Brunon Hołyst 

Zagrożenie przestępczością i terroryzmem w Polsce

I. 

Dwa wymiary rzeczywistości kryalnej 

1.  Przestępczość tradycyjna (klasyczna). 

2.  Przestępczość zorganizowana. 

3.  Kryteria odróżniające: 

A.  Socjologiczne. 

B.  Ekonomiczno­finansowe. 

C.  Kryminologiczno­kryminalistyczne. 

II. 

Cechy współczesnej przestępczości w Polsce 

1.  Gwałtowna dynamika wzrostu (od 500 tys. - 1.400 tys.). 

2.  Umiędzynarodowienie polskiej przestępczości. 

3.  Wzrost przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz mieniu w połączeniu 

z agresją, przemocą i bezwzględnością wobec ofiar. 

4.  Częstsze  używanie  broni  palnej  w  stosunku  do  pokrzywdzonych  i 

interweniujących policjantów. 

5.  Groźne  zabójstwa  o  charakterze  porachunkowym  (np.  zabójstwa  na 

zlecenie, porywanie ludzi). 

6.  Profesjonalizacja grup przestępczych. 

7.  Wpływ  tendencji  światowych  w  zakresie  przestępczości  związanej  z 

produkcją i nielegalnym obrotem narkotykami. 

8.  Szerząca się korupcja utrudniająca proces zwalczania przestępczości. 

9.  Wiek sprawców przestępstw ulega stałemu obniżeniu. 

10.  Niepokojąco  nasila  się  demoralizacja  nieletnich,  której  przejawem  jest 

m.in. popełnianie czynów karalnych. 

III. 

Dynamika przestępczości. 

Na  przestrzeni  lat  1989  -  2004  nastąpił  gwałtowny  wzrost 

przestępczości. 

Tablica 1. Liczba przestępstw stwierdzonych w latach 1989 - 2005

Page 2

2 

Rok 

Liczba przestępstw 

1989 

547 589 

1990 

883 346 

1991 

866 095 

1992 

881 076 

1993 

852 507 

1994 

906 157 

1995 

974 941 

2003 

1 446 643 

2004 

1 461 217 

III kw. 2005 

ok. 1 380 000 

Źródło: Komenda Główna Policji 

Chociaż w 2004 r. ogólny wskaźnik dynamiki wyniósł 99,6 to jednak dla 

wielu przestępstw nastąpił wzrost. Dotyczy to np. przestępstw: narkotykowych 

(124,7), przeciwko własności intelektualnej i przemysłowej (122,5), fałszerstw 

gospodarczych  (109,9),  obrotowi  gospodarczemu  (109,1)  oraz  przeciwko 

życiu i zdrowiu (101,5). Jest zjawiskiem pozytywnym, iż w 2004 r. zmniejszyła 

się liczba zabójstw (z 1039 w 2003 r. do 980 w 2004 r.); liczba rozbojów z 

użyciem  broni  palnej  (z  1149  w  2003  r.  do  1058  w  2004  r.),  kradzieży 

samochodu (z 54 291 w 2003 r. do 51 150 w 2004 r.). 

IV. 

Struktura przestępczości 

W strukturze przestępstwa dominują czyny przeciwko mieniu. 

Tablica 2. Przestępczość w 2004 roku - Polska 

Rodzaj przestępstwa 

Współczynnik zagrożenia 

na 100 tys. ludności 

Ogółem 

2003 

3 839,9 

1 466 643 

2004 

3 827,2 

1 461 217 

Przestępstwa ogółem 

WD 

99,6 

2003 

2 883,6 

1 101 387 

2004 

2 842,6 

1 085 295 

Kryminalne 

WD 

98,5 

2003 

396,9 

151 596 

2004 

398,5 

152 148 

Gospodarcze 

WD 

100,4 

Rodzaj przestępstwa 

Współczynnik zagrożenia 

Ogółem

Page 3

3 

na 100 tys. ludności 

2003 

84,5 

32 288 

2004 

86,2 

32 925 

Przeciwko życiu i zdrowiu 

WD 

102,0 

2003 

82,1 

31 346 

2004 

83,3 

31 819 

Kryminalne przeciwko życiu 

i zdrowiu 

WD 

101,5 

2003 

2,7 

1 039 

2004 

2,6 

980 

Zabójstwo 

WD 

94,3 

2003 

41,0 

15 669 

2004 

41,4 

15 814 

Uszczerbek na zdrowiu 

WD 

100,9 

2003 

36,7 

14 010 

2004 

37,6 

14 338 

Udział w bójce lub pobiciu 

WD 

102,3 

2003 

6,1 

2 322 

2004 

5,7 

2 176 

Zgwałcenie 

WD 

93,7 

2003 

2210,7 

844 363 

2004 

2141,7 

817 696 

Kryminalne przeciwko 

mieniu 

WD 

96,8 

2003 

135,3 

51 688 

2004 

127,4 

48 636 

Rozbój, kradzież i 

wymuszenie rozbójnicze 

WD 

94,1 

2003 

12,9 

4 939 

2004 

12,1 

4 627 

w tym: rozbój z bronią palną 

lub innym niebezpiecznym 

przedmiotem 

WD 

93,7 

2003 

3,0 

1 149 

2004 

2,8 

1 058 

Z użyciem broni palnej 

WD 

92,1 

2003 

880,1 

336 143 

2004 

888,1 

339 086 

Kradzież cudzej rzeczy 

WD 

100,9 

2003 

771,4 

294 654 

2004 

698,2 

266 591 

Kradzież z włamaniem 

WD 

90,5 

2003 

142,1 

54 291 

2004 

134,0 

51 150 

Kradzież samochodu 

WD 

94,2 

2003 

168,6 

64 384 

2004 

173,9 

66 397 

Fałszerstwo kryminalne 

WD 

1 03,1 

2003 

114,9 

43 885 

2004 

118,8 

45 350 

Oszustwo kryminalne 

WD 

103,3 

2003 

124,6 

47 605 

2004 

155,5 

59 356 

Narkotykowe 

WD 

124,7 

Rodzaj przestępstwa 

Współczynnik zagrożenia 

na 100 tys. ludności 

Ogółem

Page 4

4 

2003 

230,5 

88 030 

2004 

220,4 

84 164 

Gospodarcze przeciwko 

mieniu 

WD 

95,6 

2003 

33,3 

12 700 

2004 

40,8 

15 563 

Przeciwko własności 

intelektualnej i 

przemysłowej 

WD 

122,5 

2003 

56,5 

21 595 

2004 

62,2 

23 737 

Fałszerstwo gospodarcze 

WD 

109,9 

2003 

30,7 

11 719 

2004 

31,2 

11 922 

Fałszerstwo pieniędzy 

polskich, obcych i papierów 

wartościowych 

WD 

101,7 

2003 

170,3 

65 055 

2004 

138,6 

52 918 

Oszustwo gospodarcze 

WD 

81,3 

2003 

28,7 

10 961 

2004 

31,3 

11 959 

Przeciwko obrotowi 

gospodarczemu 

WD 

109,1 

2003 

12,3 

4 691 

2004 

10,0 

3 829 

Skarbowe 

WD 

81,6 

8,5 

3 231 

51 688 

2004 

5,7 

2 160 

w tym: akcyzowe 

WD 

66,9 

2003 

442,0 

168 827 

2004 

464,4 

177 296 

Drogowe 

WD 

105,0 

V. 

Geografia kryminalna 

Biorąc  pod  uwagę  liczbę  przestępstw,  największą  ich  liczbę 

stwierdzono w województwie śląskim. Rocznie popełnianych jest ponad 200 

tys.  przestępstw,  tj.  ponad  14%  wszystkich  przestępstw  znalazły  się 

województwa:  dolnośląskie  (130  tys.),  wielkopolskie  (118  tys.)  i  pomorskie 

(112  tys.).  Pomiędzy  województwem  dolnośląskimi  wielkopolskim,  zatem  na 

trzecim miejscu znalazł się obszar tzw. Wielkiej Warszawy - teren wydzielony 

w statystykach policyjnych od 2001 r., znajdujący się pod nadzorem Komendy 

Stołecznej Policji. W każdym z wymienionych obszarów popełniono ponad 8% 

wszystkich przestępstw w Polsce. 

