POLITYKA SPOŁECZNA
1. POLITYKA SPOŁECZNA :
- ma budować teorię, objaśniać świat
- jest praktyką działania
- kraje UE maja „Ministerstwa Polityki Społecznej”
- polityka społeczna odpowiada na pytania „Jakie jest miejsce wartości i wartościowania” (socjolog ma się uwolnić od wartościowania)
2. KWESTIA SPOŁECZNA :
- nie jest utożsamiana z problemem społ.
- jest węższa od społ. problemu
- kwestia społ. różni się od problemu :
* odznacza się dokuczliwością, jest dostrzegana
* wskazuje, że w społ. ma miejsce niedostosowania społ. do ich potrzeb( czas wolny ludzi starszych)
* nie można rozwiązać siłami indywidualnymi
NAUKA O POLITCE SPOŁ. PROBLEM WARTOŚC I WARTOŚCIOWANIA W POLITYCE SPOŁECZNEJ
1. POLITYKA SPOŁECZNA :
Służy poznaniu rzeczywistości , wdrażaniu elementów które mają posłużyć do określonego celu, nurt praktyczny i teoretyczny scalają się :
- w polityce społ. jest problem wartości i wartościowania
- wskazanie celu , którym polityka społ. powinna się zajmować
- osiąganie celów przy określeniu odpowiednich wartości ze względu na przyjmowanie wartości proponowane są rozwiązania
2. WIELE DEFINICJI POLITYKI SPOŁ.
1) Def. charytatywno- opiekuńcza polityki społecznej- interwencja państwa na rzecz ubogich i będących w potrzebie- publiczne
2) Def. nawiązujące do koncepcji formy kontroli społ. - zbiór zamierzeń, tych celów i narzędzi, wykorzystywane w celu utrzymania porządku i integracji społecznej. Ingerencją we wszystkie aspekty stosunków społ.
3) Def. rozszerzona forma reprodukcji społ.- (reprod. ekonom. biolog.) działalność państwa podejmowana w celu zagwarantowanie odtwarzalności materialnych warunków życia ludności.
4) Def. realizacja praw społecznych obywateli- należy umożliwić wszystkim osobom prawa polityczne, społeczne. Cel: sprawiedliwy podział pracy i dobrobytu.
3. MYLONE SĄ 2 POJĘCIA :
a) polityka społeczna
b) polityka socjalna
Polityka społeczna - jest pojęciem szerszym, poza tym czym zajmuje się polityka socjalna. Polityce społeczni chcą sterować społ. rozwojem. System wiedzy, jak i także działalność podmiotów- nie tylko te które mają charakter lokalny, ale te które mają charakter ponad lokalny lub nawet globalny. (Komisja UE, ONZ)
Polityka socjalna- jest też nauką, autonomiczną do polityki społ., bada działania nakierowane na poprawę położenia grup ludności bezwzględnie lub relatywnie najsłabszej. Bada słabości życiowe. Nie jest nakierowana na działalność całego społ. lecz grup wybranych.
4. POLITYKA SPOŁECZNA:
- Pojawia się pod koniec XIX w., elementy w II połowie XVIII w.
- Twórca Charls Furie
- Geneza polityki społ. jest związana z kwestią robotniczą i rozwojem przemysłu -> konsekwencje szybkiej industrializacji (Niemcy- Bismarck jako pierwszy polityk na świecie wprowadził obowiązkowe ubezpieczenia społ. ustawowe ubezpieczenia od następstw wypadkowych, chorób i na starość; ustawodawstwa dotyczące szkolnictwa-> wprowadzono obowiązek szkoły- potrzeba wyszkolonych rekrutów).
- Pojawienie się polityki społecznej jako nauki- w Berlinie powołano związek polityki socjalnej, jej celem była działalność łagodzenia napięć (istniała do 1930). Cechą polityki społ w Niemczech był racjonalny, pragmatyczny charakter
- Pojawienie się problemu wartości i wartościowania . Marks Weber- polityka społeczna jeśli chce być nauką powinna nastawić się na obiektywne poznanie rzeczywistości, a nie realizację etycznych żądań grup społ. Marks Weber wskazał także na to, że istnieją obok siebie różne skale wartości by:
* wybrać problem
* postawić pytanie
- Polityki społeczne koncentrują się na polityce celów, a nie narzędzi. Dla Marksa Webera nie jest nauką- jest sztuką naukową
5. OSWALD VON BREUNING
Polityk społeczny, współtwórca katolickiej polityki społ. Uważał że:
- rzeczywistości społeczne i wartościowania nie można oddzielić, nie można ich też przeciwstawiać, rzeczywistość społ. jest przepełniona wartościami
- kwestia społ. nie może być opisywana bez wartościowania
- zadaniem każdej nauki jest zmiana świata na lepsze. Punktem odniesienia jest człowiek i jego dobro
6. EGON MILLER
Związany z doktryną protestancką;
- sądy wartościujące nie dają się wyeliminować, w osobowości jednostki znajdują się elementy związane z wartościami
- polityka społeczna powinna :
Przypominać niewygodne prawdy
Przygotowywać kompromisy
Mobilizować inicjatywy obywatelskie
Doradzać w działaniach polityczny
7. LEOPOLD HEYDE
- Jego zdaniem polit. Społ. to dyscyplina która powinna zapewniać ład w społ.
- należy wybrać najważniejsze kwestie które są podyktowane przyjętymi wartościami
- konieczność sojuszu nauki i działań polityków społ.
- wartości i wartościowania nie da się wyeliminować z nauki, polityk społ. musi problem wartości przerobić bez określania, które wartości są lepsze lub gorsze
8. CELE POLITYKI SPOŁECZNEJ:
- poznanie rzeczywistości
- ma dawać wzorce do postępowania
-wskazywać środki, które wiodą do osiągnięcia celu
- należy tę teorię zastosować najprościej, najszybciej, minimalnym przymusem
- polityka społeczna to konieczność wybierana między dwoma strategiami:
1) Strategia konfialtacyjna, w której stawia się na większość, dobra tej większości są zaspokajane
2) Strategia negocjacyjna- karze brać pod uwagę mniejszości, należą poszukiwać rozwiązań kompromisowych
ROZWÓJ POMOCY SPOŁECZNEJ
1. HISTORIA OPIEKI SPOŁECZNEJ
Łączy się ze zjawiskiem ubóstwa. Wcześniej niż w czasach nowożytnych zbudowano systemy, instytucje opiekuńcze, które miały łagodzić ten problem.
2. DWA SPOSOBY DEFINIOWANIA CZŁOWIEKA UBOGIEGO
1) Koncepcja negatywna- ,marginalizacja tej grupy ludzi
2) Koncepcja pozytywna- udzielanie wsparcia i pomoc wychodzeniu z ubóstwa
I okres:
Starożytność. We wszystkich dużych cywilizacjach istniały formy publiczne opieki społecznej:
- odnosiły się do kwestii zawiązanej z ubóstwem, kwestia ludzi starych, kwestie rodziny, działania dotyczące opieki zdrowotnej
II okres:
Średniowiecze.
- czas w którym pojawiły się podmioty, świadczące pomoc ludziom potrzebującym.
- konieczność sprawowania opieki społ. np. Kościół katolicki, Zakony, Bractwa, Parafie
- istniała sieć fundacji szpitalnych, które zajmowały się sierotami, podrzutkami, pielgrzymami oraz osobami ubogimi.
- gminy miejskie i wiejskie- miały lokalny charakter działalności, oraz charakter autonomiczny
- pieniądze i jałmużna, posiadanie ziemi. Opiekę nad potrzebującymi sprawowały korporacje zawodowe- opłacały szkoły, kształciły, opiekowały się chorymi, inwalidami, sierotami
Był to system charytatywno- opiekuńczy, funkcjonował do II poł. XIV w. aż do kryzysu.
