Przestępczość, anomia w socjologii Durkheima

IX. KONCEPCJA KONTROLI SPOŁECZNEJ DURKHEIMA.
Twierdził, że przestępczość jest zjawiskiem normalnym, które występowało, występuje i będzie występować w każdym społeczeństwie. Powody tego stanu są, jego zdaniem, dwa:
1. Zachowanie łamiące normy społeczne jest czynnikiem dynamizującym społeczeństwo, nie pozwalającym mu trwać w bezruchu, a zmusza je do nieustannej rewizji swego stosunku do własnych wytworów kulturowych (norm, wartości, systemów, poglądów itd.), dostarczając przy tym kryteriów ocen (ocenić, co jest „dobre\", można dopiero wtedy, gdy widzi się, co jest „złe\"). Gdyby więc nawet stworzyć „społeczeństwo aniołów\", w którym nie popełniano by przestępstw, to ludzie i tak wynajdą zachowania ich zdaniem godne potępienia, czyli wykreują przestępczość.
2. Człowiek ze swej natury jest egoistyczny i nie ma żadnych biologicznie warunkowanych hamulców powstrzymujących przed krzywdzeniem innych ludzi. Społeczeństwo musi więc wytwarzać środki zdolne do powstrzymywania ludzi przed popełnianiem przestępstw, aby utrzymać nasilenie przestępczości we właściwych granicach.
To, że ludzie nie popełniają przestępstw zdaniem Durkhiema sprowadza się do tego, że więź społeczna jest tym, co pozwala społeczeństwu na kontrolowanie zachowania jednostek. Kontrola ta polega na przekonywaniu i autorytecie instytucji wytworzonych przez społeczeństwo. Są to czynniki powstrzymujące przez popełnianiem przestępstw, jednak w okresach wstrząsów lub gwałtownych zmian społecznych uznawane zasady tracą swój autorytet i następuje dezorientacja co do tego czym należy się kierować, do głosu dochodzą naturalne ludzkie skłonności.
Krytyka- brak spójności w koncepcji człowieka uspołecznionego, nieprecyzyjny język, brak spójności poglądów na przestępczość i dewiację, brak wyzbycia się przez autora teorii uprzedzeń, emocji i stereotypów, sprzeczność między przestępstwem- jest czymś normalnym a przestępcą-osobnik nienormalny.

ANOMIA (od gr. a - przeczenie (“nie”), nomos - prawo, stąd anomia: bezprawie, występek, odstępstwo od normy, zaprzeczenie prawa)

W najogólniejszym znaczeniu termin odnosi się do ekstremalnej sytuacji społecznej, rodzaju społecznej dezorganizacji, w której jednostka zostaje poddana naciskowi różnych, często sprzecznych norm. Sytuacja ta jest zaprzeczeniem ładu społecznego, tak jak “anarchia” jest zaprzeczeniem “rządu”. Stan anomii - z punktu widzenia humanistycznego - cechuje się utratą zdolności prawidłowego (społecznie akceptowanego) reagowania na określoną sytuację, wyłamywaniem się spod wpływu jakiegokolwiek systemu normatywnego, niechęcią do podejmowania decyzji i działania (M. Filipiak, 1997). Według M. Szczepańskiego (1999) anomia to stan zaniku lub załamania prawa i norm społecznych kontrolujących działania społeczne. Ten sam badacz, odwołując się do filozofii antycznej Platona, podkreśla istnienie dwóch zasadniczych i wzajemnie sprzecznych stanów społecznych: anomii (stanu bezprawia) oraz eunomii (dobrego ustroju społecznego opartego na dobrym prawie).

E. Durkheim (za: M. Filipiak, 1997) terminu anomia używał dla określenia:

a) osobowości zdezorganizowanej i zdezorientowanej, ujmowanej w kontekście struktur i norm społecznych;

b) sytuacji, w której występuje konflikt norm społecznych, stwarzający trudności jednostkom próbującym dostosować się do nich;

c) stanu zaniku norm społecznych lub rozpadu systemu norm.

