ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ
przeznaczone dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum.
Proponowane ćwiczenia przeznaczone są dla tych wszystkich, którzy mają
zamiar pracować z dziećmi, mającymi trudności w dokonywaniu analizy i syntezy
słuchowej. W związku z tym, że są to ćwiczenia słuchowe, do ich prowadzenia
konieczna jest druga osoba. Nie są więc przeznaczone do samodzielnej pracy dziecka.
Zestaw ćwiczeń oparty jest o materiał wyrazowy zawierający wyrazy z „rz”.
Oprócz rozwijania percepcji słuchowej, zadania zapoznają ze wszystkimi zasadami
pisowni wyrazów z „rz”. Prezentowane są w logicznej kolejności, ale istnieje duża
dowolność w ich doborze. Zadania mogą stanowić dla dziecka różny stopień trudności. W związku z tym, ćwiczenia łatwiejsze ( w odczuciu dziecka) można przeplatać z trudniejszymi, aby dziecka nie zniechęcić niepowodzeniami. Pamiętać jednak należy o tym, że właśnie te ćwiczenia, które stanowią trudność powinny być
wytrwale ćwiczone.
W związku z tym, że są to materiały dla osoby prowadzącej ćwiczenia, tam gdzie
było to konieczne, zostały podane rozwiązania w trakcie ćwiczenia.
Uwaga: ● podczas ćwiczeń, w których należy wymieniać kolejne głoski / analiza /
dziecko powinno podawać je zgodnie z wymową np. trzy - wymawiać
/ tszy /.
● gdy podajemy dziecku głoski do złożenia / synteza / , to powinny być
zgodne z wymową np. przymierze - wymawiać /pszymjeże/.
1. Ćwiczenie zapamiętywania wyrazów z „rz”.
→ przygotować należy karteczki z wyrazami z „rz” zawierającymi wszystkie
zasady pisowni: wymienne, niewymienne, po spółgłoskach i wyjątki w pisowni;
→ jeśli w ćwiczeniu udział biorą dwie osoby, każda z nich kolejno dostaje kartkę
z wyrazem. Mówi słowo, lub słowa, które wystąpiły już poprzednio, dopowiada
swoje i odkłada kartkę np.
osoba pierwsza: rzepak;
osoba druga: rzepak, trzcina;
osoba pierwsza: rzepak, trzcina, morze itd.
→ zabawa trwa dopóki, dopóty nie będzie trudności w zapamiętaniu wyrazów.
RZ WYMIENNE
2. Szukanie wyrazów uzasadniających pisownię.
a) Do podanych wyrazów z „rz” podaj wyraz uzasadniający pisownię np.
proporzec - proporce
Wyrazy: starzec ( stary), pierzyna ( pióro), dworzec ( dworcowy), pancerz
(pancerny), zanurzony ( nurek), pojezierze ( jezioro).
b) Do podanych wyrazów z „r” podaj wyraz z „rz” np. pokora - upokorzenie
Wyrazy: orły (orzeł ), karły( karzeł), korce( korzec), mara( marzenie), stwórca
(stworzenie), chmura (zachmurzony), zamiar ( zamierzenie).
3. Ćwiczenie zapamiętywania wyrazów zawierających nazwy zajęć, zawodów
męskich zakończonych na -arz, -erz.
→ należy przygotować karteczki z tymi nazwami / patrz ćw. 4 / i prowadzić
ćwiczenie według wskazówek podanych w zadaniu 1.
4. Analiza słuchowa wyrazów oznaczających zajęcia, zawody męskie.
Spośród nazw zawodów wybieramy dowolne, a dziecko wykonuje następujące
polecenia:
● powiedz wyraz bez pierwszej głoski;
● powiedz wyraz bez dwóch pierwszych głosek;
● powiedz wyraz bez końcówki -arz.
