Resocjalizacja - słowo to oznacza socjalizacja - uspołecznienie a przedrostek re - ponowne; ponowne uspołecznienie; jest niczym innym jak powtórną socjalizacją. Jest, zatem procesem zmian, które zachodzą w osobowości jednostki (resocjalizacja nie jest możliwa bez aktywności samego wychowanka)

Wychowanie - proces celowego i świadomego kształtowania ludzkich zachowań, postaw, ról społecznych czy osobowości lub jej ważnych cech zgodnie z wcześniejszymi założeniami, ideami pedagogicznymi, wzorami, modelami człowieka, którego chcemy ukształtować w toku wychowania.

Wychowanie resocjalizacyjne - świadomy i zaplanowany proces działania wychowawcy. Główny cel wychowania resocjalizacyjnego polega na trwałym przekształcaniu.

Oddziaływanie resocjalizacyjne

• Aktywizujące

• Predysponujące

• Wywołują aktywność czynności na wyższym poziomie jakościowym

• Czynności podnoszące poziom funkcjonowania człowieka (wiadomości i umiejętności, dążenia i ustosunkowania)

• Czynności eliminujące dysfunkcjonalne czynności psychiczne np brak autokontroli

• Zaspokojenie czynności, których efektem jest gratyfikacja (zaspokojenie potrzeb)

Adaptacja przybiera dwie formy:

• Asymilacja - organizm zmienia swoje otoczenie - dziecko dostosowuje rzeczy do siebie

• Akomodacja - organizm dopasowuje do siebie otoczenie - akomodacja - dziecko uczy się w toku naśladowania innych, ponieważ chce być takie samo jak dorośli, z którymi przebywa

Niedostosowanie społeczne wg Grzegorzewskiej:

Charakteryzuje jednostki społecznie niedostosowane, zwracając uwagę na występowanie u nich:

Tendencji społecznie negatywnych, odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych i chęć wyżycia się w akcji społecznie destrukcyjnej, podziw i zainteresowanie dla tzw. złych czynów, cynizm i brawurę w tym względzie, nieżyczliwy stosunek do człowieka, do cudzego mienia, regulaminów, norm i zarządzeń, nieodpowiedni stosunek do własnych czynów, nieumiejętność zżycia się z grupą, wyłamywanie się, zrzucanie winy, niechęć do pracy i nauki, brak poczucia odpowiedzialności za własne czyny, brak hamulców krytycyzmu, brak wizji życia w płaszczyźnie etycznej - społecznie pozytywnej.

Niedostosowanie społeczne wg D. H. Stotta:

• Dziecko niedostosowane nie działa w swoim najlepszym interesie. Motywacja jego działania jest w związku z tym nierealistyczna, jest natomiast dowodem daleko posuniętej frustracji.

• Dowodem frustracji jest także fakt, że dziecko swoim działaniem stwarza sobie wiele kłopotów, których samo nie jest w stanie rozwikłać, a których mogło uniknąć.

• Reakcje takiego dziecka są skomplikowane, tzn. nie można ich przewidzieć i na ogół są one nieproporcjonalne do bodźców, które je wywołały. To powoduje, że zachowanie takiego dziecka rzadko, kiedy jest właściwie oceniane przez mało wytrawnych i wnikliwych pedagogów.

• Dalszą konsekwencją takiego zachowania się dziecka jest brak sukcesu, tego głównego motoru wszelkiego działania ludzkiego.

• Niemożności osiągnięcia sukcesu towarzyszy złe samopoczucie dziecka, co ostatecznie wyraża się tym, że czuje się ono nieszczęśliwe. Ten ostatni objaw jest głównym elementem społecznego niedostosowania i właściwie wszelkie próby ustalenia diagnozy od stwierdzenia tego stanu należy zaczynać. Nie jest niedostosowanym ten, kto działa na swoją własną szkodę, kto nie odnosi sukcesu, ale kto z tego powodu nie cierpi. Dziecko upośledzone czy nawet tylko ograniczone umysłowo może nie zdawać sobie sprawy z braku sukcesów w działaniu i może się czuć zupełnie szczęśliwe. Dopiero wtedy, kiedy ten fakt zaczyna docierać do jego świadomości, staje się ono niedostosowane.

Objawy niedostosowania społecznego wg MEN:

Za objawy, które należy brać pod uwagę, przyjęło: "nagminne wagary, ucieczki z domu i włóczęgostwo, sporadyczne lub systematyczne picie alkoholu, odurzanie się (jego próby i faktyczne odurzanie się), niszczenie mienia, stosowanie przemocy, bójki, przywłaszczanie cudzego mienia, kradzieże, udział w grupach negatywnych oraz usiłowanie i dokonane samobójstwa.

Kryteria diagnostyczne wg ICD - 10 osobowości dyssocjalnej

• Nieliczenie się z uczuciami innych

• Lekceważenie norm

• Niemożność utrzymania związków

• Niska tolerancja frustracji i próg wyzwalania agresji

• Niezdolność przeżywania poczucia winy i uczenia się (kary)

• Skłonność do obwiniania innych

Konstrukt teoretyczny wg Czapówa:

• Manifestacje - polegające na czynnościach sprzecznych z normami strzegącymi interesów społeczeństwa oraz tych systemów społecznych i instytucji, które warunkują istnienie kultury (przejawy różnych odmian wykolejenia społecznego - antagonistyczno - destruktywne zachowania)

• Stany osobowości - stanowiące podłoże zaburzeń w zachowaniu zgodnym z tymi normami (stany osobowości, które stanowią źródło przejawów wykolejenia)

• Przyczyny tych zaburzeń (przyczyny wytworzenia się wymienionych stanów osobowości oraz przejawów wykolejenia).

Zachowania antagonistyczno - destruktywne:

• Asocjalne

• Dysocjalne

• Antysocjalne

Podstawowe dziedziny wykolejenia społecznego:

• Wykolejenie przestępcze polega na łamaniu norm prawnych

• Przestępczość złodziejska

• Przestępczość bandycka ( rozbój przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu)

• Przestępstwa zabawowe ( wandalizm, groźba gwałtu, bójki, zgwałcenia)

• Wykolejenie obyczajowe - polega na łamaniu norm obyczajowych

• Zachowania autodestrukcyjne (alkoholizm, narkomania, zamachy samobójcze)

• Wykolejenie seksualne (prostytucja, przedwczesne współżycie seksualne)

• Pasożytnictwo społeczne (młodzież wałęsająca się, niepracująca, nie ucząca się, agresywno-chuligańska)
  

Rejestr objawów nieprzystosowania wg Cekiery

• Napady krzyku, płaczu lub złości, nieproporcjonalne do działających bodźców,

• Uczulenie fizyczne i psychiczne na określone bodźce,

• Nadpobudliwość emocjonalna,

• Bezsenność oraz częste marzenie na jawie,

• Brak apetytu lub tendencja do żarłoczności, ucieczka w chorobę,

• Regresja do form zachowania z wcześniejszych faz rozwojowych,

• Lęki poczucie zagrożenia,

• Poczucie depresji, apatii, izolacji,

• Bezradność i nieporadność,

• Lekceważenie obowiązków w domu i w szkole,

• Zaniedbanie w nauce - negatywna postawa wobec szkoły,

• Nagminne kłamstwa, oszustwa,

• Częste wagary, ucieczki z domu,

• Kradzieże,

• Agresja w stosunku do osób i zwierząt,

• Palenie papierosów, alkoholizm, nadużywanie leków i środków odurzających,

• Chuligaństwo i wandalizm,

• Przynależność do grup nieformalnych,

• Tatuaże

• Pasożytniczy tryb życia,

• Ucieczka przed krytyką.