Co warte podkreślenia, anomia stanowi według Durkheima motyw samobójstw anomicznych (por. M. Szczepański, 1999).

Klasyczne teorie napięcia i teoria R Agnew'a

Teoria napięcia Roberta Egniuu

Koncentruje się na negatywnych powiązaniach jednostki z innymi osobami, powiązań, kt. jednostka sobie nie życzy. Jednostka dąży do osiągania celów, napotyka na przeszkody - inne osoby związane z blokadą w osiąganiu celów włączone w krąg czynników prowadzących do blokady.

Wg Egniuu młodzież wpada w przestępczość pod wpływem negatywnych emocji, które wynikają z negatywnych związków z innymi. Emocje to jest to co różni tę teorię od innych. Te emocje (napięcia) negatywne stanowią presję do podjęcia działań konkurencyjnych, dlatego nazywa się się t. napięcia. T.Egniuu korzeniami sięga do innych t. napięcia, np. Mertona, mówi ona, że przy realizacji kulturowo wyznaczonych celów może powstać napięcie. Napięcie między środkami a celami jest źródłem napięć.

Do teorii napięć należy też t. Cohena - młodzież z warstw niższych nie posiada możliwości warstw średnich.

U Egniuu też niemożliwość osiągania celów, ale on akcentuje te napięcia - emocje (złość, wściekłość), to stanowi wyraz napięcia i wtedy jednostka może podejmować działania:

1. popychać młodzież do sięgania po nielegalne sposoby osiągania celów;

2. wyzwalać agresję (atak lub ucieczkę do tych awersyjnych źródeł), tym możemy tłumaczyć źródła agresji;

3. te napięcia, emocje mogą przekształcać te negatywne aspekty poprzez takie sposoby jak używanie narkotyków.

Teoria napięcia Egniuu koncentruje się na negatywnych powiązaniach jednostki z innymi osobami. Powiązania wg niego prowadzą do przestępczości, narkomanii, przemocy poprzez negatywne afekty. Negatywne powiązania z innymi to te, w których osoba traktowana jest w sposób jaki sobie nie życzy. Młodzież nie jest zainteresowana jedynie sukcesem finansowym, ale też np. dobrymi wynikami w nauce, popularnością wśród rówieśników i u płci przeciwnej, osiągnięciami w różnych dziedzinach (sport, muzyka). Egniuu mówi, że napięcie może być wynikiem niemożności unikania negatywnych sytuacji (np., sytuacji opresyjnych, braki, zniewolenia) w związku z tym powstają określone rodzaje napięcia:

1. powstaje jako rezultat niepowodzeń w osiąganiu pozytywnie wartościowanych celów (rozbieżności między oczekiwaniami a realnymi osiągnięciami);

2. jako rezultat pozbawienia pozytywnej stymulacji (np. śmierć bliskiej osoby, utrata przyjaciół - wtedy zmienia się pozytywny układ stymulacyjny);

3. prezentacja negatywnych bodźców (np. zanieczyszczenie powietrza, klęski żywiołowe, różne utrudnienia, które destrukcyjnie działają na osobę);

4. rozbieżność między zasadą sprawiedliwości a rzeczywistymi osiągnięciami (poczucie niesprawiedliwości wynika z relatywnej deprywacji).

Deprywacja obiektywna pozbawienie czegoś człowieka (np. w więzieniu - sensoryczna, społeczna, emocjonalna itp.)

Deprywacja relatywna wg Egniuu tzn. względna - człowieka obiektywnie może znajdować się w sytuacji, że jego potrzeby są zaspokajane, ale sam człowiek porównuje się z innymi ludźmi, sytuacjami, np. w zasadzie on otrzymał zapłatę, ale to stosunkowo mało w porównaniu z innymi ludźmi. Ta zasada była znana wcześniej, stosowana przez polskich kryminologów np. Batawia i in., mówili, że u podstaw zachowania przestępczego leży poczucie nierówności. Deprywacja ta sprowadzała się do deprywacji ekonomicznej, u Egniuu rozciągnięta ta deprywacja na różnorodną sferę (sytuacje psychologiczne i inne w jakich człowiek może się znaleźć).