Wyrazy: kucharz, lekarz, marynarz, aptekarz, kajakarz, piłkarz, bramkarz, stolarz,
żołnierz, siatkarz, koszykarz, narciarz, saneczkarz, łyżwiarz, pszczelarz,
kuśnierz, tancerz, bibliotekarz, ślusarz, drukarz, księgarz, szermierz…
5. Eliminowanie powtarzających się sylab i tworzenie nowego wyrazu.
W podawanych sylabach jest jedna powtarzająca się sylaba. Należy ją wysłuchać
i wyeliminować, a z pozostałych utworzyć nowy wyraz np. ma ka ma ja ma karz
bo dru bo karz to le to karz
me ku me charz pa sto pa larz
mo ma mo ry mo narz le ap le te le karz
pa bib pa lio pa te pa karz ko bram ko ka ko rze
ma sa ma necz ma ka ma rze ru ko ru szy ru karz
6. Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej.
Dziecko układa zdanie we właściwej formie po wysłuchaniu wyrazów, w których:
czasowniki są podane w formie bezokolicznika;
jest podany jeden niepasujący wyraz, który należy odrzucić np.
łyżwiarz, na nartach, jeździć, po lodzie, na łyżwach
rozwiązanie: Łyżwiarz jeździ na łyżwach po lodzie.
Wyrazy: szyć, ze sztucznej, robić, skóry, futra, i prawdziwej, kuśnierz
Kuśnierz szyje futra ze sztucznej i prawdziwej skóry.
książki, wypożyczać, bibliotekarz, czytelnikom, sprzedawać
Bibliotekarz wypożycza książki czytelnikom.
kupować, pisarz, książki, pisać, historycznej, znany, o tematyce
Znany pisarz pisze książki o tematyce historycznej.
pływać, kajakarz, kajakiem, wspinać się, po wodzie
Kajakarz pływa kajakiem po wodzie.
przedmioty użytkowe, z drewna, robić, stolarz, z metalu
Stolarz robi przedmioty użytkowe z drewna.
pływać, świata, latać, do wielu krajów, marynarz
Marynarz pływa do wielu krajów świata.
7. Analiza słuchowa zdania.
Wykorzystujemy zdania z poprzedniego ćwiczenia. Osoba prowadząca mówi
zdanie np. „Kajakarz pływa kajakiem po wodzie”. Dziecko odpowiada:
→ z ilu wyrazów składa się zdanie /5 /
→ jak się nazywa wyraz, który jest np. na 5 miejscu / wodzie /;
→ na którym miejscu jest np. wyraz „kajakiem” / 3 /.
8. Analiza i synteza sylabowa wyrazów.
W podawanych wyrazach dziecko powinno wyodrębnić ostatnie sylaby,
zapamiętać je, a następnie połączyć w nowy wyraz . Wyrazy można podawać
dokonując wyraźnego podziału na sylaby / kolor w druku pokazuje ten sposób/
np. lama - tory - lina - orze → marynarze
pole - juka - pierze → lekarze
prosto - Jola - morze → stolarze
konar - ciocia - tchórze → narciarze
słoma - mila - twarze → malarze
sztuka - pasje - kurzy → kasjerzy
lekko - lepszy - stuka - bierze → koszykarze
gofry - frezje - wierzy → fryzjerzy
9. Tworzenie czasowników do podanych wyrazów
Do podanych wyrazów z „r” dopowiedz czasownik zawierający „rz”
np. pokora - korzyć się.
Wyrazy: wiara (wierzyć), para (parzyć), miara (mierzyć), twórca (tworzyć),
nurek (zanurzać), szerokość (szerzyć), starość ( starzec), mara (marzyć),
szemrać (szemrze), orka (orze), gwara (gwarzyć),kara (karze).
.
