadto obszar ten znalazł od 2004 r. się w zasięgu EPS

I wreszcie w lipcu 2008 r. przede wszystkim z inicjatywy Francji przyjęto Deklarację: Proces barceloński - Unia dla Regionu Morza Śródziemnego. Było to wynikiem niepokoju spowodowanego coraz większym zainteresowaniem Europy kierunkiem wschodnim. W skład Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnego weszło 43 członków (27 państw członkowskich UE oraz Albania, Algieria, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Maroko, Mauretania, Monako, Autonomia Palestyńska, Syria, Tunezja, Turcja). Jej celem jest ożywienie Procesu Barcelońskiego przez realizację konkretnych projektów dla większej integracji regionów. W jej zakres wchodzą następujące projekty: oczyszczenie Morza Śródziemnego, wykorzystanie energii słonecznej, poprawa infrastruktury transportowej, ochrona ludności cywilnej przed katastrofami naturalnymi, utworzenie Uniwersytetu Śródziemnomorskiego oraz kredytowanie małych i średnich przedsiębiorstw.

Powołano ramy instytucjonalne. Istnieje konieczność pogłębiania współpracy w tym regionie w celu rozwiązywania istniejących tam problemów społecznych i gospodarczych, które mogą skutkować migracją z państw afrykańskich. Istotne są także wyzwania związane z bezpieczeństwem energetycznym, ociepleniem klimatu oraz zagrożeniem klimatycznym.

W styczniu 2010 w Barcelonie odbyło się pierwsze spotkanie ARLEM, euro-śródziemnomorskiego Zgromadzenia Regionalnego i Lokalnego, nowej instytucji zrzeszającej lokalne ciała przedstawicielskie. Na wzór UE, Zgromadzeniu Regionalnemu, jak i całej Unii dla Śródziemnomorza ma przewodzić rotacyjna prezydencja. Podobieństwa i niebezpieczeństwo duplikowania się i nachodzenia na siebie nowych instytucji z tymi istniejącymi w UE oraz powstałymi w ramach Procesu Barcelońskiego powodują kontrowersje wokół całego projektu.

Tym, co zainicjowało powstanie partnerstwa z krajami sąsiadującymi z EU od południa była pewna ambitna wizja - utworzenie wspólnego obszaru dialogu, wymiany i współpracy, aby osiągnąć wspólnie dzielone pokój, stabilność i dostatek. Pomysłodawcy partnerstwa zdawali się czerpać inspirację ze wspólnego dziedzictwa historycznego i kulturalnego regionu.

Szczyt 7 czerwca - przeczytać o tym!

TURCJA. Jest ważnym partnerem handlowym UE. Jej droga do struktur europejskich zaczęła się już w latach 60 XX, w momencie złożenia wniosku o stowarzyszenie ze WE. W kolejnych latach przyjęto umowę stowarzyszeniową Ankara Agreement, dzielącą okres stowarzyszenia na trzy etapy: dostosowanie gospodarki, stworzenie unii celnej, osiągnięcie przez Turcję poziomu umożliwiającego jej członkostwo w EWG. Jednak z powodów trudności gospodarczych i problemów polityczno - administracyjnych, następowały przesunięcia w realizacji harmonogramu, nawet po wprowadzeniu w 1970 r. Protokołu Dodatkowego, modyfikującego umowę. Na przykład unia celna została wprowadzona w 1996 r.

Głównymi przeszkodami w rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych były problemy wewnętrzne Turcji i sytuacje, których Wspólnoty nie mogły akceptować np. wojskowy zamach stanu, duże bezrobocie, poważne konflikty polityczne z sąsiadami, łamanie praw człowieka czy brak demokratycznych rządów.

W 1997 r. zadecydowano, że wzajemne relacje będą się toczyły w ramach Partnerstwa dla Członkostwa, następnie w 1999 r. przyznano jej status kraju kandydującego. I wreszcie w 2005 r. rozpoczęły się negocjację akcesyjne.

Nie ma jednak wątpliwości, że będą ona bardzo długie i żmudne. UE stawia przed Turcją bardzo rygorystyczne warunki, których ta nie jest jak na razie w stanie spełnić ( wypełnienie kryteriów kopenhaskich, porozumienie z Cyprem, demokratyczne rządy, przestrzeganie praw człowieka). W samej UE główne państwa takie Niemcy, Francja czy Austria niechętnie patrzą na przyłączenie Turcji do swoich struktur. Wynika to przede wszystkim z obawy przed migracją oraz możliwości osłabienia ich pozycji, ponieważ po akcesji Turcja stałby się największym krajem europejskim, który miałby bardzo duży wpływ na decyzje zapadające w UE.