Najmniej  przestępstw  popełniono  w  województwach  podlaskim, 

świętokrzyskim i opolskim. W każdym z nich popełniono mniej niż 40 tys. (3 %) 

wszystkich  przestępstw  stwierdzonych  na  terenie  kraju.  O  ile  kolejność 

województw pod względem liczby stwierdzanych przestępstw nie zmieniała się 

na  początku  rankingu,  o  tyle  na  jego  końcu  następowały  zmiany. W  latach

Page 5

5 

1998­2005 najmniej przestępstw stwierdzono w województwie opolskim, a w 

latach 2001­2002­ w województwie podlaskim. 

Liczba  stwierdzonych  przestępstw  w  poszczególnych  województwach 

nie jest jednak miarodajna w porównaniach między nimi, gdyż województwa 

różnią się znacząco liczbą ludności. Aby móc obiektywnie określić zagrożenie 

w poszczególnych województwach i wskazać województwa o największej skali 

przestępczości,  należy  odnieść  liczbę  stwierdzonych  przestępstw  do  liczby 

ludności zamieszkującej dane województwo. 

Przeliczenie  takie  wykazuje,  że  największym  współczynnikiem 

przestępczości  charakteryzują  się  województwa  położone  na  zachodzie, 

północnym  zachodzie  i  północy  Polski.  W  ostatnich  pięciu  latach  najwięcej 

przestępstw  w  przeliczeniu  na,  100  tys.  ludności  popełniono  w 

województwach: zachodnio­ pomorskim, pomorskim, lubuskim, dolnośląskim i 

na  terenie  objętym  nadzorem  przez  KSP.  Znamienne  jest,  że  z  wyjątkiem 

obszaru  znajdującego  się  pod  nadzorem  KSP  są  to  województwa 

przygraniczne. Generalnie zaś w skali Polski jest widoczna prawidłowość, że 

współczynnik przestępczości wzrasta od południowego wschodu na północny 

zachód, a największym zagrożeniem charakteryzują się tereny dawnych Ziem 

Odzyskanych. 

Jednym z uwarunkowań kształtujących do dziś skalę przestępczości na 

tych terenach są historyczne dzieje tych ziem po drugiej wojnie światowej. Po 

zmianie  ustroju  występowało  tam  wielkie  bezrobocie.  Po  drugiej  wojnie 

światowej  nie  rozparcelowano  większości  majątków  ziemskich  na  Ziemiach 

Odzyskanych  na  tych  obszarach  utworzono  przeważającą  część 

Państwowych  Gospodarstw  Rolnych  (PGR)  w  Polsce.  Po  upadku  PGR­ów, 

mimo  wysiłków  Agencji Własności  Rolnej  Skarbu  Państwa  (obecnie  Agencji 

Nieruchomości Rolnych), większości tych ziem nie zdołano zagospodarować, 

co  spowodowało  katastrofalne  bezrobocie  wśród  dawnych  załóg  PGR­ 

owskich. 

Drugim  czynnikiem  generującym  skalę  przestępczości  jest  bliskość 

granicy z Niemcami, co owocuje wzmożonym przepływem ludności przez ten 

obszar i wzrostem liczby prowadzonych interesów, często nielegalnych. 

Najmniejszym 

współczynnikiem 

przestępczości 

w 

Polsce 

charakteryzują  się  województwa  wschodnie,  środkowowschodnie  i

Page 6

6 

południowo­wschodnie.  Zdecydowanie  najbezpieczniejsze  jest  województwo 

podkarpackie  -  stwierdzono  tutaj  2.300  przestępstw  na  każde  100  tys. 

ludności.  Dla  porównania  w  województwie  pomorskim  było  ich  ponad 

dwukrotnie  więcej  (5.100  na  100  tys.  mieszkańców).  Kolejnymi 

województwami,  które  zajmują  końcowe  miejsca  w  rankingu,  są:  podlaskie, 

mazowieckie (bez obszaru znajdującego się pod nadzorem KSP), lubelskie i 

świętokrzyskie. We wszystkich wymienionych województwach na każde 100 

tys. mieszkańców przypadało mniej niż 3 tys. stwierdzonych przestępstw. W 

odróżnieniu  od  obszarów  Ziem  Odzyskanych  tereny  te,  a  szczególnie 

wschodnie  obszary,  zamieszkuje  ludność  zasiedziała  od  pokoleń, 

wychowująca  dzieci  w  sposób  tradycyjny  i  odznaczająca  się  religijnością. 

Czynniki te mogą mieć znaczenie w ocenie skali przestępczości. Zastanawiać 

może dość odległa pozycja województwa mazowieckiego w rankingu, jednak 

należy  pamiętać,  że  z  niego  został  wydzielony  obszar  pozostający  pod 

kontrolą  KSP,  w  którym  przestępczość  jest  najwyższa  w  kraju.  W 

województwach  pomorskim,  śląskim  czy  wielkopolskim  nie  wyłączano  w 

celach  statystycznych  dużych  ośrodków  miejskich,  choć  charakteryzują  się 

również dużą liczbą stwierdzonych przestępstw. Taka sytuacja utrudnia nieco 

analizę porównawczą. 

Przestępczość w miastach 

Spośród wszystkich miast wojewódzkich najwięcej przestępstw zostało 

stwierdzonych w Warszawie (ponad 130 tys.), jednak biorąc pod uwagę liczbę 

ludności,  współczynnik  przestępczości  nie  jest  w  Warszawie  najwyższy  - 

wynosi  on  5675  na  100  tys.  mieszkańców.  Ryzyko,  że  padniemy  ofiarą 

jakiegokolwiek  przestępstwa  w  Warszawie,  wynosi  zatem  5,7%.  Większe 

ryzyko  występuje  w  Gdańsku  (7,6%),  Poznaniu  (7,5%)  i  Szczecinie  (6,7%). 

Najmniejszym ryzykiem charakteryzuje się Białystok (3,5%), Rzeszów (4,1%) i 

Lublin (4,4%). Najmniej przestępstw jest popełnianych w Rzeszowie (6,7 tys.), 

Opolu (7,0 tys.) i Gorzowie Wielkopolskim (7,2 tys.). 

VI. 

Wybrane problemy przestępczości zorganizowanej 

1.

  Korupcja

 

Już  w  latach  dziewięćdziesiątych  obserwowany  był  systematyczny 

wzrost zagrożenia przestępczością korupcyjną, która przynosi znaczne straty 

Skarbowi  Państwa.  Przestępstwa  te  charakteryzuje  wysoki  stopień

Page 7

7 

niewykrywalności.  Jest  to  jedno  z  niewielu  zachowań  w  dziedzinie 

przestępczości, które nie pozostawia praktycznie śladów. 

Większość  społeczeństwa  wyznaje  podgląd,  że  wysocy  urzędnicy 

państwowi  czerpią  korzyści  z  pełnionych  funkcji  publicznych,  a  załatwienie 

wielu spraw wiąże się z koniecznością wręczenia łapówki. 

Trudno  jest  podać  definicję  łapownictwa  (często  określanego  jako 

korupcja),  która  nie  byłaby  kontrowersyjna.  Można  jednak  wymienić  pewne 

kryteria  w  nawiązaniu  do  różnych  prób  definicyjnych:  1)  nadużycie  funkcji 

urzędowej; 2) działanie na zlecenie albo z własnej inicjatywy; 3) osiągnięcie 

względnie  dążenie  do  uzyskania  osobistej  korzyści;  4)  wystąpienie 

bezpośredniej  lub  pośredniej  szkody,  albo  też  innego  uszczerbku  dla  ogółu 

społeczeństwa  bądź  przedsiębiorstwa  (instytucji);  5)  utrzymywanie  w 

tajemnicy bądź ukrywanie machinacji przestępczych. 

