Czy istnieją emocje podstawowe?

• James R. Averill: W oku patrzącego

• pewne emocje mają charakter bardziej podstawowy niż inne

• większość klasyfikacji psychologicznych nie wykracza poza klasyfikacje potoczne i z pewnością tak właśnie jest w wypadku emocji

• fakt, że dane pojęcie opisujące emocję ma charakter podstawowy w jakimś schemacie klasyfikacyjnym nie oznacza, iż opisywana tym pojęciem emocja jest w jakimś sensie bardziej podstawowa od innych

• Zamiar- uzasadnienie trzech opinii:

• dowolna emocja (lub pojęcie opisujące emocję) może być bardziej podstawowa od innych na wiele sposobów

• z powodu wielości możliwych znaczeń „podstawowości”, z których każde jest w jakiś sposób zasadne, koncepcja emocji podstawowych jest raczej źródłem zamieszania niż jasności

• zamiast ograniczać sens „podstawowości” do jednego z możliwych znaczeń lepiej w ogóle zrezygnować z tego pojęcia

• schemat klasyfikacji może mieć charakter poziomy (jednostopniowy) lub pionowy (wielostopniowy) a najczęściej zawiera oba te wymiary

Prototypowość

• schematy poziome- są demokratyczne- wszystkie kategorie są sobie równe, przynajmniej w teorii

• w praktyce pewne kategorie mogą być traktowane jako bardziej równe (podstawowe) od innych

• prototypowość- w klasyfikacji potocznej pewne np. gatunki są uważane za bardziej podstawowe- reprezentatywne dla kategorii np. ptaków niż inne

• w potocznych klasyfikacjach emocji gniew jest bardziej prototypową emocją od poczucia zawodu, strach jest bardziej typowy od niepokoju itd.

• ludzie klasyfikują obiekty nie na podstawie warunków koniecznych i wystarczających (czyli istoty kategorii) lecz opierając się na ich podobieństwie do pewnego prototypu („najlepszego” egzemplarza kategorii)

• jeżeli esencjalną cechą emocji jest np. pobudzenie fizjologiczne to przebieg emocji w czasie powinien się pokrywać z przebiegiem czasowym pobudzenia fizjologicznego, bowiem emocja nie może trwać dłużej od swej esencjalnej właściwości

• czasem więcej możemy się dowiedzieć badając przypadki raczej niezwykłe czy nietypowe niż najpowszechniejsze

• jednak wszyscy pragną badać to, co podstawowe niż wtórne- typowy kłopot z teoria prototypowości

• teoria prototypowości jest często przedstawiana jako alternatywa dla esencjalizmu

• o ile prototypy służą jako podstawa do rozpoznawania czy identyfikacji reprezentantów kategorii o tle można je uważać za podstawowe

Wittgenstein (1953)

• „rodzinne podobieństwo”- filozoficzna podstawa teorii prototypowości:

• jeden członek rodziny może być bardziej dla niej reprezentatywny niż pozostali, ale przecież niekoniecznie musi być tym samym ważniejszy czy podstawowy w jakimś innym sensie

Sokal i Sneath (1963)

• wprowadzili termin „politetyczny”- nie wszyscy przedstawiciele danego gatunku musza podzielać jakąś jedną wspólną właściwość (esencję)

• emocje maja charakter politetyczny, co ma dwie ważne konsekwencje:

• mówienie o emocjach podstawowych ma nie więcej sensu niż mówienie o podstawowych gatunkach zwierząt

• emocje mogą powstawać i rozwijać się w zależności od warunków

Stopień klasyfikacji

• uporządkowania hierarchiczne mogą się opierać:

1. na zawieraniu, inkluzji klas

2. na relacji część- całość

• czy oburzenie jest szczególną odmianą gniewu (relacja podrzędności) czy też jakimś aspektem gniewu (relacja część- całość)

• teoretycy mówiący o emocjach podstawowych zwykle biorą za pewnik, iż emocje są zorganizowane w hierarchie jedynie na zasadzie zawierania klas

• w wypadku organizacji na zasadzie część- całość orzekanie o podstawowości pozbawione jest sensu

• SYNEKDOCHA- kiedy mniej ogólny termin zostanie użyty do oznaczenia klasy nadrzędnej lub na odwrót

• synekdochy są popularnymi figurami w dziedzinie emocji gdzie tym samym terminem często określamy zarówno pewną ogólną klasę uczuć jak i jakieś szczególne uczucie

• w systemie Rosch kategorie podstawowe zajmują pośrednie miejsce w hierarchii ogólności

