Nauka jest społecznym procesem, którego rezultatem sa teorie naukowe, dotyczące poszczególnych dziedzin rzeczywistości, możliwe do osiągnięcia w danym etapie rozwoju historycznego. Obejmuje układ uzasadnionych twierdzeń i hipotez wraz z podaniem metod i technik, które prowadza do ich sformułowania i zweryfikowania. Warunkiem rozwoju nauki jest poznanie.
Poznanie to podstawowa aktywność człowieka, która oznacza dążenie do wyniku czynności poznania.
3 wymiary poznania: Poznanie - świata przyrody i świata społecznego, samego siebie, innych ludzi.
Proces naukowego poznawania świata:
1. Obserwacja.
2. Rejestracja wyników obserwacji.
3. Uogólnianie hipotezy.
4. Weryfikacja hipotezy.
5. Formułowanie twierdzeń.
6. Praktyka.
Nurty pedagogiki
- eksperymentalna (nauczyciel podejmował badania, aby jak najlepiej poznać swoich uczniów)
- humanistyczna, na gruncie, której powstała:
a) ped. Kultury, (aby poznać człowieka, trzeba poznać jego historię, kulturę)
b) ped. Personalistyczna (na najwyższym miejscu jest osoba, człowiek)
- antypedagogika (wychowanie jako ograniczanie wolności człowieka)
Geneza pedagogiki społecznej na świecie Początek pedagogiki społecznej przypada na połowę XIX wieku. Od XIX wieku możemy mówić o pedagogice, jako dyscyplinie naukowej, o dydaktyce, teorii wychowania i historii wychowania. W Polsce wykształciła się na przełomie XIX/ XX wieku .Powstała na bazie socjologizmu, który ujmuje człowieka jako wytwór życia społecznego. Przedstawiciele: E. Durkheim, A. Comte, F. Znaniecki. Twórca pedagogiki społecznej jest A. Diesterweg, w 1834 roku po raz pierwszy używa sformułowania pedagogika społeczna w swojej książce „Przewodnik do kształcenia nauczycieli niemieckich”. Propaguje, przyczynia się do rozwoju pedagogiki społecznej. W Polsce twórczyni pedagogiki społecznej - to Helena Radlińska. A. Kamieński i R. Wroczyński, S. Karpowicz, L. Krzywicki, K. Korniłowicz. Pedagogika społeczna jest subdyscypliną pedagogiki, jest ogromnym działem pedagogiki zajmującym się problemami społecznymi. Pedagogika społeczna skupia się na wszelkich problemach, które związane są z wychowaniem, ale uwarunkowanym środowiskowo, tzn. bada i wyjaśnia warunki wychowania, nurty, trudności, problemy wychowawcze w aspekcie społecznym, w trosce o zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka, bez względu na kryteria wiekowe i w różnorodnych sytuacjach życiowych (życiowych szkole, pracy, czasie wolnym). Pedagogika społeczna jest łącznikiem między naukami o wychowaniu, ale też naukami o społeczeństwie i kulturze.
W pedagogice społecznej wyróżniamy działy, które wprowadziła A. Radlińska:
1. Teoria pracy społecznej, rozpoznawanie warunków, warunków, których zachodzi potrzeba ratownictwa, opieki, pomocy, zabezpieczenia, odnajdowania sił ludzkich, organizowania ich w celach twórczości życiowej.
2. Historie pracy społecznej i oświatowej, poszukiwanie czynników, przemian społecznych.
3. Teorie pracy kulturalno- społecznej, obejmuje zagadnienia potrzeb, w zakresie kultury duchowej i możliwości jej zaspokajania.
Przedmiot zainteresowań ped. społ. - człowiek i jego wychowanie. Wszystko to, co będzie związane z wychowaniem. Jest nauką prakseologiczna. Usiłuje badać rzeczywistość społeczną, a realizuje to w celu stworzenia możliwości przekształcania, projektowania, ulepszania rzeczywistości, aby optymalizować wychowanie.
Funkcje pedagogiki społecznej
1.Odczytywanie problemów życiowych jednostek i grup społecznych i kształtowanie wrażliwości na te problemy.
2.Podejmowanie prób coraz lepszego rozumienia relacji człowiek - środowisko.
3.Budowanie teorii w celu rozwiązywania problemów społecznych.
4.Niesienie pomocy ludziom potrzebującym wsparcia w rozmaitych sytuacjach życiowych.
Funkcje szczegółowe:
-diagnostyczna
- doradcza
- profilaktyczna
- kompensacyjna
- opiniotwórcza
- teoriotwórcza
Zadania pedagogiki
1.Pomoc jednostce
2.Wspomaganie grupy
3.Przekształcanie środowiska
Pojęcia w ped. społecznej:
1) Środowisko - jest to krąg ludzi, rzeczy i stosunków interpretujących otaczających człowieka w życiu indywidualnym i zbiorowym. To zespół czynników, które determinują rozwój człowieka i współwyznaczających wychowanie, np.
a)Środowisko naturalne - fauna i flora.
b)Środowisko społeczne - gęstość zaludnienia, specyfika środowiska relacje pomiędzy grupami wiekowymi.
c)Środowisko kulturowe - tradycje, zwyczaje, obyczaje, dzieła literackie.
2 )Wychowanie- wychowywać oznacza realizować w swoim środowisku zadania indywidualne, grupowe, instytucjonalne, zmierzające do ulepszania tego, co jest w imię przyjętych wartości i celów w atmosferze tworzenia warunków do realizacji sprawiedliwości społecznej.
a) jako proces - mamy na myśli system działań prowadzących do określonych rezultatów
b) jako rezultat - zespól ukształtowanych cech.
2 rodzaje oddziaływań (wychowanie jako proces):
- mające na celu realizacje danego wzoru wychowania np. szkoła.
- wpływy środowiskowe
a)zamierzone i celowe
b)niezamierzone w żywiołowe
3) Środowisko wychowawcze - jest to całokształt wpływów i bodźców środowiskowych, zarówno celowo zorganizowanych albo samorzutnych( szkoła, kościół, dom kultury itp.)
Pedagogika społeczna, jako nauka stosowana - wytwarza przesłanki do formowania wskazań dla działalności praktycznej lub formuje ogólne zasady działania w zakresie społeczno - pedagogicznym:
- element opisowy
- prakseologiczna funkcja pedagogiki, badanie możliwości przekształcania środowiska z punktu widzenia pomocy ludziom w rozwoju oraz poszukiwanie przesłanek do działań przekształcających.
- podmiotowe przekształcanie środowiska za sprawa sil tego środowiska, wg wartości pozytywnych, przezywanych, uznawanych, do których aspiruje środowisko.
- element prakseologiczny
CELOWOŚĆ:
1) poszukiwanie uzasadnienia, dlaczego to cos powinno być zrealizowane
2) poszukiwanie optymalnych środków do realizacji powinności
a) jak być może
b) w jaki sposób może być robiona
c) w jakich warunkach może być robione, aby osiągnąć stan, do którego dąży podmiot
Praksja = przedmiot badań
- siły ludzkie i społeczne
- ogólne cele działania, wartości i normy aksjologiczne
- warunki działania
- sposoby działania
- środki działania
- podmiot działający
- wyniki działania
WZORZEC: Model informacyjnego przygotowania pierwowzoru działań lub ich wytworu za pomocą dostępnych norm skorygowanych wskaźnikami możliwości ich realizacji i realizacji danej czasoprzestrzeni.
