SEMESTR I

WYKŁAD I 16 X 2008

ADMINISTRACJA (łac. minister- sługa, administrare- silne dążenie do celu):

• w znaczeniu podmiotowym - organy posiadające władztwo administracyjne, stosujące aparat przymusu państwowego

• w znaczeniu przedmiotowym -

• w znaczeniu instytucjonalnym - różne jednostki organizacyjne skupione wokół organów dysponujących władzą państwową; część aparatu państwowego

• w znaczeniu wąskim - normy dotyczące wzajemnych uprawnień i obowiązków

• w znaczeniu szerokim - ogół norm prawnych, które regulują strukturę oraz stosunki prawne:

• część ogólna - prawo ustrojowe, zasady działania, przepisy, które tworzą odpowiednie organy, struktura, stosunki (np. kontrola), podział terytorialny państwa

• część szczególna = prawo materialne administracyjne: normy dotyczące wzajemnych uprawnień i obowiązków (=znaczenie wąskie)

• cześć proceduralna (formalna, prawo wtórne) - przepisy regulujące postępowanie administracyjne ogólne i szczególne, o postępowaniu legislacyjnym, o postępowaniach porządkowych i dyscyplinarnych, postępowaniach uproszczonych w sprawie petycji, skarg i wniosków

• administracja świadcząca -

• administracja władcza -

CECHY:

• działa w imieniu i na rachunek państwa

• cel określony poza administracją, najczęściej przez władzę ustawodawczą

• związanie administracji prawem (art.8 Konstytucji); stopień zależy od:

• sfery działania:

• wewnętrzna (działania zależne służbowo lub administracyjnie w stosunku do)

• zewnętrzna

• rodzaju działań:

• prawne - ściśle związane

• faktyczne

• formy działań:

• wydanie aktu normatywnego (ścisłe)

• czynności materialno-techniczne

• monopolistyczny charakter - jeśli się mieści w jego kompetencjach organ ten jest jedynym, wyłącznym gospodarzem sprawy

• zadania i działania administracji wykonują organy a nie osoby

• władczy charakter (w granicach prawa organ ma pełne władztwo administracyjne, ma możliwość użycia przymusu bezpośredniego)

• kierownictwo i podporządkowanie

• oparta na specjalnym korpusie osób (służba cywilna, urzędnicy państwa, funkcjonariusze państwowi, pracownicy samorządowi)

• działalność ciągła i stabilna

• inicjatorski charakter (administracja ma obowiązek działać zarówno z urzędu jak i na wniosek)

STREFY DZIAŁANIA:

• zewnętrzna: działania podejmowane wobec do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie lub służbowo

• wewnętrzna: działania podejmowanie wobec organów podporządkowanych organizacyjnie lub służbowo

PODZIAŁY ADMINISTRACJI:

• kryterium zasięgu terytorialnego:

• centralna

• terenowa

• kryterium podmiotowe:

• rządowa (centralna i terenowa)

• samorządowa (tylko terenowa)

• kryterium użytych środków:

• władcza (posiada środki przymusu)

• nie władcza (nie posiada środków przymusu)

• kryterium przedmiotowe (według. ustawy:???): finansów publicznych, szkolna, celna, gospodarcza itd.

STOSUNEK PRAWA ADMINISTRACYJNEGO DO INNYCH GAŁĘZI:

• prawa konstytucyjnego - prawo administracyjne jest uszczegółowieniem, rozwinięciem prawa konstytucyjnego

• prawa finansowego - różni się przedmiotem zainteresowania- prawo finansowe zajmuje się sprawami finansowymi państwa, ma więcej norm planowych

• prawa cywilnego - inne stosunki prawne (w prawie cywilnym są one równorzędne, w prawie administracyjnym nierówne, silniejszą pozycję ma organ)

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO (akty stanowienia prawa):

• wewnętrzne

• zewnętrzne

• wydane przez organy centralne

• wydane przez organy terenowe

• stanowione przez administrację

• stanowione poza administracją

• umowy międzynarodowe

APARAT ORGANÓW ADMINISTRACYJNYCH:

Organ administracji publicznej - wyodrębniona jednostka organizacyjna, posiadająca ustalony prawem, jej tylko właściwy zakres działania i podejmująca te działania za pośrednictwem określonej osoby i swoistych form działania.

Cechy:

• substrat osobowy (za pośrednictwem określonych osób)

• działa w imieniu państwa

• swoiste formy działania

• wyodrębnienie organizacyjne

Podział organów:

• według centralizacji: scentralizowane, zdecentralizowane (administracja terenowa)

• według zasięgu terytorialnego: centralne, terenowe

• według stopnia decyzyjności: decyzyjne (uprawnienie do działań władczych), pomocnicze (np. rady, komisje)

• według obsady personalnej: wybieralne, mianowane, powoływane

• według składu osobowego: jednoosobowe = monokratyczne (np. wójt), kolegialne

• według charakteru pracy: zawodowe (np. policja), społeczne

Zakład administracyjny (użyteczności publicznej) - względnie samodzielna jednostka administracyjna wyposażona w trwale wyodrębnione środki osobowe i rzeczowe, których podstawowym celem jest świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym (np. woda, teatry)

Cechy:

• zakład budżetowy (rozlicza się wynikami) lub jednostka budżetowa (całkowicie związana z budżetem)

• stosunek łączący zakład z użytkownikiem ma najczęściej charakter administracyjno-prawny

• nie jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym

• działa w sferze regulowanej prawem administracyjnym, a nie cywilnym

• władztwo zakładowe - nadrzędność zakładu nad użytkownikiem zakładu (czyli tym, który korzysta z zakładu) wynikająca z ustawy i regulaminu zakładu

• ma swój regulamin

Zakres działania organów - określony w przepisach ustrojowych wykaz spraw jakimi dany organ ma się zajmować

Kompetencja organów - zbiór uprawnień organu dotyczących określonego dla niego zakresu spraw, w których organ ten ma prawo i obowiązek działania w określonej formie prawnej (zakres działania + upoważnienie do podjęcia działań + wskazanie formy, w jaki sposób te działania mają być spełnione)

Rodzaje kompetencji (właściwości):

● miejscowa (terytorialna) - wskazuje organ właściwy ze względu na podział terytorialny państwa. Jeśli przepis szczególny nie mówi inaczej ustala się według KPA. Organem właściwym jest ten, na terenie którego znajduje się nieruchomość (lub jej większa część), zakład, miejsce zamieszkania lub pobytu strony, jeśli nie można ustalić - Warszawa Śródmieście

● rzeczowa - wskazuje kategorię spraw, które organ powinien załatwić, co wynika z przepisów ustrojowych rozszerzonych o przepisy szczególne

● funkcjonalna - wskazuje właściwą instancję

Przenoszenie kompetencji:

● delegacja kompetencji - wyższy organ może delegować kompetencję niższemu, nawet na mocy porozumienia

● dewolucja - przyjęcie kompetencji organu niższego przez organ wyższy (np. przy odwołaniach)

● pełnomocnictwo administracyjne - organ administracyjny może upoważnić inny organ lub pracownika organu do działania w jego imieniu. Za to działanie odpowiada organ upoważniający

kontrola administracyjna - funkcja organu, która polega na badaniu rzeczywistości i sprawdzania stanu faktycznego z tym, który powinien być osiągnięty w świetle przepisów; nie uprawnia ona do wpływania, decydowania itp. (sprawowana np. przez NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich, kontrola wewnątrz resortowa i zewnątrz resortowa)

nadzór - funkcja organów administracyjnych, która obejmuje prawo kontroli oraz możliwość wpływania na organy i instytucje nadzorowane za pośrednictwem środków prawnie określonych; odpowiedzialność ponosi nadzorujący

kierownictwo - funkcja, która upoważnia do kontroli i stosowania wszelkich środków prawem niezakazanych służących do oddziaływania na kierowanego; pełną odpowiedzialność ponosi kierujący

koordynacja - możliwość stałego oddziaływania, przy użyciu różnych środków, na jednostki i organy niepodporządkowane w celu zharmonizowania ich działań

centralizacja - sposób zorganizowania aparatu administracyjnego, w którym organy stopnia niższego są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego

decentralizacja - sposób zorganizowania aparatu administracyjnego, w którym organy stopnia niższego nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższym

● terytorialna (np. samorząd terytorialny)

● rzeczowa (rozdział funkcji między różne organy)

hierarchia - organ wyższy jest wyposażony w następujące uprawnienia:

● możliwość obsady personalnej

● możliwość zarządzania, wydawania poleceń

WYKŁAD II 30 X 2008

1. Podział terytorialny państwa:

1. według Ochendowskiego: względnie trwałe rozczłonkowanie terytorialne państwa dokonywane dla lokalnych terenowych organów tego państwa lub innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne; zakres działania zawężony do określonego terytorium

2. Nie zalicza się do podziału terytorialnego:

• podziału dokonywanego dla innego celu niż publiczny

• podziału dokonywanego dla potrzeb organizacji społecznych i stowarzyszeń

• podziału nietrwałego (np. przy spisach powszechnych)

1. czynniki kształtujące podział terytorialny:

• czynniki historyczne

• czynniki narodowościowe

• czynniki geograficzne

• czynniki społeczne

1. Typy podziału terytorialnego:

• podział zasadniczy (podstawowy, ogólny)

• tworzony dla potrzeb organów terenowych administracji rządowej i samorządu terytorialnego

• podział trójstopniowy: województwa -> powiaty ->gminy

• ustawa z VII 1998 r. wprowadzająca 16 województw (weszła w życie 1 I 1999r.)

• POWIAT (ustawa o samorządzie powiatowym)

• rodzaje: ziemskie i grodzkie

• GMINA:

• ma podstawowe znaczenie w podziale terytorialnym

• teren gminy obejmuje jednorodne terytorium, związane więziami gospodarczymi, ekonomicznymi, itd.

• rodzaje: miejskie, o charakterze szczególny, uzdrowiskowe

• podział pomocniczy

• ustawa o samorządzie gminnym

• ustawa o ustroju miasta stołecznego Warszawy (ustrój specyficzny)

• regionizacja - jednostki pomocnicze, takie jak sołectwa, osiedla, dzielnice; nie mają osobowości prawnej; za ich działalność odpowiedzialność ponosi gmina

• podział specjalny (szczególny, dla celów specjalnych)

• tworzony dla potrzeb administracji niezespolonej (celna, morska, lasów państwowych, graniczna, dozoru technicznego, skarbowa)

• jednostki ponadwojewódzkie - okręgi

• jednostki ponadpowiatowe - rejony

• ustawa z 1989 - prawo geodezyjne i kartograficzne

• rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie ustalenia, zmiany i znoszenia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych

• Administracja rządowa (centralna):

-> grupa organów o zróżnicowanym charakterze prawnym (Rada Ministrów, Prezydent RP); organy konstytucyjne, jednostki ustawowe

Minister - organ kierujący działem administracji rządowej.

Do 1997 roku ustawodawstwo konstytucyjne wyróżniało organy centralne i naczelne. Konstytucja 1997 nie wymienia tych ostatnich, ale w ustawach zwykłych dalej używa się tego pojęcia (np. w kodeks postępowania administracyjnego).

Centralne organy administracji - grupa organów o zróżnicowanym charakterze prawnym. Do administracji centralnej należą organy konstytucyjne (Rada Ministrów, Prezydent RP) oraz jednostki organizacyjne, określane w ustawach zwykłych jako organy centralne, choć nie realizują zadań publicznych (np. KRRiTv).

Administracja rządowa = rząd i prezydent

Prof. Boć uważa, że administracja rządowa to także administracja państwowa, ale obok niej istanieją inne organy, tj. KRRiTv, Rzecznik Praw Obywatelskich itp.

Cechy wspólne centralnych organów administracji:

• Zakres działania - całe terytorium państwa

• Wykonują zadania z zakresu administracji publicznej

Źródła prawa administracji centralnej:

• Konstytucja

• Ustawa z 8. sierpnia 1996 roku o Radzie Ministrów

• Ustawa z 1997 roku o działach administracji rządowej

Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej

Funkcje administracyjne pełnione przez Prezydenta:

1. stanowienie aktów normatywnych typu administracyjnego

2. obsadzanie podstawowych stanowisk publicznych

3. wydawanie indywidualnych aktów administracyjnych dotyczących indywidualnych osób i spraw

4. inne

ad. 1. stanowienie aktów normatywnych typu administracyjnego

• wydaje rozporządzenia wykonawcze do ustaw (źródło prawa powszechnie obowiązującego)

• wydaje zarządzenia (akty wewnętrzne)

• wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w ściśle określonych sytuacjach (okres stanu wojennego)

• w drodze rozporządzenia na wniosek Rady Ministrów wprowadza stan wyjątkowy i wojenny

• wydaje postanowienia

• posiada inicjatywę ustawodawczą (z wyjątkiem ustawy budżetowej)

• podpisuje lub odmawia podpisania ustaw i zarządza ich ogłoszenie

• posiada prawo występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o ustalenie zgodności z Konstytucją

• zarządza częściową i powszechną mobilizację

• zarządza użycie wojska

• ratyfikuje umowy międzynarodowe

• nadaje statut swojej kancelarii

ad. 2. obsadzanie podstawowych stanowisk publicznych

• desygnuje i powołuje Prezesa Rady Ministrów

• przyjmuje dymisję Rady Ministrów i poszczególnych ministrów

• powołuje sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, I Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa i wiceprezesów Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego, stałych prezesów Sądu Najwyższego, część Rady Polityki Pieniężnej (3 członków), 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

• mianuje i odwołuje ambasadorów

• może wystąpić z wnioskiem o pociągniecie do odpowiedzialności prze Trybunałem Stanu członków Rady Ministrów

• odwołuje ministrów obdarzonych przez Sejm wotum nieufaności

• mianuje Szefa Sztabu Wojska Polskiego, dowódców oddziałów sił zbrojnych i morskich

• w czasie wojny jest Dowódca Sił Zbrojnych

• nadaje I stopień oficerski i stopnie generalskie

• powołuje Członków Rady Bezpieczeństwa

• powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta RP

ad. 3. Akty indywidualne

• nadaje i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego

• nadaje ordery i odznaczenia

• nadaje tytuły naukowe

• korzysta z prawa łaski

ad. 4. inne

• zwołuje Radę Gabinetową

• wygłasza orędzia do Sejmu i Senatu

• występuje do Najwyższej Izby Kontroli o sporządzenie kontroli

• ogłasza wybory do Parlamentu

• zwołuje I posiedzenie Parlamentu

• za zgodą Senatu zarządza referendum ogólnonarodowe

• skraca kadencje Sejmu w określonej w ustawie sytuacji

• przyjmuje listy akredytacyjne o mianowaniu ambasadorów obcych państw w Polsce

• wydaje niektóre akty z kontrasygnatą premiera

Rada Ministrów - rząd

Funkcje:

• rządzenie (funkcja polityczna) - reprezentacja sił politycznych, które posiadają większość w Parlamencie

• kierowanie i formułowanie programów w ramach resortów i ich kontrola

• najwyższy organ administracji (kierowanie wszystkimi sprawami z zakresu administracji publicznej)

Formy kierowania reguluje Konstytucja 1997 i Ustawa o Radzie Ministrów z 1996 roku.

Członkowie Rady Ministrów pełnią dwojakie funkcje: jako członek Rady Ministrów i jako samodzielny organ rządowy

Skład Rady Ministrów:

• członkowie obligatoryjni:

• prezes Rady Ministrów

• ministrowie (resortowi i bez teki)

• członkowie fakultatywni:

• wiceprezesi Rady Ministrów

• przewodniczący komitetów (np. Komitet Integracji Europejskiej - jedyny dziś działający)

W posiedzeniach Rady Ministrów mogą uczestniczyć z głosem doradczym inne osoby, które zostały zaproszone.

Zakres działania:

• Rada Ministrów zapewnia wykonywanie ustaw

• Wydaje rozporządzenia wykonawcze

• Przygotowuje projekt ustawy budżetowej

• Koordynuje i nadzoruje pracę administracji rządowej

• Wykonuje budżet państwa

• Zapewnia bezpieczeństwo i porządek publiczny

• Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności i spraw zagranicznych

• Określa swoje zadania na posiedzeniach i w formie obiegowej (korespondencyjnej)

Posiedzenia Rady Ministrów są z zasady niejawne. Prezes Rady Ministrów może zezwolić zaproszonym osobom na przysłuchiwania się posiedzeniom w całości, części i składanie wyjaśnień. Rada Ministrów ma obowiązek informowania opinii publicznej o ustaleniach i decyzjach oraz przebiegu obrad rządu (chyba że premier zarządził tajność obrad).

Rozstrzygnięcia są uzgadniane (konsensus), jeśli osiągnięcie porozumienia jest niemożliwe, można zarządzić głosowanie. Pracami i posiedzeniami zarządza premier. Jeśli premier nie może uczestniczyć, wyznacza do tej funkcji wiceprezesa. Pomocą służy także sekretarz Rady Ministrów. Ministrowie mają obowiązek uczestniczyć w posiedzeniach, jeśli nie mogą - zastępują ich wiceministrowie.

Ministrowie mogą mieć oficjalnie tylko takie zdanie, jakie uzgodniono na posiedzeniu.

Premier reprezentuje Radę Ministrów. Składa oświadczenia, wyraża stanowisko w imieniu rządu. Może reprezentować rząd także minister upoważniony przez Prezesa Rady Ministrów lub Radę Ministrów. Rząd może udzielić pozwolenia ministrowi, sekretarzowi a nawet wojewodzie na reprezentację przed Sejmem.

W ramach Rady Ministrów mogą być powołane organy pomocnicze. Komitety stałe - Komitet spraw obronnych, Polityki Regionalnej i spraw zrównoważonego rozwoju. Tworzone są przez premiera lub na wniosek ministra. Komitety mogą być także tworzone do rozpatrywania określonych spraw. Przedkładają one wówczas sprawozdanie Radzie Ministrów.

W rozporządzeniach rządu powołuje się komisje (np. komisja w sprawie kodyfikacyjnej, komisja wspólna rządu i samorządu terytorialnego).

Organem pomocniczym jest Rządowe Centrum Legislacyjne oraz Kolegium ds. Służb Specjalnych (2002) do koordynowania działań wszystkich służb specjalnych. Zajmuje się również sprawami organów celnych, skarbowych.

Pełnomocnicy Rady ministrów ustanawiani są dla określonych spraw (np. ds. dywersyfikacji dostaw nośnika energii, ds. zwalczania nieprawidłowości finansowych).

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów obsługuje nie tylko premiera, ale też w określonych sytuacjach ministrów.

Prezes Rady Ministrów - Premier

Jest jednocześnie przewodniczącym Rady Ministrów i samodzielnym organem administracji - posiada własne kompetencje, niezrealizowane przez Radę Ministrów, co wynika z:

• Konstytucji

• Ustaw zwykłych

Premier jako przewodniczący Rady Ministrów:

• Kieruje pracami Rady Ministrów

• Reprezentuje rząd na zewnątrz

• Zapewnia realizację polityki rządu i sposobów jej wykonywania

• Kontroluje i koordynuje prace Rady Ministrów i poszczególnych ministrów

• Powołuje rady i zespoły opiniodawcze, doradcze

Premier jako samodzielny organ administracji:

• Sprawowanie funkcji nadzorczej nad szefami urzędów administracji centralnej, nie wchodzących w skład Rady Ministrów (np. Komitet Normalizacyjny, ABW, Agencja Wywiadu, Główny Urząd Statystyczny)

• Wydaje wiążące wytyczne i polecanie szefom urzędów administracji centralnej,

• Sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym na podstawie:

• Ustawy z 1990 roku o samorządzie gminnym

• Ustawy z 5. czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym i wojewódzkim

• Posiada upoważnienia legislacyjne:

• Prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych do ustaw (szczegółowo określa zakresy działania resortów i wskazuje ministerstwo lub inny urząd obsługujący danego ministra)

• Wydaje Dziennik Ustaw RP i Monitor Polski

• Wydaje zarządzenia jako akty prawa wewnętrznego

• W drodze rozporządzeń, ale po zasięgnięciu opinii Rady Legislacyjnej wydaje Rozporządzenie dotyczące zasad techniki ustawodawczej, zasad rejestrowania i ogłaszania aktów administracji rządowej, sposobu redagowania projektów ustaw, rozporządzeń oraz uzasadnień do nich

• Posiada uprawnienia personalne:

• Zwierzchnik wszystkich pracowników administracji rządowej

• Powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu ministerstwa i Rady Ministrów

• Powołuje i odwołuje kierowników niektórych urzędów centralnych

• Powołuje i odwołuje wojewodów

• Powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Rady Ministrów

Organami pomocniczymi premiera są wicepremierzy i Kancelarii Rady Ministrów.

Zadania Kancelarii Prezesa Rady Ministrów:

• Kontrola realizacji zadań politycznych wskazanych przez Radę Ministrów lub premiera

• Koordynowanie obsługi kadrowej

• Obsługa informacyjna i prasowa rządu i premiera, a także organów doradczych

• Koordynacja działalności kontrolnej premiera wobec administracji rządowej

• Zadania z zakresu obronności państwa i służby cywilnej

Szczegóły działalności określa Statut nadany przez Prezesa Rady Ministrów

31. marca 2006 roku - likwidacja Rządowego Centrum Studiów Strategicznych - przejęcie jego zadań przez Kancelarię (prognozy rozwoju społecznego, koncepcje zagospodarowania przestrzennego kraju, oceny międzynarodowych uwarunkowań pozycji kraju, struktur finansowych państwa, określanie skutków projektowanych ustaw)

Rada Legislacyjna:

• Członków powołuje premier i ustala zadania, tryb funkcjonowania Rady

• Rada jest organem doradczym

Rządowe Centrum Legislacji:

• Rządowa jednostka Rady Ministrów, podlegająca premierowi

• Prezesa i wiceprezesów powołuje premier

• Obsługa prawna rządu: opiniuje rządowe projekty ustaw, redaguje Dziennik Ustaw i Monitor Polski

• Współdziała z Unią Europejską w sprawie koordynacji prawa polskiego z prawem unijnym

• Ochrona zabytków (?)

Ministrowie - członkowie Rady Ministrów

Pełnią podwójną rolę: po pierwsze jako członkowie rządu i po drugi jako samodzielne organy, czyli jako kierownicy resortu.

Resort - wyodrębniony dział administracji rządowej, obejmujący sprawy administracji rządowej, podległy jednemu członkowi Rady Ministrów.