Deprywacją relatywną można tłumaczyć wiele zachowań przestępczych.

Tutaj źródła agresji i przemocy wyrastają z napięć, emocji.

Tradycyjne teorie naukowe nie wyjaśniają w sposób pełny dziejących się na naszych oczach fenomenów. Każda z nich zwraca uwagę na jeden, wybrany aspekt sprawy. Ich twórcy upatrują przyczyn patologii w czynnikach biologicznych, psychologicznych, bądź społecznych. Alternatywą dla tych koncepcji jest podejście wieloczynnikowe, które zakłada iż nie ma jednej przyczyny patologii, natomiast racjonalne jest szukanie różnorodnych czynników powiązanych z tym zjawiskiem. Na obecnym etapie obserwuje się wzmożone zainteresowania i dążenia do wypracowania teorii interdyscyplinarnych. Takie podejście było podstawą działań profilaktycznych w gminie Andrychów w roku 2004, gdzie Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych był oparty o Teorię Napięcia R. Agnew, która jest teorią socjologiczną, ale uwzględnia również czynniki psychologiczne.

Wobec sukcesu podejmowanych działań (uzyskanie spójności w działalności profilaktycznej, skrystalizowanie polityki wobec mniejszości romskiej, realizacja różnorakich projektów społecznych finansowanych z funduszy pozyskanych ze źródeł pozagminnych) Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2005 zakłada kontynuację oraz rozwinięcie przyjętej koncepcji pracy.

I. Teoria Napięcia Roberta Agnew - podstawowe założenia.

Teoria napięcia odróżnia się od innych głównych teorii socjologicznych (teorii kontroli społecznej i teorii społecznego uczenia się) swoją specyfiką;

(1) typem społecznej relacji, która prowadzi do dewiacji,

(2) motywacją do dewiacji.

Po pierwsze, teoria napięcia kładzie nacisk na negatywne relacje z innymi: relacje, w których jednostka nie jest traktowana tak jak chciałaby być traktowana. Klasyczna teoria napięcia koncentruje się na relacjach, w których inni utrudniają jednostce osiąganie pozytywnie wartościowanych celów (Merton, 1982). Agnew (1992) jednak rozszerzył spektrum teorii napięcia o relacje w których inni prezentują jednostce szkodliwe albo negatywne bodźce. Po drugie, teoria napięcia dowodzi, że adolescenci są "popychani" do zachowań dewiacyjnych przez negatywne stany afektywne - najczęściej gniew i pokrewne emocje - które często wynikają z negatywnych relacji. ( Kemper, 1978, Morgan, Heise, 1988).

Ten negatywny afekt wytwarza presję dla podejmowania korekcyjnego działania i może prowadzić adolescentów do

(1) używania nielegalnych dróg osiągania celów,

(2) ataku albo ucieczki od źródła ich nieszczęścia, i /lub

(3) zmiany ich negatywnego afektu poprzez używanie alkoholu i/lub narkotyków.

Uszczegóławiając, Agnew rozróżnia następujące kategorie napięć:

I. Napięcie jako brak możliwości osiągania pozytywnie wartościowanych celów.

Trzy typy napięcia znajdują się w tej kategorii.

1. Napięcie jako rozbieżność pomiędzy aspiracjami a oczekiwaniami/aktualnymi osiągnięciami.

Klasyczne teorie napięcia (Merton, Cohen, Cloward, Ohlin) dowodzą, iż system kulturowy skłania jednostkę do osiągania idealnych celów tj. sukcesu finansowego i/lub statusu klasy średniej. Jednostki z niższych klas aby osiągnąć te cele często używają nielegalnych dróg. W takim rozumieniu napięcie adolescenta jest zwykle mierzone jako rozbieżność pomiędzy aspiracjami (lub idealnymi celami) a oczekiwaniami (lub oczekiwanymi poziomami osiągnięcia celu). Agnew uważa, iż spektrum kulturowo lansowanych idealnych celów jest znacznie szersze np. inteligencja, atrakcyjność fizyczna, osobowość, zdolności sportowe. Osiąganie tych celów ma być natychmiastowe.