10. Synteza głoskowa wyrazów
Utwórz wyraz z kolejnych wysłuchanych głosek, stukając w blat stołu 3 razy po
każdej wysłuchanej głosce, a następnie dopowiedz odpowiednie słowo, by
powstała sensowna para wyrazów np.
u - ś - m - i - e - rz - y - ć / wymawiać: u-ś-m-j-e-ż-y-ć /
para wyrazów: uśmierzyć ból
z - m - i - e - rz - y - ć → zmierzyć np. temperaturę, ciśnienie
o - d - m - i - e - rz - y - ć → odmierzyć np. materiał, tkaninę
w - y - m - i - e - rz - y - ć → wymierzyć np. długość ściany, karę
p - rz - e - m - i - e - rz - y - ć → przemierzyć np. trasę
p - rz - y - m - i - e - rz - y - ć → przymierzyć np. suknię, buciki, płaszcz
11. Dzielenie wyrazów na sylaby
a) usłyszysz wyraz, który podzielisz na sylaby , klaszcząc po każdej sylabie
3 razy np. otwór → ot - 3 razy klasnąć - wór - 3 razy klasnąć.
Wyrazy: jezioro, ster, zawór, mur, lektura, bóbr, komputer, struktura, tor,
spacer, góra, gitara, mundur, architektura, rower, chór, para,
milioner, skóra, futro, dwór, sztandar, chmura, honor, jutro.
spośród wyrazów, które zapamiętałeś, dopowiedz wyrazy do rymu do
następujących:
otwór - zawór, chór, mur, dwór;
futro - jutro;
góra - skóra, chmura, struktura, architektura, lektura.
z wyrazów zawierających „r” utwórz wyrazy z „rz” dopowiadając do każdego z nich : „w”, „na”, „przy”, „po” lub „o”
np. jezioro - na jeziorze, w jeziorze.
12. Układanie zdań z rozsypanych wyrazów
Wysłuchaj następujące wyrazy, a następnie utwórz z nich zdanie
w odpowiedniej formie np.
wybierze się, podróż, grupa, w długą , przyjaciół, wkrótce
rozwiązanie: Grupa przyjaciół wybierze się wkrótce w długą podróż.
Wyrazy: postać, nagle, z mroku, nieznana, wynurzyła się
Nagle z mroku wynurzyła się nieznana postać.
artysta, dzieło, młody, zadziwiające, zdolny, stworzył
Młody, zdolny artysta stworzył zadziwiające dzieło.
niektórzy, marzą, kosmicznych, o przygodach, i podróżach, chłopcy
Niektórzy chłopcy marzą o przygodach i podróżach kosmicznych.
wiele lat, zgrany, muzykujący, przez, tworzyli duet
Przez wiele lat tworzyli zgrany muzykujący duet.
tworzył, poprzedników, poeta, w stylu, swoich
Poeta tworzył w stylu swoich poprzedników.
piasek, w stopy, gorący, nas, parzył
Gorący piasek parzył nas w stopy.
wierzyła, na słowo, całkowicie, jemu
Całkowicie wierzyła jemu na słowo.
13. Dzielenie wyrazów na sylaby
Następujące wyrazy zawierające „rz” po spółgłosce „w” podziel na sylaby,
uderzając po każdej z nich 3 razy w blat stołu
np. wrzesień → wrze - 3 razy uderzyć - sień - 3 razy uderzyć
Wyrazy: wrześniowy, Września, wrzask, wrzosowisko, wrzeszczy, wrzaskliwie,
Wrzos, wrzucili, wrzenie, wrzątek.
14. Tworzenie par wyrazów
Do podanych wyrazów, w których zapisujemy „rz” po spółgłoskach, dopowiedz
dowolny przymiotnik, który utworzy sensowną parę
np. przygoda - piękna, letnia
Wyrazy: przysługa ( np. drobna) trzęsienie ( np. lekkie)
brzeg (np. skalisty) dojrzewanie ( np. długie)
chrzest (np. .żołnierski) wrzask ( np. okropny)
brzask ( np. .poranny) drzemka ( np. poobiednia)
krzew ( np. herbaciany) grzywna ( np. wysoka)
trzepot ( np. głośny) wrzosowisko ( np. rozległe)
drzwi ( np. szklane) spojrzenie ( np. bystre)
15.Eliminowanie powtarzających się sylab i tworzenie nowego wyrazu
Wyeliminuj powtarzającą się sylabę, a z pozostałych sylab utwórz wyraz będący
wyjątkiem w pisowni „rz” po spółgłoskach
ta psze ta ni ta ca ra buk ra szpan
ka pszcze ka lar ka stwo sa Pszczy sa na
ma kształ ma ty to u to pięk to szać
mu psze mu nicz mu ny la gże la gżół la ka
ta pie ta gża ko Moj ko żesz
wa pszczo wa ła
16. Analiza słuchowa wyrazów
Wyrazy z poprzedniego ćwiczenia powiedz:
bez pierwszej głoski;
bez ostatniej głoski;
bez dwóch ostatnich głosek.