Czynniki wyodrębniające resort:

• Czynniki celowościowe

• Ilość, jakość i rodzaj spraw

• Tendencje (centralistyczne i decentralistyczne)

• Uwarunkowania polityczne

Wyodrębnienie resortu następuje ustawą zwykłą.

Jeden minister może kierować jednym lub paroma działami administracji rządowej. Ministrom bez teki powierza się określone sprawy, nie mają oni resortu.

Funkcje ministrów:

• Rozporządzenia wykonawcze (akty powszechne)

• Zarządzenia (akty wewnętrzne)

• Decyzje administracyjne wydawane zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego (nie przysługuje od nich odwołanie, ewentualnie zainteresowany może wnieść wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy)

• Nadzór i kontrola nad podporządkowanymi organami

• Powołuje i odwołuje zastępców kierowników urzędów centralnych

• Podlega mu część urzędów centralnych

• Swoje kompetencje wykonuje za pomocą sekretarza i podsekretarzy stanu (wiceministrowie) i gabinetu politycznego

Aparatem administracji ministra jest ministerstwo (tworzone za pomocą rozporządzenia Rady Ministrów); zakres działania określa premier w drodze rozporządzenia. Ministerstwa, które występują zawsze (ewentualnie pod różnymi nazwami):

• Ministerstwo spraw zagranicznych

• Ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji

• Ministerstwo obrony narodowej i wojskowości

• Ministerstwo spraw rolnictwa i wsi

• Ministerstwo nauki i oświaty

Struktura ministerstwa:

• Jednostki merytoryczne - departamenty

• Obsługa wewnętrzna - biura

• Sekretariaty

• Wydziały

• Wyodrębnione stanowiska (np. ds. prawnych)

WYKŁAD III 13 XI 2008

* 4 XI 2008 r - projekt Rady Ministrów o zmianie ustawy o Radzie Ministrów → rządowe centrum legislacyjne

1)CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ:

• podlegają Radzie Ministrów, Prezesowi Rady Ministrów, poszczególnym ministrom

• kierownik centralnego organu nie jest członkiem rządu i nie posiada kompetencji konstytucyjnych

• podstawa tworzenia - Ustawa o Radzie Ministrów; Ustawa z 1997 roku o działach administracji rządowej

2) NIETYPOWE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ:

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

• Komitet Integracji Europejskiej

• Główny Inspektor Danych Osobowych

3) TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ:

• na szczeblu lokalnym - organy samorządu terytorialnego

• 5 VI 1998 - ustawa o administracji rządowej w województwie:

1. wojewoda

2. kierownictwo zespolonych służb inspekcji i straży

3. organy administracji zespolonej

4. organy samorządu terytorialnego, jeżeli wynika to z ustaw lub porozumień zawieranych przez organy administracji rządowej z organami samorządu terytorialnego pod zwierzchnictwem wojewody lub starosty

5. inny samorząd niż ten, który wymienia ustawa lub porozumienie

4) WOJEWODA:

• przedstawiciel Rady Ministrów w województwie

• tryb powoływania i odwoływania określa ustawa zwykła; należy to do kompetencji premiera na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji

• stanowisko polityczne (po wyborach następuje zmiana wojewody)

• I i II wicewojewoda mianowani są przez premiera na wniosek wojewody

• funkcje działalności wojewody:

• organ nadzoru nad samorządem terytorialnym

• zwierzchnik zespolonej administracji rządowej

• organ wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a

• funkcje wojewody:

• wszelkie sprawy z zakresu administracji publicznej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej

• nadzoruje wykonywanie zadań

• dostosowywanie poszczególnych celów Rady Ministrów

• koordynowanie i kontrolowanie w ramach polityki regionalnej

• współdziałanie z organami administracji rządowej i samorządu w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego

• reprezentowanie Rady Ministrów na uroczystościach

• wydawanie poleceń dla wszystkich organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego - nie dotyczą spraw indywidualnych

• realizowanie własnych funkcji (wykonywanych czasami za pośrednictwem inspekcji i straży)

• wydawanie rozporządzeń wykonawczych do ustaw

• wydawanie rozporządzeń porządkowych

• wydawanie decyzji administracyjnych

• jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej w województwie odpowiada za jej działalność, kontroluje i koordynuje ją

• powołuje inspektorów służb inspekcji i straży (z wyjątkiem Komendanta Wojewódzkiego Policji, Komendanta Stołecznego Policji, Komendanta Wojewódzkiego Straży Pożarnej)

• na wniosek starosty tworzy, przekształca, likwiduje aparat służb pomocniczych (działa na podstawie ustaw szczególnych)

• bada legalność aktów stanowionych przez samorząd terytorialny

• reprezentant Skarbu Państwa - odnosi się to do mienia przyznanego w ramach ustaw szczególnych

• jeżeli nie wykonuje swoich funkcji przejmuje je I wicewojewoda, a także kierownicy inspekcji i straży

• inne osoby, którym wojewoda może przekazać swoje funkcje:

• dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego

• dyrektorzy wydziałów urzędu wojewódzkiego

• pracownicy upoważnieni pisemnie do załatwiania określonych spraw w imieniu wojewody

• pełnomocnicy w określonych sprawach przez dany okres

• delegatury urzędu wojewódzkiego

• kolegia doradcze wojewody:

• wicewojewodowie

• dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego

• komendant wojewódzki policji

• komendant wojewódzki państwowej straży pożarnej

• inne wymienione w statucie urzędu wojewódzkiego (inne powołane przez wojewodę organy doradcze)

5) ADMINISTRACJA ZESPOLONA:

• statut urzędu wojewódzkiego:

• tworzony przez wojewodę, zatwierdzany przez premiera

• zawiera wykaz jednostek podporządkowanych wojewodzie, przedsiębiorstw, które wojewoda ustanowił

• wojewódzki inspektor handlowy

• wojewódzki konserwator zabytków

• wojewódzki inspektor farmaceutyczny

• wojewódzki inspektor ochrony środowiska

• wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego

• wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa

• wojewódzki lekarz weterynarii

• wojewódzki kurator oświaty

6) ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA:

• wyspecjalizowane organy działające w ramach jednego resortu administracji rządowej

• mają charakter zcentralizowany

• organy z reguły działają w ramach podziału terytorialnego specjalnego

• przykładowe organy administracji niezespolonej:

• administracja wojskowa: dowódcy okręgów wojskowych, szefowie sztabów wojskowych, szefowie komisji uzupełnień

• naczelnicy Urzędu Kontroli Skarbowej

• naczelnicy Izb Skarbowych

• dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych

• dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych

• dyrektorzy urzędów morskich

• dyrektorzy izb i urzędów celnych

• dyrektorzy urzędów statystycznych

• dyrektorzy żeglugi śródlądowej

• oddziały Służby Granicznej

• dyrektorzy inspektoratów rybołówstwa polskiego

• Państwowy Inspektor Sanitarny

• Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego

• powoływanie i odwoływanie następuje na wniosek wojewody

• obowiązki:

• uzgadnianie z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego,

• zapewnienie zgodności działań z poleceniami wojewody,

• składanie wojewodzie rocznych i bieżących informacji dotyczących działalności tych organów

7) SAMORZĄD TERYTORIALNY:

• wyodrębniony z mocy prawa i struktury państwa związek lokalnego społeczeństwa powoływanego do samodzielnego wykonywania administracji publicznej na określonym obszarze, wyposażonym w środki materialne umożliwiające wykonywanie nałożonych na niego zadań

• cechy:

• terytorium

• mieszkańcy tworzą wspólnotę samorządową

• władztwo - tworzenie prawa lokalnego, wykonywanego na danym terytorium administracyjnym

• posiada własne środki materialne

• źródła prawa samorządowego:

• ustawy (akty normatywne tworzone centralnie) + statuty (akty normatywne tworzone lokalnie) + prawo europejskie (Europejska Karta Samorządu Terytorialnego)

• ustawy:

• odznaczają się obszernością

• mało rozporządzeń wykonawczych do ustaw

• etapowość w odniesieniu do samorządu: 6 III 1990 ustawa o samorządzie terytorialnym -> V 1990 ustawa miasta stołecznego Warszawy -> 5 VI 1998 ustawa o samorządzie powiatowym -> ustawa o samorządzie wojewódzkim -> 1998 ordynacja wyborcza -> VII 1998 trójstopniowy podział terytorialny państwa

• statut:

• nie może wkraczać w kompetencje organów, które organizacyjnie nie są podporządkowane samorządowi terytorialnemu

• statut gminy - uchwalany przez Radę Gminy, normuje sprawy ustrojowe, tworzenie jednostek pomocniczych, organizacje, określa tryb pracy organów gminy i inne nieuregulowane przez ustawę sprawy

• inne statuty: jednostek pomocniczych Rady Gminy (obejmuje zakres działania jednostek pomocniczych), związków międzygminnych, stowarzyszeń gminnych (zadania, struktura, organizacja), regulamin organizacyjny urzędów gmin (ustala wójt, instrukcję kancelaryjną ustala premier w drodze rozporządzenia), statut powiatu (uchwala Rada Powiatu).

• zadania własne i zlecone

• własne- realizowane z własnych środków, we własnym imieniu, organy biorą za to odpowiedzialność

• ochrona porządku publicznego

• oświata i kultura fizyczna

• budownictwo

• tereny zielone i zadrzewienia

• drogi lokalne, transport komunalny

• sprawy opieki socjalnej

• sprawy energii

• prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie użyteczności publicznej (przez własne jednostki samorządowe, przez współdziałanie z innymi jednostkami, przez zlecenie innym podmiotom)

• zlecone - środki zapewniają organizacje rządowe

Gmina stanowi wspólnotę samorządową na określonym terytorium - ma osobowość prawną, jest samodzielna (samodzielność = ochrona sądowa)

Rada Gminy:

• Podstawowy organ gminy wybierany w drodze wyborów

• jest wyposażona w kompetencje stanowiące i kontrolne

• liczba radnych zależy od liczby mieszkańców:

• mniej niż 20 tys. mieszkańców - 15 radnych

• 20 - 200 tys. - 25 radnych

• powyżej 200 tys. - na każde kolejne 100 tys. mieszkańców dodatkowo 3 radnych (ale nie więcej niż 45 radnych)

• Warszawa - 60 radnych

• uprawnienia stanowiące:

• uchwala statut gminy i jednostek pomocniczych

• uchwala budżet

• uchwala miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

• uchwala plany gospodarcze

• podejmuje decyzje w sprawie podatków i opłat lokalnych

• podejmuje uchwały w sprawach majątkowych przekraczających zwykły zarząd

• wyraża zgodę na przejęcie zadań administracji rządowej za pomocą porozumień

• współdziała z innymi podmiotami

• ustala herb, nazwy ulic, wznoszenie pomników itd.

• uprawnienia kontrolne:

• kontrola działalności wójta

• kontrola innych jednostek organizacyjnych, np. sołectw (za pośrednictwem Komisji Rewizyjnej)

• organy wewnętrzne -> komisje (charakter pomocniczy):

• stałe - na cały okres kadencji

• fakultatywne

• doraźne - dla wykonania określonego zadania

• status radnego:

• regulacja prawna - ordynacja wyborcza, ustawa o samorządzie gminnym

• obowiązki:

• łącznik między wyborcami a Radą Gminy

• członek organu kolegialnego (udział w sesjach, komisjach; prawo do diety)

• przysługuje mu ochrona prawna

• organ wykonawczy - wójt:

• wybierany w wyborach powszechnych

• funkcje

• organ wykonawczy Rady Gminy

• samodzielny organ administracji publicznej (prawo do wydawania decyzji)

• kierownik urzędu gminy - zwierzchnik pracowników

• reprezentuje gminę na zewnątrz

• w drodze rozporządzenia mianuje zastępców (max. 4)

• obejmuje obowiązki po ślubowaniu przed Radą Gminy

• kadencja trwa 4 lata

• jest pracownikiem samorządowym

• pracodawcą wójta jest urząd gminy

• wójt jest kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego

• jednostki pomocnicze:

• zakres ich działania określa Rada Gminy

• sołectwa

• organ uchwałodawczy - rada sołectwa

• organ wykonawczy - sołtys (wybierany w głosowaniu tajnym w bezpośrednich wyborach)

• dzielnice i osiedla

• ochran uchwałodawczy - rada osiedla lub dzielnicy (max.20)

• ustala Rada Miejska

• dopuszcza się formy demokracji bezpośredniej

• organ wykonawczy - zarząd osiedla lub dzielnicy (na czele przewodniczący - ma prawo uczestnictwa w sesjach Rady Miejskiej)

WYKŁAD IV 27 XI 2008

1. Związki międzygminne:

• tworzone na podstawie uchwał Rad Gmin, które są zainteresowane realizacją wspólnych zadań i celów

• działają w oparciu o statut określający prawa i obowiązki (publikowany w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym)

• wykonują zadania we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność

• podlegają rejestracji w rejestrze ministra spraw wewnętrznych i administracji; z chwilą rejestracji nabywają osobowość prawną

• organem stanowiącym jest Zgromadzenie Związku (złożone z wójtów gmin wchodzących w skład związku międzygminnego; na wniosek Rady Gminy do Zgromadzenia może być delegowany zastępca wójta lub radnego)

• organ wykonawczy - Zarząd Związku (powoływany i odwoływany przez Zgromadzenie Związku)

2. Porozumienia międzygminne - kilka gmin powierza wykonywanie określonych działań jednej gminie (przekazując także odpowiednie środki finansowe)

3. Stowarzyszenia gmin:

• działają w oparciu o ustawę „prawo o stowarzyszeniach” i uchwalony statut

• cel - wspieranie idei samorządowych i ochrona wspólnych interesów stowarzyszeń w Polsce

• założenia może dokonać przynajmniej 3 założycieli (3 gminy)

• nadzorowane przez wojewodów

POWIAT:

• ma charakter ponadgminny, wyrównawczy, uzupełniający

• wykonuje zadania zlecone ustawami

• przejął zadania dawnych rejonów administracyjnych

• zadania wykonują: Starostwo Powiatowe, Powiatowy Urząd Pracy, jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy Służb Inspekcji i Straży

• organ stanowiący - Rada Powiatu;

• składa się z 15 radnych w powiatach do 40 tys. mieszkańców, każde kolejne 20 tys. - kolejnych 2 radnych (ale maksymalnie 29 radnych)

• kompetencje:

• stanowi przepisy prawa miejscowego

• stanowi statut powiatu

• powołuje i odwołuje zarząd powiatu

• uchwala budżet powiatu

• uchwala herb, flagę itp.

• powołuje Komisje Stałe - obligatoryjnie Komisję Rewizyjną, komisje doraźnie

• kadencja 4-letnia

• organ wykonawczy - zarząd powiatu:

• składa się z 3-5 osób

• powołuje go Rada Powiatu w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów

• starosta + wicestarosta + pozostali członkowie

• członkostwa w zarządzie nie można łączyć z członkostwem w organach województwa, zatrudnieniem w administracji rządowej, mandatem posła i senatora

• Jeżeli Rada Powiatu nie powoła zarządu z mocy prawa ulega rozwiązaniu i następują wybory przedterminowe. W tym czasie powiatem rządzi osoba wyznaczona przez premiera na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji. Ponowne nie powołanie zarządu wywołuje rozwiązanie Rady, premier wyznacza komisarza rządowego (pełni tym samym obowiązki organu powiatu)

• kompetencje:

• wykonuje uchwały Rady Powiatu

• realizuje budżet

• przygotowanie projektów uchwał

• gospodarowanie mieniem powiatu

• powoływanie kierowników jednostek organizacyjnie podległych

• powiaty mogą tworzyć związki, porozumienia; mogą także zakładać stowarzyszenia - np. Związek Powiatów Polskich

-> Starosta:

• przewodniczący Zarządu Powiatu,

• kierownik Starostwa Powiatowego

• zwierzchnik służbowy pracowników jednostek organizacyjnie podległych

• zwierzchnik powiatowych Służb Inspekcji i Straży

• samodzielny organ administracji publicznej

• aparat pomocniczy: Starostwo Powiatowe

• regulamin uchwala Rada Powiatu na wniosek Zarządu Powiatu - Komisje Porządku i Bezpieczeństwa

• pomaga staroście w wykonywaniu jego zadań - Powiatowe Służby Inspekcji i Straży

• kierowników powołuje starosta (z wyjątkiem Komendanta Powiatowej Policji)

WOJEWÓDZTWO

• regionalna wspólnota samorządowa -> zajmuje się rozwojem regionu programy strategii

• dualizm władzy: administracja rządowa i samorządowa

• działalność nie może naruszać samodzielności powiatów i gmin

• SEJMIK WOJEWÓDZKI:

• 30 radnych w województwie do 2 mln osób, na każde rozpoczęte 500 tys. wybiera się kolejnych 3 radnych

• kompetencje:

• stanowienie przepisów prawa miejscowego (z wyjątkiem porządkowych)

• uchwalanie strategii rozwoju i programów

• uchwalanie priorytetów współpracy zagranicznej

• wybieranie zarządu województwa, ustalanie wynagrodzenia marszałka

• powoływanie i odwoływanie skarbnika

• nowa ustawa przewiduje powołanie sekretarza

• sesje zwyczajne (raz na kwartał) i nadzwyczajne

• wybiera komisję rewizyjną i doraźną

• radni mogą utworzyć kluby oparte na przynależności partyjnej; każdy klub może delegować 1 osobę do komisji rewizyjnej (ale nie można łączyć funkcji)

• wnosi o absolutorium zarządu

• organ wykonawczy - ZARZĄD WOJEWÓDZWA

• 5 osobowy

• na czele marszałek, 2 wicemarszałków, 2 członków

• marszałek musi pochodzić z radnych sejmiku

• powołanie zarządu w ciągu 3 miesięcy od wyborów (konsekwencje nie powołanie takie jak w powiecie)

• absolutorium dla zarządu w formie uchwały

• marszałek:

• przewodniczący zarządu i samodzielny organ administracji

• organizuje pracę Zarządu

• podejmuje działania za Zarząd w razie niebezpiecznych sytuacji niecierpiących zwłoki

• pracownik samorządu

• przewodniczący posiedzenia zarządu, reprezentuje samorząd wojewódzki na zewnątrz, w ramach sytuacji nie cierpiących zwłoki może samodzielnie podejmować decyzje

• kierownik urzędu marszałkowskiego

• wydaje decyzje administracyjne

• do spraw zleconych organem wyższym jest właściwy minister; do spraw własnych organem wyższym jest kolegium odwoławcze

• urząd marszałkowski:

• regulamin uchwalany przez zarząd

• praca na umowę-zlecenie

• pracownicy mogą być upoważnieni do wydawania decyzji w imieniu marszałka

• może tworzyć inne ośrodki np. Fundusz Gospodarki Wodnej

W administracji samorządowej występują formy demokracji bezpośredniej:

• referendum lokalne: gminne, powiatowe, wojewódzkie

• konsultacje (obligatoryjne lub fakultatywne), zasięgnięcie opinii

• zebrania mieszkańców: obligatoryjne (wiejskie), fakultatywne (osiedlowe)

Referendum lokalne:

• zasady i tryb określa ustawa z 2000r. „o referendum lokalnym”

• mieszkańcy wyrażają swoja wolę co do rozstrzygnięcia określonej sprawy np. odwołanie organu stanowiącego przed upływem kadencji, odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta miasta przed upływem kadencji, samoopodatkowanie się mieszkańców na określony cel (dotyczy mieszkańców gmin), inne sprawy znajdujące się w kompetencjach danej jednostki samorządowej

• referenda obligatoryjne:

• gminy: samoopodatkowanie, odwołanie rady gminy, odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta

• województwa: odwołanie przed upływam kadencji organów wybieralnych

• referenda fakultatywne: zadania i kompetencje gminy/powiatu/województwa

• z inicjatywy organu stanowiącego(z wyjątkiem odwołań tych organów) lub na wniosek mieszkańców (10% gminy i powiatu, 5% województwa)

• wniosek mieszkańców może być złożony nie wcześniej niż 10 miesięcy od dnia wyboru władz, 10 miesięcy po poprzednim referendum, co najmniej 8 miesięcy przed końcem kadencji

• z inicjatywą wniosku o przeprowadzenie referendum na wniosek mieszkańców może wystąpić 15 mieszkańców z czynnym prawem wyborczym (w gminie 5 mieszkańców), organizacja społeczna z osobowością prawną, jeżeli jej terytorium działania to przynajmniej obszar samorządu terytorialnego

• w sprawach odwołania wniosek kierowany jest do wojewódzkiego komisarza wyborczego, skarga na odrzucenie do wojewódzkiego sądu administracyjnego

• w sprawach kompetencji decyduje rada gminy, powiatu sejmik - decydują w drodze uchwały w ciągu 30 dni, jeśli nie dotrzymają terminu lub odmówią można złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w ciągu 14 dni od dnia doręczenia uchwały lub 14 dni po upływa 30 dni na rozpatrzenie ; wyrok może zastąpić uchwałę o referendum

• przy uchwałach o referendum organ stanowiący związany jest treścią wniosku

• jeżeli referendum jest z inicjatywy samorządu uchwała musi być podjęta bezwzględną większością głosów pełnego składu organów

• uchwała o nieudzielanie absolutorium wójtowi/ burmistrzowi/ prezydentowi miasta równoznaczna jest z inicjatywą referendum dotyczącego odwołania (po 14 dniach od nieudzielania absolutorium)

• rada gminy może odwołać wójta również z innych przyczyn - uchwała na wniosek ¼ składu rady, większością 3/5 ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym

• uchwały opublikowane w wojewódzkim dzienniku ustaw

• referendum w dzień wolny od pracy, najpóźniej 50 dni po opublikowaniu lub ogłoszeniu wyroku sądu administracyjnego

• polega na o udzieleniu na urzędowej karcie pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi.