Zgodnie z definicją Banku Światowego korupcja oznacza nadużywanie 

stanowisk  publicznych  do  osiągnięcia  prywatnych  korzyści.  Najwyższa  Izba 

kontroli przyjęła zaś następujące definicje tego zjawiska: 

1)  nominalną - zgodnie z nią korupcja oznacza psucie się, gnicie, rozkład 

moralny.  Takie  pojęcie  korupcji  mieści  w  sobie  dodatkowe  elementy 

podporządkowania przekupywanych osób, osiąganie przez to możliwości 

trwalszego dysponowania nimi, posługiwania się kupionymi ludźmi; 

2)  realną. Na jej podstawie wyodrębniono:

•

korupcję  w  urzędzie  -  na  ten  rodzaj  korupcji  składają  się  akty 

sprzedajności  i  przekupstwa  dotyczące  określonej  grupy  osób, 

szeroko  rozumianych  jako  urzędnicy.  W  tym  wypadku 

zachowaniom  takim  często  towarzyszy  skłonność  do  tworzenia 

procedur  administracyjnych  generujących  i  podtrzymujących 

sztuczne ograniczenia w uprawnieniach stron, pośrednio służących 

nieujawnianiu istotnych fragmentów załatwiania spraw. Tej korupcji 

sprzyja długie oczekiwanie przez zainteresowanych na załatwienie 

spraw,  uchylanie  się  przez  urzędy  od  podejmowania  decyzji, 

celowe  odwlekanie  spraw,  rozwiązywanie  spraw  „na  odwal  się”, 

niejako z ukierunkowaniem na ponowne ich rozpoznanie i ponowne 

wydanie decyzji. Przepisy przeciwdziałające tej formie korupcji są 

najstarszymi w naszym systemie prawnym. Powiązane są one dość

Page 8

8 

często z zasadami etyki zawodowej. Można je podzielić na: zakazy 

kumulacji  stanowisk  (ról  publicznych),  zakazy  podejmowania 

działalności  (dodatkowego  zatrudnienia)  mogącego  podawać  w 

wątpliwość  bezstronność  (obiektywność)  urzędnika,  zasady 

precyzujące  reguły  podejmowania  decyzji  tzw.  uznaniowych, 

zasady  optymalizujące  struktury  organizacyjne  służb  publicznych 

pod kątem uproszczenia procedur podejmowania decyzji;

•

korupcję polityczną - nazwie tej przypisuje się dwojakie znaczenie. 

Potocznie  kojarzona  jest  z  politycznym  charakterem  funkcji 

pełnionej  przez  daną  osobę,  z  drugiej  zaś  strony  -  za 

korupcjogenne  uważa  się  wątpliwej  natury  sposoby  finansowania 

partii  politycznych.  Regulacje  prawne  dotyczące  przeciwdziałania 

tej formie korupcji podzielić można na: przepisy dotyczące sposobu 

finansowania  działalności  politycznej,  przepisy  zakazujące 

konkretnym  osobom  pełniącym  funkcje  publiczne  aktywności 

politycznej,  przepisy  zakazujące  działalności  partii  i  organizacji 

politycznych 

w 

określonych 

publicznych 

strukturach 

organizacyjnych;

•

korupcję  gospodarczą  posiadającą  różne  stopnie  szczegółowości. 

Według  jednej  z  najogólniej  sformułowanych  definicji  stanowią  ją 

wszelkie  akty  przekupstwa  i  sprzedajności,  zmierzające  do 

wywarcia wpływu na wydarzenia gospodarcze. Korupcja taka godzi 

jednocześnie w dwie podstawowe reguły: uczciwej konkurencji (co 

ma  szczególne  znaczenie  przy  zleceniach  publicznych)  oraz  w 

prawidłowe  funkcjonowanie  i  autorytet  instytucji  publicznych. 

Przepisy prawne odnoszące się do tej formy korupcji znajdują się 

przede  wszystkim  w  ustawach  regulujących  zasady  uczciwej 

konkurencji  oraz  w  ustawie  o  ograniczeniu  prowadzenia 

działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne; 

3)  definicja jurydyczna odnosi się do tych przejawów korupcji, które zostały 

spenalizowane  i  wynikają  z  obowiązującego  kodeksu  karnego. 

Podstawowy  zakres  uregulowań  dotyczy  definicji  osoby  korumpowanej 

oraz celu korumpowania. 

Korupcję można także sklasyfikować zgodnie z propozycją Alatasa i wyróżnić:

Page 9

9 

1)  korupcję autogeniczną - zachodzącą bez wikłania innych osób, 

2)  korupcję  nepotystyczną  -  polegającą  na  nielegalnych  działaniach  dla 

dobra rodziny, 

3)  korupcję transakcyjną - angażującą co najmniej dwie osoby, 

4)  korupcję wymuszającą - polegającą na aktywnym korumpowaniu innych, 

5)  korupcję inwestującą - z nadzieją na uzyskanie faworów lub przywilejów 

w przyszłości, 

6)  korupcję  pomocniczą  -  mającą  na  celu  zabezpieczenie  aktualnego 

układu korupcyjnego. 

Pojęcie  korupcji  funkcjonuje  jedynie  na  płaszczyźnie  teoretycznej. 

Dlatego często tworzy się tzw. doraźne definicje korupcji na użytek praktyki. 

Brak  ujednoliconego  i  konkretnego  pojęcia  tego  zjawiska  powoduje  duże 

zamieszanie  etycznego  i  za  pomocą  norm  prawnych,  od  Konstytucji 

poczynając, na rozporządzeniach kończąc, w ani jednym przypadku nie jest 

użyty  wyraz  „korupcja”,  nie  ma  też  nigdzie,  nawet  w  skromnym  zakresie, 

definicji prawnej tego tak niebezpiecznego dla państwa, demokracji i rozwoju 

gospodarczego zjawiska. 

W  polskim  systemie  prawnym  przepisy  prawne  dotyczące  zjawiska 

korupcji tworzone były na przestrzeni co najmniej kilku lat. Odzwierciedla to w 

pewien sposób ewolucję poglądów na stopień zagrożenia korupcją, niestety 

odbija się ujemnie na funkcjonowaniu systemu norm prawnych. 

Tradycyjnie uważa się, że głównymi przyczynami korupcji są niskie płace 

pracowników  państwowych  i  słaby  system  monitoringu  ich  pracy.  Nie  są  to 

jednak  jedyne  przesłanki  takich  zachowań.  Dodatkowym  bodźcem  do 

szerzenia się korupcji jest zmniejszanie się poczucia zagrożenia karą należną 

potencjalnym  kryminalistom,  spowodowane  biernym  zachowaniem  sądów  w 

zakresie egzekucji wyroków. Jednym z lekarstw, zdaniem specjalistów, może 

być zwiększenie wynagrodzeń dla kontrolerów lub też wynajęcie prywatnych 

agencji kontrolujących. 

Z posiadanego przez Policję rozpoznania wynika, że od dłuższego czasu 

wzrasta w naszym kraju zagrożenie przestępczością korupcyjną występującą 

w różnych sferach działalności publicznej. Aktualnie notuje się rocznie około 

3.000 przestępstw korupcyjnych.

Page 10

10 

2.

  Przestępczość narkotykowa

 

Duży zakres wiktymizacji powoduje przestępczość związana z produkcją 

i dystrybucją narkotyków. 

Utrzymuje się wysokie zagrożenie zarówno produkcja, jak i dystrybucją 

narkotyków syntetycznych (amfetaminy); produkcja tego środka odurzającego 

odbywa  się  w  zasadzie  na  terenie  Polski  (występuje  również  amfetamina 

pochodząca  z  Litwy),  coraz  częściej  prekursory  (w  postaci  BMK)  pochodzą 

zza  wschodniej  granicy  (Białoruś,  Ukraina),  nowym  kierunkiem  są  Chiny, 

Mniejsze zapotrzebowanie występuje na takie narkotyki, jak kokaina i heroina 

ze względu na wysokie ceny sprzedaży. 