17.Ćwiczenie zapamiętywania wyrazów (przebieg jak w ćw.1)
a) z końcówką - mistrz
Wyrazy: zegarmistrz, ogniomistrz, burmistrz, kapelmistrz, rachmistrz, chórmistrz,
baletmistrz, sztukmistrz, harcmistrz, kuchmistrz, ochmistrz, fechmistrz,
tancmistrz, wachmistrz.
b) z końcówką - mierz
Wyrazy: kątomierz, wodomierz, gazomierz, wiatromierz, deszczomierz,
kroplomierz, prędkościomierz, obrotomierz, alkoholomierz, siłomierz,
Włodzimierz, Kazimierz, amperomierz, omomierz, czasomierz, watomierz,
ciśnieniomierz, woltomierz, falomierz, taktomierz, Sandomierz, Żytomierz.
RZ NIEWYMIENNE NA POCZĄTKU WYRAZU
18. Analiza i synteza głoskowa wyrazów
Z pierwszych głosek usłyszanych wyrazów utwórz nowy wyraz
np. rzeka - uderzyć - tarzać → rzut
rzeżucha - egzemplarz - pierzchnąć → rzep
rzęsisty - elementarz - korzeń - adwersarz → rzeka
rzeźba - egzemplarz - przyrząd - alkierz - kalendarz → rzepak
rzęzić - elementarz - warzywo - narzędzie - egzemplarz → rzewne
19. Synteza głoskowa wyrazów
Ułóż wyraz z kolejno usłyszanych głosek, ale po każdej z nich wykonujesz
trzykrotne klaśnięcie np. rz - klaśnięcie -u - klaśnięcie - t - klaśnięcie
rz - e - sz - o - t - o
rz - e - t - e - l - n - y
rz - ę - p - o - l - i - ć / wym. ż - e - m - p - o - l - i - ć /
rz - o - d - k - i - e - w - k - a / wym. ż - o - t - k - j - e - f - k - a /
rz - e - ż - u - ch - a
rz - e - cz - y - w - i - s - t - o - ś - ć
rz - e - k - o - m - y
rz - e - t - e - l - n - y
20. Lista wyrazów z „rz“ niewymiennym na początku wyrazu
a) po jej wysłuchaniu powtórz jak najwięcej wyrazów;
b) naucz się wszystkich wyrazów na pamięć. Naukę rozłóż na kilka dni,
w zależności od tempa uczenia się.
rzadko rzekomy rzeszoto rzędna
rząd rzekotka rześki rzępolić
rzec rzemień rzetelny rzęsa
rzecz rzemiosło rzewny rzęsisty
rzeczownik rzep rzeź rzęzić
rzeczpospolita rzepa rzeźba rzodkiew
rzeczywistość rzepak rzeźwy rzut
rzeka rzesza rzeżucha Rzym
21. Eliminowanie powtarzających się sylab i tworzenie nowego wyrazu.
Wyeliminuj powtarzającą się sylabę, a z pozostałych sylab utwórz wyraz
z „rz” niewymiennym.
le rze le mios le ło ba rzeź ba biar ba stwo
pa rze pa czow pa nik te rzą te do te wy
ma rze ma czy ma wis ma tość ka rzecz ka pos ka po ka li ka ta
22.Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej
Ułóż zdania z rozsypanki wyrazowej, eliminując z każdej z nich jeden
nieodpowiedni wyraz.
maluje, rzeźbiarstwo, studiuje, Katarzyna
Katarzyna studiuje rzeźbiarstwo.