• jest ważne jeśli wzięło w nim udział min. 30% uprawnionych o głosowania, w sprawie samoopodatkowania powyżej 50%,

• referendum nie można stosować w sprawach budżetu, obniżki podatków, w sprawach zleconych

Konsultacje:

• zasięgnięcie opinii mieszkańców

• nie ma wiążącego charakteru

• obowiązek może wynikać z ustaw szczególnych; jeśli przepis własny nakłada obowiązek przeprowadzenia konsultacji i nie zasięgną - decyzja będzie nieważna

• na szczeblu wojewódzkim tylko konsultacje fakultatywne

• na szczeblu gminy i powiatu obligatoryjne w sprawach: rozporządzeń dotyczących podziału, łączenia itp., granic, nazw, siedzib władz, zmian granic miasta, podjęcia przez radę gminy uchwały o utworzeniu jednostki pomocniczej

• formy i tryb są w gestii rady lub sejmiku, ale zasady nie mogą naruszać postanowień ustawowych

Zebranie mieszkańców:

• w sołectwie organ uchwałodawczy we wszystkich sprawach nie zastrzeżonych dla sołtysa (najważniejsze sprawy wsi)

• w statucie gminy zabronione jest uszczuplani ??? sołectwa do mienia gminnego i naruszanie prawa wspólnot rolnych, gruntowych, leśnych itd. bez zgody mieszkańców

• osiedlowe zebranie mieszkańców nie jest obligatoryjne, ponieważ istnieje Rada Osiedla, ale w statucie mogą być zastrzeżone pewne prawa dla zebrania mieszkańców

Mienie Samorządowe:

1. mienie gminne (komunalne)

6. własność i inne prawa majątkowe nabyte przez gminę i gminne osoby prawne, np. nieruchomości

7. nabycie mienia komunalnego:

• na podstawie przepisów ustawy

• na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów

• przekazywane przez inne gminy w związku z tworzeniem nowej lub zmianami granic za porozumieniem

• w drodze własnej działalności gospodarczej

• w drodze czynności cywilnoprawnej

• inne

• oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie mienia jednoosobowo składa wójt/ burmistrz/ prezydent miasta lub upoważnieni np. zastępca

• jeśli powoduje powstania zobowiązania pieniężnego potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy. W razie odmowy wójt/ burmistrz/ prezydent może na piśmie polecić kontrasygnatę, ale wtedy skarbnik musi zawiadomić Radę Gminy i Izbę Obrachunkową

• gmina prowadzi samodzielną gospodarkę majątkową (Rada Gminy)

• budżet - roczny plan przychodów i wydatków; projekt budżetu i stan mienia komunalnego wójt przekłada Radzie do 15 XI i Regionalnej Izbie Obrachunkowej do zaakceptowania; powinien być uchwalony najpóźniej do 31 III roku budżetowego (jeśli nie uchwalono to do końca kwietnia Regionalna Izba Obrachunkowa ustala budżet); do 31 III budżet realizowany jest w oparciu o projekt.

• ustawa o dochodach jednostek samorządowych określa: zasady ustalania i gromadzenia dochodu, zasady ustalania i przekazywania subwencji ustawowych, źródła dochodów

• dochody własne:

• wpływy z podatków: od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportu, dochodowy w formie ???, od czynności cywilnoprawnych

• wpływy z opłat: skarbowa, targowa, miejscowa, administracyjna, od posiadania ??? (fakultatywny - gmina może ale nie musi wprowadzić)

• uzyskiwane przez jednostki budżetowe gminy

• dochody z majątku

• spadki, darowizny, zapisy na gminę

• z kar i grzywien

• z pożyczek i nieterminowo przekazywanych gminie należności

• środki z rachunków bankowych gminy

• posiada udział w podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości 39,7 %

• 5% dochód uzyskiwany w związku z realizacją zadań zleconych

• dochody uzupełniające:

• subwencje - bezzwrotne świadczenia skarbu państwa, będące wynikiem podziału zadań przez państwo; struktura subwencji dla gmin: część wyrównawcza (co miesięczne raty, składa się z części podstawowej i uzupełniającej, wyliczanej na podstawie wskaźników demograficznych), część równoważąca (wyrównanie różnic w dochodach), część oświatowa (na utrzymanie szkół)

• dotacje: obowiązkowe (przeznaczone na zadania zlecone, usuwanie bezpośrednich zagrożeń, skutków powodzi i osuwisk, klęsk żywiołowych, za ich realizację odpowiada wójt, zaś organem nadzoru jest Regionalna Izba Obrachunkowa), środki funduszy celowych (pozyskiwane na mocy odpowiednich przepisów)

• gminy i związki gminne mogą ubiegać się o dofinansowanie na podstawie ustawy funduszu rozwoju gminnego od I 2004r.

• jeśli dochód przekracza 150% średniego dochodu na 1 mieszkańca muszą dokonywać wpłat do budżetu państwa, jeśli nie zapłacą naliczane są zaległości podatkowe

• jednostkom większym przez 5 lat przysługują dodatkowe dochody (+5%), nawet jeśli przekroczą 150% nie muszą dokonywać tych wpłat

2. mienie powiatowe:

• własności i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat i powiatowe osoby prawne

• oświadczenie składa 2 członków ?rady ?powiatu lub 1 członek i jedna osoba upoważniona.

• gospodarka na podstawie budżetu powiatu - na takich samych zasadach jak gminy

• dochody: własne, jednostek budżetowych, z majątku, zapisy, sprzedaż, darowizny, kary pieniężne i grzywny, odsetki od pożyczek, odsetki od niespłaconych należności i środków z rachunków bankowych, udział w podatku dochodowym od osób fizycznych (10,25 %), od osób prawnych (1,3%), 5% dochód z realizacji zadań zleconych z zakresu zadań rządowych, 25% z gospodarowania nieruchomościami skarbu państwa

• subwencje ogólne z budżetu państwa: zlikwidowano cześć rekompensacyjną i drogową; część wyrównawcza: kwota podstawowa na podstawie wskaźników podatków, kwota uzupełniająca - wskaźnik bezrobocia

• od 1 I 2004 obowiązek wpłat na takich samych zasadach jak gminy (w 12 ratach, jeśli dochód na 1 mieszkańca większy niż 110% średniego dochodu na 1 mieszkańca)

• zachęta do łączenia się

3. mienie wojewódzkie:

• prawo własności i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo i wojewódzkie osoby prawne (np. WORD) w drodze czynności cywilnoprawnych jak i przekazanie mienia przez skarb państwa drogą administracyjno-prawną.

• za wykonanie budżetu odpowiada zarząd województwa

• źródła dochodu:

• własne: wojewódzkie jednostki budżetowe, z majątku, spadki, zapisy darowizny, z kar i grzywien, odsetki od pożyczek, należności, środków na rachunkach bankowych, dotacje z innych jednostek (powiatowych, gminnych), s podatków od osób fizycznych (1,6%), od osób prawnych (14%), 5% dochód z realizacji zadań zleconych

• subwencje ogólne: składa się na nią część wyrównawcza (no podstawie wskaźnika podatków i wsakżnika demograficznego), część oświatowa, część regionalna (ustalana według wskaźników makroekonomicznych - stopa bezrobocia, PKB; powierzchni dróg publicznych na 1 mieszkańca); dzielona: 20% między województwa, w których stopa bezrobocia jest większa niż 110% średniej krajowej, 40% - w których powierzchnia dróg jest większa od średniej krajowej na 1 mieszkańca, 10% - w których PKB mniejszy niż 75% średniego krajowego PKB na 1 mieszkańca, 30% - województwa, których dochody są niższe niż na podstawie poprzednich przepisów.

• dotacje z budżetu na takich samych zasadach jak dla gmin i powiatów

• od 1 I 2007r - kary dla tych jednostek samorządu terytorialnego, które nie wykorzystują przyznanych dotacji (muszą je zwrócić wraz z odsetkami, przez 3 lata nie mogą ubiegać się o dotację)

• dochody uzupełniające: środki z funduszów celowych, środki z funduszów zagranicznych

• wpłaty do budżetu jeśli dochód jest większy niż 110% średniego dochodu na 1 mieszkańca

Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego:

• określony ustawą

• według konstytucji jedynym kryterium nadzoru jest kryterium legalności (potwierdzają to również ustawy)

• przedmiot nadzoru: działalność - realizacja zadań własnych i zleconych

• podstawowe organy nadzoru: premier, wojewoda, regionalna izba obrachunkowa

• środki - podziały:

• informacyjne, korygujące, personalne

• prewencyjne, weryfikacyjne

• bieżące i zwierzchnie

Środki kontroli:

• dostarczają informacji o działalności i przesądzają o zastosowaniu środków korygujących

• żądanie informacji i danych osobowych funkcjonariusza

• wizytacja organów i ośrodków samodzielnych

• uczestnictwo w posiedzeniach

• obowiązek informowania wojewody o wszystkich uchwałach

• obowiązek przedkładania projektu budżetu i o mieniu personalnym

• kontrolowanie kwartalnych sprawozdań przez regionalne izby obrachunkowe

Środki korygujące:

• zatwierdzanie, uzgadnianie, opiniowanie rozstrzygnięć samorządu

• orzekanie o nieważności uchwał, ich wstrzymywanie, zaskarżanie do Najwyższego Sądu Administracyjnego

• rozwiązywanie rady gminy, powiatu, sejmiku wojewódzkiego

• w stanach nadzwyczajnych możliwość zawieszania organów w czynnościach i ustanawiania zarządu komisarycznego

Zakres kompetencji organów nadzoru:

a) Regionalna Izba Obrachunkowa:

• państwowy organ nadzoru, kontroluje gospodarkę finansową (zadania własne - oparta na kryterium legalności, zadania zlecone - legalności, celowości, rzetelności, gospodarności)

• składa się z kolegium i komisji orzekających w sprawach naruszenia dyscypliny budżetowej

• kompleksowa kontrola jednostek samorządowych min. raz na 4 lata, po niej wystąpienie pokontrolne, na które kontrolowana jednostka musi odpowiedzieć w ciągu 30 dni (jak wykonała wnioski z wystąpienia pokontrolnego)

• kontrola procedury uchwalania budżetu, zmian w procedurze zobowiązań wpływające na dług publiczny, udzielania przez jednostkę pożyczek, dotacji, wniosków o absolutorium

• informacje w ciągu 7 dni do izby obrachunkowej

b) Rada Ministrów:

• zawieszenie na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji jednostek samorządowych do 2 lat (ale nie dłużej niż do wyborów) i ustanowienie zarządu komisarycznego

• możliwość złożenia wniosku do sejmu o rozwiązanie - w razie powtarzającego się naruszania konstytucji i ustaw. Jeśli sejm się zgodzi premier wyznacza osobę, która będzie zajmować się samorządem

• odwołanie organów wykonawczych jeśli naruszają konstytucje i ustawy, wyznaczenie osoby pełniącej funkcje wykonawcze

4. Wojewoda:

• stwierdza nieważność uchwały - wstrzymuje uchwały, wydaje rozstrzygnięcie nadzorcze, opiniuje rozstrzygnięcia

• organy wykonawcze muszą przedstawić mu w ciągu 7 dni uchwały podjęte, jeśli uchwały te zawierają przepisy porządkowe - w ciągu 2 dni.

• w ciągu 30 dni może orzec o nieważności - ma charakter deklaratoryjny

• może wstrzymać wykonywanie uchwały

• musi uzasadnić faktycznie i prawnie oraz poinformować o prawie do złożenia skargi do NSA

• w przypadkach nieistotnego naruszenia przepisów nie stwierdza nieważności uchwały, ale zwraca uwagę na błędy

• po 30 dniach od podjęcia uchwały może ją zaskarżyć do NSA

• po roku nie może stwierdzić nieważności

Środki ochrony sądowej:

• można skarżyć rozstrzygnięcie nadzorcze do sądów administracyjnych

• samorządowe kolegium odwoławcze: jednostka państwowa, jej organy to: zgromadzenie, kolegium (członkowie etatowi i nieetatowi), prezes kolegium (kadencja 6 letnia): obszar działań taki sam jak obszar działań wojewódzkich sądów administracyjnych

Urzędnicy państwowi:

• stosunek pracy, odpowiedzialność, spory o roszczenie ze stosunku pracy wg. ustawy o urzędnikach państwowych

• dotyczy osób zatrudnionych w kancelarii prezydenta, biurze Trybunału Konstytucyjnego, biurze Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka, IPN, inspektorów ochrony danych osobowych itd., pracowników administracji rządowej nieposiadających statusu pracownika służby cywilnej

• pracownicy: mianowani, niemianowani, inni

• w przypadkach nieokreślonych w ustawie stosuje się kodeks pracy

• na podstawie umowy o pracę lub powołani na mocy przepisów szczególnych, do 1994 mianowani (już się ich nie stosuje, ale w wypadku tych, którzy już tak pracują stosuje się przepisy o mianowaniu - są w pozycji uprzywilejowanej)

• spory rozstrzygane przez sąd pracy

• odwołanie pracownika mianowanego po wyczerpaniu trybu administracyjnego

• kary porządkowe: upomnienie (odwołanie w ciągu 3 dni do ??? wyższego), nagana, nagana z ostrzeżeniem, nagana z niemożliwością awansu przez 2 lata, przeniesienie na niższy urząd, zwolnienie

• komisja odwoławcza

Funkcjonariusze państwowi:

• pracownicy mianowani

• najpierw służba przygotowawcza - od 6 miesięcy do 2 lat

• dotyczy głównie policji, straży granicznej, straży pożarnej, ABW, wojska

• silny, twardy stosunek pracy

• ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną (szeroki zestaw kar)

• różne pragmatyki służbowe

WYKŁAD V 11.12.2008

Samorząd zawodowy i gospodarczy

1) samorząd zawodowy:

• łączy się z wykonywaniem wolnych zawodów

• w drodze ustawy mogą być tworzone samorządy reprezentujące zawody zaufania publicznego -> piecza nad należytym wykonywaniem określonego zawodu

• klasyfikuje się je ze względu na podobieństwa:

• zawody prawnicze - adwokat, radca prawny, notariusz, komornik

• zawody medyczne i pokrewne - lekarze, lekarze stomatolodzy, lekarze weterynarii, pielęgniarki i położne, psychologowie

• zawody techniczne - architekt, urbanista, inżynier budownictwa

• zawody ekonomiczne i pokrewne

• regulacja:

• niektóre ustawy regulują wykonywanie zawodu i działalność samorządu zawodowego

• ustawy bezpośrednio regulujące działalność samorządu zawodowego

• ustawa reguluje zagadnienia prawa materialnego i jako fragment tych przepisów odnosi się do samorządu zawodowego (np. prawo o notariacie)

• istota regulacji:

• przestrzeganie zasad etyki zawodowej

• normy etyki zawodowej włączone do samorządowych źródeł prawa -> nieprzestrzeganie = zastosowanie sankcji

• niektóre samorządy ustalają dlatego „kodeksy etyczne”

• ochrona interesów członków danego samorządu (podobnie do związku zawodowego)

• negocjowanie ogólnych warunków pracy i płacy

• prowadzenie instytucji samopomocowych

• współdziałanie z organami administracji publicznej

• prowadzenie szkoleń, aplikacji

• przeprowadzanie egzaminów, które upoważniają podjęcie pracy w danym zawodzie

• zasada: obowiązku przynależenia do danego samorządu

• działalność władcza: pociąganie do odpowiedzialności gospodarczej, zawodowej; sankcje -> pozbawienie możliwości wykonywania zawodu

• władze terenowe (zjazd okręgowy, rada okręgowa, komisja rewizyjna, sąd dyscyplinarny), władze centralne (zjazd krajowy, rada naczelna, naczelna komisja rewizyjna, naczelny sąd dyscyplinarny), jednoosobowy organ Rzecznika Dyscyplinarnego, Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej; nadzór - właściwy minister.

2) Samorząd gospodarczy:

• swoboda działalności gospodarczej (-> Konstytucja)

• oparty na zasadzie dobrowolności

• regulacja:

• 2 VII 2004 - ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

• organizacje przedsiębiorców: 1989 - ustawa o samorządach zawodowych niektórych przedsiębiorców, ustawa o izbach gospodarczych

• rzemiosło: 1989 - ustawa o samorządzie rzemiosła

• rzemiosło:

• rodzaj zawodowej działalności osób fizycznych

• składa się z cechów i izb cechowych łączących się w Związek Rzemiosła Polskiego

• kryteria: terenowe, rodzaju działalności branżowej

• rzemieślnik musi uzyskać dowód kwalifikacji zawodowych (certyfikaty wydaje Izba Rzemieślnicza)

• Izba Rzemieślnicza nadzoruje odpowiedzialność za naruszenie etyki i zasad sprawowania rzemiosła

3) Samorząd rolniczy:

• ustawa z 1995r. - o izbach rolniczych

• posiadają osobowość prawną

• przynależność do samorządu jest obligatoryjna

• działają głównie na rzecz rolnictwa (w różnych formach)

• mogą być zlecane pewne uprawnienia władcze

• organy samorządu:

• Walne Zgromadzenie

• komisja rewizyjna

• zarząd izby rolniczej:

• liczba i teren działalności Izb Rolniczych ustala właściwy minister po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Izby Rolniczej

• budowane na zasadzie zasadniczego podziału terytorialnego

• nadzór: właściwy wojewoda (pod względem kryterium legalności)

• Izby Rolnicze tworzą Krajową Radę Izby Rolniczej

• nadzór nad Krajową Radą Izby Rolniczej sprawuje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

• może stwierdzić nieważność uchwały (skarga do SA)

• może zwołać Walne Zgromadzenie w celu rozpatrzenia wniosku o odwołanie zarządu

Prawne formy działania administracji (sposoby realizacji działań nałożonych na administrację publiczną):

• w dużej mierze zależą od funkcji administracji

• organ ma możliwość wyboru formy działania, ale jest to stosunkowo rzadkie (najczęściej forma działania w określonej sprawie jest określona ustawowo)

• jeżeli organ nie będzie stosował formy wyrażonej w ustawie to czynność taka będzie nieważna

• organ jest związany zasadą racjonalnego działania

• prawne formy działania administracji - prawnie określony typ konkretnej czynności, który może być wykorzystany do wykonania określonej sprawy:

• typ ten jest niezależny od rodzaju sprawy i powiązania jej z innymi czynnościami

• prawna forma działania to odpowiednik czynności prawnej w prawie cywilnym

• stworzone przez doktrynę prawa administracyjnego

• poglądy na temat prawnych form nie są jednolite (wynikają z ewolucji prawa administracyjnego)

• podział działań:

• działania prawne - czynności administracyjnoprawne o charakterze władczym i cywilnoprawnym

• czynności faktyczne - o charakterze decydującym i pomocniczym

• strefa zewnętrzna a strefa wewnętrzna administracji

strefa zewnętrzna	strefa wewnętrzna
katalog prof. Starościaka: administracyjne akty normatywne akty administracyjne (indywidualne) zawieranie ugod administracyjnych czynności cywilnoprawne czynności faktyczne (materialno- techniczne i społeczno- organizatorskie)	katalog inny niż przy sferze zewnętrznej: brak porozumień brak umów brak ugod administracyjnych

• formy niewładcza - organ administracji nie występuje w pozycji dominującej, nie może narzucać swojego stanowiska

• jako formę działania można wziąć pod uwagę to, że organ jest bierny (nie robi nic)

Administracyjne akty normatywne:

• są aktami pochodnymi od źródeł prawa wyższego rzędu

• odgrywają dużą rolę (np. często występuje rozporządzenie)

• podział (wprowadzony przez konstytucję):

1. kryterium treści aktów:

• akty o charakterze zewnętrznym (powszechne)

• akty o charakterze wewnętrznym

• kryterium obszaru, na którym obowiązuje:

• akty o zasięgu ogólnopolskim

• akty o charakterze lokalnym, terenowym

AKTY ADMINISTRACYJNE POWSZECHNE TWORZONE NA SZCZEBLU CENTRALNYM - ROZPORZĄDZENIA:

• mają głównie charakter wykonawczy, muszą mieć podstawę w akcie wyższego rzędu

• ma formę prawodawstwa delegowanego -> podmioty i granice są określone w akcie wyższego rzędu

• mogą być wydawane tylko przez te organy, które są do tego upoważnione

• zakaz subdelegacji

• rozporządzenia podlegają kontroli - czy organ wydający rozporządzenie nie przekroczył uprawnień z upoważnienia

• rozporządzenia mogą być wydawane w porozumieniu z innymi organami

• podlegają publikacji w Dzienniku Ustaw

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO:

• akty normatywne wydawane przez organy terenowe: organy samorządu terytorialnego, terenowe organy administracji rządowej (wojewoda, organy administracji niezespolonej, dyrektor urzędu morskiego)

• są regulowane przez ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim

• w konkretnych sprawach upoważnienie do ich wydania jest zawarte w ustawie

PRZEPISY PORZĄDKOWE:

• generalne upoważnienie do ich wydawania zawarte jest w przepisach ustrojowych

• mogą być wydane tylko w zakresie nie uregulowanym w ustawach

• obejmuje sprawy na określonym terenie

• wydawane w przypadkach niezbędnych dla ochrony życia, zdrowia, mienia, środowiska

• uprawnienia do wydawania przepisów porządkowych nie mają samorządy wojewódzkie (związane jest to z dualizmem władzy na szczeblu wojewódzkim)

• wymagają publikacji w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym

• podlegają nadzorowi wojewody

• akty wydawane przez organy administracji rządowej podlegają kontroli premiera (pod względem naruszenia zasad rzetelności, gospodarności oraz niezgodności z linią polityki rządu)

AKTY O CHARAKTERZE WEWNĘTRZNYM:

• skierowane do wąskiego kręgu adresatów - będących w stosunku wewnątrzadministracyjnym

• podstawa wydania - ustawa

• brak wymogu publikacji

• składają się głównie na prawo ustrojowe, rzadziej dotyczą prawa materialnego

• rodzaje: uchwały, zarządzenia, polecenia prezesa rady ministrów

URZĘDOWE PUBLIKACJE:

1. organy promulgacyjne:

• warunek konieczny do wejścia w życie ustawy i jej obowiązywania

• 2000r.: ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych; ustawa o umowach międzynarodowych

• DZIENNIK USTAW:

• Konstytucja + zmiany

• rozporządzenia

• teksty jednolite

• umowy międzynarodowe

• orzeczenia Trybunału Stanu

• uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenia ministrów

• akty dotyczące stanu wojny i pokoju

• 
  DZIENNIK URZĘDOWY MONITOR POLSKI A:

• zarządzenia prezydenta, premiera

• regulaminy

• uchwały rady ministrów

• inne ważne akty indywidualne

• DZIENNIK URZĘDOWY MONITOR POLSKI B:

• ogłoszenia

• obwieszczenia

• DZIENNIKI MINISTERSTW I URZĘDÓW CENTRALNYCH:

• zasada jednego dziennika (wyjątek: ministerstwo obrony narodowej i ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji mogą wydawać 2 dzienniki)