PRZEKSZTAŁCANIE ŚRODOWISKA: Eksploracja, diagnoza, działania praktyczne w oparciu ogniwa:
- wartości pozytywne
- potrzeby ludzkie
- potencjał ludzki
- podmiotowość działań społeczno - edukacyjnych
Działania ochronne wspomagające i pobudzające rozwój człowieka
1.W aspekcie biologicznym:
- pielęgnowanie
- wyrównywanie ubytków organizmu
- pobudzanie rozwoju przez stwarzanie warunków środowiskowych
2 .W aspekcie społecznym:
- modyfikacja środowiska
- pomoc w wyborze kręgów, grup społecznych
3. W aspekcie kulturalnym:
- nasycanie obszaru społecznego wartościami pozytywnymi
- inspirowanie i wskazywanie wartości
- uczenie wyboru aksjologicznego.
Wkład HELENY RADLIŃSKIEJ w rozwój pedagogiki społecznej:
- Formułuje pojecie wychowania. Definiuje je jako wyzwalanie sił człowieka poprzez twórczość, przeciwstawia się przymusowi w wychowaniu.
- Wychowanie to służba nieznanemu. Celem nadrzędnym będzie wspomaganie sił, człowiekowi, ułatwianie jego wzrastania w środowisko, wprowadzanie w wartości kulturowe i społeczne.
- Mówi, ze w wychowaniu obowiązują relacje podmiotowe, wprowadza pojecie melioracji.
- Wprowadza pojecie sił ludzkich - to jest mechanizm, który dynamizuje życie, ukierunkowuje człowieka na przekaz wartości i na rozwój.
- Wprowadziła do pedagogiki społecznej pojęcia środowiska. Odróżniła pojecie środowiska od otoczenia.
- Na gruncie pedagogiki społecznej wyróżniła 3 podstawowe rodzaje działań: opiekę, ratownictwo, pomoc
ALEKSANDER KAMIŃSKI
- wychowywać powinna nie tylko szkoła, ale także inna instytucja.
- Wyróżnił 3 typy oddziaływań wychowawczych: A) kontakty indywidualne, B) wychowanie zespołowe, C) wychowanie poprzez ulepszanie środowiska siłami tego środowiska
Wyróżnił także 3 metody pracy społeczno - wychowawczej analogicznej do oddziaływań wychowawczych:
a)metoda indywidualnych przypadków
b)praca zespołowa, grupowa
c) organizacja społeczności lokalnej
- Wprowadził pojecie Filtr wychowawczy (analogicznie do pojęcia melioracji H. Radlińskiej).
- Wyróżnia: środowisko życia, środowisko naturalne, środowisko wychowawcze
RYSZARD WROCZYŃSKI
Kontynuował poglądy Heleny Radlińskiej. Proponował żeby łączyć edukacje moralna z edukacja fizyczna.
RODZINA - jest grupa naturalna oparta na związkach krwi, małżeństwa lub adopcji. Jest ona grupa o charakterze wspólnoty, której podstawowa funkcja jest utrzymywanie ciągłości biologicznej społeczeństwa. (Z. Zaborowski)
Stosunki decydujące o powstaniu i istnieniu rodziny
1.Małżeństwo
2.Pokrewieństwo (rzeczywiste lub zastępcze - adopcja)
A)Pokrewieństwo w linii prostej.
B)Pokrewieństwo w linii zstępnej: rodzice, dzieci, wnuki.
C)Pokrewieństwo w linii bocznej: rodzeństwo, ciotki, wujkowie.
Ze względu na stopień pokrewieństwa osób wchodzących w skład rodziny, wyróżnia się następujące formy życia rodzinnego:
1.Rodzina dwupokoleniowa (mała, podstawowa) - rodzice - dzieci
2.Rodzina trójpokoleniowa
3.Rodzina rozszerzona
Rodzina
- Może się w niej urodzić lub stać się jej członkiem przez zawarcie małżeństwa.
- Rodzina to grupa mała, pierwotna i raczej nieformalna.
- Funkcjonuje dzięki długotrwałej więzi emocjonalnej.
Strukturę rodziny Określa liczba i rodzaj pokrewieństwa członków rodziny, układ ich pozycji i ról społecznych, przestrzenne ich usytuowanie, siła więzi instytucjonalnych.
Czynniki wpływające na kształtowaniu współczesnej rodziny
- uwarunkowania materialne
- uprzemysłowienie
- urbanizacja
- postęp techniczny
- ruchliwość geograficzna (migracje)
- społeczna egalitaryzacja
- robotyzacja, automatyzacja
- starzenie się społeczeństwa
Funkcje rodziny Pojecie funkcji rodziny obejmującej cele, do których zmienia życie i działalność rodzinna oraz zadania, jakie pełni rodzina na rzecz swoich członków zaspokajając ich potrzeby. (F. Adamski)
M. Ziemska wyróżnia następujące funkcje rodziny
- prokreacyjna
- produkcyjna
- usługowo - opiekuńcza
- socjalizacyjna
- psycho- higieniczna.
- rekreacyjna
- kulturowa
-usługowa
F. Adamski wyróżnia:
1) F. Instytucjonalna - przypisuje rodzinie traktując ja jak instytucje.
- f. Prokreacyjna
- f. Ekonomiczna
- f. Opiekuńcza
- f. Socjalizacyjna
-f. Stratyfikacyjna
- f. Integracyjna
2) F. Osobowe, mówiąc o rodzinie jako o grupie
- f. Małżeńskie
- f. Rodzicielskie
- f. Braterskie
Ze względu na trwałość funkcji, autor wyróżnia funkcje:
- f. Pierwszorzędne: socjalizacyjna i miłość
- f. Drugorzędne: pozostałe
Konkubinatu nie uznaje się za rodzinę!!!!!
Kierunki zmiany rodziny;
-model rodziny 2 + 1
- więcej rozwodów
- autonomia członków rodziny, niezależność
- zmierzanie do samorealizacji
- egalitaryzacja
- maleje spójność i integracja rodziny
- następuje patologizacja społeczna i psychospołeczna.
Zmiany funkcji rodziny
- prokreacyjna na rzecz seksualnej (wzrasta ilość kontaktów poza małżeńskich, liczy się jakość przeżywanych przeżyć bez ponoszenia konsekwencji)
- Funkcja ekonomiczna( rodzice pracują w 50% na rodzinę 50 na siebie)
- kontrolna( duża autonomia rodziny)
- socjalizacyjno-wychowawcza (rozluźnienie więzi, wzrost brutalizacji, wzrost patologizacji)
- kulturalna(zmiany w zwyczajach)
- emocjonalno- ekspresywna(wzrost roli miłości ale bez odpowiedzialności, coraz rzadziej można liczyć na środowisko)
SZKOŁA to:
- wszyscy pracownicy szkoły + uczniowie
- program nauczania
- budynek wyposażenie, sprzęt
Klasa - jest to grupa formalna, utworzona w szkole, która realizuje określony program.
Funkcje szkoły:
- wychowawcza
- dydaktyczna
- opiekuńcza
- środowiskowa
Zadania szkoły: Najważniejszym zadaniem szkoły jest wszechstronny rozwój ucznia. Szkoła ma kształcić, wychowywać, umożliwiać uczniom pogłębianie swojej wiedzy, ma dawać uczniom warunki do ich rozwoju.
