Socjologia miasta

TEZY ………………..

2. Teza: Poziom dochodów, przynależność klasowa i etniczna, religia, obyczaje, czasem język

3. Teza: te cechy społeczeństwa wynikają zarówno z miejsca, jakie dana strefa zajmuje w całym miejscu organizmu, jak i z tradycji ludności napływowej

4. Teza: naturalnym stanem miasta i ludności miejskiej jest zmiana, główne procesy zachodzące w przestrzeni miejskiej to :

• Koncentracja

Naturalna tendencja do skupiania się instytucji o podobnym charakterze na określonym obszarze, np. powstawanie dzielnic handlowych, przemysłowych, mieszkaniowych.

• Centralizacja

Wtedy, gdy konkurencja jest modyfikowana p/wzajemne zależności wynikające ze współżycia tylko jednego środowiska naturalnego -> podział pracy i funkcji -> prowadzi to do wyznaczenia rozmieszczenia przestrzennego ludności i instytucji i tak w każdej społeczności lokalnej jest centrum, które przyciąga przyległe do siebie obszary i różnicuje organizuje i funkcje tych obszarów

• Segregacja

Aspekt końcowy. Jej wynikiem jest pewna jednorodność poszczególnych obszarów pod względem typu ludności, specjalizacji zawodowej, przynależności etnicznej itp.

• Inwazja

Przenikanie ludności z jednego obszaru na inny, np. przenoszenie się ludności wiejskiej do miast .

• Sukcesja.

Jeżeli proces inwazji doprowadzi do całkowitego wyparcia ludności pierwotnej i zajęcia obszaru przez ludność napływową.

5. Teza: zasadnicze procesy społeczne odbywające się w mieście są przyporządkowane określonym pkt - om przestrzeni miejskiej i można je przedstawić na mapach i diagramach.

W mieście istnieją strefy ekologiczne - R.E. PARK

Chicago - podział miasta n / strefy

1. STREFA CENTRALNA

Dzielnica biznesu, główny ośrodek administracyjno - handlowy miasta, urzędy, budynki państwowe i municypalne (miejskie), dworce, biura, ośrodki przemysłu lekkiego oraz centrum kulturalno - rozrywkowe.

2. STREFA PRZEJŚCIOWA

Mieszkańcy wyparci z I strefy

3. STREFA ROBOTNICZA

ROBOTNICY

4. STREFA PODMIEJSKA

Klasa średnia w domach jednorodzinnych + luksusowe domy elit miejskich

5. STREFA : MIGRANCI ŚWIEŻEJ DATY I LUDZIE NIE W PEŁNI WŁĄCZENI W OBIEG MIASTA

----------------------------------------------

METODY I TECHNIKI BADAWCZE

** Metody badawcze **

Metoda monograficzna

• Intensywne badanie stosunków i procesów występujących w pojedynczym przypadku

• Badacz wybiera zbiorowość lub jakiś aspekt zachowań grupowych lub zjawisk i studiuje go z możliwie wielu pkt - ów widzenia

• Próba całościowego poznania danego zagadnienia na podstawie pełnego opisu zjawisk

• Badacz wyodrębnia istotne procesy i wnioskuje o prawach działania zbiorowości.

DUALIZM ZBIOROWOŚCI TERYTORIALNEJ SPOŁECZEŃSTWA - R.E.PARK

SPOŁECZEŃSTWO LOKALNE [COMMUNITY]	SPOŁECZEŃSTWO [SOCIETY]
Poziom biotyczny rzeczywistości społecznej	Poziom społeczny i kulturowy
Poziom ten składa się z jednostek dążących do zaspokojenia potrzeb i typowych zjawisk: walka o byt, konkurencja, współpraca	CONSENSUS i solidarność dzięki komunikowaniu się i działaniom społecznym
Współpraca → chwilowa, jak w świecie zwierząt	Społeczeństwo składa się z osób, czyli takich jednostek, które zajmują tzw. miejsce moralne (status przyznany im, przez inne osoby wg określonych norm społecznyc)h

4 etapy procesu interakcji międzyludzkiej

1. konkurencja

Wytwarza równowagę gospodarczą

2. konflikt

Doprowadza do powstania porządku społecznego

3. akomodacja

Wytwarza społeczny konformizm i społeczną organizację

4. asymilacja

Wytwarza wspólną kulturę i cechy osobowości społecznej.