• akty resortowe - zarządzenia ministrów

• uchwały Rady Ministrów

• nie publikuje się w Dzienniku Ministerstw aktów zawartych w dzienniku Ustaw lub Dzienniku Urzędowym

• organy informacyjne - dzienniki urzędowe wydawane na podstawie odrębnych ustaw:

• Monitor Gospodarczy i Sądowy

• Dziennik Urzędowy NBP

• Biuletyn Skarbowy

• Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe (wojewoda)

• akty prawa miejscowego

• akty prezesa rady ministrów uchylające akty prawa miejscowego

• wyroki SA uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego

• statuty

• regulaminy

• obwieszczenia o wygaśnięciu mandatów radnych

WYKŁAD VI 08.01.2009

AKTY ADMINISTRACYJE:

• zajmują centralne miejsce w prawie administracyjnym

• mają charakter władczy

• może je wydawać tylko organ administracyjny (z pewnymi wyjątkami określonymi w ustawie)

• moc wiążąca: pod groźbą użycia przymusu do wyegzekwowania określonej sprawy

• jednostronne władcze oświadczenie woli organu administracyjnego lub innego podmiotu wykonującego administrację oparte na przepisach prawa administracyjnego określający w sposób prawnie wiążący indywidualnie oznaczonego adresata w konkretnej sytuacji

• cechy aktu administracyjnego:

• czynność oparta na prawie administracyjnym

• zawarte jest w nim władcze oświadczenie woli

• wywołuje skutki prawne przede wszystkim w zakresie prawa administracyjnego

• podwójna konkretność (adresat i sytuacja)

• wydawany w określonej formie

• wydawany z zachowaniem określonej procedury tworzenia, kontroli i publikacji

• typologia aktów administracyjnych:

• kryterium: sfera działania administracji:

• akty zewnętrzne - skierowane do adresatów spoza układu zależności służbowej

• akty wewnętrzne - skierowane (władztwo zakładowe -> polecenia służbowe)

• kryterium: wywołanie skutków prawnych:

• akty konstytutywne - mają charakter twórczy

• akty deklaratoryjne - nie tworzą żadnej nowej sytuacji, działają wstecz

• kryterium: wola adresata:

• akty jednostronne - wydawane z urzędu, stanowią większość prawa administracyjnego

• akty dwustronne - zależne od woli adresata

• kryterium: rezultat rozstrzygnięcia:

• akty pozytywne - w całości uwzględniają żądanie adresata

• akty negatywne - nawet w części nie uwzględniają żądania adresata, nakładają na adresata określone obowiązki

• kryterium: przedmiot regulacji:

• akty rozstrzygające sytuację prawną osób

• akty rozstrzygające sytuację prawną rzeczy

• kryterium: czas obowiązywania:

• akty jednorazowe

• akty regulujące sytuację prawną na dłuższy czas

• kryterium: wywoływanie skutków cywilnoprawnych:

• akty wywołuje bezpośrednie skutki cywilnoprawne (decyzje wywłaszczenia nieruchomości)

• akty wywołujące w sposób pośredni skutki cywilnoprawne

• akty obojętne dla strefy cywilnoprawnej

• kryterium: forma ogłoszenia:

• akty pisemne

• akty ustne

• kryterium: podmiot:

• akty prawa materialnego - konkretne przepisy prawa materialnego (koncesja, licencja, pozwolenie, zgoda, nakaz, zakaz)

• akty prawa proceduralnego - o charakterze procesowym (postanowienia, decyzje o charakterze formalnym)

• akty prawa ustrojowego (rozkaz, polecenie służbowe)

• kryterium: związanie prawem:

• akty związane prawem

• akty swobodne (oparte na uznaniu administracyjnym)

• Rodzaj działalności:

• decyzja administracyjna - traktowana jako kwalifikowany akt administracyjny rozstrzygający sprawę co do istoty w całości lub w części albo kończący w inny sposób postępowanie w danej instancji wydany w postępowaniu administracyjnym ogólnym

• zezwolenie/ pozwolenie - przyznaje uprawnienie w sferze ściśle reglamentowanej przez prawo administracyjne

• koncesja - nadaje uprawnienia osobie fizycznej lub osobie prawnej do wykonywania określonej działalności gospodarczej

• licencja - upoważnienie do wykonywania określonych czynności wymagających określonych prawem uprawnień

• zezwolenie (nakaz lub zakaz) - nakaz lub zakaz określonego zachowania się wydany natychmiast bez postępowania administracyjnego i zakomunikowany adresatowi w sposób wyraźny i zrozumiały (głosem, gestem), podlegający wykonaniu pod rygorem nieważności; użycie przymusu

• moc obowiązująca aktów administracyjnych:

• akt musi być:

• wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa

• wydany we właściwej formie i procedurze prawnej

• wydany z właściwym wykonywaniem samodzielności organu

• wady nieistotne - nie wpływają na moc prawną aktu; wymagają sprostowania lub uzupełnienia

• wady istotne (tylko przy aktach ostatecznych) - powodują uchylenie lub zmianę:

• wydanie przez niewłaściwy organ

• skierowane na podmiot niebędący stroną

• wykonanie aktu spowodowałoby popełnienie przestępstwa

• klauzule dodatkowe:

• oznaczenie terminu (np. koncesja wydana na czas ograniczony)

• warunek - zdarzenie przyszłe i niepewne (zawieszający lub rozwiązujący - powoduje utratę mocy obowiązującej)

• zlecenie

• warunki utraty mocy obowiązującej:

• śmierć adresata przy aktach osobistych

• zrzeczenie się uprawnienia przez adresata

• zasadnicza zmiana okoliczności faktycznych

• uchylenie w drodze zawarcia nowej ustawy

• zmiana charakteru aktu

• trwałość aktów administracyjnych:

• dotyczy tych aktów, którym nie przysługuje odwołanie

• prawomocność:

• formalna - niezaskarżalność aktu administracyjnego; ustala stosunek między organem a adresatem

• materialna - akt nie może być zmieniony lub zniesiony na wniosek strony równorzędnym aktem normatywnym

UGODA ADMINISTRACYJNA

• pisemne porozumienie zawarte między co najmniej dwiema stronami postępowania administracyjnego przed organem I lub II instancji (przed którym toczy się postępowanie) i zatwierdzone przez ten organ po skontrolowaniu jego prawidłowości

• uregulowana przepisami postępowania administracyjnego

• dopuszczalność zawarcia:

• co najmniej 2 strony

• sprawa ma charakter sporny

• postępowanie musi być w toku

• ugoda ma się przyczynić do przyspieszenia postępowania

• brak przeszkód prawnych

• dobrowolność stron

• strony powinny wyrazić wolę zawarcia ugody przed organem, który wyznacza określony termin (7 dni) na zawarcie ugody; jeżeli strony nie dojdą do porozumienia organ rozstrzyga sprawę decyzją administracyjną

• warunki nabycia mocy prawnej:

• forma pisemna

• treść zawierająca: oznaczenie organu, strony, datę sporządzenia, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o odczytaniu i przyswojeniu, podpisy stron, podpis organu upoważnionego do sporządzenia

• zawarcie w wyznaczonym terminie

• ugoda musi być zgodna z interesem społecznym i ze słusznymi interesami stron

• ugoda uwzględnia wymagania postawione przez organ, do którego organ prowadzący sprawę zwrócił się o zajęcie stanowiska

POROZUMIENIE ADMINISTRACYJNE

• dwustronne/ wielostronne czynności z zakresu prawa administracyjnego dokonane przez podmioty realizujące funkcje administracji publicznej, dochodzące do skutku w razie zgodnych oświadczeń woli tych podmiotów

• forma niewładcza działania administracji

• cechy:

• zobowiązanie dotyczy realizacji zadań z zakresu administracji publicznej

• równorzędność stron

• podmiotami mogą być wszelkie podmioty, przynajmniej jeden powinien realizować funkcje administracji publicznej

• zakres uprawnień i obowiązków musi się mieścić w ramach możliwości podejmowania samodzielnych decyzji

• jest wiążące dla podmiotów, które je zawierają

• normowane jest przepisami prawa administracyjnego

• rodzaje umów:

• umowy prawa publicznego

• umowy cywilnoprawne

• czynności:

1. prawne - powstają normy prawne

faktyczne - nakazują dokonanie czynności czysto faktycznych:

• działania społeczno- organizacyjne - działanie niewładcza (obwieszczenia, apele, zbieranie opinii)

• czynności materialno- techniczne - muszą być oparte na wyraźnej podstawie; wywołują określone skutki

2. wewnętrzne - wykonywanie służbowych poleceń, sporządzanie sprawozdań, statystyk

zewnętrzne - kierowane do adresatów niepodlegających służbowo ani organizacyjnie

3. informacyjne

egzekucyjne

WYKŁAD VII 22.01.2009

KONTROLA ADMINISTRACYJNOPUBLICZNA

• wpływa na skuteczność działania administracji

• w dokumentach UE wskazuje się: pojęcie, cele kontroli, stosunki między państwami w ramach kontroli, role i metody działania kontrolerów, zakres i tryb składania sprawozdań z kontroli

• kontrola - badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem pożądanym/ postulowanym przez prawo

• ma charakter władczy - kontrolowany nie może uchylić się od kontroli

• kontrola dotyczy:

• konkretnej działalności administracyjnej

• określonego ciągu działań

• zagadnień ustrojowych

• podstawowy składnik kontroli: dostęp do informacji (kontrolowany ma obowiązek udostępnienia informacji)

• rodzaj informacji pozwala rozróżnić rodzaje kontroli:

• inspekcja - kontrola wykonywana w ramach bezpośredniej obserwacji

• lustracja - kontrola skierowana na stan kontrolowanego i jego cechy

• rewizja - kontrola polegająca na badaniu środków majątkowych

• wizytacja - dotyczy kontroli całościowych organu

• kontrola może występować odrębnie (samoistna, nie powiązana z innymi funkcjami) lub jako element funkcji nadzorczej (kontrola niesamoistna)

• nadzór:

• dyrektywny - w systemie scentralizowanym

• weryfikacyjny - w systemie zdecentralizowanym (samorząd terytorialny)

• inspekcyjny - zorientowany na ochronę zdrowia, bezpieczeństwo i porządek publiczny

• podział kontroli:

• kryterium zakresu kontroli: całościowa, ograniczona (problemowa)

• kryterium etapu kontroli: wstępna, faktyczna, następcza

• kryterium usytuowania kontrolowanego: wewnętrzna, zewnętrzna

• kryterium czasu kontroli: prewencyjna, represyjna

• kryteria kontroli są różne, regulowane są różnymi aktami prawnymi:

• konstytucyjne - kryterium legalności

• ustawowe - kryterium celowości działania, rzetelności, gospodarności

• prakseologia - kryterium fachowości

• związane z ekonomiką - kryterium efektywności, skuteczności

• kryterium bezstronności

KONTROLA WEWNĘTRZNA:

• kontrola w ramach danej jednostki organizacyjnej:

• sprawowana przez kierownictwo nad pracownikami

• każdy przełożony może sprawować kontrolę nad służbowo podległymi pracownikami -> wynika to z jego pozycji (uregulowana w statucie, regulaminie)

• komisja rewizyjna

• audyt wewnętrzny

• kontrola resortowa:

• wykonywana w ramach struktur organizacyjnych określonego resoru

• Prezes RM sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym

• ustawa o Radzie Ministrów przekazuje kompetencje kontrolne nad podległymi organizacyjnie jednostkami

• powoływane są także organy do spraw kontroli wewnętrznej

• kontrola instancyjna:

• dotyczy organów, które należą do tego samego pionu organizacyjnego na skutek złożenia przez stronę środka odwoławczego - badanie każdego rozstrzygnięcia

• dotyczy rozstrzygnięć indywidualnych

• kontrola międzyresortowa:

• kontrolowany i kontrolujący nie są podporządkowani temu samemu organowi centralnemu

• możemy wyróżnić:

• organy kontroli o pełnym zakresie międzyresortowym

• organy kontroli o ograniczonym zakresie międzyresortowym

• obejmuje:

• kontrolę skarbową

• kontrolę antykorupcyjną (Główny Inspektor Informacji Finansowej)

*banki i podmioty maklerskie powiadamiają o transakcjach przekraczających 100 tys. euro

• kontrolę sanitarną

KONTROLA ZEWNĘTRZNA:

• parlament => funkcje kontrolne:

• wykonywane bezpośrednio: zapytania, interpelacje

• wykonywane pośrednio: komisje, organy kontroli (Najwyższa Izba Kontroli, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelski, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji)

• prezydent => funkcje kontrolne:

• utrzymanie porządku konstytucyjnego w państwie

Najwyższa Izba Kontroli:

• podlega Sejmowi, organ niezależny od administracji publicznej

• kontrola podmiotowa:

• państwowe jednostki organizacyjne

• organy samorządu terytorialnego

• podmioty prywatne, korzystające z majątku państwa

• kontrola przedmiotowa:

• wykonywanie budżetu państwa

• procedura kontrolna uregulowana w Ustawie o NIK

Rzecznik Praw Obywatelskich:

• bada czy na skutek działania lub zaniechania działania administracji publicznej nie nastąpiło naruszenie praw i obowiązków obywatelskich

Rzecznik Praw Dziecka:

• kontrola podobna do kontroli RPO

Główny Inspektor Danych Osobowych:

• kontrola obejmuje zgodność przetwarzania danych

• może nakazać w drodze decyzji administracyjnej przywrócenia stanu zgodnego z przepisami prawa

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji:

• obejmuje kontrole w zakresie działania radia, telewizji

Regionalna Izba Obrachunkowa:

• kontrola kompleksowa gospodarki finansowej samorządu terytorialnego (raz na 4lata)

• przyjmowanie kwartalnych sprawozdań z wykonania budżetu od jednostek samorządu

• opiniowanie projektów

• orzeka o naruszeniu dyscypliny budżetowej

Sądy:

• kontrola dotyczy decyzji administracyjnych, administracyjnych aktów normatywnych

• kontrola sprawowana jest przez:

• sądy administracyjne:

• ustawa o ustroju sądów administracyjnych, ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

• kontrola według kryterium legalności (akty administracyjne, spory kompetencyjne między organami rządowymi a samorządem terytorialnym)

• sądy rejonowe:

• kontrola ma ograniczony charakter - dotyczy tylko niektórych stosunków administracyjnoprawnych

• Sąd Ubezpieczeń Społecznych - odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie świadczeń socjalnych; bada legalność danej decyzji

Trybunały:

• Trybunał Konstytucyjny:

• kontroluje administrację orzekając w sprawie zgodności przepisów prawa z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

• Trybunał Stanu:

• pociąga do odpowiedzialności za naruszenie Konstytucji i ustaw w związku z zajmowaniem w administracji określonych stanowisk

KONTROLA SPOŁECZNA

• kryterium: potrzeby społeczne

• obejmuje:

• konsultacje

• wyrażanie opinii

• referendum lokalne

• prawo do składania skarg, petycji, wniosków

• instytucje wydając opinie informują o nich w środkach masowego przekazu




SEMESTR II

WYKŁAD I 17.02.2009

Materialne prawo administracyjne:

• jedna z części prawa administracyjnego

• szerokie ujęcie: wszelkie normy prawne, które ustanawiają wzajemne stosunki i zachowanie organów administracji publicznej ze stroną zewnętrzną i przyznają podmiotom prawo domagania się określonych świadczeń

• wąskie ujęcie: normy zawarte w normach prawa administracyjnego uregulowane w przepisach powszechnie obowiązujących określających zadania, zachowanie się organów administracji publicznej i podmiotów ze sfery zewnętrznej

• Administracja może określone zachowanie z przepisów prawa powszechnego stosować bezpośrednio lub przez różne formy.

• RODZAJE NORM W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM:

1. merytoryczne - nakazują lub zakazują określonym podmiotom zachowania w określony sposób.

2. blankietowe - określają sposób podjęcia czynności

3. sankcjonujące - sankcjonowane

4. generalne - skierowane do nieindywidualnych podmiotów, określone warunkami, od których zależy uprawnienie adresata

• Normy mogą być konkretyzowane w formie decyzji lub zgłoszenia (np. zorganizowanie zgromadzenia publicznego, meldunek; w przypadku odmowy <zakazu> potrzebna jest oddzielna decyzja - aby można było dochodzić swoich uprawnień, np. przez NSA)

• Organ nie ma obowiązku ani potrzeby konkretyzacji gdy obowiązek wynika z ogólnych przepisów prawa materialnego, np. przepisów o ruchu drogowym, przeciwpożarowych. Tylko kontrola czy normy są przestrzegane i wymuszanie określonego zachowania (stosowania norm)

• Za niewypełnienie obowiązków administracyjnych są sankcje karne

• Specjalne organy kontroli, np. inspekcja sanitarna, nadzór budowlany, Policja

• Akty konkretyzujące przepisy mają charakter swoisty, np. decyzja ustna przedstawiciela gminy, który może po trzykrotnym wezwaniu rozwiązać Radę Gminy. One również podlegają kontroli (w trybie instancyjnym i przez skargę do NSA). Ingerencja wiąże się z zakresem przedmiotowym prawa (granice)

• Zmiany ustrojowe w państwie wpływają na zmianę granic ingerencji i prawa rzeczowego, np. w PRL cenzura ingerowała w publikacje prasowe, potem nastąpiła zmiana cenzury administracyjnej na cenzurę sądową (zmiana z ingerencji administracyjnej na ingerencję sądową). Państwo nigdy nie zrezygnuje do końca z ingerencji administracyjnej.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA INGERENCJĘ ADMINISTRACYJNĄ:

• tradycja

• konieczność ochrony prawa

• ochrona zdrowia i moralności publicznej

• ochrona konsumentów

• obronność państwa

• skuteczność metod działania ( metoda administracyjno czy cywilnoprawna → w przypadku zagrożeń stosuje się metodę administracyjnoprawną np. nacjonalizacja banków)





ZAKKRES INGERENCJI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ:

9 zakresów:

1. regulacja statusu jednostki, praw i wolności człowieka i obywatela

2. reglamentacja wolnych zawodów

3. reglamentacja administracyjnoprawna działalności gospodarczej

4. reglamentacja własności nieruchomości

5. reglamentacja rzeczy publicznych (użytku publicznego)

6. funkcje policyjne administracji

7. reglamentacja stref specjalnych i ochronnych

8. regulacja ciężarów publicznych

9. administracja świadcząca (głównie administracyjna pomoc społeczna)

ad. a (regulacja statusu jednostki, praw i wolności człowieka i obywatela)

• głównie prawo konstytucyjne, ale też międzynarodowe, cywilne, karne, administracyjne

• przepisy materialne prawa administracyjnego wyznaczają statut osób fizycznych będących obywatelami polskimi, cudzoziemców przebywających w Polsce, zagadnienia dotyczące meldunku, dokumentów tożsamości, dokumentów upoważniających do przekroczenia granicy państwa, regulacji problematyki udziału obywateli w obronności kraju, kombatantów, odznaczeń, reglamentacji administracyjnej organizowania zgromadzeń, zakładania i udziału w stowarzyszeniach, organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej, programów telewizyjnych i radiowych (cenzura sądowa)

• ustawy zgodne z konstytucją i międzynarodowymi paktami ratyfikowanymi przez Polskę

ad. b (reglamentacja wolnych zawodów)

• zawody wymagające wykształcenia wyższego lub specjalistycznego, korzystania z wiedzy fachowej, własnej inwencji i dużej samodzielności, doświadczenia praktycznego (konieczne odbycie praktyki)

• regulacje zależą od rodzaju zawodu, czasem w oddzielnych ustawach mówiących o wykonywaniu zawodu i samorządzie zawodowym (np. o radcach prawnych - działają na podstawie umów jednego rodzaju - cywilnoprawnych)

• uprawnienia do wykonywania zawodu to uprawnienia administracyjne (spełnienie warunków ustawowych umożliwia wykonywanie zawodu)

• kompetencje publicznoprawne; przysługują albo organom administracji rządowej albo organom administracji rządowej i organom administracji terenowej

ad. c (reglamentacja administracyjnoprawna działalności gospodarczej)

• funkcje policyjne - koncesjonowanie (koncesje, zezwolenia, pozwolenia, licencje, wyrażenia zgody, rejestrowanie)

• zasadniczym aktem normatywnym jest ustawa o swobodzie działalności gospodarczej i ustawa o przepisach wprowadzających

• reguluje w sposób ogólny w stosunku do innych ustaw

ad. d (reglamentacja własności nieruchomości):

• może być ograniczona tylko ustawowo,

• domena prawa cywilnego, ale w sytuacji wyjątkowej występuje w prawie administracyjnym (musi być wyraźnie określone ustawowo)

• najdalej idąca ingerencja - instytucja wywłaszczenia

ad. e (reglamentacja rzeczy publicznych - użytku publicznego)

• należące do państwa lub samorządu terytorialnego i służące ogółowi społeczeństwa

• głównie: drogi publiczne, wody śródlądowe płynące, morza otwarte

• nie stosuje się form prawa cywilnego - podlegają szczególnej ochronie typu administracyjnego, czyli policyjnego. Spory są rozstrzygane w trybie administracyjnoprawny

• korzystanie określone przepisami ustawowymi, np. ustawa o drogach publicznych

• mogą być też uregulowane aktami prawa miejscowego, np. statuty jednostek samorządu terytorialnego

• czasem występuje obowiązek korzystania z rzeczy publicznych, np. z kanalizacji, czasem wymagane jest pozwolenie na korzystanie, np. na roboty w pasie drogowym, ustawianie reklam w pasie drogi

ad. f (funkcje policyjne administracji):

• utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego, w związku z występowaniem zagrożeń zwyczajnych lub wyjątkowych (np. stan wojenny, klęski żywiołowej, powszechna lub częściowa mobilizacja → inne rygory administracyjne → działalność administracji cechuje: szczególny tryb postępowania, przymus bezpośredni, ograniczenie wolności i swobód obywatelskich)

• ich wykonywaniem zajmują się organy wyspecjalizowane, np. Policja, Straż Graniczna, Straż Pożarna, Inspekcja Sanitarna itp.

ad g (reglamentacja stref specjalnych i ochronnych):

• tereny wyodrębnione ze względu na ochronę środowiska (np. rezerwaty), obszary górnicze, sfery związane z ochroną granicy (granica, pas drogi, strefa nadgraniczna), obszary chronionego krajobrazu, strefy ekonomiczne, strefy ochronne wokół hitlerowskich obozów zagłady

Cechy swoiste:

• swoisty reżim publicznoprawny

• ograniczenie praw rzeczowych (sposobu korzystania z gruntu)

• określone ciężary publiczne (np. w pasie drogi granicznej występuje obowiązek oczyszczania jej z krzewów)

• postępowanie typu policyjnego (nakaz, zakaz, np. zakaz korzystania z pasa drogi granicznej na określonym odcinku)

• przywileje, np. w strefie ekonomicznej

• w niektórych nie występują żadne specjalne ograniczenia publicznoprawne

ad. h (Regulacja ciężarów publicznych)

• powszechne - mogą być nałożone na każdego obywatela; szczególne - dotyczą tylko niektórych podmiotów, np. dostarczanie pojazdu dla potrzeb wojskowych w czasie mobilizacji

• według zakresu rzeczowego:

• osobiste - świadczenia nałożone na konkretną osobę, muszą być wykonywane osobiście

• rzeczowe - dostarczenie rzeczy, narzędzi; można się uwolnic poprzez wniesienie opłaty

• występują w sytuacjach szczególnych (stany nadzwyczajne)

• ciężarami publicznymi są tez podatki lokalne, które mieszkańcy nałożą na siebie w ramach samoopodatkowania (w drodze referendum gminnego)

ad. i (administracja świadcząca - głównie administracyjna pomoc społeczna):

• funkcja organizacyjna administracji publicznej

• częściowo funkcja reglamentacyjna

• pomoc społeczna uregulowana w ustawie o pomocy społecznej (tekst jednolity z 2008 roku)

STATUS OBYWATELA I WOLNOŚCI OBYWATELSKIE

Zgodnie z konstytucją każdy na terytorium polski korzysta z wolności i praw zagwarantowanych przepisami konstytucji, ale niektóre z nich dotyczą tylko obywatela polskiego.