2. Napięcie jako rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami a aktualnymi osiągnięciami.

Oczekiwania jednostki wynikają z jej wcześniejszych doświadczeń i/lub porównywania się z innymi, którzy są do niej podobni. Takie oczekiwania są osadzone egzystencjalnie. Jednostka wie, że ich realizacja jest możliwa, gdyż doświadczyła tego wcześniej lub widziała, że rówieśnicy mają to doświadczenie. Brak realizacji tych oczekiwań może potencjalnie prowadzić do takich emocji jak gniew, resentyment, wściekłość, niezadowolenie, rozczarowanie, nieszczęście tj. emocji zwykle związanych z napięciem. Jednostka będzie mocno zmotywowana do redukcji dystansu pomiędzy oczekiwaniami a osiągnięciami - dewiacja będzie jedną z możliwych opcji. Rozbieżność pomiędzy oczekiwaniami a aktualnymi osiągnięciami wywołuje większy rezonans emocjonalny niż rozdźwięk pomiędzy aspiracjami a osiągnięciami. Centralna rolę pełni tutaj proces porównywania się społecznego.

3. Napięcie jako rozbieżność pomiędzy należnymi/sprawiedliwymi a otrzymywanymi gratyfikacjami.

W tym przypadku, mówi się o tym, iż jednostki wchodzą w interakcje oczekując sprawiedliwego podziału dóbr, adekwatnego do zaangażowanego wkładu. Jeśli pomiędzy wkładem a zyskiem zachodzą odpowiednie proporcje i dotyczą wszystkich uczestników interakcji, to jednostka ma poczucie sprawiedliwości, nawet przy niskich zyskach końcowych. W przeciwnym wypadku wyzwala się uczucie niesprawiedliwości i dystresu. Może to być częściowo odniesione do określenia "sytuacja nierówności", jakim posługiwali się polscy kryminologowie (L. Lernell, 1973). Teoria napięcia w tym wypadku operuje jednak pojęciem "relatywnej deprywacji", które obejmuje znacznie szerszy zakres spostrzeganych niekorzystnych sytuacji. Te sytuacje mogą wiązać się z osiągnięciem określonego statusu materialnego, określonego poziomu w rankingu osiągnięć szkolnych, powodzenia u rówieśników czy nauczycieli itd. Zakłada się, iż jednostka niekoniecznie rozpoczyna interakcje społeczne z jasno uświadomionym wynikiem. Częściej oczekuje, że będą w nich obowiązywać sprawiedliwe reguły. Ta wersja teorii napięcia podkreśla więc, iż sprawą zasadniczą dla uczestników interakcji jest przestrzeganie zasad równości oraz doniosłość porównywania się uczestników pod względem poniesionego wysiłku i uzyskiwanych korzyści. Ewentualne poczucie niesprawiedliwości może prowadzić do patologii z użyciem różnych sposobów, ale wszystkie te sposoby mają na celu restytucje sprawiedliwości (B. Urban, 2000).