Rynek  zbytu  narkotyków  rozszerza  się  na  miejscowości  dotychczas 

niekontrolowane  przez  grupy  przestępcze  (organizowanie  sieci  dealerów), 

rynek zbytu narkotyków tworzony jest z wykorzystaniem lokali rozrywkowych, 

dyskotek,  szkół,  wyższych  uczelni  (z  miast  wojewódzkich  rozszerza  się  na 

powiaty). 

Aktualne  rozpoznanie  wskazuje  na  zwiększenie  się  zagrożeń 

przestępczością  narkotykową  ze  strony  rosyjskojęzycznych  grup 

przestępczych  (głównie  grup  ukraińskich);  sytuacja  taka  jest  spowodowana 

głównie  znacznym  wzrostem  ilości  nielegalnych  upraw  konopi  indyjskich  na 

terenie Ukrainy oraz przemytem do Polski taniej marihuany i haszyszu. Jest to 

również znany kierunek przemytu BMK ­ prekursora do produkcji amfetaminy. 

Grupy  przestępcze,  których  głównym  przedmiotem  działalności  jest 

przemyt i handel narkotykami, mają powiązania międzynarodowe, dysponują 

rezydentami na terenie Europy Zachodniej, np. w Niemczech, Holandii, Belgii, 

utrzymują również kontakty przestępcze na terenie Ameryki Południowej, skąd 

sprowadzaj a narkotyki w szczególności na tzw. połyk. 

Grupy zorganizowane nadal działają aktywnie, uczestnicząc w przemycie 

do krajów Skandynawii; odnotowano przemyty amfetaminy i heroiny szlakiem 

wiodącym  przez  Słowację,  Czechy,  Niemcy,  Danię  do  Szwecji  i  Norwegii; 

innym ustalonym szlakiem przemytu narkotyków jest droga morska przez porty 

Świnoujście, Ystad. 

Członkowie  grup  przestępczych  aktywnie  uczestniczą  w  pozyskiwaniu 

obywateli polskich pochodzących z obszarów rolniczych i małych miast jako 

kurierów przemytu kokainy (w tym także „na połyk").

Page 11

11 

Na  przestrzeni  ostatnich  kilku  lat  obserwuje  się  stały  wzrost  dynamiki 

ujawniania przestępstw związanych z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii ­ 

ok. 30­40% w skali każdego roku. 

Rynek narkotykowy w Polsce upodabnia się do rynku narkotykowego w 

Europie  Zachodniej,  stanowiąc  stały  element  międzynarodowego 

narkobiznesu. Polska nie jest już tylko państwem tranzytowym dla przemytu 

środków  odurzających,  ale  również  producentem  (np.  amfetaminy)  i 

poważnym klientem. 

Pojawia się w sposób bardzo widoczny rynek brązowej heroiny, a także 

zaznacza się wyraźnie popyt na kokainę. 

W dalszym ciągu utrzymuje się zapotrzebowanie na tzw. polską heroinę. 

Należy liczy t się ze wzrostem zapotrzebowania na ten narkotyk ze wszystkimi 

konsekwencjami jakie rodzi zażywanie tej substancji, a także z zagrożeniem 

zakażeniami HIV i żółtaczkami wszczepiennymi. 

Należy  zauważyć,  że  w  Polsce  narkotyki  są  już  dostępne  nie  tylko  w 

dużych  miastach  i  aglomeracjach  miejskich,  ale  praktycznie  w  każdej 

miejscowości.  Szczególnie  niebezpieczne  zjawisko  związane  jest  z  tym,  że 

ecstasy,  amfetamina  i  marihuana  są  powszechnie  dostępne  w  większości 

szkół. 

Polska  jako  kraj  leżący  na  szlaku  tranzytowym  heroiny  stała  się  od 

pewnego  czasu  ­  krajem­magazynem  tego  narkotyku,  gdzie  jest  on 

przepakowywany i przygotowywany do dalszego transportu. 

Obywatele  Polski  są  wykorzystywani  jako  kurierzy  narkotyków  i 

werbowani świadomie bądź też są wykorzystywani do transportu narkotyku, a 

nie znają faktycznego powodu podróży. 

Głównym  środkiem  przemytu  narkotyków  pozostaje  transport 

samochodami  TIR  przez  przejścia  o  dużym  nasileniu  ruchu  granicznego. 

Większość konfiskat przemycanej heroiny ma miejsce na granicy jednak już 

po  stronie  polskiej.  Nie  zrezygnowano  z  transportu  półciężarówkami  i 

samochodami osobowymi. 

W 2004  r.  funkcjonariusze  CBŚ  KGP,  współdziałając  z  Izbą  Celną  w 

Białej  Podlaskiej,  ujawnili  i  zabezpieczyli    43  kg  heroiny  (o  przybliżonej 

wartości  czarnorynkowej  wynoszącej  4500  tys.  zł),  przewożonej  w  ciągniku 

siodłowym  marki  Renault,  należącym  do  tureckiej  firmy  spedycyjnej  "Sinan"

Page 12

12 

przez  przejście  graniczne  w  Koroszczynie.  Narkotyki  ukryte  były  w  skrytce 

znajdującej  się  w  kabinie  ciągnika  siodłowego,  pomiędzy  podsufitką,  a 

dachem kabiny. Heroina znajdowała się w 79 pakunkach, przygotowanych z 

warstw  worków  foliowych  i  taśm  samoprzylepnych,  zalanych  parafiną. 

Kierowca  docelowo  miał  dojechać  do  Düsseldorfu  w  Niemczech.  W  toku 

czynności procesowych zabezpieczono ciągnik wraz z naczepą wartości ok. 

60 tys. euro. Zatrzymano kierowce. obywatela Turcji, któremu przedstawiono 

zarzut wwiezienia na terytorium RP heroiny, tj. o czyn niezgodny z ustawą o 

przeciwdziałaniu narkomanii. 

Polska jest coraz częściej wykorzystywana przez zorganizowane grupy 

przestępcze  do  przemytu  kokainy  z  Ameryki  Południowej  do  Europy 

Zachodniej. 

Kokaina ukrywana jest najczęściej w artykułach, które są importowane 

z tego kontynentu jak np. banany, kwiaty itp. 

W  dalszym  ciągu  obserwuje  się  tendencje  wykorzystania  obywateli 

polskich jako kurierów przewożących kokainę na tzw. połyk. 

Obywatele  polscy  są  werbowani  przez  polskie,  a  także  zagraniczne 

(m.in. nigeryjskiej grupy przestępcze. Dodatkowo coraz częściej odnotowuje 

się  aktywność  przestępców  na  szlaku  morskim  wiodącym  z  Ameryki 

Południowej  do  Europy.  Na  tej  drodze  przemytu  wykorzystywane  są  statki 

handlowe. 

Jednocześnie  kokaina  przemycana  jest  do  Polski  również  przy 

wykorzystaniu legalnie działających firm kurierskich oraz pocztowych z uwagi 

na fakt, że jest to najtańszy i najbezpieczniejszy sposób przemytu (nie biorą w 

nim  bezpośredniego  udziału  członkowie  grup  czy  też  kurierzy).  Narkotyki 

ukrywane  są  m.in.  w  oryginalnych  opakowaniach  produktów  spożywczych  i 

kosmetykach. 

W listopadzie 2004 r

.