Symptomy niedostosowania społecznego wg Lipkowskiego

• Nieposłuszeństwo

• Konfliktowość

• Lenistwo

• Kłamstwo

• Zaburzenia koncentracji

• Wykroczenia przeciwko mieniu

• Agresywność

• Wagary i ucieczki

• Lękliwość

• Nadużywanie środków odurzających i podniecających

Symptomy niedostosowania społecznego (zachowania antyspołeczne) wg Pytki

• Notoryczne kłamstwa

• Wielokrotne kłamstwa

• Upijanie się

• Wielokrotne kradzieże

• Wielokrotne ucieczki z domu

• Niekonwencjonalne zachowania seksualne

• Agresja werbalna

• Agresja fizyczna

• Samoagresja (samouszkodzenia)

• Wielokrotne zachowania przestępcze

Symptomy niedostosowania społecznego wg Chazan

• Nagłe zaniżenie poziomu osiągnięć uczniów

• Niepokój i niezdolność koncentracji

• Nieprowokowana agresja

• Drażliwość

• Czyny aspołeczne przeważnie kradzieże

• Natrętne zwracanie uwagi nauczyciela na siebie

• Ujawnianie defektów mowy

• Natarczywe marzenia na jawie

• Zmienność nastroju

• Niezdarność i brak koordynacji

• Trudności w pozyskiwaniu i pozyskiwaniu przyjaciół

• Przesadna wrażliwość na krytykę (przewrażliwienie)

Symptomy niedostosowania społecznego wg Konopnickiego

• Jednostka zahamowana

• Brak zaufania do ludzi, nowych rzeczy i sytuacji. Ten syndrom obejmuje symptomy osłabienia naturalnej pewności siebie. Dzieci takie rzadko są dokuczliwe dla innych; jeżeli ich nadmierna ostrożność nie jest zaawansowana, to może zostać niezauważona.

• Depresja w swych łagodniejszych formach objawia się, jako różnorodność i zmienność poziomu reakcji, a także brak energii fizycznej. Faza ostrzejsza wyraża się utrzymującym się stanem apatii, a poza tym tendencją do niepokoju lub frustracji. Najostrzejsza faza objawia się apatią. Dziecko jest „bez życia” i chętnie kryje się w samotności. Nie dąży do osiągania sukcesów, a w krańcowych przypadkach unika kontaktów społecznych.

• Wycofanie się dotyczy niechęci jednostki do nawiązywania kontaktów społecznych i przypadków izolacji, wyobcowania w środowisku.

• Niekonsekwentne postępowanie jest formą zachowania się jednostki, która działa „pod przemożnym wpływem bodźca, który w danej chwili jest najsilniejszy. Dziecko takie odznacza się tendencją do zaspokajania swych potrzeb bez względu na konsekwencje.

• Postawa demonstracyjno - bojowa jednostki

• Wrogość w stosunku do dorosłych wiąże się ze sferą rozwoju życia uczuciowego dziecka, które w wieku starszym, między 13 a 16 rokiem życia. W rodzinie dziecko musi mieć zaspokojoną w tym okresie potrzebę bezpieczeństwa, uznania i szacunku. W przeciwnym razie, będzie kompensować tę potrzebę poza domem, najczęściej w szkole. Z początku poprzez zwracanie na siebie uwagi - najczęściej nauczyciela. W przypadku braku aprobaty u starszych, dziecko w dalszej fazie destrukcji zacznie stosować postawę wrogości w stosunku do dorosłych.

• Otwarta wrogość dziecka może występować w domu rodzinnym, a także w szkole i w szerszym środowisku np. sąsiedzkim. Zdarzają się przypadki odrzucenia dziecka przez jedno z rodziców. Wówczas wrogość przejawia się zwykle względem głównego winowajcy, np. ojca. By naprawić sytuację, dziecko stara się być pomocne - w tym wypadku matce. Natomiast odrzucenie przez oboje rodziców może doprowadzić do beznadziejnej sytuacji. Do nieodosobnionych przypadków należą anomalie typu sadystycznego, przejawiane względem jednego lub obojga rodziców, rodzeństwa i innych domowników, w tym osób starszych. Takie zachowanie dziecka z czasem wywołuje wrogość do niego wszystkich członków rodziny.
  „Nagany i kary nie mają żadnego znaczenia dla „wrogiego” dziecka, najwyżej potwierdzając jego przypuszczenie, że nie jest kochane, a to z kolei prowadzi do mnożenia wrogich aktów i następnie do całkowitej utraty rodziców.
  W szkole natomiast i w środowisku, dziecko przejawiające otwartą wrogość będzie cechowało się bierną postawą, nieufnością, niechęcią do współdziałania, prowokującym zachowaniem, upatrywaniem sprzymierzeńców wśród rówieśników bądź starszych kolegów o cechach aspołecznych. Na upomnienia nauczycieli będzie reagować złośliwością połączoną z cynizmem, agresją, wrogim usposobieniem itp.

• Wrogość w stosunku do dzieci jest przeważnie odbiciem stosunku dziecka do dorosłych. Do łagodniejszych form, poniekąd poprzedzających wrogość, należy tzw. pokazanie się. Istotą tego syndromu jest, z jednej strony, element obawy o przyjęcie przez inne dzieci. Taka obawa dotyczy jednostek o wyraźnym braku poczucia bezpieczeństwa. Próbują one zastąpić niepewnych w swym mniemaniu rodziców przez rówieśnika lub starszego kolegę. Jeżeli im się to pomimo wysiłków nie udaje, reagują wrogością, także i w stosunku do tych, na których się zawiodły. Drugą charakterystyczną cechą tego syndromu jest manifestacja. Dziecko może popełniać rozmaite akty aspołeczne. Przyczyną takiego zachowania się jest niewłaściwy układ stosunków rodzice - dziecko.

• Łagodniejsze formy aspołecznego zachowania się. Do łagodniejszych form aspołecznego zachowania się należą następujące symptomy : brak pragnienia, by zadowolić dorosłych, pewna forma okazywania niezależności czy obojętności w kontakcie z nimi, łagodniejsze formy „autyzmu”, nieznacznie wykraczające poza normę.

• Niedostosowanie społeczne manifestowane w postaci „skrajnej aspołeczności”

• Z niedostosowaniem społecznym manifestowanym w postaci skrajnej aspołeczności mamy do czynienia wówczas, gdy dziecko nie jest zainteresowane tym, czy dorośli aprobują jego zachowanie, czy nie, a zachowanie to przyjmuje często charakter zdecydowanie antyspołeczny.