II. Napięcie jako rezultat pozbawienia jednostki pozytywnie wartościowanych bodźców.

Psychologiczna literatura dotycząca agresji i stresu wskazuje, iż napięcie może być wynikiem również innych czynników niż dążność do osiągania pozytywnie wartościowanymi celami (A. Bandura, 1973). Opierając się na tej literaturze wyróżnia się drugi typ napięcia lub negatywnych relacji wskazujący na aktualną lub antycypowaną stratę pozytywnie wartościowanych bodźców przez jednostkę. W tym wypadku sporządza się listy tzw. stresogennych wydarzeń życiowych (L. Pearlin, 1983). W odniesieniu do młodzieży przykładowo mogą to być: strata dziewczyny/chłopaka, śmierć albo poważna choroba przyjaciela, zmiana miejsca zamieszkania i szkoły, rozwód/separacja rodziców, wydalenie ze szkoły lub zawieszenie w prawach ucznia, występowanie różnych awersyjnych warunków w miejscu pracy (C. Williams, C. Uchiyama, 1989). Bieżąca albo przewidywana utrata pozytywnie wartościowanych bodźców może prowadzić do dewiacji, gdyż jednostka może próbować zapobiec stracie pozytywnego bodźca, może próbować przywrócić pozytywny bodziec lub uzyskać jakiś substytut, może szukać zemsty albo radzić sobie z negatywnym afektem spowodowanym utratą poprzez używanie alkoholu lub narkotyków.

III. Napięcie jako prezentacja negatywnych bodźców

Negatywne bodźce mogą prowadzić do dewiacji gdyż jednostka próbuje uciec albo unikać negatywnych bodźców, zakończyć albo złagodzić działanie negatywnych bodźców, dokonać zemsty na źródle negatywnych bodźców i/lub złagodzić działanie negatywnych bodźców poprzez użycie alkoholu lub narkotyków (D. Zillman, 1979). Lista negatywnych bodźców jest oczywiście szeroka, za podstawowe uznać należy: zaniedbywanie dzieci, kryminalna wiktymizacja, karanie fizyczne, negatywne relacje z rodzicami, negatywne relacje z rówieśnikami, niepomyślne i negatywne doświadczenia szkolne, różnorodne stresogenne wydarzenia życiowe, werbalne grożenie i obrażanie, ból fizyczny, nieprzyjemne zapachy, odrażające sceny, hałas, wysokie temperatury, zanieczyszczenie powietrza, przeludnienie, zagrożenie przestrzeni personalnej. Niektóre z wymienionych bodźców mogą być doświadczane jako szkodliwe pod względem biologicznym. Pozostałe mogą działać jako bodźce warunkowe, a ich szkodliwość wynika z powiązania z negatywnymi bodźcami bezwarunkowymi (B. Urban, 2000).
Podsumowując: teoria napięcia podkreśla znaczenie relacji negatywnych w genezie zachowań patologicznych; spełnia kryteria profilaktyki całościowej, respektującej najgłębsze uwarunkowania wszelkich dewiacji, gdyż wyjaśnia szeroki zakres zjawisk; z jednej strony przestępczość, z drugiej strony używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież. Filozofia profilaktyki całościowej zalecana jest przez ONZ. W materiałach VII Kongresu (Mediolan 1985) podkreśla się ścisłe związki pomiędzy narkomanią i przestępczością (B. Urban, 2000). Używanie alkoholu i narkotyków jest traktowane w teorii napięcia jako jedna z możliwości rozładowania napięcia, inną, z drugiego bieguna jest np. przestępstwo gwałtowne. (Cz. Cekiera, 1992). Biorąc pod uwagę wyniki badań, z których wynika iż, różnice pomiędzy przestępcami i nieprzestępcami sprowadzają się do różnic w wyuczonych społecznie sposobach przejawiania agresji, a nie do różnic w ogólnym poziomie agresywności (A. Podgórecki, 1976) pojawia się wysoce obiecujący postulat profilaktyczny. Postulatem tym jest "praca z napięciem", mająca na celu uczenie młodych ludzi konstruktywnego radzenia sobie z "negatywnym afektem", nie poprzez używanie alkoholu i narkotyków lub zachowania agresywne, a poprzez kształcenie tzw. postawy dynamicznej, będącej konsekwencją psychologicznej "obróbki" napięcia (J. Bylica, 2000).
Przyjęcie tej perspektywy teoretycznej spowodowało już w roku 2004 zmianę koncepcji samej profilaktyki. W tym modelu profilaktyka nie polega więc na edukacji na temat szkodliwości używek, lecz na uczeniu umiejętności konstruktywnego radzenia sobie z przeżywanymi napięciami, traktowanymi jako źródła używania. Jest to więc praca całościowa, wymagająca uwzględnienia szeregu czynników psychospołecznych.