 CBŚ KGP dokonało realizacji sprawy dotyczącej 

zorganizowanej  grupy  przestępczej  zajmującej  się  przemytem  kokainy  z 

Ameryki  Południowej  do  Europy,  w  tym  ­  do  Polski.  Członkowie  grupy 

posługiwali  się  przerobionymi  paszportami,  przedstawiając  w  nich  fikcyjne 

dane.  Kurierzy  przemycali  kokainę  na  tzw.  połyk  każdorazowo  ok.  80­100 

kapsułek  z  kokainą.  Za  każdy  udany  przemyt  narkotyków  kurier  otrzymywał 

ok. 10 tys. zł. Przemycona kokaina transportowana była do Kielc, poddawana

Page 13

13 

obróbce chemicznej i przygotowywana do odsprzedaży. Głównymi odbiorcami 

były środowiska przestępcze z terenu Warszawy. Grupa miała w Warszawie 

swojego  rezydenta,  który  z  jej  ramienia  reprezentował  w  tym  zakresie  jej 

interesy. 

Ustalono,

 że

 w nielegalnych laboratoriach działających na terenie kraju 

coraz częściej jej wytwarza się amfetaminę, metamfetaminę w formie tabletek i 

rozprowadza jako ecstasy. 

Do  końca  2004

  r.

  ujawniono  na  terenie  Polski  17  nielegalnych 

laboratoriów narkotyków syntetycznych (w 2002 r

.

 ­ 15, w 2003 r. ­ 10). 

W dalszym ciągu utrzymuje się wysoka liczba przestępstw nielegalnym 

przywozie. wywozie lub tranzycie narkotyków syntetycznych i ich prekursorów. 

Z uwagi na dodatkową syntezę prekursorów, która wydłuża proces produkcji 

oraz  podnosi  koszty  produktu  finalnego,  zorganizowane  grupy  przestępcze 

starają się pozyskać niezbędne substancje także innymi sposobami. Jednym z 

nich jest ich przemyt do Polski zza wschodniej granicy, głównie z krajów b. 

ZSRR. 

Amfetamina  oraz  jej  pochodne  nadal  przerzucane  są  głównie  drogą: 

morską  ­  poprzez  porty  morskie,  lądową  ­  jedną  z  tras  lądowych  jest 

zmodyfikowany  szlak  morski  do  Szwecji,  powietrzną  ­  przesyłki  kurierskie  z 

Polski do USA, pocztową. 

Rząd  .Stanów  Zjednoczonych  planuje  uruchomienie  w  Polsce  biura 

agencji antynarkotykowej DEA (Drug Enforcement Administration). Powstała w 

1972 r., w którym najpoważniejszym problemem był przemyt heroiny i kokainy 

w  celu  skuteczniejszego  zwalczania  operacji  na  terenie  Europy  Środkowo­ 

Wschodniej.  Polska  amfetamina  jest  kupowana  przez  gangi  całego  świata, 

nawet z Indii czy Australii. 

Przewidywania Europejskiego Centrum Monitorowania ds. Narkotyków i 

Uzależnień ­ Narkotykowych (EMCDDA) z 2001 r. wskazują, że narkotykami 

dominującymi  na  rynku  europejskim  w  ciągu  najbliższych  kilku  lat  będzie 

amfetamina i jej pochodne (w szczególności ecstasy). Prognozy te odnoszą 

się również do Polski. Największym europejskim producentem amfetaminy jest 

Holandia, gdzie w latach 1999­2002 ujawniono 147 laboratoriów amfetaminy i 

jej  pochodnych.  W  krajach  Unii  Europejskiej  w  ostatnich  czterech  latach 

'zlikwidowano 217 nielegalnych wytwórni amfetaminy.

Page 14

14 

Widoczne  jest  również  stałe  zagrożenie  przestępstwami  w  Wielkiej 

Brytanii, Belgii i Niemczech, natomiast zastanawiający  jest fakt, że w takich 

krajach, jak: Francja, Szwecja. Hiszpania. Austria i Finlandia, w analizowanym 

okresie nie ujawniono żadnego laboratorium amfetaminy. 

Specjaliści  ONZ  oceniają,  że  narkotyki  stosuje  200  mln  ludzi,  w  tym 

marihuanę (konopie indyjskie) 140 mln, kokainę 14 mln, a heroinę 8 mln. Jak 

widać pierwsze miejsce pod względem częstości stosowania zajmują konopie 

indyjskie (

cannabis

), które ustępują jedynie alkoholowi i papierosom. Według 

NIDA

 (National lnstitute on Drug Abuse)

 blisko 60% Amerykanów ma kontakt z 

preparatami cannabis. Niewątpliwy wpływ na tak wielki społeczny zasięg tego 

zjawiska  ma  znaczny  stopień  akceptacji  albo  raczej  niewielki  stopień 

dezaprobaty  społecznej  dla  używania  preparatów  cannabis,  których  efekty 

zażywania  bywają  często  przedstawiane  jako  nieszkodliwe  i  rekreacyjne, 

chociaż  wiadomo  ponad  wszelka  wątpliwość,  że  oprócz  chwilowego 

euforycznego samopoczucia wywołują one silne działanie toksyczne i mogą 

doprowadzić do uzależnienia. 

Środki  odurzające  i  psychotropowe  używane  są  w  sposób 

zróżnicowany pod względem częstotliwości i intensywności. Ich użytkowników 

można podzielić na trzy grupy:

− osoby eksperymentujące z narkotykami, tj. takie które miały kiedykolwiek 

kontakt z jakimś środkiem psychoaktywnym; jest to tzw. grupa ryzyka;

− okazjonalni  użytkownicy  narkotyków.  tj.  osoby  przyjmujące  narkotyki  w 

sposób  mniej  lub  bardziej  regularny;  jest  to  grupa  bezpośredniego 

zagrożenia nałogiem;

− osoby  uzależnione  ­  pacjenci  z  bardzo  silnie  zaburzoną  zdolnością 

normalnego funkcjonowania społecznego. 

B.

  Handel żywym towarem

 

Przemiany społeczno­polityczne i gospodarcze w Europie Środkowej i 

Wschodniej związane z upadkiem komunizmu przyczyniły się w istotnej mierze 

również do powstania zjawisk niekorzystnych w postaci gwałtownego wzrostu 

bezrobocia  i  dalszych  negatywnych  skutków  jak  obniżenie  poziomu  życia 

wielu  rodzin.  Jednocześnie  otwarcie  granic  i  ułatwienia  w  otrzymaniu 

paszportów stanowiły zachętę do emigracji do zamożnych krajów zachodnich.

Page 15

15 

Nową  sytuację  szybko  zaczęły  wykorzystywać  grupy  przestępcze,  które 

przystąpiły  do  organizowania  przerzutów  ludzi  z  tych  terenów  na  Zachód 

niezależnie  od  indywidualnych  wyjazdów.  Kraje  takie  jak  Polska,  Węgry, 

Czechy, Słowacja oraz powstałe w wyniku rozpadu Jugosławii od dawna były 

krajami tranzytowymi dla grup emigrantów z Azji, ale stopniowo stawały się 

również  rejonami,  z  których  ludzie,  zwłaszcza  młodzi,  zaczęli  emigrować  z 

nadzieją na poprawę bytu poprzez uzyskanie możliwości pracy. 

Często zdarza się, że wewnętrzne konflikty zbrojne destabilizują życie 

ludności  i  powodują  jej  przemieszczanie  się  jak  w  przypadku  państw 

bałkańskich. Grupy przestępcze, które zajmowały się przerzutem emigrantów 

z krajów azjatyckich, szybko zorientowały się w możliwościach organizowania 

przemytu obywateli z własnych krajów i przystąpiły do ich werbowania. Często 

niski  poziom  wykształcenia  chętnych  do  emigracji  i  ich  naiwność  ułatwiały 

werbowanie i powodowały, że stawali się oni na Zachodzie ofiarami handlu i 

prostytucji.  Przemyt  ludzi  stał  się  dla  organizatorów  źródłem  wielkich 

dochodów  i  procederem  bardziej  bezpiecznym  niż  handel  narkotykami  czy 

przemyt  papierosów  z  uwagi  na  małe  ryzyko  wykrycia  i  brak  przepisów 

karnych lub  tylko  niskie  kary  za  te  przestępstwa  w  ustawodawstwach  wielu 

krajów.  Za  dużym  zainteresowaniem  grup  zorganizowanej  przestępczości 

przemytem ludzi przemawia znaczne zapotrzebowanie na tanią siłę roboczą w 

domach,  rolnictwie  i  usługach  krajów  zachodnich,  a  także  w  przemyśle 

rozrywkowym, w tym w prostytucji i pornografii. Przemyt ludzi ułatwiają także 

słabe kontrole graniczne oraz wielka podaż osób chcących wyrwać się z biedy 

i marzących o szybkim dorobieniu się majątków. 