Alternatywą dla członkostwa jest status uprzywilejowanego partnerstwa proponowany przez powyższe państwa. Partnerstwo to ma polegać na wyjściu poza status państwa stowarzyszonego z Unią, ale jednocześnie pozostaniu poza nią. Główne założenia tej koncepcji to: przyznania czterech swobód rynku wspólnotowego; udział w niektórych politykach wspólnotowych; włączanie do inicjatyw w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE; zacieśnianie współpracy w ramach EPBiO - np. udział w tworzeniu sił szybkiego reagowania czy w instytucjach EPBiO. Jednak Turcja konsekwentnie odrzuca te propozycje. Stąd też nie wiadomo jak potoczą się dalsze jej losy.

Należy także dodać, że Turcja została objęta pomocą w ramach Unii dla Śródziemnomorza.

Członkostwo Turcji - pozytywne aspekty:

1) dowód na to, iż Europa nie jest zamkniętą twierdzą, ani klubem chrześcijańskim. Równocześnie znaczyłoby to, że świat nie jest skazany na zderzenie cywilizacji, a islam jest możliwy do pogodzenia z zachodnią demokracją liberalną. Turcja stanowiłaby pomost między Europą i światem muzułmańskim, a jednocześnie byłaby buforem oddzielającym Europę od zagrożeń płynących z Bliskiego Wschodu oraz związanych z wojującym islamem. Akcesja mogłaby też stanowić pozytywny element światowej walki z terroryzmem oraz wzmocnienie umiarkowanego skrzydła islamu. Istnieją obawy, iż odrzucenie Turcji skłoni ją do wspierania wojującego islamu oraz międzynarodowego tterroryzmu, a w najlepszym przypadku zajęcia wobec tych zjawisk biernej postawy.

2) wzmocnienie pozycji Europy w świecie w kontekście bezpieczeństwa i możliwości działania na arenie międzynarodowej. Z uwagi na geostrategiczne położenie Turcji szczególne znaczenie miałoby to dla unijnej polityki zagranicznej wobec regionu Morza Śródziemnego, Bliskiego Wschodu, Środkowej Azji i Kaukazu. Potencjał wojskowy byłby z kolei istotny dla EPBiO, co jest ważne z powodu zmian celów integracyjnych - dawniej chodziło o jedność polityczną i zapewnienie pokoju, teraz coraz większą rolę odgrywa uczynienie z Europy potęgi światowej i strategicznego uczestnika SM.

3) korzyści ekonomiczne; Turcja to potencjalny rynek ponad 70 mln konsumentów. Dodatkowo dysponuje licznymi bogactwami naturalnymi, ma młodą i dobrze wykwalifikowaną siłę roboczą. Przypada jej także rola kraju tranzytowego dla dostaw energii oraz ewentualnego przyczynienia się do uzyskania przez Europę dostępu do bogactw naturalnych na obszarze Azji Środkowej i Syberii. Turcja to także szansa na uratowanie europejskich rynków pracy i systemów emerytalnych, ponieważ Europa od lat zmaga się z problemem starzenia się jej ludności.

4) wzmocnieniu miałyby ulec przemiany demokratyczne w samej Turcji, za sprawą perspektywy akcesji, która motywowałaby do dalszego wdrażania reform politycznych i gospodarczych, związanych z wymogiem spełnienia określonych kryteriów członkostwa.

Członkostwo Turcji - negatywne aspekty:

1) brak zdolności UE do dalszego rozszerzania. Przyjęcie Turcji stanowiłoby wyzwanie - ze względu na wielkość obszaru, liczbę ludności i dominującą religię muzułmańską. Turcja stałaby się największym państwem UE, a tym samym zdobyłaby ogromne możliwości wpływania na równowagę wewnątrzunijnych struktur i na podejmowane w Unii decyzje. Nie bez znaczenia pozostaje tu rozszerzenie roku 2004, które wywołało zjawisko „ zmęczenia procesem rozszerzania” i wpłynęło na podkreślanie, iż trzeba się uporać ze skutkami jakie powstały po tak radykalnej zmianie dotychczasowych granic, a dopiero potem dokonać kolejnych rozszerzeń. Konieczne reformy polityczne świetnie ujął w 2006 roku premier Jean-Claude Juncker mówiąc, że „ najpierw trzeba zrobić porządek w domu, zanim się do niego zaprosi domowników”. Jose Manuel Barosso zastrzegł, iż kolejne rozszerzenia nie mogą odbijać się negatywnie na jakości i efektywności wspólnoty.

