MSG

LITERATURA:

1. Budnikowski A., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006

2. Zabielski K., Finanse międzynarodowe, PWN, Warszawa

3. Krugman P.R., Obstfeld M., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWN, Warszawa 1994

4. Głuchowski J., Międzynarodowe stosunki finansowe, Warszawa 2007

5. Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, Warszawa 2001

6. Guzek M., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006

7. Latoszek E., Proczek M., Organizacje międzynarodowe, Warszawa 2001

8. Oręziak L., Euro - nowy pieniądz, Warszawa 1999

9. Górniewicz G., Zadłużenie zagraniczne. Polska a kraje rozwijające się, Akademia Bydgoska, Bydgoszcz 2002

ZAGADNIENIA:

Przy opracowywaniu zagadnień wykorzystałem treści zamieszczone w podręczniku Zabielskiego, w Wikipedii, na stronie NBP, a także na innych stronach internetowych oraz w notatkach Mileny i swoich. Miłego czytania.

1. Systemy kursowe

a) według kryterium liczebności kursów

• system kursu jednolitego - całość obrotów z za granicą odbywa się po jednym kursie. Także transakcje wymiany walut obcych na walutę krajową dokonują się po tym samym kursie

• system kursu dualnego - stosowany sporadycznie; obowiązują wówczas dwa oficjalne kursy: jeden dla obrotów handlowych, a drugi dla kapitałowych. Potrzeba ustalenia dwóch kursów zachodzi wtedy, gdy istnienie jednego kursu byłoby szkodliwe albo dla obrotów handlowych, albo dla kapitałowych

• system różnicowanych kursów walutowych - polega na ustaleniu odrębnych kursów dla poszczególnych kategorii eksportu i importu

KURS WALUTOWY RÓWNOWAGI - pojęcie używane w kilku dwóch znaczeniach:

• kiedy kurs walutowy wyrównuje popyt na waluty obce z ich podażą (wąskie ujęcie)

• taki, który zapewnia równowagę bilansu płatniczego (ujęcie szerokie)

• najwłaściwsze jest ujęcie, które określa, że kurs walutowy równowagi istnieje wtedy, gdy zapewnia on równowagę w bilansie płatniczym w dłuższym okresie (dopuszcza natomiast krótkookresowe nadwyżki i deficyty) oraz sprzyja stabilizacji i zwiększa efektywność całej gospodarki

1. Kurs walutowy- funkcje, determinanty kursu walutowego

• kurs walutowy to cena pieniądza w relacjach międzynarodowych. Na rynku wewnętrznym funkcję ceny pieniądza spełnia stopa procentowa

• kurs walutowy pełni ważne funkcje w transakcjach międzynarodowych, a także przy spłacie zagranicznych długów

• jest silnym narzędziem, którym można manipulować w celu osiągnięcia korzyści na rynku międzynarodowym

• słaba waluta jest korzystna dla eksporterów, a niekorzystna dla importerów i kredytobiorców

• przede wszystkim funkcja informacyjna (informuje o cenie walut obcych w danym kraju) i cenotwórcza (przenoszenie zagranicznego układu cen na krajowy układ cen wraz ze wszystkimi wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki krajowej

• pozwala na porównywanie i konfrontowanie cen krajowych z zagranicznymi

1. Rodzaje kursów walutowych, czynniki determinujące reżim kursowy

• kurs wolnorynkowy

• kurs płynny

• kurs z marżą wahań

• kurs stały krótkookresowy (pełzający)

• kurs stały

Czynniki:

• ekonomiczne (np. dynamiczny rozwój gospodarczy, tania siła robocza, preferencyjne opodatkowanie, stan bilansu płatniczego i handlowego, różnice w poziomach stóp procentowych oraz poziomach inflacji w kraju i za granicą)

• polityczne (np. stabilność i wiarygodność polityczna, przynależność do międzynarodowej organizacji, napięcia polityczne w kraju i za granicą, konflikty zbrojne, wypowiedzi i zachowania poszczególnych polityków)

• psychologiczne (np. optymistyczne przewidywania ekspertów co do przyszłego stanu gospodarki danego kraju)

• spekulacyjne (gra na zwyżkę lub zniżkę kursów walut na krajowych i zagranicznych rynkach walutowych)

1. Ekonomiczne skutki zmian kursów walut

Najbardziej istotnymi skutkami zmian kursów walut jest ich wpływ na bilans płatniczy i handlowy, inflację oraz obroty kapitałowe. W wyniku dewaluacji eksport staje się tańszy a import droższy.

2. Bilans płatniczy- pojęcie, elementy

Zestawienie (dochody - wpływy kontra wydatki - płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie.