• to stanowisko Shaver i inni badacze przenieśli w dziedzinę emocji

Plutchik (1980) oraz Oatley i Johnson- Laird (1987)

• za emocje podstawowe należy uznać emocje najniżej położone w hierarchii tzn. takie, których nie można już rozłożyć na emocje bardziej elementarne

de Rivera (1977)

• za podstawowe należy uznać najbardziej inkluzywne- położone najwyżej w hierarchii kategorie emocji

Zasady organizacji

• zasady na mocy, których emocje zostają zorganizowane w spójne syndromy lub systemy zachowania

1. biologiczne- informacja zakodowana w genach

2. społeczne- reguły i inne wytwory kultury

3. psychologiczne- schematy i struktury wiedzy

• w życiu codziennym uznajemy za podstawowe czy pierwotne to, co pełni jakąś ważną funkcję

• emocje podstawowe to zapewne takie, które pełnią jakieś doniosłe funkcje

• emocja może być doniosła dla:

• przetrwania gatunku- kryteria biologiczne

• społeczeństwa- kryteria społeczne

• ”ja” człowieka- kryteria psychologiczne

• najbardziej fundamentalna jest możliwość biologiczna tzn. emocje podstawowe to te, które pełnią ważne funkcje biologiczne

• emocje podstawowe powinny

• mieć charakter uniwersalny w obrębie całego gatunku ludzkiego

• być obserwowalne w jakiejś szczątkowej postaci także u innych naczelnych

• mieć charakter dziedziczny

• syndromy emocjonalne są nie tylko tworzone przez reguły społeczne, ale tez same stanowią definicyjna cechę kultur czy okresów w dziejach kultury

• pasja lub monomania- kiedy jakaś psychologicznie podstawowa emocja zdominuje życie jednostki

• określenie „podstawowa” może być odnoszone do emocji w znaczeniu biologicznym, społecznym i psychologicznym

PODSUMOWANIE

• określone emocje można uznać za podstawowe, przyjmując wiele różnych kryteriów np.

• stopień prototypowości

• poziom ogólności

• reguły organizacji

Paul Ekman: Wszystkie emocje są podstawowe

• emocje podstawowe- termin ten odwołuje się do roli, jaką odegrała ewolucja w kształtowaniu zarówno specyficznego charakteru poszczególnych emocji jak i wspólnych ich właściwości ora współcześnie spełnianych funkcji

• emocje wykształciły się ze względu na ich wartość adaptacyjną w rozwiązywaniu podstawowych zadań życiowych

Tooby i Cosmides

• kluczowa rola ewolucji dla zrozumienia naszych dzisiejszych emocji

• przeszłość przodków (ancestral past)- specyficzność emocji odróżniająca je od innych zjawisk psychicznych

• ocena jest czasie nie tylko szybka, ale i nieświadoma należy, więc postulować automatyczny charakter mechanizmu oceny zdarzeń

• ocena nie zawsze ma charakter automatyczny- czasami jest powolna, przemyślana i świadoma

• czynniki poznawcze odgrywają istotną rolę w wyznaczaniu treści powstałej emocji

• zbliżone poglądy na naturę oceny poprzedzającej emocję rozwijali później Zajonc i Ohman (1986)

• indywidualne zróżnicowanie doświadczeń wyjaśnia ogromne zróżnicowanie w wyznacznikach emocji

• zróżnicowanie to można przypisać taki czynnikom jak osobowość, rodzina, kultura

• wyznaczniki emocji nie są bez reszty uzależnione od tych czynników i mamy tu do czynienia z pewnymi niezmiennikami

• automatyczny mechanizm oceny nie jest w stanie wykryć, kiedy prawidłowości z przeszłości przestają obowiązywać

Właściwości emocji wywodzące się z ich ewolucyjnej genezy:

• konteksty wywołujące określoną emocję mają pewne wspólne, niezmienne elementy pomimo indywidualnych i kulturowych różnic w społecznym uczeniu się

• Emocje można zaobserwować także u innych naczelnych

• Emocje bywają wzbudzane tak szybko że mogą pojawić się zani człowiek zorientuje się że zostały wzbudzone

• szybkie wzbudzaie emocji ma kluczowe znazenie dla ich adaptacyjnych funkcji ponieważ mobilizuje nas do szybkiego reagowania na wazne zdarzenia

• adaptacyjna jest również szybkość zmian stanu emocjonalnego, który z reguły nie trwa zbyt długo jeśli nie zostanie ponownie wzbudzony