• PARK - pojęcie grupy wtórnej

• Czerpanie z ekologii społecznej (zjawisko społeczne) i z darwinizmu

• Cele poznawcze ekologii społecznej to:

1. opisanie czynności wpływających na lokalizację, wielkość i organizacje społeczne

2. odkrywanie zasad i czynników zawartych w zmiennych wzorach przestrzennego układu ludności, instytucjach, aspektach stosunków przestrzennej zmiany zachodzącej w społeczeństwie

3. przedstawiciele tej szkoły uważali, że w społeczności lokalnej występują II procesy PODSTAWOWE EKOLOGICZNE: KONKURENCJA I WSPÓŁPRACA

Główne procesy zachodzące w przestrzeni miejskiej

• WSPÓŁZAWODNICTWO

Rywalizacja, walka o miejsca w przestrzeni, tak jak w przyrodzie

• CENTRALIZACJA

Wtedy, gdy konkurencja jest modyfikowana p/wzajemne zależności wynikające ze współżycia tylko jednego środowiska naturalnego -> podział pracy i funkcji

-> prowadzi to do wyznaczenia rozmieszczenia przestrzennego ludności i instytucji

-> w każdej społeczności lokalnej jest centrum, które przyciąga przyległe do siebie

obszary i różnicuje organizuje i funkcje tych obszarów -> CENTRALIZACJA

• KONCENTRACJA

Naturalna tendencja do skupiania się instytucji o podobnym charakterze na określonym obszarze, np. powstawanie dzielnic handlowych, przemysłowych, mieszkaniowych.

• SEGREGACJA = selekcja

Aspekt końcowy. Jej wynikiem jest pewna jednorodność poszczególnych obszarów pod względem typu ludności, specjalizacji zawodowej, przynależności etnicznej itp.

W miastach występuje duża ruchliwość przestrzenna i społeczna -> należy wymienić procesy:

• Płynność

Ruch ludności w przestrzeni niezmieniający jej pozycji ekologicznej, np. są to wędrówki do pracy, na zakupy, po rozrywkę.

• Migracje

Zmiana położenia geograficznego z miejsca zamieszkania.

• Inwazje

Przenikanie ludności z jednego obszaru na inny, np. przenoszenie się ludności wiejskiej do miast .

• Sukcesja

Jeżeli proces inwazji doprowadzi do całkowitego wyparcia ludności pierwotnej i zajęcia obszaru przez ludność napływową.

** TECHNIKI BADAWCZE **

• wykorzystanie źródeł zastanych /źródła statystyczne, akty, itp./

• Mapy - zaznaczanie intensywności zjawisk społecznych (np. przestępczość, dzietność, ceny nieruchomości)

• wpływ środowiska NA DZIAŁANIA LUDZKIE - co było ważne w organizacji życia, planowaniu miast i osiedli; planowanie przestrzenne, urbanistyczne, co zaowocowało współpracą socjologii z architektami i urbanistami.

28.03.2009 r.

TEMAT: OSIAGNIĘCIA BADAWCZE AMERYKAŃSKIEJ SOCJOLOGI MIASTA OKRESU M/WOJENNEGO (I PÓŹNIEJSZEGO)

• r.h. lYNT „mIDLETOWN” - badał religijnoŚĆ w tym mieście; miasto mancia w stanie indiana (spełniało wymogi reprezentatywności)

1. zdobywanie środków do życia

2. wychowywanie dzieci

3. życie rodzinne

4. spędzanie czasu wolnego

5. praktyki religijnE

6. aktywnoŚĆ społeczna mieszkańców

TEMAT BADAŃ:

WPŁYW INDUSTRIALIZACJI NA ŻYCIE TRADYCYJNE MIESZKAŃCÓW AMERYKI

TECHNIKI BADAWCZE:

- OBSERWACJA UCZESTNICZĄCA,

- WYWIAD,

- ANKIETA,

- ŹRÓDŁA ZASTANE (GŁÓWNIE STATYSTYCZNE I DEMOGRAFICZNE)

Wprowadził pojęcie klasy społeczne, podzielił mieszkańców na 2 klasy społeczne:

1. Pracująca - working class

2. Przedsiębiorców - business class

1937 r. - druga książka: „MIDLETOWN NA PRZEŁOMIE” (czyt. )

Badanie wpływu kryzysu na życie mieszkańców przeciętnego miasteczka amerykańskiego;

- złożoność struktury społecznej

-odkrycie rodziny X, która kontroluje wiele sfer życia mieszkańców

- kryzys demokracji,

- nierówny podział we władzy.

NURT SOCJOLOGII KRYTYCZNEJ -> kryzys nauk społecznych niezdolnych do rozwiązywania problemów

• L.W.L. WARNER „YONKEE CITY” - miasto : Nerbury Port

• system stratyfikacji,

• problem uwarstwienia społecznego,

• podejście funkcjonalistyczne (z antropologii społecznej),

• system ( to złożona całość …),

• badanie zjawiska stabilności i integracji społecznej,

• definicja k l a s y s p o ł e c z n e j (Nie badacz stworzył system podziału społecznego, tylko stwierdził, że ludzie sami oceniają do której klasy społecznej można się zakwalifikować),

• klasa wyższa, średnia, niższa, wyższa niższa itd.,

• S.W.WRITE „SPOŁECZNOŚC ULICZNEGO NARODU”

- obserwacja uczestnicząca,

- badane w dzielnicy : akceptacja; badacz nie musiał i nie powinien udawać, że jest podobny do społeczności, którą bada,

- KSIĄŻKA: I cz. - monografia grupy młodych

II cz.- analiza struktur politycznych,

• T.D. SUTTLES

- badał dzielnicę ADAMS (Chicago): 4 grupy etniczno - masowe (imigranci pochodzenia włoskiego, meksykańskiego i portorykańskiego pochodzenia, murzyni),

- uporządkowany podział,

- kanał informacyjny m/grupami,

- każda z grup -> na innym poziomie rozwoju integracji własnej społeczności lokalnej,

- na jednym krańcu zbiorowość włoska -> najwyższy stopień zorganizowania, bardzo silne więzi społeczne,

- na przeciwległym krańcu ->słaba integracja, słabe zorganizowanie,

- Portorykańczycy i meksykanie - na środku skali-bez przenikania się społeczności.

TEMAT II: SOCJOLOGICZNE PROBLEMATYKA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ (COMMUNITY)

1. Zbiorowość terytorialna

2. Wspólnota (grupa etniczna, zawodowa, związek zawodowy).

- wyodrębnione terytorium,

- zachodzące interakcje społeczne,

- istnienie trwałej więzi m/członkami tej społeczności.

COMMUNITY graniczy z poj. populacji ekologicznej (czyli zbiorowości terytorialnej), analogicznej do skupisk roślin czy zwierząt, a drugiej strony graniczy z  …………………………………………….Czyli tworzeniem się wspólnoty, integracji wewnętrznej i solidarności mieszkańców.

• ROBERT REDFIELD

Społeczność lokalna:

- mało izolowana,

- homogeniczna,

- z silnym poczuciem grupowej solidarności,

- sposoby życia są skonwencjalizowane w spójny system, który nazywamy kulturą,

-zachowania ludzkie cechuje tradycjonalizm, spontaniczność, krytycyzm i osobisty charakter kontaktów,

- sakralne przeważa nad świeckim , t.j. magia, animizm i antropomorfizm przeważają w życiu nad zachowaniem racjonalnym.

4.04.2009 r.