• Dziecko z niedostosowaniem społecznym manifestowanym w postaci skrajnej aspołeczności nie szuka sympatii innych i ma bardzo mało (albo nie ma w ogóle) skrupułów w wyrządzaniu komuś krzywdy. W poszukiwaniu skuteczności działania nie jest ono skrępowane żadnymi normami społecznymi. Pozornie dziecko takie wygląda normalnie, nie przeżywa żadnych stanów frustracyjnych. Przez swoich rówieśników traktowane jest nieufnie, jako niekoleżeńskie i nie jest lubiane.

• Podstawowe przyczyny skrajnej aspołeczności to:

• Uszkodzenie systemu nerwowego dziecka,

• Dewiacje wychowawcze w domu rodzinnym,

• Destrukcja ze strony dorosłych bądź rówieśników.
  
  

SYMPTOMY NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO WG KONOPNICKIEGO
I faza	II faza	III faza
Niepowodzenia w nauce szkolnej Bunt przeciwko autorytetom Wagarowanie Niestałość emocjonalna	Agresywność (bicie, wandalizm, lizusostwo) Kłamstwa, kradzieże Włóczęgostwo, apatia i inne zaburzenia, jąkanie się, zaburzenia seksualne	Całkowita aspołeczność Chuligaństwo Przestępczość Nerwicowość

Symptomy niedostosowania społecznego wg Sullivana & Granta

• Aspołeczni - dążą do swoich egoistycznych celów, innych traktują, jako „ułatwiaczy” bądź „utrudniaczy” ich osiągnięcia; nie potrafią przewidzieć zachowań otoczenia wobec siebie i w sytuacji niepewności lub lekkiego zagrożenia reagują złością i agresją antyspołeczną, są impulsywni - często nie kontrolują swoich zachowań

• Konformiści - manipulują swoim konformizmem, aby uzyskać doraźne korzyści i nagrody poprzez utajnienie wewnętrznego sprzeciwu; w momencie braku kontroli zewnętrznej działają zgodne z własnymi przekonaniami i upodobaniami

• Neurotycy - osoby, które w wyniku socjalizacji przyjęły zbiór wartości nakazujących określone zachowania, przeżywające nieustanny lęk iż nie sprostają tym wymaganiom; czują niemoc i bezradność, co wywołuje zachowania nieakceptowane społecznie

Stadia wykolejenia społecznego wg Czapówa:

• Stadium pierwsze - charakteryzuje się występowaniem u jednostki poczucia odtrącenia, czyli niezaspokojenia potrzeby zależności emocjonalnej. Reakcją może być agresywna antyspołeczna postawa, reakcje negatywne, buntownicze, narastająca wrogość wobec rodziców i społeczeństwa, jako całości. Występują niekontrolowane reakcje emocjonalne i brak koncentracji uwagi. Jednostka łatwo się nudzi rozpoczętymi czynnościami i przejawia dostatecznej cierpliwości do ich ukończenia.

• Stadium drugie - wyraża się utrwalaniem wrogich reakcji wobec osób socjalizującą znaczących i autorytetów. Próby nawiązania bliższego kontaktu emocjonalnego z osobą nieprzystosowaną napotyka irracjonalny opór. Typowym przejawem tego stadium jest odrzucenie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi ludźmi. Jednostka zaczyna zaspakajać podstawowe potrzeby społeczne i emocjonalne poza domem rodzinnym. Pojawiają się pierwsze symptomy standardowego wykolejenia społecznego, takie jak: alkoholizowanie się, ucieczki z domu, wagarowanie, wybryki seksualne, itp.

• Stadium trzecie - wiąże się z autonomizowaniem się działalności antyspołecznej (antagonistyczno-destruktywnej), która zaczyna stanowić samoistne źródło przyjemności i satysfakcji dla jednostki nieprzystosowanej. Osoby wchodzące w to stadium dążą do nawiązania kontaktów z gangami i grupami o charakterze chuligańskim, zabawowym lub wręcz przestępczym. Najwyraźniej stadium to przejawia się w grupowej działalności antyspołecznej prowadzącej do jawnego, otwartego konfliktu z otoczeniem, moralnością lub prawem.

PRZESTĘPCZOŚĆ

• Szkoda mienia

• Sprawcy czynów seksualnych

• Umyślne lub nieumyślne uszkodzenie ciała

STREFY KSZTAŁTOWANIA SIĘ PRZESTĘPCZOŚĆI
Strefa I	Strefa II	Strefa III
Strefa socjalizowana	Strefa marginalizacji	Strefa przestępczości
Nieletni normalny popełniający: Przestępstwa nieznaczące Przestępstwa wątpliwe	Przestępca: Neurotyk Marginalny O osobowości nieadekwatnej Konformista Niedojrzały	Przestępca: Aspołeczny Psychopatyczny Socjopatyczny O osobowości przestępczej

Typologię rodzajów przestępczości wg M. Le Blanc i M. Frechette:

• Drobne kradzieże - kategoria ta obejmuje kradzieże rzeczy o niedużej wartości: słodycze, papierosy, zabawki, drobne sumy pieniędzy, przybory szkolne.

• Kradzieże sklepowe - są to poważniejsze od poprzedniej kategorii kradzieże, dokonywane najczęściej w dużych domach towarowych i poprzedzone przemyślanym planem.

• Kradzieże grupowe - dobrze zaplanowane, obejmujące kradzież, różnych przedmiotów (rowery, pieniędzy, nabywanie skradzionych towarów). Do tej kategorii nie wchodzą kradzieże połączone z napadami, włamaniami i rozboje.

• Włamanie - wszelkie nielegalne wejścia do obiektów w celu kradzieży, obojętnie i skutecznie czy niedokonana w sposób zamierzony z posiadanie narzędzi w celu włamania.

• Kradzież osobista - pozbawienie dóbr przez użycie siły fizycznej i zazwyczaj są to kradzieże połączone z przemocą, kradzież złośliwa: wyrywanie portfela, kradzież kieszonkowa. Akty te są skierowane przeciwko indywidualnym osobom.

• Kradzież pojazdów motorowych - począwszy od motocykli do pociągów, samolotów, statków, itd.

• Poważne kradzieże - napady na banki, placówki pocztowe, kradzieże broni.

• Wandalizm - niszczenie i uszkodzenie publicznej i prywatnej własności, podpalenia, rozbijanie, itp.

• Napad na osoby - napady bez kradzieży: manifestacja siły, atak i pobicia, bolesne uszkodzenia ciała, groźne użycie broni.

• Zakłócanie porządku publicznego - zakłócanie spokoju, włóczęgostwo, ucieczki, posiadanie zabronionych przedmiotów, wywoływanie fałszywych alarmów, itp.

• Narkotyki - posiadanie i handel

• Przestępstwa seksualne - nieprzyzwoitość, molestowanie, gwałt, próba gwałtu.