• nie jesteśmy w stanie wybrać przezywanej emocji

Stein, Trabasso (1992)

• w doświadczaniu wszystkich emocji obecny jest automatyczny, mimowolny ich aspekt

• badania empiryczne dowodzą że emocje strachu, gniewu i wstrętu cechuja się specyficznymi dla siebie wzorcami pobudzenia autonomicznego układu nerwowego (AUN)

• taki specyficzny wzorzec prawdopodobnie istnieje również dla smutku

Stemmler (1989)

• wzorzec pobudzenia AUN zależy od sposobu wzbudzania emocji

• okreslone wzorce reagowania AUN rozwinęły się w trakcie ewolucji ponieważ promowały wzorce reakcji motorycznych związane z funkcją adaptacyjną każdej z emocji i przygotowujące organizm do stosownych działań

Davidson

• dążenie- unikanie jet podstawowym wymiarem na którym należy opisywać palny zachowania związane z każdą emocją podstawową

• założenie- każdej emocji podstawowej towarzyszy specyficzna aktywność centralnego układu nerwowego (CUN)

Siedem właściwości emocji:

1. automatyczna ocena sytuacji

2. niezmienniki w zdarzeniach poprzedzających pojawienie się emocji

3. występowanie u innych naczelnych

4. szybkie wzbudzanie

5. krótkotrwałość

6. powstawanie mimowolne

7. zróżnicoeanie wzorców reagowania fizjologicznego

• ostatnia własciwość emoci- uniwersalny wyróżniający je sygnał

• taki charakterystyczny, uniwersalny sygnał udało się zidentyfikować dla gniewu, strachu, wstrętu i smutku

• sporny pozostaje wypadek pogardy

• niedawne dane przemawiaja za istnieniem takiego sygnału w zakłopotaniu

• eocje różnią się od siebie nawzajem np. niektóre mogą być pozbawione charakterystycznego dla siebie sygnału

• niektóre własności mogą być ważne dla jednych emocji a nie mieć znaczenia dla innych

• każda emocja jest nie odrębnym stanem lecz rodziną stanów pokrewnych

• każdą rodzinę tworzy temat z wariacjami

• TEMAT- własności charakterystyczne dla członków danej rodziny

• WARIACJE- rezultat indywidualnych różnic między emocjami i zróżnicowania kontekstu pojawiania się tych emocji

• tematy są rezultatem ewolucji, wariacje to rezultaty uczenia się

Jaak Panksepp: Podstawy emocji podstawowych

• z wyjątkiem najlepiej kontrolowanych sytuacji, nie jesteśmy w stanie wiarygodnie odróżnić ujawniania się potencjału genetycznego od inspirujących wpływów środowiska

• geny nie są biernymi przekaźnikami wiedzy przodków, lecz wrażliwymi na bieżącą sytuację magazynami informacji

• emocje sa takimi mechanizmami- wyposażają organizm w dość złożone potencjały behawioralne (tzn. tendencje instynktowne) oraz podłoże kierujące indywidualnym nabywaniem doświadczeń

• większość gatunków cechuje się wrodzoną zdolnością emocjonalnego reagowania na pewne specyficzne rodzaje stymulacji sensoryczno- percepcyjnej

• istota emocji ukrywa się w „wielkiej nerwowej sieci pośredniczącej” między stymulacją wzbudzającą emocje a reakcjami które je wyrażają

• emocje podstawowe z interdyscyplinarnego punktu widzenia to te które sa wymieniane najczęściej

• gniew, strach, smutek, pożądanie seksualne, radość, macierzyńska akceptacja i opieka

• emocje wyrastają z silnie utrwalonych podkorowych mechanizmów mózgu, które nadal podzielamy z innymi gatunkami zwierząt

• Trzy kategorie zjawisk o różnym poziomie zlożoności

1. Najprostsze reakcje emotywne, niemalże automatyczne

• wzdrygnięcie się, wstręr i różne rodzaje głodu

• ich trwanie w czasie jest ograniczone do długości trwania wywołujących je warunków

2. Typowe emocje mające u swego podłoża pobudzenie sensomotorycznych mechanizmów mózgowych

• stany te i ich konsekwencje trwają dłużej od wzbudzających je bodźców

3. Systemy odpowiedzialne za różne uczucia wyższe

• pozostają w większości uwewnętrznione jako stany subiektywne i dlatego można je badaćjedynie u ludzi