Dwa zjawiska:
nagły wzrost ludności oraz brak technologii związanej z ziemią rolną- brak jedzenia.
Epidemie
Pojawiły się kategorie osób, które nie miały możliwości wyjść z ubóstwa.
Pojawiła się mentalność wroga do ubóstwa, za ich winy Bóg zesłał epidemie.
W działaniach dotyczących na rzecz wobec ludzi ubogich włączają się struktury państwa:
a) w Europie powstają ustawy o ludziach ubogich
b) pojawiają się próby instytucjonalnej opieki nad ludźmi ubogimi
Nazywa się to polityką wielkiego odosobnienia:
- internowanie (przymusowe skoszarowanie) ubogich, chorych, niezdolnych do pracy ( domy pracy, ośrodki dla ubogich)- rodzaj więzień, domów poprawczych.
Polityka ta doprowadziła, że na długi czas w Europie pojawił się człowiek wykluczony na margines społ. Takie zjawiska pojawiły się w wieku XVIII. Władcy prowadzili politykę zastępowania kościoła-> tendencja do przyznawania osobom ubogim prawa do leczenia, opieki. Doprowadziło to do ustawodawstwa, że :
środki finansowe były scentralizowane
obarcza państwo opieką nad ubogimi
W wieku XIX:
- pierwsze formy ubezpieczeń społecznych
- przytułki dla żebraków przestają być miejscem policyjnej represji
- powstają wyspecjalizowane instytucje opiekuńcze
- pojawia się jako zawód pracownik socjalny
- powstają pierwsze ośrodki gdzie prowadzi się badania naukowe, formowanie koncepcji polityki społecznej
CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH DOKTRYN POLITYKI SPOŁECZNEJ
1. CZTERY NAJWAŻNIEJSZE DOKTRYNY:
1) Doktryna Kościoła Katolickiego
2) Doktryna socjalistyczna wraz z doktrynami pokrewnymi
3) Doktryna Liberalna
4) Doktryna Konserwatywna
Doktryna związana jest z wartościami, eksponuje je:
- „ wszyscy są równi, wolni”
- myślenie humanistyczne-> hasło bez sposobu realizacji
- myślenie techniczne-> nastawiona na realizację, osiąganie celu
2. CECHY DOKTRYNY:
- W doktrynie są obecne przekonania wartościujące
- Zawierają ogólne wyobrażenie o świecie
- Zawierają twierdzenia określające
- Sposób realizowania wartości
- Są zawarte szczegółowe plany działań
3. FNKCJE DOKTRYN POLITYKI SPOŁECZNEJ
Doktryny mają na celu ocenianie, demaskowanie dolegliwości życia społ.
Konstruowanie programów naprawczych
Objaśnienie ładu społecznego, po to by regulować stosunki społ.
Adaptowanie doktryn politycznych społ. do innych typów rzeczywistości
Motywowanie ludzi do aktywności
4. 3 CZYNNIKI RÓŻNICUJĄCE DOKTRYNY:
Podejście do rozumienia świata nadprzyrodzonych
Sposób osiągania celu
Kwestie dotyczące podmiotowości człowieka
5. METODOLOGICZNE PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z WIELKOŚCI DOKTRYN POLITYKI SPOŁECZNEJ :
1. Nie można doktryn porównywać między sobą
2. Te doktryny są uwikłane w myśl ideologiczną
3. Wynika ze stosowania w poszczególnych doktr. wspólnych kategorii
4. Stosunek doktryn do praktyki
5. W ramach różnych doktryn istnieją różne szkoły interpretacji
6. każda doktryna wypracowała własny system etyczny
6. DOKTRYNA SPOŁECZNA KOŚCIOŁĄ KATOLICKIEGO
Powstała pod koniec XIX w.
Powstała jako konieczność zestawienia Ewangelii z problemami społ.
Charakter doktryn ma ideologiczny wymiar
Ma mocny wymiar teoretyczny
Kościół powinien stworzyć model relacji międzyludzkich, mający uniwersalny historyczny charakter
Wprowadzenie niezmiennych zasad
W swojej metodologii powinny być zawarte:
- dostrzeżenie problemu
- ocenienie
- działanie
Doktryna ta ma największe związki z teologią, filozofią
7. ENCYKLIKI:
a) Leon XIII Rerum Novarum- „ O nowych czasach”
- zagrożenie stojące przed krajami europejskimi ustroju socjalistycznego, zjawisko kolektywizacji, upaństwowienia, pokazała współ. problemy
- współpraca kapitału z siłą roboczą- zobowiązanie pracodawców wobec pracowników
- państwo ma obowiązek dbania o dobrobyt ogółu oraz dbanie o warstwy słabszych ekonomicznie
- państwo nie może być bierne
- 3 typy sprawiedliwości w społ. które są treścią działań państwa:
1) sprawiedliwość wymienną- wzajemne obowiązki ludzi wobec siebie
2) sprawiedliwość rozdzielcza- spraw. która obejmuje obowiązki społ. wobec jedno.
3) sprawiedliwość prawna- określa jakie jednostka ma obowiązki wobec społ.
Państwo nie może ograniczać aktywności ludzi, ale musi w ograniczonym zakresie interweniować. Zakres interwencji:
- ochrony własności prywatnej
- ochrony pracy
- ochrona kobiet i dzieci przed wyzyskiem pracodawców
- pilnowanie sprawiedliwej płacy- z 2 części:
* płacy życiowej
* płacy rodzinnej- starcza na utrzymanie członków rodziny
- samopomoc społ. zachęca do tworzenia związków zawodowych
b) 1931r. Pius XI- Quadgrosino Anno- „ 40 lecie” „ O odnowieniu ustroju społecznego”
Powstaje dwa lata po wielkim kryzysie, krytyka ustroju liberalnego i socjalistycznego
- Liberalizm jest niezdolny do zapewnienia równości, a socjalizm jest lekiem gorszym od choroby
- Społ. i gospodarki nie można od siebie oddzielić. Problemy własności są problemami ekonomicznymi i społecznymi.
- człowiek musi pracować uczciwie
- pracodawca nie może oszukiwać pracownika
- odnowa życia społ. poprzez konieczność udziału kapitału i pracy w korzyściach- uwikłać pracowników w firmie- uwłaszczenie pracowników
- państwo powinno się kierować zasadą pomocniczości, należy dać pierwszeństwo inicjatywom oddanym
- przezwyciężenie walki klas, odnawiając wspólnotę, rodzinę
c) 1961- Jan XXIII- Mater et Magistra- „Życie i nauka”
- odnosi się do sytuacji na świecie
- w dziedzinie gospodarki trzeba dać pierwszeństwo prywatnej własności
- konieczna jest interwencja państwa - ale powinna być ograniczona, popieranie, pobudzanie, koordynowanie-> rola państwa. Państwo nie ma działać inne jak pod życia gospodarcze
- państwo powinno działać według zasady dobra wspólnego:
Działania państwa na rzecz zatrudnienia jak największej liczby pracowników
Przeciwdziałania w tworzeniu uprzywilejowanych grup
Działania na rzecz odpowiedniego dostosowania płac i cen towaru
Kościół dostrzega dysproporcje między gałęziami gospodarczymi- wyrównanie dysproporcji
Trzeba pamiętać by osiągnięty dobrobyt służył następnym pokoleniom
- nowe kwestie społeczne:
* zaniedbania w rolnictwie
* obszary opóźnione w rozwoju
* problem demograficzny
d) 1963 Jan XXIII - Pacem In Terris- „ Pokój na ziemi”
- czas= wyścig zbrojeń między ZSRR i USA
- pokój na świecie- porządek i ład w relacjach między ludźmi- można go osiągnąć gdy każdy człowiek ma zapewnione niezbywalne prawa:
* prawo do życia i ogólnej stopy życiowej
* prawo do prawdy
* prawo do swobody życia w rodzinie, do wyboru stanu cywilnego
* prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia, godziwych warunków pracy
* prawo do własności prywatnej
* prawo do emigracji, zrzeszenia się, udziału w życiu publicznym
- człowiek ma obowiązki wynikające z tych praw
- zadaniem podmiotu poilt. społ. dotyczącego realizacji idei dobra wspólnego, które prowadzi, zapewnia postęp społ.-> można go osiągnąć w procesie rozwoju dóbr i usług
e) 1967- Paweł VI - Populorum Progressio” - „ O rozwoju ludzkości”
- problem światowych nierówności,
- ubóstwo, nierówności, przeludnienie
- pomoc i oświata, zdrowie- rozbudowa infrastruktury, walka z nędzą
f) 1981- Jan Paweł II- Laborem Excerceus- „ O wartości pracy”
Praca jest kluczem do rozwiązania kwestii społ.