Problemy uczniów:
-niepowodzenia szkolne i nie nadążanie z materiałem
-problem podporządkowania się wymogom nauczyciela
-trudności w wchodzeniu w relacje interpersonalne
-problem adaptacji i akceptacji
-problem ucznia nieśmiałego
Działania szkoły podejmowane w związku z problemami uczniów:
-dostosowanie treści do możliwości dziecka
-nauczyciel ma stymulować ucznia
-nie przedmiotowe traktowanie
-duże możliwości wyboru dziecka
GRUPA RÓWIEŚNICZA- organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną - wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.
Typy grup rówieśniczych
Grupy rówieśnicze dzielą się na:
1)grupy nieformalne, powstające spontanicznie
2)grupy formalne, np. klasy szkolne, zrzeszenia czy związki młodzieży
Opierając się na właściwościach rozwojowych dzieci i młodzieży, możemy wyróżnić następujące rodzaje grup rówieśniczych:
1)zabawowe grupy dziecięce, bandy
2)paczki młodzieżowe
3)dewiacyjne grupy młodzieżowe (bandy przestępczy, gangi)
Struktura grupy:
-struktura władzy - powiązanie określonych pozycji stosunkami władzy i podporządkowania się
-struktura socjometryczna - obrazująca stosunki między określonymi członkami, zdeterminowanymi głównie ich osobistymi walorami, np. stosunki akceptacji, lubienia się czy odrzucenia
-struktura komunikowania się - stosunki charakteryzuje ilość przekazywanych informacji oraz ilość kanałów informacyjnych, które łączą poszczególne pozycje
-struktura awansu - zróżnicowanie członków grupy ze względu na zajmowaną w niej pozycję
ŚRODOWISKO LOKALNE mała ojczyzna, habitat, wspólnota, społeczność, lokalna przestrzeń życia (osiedle, wieś, obszar geogr.) Środowiskiem lokalnym nazywamy zbiór ludzi zamieszkujących niewielkie terytorium oraz stworzoną przez nich kulturę, stosunki społeczne i otoczenie przyrodniczo-materialne. Składnikami środowiska lokalnego są wspólne instytucje, symbole i wartości. Cechami tego środowiska są poczucie odrębności i izolacji, jednolitości zawodowej i ekonomicznej, tożsamości etnicznej i kulturowej.
CECHY ŚROD LOK:
1)wyraźne granice terytorialne,
2)występują grupy o char wspólnotowym, świadome swej przynależności,
3)występuje poczucie jedności i wspólne działanie w przypadku zagrożeń,
4)istnieje system kontroli społecznej,
5)funkcjonują jawne siły społeczne,
6)siec stosunków rzeczowych i osobowych nie ingeruje w sferę życia prywatnego
CELE ZADANIA SRODOWISKA LOKALNEGO :
1)przybliżenie humanistyczno- uniwersalnych, chrześcijańskich, narodowych, regionalnych itd. wartości,
2)optymalne zaspokajanie potrzeb wyższych społeczno-kulturalnych,
3)tworzenie sprzyjających warunków dzieciom, młodzi i dorosłym doprawiania i rozwijania aktywności intelektualnej, opiekuńczej,
4)wspieranie i wzmacnianie rodziny jako środowiska społeczno-wychowawczego
5)przekształcanie i modernizacja środowiska lokalnego
FUNKCJECJE ŚRODOWISKA:
1)edukacyjno- intelektualna,
2)integracyjno regulującą,
3)pomocniczo opiekuńcza,
4)rekreacyjna
DIOGNOZA- rozpoznanie określonego stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów oraz w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.
Diagnostyczna funkcja pedagogiki - budowanie teorii i praktyki pedagogicznej.
Poznanie diagnostyczne - opis możliwie wielostronnych cech i objawów badanego zjawiska (stanu rzeczy), uzyskany w drodze obserwacji, badan specjalnych, eksperymentów, które maja na celu zebranie danych dotyczących badanego przedmiotu i jego otoczenia. Stanowią one podstawę dalszych rozumowań prowadzących do diagnozy.
PELNA DIAGNOZA = doświadczenie + rozumowanie + intuicja !!!!!!
Etapy w diagnozie pedagogicznej
1.Określenie celu diagnozy
2.Dokonanie opisu zjawisk (d. opisowa)
3.Postawienie diagnozy genetycznej
4.Określenie, dokąd doprowadziłaby sytuacja w razie nierozpoznania interesującego nas zjawiska oraz prognozowania
Funkcje diagnozy pedagogicznej
1.Stanowi punkt wyjścia przy projektowaniu działań pedagogicznych
2.Pozwala na systematyczna kontrole przebiegu działań wychowawczych i dydaktycznych
3.Służy ocenie wyników działalności pedagogicznej umożliwia ich kontrole i korektę
Zadania diagnozy pedagogicznej
1.usuwanie zakłóceń procesu wychowawczego
2.profilaktyka
3.prognoza
4.optymalizacja procesu wychowawczego
Trudności w stawianiu diagnoz
1.Brak wiedzy o zjawiskach pedagogicznych i psychologicznych
2.Brak narzędzi i technik badawczych
3.Brak treningu w tym zakresie
Systematyka cech diagnozowanych przedmiotów
Cechy:
- stale i niestale
- ewoluujące
- dynamiczne i statyczne
- typowe i nietypowe
- istotne i nieistotne
- podstawowe i pochodne
- specyficzne i niespecyficzne
- genetyczne i aktualne
- strukturalne i funkcjonalne
- całościowe i lokalne
- naturalne i wywołane
- podmiotowe i przedmiotowe
DIAGNOZA W BADANIACH I PROJEKTOWANIE PEDAGOGICZNE Pedagogika jako dyscyplina empiryczna stwarza szczególnie pole badaniom diagnostycznym. Można ją nazwać teorią projektowania czynności wychowawczych, a głównymi jej cechami uzasadniającymi takie sformułowanie są czynności diagnostyczne i projektanckie. Jedną z głównych cech tej dyscypliny jako praktycznej i stosowanej nauki empirycznej jest rodzaj pytań, jaki stawia. Zazwyczaj trzeba udzielić odpowiedzi na pytanie, co należy uczynić, aby było właśnie tak. Odpowiedź na takie pytanie występuje w postaci dyrektyw działania, którym towarzyszy uzasadnienie w postaci tzw. podstaw teoretycznych tych dyrektyw. Powyższe sformułowanie w sposób uproszczony wyjaśnia, co to znaczy, że pedagogika zajmuje się teorią projektowania czynności wychowawczych. Diagnoza stosowana w działalności praktycznej w odróżnieniu od diagnozy stosowanej w badaniach naukowych jest praktyczna, realizacyjna i decyzyjna. Główną jej cechą jest przeprowadzenie w ścisłym związku z projektowaniem pedagogicznym i z myślą o uzyskaniu podstawy do decyzji pedagogicznej.
PROJEKTOWANIE - zespół czynności, które wymagają wiedzy o zależnościach (w oparciu o badania własne i badania dyscyplin współdziałających) służące projektowaniu pedagogicznemu. W projektowaniu pedagogicznym szczególnie wyraźnie występuje praktyczny problem wykonalności dyrektywy i inny związany z nim w działalności zależności między metodą działania a skutkami (rezultatami w pracy pedagogicznej). W procedurze projektowania konieczne jest uwzględnienie sprawy wykonalności wzorca. Nieraz nie potrafimy zlikwidować problemu, chociaż znamy skutki, które je powodują np. przestępczość. Dużą rolę w likwidacji problemu będzie miało zastosowanie odpowiednich metod działania, które oprócz oddziaływania indywiduum, będą oddziaływać również na grupę (metoda grupowa) i środowisko (metoda środowiskowa). Zespolenie tych trzech metod działania następuje z jednoczesnym zastosowaniem trzech rodzajów diagnoz: osobniczej, grup, środowiskowej.