2) imigracja; Turcja to państwo o wysokim przyroście naturalnym i relatywnie młodym społeczeństwie, prognozuje się, iż w 2050 roku może liczyć nawet 100 mln obywateli. Odpowiednio wcześnie muszą zatem zostać wprowadzone reformy gospodarcze - w przeciwnym razie ludzie mogą masowo szukać pracy w znacznie bogatszej Europie. Dodatkowo Turcja stosuje niezbyt restrykcyjny system wizowy wobec innych państw, głównie Rosji, Ukrainy, Gruzji i Mołdowy, a Unia dba o bezpieczną szczelność swoich granic.

  1. niejednoznaczna postawa poszczególnych kręgów społecznych wobec zmian, jakie niosą za sobą przeprowadzane w Turcji reformy. O ile popiera je większość obywateli, o tyle zdecydowanie przeciwne są część administracji oraz armia (reformy grożą zachwianiem ich do tej pory silnych pozycji w państwie). Ewentualne zakłócenia negocjacji grożą zahamowaniem demokratycznych reform oraz mogą ułatwiać nacjonalistom zwycięstwa w wyborach. Wydaje się jednak, że proeuropejska orientacja polityczna jest najbardziej korzystna - UE jest postrzegana jako organizacja mogąca zagwarantować Turcji ekonomiczny rozwój i polityczną stabilizację. Polityczne i ekonomiczne warunki panujące u tureckich sąsiadów nie stwarzają żadnej poważnej, strategicznej alternatywy.

  2. łamanie praw człowieka, szczególnie praw kobiet (ogromnym problemem są zbrodnie honorowe, przemoc w rodzinie, postrzeganie kobiety jako własności męża czy ojca, a nie człowieka, jednostki równej mężczyźnie); w tym punkcie nadal wymagana jest duża praca.

5) podział wewnątrz Unii; tak samo jak wcześniej dzieliła ich interwencja w Iraku czy przyjęcie konstytucji dla Europy.

6) położenie geopolityczne Turcji; Kłopotliwe jest sąsiedztwo z bardzo niestabilnymi i konfliktogennymi regionami świata, a także stopień skomplikowania wzajemnych relacji z tymi sąsiadami. Włączenie Turcji do UE stwarza zagrożenie przeniesienia nierozwiązanych konfliktów wewnętrznych na terytorium UE, a przynajmniej przybliżenia ich do jej granic.

7) problem Kurdów oraz kwestia rzezi na Ormianach (pojawiają się postulaty, aby wejście Turcji do UE uzależnić od jej przyznania się do mordu)

8) słabość tureckiej gospodarki oraz jej zdecydowane zacofanie, co będzie oznaczać obniżenie średniego poziomu dochodu w przeliczeniu na jednego mieszkańca w całej Unii, jak i konieczność zwiększenia nakładów finansowych w ramach pomocy strukturalnej i funduszy spójności. Ponadto dotychczasowi głowni beneficjenci środków strukturalnych nie będą mogli (z powodów statystycznych) dłużej z nich korzystać. Trzeba także liczyć się z konkurencyjnością tureckich przedsiębiorstw działających na unijnym rynku, przenoszeniem produkcji do Turcji oraz z potencjalnymi zagrożeniami, jakie niesie dla wspólnej polityki rolnej duże, ale mało wydajne tureckie rolnictwo.

  1. Stosunki EU z państwami Ameryki Łacińskiej

Europejska Wspólnota Gospodarcza po raz pierwszy zajęła się ułożeniem stosunków z krajami latynoamerykańskimi w 1958 r., kiedy to przyjęto Memorandum na temat stosunków z Ameryką Łacińską. 5 lat później, w 1963 r. utworzono tzw. Grupę kontaktową, jednak jej kompetencje były bardzo zawężone i ograniczały się do do zbierania informacji na temat sytuacji społeczno-gospodarczej krajów latynoamerykańskich.