Praca:
- aspekt przedmiotowy- podporządkowanie ziemi
- aspekt przedmiotowy- człowiek wyraża siebie pracując, człowiek nie może być traktowany jako towar, siła robocza
- jaki ustrój można uznać za sprawiedliwy?
Ustrój gdzie istnieje rozbudowane pojęcie sprawiedliwości, która wiąże się z dopuszczeniem pracujących do udziału w zyskach, umożliwienie wszystkim podjęcia pracy, pracodawcy i pracownicy mają swoje obowiązki
- związki zawodowe powinny włączyć się w konflikty między pracą, kapitałem. Mogą działać w sposób pokojowy.
g) 1991- Jan Paweł II - Centesimu Annus- “ w 100 lecie”
- Jan Paweł II dokonuje krytycznej oceny społ. konsumpcyjnego
* charakteryzuje się radykalnym nienasyceniem
* istnieją niezbywalne rzeczy z funk. gosp.- musi być własność prywatna
* konieczność ochrony wiedzy i umiejętności
* powinno istnieć : wolność pracy, pełne uczestnictwo, obowiązki wobec osób i zbiorowości
8. ZASADY JAKIMI POWINNY RZĄDZIĆ SIĘ SPOŁ.:
1) Zasada dobra wspólnego - wł. państwa powinny działać na korzyść wszystkich obywateli; tworzenie warunków życia społ. gdzie człowiek powinien osiągać doskonałość
2) Zasada solidarności- patrzy się na jednostkę jako nierozerwalnie związaną z innymi.
Postulat bezinteresownej służby drugiemu człowiekowi
3) Zasada pomocności- decentralizacji działań publicznych, działania lokalne
4) Zasada uczestnictwa- aktywność ludzi zbliża ludzi do realizacji ich praw
9. DOKTRYNA KONSERWATYWNA
Konserw. nie neguje rozwoju społ., afirmuje rozwój, który odbywać się ma w sposób ewolucyjny. Zdolność do kompromisu z rzeczywistością
Konserwatyzm cechuje 5 negacji:
występuje przeciwko teorii- trzeba kierować się zdrowym rozsądkiem, a nie nauką doświadczalną
występuje przeciwko indywidualizmowi- osobowość człowieka jest tworzona przez społ. Społeczeństwo, a nie człowiek jest twórcą zasad moralnych
występuje przeciwko racjonalizmowi, wiedza zawarta w obyczajach i w religii jest istotna - najważniejsza
konserwatyzm jest przeciwko idei równości. Społ. to twór Boga, nierówności są cechą innanentną
sprzeciw wobec postępu, ważna jest tradycja i ciągłość
Przedstawia się diagnozę społeczną w tej doktrynie, poza tym przedstawia się program zadań, które powinny być podjęte.
Kap. jest sprawcą kryzysu moralnego, wytwarza typ cywilizacji, która ciągle chce zmiany, a społ. to pogoń za pieniądzem, odrywa od Boga. Kapit. prowadzi do atomizacji społ.- zatracenia do zrzeszania, rozdzielania. Kapit. posiada wpisany w naturę kryzysogenny charakter- pauperyzacja społ.
- Podstawową kwestią w kap. jest kwestia robotników, a oni są najbardziej zagrażającymi dla ładu społ., nie mają własności prywatnej, atomizują się.
Problem ubóstwa w doktrynie konserwatywnej
Program działań społ. proponowanych w doktrynie konserwatywnej:
konserwatyzm lansuje ideę dobrowolnego ubóstwa, to co ważne w życiu człowieka to jego rozwój duchowy, nie materialny, ograniczenie potrzeb, konkurowanie z innymi
umacnianie hierarchicznego charakteru społ. powinien być umacniany, równość jest zaprzeczeniem wolności, bo równość nie pozwala wykrystalizować się naturalnym elitom.
trzeba redukować warstwy nie posiadające, klasa średnia to mediator
rozwój działań spółdzielczych jako forma solidarności i rozwoju aktywności
filantropia- forma, która ma działać na rzecz ludzi poprzedzonych i ubogich
konserwatyzm nisko ocenia państwo opiekuńcze z punktu widzenia kosztów finansowych, społ. państwo socjalne- to państwo gdzie instytucje grabi jednych by finansować potrzeby następnych. Państwo- Janosik.
krytyka powszechnych ubezpieczeń społ.
Zachowania dewiacyjne w doktrynie konserwatywnej !! (ważne)
Wszystkie zachowania, bądź zabronione przez prawa, bądź społ. niepożądane, nieakceptowane; i albo zachowania które bądź przeszkadzają, lub utrudniają rozwój osobowości jednostki bądź pozostają z nimi w kolizji.
Dewiacje psychologiczno- społ. to :
społeczne nieprzystosowanie
społ. niedostosowanie
społ. wykolejenie jednostek w środowisku
Ad.1.
- stan osobniczy spowodowany wadą organiczną lub niekorzystnym wpływem środowiska bądź osoby znaczącej, co utrudnia adaptację
- zaburzone społ. zachowanie jednostki, np. alkoholizm, prostytucja, samobójstwo
Ad.2.
Dewiacja osobowościowa, spowodowane czynnikami bio- psychicznymi lub środowiskami o destruktywnym wpływie na kontakty społ. aktywność i harmonię życia wew. jednostki
Ad.3.
Degeneracja bio- psycho- społeczna wynaturzenie właściwe jednostkom niedostosowanym społ. o głębokim stopniu dewiacji
Rodzaje niedostosowania społecznego !! (ważne)
Jan Konopnicki zaproponował 3 główne rodzaje:
Niedostosowanie społ. zamanifestowane w postaci zahamowania jednostki w środowisku. 4 podrodzaje:
a) brak zaufania do ludzi, nowych rzeczy i sytuacji- brak pewności siebie, ostrożność wobec obcych, brak zaufania na każdym kroku
b) depresja- różnorodność i zmienność poziomu reakcji, brak energii życiowej
c) wycofanie się- niechęć jednostki do nawiązywania kontaktów społ.(autyzm)
d) niekonsekwentne postępowanie- zachowanie się jednostki działającej pod wpływem najsilniejszego bodźca
Niedostosowanie społ. manifestowane postawą demonstracyjno bojową jednostki w środowisku. 4 podtypy:
a) wrogość w stosunku do dorosłych (13- 16 lat dziecko jest szczególnie burzliwe, gdy burzy się wobec dorosłych powinien mieć zapewnione poczucie bezpieczeństwa)
b) otwarta wrogość- może występować w środowisku rodzinnym, szkole, przemoc stosowana wobec rodziców, rodzeństwa, kolegów (poważne zaburzenie w socjalizacji) wrogość występuje jako mechanizm niszczenia uczucia do tego czasu aż przestanie całkowicie kochać rodziców
c) wrogość w stosunku do dzieci: syndrom pokazania się, obawa o przyjęciu przez inne dzieci. Manifestacja- wandalizm- chce zaskarbić uznanie w oczach rówieśników
d) łagodniejsze formy aspołecznego zachowania się, brak pragnienia by zadowolić dorosłych
Niedostosowanie społ. manifestowane w postaci skrajnej aspołeczności.