• Oszustwo - przywłaszczanie przez podstęp, fabrykowanie fałszywych pieniędzy, dokumentów, używanie fałszywych czeków lub skradzionych kart kredytowych, oszustwa bankowe i na szkodę przedsiębiorców.

• Zabójstwa - zabójstwa, lub próby zabójstw.

Wykolejenie społeczne wg Bandury i Waltersa:

• Przestępca podkulturowy - asocjacja dysocjacyjnych wzorów podkulturowych

• Przestępca neurotyczny - przezywa konflikty wewnętrzne

• Przestępca psychopatyczny - nie ma wyrzutów sumienia, poczucia winy i nie wyciąga wniosków z dotychczasowych kar

• Przestępca organiczny - patologiczny stan mózgu

• Przestępca psychotyczny - przestępstwa pod wpływem przezywanych psychoz

Konflikt:

Jest sytuacją społeczną, w której zachodzi sprzeczność interesów, poglądów, postaw jednostek lub grup społecznych współistniejących i współdziałających w określonym miejscu i czasie.

• Konflikt wewnętrzny (intrapersonalny) - dochodzi np., gdy istnieje konieczność rezygnacji z osobistego systemu wartości (wybór miedzy celami, których nie można osiągnąć równocześnie) w sytuacji dysonansu poznawczego, (gdy wybiera się zachowania niezgodne z własnymi przekonaniami)

• Konflikt międzyosobniczy (interpersonalny) - źródłami tych konfliktów są najczęściej: roznice poglądów, sprzeczność interesów, walka o awans, nagrody i przywileje oraz dostępność dóbr organizacyjnych

• Konflikt międzygrupowy - w organizacji występują między działami lub pionami organizacyjnymi. Ich żródłami mogą być:

• Nieodpowiedni podział zadań, nierówny dostęp do informacji

• Niejasna droga decyzyjna

• Ograniczone zasoby organizacyjne (dobra materialne, stanowiska, przywileje, prestiż, władza)

Typy konfliktów:

• Konflikt utajony, który można traktować jako czynnik pierwotny, wywołujący zachowania konfliktogenne, i objawia się występowaniem nieporozumień międzyosobowych, zakłóceniami w komunikacji itp.

• Konflikt odczuwany, objawiający się poczuciem stresu, dyskomfortu emocjonalnego, postrzeganiem zagrożenia itp.

• Konflikt otwarty, charakteryzujący się ukierunkowaną agresją, zerwaniem ciągłości komunikacyjnej, emocjonalną oceną sytuacji itp.

R. Walton sądzi, że konflikt interpersonalny i intergrupowy o umiarkowanym napięciu ma następujące pozytywne konsekwencje:

• Powoduje wzrost motywacji i energii dającej się wykorzystać do realizacji zadań stawianych przez system organizacyjny

• Sprzyja innowacyjności jednostek i systemu, co wynika z różnych punktów widzenia i z potrzeby ulepszeń

• Pracownicy lepiej rozumieją własne stanowisko, ponieważ konflikt zmusza ich do formułowania indywidualnych poglądów i argumentów na poparcie swego stanowiska

• Strony konfliktu mogą osiągnąć silniejszą świadomość swej tożsamości

Przestępstwo:

Przestępstwo - intencjonalne popełnienie czynu zwykle uznawanego za społecznie szkodliwy lub społecznie niebezpieczny, konkretnie zdefiniowanego, zabronionego i zagrożonego karą na mocy prawa karnego.

Na powód przestępstwa składa się:

• Zamiar - Jest to nastawienie psychiczne sprawcy. Sprawca nie ponosi odpowiedzialności za zamiar, gdyż ustawa łączy odpowiedzialność z czynem osoby a nie myślami.
  (np. postanawiam zabić pana X)

• Przygotowanie - Zachodzi wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stwarzać warunki do przedsięwzięcia czynu zabronionego. Przygotowanie może zawierać dwie formy:

• Formę personalną - polega na wejściu w porozumienie z inną osobą w celu dokonania czynu zabronionego.

• Formę rzeczową - polega na zbieraniu informacji, środków bądź wejściu w posiadanie narzędzi w celu dokonania czynu zabronionego.

(np. konstruuję bombę zegarową)

• Usiłowanie - Składa się z trzech elementów go charakteryzujących:

• Zamiaru popełnienia czynu zabronionego. Musi odnosić się do popełnienia konkretnego czynu zabronionego. Strona podmiotowa usiłowania charakteryzuje się dwoma zamiarami: zamiarem bezpośrednim i zamiarem ewentualnym.

• Zachowania bezpośrednio zmierzającego do dokonania czynu zabronionego. Jest to takie zachowanie, które wywołuje konkretne zagrożenie dla dobra prawnego a nie zagrożenie abstrakcyjne.

• Braku dokonania przez sprawców zamierzonego czynu. Granica między usiłowaniem a dokonaniem przebiega w zakresie wypełnienia lub nie wypełnienia wszystkich znamion czynu zabronionego.

(np. podkładam ją pod rowerem pana X i włączam zegar)

• Dokonanie - czynu następuje z chwilą realizacji wszystkich ustawowych znamion. W przypadku przestępstwa formalnego dokonanie następuje, kiedy znamię czasownikowe użyte w dyspozycji przepisu dla określenia czynu może zostać użyte w czasie przeszłym w związku z konkretnym działaniem bądź zaniechaniem sprawcy np., kiedy w ustawie jest mowa o nie zabieraniu a sprawca zabrał, wówczas mamy czas przeszły i poniekąd formę dokonaną. W takim przypadku zachowania się sprawcy będziemy mówili o dokonaniu przestępstwa. Przy przestępstwach materialnych skutkowych dla dokonania przestępstwa koniecznym jest zaistnienie skutku.
  (np. pan X ponosi śmierć w wyniku wybuchu)

Kodeks karny - akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących odpowiedzialność karną obywateli danego państwa. W swojej części ogólnej określa przede wszystkim definicję przestępstwa, zasady odpowiedzialności za przestępstwo, zasady wymiaru kary, zasady przedawnienia odpowiedzialności karnej. Ustala także katalog kar, środków karnych i środków zabezpieczających oraz

środki związane z poddaniem sprawcy próbie.

Normy moralne - zasady postępowania człowieka, ukierunkowujące go ku spełnianiu dobra i unikaniu zła

Normy prawne - najmniejszy, stanowiący sensowną całość, element prawa. Reguła postępowania zewnętrznego stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna), ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu.