Mitom  łatwego  zarobku  i  życia  w  luksusie  w  porównaniu  z 

dotychczasową  wegetacją  w  szczególności  ulegają  młode  kobiety  i  to  one 

stanowią  główną  cześć  nielegalnej  emigracji  z  krajów  Europy  Środkowej  i 

Wschodniej. 

Nierzadko  sposobem  rekrutacji  są  ogłoszenia  matrymonialne  lub 

namowy  koleżanek,  które  już  były  na  Zachodzie.  Osobiste  kontakty  z 

pośrednikami mają zapewnić większą wiarygodność możliwości zatrudnienia, 

a niekiedy służą już podpisaniu kontraktu o prace. Zwykle ofiary podpisując 

kontrakt  w  języku  obcym,  którego  nie  znają,  nie  wiedzą,  co  naprawdę  je 

czeka.

Page 16

16 

Werbownicy z kolei nie kierują się kwalifikacjami osób, lecz wiekiem i 

wyglądem zewnętrznym. Kobiety, które zdecydowały się na wyjazd za granicę, 

z reguły przestają się obawiać konsekwencji nielegalnego jej przekroczenia i 

godzą  się  na  wszelkie  niebezpieczeństwa  z  tym  związane,  np.  transport  w 

skrytkach samochodów ciężarowych czy bagażniku. Te, które chcą wycofać 

się,  przeważnie  są  zastraszane  użyciem  broni  lub  innych  narzędzi. 

Przeważnie  jednak  organizator  i  przeprowadzający  przerzut  stara  się  być 

uprzejmy  i  opiekuńczy,  by  nie  budzić  podejrzeń  i  dopiero  po  przekroczeniu 

granicy  zmienia  się  jego  zachowanie,  a  wraz  z  tym  sytuacja  przerzucanych 

kobiet;  wszelkie  nieposłuszeństwo  z  ich  strony  spotyka  się  z  przemocą  i 

niejednokrotnie z gwałtem. 

O ile mężczyźni najczęściej trafiają do niewolniczej pracy w warsztatach 

i fabrykach, budownictwie i rolnictwie, o tyle kobiety są sprzedawane na rynku 

prostytucji, turystyki seksualnej i pornografii. Handel ludźmi obejmuje więc trzy 

główne  etapy:  ich  werbunek,  transport  i  przekazanie  odbiorcy,  przy  czym 

werbunek następuje zazwyczaj przez wprowadzenie w błąd ofiary, nadużycie 

władzy,  użycie  bądź  groźbę  przemocy.  Osoby  przerzucone  pozbawiane  są 

paszportów, jeżeli je miały, i stają się bezradne, zdane na pełną eksploatację. 

Zarobki z prostytucji i innych usług seksualnych kobiet są im zabierane prawie 

w  całości,  tak  że  stają  się  one  całkowicie  uzależnione  od  właścicieli  lokali 

nocnych bądź domów publicznych, w których je umieszczono. 

Handel ludźmi prowadzony jest zarówno w płaszczyźnie jednostkowej o 

mniejszym zasięgu, jak i w grupach zorganizowanych sieci przemytniczych. O 

ile  ten  pierwszy  odbywa  się  głównie  w  strefach  przygranicznych  i  ma 

ograniczone  rozmiary  (małe  gangi,  pojedynczy  sprawcy)  o  tyle  grupy 

przestępcze charakteryzuje masowość: werbowanych i transportowanych jest 

wiele  ofiar,  które  za  granicą  sprzedawane  są  odbiorcom.  Międzynarodowe 

gangi  kontrolują  wszystkie  aspekty  handlu  ludźmi,  dysponując 

wyspecjalizowanymi  agencjami  rekrutacji,  przygotowania  dokumentów, 

transportu  ofiar,  lokowania  w  domach  publicznych  bądź  na  ulicy  czy 

wykorzystania w przemyśle pornograficznym. Gangi te zatrudniają obywateli 

różnych państw. Wiele przypadków dowodzi, że główną rolę odgrywają w nich 

handlarze z Rosji, Turcji, Niemiec, Albanii, państw b. ZSRR i b. Jugosławii.

Page 17

17 

Kraje  Europy  Środkowo­Wschodniej  są  jednak  nie  tylko  krajami 

tranzytowymi, ale też stanowią źródło emigrantów. Dane Organizacji Narodów 

Zjednoczonych  wykazują,  że  corocznie  przerzucanych  jest  za  granicę  ok. 

4 mln ludzi. Z działalności tej syndykaty przestępcze regularnie czerpią zyski w 

wysokości  7  mld  dolarów.  Z  danych  tych  wynika,  że  wzrasta  liczba  osób 

wywiezionych  do  krajów  Unii  Europejskiej  z  Europy  Środkowo­Wschodniej. 

Krajami docelowymi pozostają nadal kraje tzw. starej Unii Europejskiej, a więc 

głównie Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Włochy, Holandia, Belgia. 

Sprawozdania  krajów  członkowskich  Unii  Europejskiej  i  organizacji 

pozarządowych  wskazują  na  stały  wzrost  handlu  ludźmi  pochodzącymi  z 

krajów  Europy  Środkowej  i  Wschodniej.  Większość  ofiar  handlu  stanowią 

nielegalne emigrantki, kobiety miedzy 18 a 30 rokiem życia. Ten dochodowy 

proceder  trudny  jest  sprawcom  do  udowodnienia  z  uwagi  na  problemy  z 

nakłanianiem  ofiar  do  zeznań,  zastraszonych  zemstą  na  nich lub  członkach 

rodzin w kraju pochodzenia. 

W  Polsce  mamy  do  czynienia  z  możliwie  wszystkimi  rodzajami  tej 

przestępczości. Polska jest zarówno krajem tranzytowym dla kobiet z b. ZSRR 

oraz  innych  krajów  wschodniej  Europy,  jak  i  krajem  źródłowym,  z  którego 

rekrutują  się  osoby  wywożone  w  celach  uprawiania  prostytucji  w  krajach 

zachodnich (w Niemczech, Holandii). Coraz częściej Polska staje się krajem 

docelowym,  do  którego  importowane  są  kobiety  z  Europy  Wschodniej.  Nie 

chodzi  tu  tylko  o  osoby  z  zakresu  tzw.  prostytucji  przydrożnej,  na  trasach 

wylotowych z dużych miast (Bułgarki, Rosjanki, Ukrainki) ale głównie o kobiety 

pracujące w tzw. agencjach towarzyskich, rekrutujące się głównie z państw b. 

ZSRR, Bułgarii, Rumunii. Ratyfikacja przez Polskę Protokołu z 4 października 

2001 r. stanowiącego dodatek do Konwencji ONZ z grudnia 2000 r. oznacza, 

że  każdy  przypadek  przestępstwa  określonego  w  art.  204  §  4  kodeksu 

karnego kwalifikowany będzie również z art. 253 kodeksu karnego. 

W  Polsce  w  latach  1995­2002  zakończono  259  postępowań 

przygotowawczych  w sprawach dotyczących handlu kobietami, z czego 198 

skierowano  do  sądów,  a  61  umorzono.  W  okresie  tym  oskarżono  w  tych 

sprawach 478 osób, a liczbę ofiar ustalono na 1250 pokrzywdzonych kobiet. 