- brak w dziecku zainteresowania czy dorośli akceptują, aprobują jego zachowanie
- dziecko nie czuje się winne złego postępowania
- nie pragnie przebaczenia, nie szuka sympatii, ma mało skrupułów gdy wyrządza komuś krzywdę, nie przeżywają żalu, wzruszenia.
Dzieci takie zachowania traktują jako normalne.
Przyczyny skrajnej aspołeczności:
a) uszkodzenie systemu nerwowego
b) dewiacje wychowanków w domu rodzinnym( teoria różnic powiązań)
c) destrukcja ze strony osób dorosłych lub rówieśników
d) niedostosowanie społ.
10. DOKTRYNA SOCJALISTYCZNA WRAZ Z DOKTRYNAMI POKREWNYMI
a) Chars Bourdie ( socjalista)
Tworzenie małych wspólnot w obrębie których człowiek mógł realizować swoje potrzeby
b) Robert Owen
Wprowadził swoje pomysły w czyn we własnych firmach stworzył swego rodzaju komuny, spółdzielnie. Otworzył szkoły dla dzieci swoich robotników, ograniczył czas pracy dla swoich pracowników do 10h i 45min.
c) Anarchiści
Stawiają negatywną diagnozę dotyczącą rzeczywistości. Droga przezwyciężenia problemów ma być rewolucja klasy robotniczej.
d) Nurt socjalistyczny
Reprezentowany w Polsce:
1. E. Abramowski- socjalizm bezpaństwowy:
- łączył myśl narodową i socjalistyczną
- założenie: naprawa rzeczywistości przez rewolucję moralną, która ma przywrócić niepodległość i sprawiedliwy ustrój. Ten ustrój to socjalizm państwowy. Struktura państwa ma być oparta na stowarzyszeniach. Ludzie mają wspólnie pracować, ma wyznaczać potrzeby polityczno- kooperatywne
2. K. Krzeczkowski
- zwolennik tworzenia autonomicznych wspólnot- klinów. Mają samodzielnie zaspokajać potrzeby jednostek.
- zadania państwa: chronienie autonomiczności gminy. Gminy mają mieć charakter dobrowolny, uczy poprawności politycznej.
Ten nurt charakterystyczny przed rokiem 1914. Po tym roku myślano o socjalizmie. Polityka społeczna realizowana przez instytuty państwowe. Problem socj. - zjawisko alienacji. Działania państwa miały być skierowane na tworzenie komunistycznego ustroju.
11. DOKTRYNA LIBERALNA
Mówi, że nie ma potrzeby realizacji polityki społ.
Założenia- 4 zasady:
zapewnienie wolności każdej jednostki (realizowanie siebie bez ograniczeń, osiąganie zysków bez strat)
zasada własności prywatnej (to podstawowy mechanizm napędzający gospodarkę)
bogacenie się (bogactwo świadczy o sukcesie)
elastyczność ról życiowych (związana z ideami zawodowymi; człowiek musi dostosować się do rynku)
W liberalizmie pojawiają się dodatkowe reguły :
doktrynę liberalną należy uznać za ideę indywidualistyczną:
a) chroni się ideę jednostek
b) nastawiony na duże grupy w społeczeństwie
protekcja ubóstwa jest hodowana w nędzy- nie należy tego czynić. Ochrona słabych ekonomicznie zmniejsza rentowność gospodarki. Ubogim dać tylko tyle ile jest im niezbędne do życia. Ochrona ludzi słabych ekonomicznie nie wpływa dobrze na gospodarkę
w specyficzny sposób widzi rolę państwa: państwo ma stworzyć możliwość działania gospodarki, ale nie włączać się. Na pierwszym miejscu stawia się gospodarkę. Gospodarka to projekt, polityka społeczna jest tylko dodatkiem.
Stanisław Głąbiński
- polityka społ. łagodzi kwestię społeczną
- podstawowa zasada: pracuj i oszczędzaj
Władysław Zawadzki
- polityka społ. ma doprowadzić do równowagi pomiędzy władzą urzędników a społeczeństwem
F. Zweig
- proponował program reformy społ. dającej prawo własności, prawo do pracy, godziwy zarobek
KONCEPCJE PAŃSTWA DOBROBYTU
1. OPIS:
Realizowane w państwach gdzie PKB pokazywało najwyższy poziom rozwoju społecznego. Zanim pojawił się termin państwa dobrobytu istniał termin państwa socjalnego.
2. PAŃSTWO SOCJALNE CECHY:
a) przenikanie się państwa i społ. Ta zasada każe by każda grupa w społ. uczestniczyła w podziale dóbr. Państwo socjalne to państwo demokratyczne, które nie pozwala na wykluczenie żadnej żadnej grupy z reprezentacji politycznej, co oznacza np. wartościowanie kobiet.
b) państwo powinno interweniować w stosunki nie tylko społ. ale i ekonomiczne.
Państwo bezpośrednio uczestniczy w podziale dóbr i usług
Państwo pełni role kontrolna nad funkcjonowaniem rynku
Państwo uczestniczy w podziale dochodów :
- przez prowadzoną politykę podatkową
- przez kontrolę cen
c) opieka nad ubogimi
3. PAŃSTWO DOBROBYTU CECHY:
1. zapewnia obywatelom rozszerzone prawo. Zapewnia podstawy funkcjonowania komu zapewnia prawo:
- jednostkom, rodzinom zapewnia minimalny dochód
2. Ogranicza zasięg niepewności aby nie doprowadzić do kryzysu jednostki, rodzin. Opieka od kołyski po grób. Każdemu stworzyć możliwość nauki. Osoba bezrobotna mogła dostać nawet 80% swojego poprzedniego wynagrodzenia. Rodziny niepełne- bardzo duża pomoc.
3. Zapewnienie wszystkim obywatelom najwyższego standardu świadczeń.
Realizowana w latach 60-tych,70-tych najbardziej. Ostatecznie ta idea doprowadziła do kryzysu.
a) kryzys związany z niewydolnością finansową
b) sądzono że zapewnienie potrzeb na najwyższym poziomie zaspokoi potrzeby ludzi- a ludzie chcieli jeszcze więcej
c) kwestia relacji pomiędzy tym co państwowe, a tym co prywatne
4. OTTO BISMARCK - NIEMCY
Określił przepisy regulujące stosunki pracy, ubezpieczenia społ.
- wprowadził obowiązkowe ubezpieczenia społ.
- pomysły wyrównania poziomu życia obywateli
- budowa społ. Gospodarki Rynkowej
- zmiana systemu składkowego (wypłata, renta, emerytura) z kapitalizacji składek na system repartycyjny- ze składek pracowników finansuje się na bieżąco emerytury i renty dla osób starszych
- indeksacja świadczeń emerytur i rent- sprawiający że emeryci otrzymali świadczenia podobne do osoby pracującej
- wprowadzenie urlopów wychowawczych- refundowanych przez państwo
- dodatki mieszkaniowe
- subwencje wyrównawcze dla osób przekwalifikujących się
- zasiłki dla bezrobotnych
5. FRANCJA:
- Powszechny system ubezpieczeń w latach 20 XX w. obejmował pracowników państw, następnie wszystkich pracowników
- zerwano z kapitalizacją składek
- po wojnie: umowy o prace zakładał konieczność wypłacania odszkodowań w przypadku inwalidztwa, śmierci, macierzyństwa
- polityka prorodzinna, zasiłki, korzystanie z instytucji opiekuńczych dla dzieci jest bezpłatny
- najkrótszy tygodniowy czas pracy to 36h/ tydz- dodatkowa godzina pracy jest bardzo kosztowna dla pracodawcy
6. PAŃSTWA SKANDYNAWSKIE
a) Dania
- emerytury całkowicie płatne z budżetu państwa ( 60lat)
b) Szwecja
- zabezpieczenie pracy
- kasy chorych
- zasiłki macierzyńskie
7. POLITYKA DOBROBYTU W SZWECJII
Szwecja jako wzór polityki dobrobytu. Realizowana w sytuacji wzrostu gospodarczego. Istnieją zasoby materialne by wprowadzić politykę dobrobytu.