Jej graficzna ilustracja przedstawia się następująco:

"Nie ma napięć - nie ma patologii. Energia rozpływa się równomiernie i harmonijnie. Potencjał rozwojowy odblokowany..." (J. Bylica, 2000).

. Kryminologia antynaturalistyczna- koncepcja w ujęciu Thomasa Bernarda.

Thomas Berner jest autorem teorii konfliktowej. Wg niego teoria konfliktowa opiera się na założeniu, że warunki w których żyją jednostki decydują o ich interesach i kształtują ich systemy wartości. Mówi, że współczesne społeczeństwa posiadają pod tym względem bardzo skomplikowaną strukturę i składają się z grup społecznych o bardzo różnorodnych warunkach życiowych - są skonfliktowane pod względem interesów i wartości. Interesy i wartości grupy mają tendencje do stabilizacji w dłuższych przedziałach życiowych. Grupy społeczne wytwarzają stabilne wzory zachowań różniące się od wzorów innych grup, zachowania ludzi są na ogół zgodne z uznawanymi przez nich wartościami (w obrębie grupy).

Prawo (kodeksy) tworzy się w procesie konfliktu między grupami. Poszczególne ustawy uchwalane wyrażają najczęściej kombinację wartości i interesów wielu grup (dochodzi się do konsensusu wielu grup). Im wyższa polityczna i ekonomiczna pozycja grupy tym bardziej prawo ma tendencje do reprezentowania interesów i wartości owej grupy. Im wyższa pozycja jednostki tym trudniejsze jest poddanie osoby organom kontroli społecznej. W ten sposób nasilenie przestępczości ujawnionej jest większe w grupach niższej pozycji i jest odwrotnie proporcjonalne do politycznej i ekonomicznej pozycji tej grupy. Jest to niezależne od biologicznych i społecznych czynników.

Zdaniem Bernera poprzez koncepcje konfliktowe należy wyjaśniać problem koncentracji przestępczości w niższych grupach społecznych (określane w kryminologii jako socjologizm). Jest to immanentną cechą każdego społeczeństwa.

Berner mówi, że zjawiska przestępczości przybierają różną postać, ale nie można ich zlikwidować. Nonsensem jest społeczeństwo konsensualne, społeczeństwa są konfliktowe.

Zadaniem kryminologii jest obiektywny i neutralny opis tych zjawisk i procesów a nie postulowanie radykalnych zmian i zbawienie ludzkości.