• na najogólniejszym poziomie rozsądnie jest uznać emocje podstawową za rezultat funkcjonowania spójnego systemu mechanizmów mózgowych, które łączy znaczna liczba wspólnych cech neuronalnych

• w ten sposób oddziałują wszystkie neuropeptydy modyfikujące emocje- coraz silniej w miarę wzrostu dawki- mogą godzinami utrzymywać dany stan emocjonalny

• neurodymanika ludzkich stanów emocjonalnych regulowana jest prawidłowościami, które można wykrywać w badaniach nad mózgiem zwierzecym

Klaus R. Scherer: Ku pojęciu „emocji modalnych”

• założenie, że jakaś emocja ma podstawowy charakter jest zwykle uzasadniane empirycznymi dowodami na powszechność występowania jej słownej nazwy, mimicznego sposobu wyrażania i sytuacji ją wywołujących

Krótki przegląd dowodów na istnienie emocji podstawowych

Nazwy werbalne

• większość emocji uznawanych za podstawowe ma swoje nazwy niemal we wszystkich głównych językach świata

• gniew, strach, smutek, radość, wstręt, wstyd, poczucie winy

• staranne badania nad polami semantycznymi nazw emocji wykazały wiele istotnych różnic nawet między bardzo zbliżonymi językami

Mimiczne wyrazy emocji

• prototypowe na gruncie kultury zachodniej wyrazy mimiczne róźnych emocji sa dobrze rozpoznawane w krajach niezachodnich

• osoby z bardzo różnych kultur teorzą bardzo podobne wzorce reakcji mimicznej w odpowidzi na takie same sytuacje rzeczywiste lub wyobrażone

Sytuacje wywołujące emocje

• określone sytuacje lub zdarzenia wywołują podobne reakcje w różnych kulturach

• to nie same sytuacje wzbudzające mają charakter uniwersalny, lecz uniwersalne są wzorce ich oceny wyrażające znaczenie pewnych wydarzeń dla jednostki

• w tym sensie uniwersalne są pewne strukturalne, transakcyjne cechy znaczeń sytuacyjnych- jak utrata, niebezpieczeństwo, gratyfikacja, niesprawiedliwość

• wykazują one także ciągłość filogenetyczną

• ta sama sytuacja nie musi prowadzić do takiej samej ekspresji emocjonalnej i przywołania jednakowych nazw emocji u dwóch różnych osób a nawet u tej samej osoby przy różnych okazjach

Definiowanie emocji jako procesu

• jeśli założyć że emocja jest pojęciem teoretycznym egzemplifikowanym przez raczej zmienne wzorce wzbudzenia i reagowania nadbudowane na pewnym stabilnym rdzeniu:

Tomkins (1984) Ekman (1992)

• rdzeń- ograniczona liczba typowych wyrazów mimicznych opierająca się na programach neuromotorycznych

Panksepp (1982)

• wrodzone ścieżki neuropsychologiczne

Lazarus (1991)

• „tematy”

• teoretycy prototypowej struktury emocji odwołują się do wyników analiz skupień bądż czynnikowych

• emocja- sekwencja wzajemnie powiązanych i zsynchronizowanych zmian wszystkich subsystemów organizmu (przetwarzania informacji- poznania, pobudzenia fizjologicznego- AUN, wykonania- motywacji, działania- CUN, monitorowania- subiektywnego odczuwania) w odpowiedzi na ocenę zewnętrzego lub wewnętrznego bodźca jako ważnego z punktu widzenia centralnych zadań organizmu

• pięciofazowa sekwencja oceny bodźca:

1. czy bodziec jest nowy

2. ptrzyjemny/nieprzyjemny

3. jak wpływa na realizację celów

4. czy można sobie z nim poradzić

5. jak się ma do wlasnego „ja” oraz norm

• mechanizm oceny bodźców z innymi składnikami procesu emocjonalnego- to powiązanie stanowi istotę modelu procesu złożonego

• rezultat każdej fazy oceny bodźca powinien zaowocować wzbudzeniem odpowiedniej reakcji adaptacyjnej w innych systemach organizmu

• wiele skłądników emocji ma charakter wrodzony i są one wspólne dla człowieka oraz innych gatunków a zatem mają charakter uniwersalny (np. odruch orientacyjny w odpowiedzi na wykrycie nowości)

Pojęcie emocji modalnych

• ocena ma charakter ciągły i wyznacza nie tylko typ ale i natężenie pobudzenia emocjonalnego

• wszystkie organizmy we wszystkich fazach swego rozwoju napotykają na przeszkody w dążeniu do celu co sprawia że frustracja jest doświadczeniem powszechnym