Polityce socjaldemokratyczni wprowadzili następujące reformy:
prawo do pełnego zatrudnienia
prawo do sprawiedliwego podziału bogactwa
prawo do zabezpieczenia socjalnego
Zasady:
zasada powszechności- świadczenia były dla wszystkich mieszkańców Szwecji. Opieka lekarska, renta, emerytura, zasiłek rodzinny, dodatki mieszkaniowe, gospodynie domowe traktowane jako osoby służące społ., przyczyniają się do poziomego wzrostu gospodarczego, zatem istnieje możliwość pójścia na chorobowe
kompleksowość - zasiłki nie tylko w jednym zakresie. W Szwecji istniały zasiłki np. dla dzieci rodziców rozwiedzionych
przejrzystość - świadczenia są tak wypłacane by zmniejszyć ryzyko nadużyć, dostępność informacji, a także sposobu otrzymania świadczeń, edukowanie dzieci, osoby które przechodzą na emeryturę przesyłane są informatory z jakich świadczeń i pomocy mogą korzystać, kształcenie pracowników socjalnych, system zabezpieczeń społ. jest wysoce scentralizowany.
Świadczenia w Szwecji:
świadczenia zapewniające dodatkową lub nadzwyczajną potrzebę: dodatkowe mieszkanie, świadczenia rehabilitacyjne, każdego Szweda powinno być stać na mieszkanie,( dodatki) świadczenia rodzinne takie by nie tworzyć różnic między rodzinami
świadczenia zapewniające minimum kosztów utrzymania : - renty, emerytury powiększone o różne rodzinne dodatki
świadczenia dla zrekompensowania utraconych dochodów
- zasiłki chorobowe, zasiłki dla bezrobotnych
8. KRYZYS PAŃSTWA DOBROBYTU
Problemy:
średnia długość życia obywateli podwoiła się w stosunku do obywateli z początku XX w.
spadły wskaźniki przyrostu naturalnego
kryzys gospodarczy- spowolnienie rozwoju gospodarczego
system podatkowy dla obywateli stawał się mniej atrakcyjny
wydatki na opiekę społ. to 27% BKB . 40% BKB w krajach polityki dobrobytu
Rozwiązania:
ograniczenie zasięgu świadczeń (gwałtowna reakcja społ. w przypadku odbioru świadczeń)
idea mówiąca o tym by doprowadzić do współdziałania sfery publicznej i prywatnej
decentralizacja świadczeń- zbyt duża ingerencja państwa np. w wychowanie dzieci
wprowadzenie ustrojów solidarnościowych
rodzinie miało być przekazane świadczenie z tytułu opieki nad starszymi i niepełnosprawnymi, bony edukacyjne
postrzeganie rodziny jako jednostki świadczące usługi matki ze wsparciem instytucji państwowych- mogą stworzyć np. żłobek
rodziny zastępcze, wspomagające- wykonywanie pracy socjalnej
samorządne zarządzanie usługami.
Grupa osób, która ma problem i szuka wspólnie rozwiązania. Mieszkańcy sami się organizują i zarządzają np. domem opieki nad starszymi
spółdzielnie działające na rzecz swoich członków
MODEL POLITYKI SPOŁECZNEJ
1. OPIS :
Model polityki społ. dotyczy rzeczywistej polityki społ. danego kraju lub dotyczy polityki społ. pożądanej, tak jak być powinno.
Od lat 60 XX w. prowadzono studia porównawcze między państwami jak prowadzona jest polityka społ. Klasyfikowała państwa w zależności od ilości środków jakie przekazywane były na politykę społ.
Systemy polityki społecznej będą się do siebie upodabniały- tak uważano, dlatego przyjęto wyznacznik ilościowy, czyli ilość pieniędzy wydanych na politykę społeczną.
Zły pomysł- powody: zróżnicowanie nabycia pieniądza w różnych krajach, środki te mogą być przeznaczane różnie na różne sfery.
Kryteria jakościowe:
- dostęp do świadczeń i usług( komu przekazywane są świadczenia, kto ma do nich prawo)
- selektywność (powszechność ochrony socjalnej)
- jakość i poziom świadczeń
- zakres i cele polityki rynkowej- w jak dalekim stopniu społ. jest dodatkiem dla rynku
- sposoby finansowania programów socjalnych
Wykorzystując kryteria jakościowe i ilościowe tworzone były modele polityki społ. uprawiane w różnych państwach.
Kryteria ilościowe:
Północ Europy- inwestycja w ludzi starszych
Południe Europy- inwestycja w młodych, w dzieci
2. TYPOLOGIE DOTYCZĄCE MODELI POLIT. SPOŁ.
1) Richard Titmuss
3 podstawowe modele polityki społ., biorąc pod uwagę kryteria relacji między polityką, a gospodarką naukową .
model marginalny:
- ogranicza działalność związaną z polityką społ.
- potrzeby jednostki powinny być zaspokajane albo w oparciu przez rynek, albo w oparciu o rodzinę. Gdy te dwa źródła zachodzą lub są niewydolne lub ich nie ma, wtedy pojawiają się instytucje związane z polityką społ., ale świadczą one doraźną pomoc. Podstawowym celem państwa jest wskazane nauczanie ludzi jak mają sobie sami radzić.
Model motywacyjny
- polityka społ. także tutaj traktuje się jako dodatek do gospodarki, pełnią rolę służebną, kształtuje lojalność grupową i klasową.
Model instytucjonalno- redystrybucyjny
- polityka społ. jest integralna instytucją w ramach całego społ., służy temu by społ. rozwijało się harmonijnie. Należy zapewnić społ. dostęp do usług, świadczeń wg kryterium potrzeb.
2) N. Furniss, T. Tilton
Wyróżniają 3 modele biorąc pod uwagę kryterium formę ingerencji państwa w wolną politykę sił rynkowych:
model państwa pozytywnego:
- polityka społ. ma chronić właścicieli kapitału przed trudnościami jakie wynikają z żywiołowości rynku
- rozwój ubezpieczeń społ.- jako narzędzie osiągnięcia spokoju społ.
model państwa bezpieczeństwa socjalnego:
- gwarantuje się minimalne dochody wszystkim osobom do zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Model państwa dobrobytu
- chodzi o stworzenie warunków by społ. zaspokajało nie tylko podstawowe potrzeby, ale by one były zaspokajane na najwyższym poziomie.
- wyrównanie warunków życiowych
3) G. Esping Andersen
Mówi o istnieniu reżimów. Wyróżnia 3 reżimy używając 3 kryteriów:
stopień bezwarunkowości dostępu do świadczeń i usług
wpływ świadczeń na zmianę lub zachowanie podziałów społ.
relacje pomiędzy państwem, a rynkiem w sferze związanej z ubezpieczeniami społ.
Przy wykorzystaniu w/w kryteriów EA wyróżnia na :
reżim liberalny- świadczenia dla ludzi o niskich dochodach
reżim konserwatywny- dążenia do zachowania różnic w statusie społ.
reżim socjaldemokratyczny- związany z budową państwa dobrobytu
Każdy z tych modeli jest charakterystyczny dla danego ugrupowania politycznego :
- model marginalny wiąże się z liberałami
- pewne ugrupowania polityczne wybierają dany model, dodatkowo istnieją różnice regionalne
- model marginalny USA, Kanada
- model instytucjonalno- redystrybucyjno - korporacyjny- kraje Skandynawskie, zasada społ. odpowiedzialności
- model motywacyjno-korporacyjny- Niemcy, Austria , polityka społ. oparta na systemie ubezpieczeń, uzależniony od statusu i uzyskaniu dochodów
- model elementarny- Grecja, Hiszpania, Włochy+ tradycyjne działania, charytatywne i inicjatywy oddolne- wspólnoty sąsiedzkie, religia
- model wspólnotowo- komunalny- w wybranych społ. lokalnych- Niemiec, Dani
NAUKA O POLITYCE SPOŁECZNEJ W POLSCE
1. OPIS:
Polityka społ. jako dyscyplina nauk i jako praktyka.