widziałam, rzeźb, wspaniałą, w parku, słyszałam, kolekcję
W parku widziałam wspaniałą kolekcję rzeźb.
malarskie, narzędzie, dłuto, to, rzeźbiarskie
Dłuto, to narzędzie rzeźbiarskie.
z dużymi, sita, rzeszoto, lejka, to rodzaj, otworami
Rzeszoto to rodzaj sita z dużymi otworami.
szara, kura, się, jak, gęś, rządzi
Rządzi się jak szara gęś.
kociego, psiego, jak, przyczepić się, ogona, rzep
Przyczepić się, jak rzep psiego ogona.
23. Analiza słuchowa zdania
Wykorzystując powyższe zdania można przeprowadzić analizę słuchową
dowolnych zdań :
określ z ilu wyrazów składa się zdanie;
nazwij wyraz znajdujący się np. na 3,4,1 miejscu;
określ, na którym miejscu znajduje się np. wyraz „rzep”.
24. Synteza sylabowa wyrazów
Z usłyszanych sylab, pochodzących od słowa „rzut” utwórz wyrazy.
Po wysłuchaniu każdej sylaby klaśnij 3 razy nad głową.
np. wy - klaśnięcie - rzut - klaśnięcie → wyrzut
Wyrazy: prze - rzut - ka pod - rzu - ca na - rzu - ta
wy - rzu - cać ob. - rzu - cać za - rzu - ty
po - rzu - co - ny na - rzu - cać od - rzu - to - wiec
25. Analiza głoskowa wyrazów
Dokonaj podziału wyrazów na głoski. Zwracaj uwagę na poprawną wymowę
/ patrz ćw. 19/. Po każdej głosce stuknij w blat stołu 3 razy.
Wyrazy: bierzmowanie / wymowa głosek: b - j - e - ż - m - o - w - a - ń - e/
macierzanka / wymowa głosek: m - a - ć - e - ż - a - n - k - a/
barbarzyńca / b - a - r - b - a - ż - y - ń - c - a /
obwarzanek / o - b - w - a - ż - a - n - e - k /
„RZ” NIEWYMIENNE W ŚRODKU WYRAZU
26. Lista wyrazów z „rz” niewymiennym w środku wyrazu
a) powtórz jak najwięcej słów po ich wysłuchaniu;
b) ucz się na pamięć wszystkich wyrazów w odpowiednim dla siebie tempie.
barbarzyńca korzeń orzech warzywo
bierzmowanie korzyść pierzchnąć wierzba
burza macierzanka porządek wierzch
gorzelnia mierzeja porzeczka wierzgać
jarząbek mierzwa przymierze wydarzenie
jarzębina mrzonki przyrząd zarzewie
jarzmo Murzyn świerzb zdarzenie
jarzyć się narząd tarzać się zderzenie
jarzyna narzędzia towarzysz zmierzch
jerzyk obwarzanek uderzyć zorza
kojarzyć odurzyć urządzenie zrzęda
zwierzę
27. Uzupełnianie brakującej głoski
Usłyszysz część wyrazu, w którym brakuje pierwszej głoski. Dopowiedz ją,
a następnie podaj całą nazwę
np. ……orzeczka - p → porzeczka
……arzewie - z → zarzewie
……orza - z → zorza
…… arząd - n → narząd
……arzywo - w → warzywo
……orzeń - k → korzeń
……orzelnia - g → gorzelnia
……arząbek - j → jarząbek
28. Tworzenie wyrazów do podanej sylaby
Spośród wyrazów, które mają „rz” niewymienne w środku wyrazu, podaj te,
które zaczynają się sylabą:
ja - jarzębina, jarzyna, jarzmo, jarząbek, jarzyć
ko - korzeń, kojarzyć, korzyść.