DIAGNOZA ŚRODOWISKOWA
Diagnoza środowiskowa bada proces wychowania, pewne składniki wychowawcze z punktu widzenia potrzeb wychowawczych, opiekuńczych socjalnych, bada elementy czynne wychowawczo, zasoby wychowania , potencjał indywidualny i społeczny, siły psychofizyczne i społeczne, kulturowe, wartości potencjalne i funkcjonujące ideały i inspiracje. Cechą diagnozy środowiskowej jest selektywne badanie. Wykrywanie i analizowanie zależności między faktami i zjawiskami oraz ustalanie dominujących wpływów środowiska na proces wychowania. Diagnozę środowiskową można określić jako diagnozę elementów środowiska czynnych pedagogicznych. Diagnozie środowiskowej podlegają środowisko materialne, wzory osobowe, organizacja życia. Przedmiotem jej są czynniki wysoko prognostyczne. Jest 2 rodzaje czynników diagnostycznych: grupa warunków organizacyjnych i rzeczowych.
Skład diagnozy środowiskowej:
1. diagnoza elementów osobowości (diagnoza psychologiczna)
2. diagnoza grupy czynników środowiskowych tj.:
a) środowisko materialne (rzeczy łącznie z przyrodą)
b) wzory osobowe (ludzkie)
c) organizacja życia
Rodzaje składników diagnostycznych wg kryterium prakseologii:
1. grupa warunków rzeczowych
2. grupa warunków organizacyjnych
Składniki można sklasyfikować w dwóch pod grupach w zależności czy warunkują proces wychowania w sposób:
a) bezpośredni np. organizacja życia rodzinnego, więź między wychowankiem a wychowawcą, organizacje procesów wychowawczych w skali mikro.
b) pośredni - niezależne od wychowawcy - składnik natury organizacyjnej, koncepcja i realizacja nadzoru pedagogicznego, polityka oświatowa.
Czynniki podlegające diagnozie:
1. Materialne - siec określonych instytucji i urządzeń w środowisku, warunki osadnicze, komunikacyjne, geologiczno - przyrodnicze, stan społecznych i indywidualnych zabezpieczeń socjalnych i siec usług.
2. Psychopedagogiczne - to rodzaj więzi emocjonalnych. Emocjonalnych placówce opiekuńczej, formy pracy w instytucji kulturowej, możliwości realizacji funkcji opiekuńczej poza szkolną, działalność świetlicy osiedlowej, kultura pedagogiczna rodziców, klasyfikacje nauczycieli, efektywność pracy organizacji młodzieżowych.
3. Społeczno - kulturowe - kultura stosunków międzyludzkich w konkretnej instytucji, postawy rodziców wobec szkoły, zwyczaje i obrzędy istniejące w środowisku, typy więzi sąsiedzkich, funkcje kontroli społecznej w miejscu zamieszkania w formie twórczości artystycznej, postawy wobec ludzi niepełnosprawnych, typ uczestnictwa w życiu kulturalnym.
4. Organizacja życia w środowisku - zagadnienie koordynacji życia kulturowego, istnienie i funkcjonowanie różnych form pozarządowych, akcje społeczne na rzecz osiedla, różnorodne przejawy działalności sił społecznych, funkcjonowanie służby zdrowia i opieki społecznej.
METODA DIAGNOZY Wszelkie racjonalnie uzasadnione sposoby postępowania diagnostycznego, obejmujące:
- zaplanowanie toku diagnostycznego,
- konstruowanie,
-dobór oraz zastosowanie technik zebrania i opisu cech badanego przedmiotu,
- rozumowanie diagnostyczne łączenie z weryfikacja diagnozy,
-czynności prognostyczne, całościowa ostateczna
- ocenę wyników postępowania pedagogicznego.
Układ typów diagnozy cząstkowej
- klasyfikacyjna lub typologiczna = przyporządkowująca
- genetyczna (kauzalna)
- znaczeniowa (celowościowa)
- fazy
- prognostyczna
Diagnoza klasyfikacyjna polega na zaklasyfikowaniu przedmiotu diagnozy (np. zachowanie i jego cechy) do określonych typów przedmiotów (= rodzaje zachowań).
Diagnoza typologiczna pozwala na opis cech przedmiotów, polega na tym samym co klasyfikacyjna.
W metodzie genetycznej występują trzy rodzaje ciągów:
- strukturalny (F1 - F2 - F3 - F4 - F5 - F…) - dotyczy budowy przedmiotu.
- funkcjonalny (O1 - O2 - O3 - O4 - O5 - O…) - dotyczy funkcjonowania.
- kauzalny ( P1 - N1, P2 - N2, P3 - N3, P4 - …) - dotyczy przyczyn i skutków oraz wyjaśnianie genezy danego stanu rzeczy.
Metoda Znaczenia ( jak braknie jednego czynniki inne przejmują jego funkcje)
U = f ( A, B, C, D, E, F…N)
U = f ( A1, B1, C1, D1, E1, F1…N)
U - układ np. rodzina
f - funkcja np. rodziny
A, B, C - człony układu, np. mama, tata, itd.
Metoda diagnozy fazy
F1 - F2 - F3 - F4 - F5 - F6 (ustalenie fazy diagnozy zjawiska)
Metoda prognostyczna(przewidywanie przebiegu zjawisk, ustalenie fazy przyszłej)
K - L w To
W To - L
Diagnoza pedagogiczna w aspekcie etycznym:
-dokładna
-obiektywny obraz rzeczywistości
-rzetelna- właściwe odczytanie sygnałów, w razie niepewności zwrócenie się o pomoc do innych osób
-bez narzucania odpowiedzi
-stworzenie obiektywnych, swobodnych warunków do badania osoby.
-odpowiedzialność moralna za wyniki badania
-niesienie pomocy badanym ludziom
-zaufanie, poufność, współpraca,
-tajemnica zawodowa
-nakaz by w trakcie badania nie prowokować do czynności zakazanych
-bronić przed podmiotowym traktowaniem badanej osoby
Marginalizacja społeczna - odsuwanie z różnych względów:
- ograniczenie praw
- naruszenie równości społecznej
2 POWODY MARGINALIZACJI sprawiające że zjawisko to nabiera powagi:
1) zasięg i liczebność grup społecznych dotkniętych marginalizacją ciągle wzrasta;
2) stopień upośledzenia ludzi mierzymy dystansem między elitami, kapitałem oraz sytuacją socjalną, dystans ten nabrał już groteskowych rozmiarów
Sfera ubóstwa w Polsce, obejmowała dotychczas 2 grupy:
1) ludzie z marginesu społ. (UBÓSTWO ZAWINIONE): alkoholicy, narkomani, rodziny upośledzone, wielodzietne, rozbite;
2) ubóstwo niezawinione : emeryci, renciści, rodziny niepełne, rolnicy
Obecnie doszła jeszcze jedna grupa 3) BEZROBOTNI
ZAGROŻENIE BIEDĄ WYWOŁUJE WŚRÓD SPOŁ POLSKIEGO 4 TYPY POSTAW:
1)stan bezradności wobec zagrożenia biedą - charakterystyczny dla ludzi którzy maja niski dochód, żyją na kredyt, nie maja odpowiednich kwalifikacji;
2) postawa na przetrwanie biedy, nieaktywna;
3) brak poczucia zagrożenia biedą przy świadomości obniżenia swojej pozycji materialnej;
4) postawa „nie boje się biedy jestem spokojny o swój byt materialny” - optymizm
CZŁWOIEK W SYTUACJI BEZROBOCIA:
Bezrobocie załamuje realizacje funkcji rodziny:
- ekonomiczno - konsumpcyjne (polega na niemożności zaspokojeniu podstawowych potrzeb materialnych )
-opiekuńczo-wychowawcza (rodzice nie są w stanie zapewnić dziecku odpowiedniego rozwoju psychicznego, zapewnić mu wykształcenia i odpowiednich warunków wychowania)
- emocjonalno-ekspresyjna (pozycja bezrobotnego w rodzinie zmienia się, traci autorytet, źle układają się jego relacje z małżonkiem, rodzice nie są wstanie zapewnić dziecku poczucia bezpieczeństwa)
-socjalizacyjna (bezrobocie negatywnie wpływa na funkcjonowanie dziecka w społeczeństwie)
- prokreacyjna (młodzi ludzie nie decydują się na dziecko ponieważ nie są w stanie go utrzymać)
W sytuacji bezrobocia często występuje zaburzenie zdrowia, destabilizacja życia rodzinnego, kryzys tożsamości, zaburzenie struktury czasu(nie gospodarują sobie życia),ograniczenie kontaktów społecznych.