Etapy kształtowania polityki społ. w Polsce:
I do odzyskania przez Polskę niepodległości:
Wiek XIX - brak rozróżnienia między polityką społ. jako dyscypliną naukową, a polityką społ. jako dział praktyczną.
- poruszono kwestie spraw socjalnych
Postaci tego okresu:
Stanisław Staszic
Autor projektu kształtowania urzędników. Był rzecznikiem Oświaty Ubogiej Młodzieży, pomysł na rozwój spółdzielczości chłopskiej, tworzenie kas pożyczkowych, szkół elementarnych, domów chorych.
Skarbek
Zajmował się problem ubóstwa
Józef Supiński
Działania miały charakter teoretyczny
August Cieszkowski
Związany z Poznaniem, nurt liberalno- konserwatywny, w którym rozwija myśl teorii sprawiedliwości społ., uważa się że sprawiedliwość osiągnie się wówczas gdy odda się obiekty właścicielom. Tworzy kasy oszczędnościowe,-> (Szamarzewski). W swoich majątkach zakładał szkoły, przedszkola, ufundował szkołę (Uniwersytet Przyrodniczy)
II od odzyskania niepodległości - okres międzywojenny
- polityka społ. to nauka, która się autonomizuje i instytucjonalizuje
- wyodrębnienie się polityki społ. od innych nauk
- polityka społ. stała się przedmiotem dydaktyki
- powstają towarzystwa
- powstaje Ministerstwo Opieki Społecznej
- powstają pierwsze jednostki badawcze :
* Instytut Gospodarstwa Społecznego -> niezależność w działaniu
Podstawowe działania IGS to postawienie diagnozy, bez polityki zaangażowania. Badacze związani z IGS: Ludwik Krzywicki, w centrum zainteresowań Ludwika K. była geneza kwestii społ. Kwestie społ. zawsze istniały i są efektem sił wytwórczych. Kwestia społ. dla niego składała się z wielu kwestii socjalnych. Kwestii społ. nie można rozwiązywać przez represję. Każda kwestia społ. posiada swą subiektywną i obiektywną naturę.
Konstanty Krzeczkowski - opowiadał się za pozytywną polityką socjologii, powinna być wolna od wartościowania. Struktura społ. i jej przemiany to przedmiot badań polityki społ.; badanie tego jak tworzy się i zmienia struktura społ.( zmienia się przez działalność gospodarczą)
Stanisław Rychliński - zajmował się przeciwdziałaniem krzywdom i niesprawiedliwością. Polityka społ. nie może być tylko nauką, która służy spokoju społ. Polityka Społeczna to nie dodatek do gosp. Chodzi także o planowanie ustroju społ. Widzi politykę społ. jako naukę teoretyczną i wiedzę praktyczną.
* Instytut Spraw Społ.
- powstały z inicjatywy władz rządowych
- Dwa zadania : problem pracy i bezrobocia
- podejmowano badania dotyczące wypadków w pracy
- zaczęto interesować się bezrobociem pracowników umysłowych
- tworzono prace porównawcze-> warunki pracy w Polsce i innych krajach
- prace nad opieką społ. na wsi
III po 1957- 89
P.s. została wyeliminowana jako przedmiot wykładów oraz przestano prowadzić p.s. w państwie, (uznano p.s. jako związaną z kapitalizmem) w tym okresie sądzono, że nowy ustrój rozwiążę problemy społ., patologia społ.
P.s. jest prowadzona jako działalność różnych podmiotów w tym podmiotów pozapaństwowych, uważano, że w działalności państwa wiąże się wszystko co związane z p.s., działalność państwa polegała na tym, że niektórzy obywatele są zwolnieni z obowiązku troszczenia się o siebie. Zapewnienie pracy dla każdego obywatela.
Po latach 60-tych.
W Polsce powstają na nowo katedry polityczne społ. Zaczęto używać terminu p.s. wtedy gdy była prowadzona technika badawcza. Ma miejsce dyskusja o tym jakie cele powinna mieć p.s.
Wiara w jednorazowe akcje. Państwo traktowano jako instytut działający w sposób kompleksowy. Katedry p.s. powstawały na Uczelniach Ekonomicznych, nie na Uniwersytetach, czyli p.s. ma służyć gospodarce a nie społeczeństwu.
Brak zgodności czemu mają służyć badania prowadzone przez polityków społ.
Pojawiają się różne nurty:
teorie agregatywne- charakterystyczne jest to, że analizuje się problemy szczegółowe, tworzy się modele szczegółowe, monografie. Próbuje się zainteresować podmioty odpowiedzialne za daną sferę.
Teorie systematyzujące- Jan Rosner, p.s. rozpatrywana była z punktu widzenia potrzeb jednostki i społeczeństwa. Badania polegały na przestawieniu potrzeb społ. Bada się potrzeby z punktu widzenia statusu osób. Kwestie podmiotów polityki społ.
Teorie ogólne- celem p.s. jest działalność służąca postępom, p.s. ma humanizować rzeczywistość
Koniec lat 70-tych.
Pojawiają się kolejne nurty badawcze:
a) nurt socjalno- bytowy -> czyny społ. maja organizować czas
b) nurt socjologiczno- strukturalny -> budowanie struktury socjalistycznego państwa by znikały różnice między warstwami
c) nurt społeczno- ekonomiczny-> próby powiązania p.s. z polityką ekonomiczną
d) nurt społeczny
Od 74 roku wydawany jest miesięcznik Polityka Społeczna. Powołano Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej.
Efekty działań: prognoza Polska w XXI wieku- żadna nie była trafiona.
IV okres po 1989 r.
- stworzenie służb socjalnych, zorganizowanych w sposób nowoczesny
- pojawienie się nowych kwestii dróg badawczych
- nowe koncepcje:
* nurt dylematów społ.- sprzeczność między wartościami, a instrumentami zewnętrznymi
* nurt nowych kwestii społ.- bezrobocie- wyjście z niego
* badania porównawcze- dotyczy wejścia Polski do UE- stopień rozwoju Polski
* badanie nad doktrynami polityki społ.
* modele polityki społ.
*nurt ekonomiczny- badano interwencjonalizm, państwo w przypadku niedomagań rynkowych
* nurt socjologiczny
- nie osiągnięto zgodności co do celu polityki społ.
- zauważono że p.s. ma charakter wieloprzedmiotowy (wiele zagadnień stało się podstawą prac przedm.)
- zaczęto dyskutować o prawach obywateli
- koszty ps.
- p.s. zmienia się tak jak zmienia się społ.
UNIJNE PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ
1. PODZIAŁ UNIJNYCH PODMIOTÓW POLITYKI SPOŁ.
1. Mają charakter wspólnotowy:
podmioty ustawodawcze (Parlament Europejski- udziela zgody na realizowane progamy, wyraża na ich temat opinie, przyjmuje akty prawne:
* RADA EUROPEJSKA- działa poprzez szereg rządów i państw, wyznacza cel polityki
* RADA UNII EUROPEJSKIEJ- koordynacja ogólnej polityki państw członkowskich; podejmuje decyzje przez większość głosów lub jednomyślnie. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich szczebla ministerialnego.