• dwa inne uniwersalne wzorce reakcji- walka i ucieczka

• emocje które zwykle wywołuja takie zachowania- gniew i strach- sa jak się zdaje umiwersalne i wyetępuja u wielu gatunków

• emocje modalne- cechują się pewnymi typowymi wzorcami oceny i odpowiadającymi im wzorcami ekspresji, ppobudzenia autonomicznego, tendencji do działąnia i stanów subiektywnych

• pojęcie emocji modalnych:

• nie poszukuje ani nie określa jakiejś skończonej liczby wewnętrznie jednorodnych kategorii czy mecjanizmów, które uzasadniałyby jakąś z góry powziętą definicję tego co podstawowe

• skupia raczej uwagę na empirycznej obserwacji częstości występowania różnych kobinacji sekwencyjnych zmian w funkcjonowaniu różnych subsystemów organizmu

Rola nazw werbalnych

• kategorie językowe porządkują nasz obraz rzeczywistości w wielu dziedzinach, także w dziedzinie emocji

• ułatwienie komunikacji i ekonomicznosć przetwarzania informacji stanowią najwazniejsze korzyści z dysponowania organizacją kategorialną

• świadoma część systemu monitorowania zmian zachodzących w różnych subsystemach organizmów może odzwierciedlać liczne aspekty innych składników procesu emocjonalnego takich jak: ocena sytuacji, zmiany neurofizjologiczne, ekspresja emocjonalna i tendencje do określonych działań

• przypisywanie nazw jest niezależne od samego procesu emocjonalnego i calości doświadczania emocji

• zależy od intencji kierujących danym aktem komunikacji

• rozstrzygniecie jak używanie nazw werbalnych łączy się z różnymi ocenami sytuacji emocjonalnej i kombinacjami zmian w funkcjonowaniu różnych subsystemów organizmu wymaga dalszych badań empirycznych

Richard A. Shweder: Nie jestes chory tylko się zakochałeś- emocja jako system interpretacji

• nazwy emocji są nazwami szczególnych schematów interpretacyjnych o skryptowej strukturze narracynej przypominającej opowiadanie

• schematy mogą ale nie muszą być uzywane przez ludzi do nadawania znaczenia i postaci wlasnym odczuciom somatycznym i afektywnym

• odczucia te (somatyczne i afektywne) nabierają znaczenia i postaci „emocji” wtedy kiedy są doświadczane jako spostrzeżenie jakichś stanów świata ważnych dla człowieka i jako plan działań chroniących jego godność, honor i dobre mniemanie o sobie

Podstawy i emocje

ISTOTA EMOCJI

• Wiliam James

• emocje można sprowadzić do odczuć stanów ciała

Errol Bedford (1962)

• emocje nie mają nic wspólnego z odczuciami czy faktami psychicznymi a stanowią jedynie środki imputowania odpowiedzialności i winy czy pochwalania bądź krytykowania różnych sposobów funkcjonowania

ROZKŁAD EMOCJI

Johnson- Laird, Oatley (1989)

• istnieje pewien zbiór emocji podstawowych (np. szczęście, smutek, gniew, wstręt, strach) które powiny zostać powszechnie zaakceptowane jako odrębne kategorie bezpośredniego doświadczenia

Paul Ekman

• niezaleznie od języka, kultury i historii te wzorce ekspresjii mimicznej są określane tymi samymi nazwami: szczęście, smutek, gniew, strach, wstręt i zaskoczenie

Anna Wierzbicka

• w rzeczywistości ie ma takich nazw emocji które pozostawałyby niezalezne od różnic kulturowych i językowych

• nie ma uniwersalnych pojęć oznaczających emocje zleksykalizowanych we wszystkich językach świata

• emocje podobne są do obiektów naturalnych takich jak rośliny czy zwierzeta, których istotę można poznać jedynie dzięki odnajdywaniu ich w czasie i przestrzeni, ogladaniu i wykrywniu współzależnośći iędzy ich obserwowalnymi własnościami (np. pozycja ciała, ruchy mięśni twarzy, temperatura skóry, tempo akcji serca, wydarzenia poprzedzające)

• emocje sa wykraczającymi poza doświadczenie skryptami czy opowiadaniami

• sporne jest nie tylko pojęcie emoji ale i podstawowowości

• emocje podstawowe nie istnieją ponieważ nazwy emocji nie mają charakteru prostego lecz złożony i są rozkladane na prostsze czy bardziej pierwotne elementy