Ubóstwo
12% - żyje w skrajnej biedzie
18% - w warunkach umiarkowanego ubóstwa
18% - ubóstwo ustawowe
23% - ubóstwo subiektywne
10% - bieda utrwalona i przedłużająca się
Ubóstwo absolutne - niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, uznanych w danym okresie czasu za minimum socjalne.
Ubóstwo względne - oznacza naruszenie zasad sprawiedliwości społecznej przez istnienie nadmiernego dystansu miedzy poziomem życia poszczególnych grup społecznych.
Ubóstwo obiektywne - ocena poziomu ubóstwa dokonywana jest przez eksperta
Ubóstwo subiektywne - własny system wartościowania, oceniania własnej sytuacji materialnej.
Ubóstwo chwilowe - spowodowane jakąś chwilowa sytuacja, np. brak pracy.
Ubóstwo chroniczne - przez dłuższy okres czasu.
Ubóstwo losowe - niezależne od człowieka np. w wyniku huraganu.
Ubóstwo strukturalne - wynikające z zewnętrznych przyczyn gospodarczych.
Ustawowa granica ubóstwa dla 4 osobowej rodziny wynosi 1226 zł. Minimum socjalne dla 4 osobowej rodziny, oszacowane na poziomie 2416 zł. Dla rodziny 2 + 3 = 3003 zł. !!!!!!
Przyczyny ubóstwa:
-Wyuczona bezradność (dziedziczenie biedy).
-2/3 świata żyje w ubóstwie, 1/3 w skrajnej nędzy.
-Restrukturyzacja gospodarki.
-Masowość bezrobocia.
-Nieopłacalność pewnych gałęzi gospodarki np. rolnictwa.
-Niepełnosprawność, stan zdrowia.
-Niskie wykształcenie.
-Kwalifikacje zawodowe.
-Postawy członków rodziny, sytuacja rodzinna, np. wypadki losowe.
-Problemy ubóstwa możemy rozpatrywać w skali makro i mikro.
W skali makro - tendencja ogólno społeczne, mieszkańcy wsi i małych miasteczek, mieszkańcy biednych rejonów i terenów o wysokim bezrobociu.
W skali mikro - ludzie młodzi ze względu na wiek, niski poziom wykształcenia, rodziny wielodzietne, niepełnosprawność, dysfunkcjonalność przede wszystkim uzależnienia, podeszły wiek.
Ubóstwo w wymiarze miasto - wieś
45% osob z byłych PGR-ow zyje w skrajnym ubóstwie. W dużych miastach sa enklawy biedy.
Najuboższe województwa:
Warmińsko - mazurskie
Świętokrzyskie
Podlaskie
Kujawsko - pomorskie
Podkarpackie (ściana wschodnia)
Najniższe wskaźniki ubóstwa:
Mazowieckie
Opolskie
Lubuskie
Śląskie
Ubóstwo utrwala:
- dziedziczenie
- tworzenie enklaw biedy
- długotrwale utrzymujący się brak pracy
- niski poziom edukacji
- brak perspektyw na przyszłość
Wymiar biedy ze względu na wiek (2006rok)
18% - młodzież do 19 roku życia żyło w skrajnym ubóstwie.
28% - dzieci do 14 lat żyło w skrajnym ubóstwie.
40% - od 19 - 24 roku życia nie miało pracy
6,3% - emerytów, rencistów żyje w skrajnej biedzie.
Płeć a ubóstwo
Więcej kobiet jak mężczyzn żyje w ubóstwie
- kobiet jest więcej
- jest matka i często pozostaje bez pracy
- samotne macierzyństwo
- dużo obowiązków
Czynniki warunkujące ubóstwo wśród mężczyzn
- pasywni mężczyźni
- nadużywanie alkoholu
- nierejestrowana praca zawodowa
Ubóstwo powoduje:
- choroby serca
- choroby krążenia
- nerwice
- depresje
Specyfika polskiej biedy
- rośnie przepaść miedzy bogatymi a biednymi
- następuje segregacja biedy
- utrwalone ubóstwo w enklawach biedy
- ubóstwo wiąże się z niskim wykształceniem
- skala niedożywienia i zaniedbania potrzeb dzieci wg raportu UNESCO w 2006 roku sytuuje Polskę na najgorszej pozycji wśród krajow rozwiniętych.
W 2001 roku 61% Polaków zadeklarowało wpłatę na Wielka Orkiestrę Świątecznej Pomocy, 50% na Caritas.
Najczęściej pomagamy:
- dzieciom chorym i niepełnosprawnym
- dzieciom z domow dziecka
- dzieciom najuboższym
17 października od 1987 roku jest ustalony dniem walki z ubóstwem.
800 mln niedożywionych
1 mld nie ma dostępu do wody pitnej
114 mln dzieci w wieku szkolnym nie uczęszcza do szkoły
Walka z ubóstwem:
-przywrócenie godnych warunków życia zarówno ekonomicznych i psychologicznych
-przezwyciężanie ubóstwa: edukacja, szansa na pracę
-podnoszenie świadomości społecznej
-działalność urzędów pacy
-kluby pracy spotkania szkoleniowe i edukacyjne, zasiłki dla bezrobotnych
Skutki ubóstwa:
- pozbawienie godności
- odbieranie, wpędzanie w poczucie niskiej wartości.
AGRESJA - zamierzone działanie, podejmowane przez sprawce w celu wyrządzenia komuś szkody. Jest to działanie krótkotrwale. Sprawca i ofiara maja podobne właściwości, dlatego ofiara może się bronić.
Rodzaje agresji:
- fizyczna (bicie, popychanie, kopanie, niszczenie rzeczy, plucie)
- słowna (przezywanie, obrażanie osoby, wyśmiewanie, obraźliwe sms-y, listy, plotkowanie na czyjś temat, obgadywanie, namawianie się).
- bez kontaktu fizycznego i werbalnego (izolowanie się od grupy, obraźliwe, wrogie miny, obraźliwe wrogie gesty, manipulowanie związkiem zazdrość).
PRZEMOC - zamierzone działania skierowane przeciwko komuś lub czemuś, których celem jest uzyskanie określonego zamierzonego rezultatu.