Instytucjonalizacja dialogu nastąpiła dopiero w latach 70. W 1971 r. miało miejsce pierwsze spotkanie ambasadorów krajów obu regionów, które od tamtego czasu odbywały się nieregularnie do 1979 r. W tym czasie EWG podpisała dwustronne układy z Argentyną, Urugwajem, Brazylią i Meksykiem. Negocjowano także układ z Chile, jednak jego podpisanie przekreślił zamach Augusto Pinocheta.

W latach 80. Wspólnota aktywnie zaangażowała się w pokojowe rozwiązywanie konfliktów w regionie, co nawet spowodowało spór z USA o sposoby radzenia sobie z zagrożeniami ze strony ruchów rewolucyjnych.

W 1987 r. przyjęto dokument określający strategię rozwoju stosunków z krajami regionu pt. Nowe kierunki stosunków WE z Ameryką Łacińską, który stanowił następny krok w umacnianiu i przyspieszaniu wzajemnych relacji.

Na początku lat 90. Wspólnota podpisała nowe układy z największymi krajami Ameryki Południowej oraz Paktem Andyjskim, zaś w 1994 r. KE przyjęła następną strategię o nazwie Stosunki gospodarcze i handlowe UE z Ameryką Łacińską. Jej najważniejsze ustalenia to:

Wobec Ameryki Łacińskiej Unia nie wypracowała do tej pory wspólnej strategii, rzadko też stosuje pozostałe instrumenty WPZiB, zazwyczaj opierając się na oświadczeniach i deklaracjach.

2 razy sformułowała wspólne stanowisko: w maju 1994 r. w stosunku do Haiti oraz w październiku 1996 r. w odniesieniu do Kuby. W obu przypadkach próbowała w ten sposób wywrzeć na tych państwach presję wprowadzenia demokracji.

W dniach 28-29 czerwca 1999 r. w Rio de Janeiro odbył się pierwszy w historii szczyt UE i krajów Ameryki Łacińskiej, który poprzedziło spotkanie msz dzień wcześniej. Na szczycie przyjęto 2 dokumenty:

Następne szczyty odbyły się w Madrycie (2002), Guadalajarze (2004) oraz Wiedniu (2006). Potwierdziły one dotychczasowe kierunki rozwoju stosunków obu regionów, pozytywnie oceniając dotychczasowe osiągnięcia oraz zaproponowały nowe działania. Potępiły one natomiast jednostronne działania niektórych państw, podkreślając znaczenie multilateralnych działań na rzecz światowego bezpieczeństwa.

Dla WE w pierwszym etapie ich rozwoju, Ameryka Łacińska nie stanowiła początkowo priorytetowego regionu zainteresowania. Wynikało to z braku szerszych kolonialnych więzów między tym regionem a krajami tworzącymi WE. Ożywienie zainteresowania integrującej się Europy Ameryką Łacińską nastąpiło w połowie lat 80. w związku z wejściem Hiszpanii i Portugalii do WE. Oba te państwa mocno naciskały na swoich partnerów, aby WE rozszerzyła kontakty i współpracę z Ameryką Łacińską.

Pierwsze spotkanie na szczycie UE - Am. Łacińska i Karaiby - czerwiec 1999, Rio de Janerio.

  1. Relacje UE ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki

Stany Zjednoczone i UE są obecnie największymi światowymi potęgami ekonomicznymi i najważniejszymi dla siebie partnerami a sytuacja gospodarcza każdo z nich ma zasadnicze dla światowej koniunktury gospodarczej. Ponadto USA i UE posiadają duży wpływ na decyzje międzynarodowych instytucji gospodarczych i finansowych oraz tworzenie regulacji w gospodarce światowej.

Ścisła współpraca pomiędzy nimi zaczęła się jeszcze przed powstaniem Wspólnot Europejskich, co było wynikiem dużego zaangażowania Stanów Zjednoczonych w odbudowę powojennej Europy. Oficjalne stosunki zostały nawiązane w latach 50 XX w., kiedy to USA mianowały swojego przedstawiciela przy EWWiS. Od lat 70 odbywały się regularne spotkania przedstawicieli Parlamentu Europejskiego oraz Kongresu USA, w celu omawiania wzajemnej współpracy. Jednakże ten początkowy okres współpracy charakteryzował się dość częstymi konfliktami w relacjach handlowych, które przejawiały się przede wszystkim stosowaniem różnorakich barier celnych, Punktami spornymi były wówczas przede wszystkim wzajemny protekcjonizm w rolnictwie oraz preferencje celne WE wobec byłych kolonii, co zdaniem USA naruszało zasadę najwyższego uprzywilejowania. Zatem relacje pomiędzy WE a USA w tamtym czasie opierały się przede wszystkim na kontaktach handlowych.