• Hipoteza - założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska, wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy)

• Dyspozycja - wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego obowiązki lub uprawnienia

• Sankcje - określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności, kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną (represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności)

• Określające dolną granicę

• Określające górną granicę

• Widełkowe

Wina umyślna - działanie albo zaniechanie

Wina nieumyślna - niedbalstwo, niedołożenie należytej staranności

Występki - czyn zabroniony zagrożony karą ograniczenia lub pozbawienia wolności od 1 m. do 3 lat

Zbrodnie - czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata

Rodzaje kar:

• Grzywna

• Ograniczenie wolności - uważa się kare od 1 do 12 miesięcy

• Nie może porzucać pracy

• Nie może zmieniać miejsca stałego pobytu

• Ma obowiązek udzielić wyjaśnień przebywanej kary

• Prace na cele społeczne do 40h na miesiąc

• Pozbawienie wolności - uważa się kare od 1 miesiąca do 15 lat

• 25 lat pozbawienia wolności

• Dożywotnie pozbawienie wolności

Środki karne:

• Pozbawienie praw publicznych

• Zakaz zajmowania określonego stanowiska, zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej

• Zakaz prowadzenia pojazdów

• Przepadek przedmiotów

• Obowiązek naprawienia szkody

• Nawiązka

• Świadczenie pieniężne

• Podanie do publicznej wiadomości

HISTORIA:

Przepisy z lat 1932 - 1982:

Okres bezwarunkowy	Okres do lat 13	Brak odpowiedzialności
Okres odpowiedzialności bezwarunkowej 13 - 17 lat	Bez rozeznania wychowawcze	Środki wychowawcze
		Z rozeznaniem	Środki wychowawczo - poprawcze
Młodociani 17 - 21 lat	Występek 17 - 18 lat	Środki wychowawczo - poprawcze przewidziane dla nieletnich

Prawo Rzymskie:

• Dzieci (infantes) - te, które nie umiały mówić - nie miały zdolności do czynności prawnych

• Niedojrzali (impuberes), czyli dziewczęta od 7 do 12 roku, a chłopcy od 7 do 14 roku życia - mieli ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

• Dojrzali od 14 do 25 roku życia (puberes minores XXV annis) - mieli pełną zdolność do czynności prawnych, ale z uwagi na brak doświadczenia życiowego prawo chroniło ich przed wyzyskiem.

• Dojrzali powyżej 25 lat - nabywali pełną zdolność do czynności prawnych, jeśli nie podlegali innym ograniczeniom.

USTAWA O POSTĘPOWANIU W SPRAWACH NIELETNICH:

• Nieletni

• Do lat, 18 jeżeli wykazuje symptomy demoralizacji

• Pomiędzy 13 a 17 lat, jeżeli osoba popełniła czyn karalny

• Pomiędzy 17 a 21 lat, jeżeli wobec niej wykonywany jest środek wychowawczy lub poprawczy

• Czyn karalny

• Demoralizacja

• Wagarowanie

• Ucieczki z domów

• Wałęsanie się bez przyczyny

• Późne powroty do domów

• Alkoholizowanie

• Narkotyzowanie

• Popełnianie czynów zabronionych

• Zbyt wczesne rozpoczynanie współżycia seksualnego

Art. 1

Przepisy ustawy stosuje się w zakresie

1. Zapobiegania i zwalczania demoralizacji w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18

2. Postepowania w sprawach o czyny karalne w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat, 13 ale nie ukończyły lat 17

3. Wykonywania środku wychowawczych lub poprawczych w stosunku do osób względem, których środki te zostały orzeczone nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21

Czyn karalny - czyn zabroniony przez ustawę, jako:

1. Przestępstwo lub przestępstwo skarbowe

2. Wykroczenie określone w art. 51, 69, 74,76,85,87,119,122,124,133,143

3. Art. 3

Art. 4

Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków odurzających, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych ma społeczny obowiązek przeciwdziałania temu.

Art. 6

Wobec nieletnich sąd rodzinny może:

1. Udzielić upomnienia

2. Zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestnictwa w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia się w stan oburzenia

3. Ustanowić nadzór odpowiedzialnych rodziców lub opiekunów

4. Ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia nieletniego

5. Zastosować nadzór kuratora

6. Skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją

7. Orzec zakaz prowadzenia pojazdów

8. Orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnienieniem czynu karalnego

9. Orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno - wychowawczym

10. Orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym

11. Zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Art. 10

Sąd rodzinny może orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 §2

Jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza, gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.

Art. 13

Jeżeli wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 §2 ale w chwili orzekania ukończył lat 18 zachodzą podstawy do orzeczenia umieszczenia w zakładzie poprawczym - sąd rodzinny może wymierzyć karę, gdy uzna, że stosowanie środków poprawczych nie byłoby celowe. Wydając wyrok skazujący sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

KODEKS KARNY

Art.10 §1

Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

Art.10 §2

Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego, jako:

1. zamach na prezydenta RP,

2. zabójstwo,

3. ciężki uszczerbek na zdrowiu

4. sprowadzenie zdarzenia zagrażającego mieniu, życiu, zdrowiu

5. sprowadzenie niebezpieczeństwa powszechnego

6. przejecie kontroli nad statkiem powietrznym, wodnym

7. spowodowanie katastrofy

8. zgwałcenie

9. wymuszenie zachowania (wzięcie zakładnika)

10. rozbój

może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Art.10 §3

W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.10 §4

W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.

Nieletniość

Jest to taki okres, w którym można stosować zarówno środki wychowawcze, poprawcze i karne aczkolwiek prawo bezpośrednio nie wyróżnia kary kryminalnej, jako środka skierowanego przeciwko nieletnim. Generalnie przyjęto posiłkując się przepisami prawa karnego podział sprawców czynów karalnych wedle wieku na następujące typy sprawców

• Nieletni do lat 17 (do lat 21)

• Młodociani do lat 21 (do lat 24)

• Dorośli powyżej 21 lat

ale jednocześnie ustawa o postepowaniu w sprawach nieletnich, jaki i kodeks karny za podstawę klasyfikacji bierze pod uwagę środek orzeczony przez sąd i środek wykonywany.

Generalnie mamy 5 typów demoralizacji:

• Nieletni od 0 - 13 lat - niekarani, ale toczy się przeciwko nim i w sprawi postepowanie w sądzie rodzinnym, po czym sąd je umarza

• Nieletni od 13 - 15 (lub do lat, 17) - którzy dopuścili się czynów karalnych

• Nieletni od 15 - 17

• Nieletni od 17 - 18 (0 - 18)

• Nieletni od 17 - 21

Mediacja

To środek, dzięki któremu nieletni może uniknąć rozprawy sądowej głównej pod jednym warunkiem - pod warunkiem ze zgodzi się na mediacje (90% - sprawca). Mediatorem może być prawnik, pedagog, który ukończył kurs. Utrzymuje on wszystko w tajemnicy. Zgłasza wszystko do sądu. Sprawy, uświadomione w pełni przez sprawcę. Dużą rolę odgrywa czynnik psychologiczny. Sprawca i ofiara są na tej samej pozycji. Sprawca powinien zrozumieć zło, jakie wyrządził a ofiara może mu pewne rzeczy wybaczyć. Mediator jest neutralny, poufny.

W mediacji uczestniczą: nieletni, pokrzywdzony, jego rodzice, opiekunowie.

Młodzież z zaburzonymi osobowościami:

To taki, które charakteryzują się mniejszymi bądź większymi trudnościami w przystosowaniu.