TEMAT: SPOŁECZNOŚC LOKALNA - UJĘCIA TEORETYCZNO - BADAWCZE:

1. DYCHOTOMICZNE

• F. Tonnies

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA-

->> wiejska - traktowana jako wspólnota; bezpośredniość, spontaniczność kontaktów

->> miejska - zrzeszenie; dominacja przelotnych kontaktów m/ludzkich

• CH. COOLEY

PODZIAŁ NA GRUPY PIERWOTNE I WTÓRNE

• R. REDFIELD

Ujęcie dychotomiczne: skala od wiejskości do miejskości

- przechodzenie od społeczeństw wiejskich do złożonych społeczności miejskich.

2. EKOLOGICZNE

- układ i lokalizacja w ujęciu przestrzennym

• E. Barczez (czyt.) - koncepcja sfer koncentrycznych

- BADANIE SKUTKÓW WPŁYWU FIZYCZNEGO OTOCZENIA NA POPULACJE LUDZKĄ,

- ISTOTA: UJMOWANIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ W RELACJI DO WARUNKÓW GEOGRAFICZNYCH, PRZESTRZENNYCH; w tym ujęciu prawidłowości, wg których przestrzenne warunki wpływają na zachowania jednostek i zbiorowości.

3. STRUKTURALNO-FUNKCJONALNE

………………….. te elementy składowe pełnią określone funkcje na rzecz całego systemu,

- to ujęcie będzie analizować strukturę danej społeczności lokalnej, czyli elementy składowe i ich wzajemne relacje, które tworzą daną społeczność lokalną.

• MORENO - def.

• Ferdynand - def. Community

4. INTERAKCJONISTYCZNE (INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY)

- badanie interakcji m/ludzkich,

- ujęcie z perspektywy mikrosocjologicznej,

- definicja społeczności lokalnej, - KAUFMAN

- OSOBA AKTORA (WIEK, PŁEĆ, POZYCJA SPOŁECZNA, ROLA SPOŁECZNA) - JAKO AKTOR CZŁOWIEK DZIAŁA Z ZBIOROWOŚCIACH ZORGANIZOWANYCH I W SIECI NIEFORMALNYCH STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH,

- analiza autorytetu i władzy lokalnej,

- wskaźnikiem celów mieszkańców jest funkcjonowanie w niej stowarzyszeń i zrzeszeń mających za zadania rozwiązywanie problemów danej społeczności lokalnej,

- o stopniu identyfikacji świadczy odsetek osób związany ze zrzeszeniami

- w ramach ujęcia ->> podejście sieciowe : społeczność jako sieć interakcji zachodzących w danej zbiorowości, sieć powiązań m/ludźmi i zbiorowościami.

5. TEORIA DZIAŁANIA I ŚWIADOMOŚCI GRUPOWEJ.

• Teoria MAXA WEBERA

• Koncepcja DURKHEIMA : 2 TYPY SOLIDARNOŚCI

1. ORGANICZNA

2. MECHANICZNA

- poczucie wspólnotowości,

- stopień identyfikacji z miejscem zamieszkania,

- czy wśród mieszkańców jest świadomość „my”?,

- społeczność lokalna definiowana w terminach solidarności jej członków, ona formułuje podstawę wzajemnej orientacji w działaniach społeczności.

TEMAT II: PRZEMIANY SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH: ZMIERZCH CZY TRANSORMACJA?

1. TEORIA SPOŁECZEŃSTWA MASOWEGO

• w społeczeństwie wysoko uprzemysłowionym nie ma miejsca dla społeczeństw lokalnych

• popularna teoria w latach 50 i 60 -tych XX wieku

• urbanizacja prowadzi do upadku społeczności lokalnych społeczeństwa masowego

→ określony model stosunków społecznych, który charakteryzuje się tym, iż zbiory jednostek są powiązane ze sobą tylko poprzez podporządkowanie wspólnej władzy państwowej;

• w takich społecznościach większość instytucji jest tak zorganizowana, aby mieć do czynienia z agregatami ludzkimi (masami), w których uwzględnia się podobieństwo, a nie różnice m/jednostkami,