Status obywatela polskiego reguluje ustawa o obywatelstwie, ustawa o repatriacji i Karta Polaka (7 X 2007)

• Obywatel polski nie może być uznany zarazem za obywatela innego państwa

• związek małżeński z osobą innego obywatelstwa nie powoduje zmiany obywatelstwa

• zmiana obywatelstwa jednego małżonka nie powoduje zmiany obywatelstwa drugiego

• obywatelstwo można nabyć na trzy sposoby: z mocy prawa, na podstawie decyzji administracyjnej właściwego organu (oświadczenie woli + przyjęcie oświadczenia przez właściwy organ)i ……

• z mocy prawa:

- prawo krwi

• przez urodzenie dziecka z rodziców o obywatelstwie polskim, gdy 1 z rodziców ma obywatelstwo polskie, a obywatelstwo drugiego jest nieznane lub drugi rodzic nie posiada żadnego obywatelstwa. J

• jeżeli jedno z rodziców jest obywatelem polskim a drugie jest obywatelem innego państwa dziecko nabywa obywatelstwo polskie, jednak rodzice w złożonym oświadczeniu przed właściwym organem w ciągu 3 miesięcy mogą wybrać obywatelstwo innego państwa (jeżeli przepisy tamtego państwa wyrażają na to zgodę). Jeśli rodzice nie mogą dojść do porozumienia w ciągu 3 miesięcy mogą zwrócić się do sądu. Dziecko, które w ten sposób nabyło obywatelstwo państwa obcego może nabyć obywatelstwo polskie, jeżeli po ukończeniu 16 lat, ale przed upływem 6 miesięcy od dnia osiągnięcia pełnoletniości złoży odpowiednie oświadczenie przed odpowiednim organem.

- prawo ziemi - jeśli dziecko urodzi się lub zostanie znalezione na terytorium polskim (gdy oboje rodzice są nieznani, ich obywatelstwo jest nieznane lub rodzice są bezpaństwowcami) z mocy prawa dziecko nabywa obywatelstwo polskie

• repatriacja - uznanie za repatrianta:

- repatriant - osoba polskiego pochodzenia, która przybyła do Polski na podstawie wizy wjazdowej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe

- warunki:

• jedno z dziadków lub dwóch pradziadków było narodowości polskiej

• wykazanie związku z Polską, w szczególności przez pielęgnowanie polskiej mowy, zwyczajów, historii

• za osobę pochodzenia polskiego może być uznana osoba deklarująca osobowość polską, która posiadała obywatelstwo polskie, albo minimum jedno z rodziców lub dziadków albo dwóch pradziadków posiadało obywatelstwo polskie lub wykaże związek z polskością. Decyzję administracyjną wydaje konsul, odwołania są kierowane do urzędu do spraw cudzoziemców i repatriacji

• dokumentami pomocnymi mogą być dokumenty wydane przez władzę polska państwową, dokumenty kościelne, dokumenty ZSRR dotyczące wnioskodawcy, rodziców, dziadków, pradziadków

• również małoletni pod władzą repatrianta otrzymuje obywatelstwo polskie (gdy repatriantem jest jedno z rodziców potrzebna jest zgoda drugiego ???wyrażona przed konsulem???, małoletni pod opieką za zgodą opiekuna, jeżeli ukończył 16 lat - również on musi wyrazić zgodę)

• wizę wjazdową lub odmowę wydaje konsul; może wydać przyrzeczenie, jeżeli osoba, która chce się repatriować nie ma w Polsce miejsca, gdzie mogłaby zamieszkać..

• konsul przed wydaniem wizy potrzebuje zgody urzędu do spraw cudzoziemców i repatriacji

• osoba przed 1 I 2001 roku zamieszkała na terytorium Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, Kazachstanu, Kirgizji, Tadżykistanu, Uzbekistanu

• nie zachodzą wobec niej okoliczności wyłączające wydanie wizy wjazdowej w celu repatriacji

• osoby, które przebywały w Polsce na podstawie pozwolenia na czas określony udzielonego w związku z pobieraniem nauki w szkole wyższej jako stypendyści państwa polskiego muszą złożyć wniosek do wojewody w terminie 12 miesięcy od ukończenia szkoły wyższej w Polsce

- naczelne organy: Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Prezes do spraw cudzoziemców i repatriacji

KARTA POLAKA

• ułatwia stwierdzenie pochodzenia polskiego, posiadania obywatelstwa polskiego w przeszłości, wpływa na szybsze nabycie obywatelstwa

• ustawa z 7 IX 2007r -> weszła w życie 7 IV 2008 -> nowelizacja 24 X 2008 obowiązuje od 19 XII 2008r

• jest zgodna z przepisami ustawowymi

• stwierdza status Polaka zagranicznego

• należy: być osobą polskiego pochodzenia, wykazać związki z polskością - podstawowa znajomość języka polskiego, tradycji i zwyczajów

• wydawana na okres 10 lat (u osób powyżej 65 roku życia jest bezterminowa)

• uprawnienia posiadacza Karty Polaka:

• nie ponosi kosztów wizy

• może na terytorium Polski pobierać naukę w szkołach, uczelniach, podejmować pracę, prowadzić działalność gospodarczą

• korzysta z 37% zniżki na przejazdy kolejowe

• uzyskuje pomoc państwa i samorządu terytorialnego

Forma nadania obywatelstwa polskiego - naturalizacja cudzoziemca:

• następuje na wniosek cudzoziemca, jeśli co najmniej 5 lat zamieszkiwał w Polsce na podstawie zezwolenia

• nadanie w przypadkach szczególnych (np. dobry zawodnik w jakiejś dyscyplinie)

• nadanie obywatelstwa rodzicom obejmuje dzieci będące pod ich władzą rodzicielską (gdy otrzymuje je jeden rodzic to obywatelstwo obejmują dzieci jeżeli pozostają pod jego wyłączną opieką, a drugi jest obywatelem polskim lub wyrazi zgodę w oświadczeniu złożonym przed właściwym organem. Po ukończeniu 16 lat dziecko musi wyrazić zgodę na przyjęcie obywatelstwa)

• nadanie: prezydent (podania składa się do wojewody lub konsula)

Forma uznania za obywatela polskiego:

• obejmuje tylko bezpaństwowców (nie posiadają żadnego obywatelstwa lub jest ono nieokreślone)

• następuje na wniosek bezpaństwowca jeżeli co najmniej 5 lat zamieszkiwał w Polsce na podstawie zezwolenia wojewody na osiedlenie

• decyzje na wniosek ubiegającego się wydaje wojewoda

• obywatelstwo rozciąga się również na dzieci wnioskodawcy (ale tylko na te zamieszkujące w Polsce)

• wojewoda przed wydaniem decyzji zasięga opinii ABW, straży Granicznej, Policji, Agencji Wywiadu, Instytutu Pamięci Narodowej

Wtórne sposoby nabycia obywatelstwa:

• reintegracja - osoby, które posiadały obywatelstwo polskie i utraciły je przez zawarcie związku małżeńskiego z cudzoziemcem (a małżeństwo ustało lub zostało unieważnione)

• opcja - osoby, które spełniły warunki do nabycia obywatelstwa z mocy prawa, ale nie nabyły go w skutek innego wyboru rodziców lub rozstrzygnięcia sądu (termin zawity: z chwilą ukończenia 16 lat i na 6 miesięcy po uzyskaniu pełnoletniości)

• reintegracja uproszczona - cudzoziemcy, posiadający zezwolenie na osiedlenie w Polsce, jeśli co najmniej 3 lata pozostają w związku małżeńskim z obywatelem polskim (termin: 3 lata i 6 miesięcy od daty zawarcia małżeństwa lub 6 miesięcy od zezwolenia na osiedlenie)

Utrata obywatelstwa polskiego:

• obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba, że sam się go zrzeknie po uprzednim otrzymaniu zgody prezydenta RP na zrzeczenie się

• wniosek o zrzeczenie w związku z wybraniem obywatelstwa innego państwa składa się do właściwego wojewody lub konsula; wniosek ze stanowiskiem wojewody trafia do prezesa do spraw cudzoziemców i repatriacji, który przesyła wniosek (po uprzednim zajęciu stanowiska) do kancelarii prezydenta

• uzyskanie zgody prezydenta RP + nabycie obywatelstwa innego państwa = utrata obywatelstwa polskiego

• zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa udzielona rodzicom rozciąga się na dzieci

• gdy tylko jeden rodzic ubiega się o zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa, a drugi z rodziców nie jest obywatelem polskim zgoda rozciąga się na dzieci będące pod władzą rodzicielską pierwszego lub gdy dziecko jako obywatel polski wyrazi zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa razem z rodzicem przed właściwym organem; w innych przypadkach rozstrzygnięcie sporu odbywa się przed sądem.

WYKŁAD II 03.03.09

CUDZOZIEMCY

• Ustawa o cudzoziemcach z 13 VI 2003 reguluje zasady wjazdu, pobytu i wyjazdu z terenu Polski, tryb postępowania i organy właściwe.

• ustawa z 13 VI 2003 o udzielaniu cudzoziemcowi ochrony na terytorium RP reguluje zasady, warunki, tryb udzielania pomocy

• ustawa z 27 VII 2002 o zasadach i warunkach wjazdu i pobytu w Polsce obywateli UE

• cudzoziemiec - każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego

• jeżeli ktoś jest obywatelem dwóch lub więcej państwa traktuje się go jako obywatela tego państwa, którego dokumentem posłużył się przy wjeździe na terytorium Polski

• dokumenty potrzebne do wjazdu na terytorium RP:

• dokument podróży np. paszport

• wiza, od 31 III zamiast wizy można będzie mieć zezwolenie w ramach małego ruchu granicznego (ruch graniczny do 30 km - osoby mieszkające w tym obszarze mogą bez wizy na zasadzie zezwolenia poruszać się po tym obszarze)

• okazanie środków niezbędnych do pokrycia kosztów wjazdu, wyjazdu, pobytu

• jeśli Polska ma być tylko krajem tranzytowym potrzebne jest zezwolenie na wjazd do kraju, do którego się udaje (jeśli przepisy tego kraju tego wymagają)

• dokumenty podróży to paszport lub inny dokument uznany przez organy naszego państwa uprawniający do przekroczenia granicy. Może być wydany przez organ polski lub zagraniczny, organizację międzynarodową, obcą władzę o charakterze państwowym.

• wiza - zezwolenie wydane cudzoziemcom przez organ naszego państwa do tyczące przejazdu, wjazdu, pobytu, wyjazdu, celu i czasu, może zawierać dodatkowo: numer dokumentu, okres ważności, liczbę wjazdów i wyjazdów, miejsce przekroczenia granicy (czasem ściśle określone), liczbę towarzyszących dzieci

• wizy:

• lotniskowa - 2 dni pobytu w strefie tranzytowej lotniska

• tranzytowa - 5 dni pobytu

• wjazdowa - w celu realizacji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub osiedlenie się w Polsce (ważna 1 rok) lub w celu repatriacji

• pobytowa - w celach turystycznych, prowadzenia działalności gospodarczej, udziału w konferencji, wykonywania zadań służbowych itp.

• dyplomatyczna - udzielana osobom związanym z dyplomacją

• kurierska

• wizę wydaje konsul lub wojewoda; na czas przekraczający 3 miesiące - za zgodą prezesa urzędu do spraw cudzoziemców

• komendant granicznej placówki ochronnej (czyli straży granicznej), gdy cudzoziemiec wykaże wyjątkowe i pilne przyczyny wjazdu do RP może na taki wjazd zezwolić bez wizy

• zwolnienie z wizy - zezwolenie

• cudzoziemiec musi podać powody pobytu w Polsce

• koszt zezwolenia - 340 zł

• zezwolenie na zamieszkanie - gdy cudzoziemiec wykaże okoliczności wymagające pobytu dłuższego niż 3 miesiące: udział w szkoleniu organizowanym przez UE, połączenie z rodziną, studia lub inne ważne przyczyny

• zezwolenie na osiedlenie:

• trwałe związki z Polską

• zapewnione mieszkanie i utrzymanie

• na min. 5 lat

• cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z obywatelem Polski, jeśli przebywał wcześniej 2 lata w Polsce legalnie (na podstawie zezwolenia) i jest w związku min. 3 lata

• cudzoziemiec legalnie przebywający w Polsce nieprzerwanie minimum 10 lat (jeśli jest uchodźcą 8 lat)

• wniosek o zezwolenie jest kierowany do wojewody właściwego ze względu na zamieszkanie (miejsce pobytu) cudzoziemca → wojewoda zasięga informacji od komendanta straży granicznej, policji, itd.

• pobyt tolerowany - cudzoziemiec otrzymuje kartę pobytu

OCHRONA PRAWNA CUDZOZIEMCÓW:

a) nadanie statusu uchodźcy:

• ochrona uchodźcy i jego małoletnich dzieci

• odmawia się nadania statusu uchodźcy, jeżeli cudzoziemiec nie spełnia warunków wynikających z konwencji genewskiej

• władze polskie mogą, w wypadku odmowy nadania statusu uchodźcy, udzielić cudzoziemcowi zgody na pobyt tolerowany. Jeśli nie udzielą takiej zgody wydają nakaz opuszczenia państwa w ciągu 30 dni, odwołanie od decyzji powoduje przedłużenie terminu o 14 dni.

• nie nakazuje się opuszczenia terytorium Polski jeśli cudzoziemiec przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia lub jeśli wcześniej była wydana decyzja o wydalenie, ale nie została zrealizowana.

• organ, który przyjmuje wniosek o nadanie statutu uchodźcy wydaje cudzoziemcowi tymczasowe zaświadczenie tożsamości (jest ono ważne 30 dni). Kolejne takie zaświadczenie tej samej osobie wydaje prezes urzędu do spraw cudzoziemców i jest ono ważne 6 miesięcy.

• zarówno nadanie jak i odmowa nadania statusu uchodźcy następuje w drodze decyzji

• statusu uchodźcy pozbawia prezes urzędu do spraw uchodźców w ciągu 6 miesięcy za zgodą Rady do spraw uchodźców (powoływanej przez premiera i składającej się z 12 członków o 5-letniej kadencji)

Pozbawienie prawa azylu:

• gdy ustały przyczyny azylu

• gdy cudzoziemiec prowadzi działalność przeciwko obronności, bezpieczeństwu Polski, porządkowi publicznemu

Zgoda na pobyt tolerowany:

• z konwencji rzymskiej z 1990 roku

• udzielenie zgody na zamieszkanie na podstawie Karty Pobytu na 1 rok

Cofnięcie zgody na pobyt tolerowany:

• ustanie przyczyny zgody na pobyt tolerowany

• cudzoziemiec zwrócił się do władz kraju swojego pochodzenia o ochronę

• cudzoziemiec na stałe opuścił terytorium Polski

• cudzoziemiec prowadzi działalność zagrażającą bezpieczeństwu i porządkowi w Polsce

Wygaśnięcie zgody na pobyt tolerowany:

• nadanie statusu uchodźcy

• cudzoziemiec nabył obywatelstwo polskie

• cudzoziemiec powiadomił prezesa urzędu do spraw uchodźców o zrzeczeniu się prawa pobytu tolerowanego

• cudzoziemiec uzyskał zezwolenie na osiedlenie się w Polsce

Organem uprawnionym do udzielenia lub cofnięcia zgody jest wojewoda; może uczynić to z urzędu (np. decyzja o odmowie wydalenia → z urzędu zgoda na pobyt tolerowany) lub na wniosek organu zobowiązanego do wykonywania decyzji o wydaleniu (np. Policji, Straży Granicznej). Organem właściwym do wydania decyzji o cofnięciu zgody jest organ, który zgody tej udzielił.

Ochrona czasowa:

• dotyczy cudzoziemców, którzy opuścili kraj z powodu wojny, konfliktów etnicznych, religijnych, naruszeń praw człowieka

• do chwili umożliwienia powrotu, nie dłużej niż 1 rok; jeżeli w tym czasie przeszkody nie zostaną usunięte można przedłużyć ochronę czasową o 6 miesięcy, ale nie więcej niż 2 razy

• zostaje wydana wiza, prezydent udziela zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony i wydaje kartę pobytu

Ochrona uzupełniająca - może być udzielona cudzoziemcowi nie spełniającemu warunków do statusu uchodźcy (postępowanie takie jak w przypadku ochrony czasowej), udzielana jest gdy powrót jest związany z orzeczeniem wobec niego kary śmierci lub poważnym ryzykiem narażenia życia lub zdrowia.

Ustawa z 10 IV 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity z 2006r)

• tymczasowy dowód osobisty jest czerwony

• dokument urzędowy spełnia 3 funkcje:

• potwierdza tożsamość osoby

• uprawnia do przekraczania granic między państwami UE

• Poświadcza obywatelstwo polskie

• obowiązek obywatela polskiego do posiadania dowodu osobistego

• istnieje obowiązek posiadania dowodu osobistego po ukończeniu 15 lat, jeżeli osoba taka pozostaje w stosunku pracy i nie mieszka z rodzicami lub opiekunami

• prawo do posiadania dowodu przysługuje osobie, która ukończyła 13 lat

• na wniosek rodziców (z uzasadnionych przyczyn) dowód osobisty może otrzymać osoba poniżej 13 roku życia

• po ukończeniu 65 lat otrzymujesz dowód bezterminowy

• organem właściwym do wydania dowodu osobistego jest wójt, burmistrz, prezydent miasta dla miejsca stałego pobytu

• kompetencja ta mieści się w zadaniach zleconych z zakresu administracji rządowej

• dowód wydaje się zawsze na wniosek (po uiszczeniu opłaty) - osobiste stawiennictwo, jeżeli osoba jest nieletnia konieczna jest obecność rodziców lub opiekunów

• na podstawie wniosku sporządza się formularz:

• dane osobowe, termin ważności, podpis posiadacza - przekazywane do Centrum personalizacji Dokumentów MSZ

• potwierdzenie złożenia wniosku

• na posiadaczu dowodu ciążą określone obowiązki:

• gdy nastąpi zmiana danych osobowych - złożenie nowego wniosku

• gdy dowód zostanie uszkodzony - złożenie nowego wniosku

• gdy upłynie termin ważności - złożenie nowego wniosku

• zwrot: zgon posiadacza lub gdy obywatel polski utracił to obywatelstwo

• w razie utraty posiadacz zobligowany jest powiadomić o tym najwyższy organ gminy, na terenie której utracił dowód. Organ ten wydaje zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, które ważne jest do momentu wydania nowego dowodu.