• Nerwice

• Czynnościowe

• Organiczne

• Neuropatie

• Psychopatia

• Typ agresywny

• Typ kalkulatywny

Charakterystyczne czynniki u psychopatów:

• Czynnik pierwszy opisuje konstelacje - interpersonalnych i uczuciowych

• Łatwość wypowiadania się i powierzchowny urok osobisty

• Wyolbrzymione poczucie własnej wartości

• Zwiększone zapotrzebowanie na stymulacje w połączeniu ze zwiększoną podatnością na nudę

• Patologiczna kłamliwość

• Dążenie do przewodzenia poprzez manipulowanie

• Brak wyrzutów sumienia lub poczucia winy

• Powierzchowna uczuciowość

• Brak wrażliwości i brak empatii

• Pasożytniczy tryb życia

• Słaba kontrola zachowania

• Cz

• Liczne kontakty seksualne

• Wczesne trudności wychowawcze

• Brak realistycznych długoterminowych celów

• Impulsywność

• Lekkomyślność

• Nieodpowiedzialność

• Brak poczucia odpowiedzialności za podjęte czyny

• Liczne krótkotrwale związki partnerskie

• Popełnienie przestępstwa, jako osoba niepełnoletnia

• Uchylenie warunkowego zwolnienia

• Kryminalna wszechstronność

Grupy psychopatów (Bleulera)

• Typy rozróżniane przez lekarzy praktyków

• Pobudliwi - duża gwałtowność w różnych sytuacjach, skłonni do stosowania agresji bezpośredniej, werbalnej i fizycznej

• Niestali - wiążą się z innymi powierzchownie i na krótki czas, łatwo można ich nakłonić do przestępstwa

• Rządni ważności - nastawieni na własne dobro, są ekscentryczni i podatni na złe wpływy

• Sensytywni - na błahe wydarzenia reagują gwałtowną depresją, źle znoszą porażki - odbierają je, jako upokorzenia

• Uczuciowo chłodni - nie potrafią nawiązywać bliskich kontaktów, utrzymują kontakty z ludźmi dla korzyści

• Dziwaczni - nikomu nie szkodzą, ale sprawiają problem wychowawczy
  

• Psychopaci wykazujący podobieństwo z psychozami endogennymi

• Schizoidalne - zaburzenia etyczne, często wycofują się, pozornie nie wchodzą w żadne relacje, trudno nawiązać z nimi kontakt

• Cykloidalne - tendencja zmiany nastroju od manii do depresji

• Epileptoidalne - przesadnie nudne, skłonności do mistycyzmu, zaleganie uczuć i ciągłe uszczególnienie sytuacji
  

• Psychopaci ze zboczeniami etycznymi

• Typ niespołeczny

• Typ antyspołeczny

• Typ o niedorozwoju moralnym

• Chorobliwi kłamcy i oszuści

• Typ marnotrawny

• Typ koczowniczy

• Typ kłótliwy ze skłonnościami pieniaczymi

• Zboczenia płciowe

• Onanizm

• Narcyzm

• Ekshibicjonizm

• Fetyszyzm

• Nekrofilia

• Pedofilia

• Sodomia

• Pederastia

• Lezbizm

• Sadyzm

• Masochizm

• Pigmajonizm

Charakterystyczne objawy neurotyczności:

• Fobie - stan irracjonalnego lęku np. przed ciemnością, wysokością, osobami nieznajomymi

• Obsesja - natrętne myśli, wynikające z nadmiernej ostrożności lub nadmiernego ryzykanctwa

• Kompulsje - natrętne czynności

• Zaburzenia histeryczne

Klasyfikacja przestępców wg Lombroso: (wnikliwe obserwowanie twarzy)

• Przestępca z urodzenia

• Przestępca dotknięty epilepsja (padaczką)

• Obłąkani moralnie

• Przestępcy przypadkowi

• Przestępcy z afektu

Klasyfikacja przestępców wg Liszta:

• Przestępcy, których można poprawić

• Przestępcy, którzy nie potrzebują poprawy

• Przestępcy niezdolni do poprawy

Klasyfikacja prawnicza wg Garfalde:

• Morderca

• Przestępca gwałtowny

• Złodziej

• Przestępca z lubieżności

Klasyfikacja biologiczna:

• Przestępca endogenny - dominują czynniki dziedziczne

• Przestępca egzogenny - dominują czynniki psychologiczne

Klasyfikacja psychiatryczna:

• Przestępca normalny

• Przestępca nienormalny 70%

Klasyfikacja wg Caran:

• Przestępca aspołeczny

• Aspołeczny

• Antyspołeczny

• Przestępstwo zorganizowane

• Zorganizowane gangi przestępcze

• Przestępcze syndykaty

• Zorganizowany szantaż

• Polityczne łapownictwo

• Przestępcy żyjący w nie przestępczym świecie

• Przestępca przypadkowy

• Przestępca epizodyczny

• Przestępca w białym kołnierzyku

• Przestępcy z nawyknienia

• Alkoholicy

• Narkomanii

• Włóczędzy i typy podobne

• Drobni złodziej i nielegalni handlarze

• Przestępcy nieprzystosowani wykazujący psychozy, psychonerwice, psychopatie

Klasyfikacja wg Jenkinsa:

• Przestępcy neurotyczni (dominuje warstwa sumienia)

• Przestępca nieuspołeczniony (dominuje sfera id)

• Przestępca uspołeczniony (słabo rozwinięte sumienie)

Klasyfikacja kliniczna wg Seeliga:

• Przestępca zawodowy ze wstrętu do pracy

• Przestępca przeciw mieniu

• Agresywni sprawcy przestępstw gwałtownych

• Przestępca nieopanowany pod względem seksualnym

• Przestępca działający na skutek kryzysu

• Przestępca reagujący w sposób prymitywny np. wybuchowy

• Przestępca z przekonania np. z pobudek politycznych, religijnych

• Przestępca działający z braku społecznej dyscypliny

Klasyfikacja Mezgera:

• Przestępca z sytuacji

• Przestępca z konfliktu

• Przestępca wskutek sytuacji wywołanej rozwojem osobowości

• Przestępca okolicznościowy

• Przestępca z charakteru

• Typy specjalne:

• Przestępca asteniczni

• Przestępca amorficzny

• Przestępca bezwolny

• Przestępca niestały

• Przestępca steniczni

• Przestępca wybuchowy

• Przestępca z namiętności

• Przestępca z pobudek zaczepnych

• Przestępca anormalni

• Krętacze

• Przestępca chłodny uczuciowo

• Przestępca perwersyjny

Klasyfikacja wg Bandury i Waltersa:

• Przestępca podkulturowy

• Przestępca psychopatyczny

• Przestępca neurotyczny

• Przestępca organiczny

• Przestępca psychotyczny

Klasyfikacja wg Kincha:

• Przestępca prospołeczny

• Przestępca aspołeczny

• Przestępca antyspołeczny

Klasyfikacja wg Lernella:

• Przestępca będący typem pasożytniczym

• Przestępca nihilistyczny (lekceważy innych)

• Przestępca nieostrożny

• Przestępca elitarny np. w białym kołnierzyku

• Przestępca służbowy

• Przestępca negatywistyczny

• Przestępca psychopatyczny

• Przestępca działający z odurzeniem

Klasyfikacja przestępców wg Kodeksu Karnego z 1969r:

• Nieletni

• Młodociany

• Recydywista

• Chory psychicznie

• Niedorozwinięty umysłowo

• Alkoholik

• Narkoman

Klasyfikacja wg aktualnego Kodeksu Karnego:

• Karani za wykroczenia umyślne na karę zasadniczą lub zastępczą karę aresztu

• Tymczasowe aresztowanie

• Skazani na karę aresztu wojskowego

• Skazani na karę pozbawienia wolności za przestępstwa umyślne oraz nieumyślne

• Skazani na karę pozbawienia wolności w jednej sprawie i tymczasowo aresztowani w innej sprawie

• Skazani z motywów politycznych, religijnych lub ideowych

• Skazani za przestępstwa popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnej

• Skazani z niepsychotycznymi zaburzeniami: upośledzeni umysłowo, uzależnieni od środków

• Skazani niepełnosprawni fizycznie wymagający oddziaływania specjalistycznego, opieki psychologicznej, lekarskiej lub rehabilitacyjnej

• Młodociani 17-21 lat

• Dorośli skazani poraź pierwszy

• Recydywiści penitencjarni

• Skazani na karę dożywotniego pozbawienia wolności

• Skazani niebezpieczni

Przestępstwa (wg Kodeksu Karnego) przeciwko:

• Pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne

• Rzeczypospolitej Polskiej

• Obronności

• Życiu i zdrowiu

• Bezpieczeństwu powszechnemu

• Bezpieczeństwu w komunikacji

• Środowisku

• Wolności

• Wolności sumienia i wyznania

• Wolności seksualnej i obyczajowości

• Rodzinie i opiece

• Czci i nietykalności cielesnej

• Prawom osób wykonujących pracę zarobkową

• Działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego

• Wymiarowi sprawiedliwości

• Wyborom i referendum

• Porządkowi publicznemu

• Ochronie informacji

• Wiarygodności dokumentów

• Mieniu

• Obrotowi gospodarczemu

• Obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi

Klasyfikacja nieformalna przestępców (pozakodeksowa):

• Administracja

• Uczący się - nieuczący się

• Pracujący - niezatrudnieni

• Zatrudnienie w więzieniu np. kucharz, bibliotekarz, zakład remontowy

• Zatrudnienie na zewnątrz

• Prace dorywcze np. odśnieżanie, likwidowanie skutków powodzi i innych

• Podkultury zakładowe

• Grypsujący - niegrypsujący

• Fest

• Cwaniacy

• Poszkodowani

• Niepełnosprawni

• Gwałceni

• Pedofile

• Ziomale (koleżeństwo)

• Funfel

• Biedni i bogaci

• HIV i AIDS

• Odurzający się - nieodurzający się

• Narodowości polskiej - cudzoziemców

Kara :

Jest konsekwencją za popełnione przestępstwo. Koncepcje kary:

• Odpłata, odwet

• Odstraszająca

• Unieszkodliwianie przestępcy

• Poprawy (wychowawcza, resocjalizująca)

Recydywa:

To ponowne lub wielokrotne popełnienie przestępstwa przez tego samego sprawcę.

• Recydywa penitencjarna (tj. osób ponownie lub wielokrotnie odbywających karę pozbawienia wolności),

• Kryminalna

Działalność resocjalizacyjna na nieprzystosowanych społecznie

Cele:

• Wywołanie i doskonalenie funkcji wychowawczej (a niekiedy opiekuńczej)

• Eliminowanie dysfunkcji w procesie przystosowania społecznego

• Eliminowanie czynności zbędnych i niepotrzebnych

Czynniki nieprzystosowania:

• Kontakt dziecka z podkulturą przestępczą

• Brak sukcesów szkolnych dziecka

• Społeczna blokada aspiracji

• Negatywny obraz samego siebie

• Zaburzona struktura osobowości (neurotyczna, socjopatyczna)

• Zaburzenia psychosomatyczne

• Niski status społeczny rodziny lub zaburzenia jej struktury (rozwód, choroby)

• Stygmatyzujący wpływ instytucji ścigania czy wykrywania zachowań dewiantywnych

Oddziaływania etiotropowe - próby wyeliminowania, ograniczania powyższych czynników

Strategia polegająca na zmianie układu postaw:

• Kształtowanie funkcji postaw dominujących (motywów)

• Kształtowanie składników postaw dominujących (nastawienia poznawcze)

• Kształtowanie determinantów postaw dominujących (społecznych i biologicznych)

Strategia polegająca na zmianie w ingerencji postaw:

• Kształtowanie wzorów integracji

• Kształtowanie światopoglądu i samego siebie

• Kształtowanie psychicznych uwarunkowań integracji

• Kształtowanie charakteru

• Kształtowanie społecznych uwarunkowań integracji

• Kształtowanie uwarunkowań osobowych i zbiorowych

Reedukacja

Polega na wykształceniu i wspieraniu u jednostki mechanizmów autoregulacyjnych, na tworzeniu akceptowalnej hierarchii wartości, na wspieraniu pozytywnych form zachowania, na budowaniu odpowiednich stereotypów zachowania, na wspieraniu postępowania wolicjonalnego, na zdolności pokazywania trudności, jeśli występuje syndrom agresji w fachowym obniżaniu napięć i usuwaniu czynników wywołujących agresję, w przypadku powiązania z narkomanią na jej leczeniu. Bardzo ważną rolę odgrywają tu metody pedagogiki terapeutycznej: arteterapia, muzykoterapia, terapia poprzez pracę, kinezyterapia, a także metody psychoterapii, głównie pozytywny wpływ indywidualny. Lżejsze stopnie zaburzeń zachowania można usunąć w ramach leczenia ambulatoryjnego, natomiast przy cięższych formach, jakimi są zachowania aspołeczne i antyspołeczne, należy proces reedukacyjny realizować w warunkach zinstytucjonalizowanych, przede wszystkim w ośrodkach reedukacyjnych(poprawczych).

Zasady resocjalizacji

• Wszechstronna opieka - zaspokajanie jego osobistych interesów

• Zasada wymagań - dotyczy stosunków wychowanka z innymi

• Zasada indywidualizacji - każdy człowiek jest inny

• Zasada kompleksowego traktowania wychowanka

Zasady wychowania resocjalizującego wg. Czapowa i Jedlewskiego.

• Zasady wychowawczo - kształcące

• Zasada wszechstronnego rozwoju osobowości - jednostka poddawana resocjalizacji winna podlegać nie tylko wpływom na jedną, wybraną sferę osobowości. Oddziaływaniem należy objąć cały rozwój wychowanka, tzn. emocjonalny, intelektualny i społeczno-kulturalny.