• Instytucje i organizacje formalne ukształtowane są tak, by mieć wielki masowy charakter i obsługiwać lub zrzeszać wielkie rzesze ludzi i kierować nimi w przeciwieństwie do społeczeństwa opartego na grupach lokalnych,

• Społeczeństwo masowe nie podtrzymuje struktur lokalnych i spontanicznie tworzących się form społeczności, ale przez formalne sprofesjonalizowanie instytucji i organizacji pobudza i zaspokaja potrzeby wielkich rzesz jednostek,

• W społeczeństwie masowym zanikają wiejskie społeczności lokalne, ponieważ przestaje być izolowane i samowystarczalne, zostaje podporządkowana miastu i włączona w rynek krajowy

• Jednostki, które migrują ze wsi do miast nie tworzą społeczeństwa miasta tylko uczestniczą w masowych publicznościach konsumentów

• W miejsce przynależności do społeczności lokalnej jednostka doświadcza w mieście izolacji i anonimowości

• Riesman

2. TEORIA ZAĆMIENIA

• Społeczność lokalna nie zanika jako efekt grupowy, ale zmienia strukturę i funkcję i dostosowuje się do współczesnego rozwoju, podlega procesom specjalizacji.

• WAREN: zmiany, które zachodzą da się wydobyć w 2 typach koordynacji:

PIONOWA (WERTYKALNA)	POZIOMA (HORYZONTALNA)
POLEGA NA WZROŚCIE ZALEŻNOŚCI Lokalnych organizacji, zrzeszeń i placówek od ich Central na poziomie państwowym, ogólnokrajowym	Polega na zgodnym połączeniu wszystkich organizacji zrzeszeń, placówek działających na danym terenie, zdominowana p/koordynację pionową
Dąży do realizacji celów na poziomie ogólnokrajowym I nie kieruje się interesami lokalnymi	Przywódcy lokalni są nastawieni na zaspokajanie potrzeb lokalnych

• Należy wypracować program wzmocnienia koordynacji poziomej, która jest obecnie przyćmiona przez koordynację pionową.

3. TEORIA SPOŁECZNOŚCI BEZLOKALNYCH

• Badacze zw. z interakcją symboliczną

• W współczesnym społeczeństwie miejskiej cywilizacji społeczności lokalne podlegają procesom specjalizacji i powstaje wiele różnych specjalizacji o określonych wąskich celach, które tracą swój lokalny zasięg i charakter

• Mieszkaniec miasta jest włączony w szereg społeczności i czas, który kiedyś poświęcał jednej społeczności lokalnej musi teraz rozdzielić na wiele społeczności

• Jedna społeczność lokalna ma postać wielu wyspecjalizowanych organizacji

• Kierunek przemian polega na rozpadzie dawnej wielofunkcyjnej terytorialnej społeczności lokalnej na wiele wyspecjalizowanych organizacji

4. TEORIA TRANSFORMACJI

• Zmiany społeczności lokalnych są w kategorii transformacji, przekształceń, zmian strukturalnych

• Istnieje tu przynależność do społeczeństw lokalnych -> ma to charakter uniwersalny

• Proces modernizacji i industrializacji nie likwiduje przynależności do społeczności lokalnych

• Dominacja trendu wzrostu znaczenia przynależności zawodowej, zrzeszeń, związków, które wiążą jednostkę z państwem, jednak społeczność lokalna nadal istnieje

• Stosunki sąsiedzkie w warunkach dużego miasta

• P. Ryczko : TYPY STOSUNKÓW SĄSIEDZKICH :

1. ŚWIADCZONE

2. KONWENCJONALNE

3. POINFORMACYJNE

4. SOLIDARNOŚCIOWE

5. TOWARZYSTWA PRZYJACIELSKIE

1. 25.04.2009

• P. Ryczko : TYPY STOSUNKÓW SĄSIEDZKICH :

1. ŚWIADCZONE

2. KONWENCJONALNE

3. POINFORMACYJNE

4. SOLIDARNOŚCIOWE

TOWARZYSTWA PRZYJACIELSKIE

____________________________________________________

23. 25.04.2009

TEMAT: PROCES URBANIZACJI

1. DEFINICJE GEOGRAFICZNE (DEMOGRAFICZNE)

Koncentracja ludzi w takich punktach przestrzeni, które różnią się od skupisk zamieszkiwanych przez ludność wiejska, pod względem wielkości, funkcji oraz instytucji.