• Rachunek bieżący bilansu płatniczego

• rachunek obrotów kapitałowych

• rachunek finansowy

• saldo błędów i omyłek

• oficjalne aktywa rezerwowe (rezerwy dewizowe)

1. Nierównowaga bilansu płatniczego, jej przyczyny i skutki

W najszerszym ujęciu nierównowaga bilansu płatniczego oznacza istnienie nadwyżki lub deficytu. Natomiast w powszechnie przyjętej koncepcji nierównowagi bilansu płatniczego jego istnienie oznacza, że nadwyżka lub deficyt występuje w tzw. transakcjach podstawowych (obroty bieżące + ruch kapitału długoterminowego wg S. Rączkowskiego)

Przyczyny:

• Zmiany w poziomie i strukturze dochodu narodowego oraz zmiany w relacji cen krajowych do zagranicznych

• terms of trade, czyli zmiany wzajemnej relacji światowych cen towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj

• zmiany wysokości stopy procentowej za granicą w stosunku do stopy krajowej

• klęski naturalne

• strukturalne zmiany w popycie zagranicznym na towary eksportowane przez kraj

• przyczyny polityczne

Skutki:

• wyczerpanie rezerw dewizowych - niewypłacalność zewnętrzna

• presja inflacyjna (przy nadwyżce)

• implikacja deficytów w innych krajach (przy nadwyżce)

1. Sposoby przywracania równowagi bilansu płatniczego

a) procesy przystosowawcze

• zachodzą automatycznie lu wskutek odpowiedniej polityki ekonomicznej prowadzonej przez władze państwowe

• polegają na przywracaniu równowagi bilansu płatniczego za pomocą mechanizmu rynkowego, wpływającego na rozmiary oraz strukturę strumienia towarów i usług wytwarzanych w kraju na potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu

• działają w sposób niedyskryminacyjny i nieselektywny

b) środki polityki gospodarczej

• mogą mieć charakter dyskryminacyjny i selektywny

• zmiana kursu waluty

• polityka pieniężno-kredytowa

• polityka fiskalna

• polityka kontroli dochodów

c) odcinkowe środki korygowania bilansu płatniczego

• mogą dotyczyć zarówno obrotów bieżacych jak i kapitałowych

• ich zakres może być różny, w zależności od sytuacji gospodarczej

3. Międzynarodowy system walutowy

Zespół układów, reguł, instytucji, zasad i zwyczajów określających warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w gospodarce światowej.

FUNKCJE:

• reguluje płatności międzynarodowe w warunkach istnienia odrębnych i niezależnych narodowych systemów pieniężnych

• integruje gospodarkę światową

• stwarza ramy instytucjonalne dla obrotów pieniężnych w skali międzynarodowej

• ma na celu maksymalizację korzyści z wymiany międzynarodowej i zagranicznych inwestycji kapitałowych

• dynamizacja gospodarki światowej i poprawa warunków życia

1. System waluty złotej (1870-1914)

Pierwszy międzynarodowy system walutowy, w którym standardowa jednostka pieniądza jest odpowiednikiem wartości określonej wagi złota. Nie miał on oparcia w oficjalnych porozumieniach międzynarodowych, jednak występował w ok. 40 krajach. Za kolebkę tego systemu uznaje się Anglię (pierwsza poł. XIX w.) W tym systemie emisja pieniądza była ściśle powiązana ze zgromadzonymi zasobami złota.

ZALETY:

• stabilność waluty kursowej

• rozwój wymiany handlowej

• niska inflacja

• sprawny mechanizm równoważenia bilansu płatniczego

• stabilność gospodarcza

WADY:

• nie dał się pogodzić z rozrastającym się interwencjonizmem państw i realizacją celów społeczno-gospodarczych

• hamowanie rozwoju gospodarki

1. System dewizowo-złoty (z Bretton Woods 1944-1973)

Pierwszy międzynarodowy system walutowy oparty na międzynarodowych negocjacjach i porozumieniach. Był nadzorowany przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

• Wymienialność dolara na złoto, która była kotwicą systemu, pozwalała na ustalanie parytetów w stosunku do niego

• kursy pozostałych walut sztywno powiązane z dolarem (+ / - 1%)

• kraje członkowskie zostały zobligowane do ochrony kursów walut (pomocą służył MFW)

Przyczyny problemów:

• nierównomierny rozwój gospodarczy

• duża rozpiętość w poziomach stóp procentowych i inflacji

• chroniczny deficyt bilansu płatniczego USA

• ograniczony rozwój gospodarki USA

• napięcia polityczne

• zaniżona cena złota monetarnego

Bezpośrednią przyczyną rozpadu systemu z Breton Woods było odejście od wymienialności dolara na złoto w marcu 1973.