Cechy przemocy:
-Ofiara nie może przeciwstawiać się sprawcy
-Występuje usztywnianie ról i sprawcy i ofiary
-Przemoc może przerwać ktoś z zewnątrz
-Sprawca przemocy ma większe możliwości w stosowaniu przemocy
Rodzaje przemocy:
- fizyczna
- słowna
- bez kontaktu fizycznego i werbalnego
Przyczyny agresji i przemocy w szkole:
1.Złość
- złość pasywna (jestem zły na Ciebie, nie odzywam się przez tydzień).
- złość konstruktywna (ktoś nie oddaje Ci Twoich notatek a obiecał. Mowie, co myślę).
- złość agresywna obrażanie słowne, przemoc, agresja fizyczna).
2. Zbyt duże ilości osób w grupie.
3. Zbyt duże ilości osób w małym pomieszczeniu
4. Długie jednostki lekcyjne.
5. Zbyt mała ruchliwość, szczególnie w wieku szkolnym.
6. Za mało przestrzeni.
7. Zbyt wysokie wymagania, nadmierne wymagania, co do precyzyjności wykonywanych zadań przez uczniów.
8. Ogólna aprobata zjawisk, czyli agresji i przemocy.
9. Minimalizowanie skutków
ANOREKSJA (jadłowstręt) - choroba na tle psychicznym, niejedzenie. Dzienna dawka kalorii 300.
BULIMIA- napadowe spożywanie dużych ilości jedzenia, po czym następuje głodówka.
Czynniki społeczne:
- osamotnienie
- nadmierne wymagania
- moda
- porównywanie do innych
- krytykowanie
- problemy w relacjach rodzinnych
Sygnały ostrzegawcze:
- utrata wagi
- wychudzony wygląd
- unikanie wspólnych posiłków
- ubieranie się nieadekwatne do pogody
- zakładanie kilku warstw, ubran aby ukryć chudość
- zmienność nastroju, wybuchu agresji
- zainteresowanie gotowaniem dla rodziny
- zmiana cery, wystąpienie obrzęków pod oczami
- ciągłe zimne dłonie
- omdlenia
- mówienie ze jest się grubym
- zachwalanie chudości
Skutki anoreksji:
- bezpłodność
- osteoporoza
- nadpobudliwość
- hipoglikemia
- niekorzystne zmiany w mózgu
- zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych
- na całym ciele wyrastają włoski, aby zachować termoregulacje
- uzależnienie od alkoholu, narkotyków
- popełnienie samobójstw
Skutki bulimii:
- uszkodzenie układu pokarmowego
- zatrucie środkami farmakologicznymi
- stany lękowe
- brak radości zycia
- niski poziom potasu
- uszkodzenia mięśnia sercowego
- popsute żeby
- poranione opuszki palcow
- depresja
- zaburzenia menstruacyjne
- izolowanie się
OSAMOTNIENIE to niedorozwój osobowości, sprawiający że człowiek przestrzeń swoich myśli, przeżyć i dążeń zawęża do siebie. Osamotnienie jest swoistego rodzaju chorobą nowoczesnych społeczeństw, najczęściej występującą w wielkich miastach.
Przyczyny osamotnienia i konsekwencje:
1.Ruchliwość przestrzenna i społeczna,
-anonimowość życia,
-zbiurokratyzowanie i urzeczowienie międzyludzkich kontaktów.
Konsekwencje: zrywanie więzi międzyludzkich, zagubienie tożsamości kulturowej
2.Łatwość życia- kształtuje postawę zbyt szybkiego wycofywania się ze wszystkiego co wymaga trudu i cierpliwości.
Konsekwencje: nie nawiązanie trwałych więzi z druga osobą ani rzeczami,
3.Niewłaściwie ukształtowana w dzieciństwie dyspozycja do wiązania się z drugą osobą; zbyt wczesne oddawanie dziecka pod opiekę obcych, zmieniających się osób (żłobek, dom dziecka); złe sprawowanie opieki nad dzieckiem.
Konsekwencje:
-brak umiejętności nawiązywania kontaktu z drugą osobą
-rosnąca liczba rozwodów wśród młodych
-niezadowolenie, poczucie „przegranego życia”
-alkoholizm, narkomania
-niezdolność zapewnienia bezpieczeństwa drugiej osobie
-nerwice, nowotwory.
SAMOTNOŚĆ to bolesna świadomość, że brak nam znaczących kontaktów z innymi ludźmi. Pociąga ona za sobą wrażenie wewnętrznej pustki połączonej ze smutkiem, zniechęceniem, poczuciem oddzielenia, niepokojem, któremu towarzyszy silne pragnienie, by być chcianym, komuś potrzebnym. Ludzie samotni czują się często porzuceni, niechciani, odrzuceni, nawet gdy są w wśród ludzi. Ogarnia ich poczucie braku nadziei i silne pragnienie jakiejkolwiek relacji, która uśmierzyłaby straszny ból osamotnienia nie z własnego wyboru. Nic dziwnego, że ludzie osamotnieni mają niskie poczucie własnej wartości i często żywią przekonanie: „chyba nie jestem nic wart, bo nikt nie chce ze mną być".
Chrześcijański psycholog, Craig Ellison, wyróżnił trzy typy samotności: emocjonalną, społeczną i egzystencjalną.
Samotność emocjonalna wiąże się z brakiem albo utratą Intymnej więzi psychologicznej z drugą osobą
Samotności społecznej towarzyszy poczucie braku celu, niepokoju, pustki. Człowiek odczuwa, że znajduje się na marginesie życia
Samotność egzystencjalna łączy się z poczuciem izolacji, która pojawia się wtedy, gdy człowiek oddzielony jest od Boga. Życie nie ma dla niego sensu ani celu. Taki człowiek potrzebuje głębokiej i rozwijającej się społeczności z Bogiem, najlepiej w obrębie społeczności ludzi wierzących.
Przyczyny samotności:
1)Społeczne- rozwój techniki, telewizja, migracje ludzi np.. w celach szukania pracy, urbanizacja, rozwinęła się tendencja do izolowania się.
2) Przyczyny rozwojowe. Brak poczucia przynależności, akceptacji. Nieumiejętność nabywania kontaktów międzyludzkich.
3. Przyczyny psychologiczne- niskie poczucie godności własnej, niezdolność porozumiewania się, nastawienie samoobronne, nastawienie rywalizacji, wrogość., strach.
4. Przyczyny sytuacyjne. Czasem ludzie są samotni z powodu szczególnych okoliczności, w jakich się znaleźli. Badania wykazały, że najbardziej samotne czują się osoby stanu wolnego, owdowiałe, mieszkające samotnie, starsze
5 Przyczyny duchowe ( brak Boga w życiu)
Skutki samotności
- niskie mniemanie o sobie
-poczucie braku wartości
- obniżona samoocena
- ludzie zamykają się w sobie w przekonaniu, ze nikt ich nie rozumie
- samobójstwa
- depresje
- nerwice
- uzależnienia ( alkoholizm, narkomania)
- napastliwość i agresja, łatwe wpadanie w złość
- przemoc i przestępczość, jako sposób zwrócenia na siebie uwagi
(WHO) PRZEMOC SEKSUALNA jest to wykorzystywanie dzieci dla uzyskiwanie przyjemności seksualne przez osoby dorosłe.
PEDOFILIA- każde zachowanie osoby dorosłej wobec dziecka które służy podnieceniu, zaspokojeniu własnych potrzeb seksualnych.