Najczęściej  przyczyną  umorzenia  postępowań  był  brak  wystarczających 

dowodów popełnienia przestępstwa; potwierdza to trudności napotykane przy

Page 18

18 

ich gromadzeniu. W badanym okresie sądy wydały 101 wyroków, w których 

skazano 181 osób. 

VII. 

Zagrożenie terroryzmem politycznym i kryminalnym 

Unia  Europejska  stanowi  silną  organizację  jedynie  w  dziedzinie 

gospodarki  i  waluty.  Nie  spełnia  ona  natomiast  wymogów  bezpieczeństwa 

państw Unii. Trzeba pamiętać, że terroryści rekrutują się nie tylko z regionu 

arabskiego:  muzułmanie  stanowią  także  duże  części  ludności  Filipin, 

Indonezji, Indii, Uzbekistanu itd. Piąta część ludności świata wyznaje islam i 

tendencja  ta  wzrasta.  Jest  też  coraz  więcej  osób  nawróconych  na  islam  w 

krajach  zachodnich.  Potencjalnymi  sprawcami  zamachów  mogą  więc  być 

zupełnie  inne  osoby  niż  się  sądzi:  osoby  rasy  kaukaskiej  (białej),  kobiety  o 

nazwiskach europejskich i z takimi paszportami. W samej Europie znajduje się 

ukryty  wielki  potencjał  islamizmu.  Mimo  to  brak  jest  wspólnej,  europejskiej 

koncepcji bezpieczeństwa. 

Warto  więc  w  związku  z  sytuacją  w  Europie  rozważyć  wykorzystanie 

istniejących  struktur  dowodzenia  NATO.  Europol  nie  mający  uprawnień 

wykonawczych  może  obecnie  służyć  jedynie  jako  baza  koordynacji  danych. 

Istnieje  pilna  potrzeba  uczynienia  tej  organizacji  bardziej  operatywną  przez 

utworzenie przy niej tzw. "sił zadaniowych". 

Porównanie  z  USA  co  do  możliwości  zwalczania  nowego  rodzaju 

terroryzmu islamskiego wypada zdecydowanie niekorzystnie dla Europy. 

1.  Nie ma w Europie odpowiednika FBI, tj. federalnej policji kryminalnej dla 

zwalczania m.in. terroryzmu. 

2.  W  postaci  FBI  istnieją  w  USA  służby  wywiadowcze  istotne  w  walce  z 

terroryzmem, których brak w Europie. 

3.  W USA działają cywilne służby wywiadowcze w postaci CIA również w 

walce z terroryzmem, co nie ma miejsca w Europie. Poprawić sytuację 

może tu jedynie współpraca tych służb w państwach członkowskich UE i 

ich razem z USA 

Dla efektywnej współpracy między USA a Unią Europejską istnieje pilna 

potrzeba utworzenia wspólnej europejskiej organizacji ds. zwalczania nowego 

terroryzmu. 

Modernizacja 

obecnego 

„łatanego 

dywanu 

Europy”

Page 19

19 

(Flickenteppich Europa) wymaga wielu wysiłków, tym bardziej że wiąże się to 

z ograniczeniem suwerenności państw członkowskich Unii. 

Obecne  i  przyszłe  zagrożenia  terroryzmem  islamskim  to  już  nie  tylko 

zniszczenia za pomocą materiałów wybuchowych wielkich i ważnych obiektów 

wraz  z  ludźmi,  ale  użycie  broni  masowego  rażenia  w  tym  nuklearnych, 

chemicznych i biologicznych. 

Korea Płn. już ma broń nuklearną i stanowi zagrożenia dla sąsiadujących 

krajów jak Korea Płd., Japonia. 

Iran  dysponuje,  z  kolei,  własnymi  zasobami  rud  uranu  i  jest  w  stanie 

produkować broń jądrową. 

Dżihad  czyli  święta  wojna  od  początku  był kluczowym aspektem  życia 

muzułmanów.  W  konfrontacji  z  Zachodem  muzułmanie  przyjmują  jedną  z 

postaw: islamistyczną, reformatorską lub laicką. Ta ostatnia odrzuca dżihad w 

całości (Kemal Atatürk w Turcji). Wezwanie Ibn Tajmiji,  by zwalczać nie dość 

pobożnych muzułmanów odżyło  w XX  wieku, kiedy myśliciele z ruchu hadu 

przeciw  muzułmańskim władcom nie przestrzegającym praw islamu. Doktrynę 

tę wyznawali rewolucjoniści, którzy obalili w 1979 szacha Iranu, a w 1981 r. 

zastrzelili prezydenta Egiptu Anwara Sadata. Warto to przypomnieć, gdyż tak 

samo postępuje dziś Osama bin Laden. 

Zagrożenie  ze  strony  terroryzmu  islamskiego  nieustannie  wzrasta  i  po 

wyparciu  sił  zachodnich  z  terenów  rdzennie  arabskich  (ataki  na  bazy 

amerykańskie,  walki z niewiernymi na Filipinach w Indonezji) terroryści gotowi 

są  do  ataków  na  ważne  obiekty  państw  zachodnich  w  celu  zadania  strat 

materialnych i ludzkich, dezorganizacji gospodarki i stworzenia napięć i paniki. 

Głównymi  wrogami,  jakim  terroryści  islamscy  wypowiedzieli  wojnę  są 

Stany  Zjednoczone  i  Izrael.  Z  pewnością  do  wrogów  swych  zaliczają  także 

państwa  popierające  USA  w  walce  z  terroryzmem.  Narażone  na  ataki 

terrorystyczne mogą być nie tylko obiekty amerykańskie w tych państwach, ale 

i ważne obiekty tychże państw. Z uwagi na liczną obecność muzułmańską w 

państwach  Ameryki  i  Europy  terroryści  mają  oparcie  i  ułatwione  zadania. 

Tymczasem podczas gdy USA od czasu zamachów z 11 września znacznie 

przygotowały się do walki z terroryzmem i zwiększyły własne bezpieczeństwo 

to inne państwa nie są jeszcze odpowiednio zabezpieczone.

Page 20

20 

Można się spodziewać, że strach związany z atakami terrorystycznymi z 

użyciem  broni  biologicznej  i  chemicznej  będzie  się  nasilał  przechodząc  w 

wielu  przypadkach  w  panikę  dezorganizującą  życie  i  funkcjonowanie 

społeczne. Należy zwrócić uwagę, że podobnie jak w przypadkach fałszywych 

alarmów  o  podłożeniu  bomb  również  w  dziedzinie  bio­  i  chemioterroryzmu 

mogą  występować  fałszywe  alarmy,  również  wymagające  sprawdzenia  i 

zabezpieczenia  się.  Z  uwagi  na  charakter  tych  broni  masowego  rażenia 

zamachy  terrorystyczne,  a  nawet  ich  groźby  powodują  znaczące  zmiany  w 

zachowaniach obywateli i znaczne konsekwencje psychologiczne. 

W  ostatnich  20  latach  świat  gwałtownie  zmniejszył  się,  nie  tylko  za 

sprawą  Internetu,  lecz  także  dzięki  masowej  turystyce.  Europejczycy, 

Amerykanie i Japończycy, z chęci wydania swych pieniędzy i w poszukiwaniu 

nowych  doznań,  zaczęli  zapuszczać  się  w  najdalsze  zakątki  świata. 

Amerykański  socjolog  D.  McCannell  nazwał  wręcz  turystów  nową  klasą 

próżniaczą.  W  przeciwieństwie  do  XIX­wiecznej  nie  otacza  się  ona 

luksusowymi przedmiotami, ale wspomnieniami z podróży. Sami turyści długo 

nie zdawali sobie z tego sprawy. Czuli się bezpiecznie. gdyż to oni utrzymywali 

całe rzesze hotelarzy, restauratorów, kierowców autobusów. 

Pierwszym  szokiem  był  zamach  w  1997  r.  w  Luksorze,  gdzie  z  rąk 

terrorystów zginęło 60 turystów. 