Po rozpadzie tego systemu próbowano tworzyć strefy stabilnych kursów walutowych:

• system węża walutowego (1971)

→ ustalono nowe kursy względem dolara

→ wprowadzono szerszy korytarz ich wahań (+ / - 2,25%)

Ze względu na coraz większe wahania dolara doszło do powszechnego upłynnienia kursów w 1973 roku. Te i kolejne zjawiska kryzysowe w latach 70. sprawiły, że system węża walutowego nie doprowadził do stabilizacji kursowej i rozpadł się.

• Europejski System Walutowy (1979)

Powstał jako odpowiedź krajów EWG na rozpad systemu z Bretton Woods i powszechne upłynnienie kursów walutowych, co hamowało ich rozwój gospodarczy i proces integracji. Względną stabilizację udało się osiągnąć dzięki trzem „filarom”

I Mechanizm kredytowy

→ najważniejszy element systemu

→ działał w oparciu o środki zdeponowane przez kraje członkowskie w Europejskim Funduszu Współpracy Walutowej

→ stanowił źródło pożyczek na dokonywanie interwencji w obronie kursów

II Europejska jednostka walutowa (ECU)

→ kotwica systemu

→ koncepcja koszykowej budowy ECU zapewniała stabilność tej waluty (była to średnia ważona z kursów walut członkowskich)

→ stabilność ECU spowodowała jej powszechne wykorzystanie nie tylko przez instytucje EWG, ale także przez podmioty prywatne na rynkach międzynarodowych

→ nigdy nie doczekała się formy gotówkowej

→ koszyk walut został zamrożony na mocy Traktatu z Maastricht

→ udział procentowy kursu danej waluty w kursie ECU zależał od:

• wielkości gospodarki

• wielkości handlu zagranicznego

• wysokości składek do Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej

III Mechanizm kursowy

→ waluty krajów członkowskich powiązano z ECU kursem stałym o wąskiej marży wahań (+ / - 2,25%)

→ słabsze waluty (lir, peseta, eskudo) otrzymały szersze pasmo wahań (+ / - 6%)

1. System wielodewizowy (od połowy lat 70.)

Z racji tego, system węża walutowego nie sprawdził się, wykształcił się na świecie system wielodewizowy. W szerszym znaczeniu składa się on z różnych rodzajów pieniędzy, tj. złoto, waluty międzynarodowe SDR-y i inne. W znaczeniu węższym oznacza wielość walut międzynarodowych. O tworzeniu pieniądza decydują: Producenci i eksporterzy. Władze pieniężne USA, władze walutowe pozostałych krajów, których waluty są w obiegu, władze MFW, który kieruje SDR-y (Special Drawning Rights - Specjalne Prawa Ciągnienia), rynek eurowalut.

Mechanizm funkcjonowania systemu wielodewizowego opiera się na:

• walutach rezerwowych (złoto, SDR, dewizy - czyli rezerwy walutowe)

• walutach interwencyjnych, czyli walutach, w których banki centralne lub inne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach walutowych w celu niedopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursu waluty narodowej wobec innych walut lub w celu uzyskania takiego poziomu kursu waluty narodowej, który jest przez te banki uważany za pożądany czy optymalny w danych warunkach rynkowych

• walutach lokacyjnych, czyli takich, w których rezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania i w których dokonywane są emisje międzynarodowych obligacji i euroobligacji. Czasem zamiast pojęcia waluty lokacyjnej używa się pojęcia waluty inwestycyjnej

• walutach transakcyjnych, czyli występujących w obrotach na rynkach walutowych oraz takich, które używane są do fakturowania eksportu i importu.

SDR, czyli Specjalne Prawa Ciągnienia są międzynarodowym (bezgotówkowym) pieniądzem kreowanym przez MFW. Stanowią źródło płynności międzynarodowej, co znaczy że mogą być wykorzystywane do wyrównywania bilansów płatniczych. Są również jednostką rozrachunkową Funduszu, w których prowadzona jest jego rachunkowość. Zachowują większą stabilność niż którakolwiek waluta wchodząca w skład koszyka ich walut, ze względu na wzajemne znoszenie się wahań kursów tych walut.