KAZIRODZTWO współżycie seksualne z spokrewnionymi ze sobą osób
Kazirodztwo jest niebezpieczne ponieważ;
-dziecko jest związane emocjonalnie, zależne od sprawcy
-dziecko ma utrudnioną ucieczkę od sprawcy
-jest narażone na wielokrotne wykorzystywanie seksualne
Sposoby wykorzystywania seksualnego:
1.bez kontaktu fizycznego(rozmowy o treści seksualnej)
-ekspozycja anatomii i czynności seksualnej
-podglądactwo
2.kontakty seksualne polegające na pobudzaniu intymnych części ciała
3.penetracja seksualna
4.komercyjne wykorzystanie seksualne dzieciństw
5. wykorzystanie seksualne dzieci z innymi formami przemocy
Profil pedofila sprawcy:
-dorosły człowiek z reguły wykorzystywany seksualnie w dzieciństwie
-posiada niską samoocenę
-posiada nałogi alkohol, narkotyki
-skłonność do zaburzeń nastroju
-ma problemy interpersonalne
-skłonność od zaburzeń osobowości, psychicznych, depresje
-podejmował próby samobójcze
-nie kontroluje swoich zachowań seksualnych
-w średnim wieku dobrze wykształcony
-wychowawca w placówce opiekuńczo-wychowawczej
Objawy przemocy seksualnej:
1.somatyczne;
-ciąża -choroby weneryczne -wirusy HIV-infekcje dróg moczowo-płciowych -urazy zewnętrznych narządów płciowych
-przerwanie błony dziewiczej-krwawienia z narządów-ból przy oddawaniu moczu, kału-infekcje jamy ustnej
2.psychologiczne i behawioralne:
-nadmierna erotyzacja dziecka-prowokacyjne zachowania-zabawy o charakterze seksualnym-mówienie o czynnościach seksualnych-agresja seksualna wobec rówieśników-masturbacje - obniżony nastrój
-lęk, niepokój-poczucie winy, niska samoocena-myśli samobójcze-koszmary moczenie nocne-apatia wycofanie czasami nadpobudliwość psychoruchowa i trudności w koncentracji uwagi-zachowania regresywne-picie alkoholu, narkotyzowanie się-prostytucja- zaburzenia łaknienia-problemy szkolne w nauce i kontaktach rówieśniczych-dolegliwości psychosomatyczne
Objawy:
1.poziom objawów komunikacja bezpośrednia
2.komunikacja pośrednia(rysunek zabawa)
3.ostre urazy objawowe(zaburzenia snu, moczenia nocne, bulimia, anoreksja,problemy szkolne)
4.objawy stresu chronicznego(depresja, myśli czyny samobójcze, izolacja)
Skutki wykorzystania:
-brak umiejętności w wyznaczaniu intymnych granic,
-osoba wykorzystywana seksualnie może być ofiarą przez czła życie, nie umie mówić nieadekwatne
-osoba wykorzystana wykorzystuje
-problemy z nawiązywaniem bliskich kontaktów emocjonalnych i seksualnych, albo nawiązuje kontakty patologiczne
-myśli czyny samobójcze
-skłonność do sam okaleczenia
-niskie poczucie własnej wartości
-może wystąpić amnezja lub przezywanie wielokrotne zdarzenia traumatycznego
-nawet w związkach są dotkliwie samotne
Formy pomocy:
-nie być obojętnym
-nie bagatelizować objawów
-pomoc medyczna, prawna, psychologiczna
-rozmawiać z dziećmi na temat seksualności
-uczyć asertywności
-powiadomić policję
-służyć wsparciem emocjonalnym
-pomoc udzielana wszechstronnie
Profesjonalny wywiad z dzieckiem wykorzystanym seksualnie:
warunki:
-rozmowa przeprowadzona w bezpiecznym miejscu dla dziecka
-dziecko musi się czuć bezpieczna i swobodnie
-rozmowie towarzyszy zabawa
-w trakcie rozmowy należy mówić dziecku: wierzę ci, nie jesteś winien temu co się stało, bardzo dobrze że o tym powiedziałeś, chcę ci pomóc,
-zadawać pytania otwarte
-używać języka zrozumiałego dla dziecka
-ustalić o którą część ciała chodzi
-nie przerywać dać swobodę wypowiedzi
-nie sugerować odpowiedzi
-dać szansę na zadanie pytań
-zapewnić bezpieczeństwo fizyczne
-dać prawo do milczenia
-nie obwiniać
-pozwolić na wyrażanie uczuć
-traktować dziecko normalnie
-nie powstrzymywać się przed dotykiem fizycznym, pokazać że jest dobry dotyk
Pomoc rodzinie:
-zwalczyć poczucie winy
-przekonać ze dziecko nie jest niczemu winne
-przekonać matkę że jest potrzebna dziecku
Rodzinie może pomóc:
-poradnia psychologiczno-pedagogiczna
-policja (niebieska karta)
-komitet ochrony praw dziecka
-ogólnopolskie pogotowia
-centra interwencji kryzysowej
-poradnie rodzinne
-przychodnia zdrowia
Czas wolny - czas, który pozostaje człowiekowi po wypełnieniu wszystkich obowiązków zawodowych, rodzinnych, domowych, związanych z nauka, który człowiek może przeznaczyć na zajęcia podejmowane dobrowolnie, dla spełnienia własnych zainteresowań.
Funkcje czasu wolnego:
- konstruktywne nastawienie na twórczy rozwój
- destruktywne nastawienie na ucieczkę od rzeczywistości
- obojętne
Cechy czasu wolnego:
1.Przyjemność (bez przymusu, nie z obowiązku)
2.Bezinteresowność
3.Odmienność od czynności na codzień wykonywanych
4.Spontaniczność (rozrywka)
Wychowanie do czasu wolnego - wszelkie zamierzone, celowe działanie w formie interakcji społecznych, mających na celu wywołanie w osobowości człowieka trwałych, pożądanych potrzeb dotyczących wykorzystania czasu wolnego.
Czynniki warunkujące czas wolny:
- biologiczne (stan zdrowia, sprawności)
- psychiczne (charakter, odporność psychiczna, potrzeby psychiczne, zainteresowania, uzdolnienia)
- społeczno - demograficzne (wiek, płeć, moda, wykształcenie)
- gospodarczo - ekonomiczne (dostępność, sytuacja finansowa, sprzęt rekreacyjny)
Walory czasu wolnego (cechy rekreacyjne stylu życia)
- kontakt społeczny (wspólnota)
- aktywność, samostanowienie
- odprężenie, dobre samopoczucie
- spontaniczność, autokreacja
- przyjemność, radość życia
Rekreacja, różnego rodzaju zajęcia podejmowane w czasie wolnym, dobrowolne dla przyjemności, autoekspresji, formacji własnej osobowości, odnowy i pomnażania sil psychologicznych.
- ruchowa
- twórcza
- kulturalno - rozrywkowa
- przez działalność społeczną
Walory osobnicze, a cele rekreacji: !!!!
1.Fizyczne:
- profilaktyka starości
- przedłużenie okresu sprawności fizycznej
- odprężenie fizyczne
- odnowa sil
2.Psychiczne:
- odprężenie psychiczne
- rozwój aktywności psychicznej
- poprawa samopoczucia
- kształtowanie cech psychicznych
3.Poznawczo - rozwojowe:
- atrakcyjny sposób spędzania czasu wolnego
- bezpośredni kontakt z przyroda
- poznanie własnych potrzeb
- rozwój zainteresowan
- rozwój uzdolnień i dyspozycji
4.Wychowawczo - kulturowe
- wzmacnianie więzi w grupach społecznych
- rozwój osobistej aktywności społecznej
- zaspokajanie potrzeb prestiżu
- twórcza integracja środowiska
- podnoszenie kultury życia
- nawiązywanie kontaktów społ.