PASZPORTY:

• Ustawa z 13 VII 2006 roku o dokumencie paszportowym

• funkcje:

• uprawnia do przekraczania granic

• uprawnia do pobytu za granicą

• poświadcza obywatelstwo polskie

• poświadcza tożsamość posiadacza

• rodzaje:

• paszport zwykły/ powszechny

• wydawany na okres 10 lat w kraju przez wojewodę, za granicą przez konsula; w uzasadnionych przypadkach przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

• zasada powszechnej dostępności - prawo podmiotowe

• uprawnia do wielokrotnego przekraczania granicy

• paszport dyplomatyczny

• wydaje minister spraw zagranicznych

• przysługuje: prezydentowi, marszałkom, wicemarszałkom, premierowi, wicepremierom, ministrom, sekretarzom i podsekretarzom stanu, posłom i senatorom, deputowanym do Parlamentu Europejskiego, pracownikom służby dyplomatycznej, pracownikom MSZ posiadającym stopień dyplomatyczny

• ważność - nie przekracza 10 lat

• paszport służbowy MSZ:

• wydaje minister spraw zagranicznych

• przysługuje członkom

• paszport tymczasowy

• wydawanie za granicą - konsul:

• obywatelowi polskiemu, który przebywa na stałe za granicą, ale oczekuje na dostarczenie paszportu zwykłego - ważny nie dłużej niż rok

• w celu powrotu obywatela do kraju

• wydawanie w kraju - wojewoda:

• dzieciom do lat 5 na żądanie rodziców

• dzieciom między 5 a 13 rokiem życia - paszport zwykły na okres 5 lat

• unieważnienie paszportu

• na wniosek sądu prowadzącego postępowanie karne/ cywilne/ skarbowe

• na wniosek organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze

• za naruszenie ustawy

• obywatel polski utracił to obywatelstwo

• śmierć (paszport należy zwrócić Urzędowi Paszportowemu)

• upływ terminu ważności

• naczelną kontrolę sprawuje Minister Spraw wewnętrznych i Administracji

AKTA STANU CYWILNEGO

• ustawa z 26 IX 1986 o aktach stanu cywilnego

• rejestracja urodzeń, związków małżeńskich, zgonów w Urzędzie Stanu Cywilnego (sporządzona w Księgach stanu Cywilnego)

• mają duże znaczenie dla ewidencji ludności

• wpis dokonany w Księdze Stanu Cywilnego dotyczący danego zdarzenia ma charakter deklaratoryjny - stwierdza istnienie danego stanu faktycznego

• Księgi Stanu Cywilnego prowadzą Urzędu Stanu Cywilnego, które są tworzone na terenie gminy; kierownikiem z mocy prawa jest wójt/ burmistrz/ prezydent miasta, Rada Miasta może powołać innego kierownika (i zastępców)

• ustawa z dnia 29 IX 2008r o zmianie aktów stanu cywilnego (29 X 2008) wskazuje, że kierownikiem/ zastępcą musi być absolwent wydziału prawa lub studiów administracyjnych lub osoba, która ukończyła studia policealne z zakresu administracji lub osoba posiadająca co najmniej 5 letni staż i tytuł magistra

• konkurs otwarty

• uzupełnienie kwalifikacji w ciągu 6 lat (ustawa o pracownikach rządowych)

• rejestracja - system ciągłych, obligatoryjnych wpisów charakteryzujących stan cywilny

• nadzór - wojewodowie, zwierzchni - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

• sąd rejonowy:

• unieważnia akta stanu cywilnego

• dokonuje sprostowania

• ustala treść akt stanu cywilnego

• uznaje za zmarłego

• formy czynności z zakresu administracji:

• akt stanu cywilnego

• decyzja administracyjna

• postanowienie

• zasady ogólne przy sporządzaniu aktów stanu cywilnego:

• akty urodzenia, małżeństw, zgonów sporządza się w oddzielnych księgach, inne zdarzenia są rejestrowane w formie wzmianek dodatkowych, np. przysposobienie - przy akcie urodzenia dziecka

• akty dotyczące tej samej osoby mogą być umieszczane pod aktem w formie przypisków

• z Ksiąg Stanu Cywilnego mogą być wydawane odpisy zupełne i skrócone oraz zaświadczenia - osobom i organizacjom mającym interes prawny (np. wstępni, zstępni, małżonkowie)

• Rejestracja urodzeń:

• obowiązek zgłoszenia w ciągu 14 dni od daty urodzenia (w przypadku dziecka zmarłego - 3 dni)

• obowiązek ten musi spełnić ojciec, jeżeli jest nieznany to lekarz lub położna będąca przy porodzie, w ostatniej kolejności matka

• akt urodzenia:

• sporządzony na podstawie pisemnego oświadczenia

• zawiera: nazwisko, imiona, płeć, datę i miejsce urodzenia, nazwiska (rodowe) i imiona rodziców, datę i miejsce ich urodzenia, miejsce ich zamieszkania, nazwisko, imię i adres zgłaszającego, jeżeli ojciec jest nieznany wpisuje się imię wskazane przez matkę

• kierownik Urzędu Stanu Cywilnego sam wybiera imię gdy rodzice nie mogą się zdecydować (jedno z najpopularniejszych), rodzice w ciągu 6 miesięcy mogą je zmienić

• domniemanie ojcostwa - dane dotyczące ojca wpisuje się na podstawie uznania lub na podstawie sądowego ustalenia ojcostwa

• rejestracja małżeństw:

• uzależniona od sposobu zawierania małżeństwa

• przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego:

• w Urzędzie Stanu Cywilnego: małżonkowie wybierają urząd, po zawarciu małżeństwa wydaje się akt małżeństwa

• poza siedzibą urzędu: po zawarciu małżeństwa sporządza się protokół z zawarcia związku małżeńskiego, na podstawie którego wydawany jest akt zawarcia małżeństwa

• przed konsulem - konsul sporządza protokół, który jest przesłany do Urzędu Stanu Cywilnego właściwego dla Warszawa - Śródmieście

• przed duchownym - na podstawie konkordatu małżeństwo kanoniczne wywołuje skutki prawne:

• jeśli między małżonkami nie istnieją przeszkody do jego zawarcia

• poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli przed duchownym (fakt ten musi być wpisany do Ksiąg Stanu Cywilnego - termin: 5 dni, niedotrzymanie terminu skutkuje odmową sporządzenia aktu, 14 dni - termin zwrócenia się do sądu rejonowego o rozstrzygnięcie sprawy; jeśli decyzja była nieuzasadniona następuje sporządzenie aktu z datą przyjęcia oświadczenia woli przed duchownym, jeśli uzasadniona - małżeństwo wyznaniowe nie wywołuje skutków prawnych)

• akt należy sporządzić niezwłocznie - najpóźniej w następnym dniu roboczym po wpłynięciu zaświadczenia

• w akcie: nazwiska i imiona małżonków, data i miejsce zawarcia małżeństwa, imiona i nazwiska świadków, nazwisko dzieci; w formie wzmianek dodatkowych: orzeczenie o rozwodzie, separacji

• rejestracja zgonów:

• zgłoszenie: małżonek -> dzieci -> najbliżsi krewni i powinowaci-> osoby zamieszkałe w lokalu, w którym zgon nastąpił -> osoby obecne przy zgonie -> administrator budynku -> zakład opieki zdrowotnej

• rejestracja: w ciągu 3 dni od zgonu (24 h przy epidemiach); pociąga za sobą zwrot dowodu osobistego

• akt zgonu jest wystawiany na podstawie Karty Zgonu wystawionej przez lekarza lub po uznaniu za zmarłego; zawiera imię i nazwisko zmarłego, datę, godzinę i miejsce zgonu, cechy charakterystyczne i znaki szczególne

WYKŁAD III 17 III 2009

• 1 IV 2009 - ustawa z 13 I 2009 o województwie i administracji rządowej w województwie

• 6 III 2009 - Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca

ZMIANA IMION I NAZWISK

• wiąże się z problematyką aktów stanu cywilnego

• do 13 VI 2009r obowiązuje ustawa z 15 XI 1956 o zmianie imion i nazwisk

• osoba otrzymuje imię po urodzeniu i sporządzeniu aktu urodzenia (imię powinno odpowiadać płci dziecka)

Zmiana:

• następuje tylko na wniosek zainteresowanego

• dotyczy obywatela polskiego i bezpaństwowca; nowa ustawa z 17 X 2008 o zmianie imienia i nazwiska rozszerza katalog także na cudzoziemca, któremu nadano status uchodźcy w sytuacji, gdy wymagać będą tego względy bezpieczeństwa

• wniosek składa się do kierownika USC (za granicą do konsula)

• kierownik USC ma obowiązek pozytywnego załatwienia wniosku o zmianę (uwzględnia ważne przesłanki, np. nazwisko obraźliwe, niepolskie, nazwisko ma formę imienia)

• odmowa:

• gdy zmiana miałaby na celu uniknięcie odpowiedzialności karnej lub cywilnej przez zainteresowanego

• gdy zainteresowany ubiega się o nazwisko historyczne, zapisane w historii Polski (chyba, że ktoś z rodziny nosił już takie nazwisko)

• ograniczenia - nazwisko powinno składać się niewięcej niż 2 członów

• zmiana rozciąga się na małoletnie dzieci (jeśli zmiana dotyczy tylko jednego rodzica do zmiany nazwiska dziecka potrzebna jest zgoda drugiego rodzica, chyba, że nie ma pełnej władzy rodzicielskiej, pełnej zdolności do czynności prawnych lub nie żyje)

• kierownik USC z urzędu zawiadamia o zmianie organy ewidencji ludności, ZUS, WKO itp.

• nadzór bezpośredni prowadzą wojewodowie (jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej)

POCHÓWEK:

• ustawa z 31 VIII 1959 o cmentarzach i chowaniu zmarłych

• akt wykonawczy - rozporządzenie w sprawie urządzenia cmentarzy, prowadzenia ksiąg cmentarnych i chowaniu zmarłych

• obowiązek pochowania ciąży na określonych osobach: małżonek zmarłego -> krewni zstępni (dzieci, wnuki) -> krewni wstępni (rodzice, dziadkowie) -> krewni w linii bocznej do 4 pokolenia -> powinowaci w linii prostej do 1 stopnia

• gmina ponosi koszty pochówku zwłok o nieustalonej tożsamości

• zwłoki mogą być pochowane przez złożenie do grobu ziemnego, murowanego, w katakumbach, zatopione w morzu; dopuszcza się także kremację

Cmentarze:

• komunalne - prowadzone przez gminy

• wyznaniowe - zakładane i utrzymywane przez kościoły i związki wyznaniowe

• bez dyskryminacji - zarząd każdego cmentarza nie może odmówić pochowania zwłok

• przyjęcie zwłok następuje na podstawie karty zgonu (zezwolenia prokurator gdy było „używane” do celów śledczych)

• zwłoki nie mogą być pochowane przed upływem 24h, chyba że chodzi o chorobę epidemiologiczną - wtedy chowamy jak najszybciej)

• najpóźniej upływem 72h zwłoki powinny być usunięte z mieszania

• ta sama mogiła może być użyta do pochówku nie wcześniej niż po upływie 20 lat

• cały cmentarz może być zlikwidowany po upływie 40 lat od ostatniego pochówku i przeznaczony na inne cele niż pogrzebowe

Karta Zgonu:

• wystawia lekarz, który jako ostatni leczył zmarłego

• w pozostałych sytuacjach wystawia lekarz Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej

EWIDENCJA LUDNOŚCI:

• ustawa z 10 IV 1974 o ewidencji ludności i dowodach osobistych

• system ewidencji ludności polega na rejestrowaniu danych dotyczących miejsca zamieszkania, zawarcia małżeństwa, zmiany imion i nazwisk, zgonów, obowiązku wojskowym osób fizycznych, służy do szeregu potrzebnych celów, np. rejestracji prowadzonej przez gminę (zadanie zlecone)

Obowiązek meldunkowy:

• obowiązuje wszystkie osoby zamieszkujące na terytorium danego państwa z wyłączeniem personelu dyplomatycznego lub zwolnionych na podstawie zwyczajów międzynarodowych lub umów międzynarodowych

• obejmuje: zameldowanie w miejscu zamieszkania, zameldowanie nowo narodzonego dziecka

• przy pobycie stałym i czasowym ponad 3 miesiące należy przedstawić organowi gminy potwierdzenie zamieszkania przez właściciela, prawo do lokalu, w którym się meldujemy; obowiązku meldunkowego należy dopełnić przed upływem 4 doby

• hotel, praca, nauka, leczenie - meldunek przed 24 godzinami (jeżeli przedłużamy to najpóźniej w ciągu doby po upływie dotychczasowego terminu)

• dzieci do lat 7 zwolnione są z obowiązku meldunkowego

• pobyt stały:

• zameldowaniem obciążony jest każdy obywatel polski przebywający na terytorium Polski

• jedno miejsce stałego pobytu - miejsce zamieszkania pod oznaczonym adresem lokalu, gdzie osoba przebywa legalnie

• pobyt czasowy ponad 3 miesiące: przebywanie bez zamiaru stałego pobytu pod oznaczonym adresem; jeśli osoba przebywa ponad 3 miesiące powinna zameldować się na pobyt stały, chyba że pobyt nie utracił charakteru czasowego

• pobyt czasowy do 3 miesięcy: nie jest poddany żadnym ograniczeniom

• wymeldowanie - najpóźniej w dniu opuszczenia miejsca pobytu

• zameldowanie i wymeldowanie są czynnościami materialno-technicznymi, odmowa następuje w drodze decyzji odmowy

• decyzji wymaga także wymeldowanie osoby, która opuściła miejsce stałego zamieszkania i nie dopełniła obowiązku wymeldowania

Jak będzie według nowej ustawy:

• zamiast meldowania na pobyt stały i czasowy - obowiązek zgłoszenia podstawowego i dodatkowego miejsca zamieszkania

• zniesienie obowiązku zgłaszania miejsca zamieszkania przez turystów

• aby zameldować się w nowym miejscu nie trzeba wymeldować się ze starego miejsca zamieszkania

• będzie możliwe dokonanie zgłoszenia miejsca zamieszkania przez Internet

• nie trzeba będzie dokumentować prawa do lokalu

PESEL:

• 11-cyfrowy stały symbol numeryczny, który jednoznacznie identyfikuje osobę fizyczną (nadawany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)

• wydawany:

• na wniosek gminy obywatelowi polskiemu oraz cudzoziemcowi zameldowanemu na stałe lub na tymczasowy okres 3-miesięczny

• na wniosek płatnika składek ZUS (obywatelowi, cudzoziemcowi), gdy nie został wydany PESEL na wniosek gminy

• na wniosek konsula polskiego obywatelowi polskiemu zamieszkałemu za granicą i ubiegającego się o paszport

• 
  
  
  
  
  np. 88 08 01 _ _ _ _ _

rok miesiąc dzień liczba porządkowa płeć

PRAWO ZRZESZANIA SIĘ

• wolność zrzeszania się:

• art. 58 ust.1 Konstytucji „Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się”. ust.2 „Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą (…)”

• odrębne uregulowania dotyczą partii politycznych, związków zawodowych (odnoszą się do nich konkretne ustawy)

Stowarzyszenia:

• ustawa z 7 IV 1989 - prawo o stowarzyszeniach

• stowarzyszenie jest dobrowolnym samorządowym trwałym zrzeszeniem w celach niezarobkowych (definicja legalna)

• cechy:

• dobrowolny charakter

• nie wolno nikogo zmuszać do przynależności

• nie wolno prowadzić ograniczeń w przystępowaniu

• nie wolno wprowadzać reguł bezwzględnego posłuszeństwa wobec włądz stowarzyszenia

• samorządność

• samodzielne określanie celów, programu, struktur, aktów wewnętrznych

• trwały charakter

• nie są to organizacje jednokrotnego celu, ma działać w sposób ciągły

• niezarobkowy cel działania

• prace społeczne członków

• nie zatrudnia pracowników

• mogą prowadzić działalność gospodarczą, z tym że zyski nie mogą służyć podziałowi między członków

• prawo tworzenia stowarzyszeń:

• mają obywatele polscy, pełnoletni, posiadający pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawieni praw obywatelskich

• małoletni (16 - 18 lat) mogą należeć do stowarzyszeń, korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym, że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić członkowie pełnoletni

• małoletni do 16 roku życia mogą za zgodą przedstawiciela ustawowego należeć do stowarzyszeń, ale bez prawa głosowania i biernego prawa wyborczego (wyjątek dotyczy stowarzyszeń typowo młodzieżowych, np. ZHP)

• w stowarzyszeniach mogą zrzeszać się także cudzoziemcy stale zamieszkujący w Polsce (jeśli cudzoziemiec nie ma stałego miejsca zameldowania na terytorium Polski to może wstępować do stowarzyszeń, o ile statut stowarzyszenia umożliwia należenie cudzoziemca do legalnie działającego stowarzyszenia)

• przepisów ustawy nie stosuje się do:

• organizacji społecznych działających na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych

• kościołów, związków wyznaniowych i ich osób prawnych

• organizacji religijnych, których sytuacja prawna jest uregulowana w odrębnych ustawach

• komitetów wyborczych do Sejmu i Senatu, organów samorządowych, wyborów na Prezydenta oraz do Parlamentu Europejskiego

• partii politycznych

• przepisy ustaw szczególnych mogą zawierać inne rozwiązania:

• organizacje studenckie - przepisy ustawy o szkolnictwie wyższym

• Ochotnicza Straż Pożarna - przepisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej

• stowarzyszenia gmin - przepisy ustawy o samorządzie gminnym

STOWARZYSZENIA
REJESTROWANE	ZWYKŁE
- może stworzyć co najmniej 15 osób, które uchwalą statut i wybiorą komitet założycielski komitet składa wniosek do sądu rejestrującego wraz ze statutem, listą założycieli, protokołem wyboru komitetu oraz informacją o tymczasowej siedzibie stowarzyszenia sąd rozpoznaje wniosek niezwłocznie (rozstrzyga w ciągu 3 miesięcy od daty złożenia wniosku) po wpłynięciu wniosku sąd doręcza odpis organowi nadzoru nad stowarzyszeniem, który w ciągu 14 dni może się wypowiedzieć jeśli stowarzyszenie nie spełnia warunków - sąd odmawia zarejestrowania, jeżeli spełnia warunki to sąd wydaje postanowienie o zarejestrowaniu stowarzyszenia wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (z chwilą wpisu stowarzyszenie nabywa osobowość prawną) *KRS prowadzi Sąd Rejonowy Organy: Walne Zgromadzenie (uchwałodawczy), Zarząd Stowarzyszenia, organ kontroli wewnętrznej (komisja rewizyjna)	- uproszczona forma stowarzyszenia, mniej sformalizowanych przedsięwzięć w zakładaniu - nie posiadają osobowości prawnej - do założenia wystarczą 3 osoby, które zobowiązane są do uchwalenia regulaminu (nazwa, cel, teren działania, środki działania, siedziba, wskazanie reprezentanta) po uchwaleniu regulaminu osoby te są zobligowane do poinformowania na piśmie starostę o założeniu stowarzyszenia starosta może złożyć wniosek do sądu rejestracyjnego o zakazanie założenia stowarzyszenia (prawo to posiada także prokurator) jeśli sąd uzna sprzeczność z prawem zakazuje założenia stowarzyszenia. Jeżeli w ciągu 30 dni od informacji o założeniu stowarzyszenia starosta nie zakaże działalności to stowarzyszenie może rozpocząć funkcjonowanie
Majątek: - składki członkowskie - spadki, darowizny, zapisy - datki z ofiarności publicznej - dochody z majątku stowarzyszenia - dochody z działalności gospodarczej (o ile przeznaczone są na cele) - dotacje	- nie mogą prowadzić działalności gospodarczej - nie mogą przyjmować darowizn, spadków, zapisów, otrzymywać dotacji, korzystać z ofiarności publicznej - jedyne źródło dochodu stanowią składki członkowskie
- mogą tworzyć zrzeszenia stowarzyszeń (min. 3) - inne osoby prawne mogą należeć do członków wspierających stowarzyszenie	- nie może powoływać jednostek terenowych - nie może się łączyć w związki stowarzyszeń - nie mogą zrzeszać osób prawnych
Nadzór sprawują: wojewoda (stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego), starosta (właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia) Środki nadzoru: - żądanie dostarczenia przez zarząd odpisów uchwał - żądanie wyjaśnień dotyczących niezgodności działalności stowarzyszenia - udzielanie upomnienia - nałożenie grzywny - rozwiązanie stowarzyszenia (gdy działalność rażąco narusza prawa i założenia statutowe; liczba członków zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganej do założenia; stowarzyszenie nie posiada wymaganych w ustawie władz i nie ma warunków do wyłonienia ich w czasie roku)

ZBIÓRKI PUBLICZNE

• ustawa o zbiórkach publicznych

• zbiórka publiczna - wszelkie publiczne zbieranie ofiar pieniężnych i w naturze na określony cel; wymagane jest posiadanie pozwolenia na przeprowadzanie zbiórki publicznej

• pozwolenie jest udzielane:

• stowarzyszeniom rejestrowanym

• organom posiadającym osobowość prawną

• komitetowi organizacyjnemu dla określonego celu zgodnie z jego aktem organizacyjnym (np. WOŚP)

• zbiórki publiczne mogą prowadzić członkowie wyżej wymienionych podmiotów lub wyznaczone osoby imienne, zaproszone przez te podmioty

• zabrania się prowadzenia zbiórek we własnym interesie

• pozwolenie jest wydawane przez:

• wójta/ burmistrza/ prezydenta - na obszarze gminy

• starostę - na obszarze powiatu i obszarze większym niż gmina

• marszałek województwa - na obszarze województwa i obszarze większym niż powiat

• MSWiA - na obszarze większym niż województwo

• jeżeli zbierane środki mają być użyte poza granicami kraju zgodę na to wydaje MSWiA za zgodą Ministra Finansów i Ministra Spraw Zagranicznych

• pozwolenie cofa ten sam organ, który je wydał; może to nastąpić w wypadku:

• zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego

• ofiary ze zbiórki są przeznaczone na inny cel niż ten określony przed jej rozpoczęciem

• zebrane ofiary muszą być przeznaczone na cele humanitarne, społeczne, opiekuńcze

• wyniki zbiórki muszą być przedstawione:

• organowi, który wydał pozwolenie

• w ciągu miesiąca do wiadomości publicznej w prasie o zasięgu obejmującym obszar danej zbiórki

• przepisy ustawy nie mają zastosowania do:

• zbierania ofiar na cele religijne i na działalność kościelną, jeśli odbywają się na terenie kościelnym

• okoliczności zwyczajowo przyjętych w danej miejscowości (np. odpust)

• zbiórek w drodze loterii pieniężnych i losowych, jeśli nie są prowadzone w miejscach publicznych

• zbiórek prowadzonych w lokalach prywatnych

• zbiórek prowadzonych wśród młodzieży szkolnej na terenie szkolnym za zgodą władz szkolnych

• zbiórek koleżeńskich z lokalach zakładów pracy, urzędach na cele godne poparcia za zgodą kierownika

PARTIE POLITYCZNE

• ustawa z 27 VI 1997 o partiach politycznych

• partia polityczna - dobrowolna organizacja występująca pod określoną nazwą, która ma na celu udział w kształtowaniu polityki państwa

• może korzystać z praw po wpisaniu do ewidencji partii politycznych (na podstawie statutu, który określa cele, strukturę, zasady działania)

• ewidencję prowadzi sąd okręgowy w Warszawie

• zawiesza postępowanie o wpis do ewidencji, gdy kieruje wniosek do TK o zbadanie celów partii z konstytucją

• sprzeczność - sąd odmawia wpisu - niezaskarżalne

• zgodność - sąd wydaje prawomocne orzeczenie o wpisie do ewidencji (publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, postanowienie jest przekazywane także do Państwowej Komisji Wyborczej)

• po wpisaniu do ewidencji partia nabywa osobowość prawną

• członkowie - obywatele polscy, którzy ukończyli 18 lat

• partia opiera swoją działalność na społecznej pracy członków, ale zatrudnia także pracowników

• majątek:

• składki członkowskie, darowizny, spadki, zapisy, dochody z majątku, subwencje ustawowe, dotacje

• przeznaczony na cele statutowe i charytatywne

• likwidacja:

• rozwiązanie uchwałą organu statutowego

• postanowienie sądu o wykreśleniu z ewidencji partii

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA

• ustawa z 24 VIII 1991 o ochronie przeciwpożarowej

• jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej funkcjonują także zgodnie z przepisami ustawy - prawo o stowarzyszeniach i w oparciu o statut Związku OSP