• czasami za emocje podstawowe uznaje się te które tworzą pewien minimalny zestaw emocji prostych, z jakich tworzone są wszystkie pozostałe na zasadzie róznych mieszanek bądź różnicowania jakichś parametrów

• emocje podstawowe to mały zbiór „rodzajowych” emocji w stosunku do których wszystkie pozostałe mogą być sklasyfiowane jako stanowiące jakąś ich podklasę czy odmianę

• wszystkie potoczie używane klasyfikacje mają od trzech do sześciu poziomow ogólności

• stany psychiczne (ból, szczęście, zmieszanie) o latwo zauważalnych wyrazach mimicznych (np. uśmiech) czy oznakach (np. rumieńce) mogą być bardziej wyraziste od innych

• dla emocji podstawowych charakterystyczne są pewne zdarzenia je poprzedzające które stanowią ich przyczynę- stwierdzenie podwójnie mylące!

• zdarzenia poprzedzające nie są zdarzeniami tylko pewnymi angażującymi cżłowieka stanami świata i stosunkiem własnym człowieka do tych stanów

• uniwersalny charakter związku miedzy „zdarzeniami oprzedzającymi” a jakąś emocją gwarantowany jest już na mocy naszej koncepcji określającej czym jest emocja

Czego dotyczy teoria emocji podstawowych?

• emocje są złożonymi strukturami narracyjnymi nadającymi postać i znaczenie odczuciom somatycznym i afektywnym doznamion ciał i duszy

• doświadczenia somatyczne i afektywne są przedstawiane jako spostrzeżenia jakiegoś dotyczącego „ja” stanu świata

• opwiadania, skrypty czy struktury narracyjne są schematycznymi strukturami interpretacyjnymi które porządkują przezywane doświadczenia

• ponieważ emocje są pewnymi strukturami schematycznymi można je róznie klasyfikować przez wzgląd na poszczególne elementy schematu- stan świata, rodzaj odczuć somatycznych, afektywnych, cel-plan działania, sposób ich ekspresji

• koncentrując się na celach- emocje afiliatywne iemocje unikania

• ciepłe, gorące vs. chłodne zimne

• niektóre emocje są podobne jak ból skojarzone z odpowiednim wyrazem twarzy podczas gdy inne pozbawione są tej własności

• humoralne klasyfikacje emocji- grupujące je wg ich zakładanego powiązania z okreslonym rodzajem płynu czy organem wewnętrznym np. krew się burzy czy zalewa- gniew, ścina- strach, serce rośnie- duma

• „emocje” należy traktować jako interpretacyjno- symboliczny aspekt doświadczenia somatycznego i afektywnego

• „emocje” oznaczają reprezentację doświadczenia somatycznego i afektywnego nie jako odczuć ale jako spostrzeżeń i planów

• emocja jest odczuciem aktywizującym program ochrony samooceny czy też schemat osoby

• emocje są interpretacyjnymi czy symbolicznymi schematami integrowania somatycznego lub afektywnego doświadczenia w pojedynczą historię

• nasze rzeczywiste odczucia stają się przezroczyste po procesie ich emocjonalizacji

• każda kultura dysponuje ogromnym arsenalem językowym pozwalającym na wyrażenie doświadczeń somatycznych i afektywnych w terminach nieemocjonalnych

• Trzy rodzaje potocznych teorii doświadczenia emocjonalnego:

1. teorie choroby- biochemiczne

2. teorie czarów- interpersonalne

3. teorie cierpienia- moralne

• w kulturze zachodu teorie czarów czy cierpienia zostały zastapione ogólną teorią przyczynowości umysłowej i psychosomatycznej której szczególną podklasą jest teoria „emocji”

• istnieją trzy wielkie przyczyny doświadczenia somatycznego i afektywnego- biochemiczne, interpersonalne i moralne

• biochemiczne mają charakter bezpośrednich przyczyn somatycznych, dwie pozostale klasy zą zapośredniczone oddziaływaniem umysłowych struktur interpretacyjnych i symbolicznych

• jeżeli emocje podstawowe istnieją to pewnien podzbiór skryptopodobnych struktur narracyjnych nazywanych przez nas gniewem, poczuciem winy, miłością itd. będzie nadawał postać i znaczenie doświadczeniom somatycznym i afektywnym doznanym przez ludzi wszystkich kultur

• Czy istnieją emocje podstawowe?

• Nie ufaj nikomu kto twierdz że naprawdę to wie ^^

8

---