- zwiększenie możliwości porozumiewania się
Funkcje czasu wolnego:
- regeneracyjna
- rozrywkowa
- rozwojowa
- kompensacyjna
- kreacyjna
- katarytyczna
- integracyjna
- adaptacyjna
- stymulatywna
- korektywna
- ekonomiczna
- społeczno - ideologiczna
- lokalizacyjna
- zarządzanie czasem
Nastawienie pozytywne:
- przyjemność
- przeciwwaga
- zbliżanie do celów
Społeczne zmiany w sferze czasu wolnego:
-rozwój nowych technologii
- rozwój infrastruktury
- urbanizacja
- podnoszenie się poziomu jakości życia
- większa możliwość udziału w różnorodnych formach środowiskowych
- większa świadomość w sferze wypoczynku
- różnica w czasie wolnym w mieście i na wsi
- uprzemysłowienie
- zmiany systemu politycznego(otwarcie granic)
- różnorodne formy wypoczynku
EDUKACJA USTAWICZNA- człowiek może i powinien rozwijać się do końca życia.
Przedstawiciele: Platon, Sokrates, Konfucjusz, Seneka, Komeński
Rozwój koncepcji k. u. trwał od XIX do 60 lat XXw. Trwał wtedy nurt kształcenia dorosłych i umasowienia edukacji.
Kidd wyróżnił 3 elementy edukacji ustawicznej:
1.edukacja pionowa (człowiek pokonuje różne szczeble edukacji zinstytucjonalizowanej)
2.pozioma (pogłębianie własnych zainteresowań w aspekcie wlasnych potrzeb,sam wyznacza zakres w którym chce się rozwijać)
3.edukacja w głąb (jeżeli czymś się zajmujemy mamy to robić dobrze, stawia na jakość edukacji)
Fundament edukacji ustawicznej obejmuje założenia filozoficzne i psychologistyczne ponieważ:
- edukacja ma przygotować ludzi do przemian (szybka adaptacja do przemian w każdym zakresie )
- przystosować ludzi do zmian
- kształtować intelekt i personalizować (rozwijać świadomość własnej osoby)
ONZ do spraw nauki kultury i oświaty UNESCO powołana w 1946 roku w celu zacieśniania współpracy międzynarodowej w dziedzinie oświaty, nauki i kultury określa zasady edukacji ustawicznej:
1.demokratyczności- powszechności edukacji
2. ciągłości- ustawiczności kształcenia, proces całościowy
3. elastyczności programowej, strukturalnej, metodycznej
Zadania i cele edukacji ustawicznej:
- utrwalanie pokoju i współpracy międzynarodowej
- ułatwianie zrozumienia problemów współczesności
- rozwijane świadomego stosunku człowieka do otaczającego środowiska
- kształtowanie postaw poszanowania różnych kultur i obyczajów
- rozwijanie i upowszechnianie form porozumiewania i solidarności w różnych grupach społecznych
- rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł wiedzy, środków masowego przekazu
- rozwijanie umiejętności uczenia się samokształcenia.
Zasady w edukacji ustawicznej:
- uwzględnianie potrzeb ludzi dorosłych
- rozwijać zainteresowania światem
- zapewnić aktywny udział w procesie oświatowym
- należy uwzględnić predyspozycje ludzi dorosłych
- należy czynić uczestników edukacji odpowiedzialnymi za siebie i za proces edukacji.
W 1971 r. powstała Międzynarodowa Komisja do spraw rozwoju edukacji, powstał Raport „Uczyć albo żyć”, który zakładał 4 obszary:
-uczyć się aby wiedzieć
-aby działać
-żyć wspólnie
-być
MENiS- „Strategie rozwoju kształcenia ustawicznego na rok 2010” Jest realizowana w Polsce. Podstawowy cel to przygotowanie wszystkich do uczenia się przez cale życie. Chodzi o to by promować aktywne postawy obywateli, które będą je wspierały w pracy. REALIZACJA STRATEGII:
-zwiększenie dostępności do kształcenia ustawicznego
-podnoszenie jakości kształcenia ustawicznego
-budowanie relacji współdziałania i partnerstwa
-wzrost inwestycji w zasoby ludzkie
-tworzenie zasobów informacyjnych w ramach kształcenia ustawicznego
-uświadomienie sobie roli kształcenia ustawicznego
ISTOTA kształcenia ustawicznego:
Istota jest intencjonalne, planowe i racjonalne oddziaływanie na rozwój człowieka na każdym etapie jego życia. Ma to być taki kierunek rozwoju, by w sposób optymalny umożliwiał kształcącemu się zajęcie właściwego miejsca w stale zmieniającej się rzeczywistości.
Wymiary kształcenia ustawicznego:
1.wymiar czasowy- oznacza integrację wysiłków edukacyjnych i wychowawczych skierowanych na człowieka we wszystkich okresach jego życia.
2.wymiar przestrzenny- integruje poczynania dydaktyczne i wychowawcze różnych instytucji i środowisk (grup rówieśniczych, szkoły, rodziny, środowiska lokalnego itd.) a także różne formy edukacji(samokształcenie, nauka szkolna, zajęcia pozalekcyjne, nauka przez prace itd.)
3.wymiar „głębi i jakości- integruje zajęcia w różnym stopniu trudności; wymaga różnej intensywności wysiłku umysłowego w dążeniu do ukształtowania własnej osobowości; zajęcia efektywne, wysoko jakościowe.
Cechy kształcenia ustawicznego:
-różnorodność organizacyjna
-organizowane przez różne instytucje(wychowane przedszkolne, szkoły, świetlice, domy artystyczne, kluby, domy kultury, kościół, rodzina, zakład pracy)
-różnorodność form edukacji(przyswajanie, utrwalanie, poszerzanie, pogłębianie różnych kwalifikacji zawodowych) inne formy: dydaktyczne, wychowawcze, artystyczne, indywidualna, zbiorowa, masowa, bezpośrednia itp.)
-wielopoziomowość edukacji(różnicowanie treści, stopnia trudności, intensywności wysiłku)
-ciągłości kształcenia(ciągłość poszczególnych zajęć)
-drożność w edukacji ustawicznej(umożliwiają przechodzenie do kształcenia na wyższym poziomie oraz n tym samym etapie w jednej formy do drugiej)
-elastyczność(formy i metody, każdy wybiera sposób który mu odpowiada)
-integralność kształcenia ustawicznego(spójność elementów edukacyjnych)
Funkcje założone kształcenia ustawicznego
-Szkoła nie jest w stanie przygotować absolwentów do życia, do przyszłej pracy w zmieniającej się społeczności. Szkoła ustawiczna przygotowuje do życia zawodowego.
-Zapoznanie z rzeczywistością polityczną, od znajomości tej zależy efektywne działanie w życiu codziennym i pracy zawodowej.
-przygotowanie do życia w zmieniającym się świecie(postęp techniczny, społeczny, organizacyjny)
-kształcenie ustawiczne dąży do wyrównania braków w wiedzy i umiejętnościach, wynikających z postępu.
-to sposób na przystosowanie człowieka do współczesnych zmian kierowanie na właściwy kierunek rozwoju
- wyposażenie w wartości być a nie mieć