Od początku lat 90 rozpoczęto organizować spotkania na szczycie pomiędzy kierownictwem WE a potem UE a Stanami Zjednoczonymi. Przemiany jakie miały miejsce w owym czasie w Europie Środkowej, doprowadziły do konieczności określenia nowych ram współpracy.

W 1990 roku, zawarta została Deklaracja Transatlantycka, która stanowiła program współpracy w sprawach polityczno - wojskowych i polityczno - gospodarczych. Podkreślano również, że dążenie obu stron do promowania pokoju i stabilności międzynarodowej oraz zwalczania wyzwań i zagrożeń mogą okazać się bardziej skuteczne dzięki wzajemnej współpracy.

3 grudnia 1995 r. w Madrycie miał miejsce następny szczyt, na którym przyjęto dokument o nazwie Nowa Agenda Transatlantycka. Jego zasadniczym osiągnięciem było rozpoczęcie wspólnych działań, zamiast, jak do tej pory, ograniczać się do konsultacji. Dokument ten ustanowił cztery płaszczyzny współpracy:

By realizować ten program, UE i USA uzgodniły ideę Transatlantyckiego Partnerstwa Gospodarczego, którą przyjęto na szczycie w Londynie 18 maja 1998 r.. Wówczas podpisano również dokument o nazwie Partnerstwo Transatlantyckie we współpracy politycznej, który określił działania, na których UE i USA powinny się skupić, by realizować ustalone cele.

Lata 90 upłynęły zatem pod znakiem współpracy na rzecz rozwiązywania problemów z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego między innymi poruszano konieczność stabilizacji sytuacji w Europie Południowo - Wschodniej, zwalczania międzynarodowej przestępczości w tym terroryzmu.

Po powstaniu europejskiej polityki obronnej EPBiO, zaistniała także konieczność uspokojenia USA, że jej działania nie będą się dublowały z działaniami prowadzonymi przez NATO i że nie będzie osłabiała jej znaczenia.

Z kolei od 2001 r., co zbiegło się z objęciem rządów przez nowego prezydenta USA, Georga W. Busha, ujawniła się znacząca różnica zdań, głównie w kwestii planowanej przez USA systemu obrony antyrakietowej, stosunku do liberalizacji handlu w ramach WTO oraz stosunku wobec ratyfikacji blokowanego przez USA, Protokołu z Kioto dot. redukcji emisji gazów przemysłowych. Wydarzeniem chwilowo solidaryzującym obu partnerów był atak na WTC w Nowym Jorku z 11 IX 2001 r. Spowodowało to podjęcie wspólnej walki z terroryzmem i współpracy w dalszym polepszaniu bezpieczeństwa świata. Nie szły jednak za tym żadne konkretne umowy dwustronnych.

Początek XXI wieku to skupienie się głównie na kwestiach bezpieczeństwa, walce terroryzmem, próbie rozwiązania konfliktu na Bliskim Wschodzie oraz na współpracy z Rosją. Sprawy ekonomiczne odeszły an dalszy plan.

Wyraźne pogorszenie stosunków nastąpiło w związku z polityką USA wobec Iraku. W 2003 r, prezydent Bush zadecydował o ataku na to państwo. Kraje europejskie takie jak Francja, Niemcy czy Belgia wyraźnie opowiedziały się przeciwko interwencji, jednak z drugiej strony powstała inicjatywa, tzw. Deklaracja ośmiu, w której to przywódcy Hiszpanii, Portugalii, Włoch, Wielkiej Brytanii, Węgier, Polski, Danii i Czech poparli politykę Stanów Zjednoczonych. W efekcie doprowadziło to do pogłębieni podziałów między sojusznikami. Główny problem w stosunkach polega na zupełnie odmiennym stosunku stron porozwiązywania problemów międzynarodowego bezpieczeństwa. UE opowiada się za rozwiązaniami pokojowymi, zgodnymi z prawem międzynarodowym, natomiast USA preferują działania jednostronne , bez liczenia się z prawem międzynarodowym i opinią sojuszników.