2. DEFINICJE SOCJOLOGICZNE

Zakładanie istnienia specyficznego miejskiego stylu życia odmiennego od stylu życia na wsi. Te różnice są pochodną zarówno swoistych cech środowiska jak i poza rolnego zatrudnienia.

___________________________-

3 ZNACZENIA URBANIZACJI:

1. Urbanizacja jest utożsamiania z urbanizmem, czyli specyficznym systemem i sposobami życia mieszkańców miast.

2. Urbanizacja jest to wzrost liczny ludności w miastach poprzez powiększanie się tych miast i wzrost liczby tych miast.

3. Wzrost społecznej ………………. - w tym znaczeniu urbanizacja jest bliskoznaczna z terminem modernizacja czyli powstawaniem nowych technologii, wzrost złożoności podziału pracy, rozwój transportu, szybka wymiana informacji. Wszystko to powoduje, że styl życia na wsi nie różni się od stylu życia w mieście.

LOUIS WIRTH

„Urbanizm jako sposób Życia”

Miasto można definiować według 3 wskaźników:

1. Wielkość

KONSEKWENCJE:

• Przestrzenna segregacja mieszkańców, która powstaje na podstawie np. róznic masowych, społeczno - ekonomicznych

• W wielkiej masie ludzi o tak różnym pochodzeniu i przeszłości słabną więzi rodzinne oraz sąsiedzkie, w ich miejsce pojawia się współzawodnictwo i formalne mechanizmy kontroli społecznej

• Segmentalizacja stosunków społecznych - olbrzymia liczna styczności i niemożliwe jest poznanie całej osobowości drugiego człowieka a tylko pojedyncze role społeczne, jakie on pełni

• Przyjmowanie p/mieszkańców miast wysoce wyspecjalizowanych ról i wzrost większej ilości osób na wsi

• W mieście przeważają kontakty międzyludzkie bezosobowe , przelotne i powierzchowne; typowa postawa mieszkańca miasta to manifestowana rezerwa i obojętność., która chroni mieszkańca od natarczywości innych osób; inne cechy mieszkańców miast to racjonalność i wyrachowanie, np. w doborze znajomych kierują się kryterium ich przydatności i pomocy przy realizacji celów

• Zanik kontroli społecznej i zanik poczucia przynależności do grup pierwotnych nieformalnych; wywołuje to stan anomii społecznej i dezorganizację; objawia s…ę m.in. wzrostem przestępczości w porównaniu do wsi

• Niemożność zgromadzenia się mieszkańców w jednym miejscu sprawia, że informacje przekazywane są za pomocą masmediów ; jednostka nie może wyrażać bezpośrednio swoich opinii, lecz czyni to za pośrednictwem wybranych przedstawicieli

2. Gęstość i jej konsekwencje

• Wzrost ………………………i postępowanie ………………… co przekłada się na złożoność i skomplikowanie struktury społecznej

• Bliskość przestrzenna, która nie pociąga za soba bliskości w sensie społecznym

• Ostre kontrasty między bogactwem a nędza, wykształceniem a ciemnotą, porządkiem i chaosem

• Oddzielenie miejsca zamieszkania od miejsca pracy

• Poczucie zagrożenia i osamotnienia wynikające zastałej rezerwy w częstych powierzchownych kontaktach

3. Heterogeniczność (rozmaitość, dwojakość) i jej konsekwencje

• Zacieranie się ostrych podziałów klasowych przy jednoczesnym wzroście złożoności struktury społecznej

• Zmiana przynależności grupowej czeto występuje, co komplikuje miasto

! WIELOŚĆ STYLÓW ŻYCIA W MIEŚCIE


1

---