VIII. 

Prognozy przestępczości . Przestępczość w Polsce 

Prognoza  ogólnej  liczby  przestępstw,  sformułowana  na  podstawie 

najlepiej  dopasowanego  modelu  wykazuje,  że  w  2008  roku  liczba 

stwierdzanych  przestępstw  przekroczy  1,6  mln.  Należy  przypomnieć,  że  w 

danych  z  lat  2001­2002  zostały  uwzględnione  przestępstwa  drogowe, 

uważane wcześniej za wykroczenia. Gdyby je pominięto - dodatni trend nadal 

by  się  utrzymał,  jednak  prognozowany  przyrost  liczby  przestępstw  byłby 

mniejszy  i  w  2008  roku  prognozowana  liczba  przestępstw  wyniosłaby  1,5 

miliona. Prognozy dla większości poszczególnych kategorii przestępczych są 

niepomyślne.  Interpretując  wyniki  prognoz  należy  jednak  pamiętać,  że 

prognoza nie uwzględnia możliwych zmian w kodeksie karnym, w procedurach 

organów ścigania i policji - jest ona oparta na tendencjach zachodzących do 

tej  pory.  Jednakże  okoliczności  i  warunki  mogą  ulec  zmianie  i  postawiona

Page 21

21 

prognoza nie sprawdzi się. Niemniej uzyskane wyniki są ostrzeżeniem przed 

możliwym  rozwojem  skali  przestępczości  w  Polsce,  o  ile  nie  zostaną 

zahamowane  mechanizmy  nią  kierujące  i  nie  będą  zmienione,  na  bardziej 

restrykcyjne - ramy prawne. 

Przyjrzymy się wybranym kategoriom przestępstw. 

1.  Zabójstwa 

Jeżeli  utrzyma  się  tendencja  dynamiki  zabójstw,  to  w  2008  r.  liczba 

zabójstw wyniesie 1300 lub 1500. 

2.  Zgwałcenia 

Wzrost rocznie o 1,5%. 

3.  Uszczerbek na zdrowiu 

Spadek poniżej 14 tysięcy. 

4.  Udział w bójce lub pobiciu 

Przekroczenie 19 tysięcy przypadków - prognoza umiarkowana. 

5.  Kradzież cudzej rzeczy 

Wzrost o 15 tys. rocznie czyli 400 tys. w 2008 roku. 

6.  Kradzież rozbójnicza, rozbój i wymuszenie 

Wzrost do 70 tysięcy. 

7.  Kradzież z włamaniem 

Wzrost o kilkaset przypadków w każdym roku, czyli w 2008 r. 340 tys. 

IX. 

Rekomendacje dotyczące podniesienia stanu bezpieczeństwa w Polsce 

Wyniki  badań  kryminologicznych  i  wiktymologicznych  oraz  analiza 

praktyki  śledczej  pozwoliły  na  sformułowanie  ponad  10  warunków,  których 

realizacja  może  przyczynić  się  do  zwiększenia  poczucia  bezpieczeństwa 

obywateli a tym samym podniesienia stanu bezpieczeństwa w Polsce. 

W ciągu ostatniego półtora roku osłabł związek między oceną zagrożenia 

w skali kraju, a stanem bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Obecnie już

Page 22

22 

tylko co czwarty badany zamieszkujący bezpieczną i spokojną - jego zdaniem 

- miejscowość uważa Polskę za kraj bezpieczny. W 1993 r. twierdził tak co 

trzeci respondent. 

Dodatkowym  wskaźnikiem  poczucia  zagrożenia  w  bezpośrednim 

otoczeniu  były  odpowiedzi  na  pytanie,  czy  badany  często  odczuwa  lęk, 

wychodząc  wieczorem  z  domu.  W  swoim  miejscu  zamieszkania  najbardziej 

bezpiecznie czują się mieszkańcy wsi i małych miast (aż 80% spośród nich 

ocenia  je  jako  spokojne  i  bezpieczne).  Oni też  najczęściej  odpowiadają,  że 

nigdy nie odczuwają lęku, wychodząc wieczorem z domu lub odczuwają go 

tylko  czasami.  Im  większe  miasto,  tym  rzadziej  respondenci oceniają  swoje 

miejsce  zamieszkania  jako  spokojne  i  bezpieczne,  częściej  zaś  unikają 

wychodzenia  wieczorem  z  doku. W  wielkich  miastach  (liczących  ponad 500 

tys.  ludności)  co  trzeci  badany  unika  wychodzenia  z  domu  wieczorem. 

Poczucie  zagrożenia  występuje  też  częściej  w  grupach  „słabszych”,  wśród 

kobiet i osób starszych, ale także wśród mających „więcej do stracenia”, lepiej 

sytuowanych. 

Strach  przed  przestępczością,  jak  również  pesymistyczne  perspektywy 

obniżania się bezpieczeństwa w Polsce wpływają negatywnie na jakość życia, 

co  w  znacznym  stopniu  pogarsza  stan  zdrowia  psychicznego  jednostki  i 

społeczeństwa. 

Oto propozycja podniesienia stanu bezpieczeństwa w naszym kraju. 

1.  Rzetelny  raport  o  przestępczości  i  innych  zjawiskach  patologii 

społecznej.  Diagnoza  przygotowana  przez  zespół  praktyków  i 

teoretyków. 

2.  Reorganizacja  policji  obok  Policji  Państwowej  należy  powołać  Policję 

Samorządową. 

3.  Odpolitycznienie organów policji i prokuratury. Komendant Główny Policji 

powinien być mianowany na 4 lata, z możliwością przedłużenia nominacji 

na dalszy okres. 

4.  Organizacja  policji  powinna  być  elastyczna, dostosowana  do lokalnych 

potrzeb. Jeżeli np. Komendant Wojewódzki Policji uważa, że system nie 

jest dobry, może go zmienić. 

5.  System  płac  w  policji  ulega  pozytywnej  zmianie,  ale  w  sposób 

niedostateczny; średnia płaca w policji powinna wynosić ok. 2000 zł.

Page 23

23 

6.  Uspołecznienie  policji  -  prywatyzacja.  Wiele  funkcji,  szczególnie  o 

charakterze profilaktycznym, trzeba przekazać lokalnym społecznościom. 

Konieczność realizacji koncepcji

 community policing.

 Koncentracja policji 

na zwalczaniu przestępstw najważniejszych. 

7.  Bliski kontakt policji z pokrzywdzonymi. W każdej komendzie powiatowej 

powinien funkcjonować oficer ds. wiktymologii. Corocznie w Polsce jest 

około  2  mln  osób  pokrzywdzonych  i  one  powinny  być  społecznym 

zapleczem policji. 

8.  Podniesienie  kwalifikacji  pracowników  organów  ścigania  karnego  i 

wymiaru  sprawiedliwości,  szczególnie  w  zakresie  kryminalistyki. 

Kryminalistyka  rozwija  się  dynamicznie  w  związku  z  postępem  nauk 

fizyko­chemicznych i przyrodniczych. 

9.  Połączenie surowości kary z nieuchronnością. Nie wolno opierać walki z 

przestępczością  na  mitach.  Krytyka  kodeksu  karnego,  który  sprzyja 

przestępcom,  a  nie  pomaga  pokrzywdzonym.  Trzeba  stworzyć  prawne 

warunki dla samoobrony obywateli i pomocy innym. 

10.  Uchwalenie  ustawy  o  zapobieganiu  przestępczości  i  innym  zjawiskom 

patologii  społecznej.  Działania  Komendy  Policji  zasługują  na  poparcie. 

Wzorem są inne państwa np. Prevention Act w Anglii. 

11.  Wprowadzenie  podatku  kryminologicznego.  Każdy  obywatel  chętnie 

opodatkuje  się,  aby  w  miejscu  jego  zamieszkania  podnieść  stan 

bezpieczeństwa.

---