USA w prowadzeniu swojej polityki często wykorzystywały fakt braku podmiotowości prawnej UE, przez co dostrzegalny był nierówny status partnerów. Dla realizacji swoich celów nierzadko posługiwały się także podziałami wewnętrznymi Unii.

Mimo tych wyraźnych różnic kontakty nie uległy całkowitemu zamrożeniu. Przywódcy USA oraz UE nadal spotykali się na szczytach, próbując doprowadzić do normalizacji stosunków. Głównymi kwestami, którymi się zajmowali podaczas kolejnych spotkań były miedzy innymi: walka z ubóstwem, z chorobami, walka ze zmianami klimatycznymi, współpraca na rzecz światowego pokoju i dobrobytu, współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego i trwałego rozwoju a w 2007 r. przyjęto ramy zacieśnienia integracji ekonomicznej między UE a USA, deklarację zapowiadającą współdziałanie w sprawach politycznych i bezpieczeństwa. Także w 2007 r. wynikiem ogólnej współpracy było utworzeniem Transatlantyckiej Rady Gospodarczej - organu politycznego czuwającego nad zacieśnianiem więzi gospodarczych.

W 2008 r. nastąpiło tzw. Nowe Otwarcie, którego symbolem jest rozpoczęcie prezydentury przez Baracka Obamę. Jego wybór był bardzo pozytywnie przyjęty na starym kontynencie a to za sprawą przede wszystkim podobnego spojrzenia na rozwiązywania problemów globalnych. W przeciwieństwie do swojego poprzednika Obama jest zwolennikiem działań dyplomatycznych a nie siłowych. Wspólne okazało się stanowisko wobec Iraku, w którym zrezygnowano z budowy demokracji. Jednakże pojawiają się oczywiście pewne rozbieżności. Ta prawdopodobnie najważniejsza dotyczy stosunku wobec Rosji. W odróżnieniu od Europy, Stany nie chcę dopuścić do jej osłabienia, ponieważ tylko silna Rosja może im pomóc w prowadzeniu polityki na Bliskim Wschodzie ( dzięki współpracy Rosja zgodziła się na możliwość przesyłania przez jej terytorium broni i wojsk amerykańskich do Afganistanu, uzgodniono nowy układ o redukcji strategicznej broni jądrowej, podpisany 8 kwietnia 2010 r. w Pradze. Według informacji opublikowanej 26 marca przez Biały Dom nowy układ wprowadza limity 1550 głowic jądrowych po każdej stronie, 800 rozmieszczonych i nierozmieszczonych środków przenoszenia (wyrzutni międzykontynentalnych rakiet balistycznych, okrętów wojennych mogących wystrzeliwać rakiety balistyczne i ciężkich samolotów bombowych przystosowanych do przenoszenia broni jądrowej) oraz 700 rozmieszczonych środków przenoszenia. Nowy układ posiada reżim weryfikacyjny, który obejmuje inspekcje na miejscu, demonstracje broni, wymianę danych i powiadomienia dotyczące strategicznej broni ofensywnej i obiektów będących przedmiotem układu. Według doniesień mediów ze względu na naciski Rosjan reżim ten jest mniej rygorystyczny niż przewidywał to układ START I i m.in. pozwala na utrzymanie w tajemnicy części danych telemetrycznych z testów rakiet balistycznych. Nowy traktat zawierany jest na 10 lat i może zostać przedłużony za porozumieniem stron na okres nie więcej niż 5 lat. Zawiera standardową dla porozumień z dziedziny kontroli zbrojeń klauzulę wypowiedzenia. Do wejścia układu w życie potrzebna jest jego ratyfikacja przez parlamenty obu państw. Wówczas to przestanie obowiązywać układ SORT z 2002 roku, który zakładał redukcję arsenałów nuklearnych do 1700-2200 głowic do roku 2012, ale nie przewidywał reżimu weryfikacyjnego. Biały Dom podkreśla, że nowy układ nie zawiera żadnych ograniczeń co do testowania, rozwoju czy rozmieszczania obecnych lub planowanych amerykańskich programów obrony przeciwrakietowej, co w toku negocjacji było jednym z głównych celów rosyjskich negocjatorów).