• Zasada reedukacji -wynika ,że czynności wyuczone przez jednostkę mogą być wyeliminowane lub podlegać modyfikacji w kierunku pożądanym przez wychowawcę, dzięki zastosowaniu odpowiednich procedur, opartych na psychologicznych mechanizmach wzmacniania oraz wygaszania danych reakcji.

• Zasady opiekuńczej działalności resocjalizacyjnej

• Zasada wszechstronnej i perspektywicznej opieki - nie można koncentrować się jedynie na bytowych sprawach podopiecznego, podejmowane działania powinny obejmować kwestie związane z możliwością samodzielnego funkcjonowania wychowanka np. po opuszczeniu placówki resocjalizacyjnej.

• Zasada wymagań - dotyczy relacji wychowanka z innymi ludźmi. Przestrzeganie jej oznacza zaspokajanie potrzeb wychowanka z jednoczesnym uwzględnieniem oczekiwań otoczenia wobec jednostki resocjalizacyjnej.

• Zasady terapeutycznej działalności resocjalizacyjnej

• Zasada akceptacji - nie wymaga rezygnacji z negatywnej oceny i krytyki. Odnosi się ona do konieczności akceptowania wychowanka, jako człowieka bez względu na czyny, jakich dokonał.

• Zasada respektowania - wymaga przejawiania tolerancji wychowawcy wobec wychowanka, okazywania życzliwości i wiary w jego możliwości

Zasady dotyczące strategii wychowawczej:

• Zasada oddziaływania etiotropowego - polegają na eliminowaniu lub ograniczaniu wpływu czynników patologizujących zachowań jednostki w usuwaniu różnorodnych czynników uczenia się postaw niepożądanych, aspołecznych

• Zasada oddziaływania ergotropowego - polegają na wywołaniu zmian w postawach, przekształcenia postaw aspołecznych oraz ich wzajemnych powiązań; a odwoływanie się do zainteresowań wychowanka, umiejętności, zdolności, aby wywołać u niego odpowiednią motywację, powodującą pozytywne ustosunkowanie się do obowiązujących norm społecznych

• Zasada oddziaływania semiotropowego - polegają na eliminowaniu niepożądanych objawów zachowania, usuwaniu psychicznych skutków wpływu i oddziaływań czynników znajdujących się w centrum działań czynników etiotropowych

• Funkcja opiekuńcze - wiążące się z opieka wielostronną, mająca na celu poznanie potrzeb zaspokojonych i niezaspokojonych

• Funkcje wychowawczo - dydaktyczne - są wiodące w resocjalizacji; wiążą się z przysposobieniem wychowanka do funkcjonowania w roli ucznia, poprzez aktywny udział w zajęciach

• Funkcje terapeutyczne - antropotechnika i kulturotechnika

Antropotechnika - jest zbiorem reguł postępowania przy wykorzystaniu różnego rodzaju więzi między wychowawcą a wychowankiem.

Psychotechnika - antropotechnika interakcji dwuosobowej typu wychowanek - wychowawca

• Kontakt oparty na indywidualnym stosunku mającym walory wychowawcze

• Osoba znacząca socjalizująca postrzegana jest jako autorytet

Socjotechnika - antropotechnika interakcji grupowej typu wychowawca - grupa wychowanków

• Ma zapewnić możliwość zaspokojenia potrzeb w sposób społecznie aprobowany

• Nie ma tutaj miejsca na indywidualne pomysły, kreatywność i samodzielność

Kulturotechnika - operowanie kulturą dla osiągnięcia celów wychowawczych

OSOBA REZYGNUJE Z:	CELE ATRAKCYJNE:
Zachowań antagonistyczno destruktywnych	Perspektywa zaakceptowania przez społeczeństwo
Nie powtarzania reakcji negatywnych	Realizacja celów bezpośrednich
Dotychczasowe zachowania przeszkadzają w osiąganiu celów	Realizacja celów pośrednich
Odczuwań zadowolenia	Potrzeba odnoszenia sukcesów
Karze siebie za dążenia egocentryczne	Nagroda wewnętrzna

Zasada linii perspektywistycznych (Makarenko) - polega na ukazaniu jednostce resocjalizowanej perspektyw i możliwych do osiągniecia sukcesów, co spowoduje podjęcie przez nią pracy nad sobą

Kara pozbawienia wolności:

• Egalitaryzm - zasada całkowitej równości warunków życia oraz praw ludzi

• Przymusowe umieszczenie skazanej osoby na określony czas w zamkniętym i strzeżonym zakładzie karnym

• Osoba poddawana jest rygorom regulaminu więziennego

• Ograniczenie dostępu i kontaktów osobom spoza zakładu karnego

Obowiązki skazanego:

• Obowiązek pracy

• Obowiązek nauki

• Obowiązek poszanowania porządku w zakładzie pracy

Podział na dorosłych

P- kare odbywa po raz pierwszy

• P1 - powyżej 3 lat

• P2 - skazani na kare łagodniejszą

PW - przestępca wielokrotny

• PW 1 - skazani więcej niż po raz 3, skazany z pobudek (np. gwałtu)

• PW 2 - przestępcy pozostałych kategorii

PA - przestępca antypaństwowy

Podział na młodocianych (17-21 lat)

PM - młodociany odbywający karę po raz pierwszy

PW - młodociany odbywający karę, co najmniej po raz drugi

PA - młodociany antypaństwowy

P - pierwszy raz karany

• P1 - odbywa karę w rygorze zaostrzonym

• P2 - odbywa karę w rygorze podstawowym

• P3 - odbywa karę w rygorze złagodzonym

M - młodociany

• M1 - odbywa karę w rygorze zaostrzonym

• M2 - odbywa karę w rygorze podstawowym

• M3 - odbywa karę w rygorze złagodzonym

R - recydywiści

• R1 - odbywa karę w rygorze surowym

• R2 - odbywa karę w rygorze zaostrzonym

• R3 - odbywa karę w rygorze podstawowym

Podkultura więzienna

• Akceptacja norm i zasad ułatwiających akceptowanie siebie jako przestępcy

• Siła fizyczna

• Zuchwałość

• Spryt

• Umiejętność wprowadzania w błąd otoczenia

• Pogarda wobec uczciwych obywateli

• Zły stosunek do policji i służb mundurowych

• Lojalność i szacunek do swoich kolegów

• Przywódcami zostają homoseksualiści i psychopaci

• Reguły

• Wzmocnienie własnego ja

• Podkreślanie swoich walorów przestępczych

• Pokazywanie wrogości do ludzi nie należących do grupy

• Tatuaże

Normy moralne

Wykolejenie obyczajowe

Normy prawne

Wykolejenie przestępcze

Wykolejenie

Obyczajowo - przestępcze

Wykolejenie

Przestępczo - Obyczajowe

Wykolejenie społeczne

Wg Czapówa

Czynność (rozmowa)

Antropotechnika

(psychotechnika, socjotechnika)

Kulturotechnika

(np. czytanie tekstu literackiego)

Osoba

Cele atrakcyjne

---