Podmioty wykonawcze:
- KOMISJA EUROPEJSKA- 4 podstawowe zadania:
* stosowanie postanowień traktatu UE
* formułuje zalecenia i opiniuje kwestie które są zawarte w traktacie UE
* podejmowanie decyzji i współdziałanie
* wypełnianie zadań Rady Europejskiej. Corocznie Komisja Europejska przedstawia parlamentowi raport dotyczący polityki społ. W raporcie znajdują się następujące kwestie:
-> zatrudnienie i warunki pracy
-> wynagrodzenia i dochody równości
-> kształcenie zawodowe
-> sytuacja rodzinna
-> polityka ludnościowa
-> zabezpieczenia społeczne
-> ochrona zdrowia
-> zarządza funduszem socjalnym
- EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY- zadania
* wspieranie polityki społ. UE
* wspieranie rozwoju regionalnego
* udzielanie pożyczek i gwarancji dla sektorów słabiej rozwiniętych państw
Podmioty doradcze:
- KOMITET SPOŁECZNO- EKONOMICZNY- składa się z przedstawicieli różnych dziedzin życia społecznego i gospodarczego. Musi być wysłuchany przez Radę Europejską i Komisję Europejska i winien być przyjęty. Ma swoje sekcje.
- KOMITET DO SPRAW ZATRUDNIENIA:
powołany w latach 90. Ocena całokształtu polityki zatrudnienia. Współpraca z pracodawcami i pracowniakmi.
Podmioty kontrolne:
- RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH- wyposażony w prawo do przyjmowania skarg od wszystkich obywateli UE. Sprawy te dotyczą np. nieuczciwości, dyskryminacji. Może wykonywać zadania kontrolne.
Podmioty sądownicze:
- EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI- poszanowanie prawa związane z interpretacją wykładni i przepisów wspólnotowych. Skargę przed ten trybunał może złożyć każda osoba fizyczna lub prawna. Orzeka w konflikcie między: państwami członkowskimi Komisją UE.
2. Mają charakter pozarządowy:
a) Organizacje które wspierają państwa członkowskie w wyrównaniu różnic społecznych. Zalicza się:
- Stowarzyszenia
- Zrzeszenia
- Związki grupujące ludzi o podobnych zainteresowaniach
Cechy:
- mają instytucjonalny, formalny status
- mają charakter niedochodowy
- są niezależne w szczególności od rządu danego państwa
- zarządzanie w sposób bezinteresowny
- muszą być obecne na poziomie życia społ.
Funkcje:
- dostarczenie usług: socjalnych, szkoleniowych, doradczych
- organizują kampanie i działalność lobbystyczną
- organizują wsparcie i koordynują działania sfery p.s.
- zapewnienie informacji
Przykłady organizacji :
Europejska Sieć na rzecz Dzieci i Kobiety w Rozwoju, Europejska Rada Uchodźców i Wygnańców, Europejska Akcja Niepełnosprawnych, Europejska Sieć Przeciwko Ubóstwu
2. PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH:
1. We wszystkich krajach UE można wyróżnić 3 podmioty:
podmioty ustawodawcze
podmioty wykonawcze (resorty rządu odpowiadające za sprawy p.s.)
podmioty kontrolne (Rzecznik Praw Obywatelskich)
2. Obszar działań p.s. :
a) rynek pracy i zatrudnienie - SEJM, SENAT
b) zabezpieczenie społ. i polityka socjalna - MINISTERSTWA
c) edukacja- RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH, NAJWYŻSZA IZBA KONTROL.
d) mieszkalnictwo
e) ochrona zdrowia
f) ochrona środowiska naturalnego
Podmioty Sądownicze : Sądy Pracy i Sądy Rodzinno Opiekuńcze
POTRZEBY I ICH ZASPOKAJANIE. DIAGNOZOWANIE POZIOMU ŻYCIA.
1. POTRZEBY SĄ CENTARLNYM POJ. W WIELU DYSCYPLINACH:
1) Antropologia- potrzeba to wymóg funkcjonalny, aby jednostka mogła funkcjonować
2) Psychologia- potrzeba zbiega się z pojęciem aspiracji, motywacji, napięcia
3) Ekonomia- potrzeby dzieli się na dwie kategorie:
- pierwotne ( przeżycia jednostki)
- wtórne ( jakościowy aspekt życia człowieka)
4) Socjologia- pojęcie potrzeby - podejścia :
organiczno- fizyczystyczne- wymóg natury biologicznej jest potrzeba istotna dla normalnego funkcjonowania człowieka. Dobrostan polega na zaspokajaniu podstawowych potrzeb tj. pożywienie, schronienie, sex, bezpieczeństwo
podejście funkcjonalne:
Potrzeby- to nie tylko wymóg natury biologicznej, ale także natury psychologicznej, społecznej i kulturowej. Dobrostan polega na ingerencji jednostki z rolą społ. oraz zagwarantowanie częściom systemu społecznego prawidłowego pełnienia funkcji. Nacisk nie tylko na naturalne potrzeby, ale potrzeby są uwarunkowane kulturowo.
Podejście marksistowskie:
Potrzeba- niedostatek zasobów materialnych potrzebnych do samorealizacji jednostek. Dobrostan to bezwarunkowa możliwość dostępu do wszelkich dóbr i usług każdemu według potrzeb.
Podejście semiologiczne ( nauka o znaku):
Potrzeba- nieświadoma struktura, która odpowiada za tworzenia się różnic. Konsumpcja określa jakiś rodzaj potrzeby. Nie jest definiowana od pewnego dobra, ale jest definiowaną od pewnych dóbr konsumpcyjnych. Nie można określić co jest dobrostanem.
Podejście radykalne:
Potrzeba- przyczyną powstania potrzeby jest alienacja. Ta alienacja jest skutkiem instytucjonalnych i zbiurokratyzowanych potrzeb
Podejście femionologialne:
Potrzeba- wymóg pełnej komunikacji. Dobrostan wynika z codziennych stosunków międzyludzkich.
Podejście relacyjne:
Potrzeba- 3 założenia dotyczące potrzeb:
* potrzeba określana jest przez to że zakorzeniona jest w jednostce
* każda potrzeba ma swoje części składowe w charakterze biologicznym, psychologicznym, społecznym
* związki jakie zachodzą między potrzebami jednostki, a systemem społ. towarzysza zmienne pośrednie. Potrzeba to proces który ma dynamiczny charakter w znaczeniu podmiotowym i naturalnym.
Dobrostan to osobisty i społ. stan, który można osiągnąć dzięki zdolnościom podmiotowym oraz przedmiotowym (zasoby społeczne). Działalność służb społ. ma zapobiegać deprywacji fizycznej i społ. zarówno jednostek i grup, do których ta jednostka należy.
Naprawiać i znajdować środki zarackie w sytuacji niedoboru.
2 RODZAJE POTRZEB :
a) pierwotne ( pozwalają utrzymać się przy życiu)
b) wtórne ( istotne z punktu widzenia samorealizacji)
c) obiektywne ( mierzone ilościowo, powszechnie rozpoznawalne)
d) subiektywne ( skłonności, kultura człowieka)
e) ujawnione ( werbalnie wyrażona)
f) utajone ( niewypowiedziane)
g) indywidualne ( jednostkowe)
h) społeczne ( uczestniczenie w grupach społ.)
i) realne ( dają się jednoznacznie stwierdzić)
j) narzucone ( wywołane czynnikami zewnętrznymi)
k) proste ( jednoznaczna odpowiedź)
l) złożone ( odpowiedź nie wymaga współdziałania wielu czynników)
Dzięki zaspokajaniu potrzeb możemy kierować rozwojem.
3. CECHY POTRZEB - ZAŁOŻENIA W POLITYCE SPOŁ.
Źródłem potrzeb jest społeczeństwo: jednostka. P.s. musi aktywnie uczestniczyć we wzorach konsumpcji.