Co ciekawe USA wydają się nie tyle zainteresowane współpraca z całą UE a raczej z jej poszczególnymi członkami, z takimi potęgami jak Wielka Brytania, Francja czy Niemcy, jednakże tu może okazać się, że nie będą one tak chętne w popieraniu amerykańskich inicjatyw jak odsunięte na dalszy plan państwa Europy Środkowe - Wschodniej. Przykładem jest niezbyt chętne wysyłanie dodatkowych wojska do Afganistanu.

Podczas szczytu w 2009 r. w Pradze przywódcy mieli jednak pewne wspólne stanowiska dotyczące walki z kryzysem finansowym, zmianami klimatycznymi. Wspólnie potępili działalność Korei Północnej a USA poparły pomysł Partnerstwa Wschodniego. Ponadto USA wspierają dążenia Turcji do stania się członkiem UE, co wpłynęłoby na bezpieczeństwo tego regionu i na czym skorzystałby także Stany. Obama podczas tego szczytu kilkakrotnie podkreślał, że relacje USA - UE są kluczowe dla całego świata. Z drugiej strony w grudniu tego samego roku, podczas konferencji klimatycznej w Kopenhadze Obama negocjował z Chinami i Indiami porozumienie za plecami Europy. USA wyraźnie wyrażały swoje oczekiwania głównie co do państw starej Europy, co do zwiększenia zaangażowania w Afganistanie.

W maju 2010 r. miał się odbyć kolejny szczyt UE - USA, jednakże uczestnictwo w nim nie znalazło się w planach amerykańskiego prezydenta, stąd też zapadła decyzja o przełożeniu go na inny termin. Pojawiają się opinie, że USA mają dość ciągłego braku jedności UE w zakresie polityki zagranicznej pomimo wprowadzenia postanowień TL w tej kwestii. Także powołanie mało znanych polityków na główne stanowiska unije nie polepsza sytuacji. Cała ta sytuacja została odebrana jako afront dla UE. W obecnej sytuacji nie wiadomo kiedy odbędzie się następny szczyt, choć w dotychczasowych stosunkach odbywały się one raz , dwa razy w roku.

I choć UE i USA są głównymi partnerami gospodarczymi i handlowymi oraz w dobie wielobiegunowego świata i coraz większych problemów bardzo ważna jest ich współpraca, to trudno przewidzieć jaki obierze kierunek w najbliższym czasie. Odwołanie ostatniego szczytu, brak wspólnych inicjatyw w ostatnim czasie oraz pojawiające się opinie, że to Chiny a nie Europa stają się priorytetem dla USA, stawiają tę współpracę na gorszej pozycji.

UE i USA - muszą być partnerami we wspólnej sprawie, a nie rywalami w walce o władzę.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Historia stosunków międzynarodowych, RS
Historia stosunków miedzynarodowych konspekt wiedzy
CZYNNIK RELIGIJNY, Stosunki międzynarodowe
poprawa egzaminu zaćmińskiego z msp (1), stosunki międzynarodowe, międzynarodowe stosunki polityczne
3, Stosunki międzynarodowe, metodologia
Materiały Kolowium Nauka o Państwie Kolos, Stosunki Międzynarodowe Rok 1, Semestr 1, Nauka o Państwi
Flaminio Costa VS ENEL, stosunki międzynarodowe, sm iii rok
zerwanie stosunków dypl, Stosunki międzynarodowe, Prawo Dyplomatyczne
Unia Europejska a relacje zewnętrzne, Stosunki Międzynarodowe, Integracja Europejska
Bezpieczeństwo, ۩۩۩ Edukacja ۩۩۩, Polityka i prawo, Podstawy stosunków międzynarodowych
SM ściąga, Politologia WSNHiD, Licencjat, V SEMESTR, Stosunki międzynarodowe
12 Procesy rozbrojenia i budowy zaufania w stosunkach miedzynarodowych
Unia Europejska jako aktor stosunkow miedzynarodowych wyklad ZIEBY
CZIOMER&ZYBLIKIEWICZ ZARYS WSPÓŁCZESNYCH STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH
7 Uczestnicy stosunków międzynarodowych, ich atrybuty, pozycja w systemie miedzynarodowym i odgrywan
27 stycznia 2009, ۩۩۩ Edukacja ۩۩۩, Polityka i prawo, Podstawy stosunków międzynarodowych
organizacje-terrorystyczne, stosunki międzynarodowe
nauki kościoła, stosunki międzynarodowe

więcej podobnych podstron