Kryminologia antynaturalistyczna.
W centrum zainteresowanie => społeczna reakcja na zachowania przestępne.
1. E. Lemert
- dewiacja pierwotna: popełnienie przestępstwa
- dewiacja wtórna: reakcja społeczeństwa na zachowanie jednostki
- stygmatyzacja sprawcy (status przypisany)
- przesocjalizowana koncepcja człowieka
- brak uwzględnienia indywidualnej odporności jednostki na stygmatyzację
2. H.Becker
- symboliczny interakcjonizm
- świat społeczny to konstrukt o społecznym rodowodzie, który powstaje w drodze interakcji jednostki i grupy społecznej
- o naruszeniu normy decyduje reakcja społeczna
- brak reakcji wyklucza zachowanie dewiacyjne
- reakcja społeczna nadaje zachowaniu znaczenie dewiacyjne
kariery dewiacyjne - utrwalania się zachowań sprzecznych z normami u osób, którym nadano miano dewianta
3. E.Schur
- 4 elementy kształtowania kariery przestępczej:
• stereotypizacja obrazu przestępcy
• retrospektywna interpretacja: zinterpretowanie przeszłych zachowań dewianta jako sprzecznych z normami
• negocjacje - możliwość uznania praworządności dewianta
• pochłanianie ról - przyjęcie stygmatu przez dewianta
diversion - kierowanie pewnych drobnych spraw do rozpatrywania poza wymiarem sprawiedliwości, np. w drodze mediacji, w celu uniknięcia stygmatyzacji sprawcy
4. D.Matz
- także: G. Pearson, N. Kittrie
- rzeczywistość społeczna to seria alternatywnych rzeczywistości
- unikanie wartościowania osób
- brak „normalności” i „patologii”, a istnienie „zróżnicowania”
- postulat odrzucenia korekcjonizmu
- postulat tolerancji dla odmienności
- spojrzenie na świat oczami jednostki (przestępcy)
- metodologia humanistyczna w kryminologii
5. F.Sack
- odmienny sposób traktowania przedmiotu badań kryminologicznych
- przedmiotem badań: instytucje i mechanizmy kontroli
- przestępstwo to ocena jakiegoś zachowania
- postulat uwolnienia kryminologii od prawa karnego
- postulat kryminologii zorientowanej na normę socjologia kontroli społecznej i prawa karnego
Kryminologia konfliktowa:
1. T.Bernard
- warunki życia jednostki decydują o jej interesach I kształtują jej systemy wartości
- społeczeństwo jest zbudowane z wielu grup o bardzo zróżnicowanych warunkach życiowych, więc w społeczeństwie istnieją bardzo różne, konfliktowe wobec siebie systemy wartości
- prawo to wynik kompromisu skonfliktowanych grup żyjących w społeczeństwie
- im wyższa pozycja grupy tym większy wpływ na prawo i agendy sformalizowanej kontroli
- nasilenie przestępczości ujawnionej poszczególnych grup społecznych będzie odwrotnie proporcjonalne do politycznej i ekonomicznej pozycji tej grupy - odpowiedź na pytanie queteletowskie
2. B.Vold - teoria konfliktu grupowego
Człowiek jest istotą grupową, której życie jest częścią I produktem związków grupowych.
- konflikt celów grup (konkurencja celów na jednym polu)
- mobilizacja jednej grupy przeciw drugiej
- przestępstwo może być traktowane jako zachowanie członków mniejszości, bo interesy większości są chronione prawem
- odnosi się to tylko do niektórych kategorii przestępstw
3. A.Turk - teoria kryminalizacji
- przestępstwo I przestępca to cechy definiowalne i nadawane przez innych
- grupa dominująca w społeczeństwie tworzy prawo (władza), grupa podporządkowana podlega prawu (poddani) i nie mają na nie wpływu
- władza i poddani nieustannie uczą się interakcji między sobą
- stabilność władzy zależy od uległości poddanych
normy kulturowe - werbalnie formowane wartości
normy społeczne - rzeczywiste zachowanie
4. R.Quinney - koncepcja społecznej rzeczywistości przestępstwa
Skupienie na społecznym mechanizmie tworzenie konstruktu, jakim jest problem przestępczości.
Przestępstwo - definicja zachowania ludzkiego, kreowana przez upoważnione do tego agendy w ramach politycznie zorganizowanego społeczeństwa.
- interesy formalne segmentu: brak elementów wewnętrznej organizacji
- interesy aktywne: organizacja celem świadomego artykułowania swoich interesów
- segmenty społeczne tworzą definicja kryminalne, które wypełniają segmenty nie mogące tworzyć prawa
Kryminologia radykalna:
1. T.Bernard
- oparcie o teorię konfliktu społecznego
- społeczeństwo podzielone jest na klasy o sprzecznych interesach: klasa posiadająca środki produkcji i klasa zatrudniona w produkcji
- prawo karne to instrument wykorzystywany przez klasy panujące do utrzymywania i umacniania swej dominującej pozycji społecznej
- nierówność społeczna
- odrzucenie pozytywistycznego korekcjonizmu
- wszystkie społecznie szkodliwe zachowania (nie tylko przestępstwa) przedmiotem badań krymino

---