29. Synteza głoskowa wyrazów
Podaj nazwę wyrazu utworzonego z następujących głosek:
/ wymowa: p-j-e-sz-ch-n-o-ń-ć / → pierzchnąć
/ wymowa: j-a-ż-o-m-b-e-k / → jarząbek
/wymowa: z-d-e-ż-e-ń-e / → zderzenie
/o-d-u-ż-y-ć / → odurzyć
30. Rozsypanka sylabowa
Z podanych nieuporządkowanych sylab utwórz wyrazy z „rz” niewymiennym
w środku wyrazu.
np. na - rzy - ja → jarzyna
Sylaby: rze - wy - nie - da / lub: wy - nie - da - rze / → wydarzenie
mie - przy - rze / lub: przy - rze - mie / → przymierze
dzia - rzę - na / lub: na - dzia - rzę / → narzędzia
wa - nek - rza - ob / lub: ob - wa - nek - rza / → obwarzanek
cie - ka - ma - rzan / lub: ma - ka - rzan - cie / → macierzanka
rzel - go - nia /lub: go - nia - rzel / →gorzelnia
na - rzy - ja / lub: ja - na - rzy / → jarzyna
31. Tworzenie par wyrazów
Do usłyszanych wyrazów z „rz” dopowiedz dowolny wyraz, by utworzyć
sensowną parę wyrazów
np. zarzewie / wojny/
Wyrazy: zmierzch / epoki / wierzba / rozłożysta /
porządek / wzorowy / porzeczka / czerwona /
wierzbowe / gałązki / zwierzęcy / tłuszcz /
porzeczkowy / dżem / jarzynowa / sałatka /
narzędzia / pracy / Mierzeja / Wiślana /
warzywne / grządki / narząd / słuchu /
32. Układanie wyrazów według alfabetu
Wysłuchaj następujące wyrazy, a następnie podaj je w kolejności alfabetycznej.
korzyść, jerzyk, burza, jarząbek
burza ,jarząbek, jerzyk, korzyść
towarzysz, barbarzyńca, porzeczka, uderzyć
barbarzyńca, porzeczka, towarzysz, uderzyć
przyrząd, jarzmo, zwierzę, porządek, gorzelnia
gorzelnia, jarzmo, porządek, przyrząd, zwierzę
zorza, zdarzenie, zmierzch, zrzęda
zdarzenie, zmierzch, zorza, zrzęda
33. Analiza i synteza głoskowa wyrazów.
Z pierwszych głosek usłyszanych wyrazów utwórz nowy wyraz.
jarzębina alkierz rzadko mrzonki orzech → jarzmo
węgorz inwentarz egzemplarz rzeź barbarzyńca adwersarz → wierzba
moździerz inwentarz elementarz rzeszoto wachlarz arendarz → mierzwa
bierzmowanie uderzyć rześki arendarz → burza
zarzewie orzech rzemiosło adwersarz → zorza
34. Nadawanie nazwy wyrazom o podobnym znaczeniu.
● wysłuchaj wyrazy;
● wyeliminuj wyraz, który nie pasuje do pozostałych;
● pozostałe wyrazy zastąp jednym wyrazem z „rz”, obejmującym je swym
zakresem znaczeniowym.
np. rozmyślanie, rozpacz, zadumanie → marzenie lub mrzonki
a) lodówka, pralka, garnek, żelazko, kuchenka → urządzenia lub sprzęty
b) kot, sarna, zając, sroka, pies, tygrys → zwierzęta
c) sałata, jabłko, kapusta, kalafior, seler, por → warzywa
d) kucharz, chirurg, laryngolog, ortopeda, pediatra → lekarze
e) borowik, rydz, koźlarz, jagoda, opieńka, kurka → grzyby
f) kierowca, szewc, stolarz, krawiec → rzemieślnicy
g) młotek, kombinerki, obcążki, nożyczki, wkrętak → narzędzia
h) Odra, Wisła, Pilica, Tatry, Bug → rzeki
i) woltomierz, zegarmistrz, amperomierz, omomierz → przyrządy
35. Synteza sylabowa wyrazów.
Po wysłuchaniu każdej sylaby klaśnij w dłonie 3 razy, a następnie podaj nazwę
wyrazu, który utworzyłeś z tych sylab.