• OSP - umundurowane jednostki wyposażone w specjalistyczny sprzęt do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi zdarzeniami

• koszty utrzymania i wyposażenia ponosi każda gmina

• koszty szkolenia ponosi Państwowa Straż Pożarna

ZGROMADZENIA POKOJOWE

• ograniczenia wprowadza tylko ustawa z 15 VII 1990 prawo o zgromadzeniach - dotyczą one ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, ochrony zdrowia, moralności, praw i wolności innych osób, ochrony pomników zagłady

• zgromadzenie pokojowe - zgromadzenie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad w celu wyrażenia wspólnego stanowiska

• nie będą zgromadzeniami:

• imprezy rozrywkowe, targi handlowe

• zbiegowiska

• organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieograniczonej liczby osób przez organy państwowe

• w ramach działalności kościołów

• w celu wyboru władz państwowych

• odbywające się np. na terenie uczelni

• zgromadzenia publiczne wymagają uprzedniego zawiadomienia organu gminy przez organizatora (nie później niż na 3 dni i nie wcześniej niż na 30 dni przed zgromadzeniem), zawiadomienie musi być na piśmie i zawierać:

• imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia, adres organizatora

• nazwę, adres organizacji

• cel, program, datę i godzinę rozpoczęcia, przewidywany czas trwania, liczbę uczestników, trasę przemieszczania się zgromadzenia, wykaz środków służących pokojowemu przebiegowi zgromadzenia, wykaz środków pomocy, których zgromadzenie oczekuje od gminy, wskazanie przewodniczącego zgromadzenia i języka, w którym będzie prowadzone

• odrębne zezwolenie na odbycie zgromadzenia na drodze publicznej

• jeżeli organ milczy decyzja pozytywna

• zgromadzenie nie może się odbyć -> wydanie decyzji administracyjnej o zakazie przeprowadzenie zgromadzenia:

• cel odbycia zgromadzenia sprzeciwia się ustawie lub przepisom ustaw karnych

• zgromadzenie zagrażałoby życiu, zdrowiu, mieniu znacznych rozmiarów

• organizator zgromadzenia na drodze publicznej nie dołączył odpisu zezwolenia

• decyzja - 3 dni od zawiadomienia przez organizatora, nie później niż na 24h przed terminem zgromadzenia

• skrócenie terminu odwołań - 3 dni od daty doręczenia decyzji o zakazie (wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji) -> decyzja odwoławcza wydawana jest w ciągu 3 dni -> skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w ciągu 3 dni od otrzymania decyzji odwoławczej - sąd rozpatruje sprawę w ciągu7 dni

• każde zgromadzenie musi posiadać przewodniczącego:

• organizator zgromadzenia lub powołany przez organizatora

• funkcje i uprawnienia:

• kierowanie zgromadzeniem

• ponoszenie odpowiedzialności za przebieg zgromadzenia

• ma prawo korzystać z zaplanowanych środków

• prawo do rozwiązania zgromadzenia jeżeli uczestnicy nie podporządkowują się jego rozporządzeniom lub naruszają ustawę (uczestnicy powinni bez nieuzasadnionej zwłoki opuścić miejsce zgromadzenia)

• prawo zwracania się o pomoc do Policji

• zapobieganie powstawaniu jakichkolwiek szkód z winy uczestników

• uprawnienia i obowiązki gminy:

• ma obowiązek zapewnić ochronę policyjną

• ma prawo delegować swoich przedstawicieli, którzy będą czuwać nad przebiegiem danego zgromadzenia (mogą rozwiązać zgromadzenie jeżeli uznają to za konieczne)

IMPREZY NA DROGACH PUBLICZNYCH

• ustawa z 20 VI 1997 - prawo o ruchu drogowym

• organizator musi uzyskać zgodę od organu rozporządzającego daną drogą publiczną (wniosek o wyrażenie zgody najpóźniej 30 dni przed zgromadzeniem; zgoda wydawana jest w formie decyzji administracyjnej)

• jeżeli zgromadzenie ma się odbyć na kilku drogach podległych różnym organom:

• jeśli na drogach różnej kategorii - zgoda organu zarządzającego drogą o najwyższej kategorii

• jeśli na drogach o tej samej kategorii - zgoda organu rozporządzającego drogą, na której zgromadzenie się rozpocznie

• organizator kopie wniosku przesyła do właściwego komendanta i Straży Granicznej (gdy zgromadzenie będzie się odbywać w strefie nadgranicznej) lub Żandarmerii Wojskowej (gdy w pobliżu terenu wojskowego) - organy te wydają opinię w ciągu 14 dni od dnia przesłania kopii wniosku

• decyzja zezwolenia lub odmowy na przeprowadzenie zgromadzenia na drodze publicznej powinna być wydana co najmniej 7 dni przed jego planowanym terminem

• Policja ma obowiązek przerwać zgromadzenie odbywające się na drodze publicznej bez zezwolenia (obligatoryjnie)

• Policja fakultatywnie przerywa przebieg zgromadzenia w sytuacji, gdy miejsce, trasa, czas trwania są niezgodne z przekazanym zezwoleniem lub gdy przebieg zgromadzenia powoduje zagrożenia w ruchu drogowym.

WYKŁAD IV 31 III 2009

I) ORDERY I ODZNACZENIA

• 16 X 19.... - ustawa o orderach i odznaczeniach

• 16 X 19... - ustawa o przepisach wprowadzających (do tej ustawy)

• najwyższe odznaczenia zasług cywilnych i wojskowych poniesionych dla chwały i rozwoju RP

• mają charakter osobisty, wyjątkowo mogą być nadawane całym miejscowościom lub oddziałom

• mogą być nadawane pośmiertnie

• nadaje je prezydent RP - w każdej klasie i stopniu raz (z wyjątkami) - z inicjatywy własnej lub na wniosek:

• prawo wniosku przy nadawaniu orderów posiada premier i kapituła orderu

• prawo wniosku przy nadawaniu odznaczeń posiada premier, ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie

• w czasie wojny z upoważnienia prezydenta ordery nadaje Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych

• mogą być nadawane cudzoziemcom (np. Order Zasługi RP), obywatelom polskim nadawane obywatelom polskim zamieszkałym za granicą

• obywatel może przyjąć obcy order lub odznaczenie po wcześniejszym uzyskaniu zgody prezydenta RP

• ordery i odznaczenia z reguły wręcza prezydent, ale mogą inne osoby upoważnione przez prezydenta uprawnione do występowania z wnioskami o nadawanie tych wyróżnień i ich zastępcy (np. premier, kapituła orderu, ministrowie, wojewodowie)

• w siłach zbrojnych prawo wręczania orderów przysługuje dowódców wyznaczonym przez....

• poza granicami kraju ordery wręczają kierownicy jednostek konsularnych i dyplomatycznych

• z reguły jest wręczany osobie wyróżnionej, ale może być wręczony jej rodzinie (np. pośmiertny)

• prezydent może pozbawić orderu lub odznaczenia z własnej inicjatywy, na wniosek kapituły, wojewodów, ministrów, premiera po zasięgnięciu opinii wnioskodawcy (w przypadku orderów - kapituły), kiedy jego nadanie nastąpiło w wyniku wprowadzenia organów w błąd lub gdy odznaczony dopuścił się czynu niegodnego. Może pozbawić wszystkich odznaczeń lub tylko niektórych

• postanowienie o nadaniu lub odebraniu odznaczeń i orderów publikuje się w Monitorze Polskim

• przepisy wprowadzające uchyliły wcześniejsze przepisy o orderach, odznaczeniach i tytułach, ale osoby które były nimi odznaczone dalej mogą używać tych tytułów

• na mocy ustaw szczególnych w związku z ustawą z 21 XII 1971 o mundurach i odznakach mogą być nadawane inne odznaki, np. minister kultury może nadać odznakę „zasłużony dla kultury polskiej”

• ostatnia nowela ustawy o mundurach i odznakach pozwoliła ministrowi spraw wewnętrznych i administracji na powołanie komisji heraldycznej (organ opiniodawczo- doradczy) opiniującej symbole, projekty aktów prawnych związanych z insygniami, udziela konsultacji władzom i organom administracji publicznej w dziedzinie używania symboli i insygniów państwowych. Jej działalność jest finansowana z budżetu państwa.

ORDERY:

a) Order Orła Białego:

• najwyższe odznaczenie, ustanowione w …. roku, reaktywowany w …. roku

• przyznawany zarówno w czasie pokoju jak i wojny

• nadawany w jednej klasie

b)Order Krzyża Virtuti Militari

• za zasługi poniesione w czasie wojny

• w pięciu klasach: Krzyż Wielki, Krzyż Komandorski, Krzyż Kawalerski, Krzyż Złoty, Krzyż Srebrny (tylko Krzyż Srebrny jest przyznawany nie tylko wojskowym ale i cywilom, może być przyznany całej miejscowości lub formacji wojennej)

c)Order Odrodzenia Polski:

• za wybrane zasługi w służbie państwa i społeczeństwie (np. za umacnianie suwerenności, gospodarki, twórczość naukową, artystyczną)

• cywilne i wojskowe

• pięć klas: Krzyż Wielki, Krzyż Komandorski z gwiazdą, Krzyż Komandorski, Krzyż Oficerski, Krzyż Kawalerski

d) Order Krzyża Wojskowego:

• za wybitne czyny bojowe połączone z wyjątkową odwagą i ofiarnością

• dokonane w Polsce i poza jej granicami, np. walka z terroryzmem

• ustanowiony w ustawie z 10 XI 2006 roku, aby można było wyróżnić żołnierzy walczących w Iraku

• w trzech klasach: Krzyż Wielki, Krzyż Komandorski, Krzyż Kawalerski

• otrzymują głównie wojskowi

e)Order Zasługi RP:

• za zasługi dotyczące współpracy międzynarodowej

• często otrzymują go obcokrajowcy lub obywatele polscy zamieszkali poza granicami kraju

• pięć klas: Krzyż Wielki, Krzyż Komandorski z gwiazdą, Krzyż Komandorski, Krzyż Oficerski, Krzyż Kawalerski

ODZNACZENIA:

a) Krzyż Walecznych:

• odznaczenie bojowe (w czasie walk zbrojnych)

• może być nadany całej formacji lub miejscowości

• ta sama osoba może być nim odznaczona czterokrotnie

b) Krzyż Zasługi Z Mieczami:

• odznaczenie wojenne za czyny charakteryzujące się szczególnym męstwem, odwagą w czasie wojny

• w trzech stopniach: Krzyż Złoty, Srebrny i Brązowy

• w każdym stopniu tej samej osobie może być nadany dwukrotnie

c) Krzyż Zasługi:

• za zasługi poniesione dla państwa i obywateli, ponadprzeciętne wykonywanie swoich obowiązków i zadań z ofiarnością, niesienie pomocy, działalność charytatywną

• w 3 stopniach: Krzyż Złoty, Srebrny i Brązowy

• w każdym stopniu tej samej osobie może być nadany dwukrotnie

d) Krzyż Zasługi za Dzielność:

• nadawany w szczególności funkcjonariuszom Policji, ABW, Służby Wywiadu, Straży Granicznej, Straży Pożarnej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, żołnierzom itp. Wyjątkowo może być nadany cywilnym obywatelom

• za działanie w obronie życia, zdrowia, bezpieczeństwa państwa itp.

• może być nadawany wielokrotnie

e) Medal za Ofiarność i Odwagę:

• może być nadawany wielokrotnie

• za ratowanie życia, zdrowia, mienia ze szczególną odwagą i poświęceniem

f) Medal za długoletnie pożycie małżeńskie:

• 50 lat w jednym związku

• może być nadany pośmiertnie

• wniosek o nadanie jest składany przez Urząd Stany Cywilnego

g) Medal Sybiraka

Do 8 V 1990 roku zlikwidowano wiele odznaczeń, np.: Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Batalionów Chłopskich, Śląski Krzyż Powstańczy, Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk, Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż za udział w wojnie bolszewickiej.

POWSZECHNY OBOWIĄZEK WOJSKOWY:

• ustawa o powszechnym obowiązku obrony z 1967 roku („mała nowelizacja” z IX 2008 i „duża nowelizacja” z 9 I 2009)

• zawieszenie poboru (zastąpiony kwalifikacją wojskową)

• obowiązek pełnienia służby wojskowej obejmuje obywateli polskich zdolnych do wykonywania tego obowiązku z uwagi na wiek i stan zdrowia

• nie podlegają obowiązkowi obywatele polscy z podwójnym obywatelstwem mieszkający w innym państwie (kraju drugiego obywatelstwa)

• ograniczony obowiązek pełnienia służby wojskowej względem kobiet - tylko te, mają specjalistyczne przygotowanie (np. medyczne)

Zakres przedmiotowy

• pełnienie służby wojskowej. występują różne formy, np. może być pełniona w służbie cywilnej, być w ramach przysposobienia obronnego,

• uprawnienie do służby wojskowej - służba ochotnicza

• podstawowym elementem jest kwalifikacja wojskowa (wcześniej była to rejestracja)

• podlegają jej mężczyźni, którzy ukończyli 18 lat (traktowani są jako przedpoborowi), tworzona przez wójta

• po skończeniu 19 lat kwalifikacja przed komisją poborową i lekarską właściwą ze względu na miejsce zamieszkania

• obowiązek służby wojskowej trwa do 24 roku życia

• rejestr prowadzą komendanci uzupełnień

„Mała nowelizacja”:

• dotyczy służby nadterminowej

• służbę nadterminową mogą pełnić żołnierze rezerwy, żołnierze zawodowi (po minimum 3 miesiącach służby zawodowej)

• granica naboru - 30 lat

• obniżono kryterium wykształcenia (trzeba mieć minimum wykształcenie gimnazjalne)

• nowy stopień w kategorii żołnierzy zawodowych: wprowadzono szeregowego i marynarza

• możliwość poddania żołnierzy badaniom na zawartość alkoholu i narkotyków w organizmie

„Duża nowelizacja” (Dz. U. nr 22):

• zawieszenie obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej

• zawieszenie przeszkalania studentów w czasie pokoju

• zawieszenie służby zastępczej

• utworzenie Narodowych Sił Rezerwowych

Zasady pełnienia służby:

• zmiana zakres zadań Wojskowej Komendy Uzupełnień (np. rejestracja 18-latka bez obowiązku stawienia się przed WKU)

• służba zawodowa jako służba stała lub służba kontraktowa

• kwalifikacja wojskowa 17-latków

Każdy obywatel polski ma obowiązek dokonywania świadczeń na rzecz kraju:

1. świadczenia osobiste w czasie pokoju

• ciążą na obywatelach polskich od 16 do 60 roku życia

• mogą dotyczyć prac doraźnych w związku z przygotowaniami wojskowymi lub w związku z klęskami żywiołowymi

• obywatel może być powołany maksymalnie 3 raz w ciągu roku, jednorazowo max na 12 godzin

• powołanie do świadczeń w drodze decyzji wójta, odwołanie składane jest do wojewody

2. świadczenia rzeczowe w czasie pokoju

• najczęściej nakładane na urzędy i instytucje

nakładanie na obywateli np. w sprawach dotyczących oddania rzeczy ruchomej lub nieruchomej na pewien okres czasu

3. świadczenia w razie ogłoszenia mobilizacji

• obywatel może być powołany do wykonania prac, jest to jednorazowe i może trwać max 7 dni

• może być zobowiązany do dostarczenia rzeczy (zwrot następuje gdy państwo przestaje ich używać), dlatego też występuje ewidencja osób zobowiązanych do świadczeń do świadczenia na rzecz obrony

4. świadczenia szczególnego typu:

• służba w obcym wojsku - rozporządzenie z 26 I 2006 roku dotyczące trybu udzielania zezwoleń na służbę w obcym wojsku; zgodę wyraża minister spraw wewnętrznych i administracji, w przypadku żołnierzy służby zawodowej - minister obrony narodowej. Służba bez zezwolenia jest karalna.

WOLNE ZAWODY:

1. zawody prawnicze:

1. adwokaci:

• ustawa z 26 VI 1982r - prawo o adwokaturze (tekst jednolity z 2007 roku)

• zawód adwokata polega na pomocy prawnej (opinie, akty prawne), występowaniu przed sądami

• zawód adwokata jest wykonywany w kancelarii adwokackiej lub spółce partnerskiej

• dopuszczenie do zawodu po odbyciu aplikacji i złożeniu egzaminu; zwolnieni są doktorzy habilitowani prawa, osoby legitymujące się określonym stażem wykonywanej pracy w prokuraturze, sądzie

• o wpisie na listę adwokacką decyduje Okręgowa Rada Adwokacka, o każdej uchwale dotyczącej wpisu lub odmowy wpisu musi zawiadomić w ciągu 30 dni ministra sprawiedliwości, ten może w ciągu 30 dni od doręczenia uchwały wyrazić sprzeciw (jeśli nie wyrazi sprzeciwu wpis jest dokonany, jeśli wyrazi - musi go uzasadnić). Sprzeciw może być zaskarżony przez Krajową Radę Adwokacką lub kandydata na adwokata do Sądu Najwyższego.

• Okręgowa Rada Adwokacka wyznacza siedzibę adwokata

• Rada Adwokacka dokonuje skreślenia adwokata z listy w wypadku:

- śmierci

- rezygnacji z wykonywanego zawodu

- orzeczenia dyscyplinarnego

- utraty obywatelstwa polskiego

- objęcia stanowiska w wymiarze sprawiedliwości, organach ścigania, notariacie

• adwokaci ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną przed sądami dyscyplinarnymi

1. radcowie:

• ustawa z 6 VII 1992 roku o radcach prawnych

• w chwili powołania była to instytucja obsługi prawnej gospodarki uspołecznionej, od 1992 roku radca prawny może wykonywać obsługę w prywatnych jednostkach organizacyjnych i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą -> nastąpiły próby zrównania radcy prawnego i adwokata -> wykonywanie pomocy prawnej przez radców prawnych nie tylko dla podmiotów gospodarczych i jednostek organizacyjnych ale i osobom fizycznym (z wyłączeniem spraw karnych i rodzinnych)

• zawód wykonywany w kancelariach i spółkach partnerskich na podstawie umowy cywilnoprawnej lub przy zatrudnieniu w ramach stosunku pracy (ale z dużą samodzielnością)

• dopuszczenie do zawodu przez odbycie aplikacji i złożenie egzaminu

• Rada Radców Prawnych

1. notariusze:

• ustawa z 14 II 1991 - prawo o notariacie

• minister sprawiedliwości wyznacza siedzibę kancelarii po zasięgnięciu opinii Izby Notarialnej

• kontrola…….

2. zawody medyczne:

1. lekarze i lekarze dentyści:

• ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty

• ustawa o izbach lekarskich

• wymagania do zawodu:

- obywatelstwo polskie,

- dyplom ukończenia uczelni medycznej,

- odbycie stażu podyplomowego,

- złożenie egzaminu państwowego

• lekarz może uzyskać tytuł specjalisty w określonej dziedzinie

• uprawnienia pełne i ograniczone

• rejestr prowadzony przez Okręgową Radę Lekarską

• dopuszczanie cudzoziemców

1. weterynarze:

• ustawa z 1990 roku o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko - weterynaryjnych

• ustawa z 22 I 2008 roku o inspekcji weterynaryjnej

• dopuszczenie do zawodu - wpis na listę przez Okręgową Radę Lekarsko - Weterynaryjną

• wymagania do zawodu:

- obywatelstwo polskie,

- wykształcenie lekarza weterynarii,

- posiadanie zdolności do czynności prawnych

• Rada może zobowiązać lekarz do przeszkolenia uzupełniającego pod rygorem utraty prawa do wykonywania zawodu

• odpowiedzialność zawodowa przed Okręgowym Sądem Lekarsko - Weterynaryjnym, wyższa instancja -> Krajowy Sądem Lekarsko - Weterynaryjny

• stosują przepisy kodeksu postępowania administracyjnego - szczególnie w wypadku zawieszenia lub pozbawienia prawa do wykonywania zawodu

1. pielęgniarki i położne:

• ustawa z 1996 roku o zawodzie pielęgniarki i położnej

• ustawa z 1991 roku o samorządzie pielęgniarek i położnych

• ustawa określa na czym polega zawód pielęgniarki

• prawo do wykonywania zawodu - po stwierdzeniu przez Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych, że kandydat spełnił odpowiednie warunki

• Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych decyduje o wykonywaniu zawodu przez cudzoziemców

• należy wykonać staż zawodowy

• w wypadku 5-letniej przerwy w wykonywaniu zawodu, aby powrócić do zawodu trzeba uczestniczyć w przeszkoleniu

• Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w postępowaniu administracyjnym może orzec o ograniczeniu wykonywania określonych czynności, zwieszeniu wykonywania zawodu

• muszą: przestrzegać tajemnicy zawodowej, wykonywać polecenia lekarzy, przestrzegać zasad prowadzenia indywidualnej praktyki, informować pacjenta o stanie zdrowia, postępować zgodnie z kodeksem etyki zawodowej polskiej pielęgniarki i położnej ( z II kongresu - 1995 r.)