Potrzeby mogą być hierarchicznie uporządkowane
Potrzeby zmieniają się w cyklu życia człowieka
W odniesieniu do każdej potrzeby w polskim społ. należy określić normy, za pomocą których można mówić o minimalnym i maksymalnym zaspokajaniu potrzeb
Normy powinny mieć charakter ogólny, bo nie da się zaspokoić wszystkich potrzeb ludzi
Aby nakierować pewne zadania na zaspokojenie potrzeb należy korzystać z wskaźników społ.
4. ANALIZY POTRZEB POLITYKI SPOŁ. DIAGNOZOWANIE POZIOMÓW ŻYCIA PRZYJMUJE SIĘ :
1) Miary o charakterze ilościowym (dochód narodowy na jednego mieszkańca; wskaźnik dochodu świadczy o poziomie zaspokojenia potrzeb). Zaczęto kwestionować wskaźnik ilościowy, wprowadzono wiele innych:
WSKAŹNIK MED. (miernik)
-> przy konstruowaniu tego wskaźnika oprócz PKB włączono prace w gospodarstwie domowym, wartość spożycia z uwzględnieniem dóbr trwałych, czas wolny, środowisko naturalne
-> obrazuje nakłady na politykę społ. ale nie pokazuje skutków, efektów tego
WSKAŹNIK- METODA GENEWSKA
-> wyodrębniono kilka potrzeb i przedstawiono rozwiązania zaspokajania ich, ustalono mierniki w jakiej kategorii osób potrzeba powinna być zaspokojona.
-> te potrzeby to :
* potrzeby związane z wyżywieniem (ilość kalorii na dobę )
* potrzeby mieszkaniowe (poziom mieszkań, jakość warunków mieszkaniowych)
* potrzeby zdrowotne (dostęp do usług lekarskich, śmiertelność populacji, a także pewnych kategorii)
* wykształcenie (odsetek dzieci w szkołach trzeciego stopnia, jakość nauczania)
* czas wolny i rozrywka( ilość czasu wolnego, odbiorników TV i radiowych)
* zabezpieczenie bytu (częstość nagłych zgonów, ubezpieczenia chorobowe, zabezpieczenia starości)
* nadwyżka dochodów (odsetek w budżecie, który pozostaje po zaspokajaniu powyższych potrzeb)
Każdy z tych mierników ma poziom empiryczny, który przyrównuje się do progowego i przelicza od 0-100.
Zalety: próbuje w ilościowy sposób mierzyć zjawisko ilościowe
Wady: zbyt duża ilość potrzeb-> przy doborze tych wskaźników kieruje się subiektywizmem.
WSKAŻNIK ROZWOJU SPOŁ.
1. WSKAŹNIK ROZWOJU SPOŁ.
Wskaźnik wykorzystywany do porównań tempa rozwoju w różnych regionach lub krajach.
Wskaźnik HDI- syntetyczny indeks rozwoju społ. Zaproponowany przez ONZ w latach 90-tych. Ma mierzyć rozwój ludzi we wszystkich fazach życia człowieka w oparciu o harmonię między osobami, społecznością i człowiekiem, przyrodą .
2. 4 PODSTAWOWE INDEKSY:
a) Produkt Narodowy Brutto na jednego mieszkańca w dolarach min 200- 4 tys.$
b) wskaźnik przeciętnej dolnej granicy trwania życia 25lat- 85 lat
c) przeciętna liczba lat nauki w szkole w przypadku osób mających powyżej 25lat: 0-15lat
d) umiejętność pisania i czytania 0-100%
Wskaźnik c) i d) zostają przekształcone jako jedna miara
HDI powinien rozwiązywać dwojakiego rodzaju problemy:
- sposób podziału dochodu narodowego
- wydłużenie ludzkiego życia przeżytego w społ. efektywnym
- poziom osiągnięć edukacyjnych
3. WSKAŹNIK UBÓSTWA HPI :
Pomiar tych samych elementów co we wskaźnikach HDI.
HPI I - wskaźnik ubóstwa odnoszony do krajów słabo rozwiniętych
zmienne- % ludzi gdzie długość życia nie przekracza 40 lat.
- % analfabetów dorosłych
- % ludzi pozbawionych wody pitnej, opieki medycznej
- % dzieci niedożywionych poniżej 5 roku życia
4. WSKAŹNIK ZRÓŻNICOWANIA SPOŁ. ZE WZGLĘDU NA PŁEĆ- GDI :
- Bada on osiągnięcia w tych samych dziedzinach co HDI, ale wychwyca różnice związane z różnicą płci, np. liczba lat nauki dla kobiet i mężczyzn
5. WSKAŹNIK GEM - ZAANGAŻOWANIA SPOŁ.
Bada czy kobiety mają czynny udział w życiu politycznym i ekonomicznym. Skupia się na stopniu partycypacji kobiet w uczestnictwie politycznym, podejmowaniu decyzji przez kobiety.
Pokazuje proporcje kobiet i mężczyzn w parlamencie, udział kobiet we władzy wykonawczej, stanowiska kierownicze, jaki % kobiet jest pracownikami wykwalifikowanymi. Zarobki kobiet zajmujących dane stanowisko w stosunku do zarobków mężczyzn ok. 30% mniej.
KWESTIE SPOŁECZNE
1. KWESTIA UBÓSWA:
Jak rozumieć ubóstwo? :
Ubóstwo absolutne - w grę wchodzi podtrzymywanie funkcji życiowych jednostki, wiąże się z dochodem rodziny
Ubóstwo ekonomiczne- odnoszone do dochodu całkowitego obliczonego jako stosunek wydatku na pożywienie w stosunku do wszystkich innych wydatków
Ubóstwo względne- rodzi się z nierówności społ., leżą u podstaw procesu ubożenia społ. Mamy do czynienia z nierównościami społ.
2. TRZY SPOSOBY POSTRZEGANIA UBÓSTWA W SPOŁ. :
a) obiektywny
b) umowny- w odniesieniu do dominującej w społ. oceny
c) subiektywny- ocena danej grupy, ocena danej osoby
3. MIERZENIE UBÓSTWA:
3 podejścia :
a) na podstawie poziomu dochodów i wydatków
b) na podstawie subiektywnych ocen gospodarstw domowych. Zadanie pytań , np. jaki dochód byłby odpowiedni do utrzymania się w określonym czasie, aby zaliczyć sytuacje do : B. dobrej, B. złej itp.
c) niepieniężnych wskaźników- charakter warunków mieszkaniowych, dzielnica, własność, zasobność gospodarstwa domowego.
4. KULTURA UBÓSTWA
Oznacza wystąpieniem w danym społ. subkultury w danych rodzinach, regionach społ., przekazanie z pokolenia na pokolenie.
Cechy charakterystyczne:
- brak rzeczywistego uczestnictwa w życiu społ. osoby ubogiej odnoszone jest do systemu polityki i systemu gospodarki
- marginalizacja
* KULTURA ubóstwa na poziomie rodzin to :
- brak dzieciństwa, przedwczesne stosunki płciowe, niestabilność małżeństwa, brak prywatności, nadmierna emocjonalność
* POZIOM LOKALNY:
- złe warunki mieszkaniowe, niedbałość o nie, przeludnienie, występowanie półlegalnych lub nielegalnych grup, niezdolność do zrzeszenia się ponad poziom rodziny.
5. NOWE FORMY UBÓSTWA:
1) miejskie ubóstwo mieszkaniowe dotyczy wielkich aglomeracji, dotyczy braku mieszkań do zamieszkania lub brak środków materialnych do wynajęcia
2) ubóstwo infrastruktury- bak kanalizacji, szpitali, terenów zielonych
3) ubóstwo sieci komunikacji miejskiej
4) ubóstwo grup, zbiorowości- brak przedszkoli, świetlic, brak infrastruktury dla osób starszych
5) ubóstwo wynik z indywidualizacji, jakość potrzeb
Ubóstwo postmaterialistyczne- potrzeba kochania, bycia kochanym, przynależenia do grupy, poczucia bezpieczeństwa.