Wyrazy: od - ku - rzacz prze - rzut - ka
Mu - rzy - nek ob - wa - rza - nek
ja - rzę - bi - na wa - rzy - wni - czy
za - ko - rze - nio - ny bar - ba - rzyń - ca
36. Podawanie wyrazów przeciwstawnych.
Dopowiedz wyrazy przeciwstawne do usłyszanych.
Wyrazy: wierzch / np. spód / zmierzch / np. świt /
korzyść / np. strata / towarzysz / np. wróg /
pierzchnąć / np. pozostać / porządek / np. bałagan /
„RZ” NIEWYMIENNE NA KOŃCU WYRAZU
37. Lista wyrazów z „rz' niewymiennym na końcu wyrazu
- arz - erz inne
egzemplarz alkierz kurz
formularz kołnierz piskorz
herbarz macierz tchórz
kalendarz moździerz węgorz
kałamarz nietoperz
komentarz pacierz
korytarz pęcherz
lichtarz perz
ołtarz pręgierz
preliminarz psałterz
relikwiarz spichlerz
terminarz talerz
twarz
po wysłuchaniu wyrazów wymień ich jak najwięcej;
systematycznie ucz się ich na pamięć.
38. Tworzenie zdań z rozsypanki wyrazowej
Ułóż zdanie z rozsypanych wyrazów.
to, i opis, szlacheckich, Herbarz, herbów, zbiór
Herbarz, to zbiór i opis szlacheckich herbów.
kultu, Relikwiarz, przedmiotów, do przechowywania, służy, religijnego
Relikwiarz służy do przechowywania przedmiotów kultu religijnego.
to słup, kary, Pręgierz, do, hańbiącej, wymierzania
Pręgierz, to słup do wymierzania hańbiącej kary.
na proszek, to miseczka, do ucierania, Moździerz, z tłuczkiem
Moździerz, to miseczka z tłuczkiem do ucierania na proszek.
do odprawiania, Ołtarz, ofiarny, mszy, to stół
Ołtarz, to stół ofiarny do odprawiania mszy.
39. Analiza słuchowa zdania
Wykorzystując powyższe zdania można podać jedno z nich i pytać:
z ilu wyrazów składa się zdanie;
jak brzmi 2 / drugi /, 5, 3, 6 itp. wyraz;
którym wyrazem w zdaniu jest np. wyraz „herbów'.
40. Tworzenie nowego wyrazu po wyeliminowaniu stałej sylaby
Usłyszysz sylaby, wśród których jest jedna kilkakrotnie powtarzająca się.
Wyeliminuj ją, a z pozostałych utwórz wyraz.
ta eg ta zem ta plarz → egzemplarz
ka ko ka men ka tarz → komentarz
ma pre ma li ma mi ma narz → preliminarz
pa nie pa to pa perz → nietoperz
ra ka ra len ra darz → kalendarz
41. Synteza głoskowa wyrazów
Usłyszysz głoski. Po każdej z nich stukniesz 3 razy w blat stołu, a po wysłuchaniu
wszystkich podasz nazwę wyrazu, który powstał.
Uwaga: wymawiając głoski, „rz” w końcówce należy wymawiać „sz”, bo tak
słychać np. / t - a - l - e - sz /
e - g - z - e - m - p - l - a - rz
p - s - a - ł - t - e - rz
p - r - e - l - i - m - i - n - a - rz
f - o - r - m - u - l - a - rz
s - p - i - ch - l - e - rz
42. Określanie różnic w wyrazach
Określ, jakimi dźwiękami różnią się następujące, rymujące się wyrazy.
np. kojarzyć - darzyć → koj - d
Wyrazy: trzepak - rzepak → t - ( )
rzemień - krzemień → ( ) - k
trzonki - mrzonki → t - m
grzęda - zrzęda → g - z
ważyć - jarzyć → w - j
kojarzyć - jarzyć → ko - ( )
pierzyna - zwierzyna → p - zw
poprzeczka - porzeczka → p - ( )
Opracowanie: mgr Ewa Wróblewska
1