1. farmaceuci

• ustawa z 6 IX 2001 - prawo farmaceutyczne

• ustawa z 1991 roku o izbach aptekarskich (tekst jednolity z 2001 roku)

• wolny zawód od chwili sprywatyzowania

• wykonywany w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych

• obejmuje kierowanie, produkcję, sporządzanie i dystrybucję środków farmaceutycznych, udzielanie informacji o środach farmaceutycznych

• uprawnieni do zatrudnienia w aptece oraz do samodzielnego wykonywania zawodu

• musi: posiadać obywatelstwo polskie, wykształcenie wyższe farmaceutyczne, odbyć praktykę (od 6 do 12 miesięcy), posiadać odpowiedni stan zdrowia, mieć zdolność do czynności prawnych, być wpisany na listę farmaceutów (prowadzoną przez Okręgową Izbę Aptekarską)

• apteka - placówka, gdzie usługi świadczą uprawnieni farmaceuci

• apteki mogą być ogólnodostępne, szpitalne, lub zakładowe

• w aptekach ogólnodostępnych i szpitalnych kierownikiem może być tylko farmaceuta, który nie ukończył 65 lat (70 lat za zgodą Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego i po zasięgnięciu opinii Okręgowej Izby Aptekarskiej) i odbył 5-letni staż

• można być kierownikiem tylko 1 apteki

• czynności fachowe mogą wykonywać tylko farmaceuci i technicy farmaceutyczni

• sprawy związane z zezwoleniem rozpatruje Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny, prawo do uzyskania zezwolenia mają osoby fizyczne, osoby prawne, spółki prawa handlowego (nie posiadają osobowości prawnej)

• jeżeli o zgodę ubiega się lekarz lub lekarz stomatolog musi przedstawić zaświadczenie o niewykonywaniu zawodu lekarza lub lekarza stomatologa

• nadzór nad aptekami jest prowadzony przez Inspekcję Farmaceutyczną (czasem przez Inspekcję Weterynaryjną)

• Inspekcja może wydać decyzję o:

- wstrzymaniu obrotu środka farmaceutycznego

-

• centralnym organem jest Główny Inspektor Farmaceutyczny podległy ministrowi zdrowia (jest przez niego powoływany w konkursie na wniosek….., zastępców powołuje i odwołuje minister na wniosek Głównego Inspektora Farmaceutycznego)

• odpowiedzialność zawodowa - według ustawy o izbach aptekarskich, przed sądami aptekarskimi i Naczelnym Sądem Aptekarskim

3. zawody techniczne

1. budownictwo

• 1994 r. - prawo budowlane

• 19 XII 2000 r. - o samorządzie zawodowym architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów

• funkcje samodzielne wymagają fachowej oceny zjawisk technicznych, samodzielnego ich rozwiązywania, wiedzy w zakresie projektowania, kierownictwa robotami budowlanymi, wykonywania nadzoru inwestycyjnego, nadzoru technicznego, rzeczoznawstwa budowlanego

• warunki: posiadanie odpowiedniego wykształcenia technicznego i praktyki zawodowej (stwierdza się decyzją -> nadanie uprawnień budowlanych przez organ samorządu budowlanego po złożeniu egzaminu z prawa budowlanego i nabytej wiedzy techniczne przed komisją powołaną przez organ samorządu zawodowego)

• podstawą wykonywania zawodu jest wpis do rejestru i listy członków samorządu zawodowego (jest wydawane zaświadczenie o wpisie)

• Główny Inspektor nadzoru Budowlanego prowadzi rejestry: osób posiadających uprawnienia budowlane, rzeczoznawców budowlanych, ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej

• Uprawnienia według specjalizacji:

• architektoniczna

• konstrukcyjno - budowlana

• drogowa

• mostowa

• instalacyjna w zakresie: centralnego ogrzewania, wentylacji, gazowym, wodociągowym, kanalizacyjnym, elektrycznym, elektroenergetycznym

• warunki wymagane do projektowania bez ograniczeń:

- wykształcenie wyższe w odpowiedniej specjalności

- 2-letnia praktyka w projektowaniu

- roczna praktyka na budowie

• warunki wymagane do projektowania z ograniczeniami:

- średnie wykształcenie techniczne w odpowiedniej specjalności lub wyższe o innej specjalności

- 5 lat praktyki w projektowaniu

- rok stażu na budowie

• warunki wymagane do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń:

- wykształcenie wyższe odpowiedniej specjalności

- 2 lata praktyki

• warunki wymagane do kierowania robotami budowlanymi z ograniczeniami:

- wykształcenie średnie techniczne w odpowiedniej specjalności

- 5 lat praktyki

• warunki wymagane do bycia majstrem:

- minimum wykształcenie zasadnicze i dyplom mistrza w odpowiedniej specjalności

• warunki wymagane do rzeczoznawstwa:

- korzysta z pełni praw technicznych

- uprawnienia budowlane bez ograniczeń

- 10 lat stażu pracy po nabyciu najwyższych uprawnień

- 2 opinie innych rzeczoznawców

- zdolność do czynności prawnych

- wpis do Centralnego Rejestru Rzeczoznawców (skreślenie z rejestru: na własną prośbę, pozbawienie praw publicznych, utrata praw budowlanych, z przyczyn naturalnych -> śmierć)

• uprawnienia urbanistyczne:

- ustawa o samorządzie zawodowym,

- III 2007 r. - o planowaniu i gospodarowaniu przestrzennym

- podobnie jak uprawnienia budowlane

1. górnictwo i geologia:

• ustawa z 1994 - prawo geologiczne i górnicze

• określa kwalifikację do prac geologicznych i górniczych (głównie mierniczy geolog i mierniczy górniczy)

• w sprawach kwalifikacji orzekają komisje egzaminacyjne

• regulowane głównie rozporządzeniami

4. inne:

1. biegli rewidenci:

• ustawa z 1994 roku - o biegłych rewidentach i ich samorządzie zawodowym

• kontrola sprawozdań finansowych

• wymagania:

- posiadanie wykształcenia wyższego

- 2 lata aplikacji i praktyki

- egzamin

• wpis do rejestru biegłych rewidentów dokonywany przez Krajową Radę Rewizyjną

• sądy dyscyplinarne (kary: zawszenia do 3 lat, wydalenia z listy biegłych rewidentów

• jednostopniowy samorząd

1. doradcy podatkowi:

• ustawa z 1996 roku

• wymagania:

- posiadanie wyższego wykształcenia

- 2 lata praktyki

- złożenie egzaminu

- wpis na listę doradców podatkowych (listy są prowadzone przez Krajową Radę Radców Podatkowych)

• jednoszczeblowy samorząd, ale istnieje możliwość tworzenia rad regionalnych

1. przewodnicz turystyczny:

• 1997 - o usługach turystycznych

• wymagania:

- ukończył 18 lat

- ukończył szkołę średnią

- stan zdrowia umożliwiający wykonywanie zawodu

- osoba, która nie była karana za przestępstwo umyślne lub związane z wykonywaniem zawodu

- odbycie szkolenia

- zdanie egzaminu przed komisją powołaną przez marszałka województwa (dla regionu, na którego temat jest egzamin)

- uprawnienia nadaje marszałek województwa (właściwy ze względu na miejsce zamieszkania)

STREFY SPECJALNE:

• swoisty reżim publicznoprawny (ale np. obwody łowieckie -> żadnych zmian)

• podział stref ze względu na sposób wyodrębnienia:

- wyodrębnione aktem normatywnym

- wyodrębnione aktem wykonawczym

• podział stref ze względu na przedmiot regulacji:

- związane z obronnością państwa

- związane z ochroną środowiska

- związane z racjonalną gospodarką

- wyodrębnione z uwagi na szczególne formy prowadzenia gospodarki

1. strefy związane z obronnością państwa:

• związane głównie z granicą państwa

• ustawa z 1990 roku o ochronie granicy państwowej, ustawa z 1990 roku o straży granicznej, ustawa z 1991 roku o obszarach morskich i administracji morskiej, ustawa z 2000 roku o bezpieczeństwie morskim

• I strefa - granica państwa:

• płaszczyzna pionowa przechodząca przez linię granicy oddzielająca terytorium państwa polskiego od terytorium innych państw i od morza pełnego

• na lądzie oznaczona znakami granicznymi, granica morska - według ustawy

• wyznacza zakres zwierzchnictwa władzy państwa

• przekraczać można tylko na wyznaczonych przejściach, osoby przekraczające muszą poddać się kontroli granicznej i celnej

• strefa pasa drogi granicznej

• pas obejmujący 15m od granicy, 15m od brzegu rzeki granicznej lub 15m od brzegu morskiego

• właściciele gruntów muszą umożliwić dokonanie czynności związanych z oznakowaniem i ochroną granicy, a także oczyszczać granicę z drzew i chaszczy (odpłatnie)

• na pasie drogi granicznej może być wprowadzony przez wojewodę zakaz przebywania, nie może być wprowadzonego zakazu na oznakowanych szlakach turystycznych, kąpieliskach i brzegu morza

• oznakowany: „pas drogi granicznej”

• strefa nadgraniczna:

• obszar gmin przyległych do granicy na szerokość nie mniejszą niż 15km (jeśli jest mniejsza - dołącza się kolejną gminę)

• oznaczony tablicą „strefa nadgraniczna”

• ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji może określić zasady korzystania z terenów i wód w tej strefie (np. może być ograniczona swoboda poruszania)

• morskie wody wewnętrzne

• wody portów morskich, część zalewu wiślanego, część zalewu szczecińskiego

• morze terytorialne

• obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich (ok. 22km) od linii podstawowej

• traktuje się je jako obszary wchodzące w skład terytorium

• mogą być określone warunki kotwiczenia, tory przepływów statków, ograniczenia dotyczące sztucznych wysp (np. platformy wiertnicze) i stref bezpieczeństwa wokół nich

• wymagane jest zezwolenie na podmorskie kable i rurociągi

• wymagana jest zgoda na prowadzenie badań naukowych przez państwa obce

• pas nadbrzeżny:

• obszar lądowy przyległy do obszaru morskiego ustalany przez ….

• można korzystać za zgodą m.in. Dyrektora Urzędu Morskiego (np. zgoda na budowę)

• w jego ramach wyróżnia się:

- pas techniczny - celem jest utrzymanie brzegu, ochrona środowiska (np. nie mogą być tworze obwody łowieckie)

- pas ochronny - pas, w którym działalność człowieka wywiera wpływ na pas techniczny

WYKŁAD V 28 IV 2009

b) strefy ekonomiczne:

• ustawa z 21 XI 1994 o specjalnych strefach ekonomicznych

• strefa ekonomiczna - wyodrębniona zgodnie z przepisami ustawy część terytorium naszego państwa, na której może być prowadzona działalność gospodarcza zgodnie z zasadami ustawowymi (teren nie może być zamieszkały)

• w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego

• w drodze rozporządzenia - akt wykonawczy ministra do spraw gospodarki po opinii ministra do spraw rozwoju regionalnego, wojewody, Rady Gminy

• tylko na gruntach zarządzającego strefą, Skarbu Państwa, gmin i związków komunalnych, użytkowania wieczystego zarządzającego strefą

• zarządzający - spółka akcyjna lub spółka ???, w której Skarb Państwa ma większość udziałów

• plany rozwoju ustala minister gospodarki w porozumieniu z ministrem rozwoju regionalnego

• sposób wykonywania zarządu strefą ustala regulamin (ustalany przez ministra gospodarki)

• zezwolenie na działalność w strefie wydaje minister gospodarki (on też je cofa)

• konsekwencje publicznoprawne, np. w sferze stabilności podatkowej - zwolnienia podatkowe

***Strefy ekonomiczne usytuowane na wodzie:

• 21 III 1991 - ustawa o obszarach morskich RP i administracji morskiej

• wyłączną strefą ekonomiczną morską jest część morza położona poza morzem terytorialnym (obejmuje wodę, dno i to co w głębi ziemi)

• granice strefy ekonomicznej określają umowy międzynarodowe lub rozporządzenia Rady Ministrów (jeśli nie ma umowy)

• Polska ma suwerenność w zakresie budowania i użytkowania sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w celu badań naukowych, ochrony środowiska, zarządzania itp.

• stosuje się polskie przepisy o ochronie środowiska

• władze polskie wydają zezwolenia na eksploatację zasobów, budowanie wysp, konstrukcji i urządzeń itd.

c) strefy związane z ochroną środowiska:

• ustawa z 27 IV 2001 - prawo ochrony środowiska

• ustawa z 28 IX 1991 o inspekcji ochrony środowiska

• ustawa z 27 IX 2001 o odpadach (tekst jednolity z 2007 roku)

• ustawa z 13 IV 2007 o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie

• ustawa z 29 IV 2007 o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów

• ustawa z 3 II 1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych

• wydziela się obszary szczególnej ochrony (np. parki narodowe, obszary ograniczonego użytkowania - na mocy uchwały Rady Powiatu)

• strefy ochrony przyrody:

• ustawa z 16 IV 2004 o ochronie przyrody

• obszary szczególnej ochrony:

• parki narodowe:

• na obszarze min. 100 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda, walory krajobrazowe

• tworzenie na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów

• statut określa minister środowiska

• występuje specjalna umundurowana służba - Straż Parku (ma uprawnienia policyjne)

• rezerwaty przyrody:

• w strefie naturalnej lub mało zmienionej

• ekosystemy, ostoje, kamienie itp. o szczególnej cenie krajobrazowej

• wojewoda może wprowadzić opłaty za wstęp

• parki krajobrazowe:

• obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne itp.

• tworzy je wojewoda po uzgodnieniu z jednostkami samorządu terytorialnego

• obszary chronionego krajobrazu:

• tereny wartościowe ze względu na turystykę, odpoczynek itp.; korytarze przyrodnicze

• wydziela je minister środowiska, jeśli są szczególnie ważne

• obszary Natura 2000

• obszary specjalnej ochrony ptaków

• ich liczbę ustala minister środowiska po zasięgnięciu opinii Rad Gminy

• minister środowiska ustala plan na 20 lat

• obszary ochrony środowiskowo-uzdrowiskowej

• ustawa z 28 VII 2000 o lecznictwie uzdrowiskowym i obszarach uzdrowiskowych

• statut uzdrowiska ?????

• organ naczelny - lekarz uzdrowiska

• nadzór wykonuje ????, opiniuje o wydawanych decyzjach (bez niej są nie ważne)

• lasy ochronne:

• ustawa z 28 IX 1991 o lasach

• ustawa z 3 II 1995 o ochronie gruntów rolnych i leśnych

• lasy państwowe tworzy minister środowiska na wniosek dyrektora generalnego lasów państwowych opiniowany przez odpowiednią gminę

• lasy niepaństwowe tworzy wojewoda na wniosek strony uzgadniając z właścicielem lasu i po opinii Rady Gminy

• mogą być wznoszone budynki i budowle w służące gospodarce leśnej, oznakowaniu geodezyjnemu, obronności państwa, celom turystycznym

REGLAMENTACJA ADMINISTRACYJNOPRAWNA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

• ograniczenie swobody działalności gospodarczej

• geneza: w okresie międzywojennym (do 1927) - przepisy administracyjnoprawne państw zaborczych; były koncesje, licencje, świadectwa uzdatnienia, potwierdzenie projektu urzędowego -> Ustawa z 27 VI 1929 o prawi przemysłowym -> 1972 - ustawa o wykonywaniu i organizacji rzemiosła -> 1974 - ustawa o handlu i innych rodzajach działalności przez organy gospodarki niezespolonej -> 1985 ustawa o ??? -> 23 XII 1988 ??? -> 19 XI 1999 - prawo działalności gospodarczej

• 21 XII 2004 - ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

• zasady wolności gospodarczej

• zakres reglamentacji administracyjnoprawne działalności gospodarczej

• inne ustawy nie mogą jej naruszać

• kwestie podejmowania, prowadzenia i kończenia działalności gospodarczej

• ustawa zawiera definicję legalną działalności gospodarczej - działalność zarobkowa wytwórcza, budowlana, wydobywcza, zawodowa wykonywana w sposób ciągły, działalność gospodarcza w rolnictwie dotycząca upraw rolnych, lasów, pobytu turystów

• odnosi się do różnych form aktywności, ale różne reguły do różnych działalności

• działalność usługowa i konsumpcyjna - wytwarzanie dóbr wyznacznikiem uznania za działalność gospodarczą

• zarobkowa działalność

• zorganizowany sposób:

• rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym lub ewidencja

• posiadanie rachunku bankowego

• zorganizowany charakter

• ciągłość działania (stałość, trwałość)

• zakres podmiotowy - dotyczy tylko podmiotów będących przedsiębiorstwami (osoby fizyczne i osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadającą osobowości prawnej, którym odrębne ustawy przyznają taką podmiotowość - osoby prawne ułomne np. spółka jawna, komandytowa)

• dotyczy również działalności ubocznej (np. samorząd gospodarczy, fundacje)

• spółki cywilne nie są przedsiębiorcami - przedsiębiorcami są wspólnicy w spółce

• prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu, samodzielne podejmowanie decyzji

• swoboda działalności gospodarczej odnosi się do wszystkich faz:

• wolność organizacyjna

• wolność kierowania

• działań rynkowych

• ochrona prawna bytu przedsiębiorcy

• ochrona firmy

• ochrona tajemnicy zawodowej, znaków towarowych, patentów

• jest dostępna każdemu na równych prawach

• dotyczy także przedstawicieli zagranicznych (osoby zagraniczne bez polskiego obywatelstwa, osoby prawne i osoby prawne ułomne), obywateli innych państw - na tych samych zasadach, jeśli mają zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP

• Grupy przedsiębiorców:

• mikro

• ???

• osiągnęli obrót netto do 2 mln € lub suma aktywów nie przekracza 2 mln €

• mali

• do 50 pracowników

• obrót lub suma aktywów nie przekracza 10 mln €

• średni

• do 250 pracowników

• obrót do 50 mln €, suma aktywów do 33 mln €

• pozostali

• duzi przedsiębiorcy

• państwo jest zainteresowane stworzeniem warunków rozwoju i funkcjonowania dla mikro, małych a także części średnich przedsiębiorców

• ???wpis do Krajowego Rejestru Sądowego lub wpis do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez wójta/ burmistrza/ prezydenta miasta

• ???oświadczenia pisemne

• ???spełnianie warunków ochrony życia, zdrowia, środowiska itp.

• zapewnienie aby czynności wymagające szczególnej kwalifikacji były spełniane przez osoby z odpowiednimi kwalifikacjami

• oznakowanie towarów - informacja o firmie, nazwie towaru itp.

• płatność przez rachunek bankowy, gdy:

• stroną jest inny przedsiębiorca

• wartość tranzytu (jednorazowej płatności) przekracza 15 tys. €

• rodzaje działalności gospodarczej - ze względu na reglamentację administracyjnoprawną:

• koncesjonowana

• wymagająca zezwolenia, zgłoszenia, licencji albo zgody

• zgoda:

• prowadzenie systemu płatności i rachunku papierów wartościowych - ustawa z 2001 roku

• działalność gospodarcza regulowana

• gospodarcze „spełnienie szczególnych warunków z ustaw szczególnych”

• wpis do rejestru na wniosek przedsiębiorcy wraz z oświadczeniem spełnienia warunków prowadzenia działalności regulowanej (forma pisemna)

• organ prowadzący rejestr z urzędu wydaje zaświadczenie o dokonaniu wpisu

• każdy ma dostęp do rejestru za pośrednictwem organu

• prowadzone są akta rejestrowe dla przedsiębiorcy

• 7 dni na wpis przez organ

• po 14 dniach od dnia wpływu wniosku może powiadomić organ, że rozpoczyna działalność (ostrzeżenie) i ją rozpocząć

• odmowa wpisu (w drodze decyzji) następuje, gdy:

• prawomocne orzeczenie o zakazie wykonywania

• wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru

• przedsiębiorca złożył oświadczenia niezgodne ze stanem (nie spełnił warunków)

• ponowny wpis do rejestru można uzyskać dopiero po 3 latach (podobnie gdy prowadził taką działalność nielegalnie)

• przedsiębiorca może być wykreślony na swój wniosek; organ może z urzędu nowelizować spis

• wolna (ewidencjonowana)

• ewidencje prowadzi gmina (zadanie zlecone) ze względu na miejsce zamieszkania

• miejsce zamieszkania przedsiębiorcy - przebywa z zamiarem pobytu, dla podmiotów zagranicznych - miejsce, gdzie głównie będą wykonywać swoją działalność

• ewidencja jawna

• domniemanie prawdziwości wpisu

• prowadzone są akta ewidencyjne

• tylko osoby fizyczne

• wpis na wniosek (czasem z urzędu), wniosek na formularzu urzędowym; zawiera takie dane, jak: NIP, PESEL, firma, miejsce zamieszkania, informacja o istnieniu wspólnoty małżeńskiej, adres do korespondencji, informacja o umowie spólki cywilnej, stałe pełnomocnictwo

• wpisem jest także wykreślenie z ewidencji oraz zmiana w wpisie

• od każdego wpisu (oprócz wykreślenia) - opłata

• jeśli wniosek jest wysyłany listem poleconym podpis musi być zagwarantowany notarialnie

• decyzja o wpisie - 3 dni robocze od wniosku, natychmiastowe wykonanie

• decyzja o wykreśleniu - 3 dni od kiedy będzie ostateczna

• decyzja administracyjna o odmowie wpisu:

• wniosek o działalność nie objętą ustawą

• wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną

• zakaz wykonywania działalności określonej we wniosku???

• wykreślenie:

• prawomocne orzeczenie zakazu wykonywania działalności gospodarczej

• wpis do rejestru spółek handlowych

• trwałe zaprzestanie działalności

• organ dokonał wpisu z naruszeniem zasad

• niezgodność danych z rzeczywistością (jeśli organ wcześniej wezwał do złożenia oświadczenia)

• wniosek o wykreślenie powinien być złożony w ciągu 7 dni od zakończenia działalności gospodarczej

• organ ewidencyjny: wójt, burmistrz, prezydent miasta

• sąd rejonowy (gospodarczy) przesyła odpis postanowienia o postępowaniu upadłościowym

• odpowiednie organy przysyłają odpisy ostatecznych decyzji o koncesji, zezwoleniu, licencji, zaświadczenia do wpisu do rejestru/ wykreśleniu

• wpis do REGON, zgłoszenie ewidencyjne, zgłoszenie płatnika składek i do ZUS

Uprawnienia kontrolne organów administracji publicznej na zasadach ustawowych i przepisów szczególnych:

• ograniczona ilość kontroli i ich czas trwania

• przez pracowników organu po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnej (doręczenie go przedsiębiorcy)

• osoby nie będące pracownikami - na podstawie odrębnych ustaw

• zakres kontroli - taki jak w upoważnieniu

• w obecności przedsiębiorcy lub osób przez niego wskazanych

• przedsiębiorca musi mieć książeczkę kontroli

• nie może być więcej niż jedna kontrola w tym samym czasie

• do czasu kontroli nie wlicza się czasu kontroli powtórnych

• ograniczeń czasu kontroli nie stosuje się do przedsiębiorców podległych szczególnej kontroli, np. przedsiębiorców emerytalnych, celnych

• żądanie pisemnej interpretacji przepisów, udzielanie w drodze postanowienia (wiążące dla organu wydającego). Jeśli nie wyda postanowienia w ciągu 3 miesięcy (max.4) uznaje się, że interpretacja przedsiębiorcy jest właściwą

• w Polsce mogą działać organy i oddziały przedstawicielskie przedsiębiorstw zagranicznych po dokonaniu wpisu (decyduje o nim minister gospodarki)

• ……..

wodne, budowlane, telekomunikacyjne, itd. - zbyt obszerny podział, mieszanie się przepisów z różnych dziedzin.

*** wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacyjnego, Rady Ministrów, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ***

---