ZALETY SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO:

• możliwość zmiany kursu walutowego

• sprzyja zwiększaniu się kapitału na świecie

• zmusza do dywersyfikacji zasobów dewizowych

• chroni przed inflacją

• lepiej sprzyja gospodarce

• większa swoboda kształtowania stóp procentowych

• ochrona przed spadkiem wartości dolara

• większe możliwości dla eksportu

• zarabianie na wyższych stopach procentowych w Europie

• zarabianie na umacnianiu się walut krajów europejskich i Japonii

WADY:

• ograniczenie wymiany handlowej

• skrócenie horyzontu planowania

• utrudnienie prowadzenia działalności gospodarczej i inwestycji

• hamowanie wzrostu gospodarczego, poprzez utrudnianie walki z bezrobociem i obniżanie poziomu dobrobytu

• notoryczne wahania kursów (mimo ich dywersyfikacji)

1. Pojęcie i charakterystyka waluty międzynarodowej

Walutą międzynarodową - nazywaną też walutą rezerwową, kluczową lub światową - jest wymienialna waluta narodowa, która powszechnie w długim okresie pełni w stosunkach międzynarodowych funkcje pieniądza, a więc miernika wartości, środka płatniczego i środka tezauryzacji. Funkcje te powinna pełnić zarówno w sferze prywatnej, jak i w sferze oficjalnej. Czynniki, które warunkują wykorzystanie waluty w skali międzynarodowej:

• odpowiednio duża waga kraju w tworzeniu produktu globalnego (USA - 23,4%, Euro - 22,2%, Chiny - 7,1%, UK - 4,3%, Japonia - 2,1%, Szwajcaria - 0,8%)

• silne powiązanie z gospodarką światową; udział w globalnym handlu (EKSPORT: Chiny - 58,3%, UE - 19,4%, USA - 13,7%, Japonia - 8,6%; IMPORT: Chiny - 50,7%, USA - 23,2 %, Japonia - 6,7%)

• stopień otwarcia (eksport i import jako % PKB): Euro - E-37%, I-33%, USA - E-10%, I-15%, Japonia - E-12%, I-10%

• ustabilizowana wartość waluty

• wysoki udział emitenta waluty międzynarodowej w międzynarodowych obrotach kapitałowych i pieniężnych

1. Wymienialność walut, jej zalety i wady oraz rodzaje

Swobodna możliwość wymiany pieniądza krajowego na zagraniczny przy zagwarantowaniu tej możliwości przez władze państwowe.

WARUNKI WPROWADZENIA:

• długotrwała równowaga w gospodarce (zarówno wewnętrzna jak i zewnętrzna

• odpowiednio wysoki potencjał gospodarczych

• elastyczna struktura produkcji

• wyspecjalizowane sektory eksportu

• zróżnicowanie i konkurencyjność gospodarki

Wymienialność formalna - wynika z przepisów prawnych

Wymienialność faktyczna - wynika z oceny rynków międzynarodowych i zaufania inwestorów

Istnieje również podział na wymienialność miękką i twardą. Jednak najpopularniejszym podziałem jest podział na wymienialność pełną i ograniczoną.

Pełna - oznacza nieograniczoną możliwość wymiany waluty krajowej na inną walutę. Przepływ walut między krajowcami i cudzoziemcami odbywa się swobodnie w dowolnym celu, w dowolnym czasie, w dowolnej formie i w dowolnej wysokości.

Wymienialność ograniczona

• zewnętrzna - występuje wówczas, gdy jest zagwarantowana tylko nierezydentom. Oznacza prawo cudzoziemców do wymiany w dowolnym czasie na inną walutę waluty danego kraju, uzyskanej w wyniku eksportu lub z tytułu należności zdobytych w inny sposób. Dotyczy tylko transakcji bieżących

• Wewnętrzna - gdy prawo do niej mają rezydenci krajowi. Wprowadziło ją kilka państw bloku wschodniego po jego rozpadzie.

1. Analiza kursu złotego po roku 1989 (charakteru i poziomu) oraz zakresu jego wymienialności

od 1.01.1990 kurs sztywny wobec dolara - kotwica nominalna Balcerowicza 9500 zł za 1$

od 17.05.1991 kurs sztywny wobec koszyka 5 walut (dolar 45%, marka niemiecka 35%, funt brytyjski 10%, frank francuski 5%, frank szwajcarski 5%)

od 14.10.1991 kurs stały krótkookresowy

• ustalany wobec koszyka 5 walut

• kurs stały przez 1 dzień (dewaluacja wobec dnia poprzedniego, wymuszona wysoką inflacją)

Od 1990 do 1995 roku zakaz handlu obcą walutą

od 16.05.1995 kurs płynny o szerokiej marży wahań wobec kursu centralnego/quasi płynny

• zniesienie zakazu handlu dewizami

• kurs centralny wobec koszyka walut

→ do końca 1998 r. wobec dotychczasowego koszyka 5 walut

→ od 1.01.1999 r. do 11.04.2000 r. wobec dwóch walut (euro 55%, dolar 45%)

• marża

→ od V 1995 +- 7%

→ od II 1998 +- 10%

→ od X 1998 +- 12,5%

→ od III 1999 +- 15%

• zachowano pełzanie kursu centralnego

od 12.04.2000 kurs płynny

• zniesiono pasmo wahań, kurs centralny i koszyk walut, pełzanie złotego

WYMIENIALNOŚĆ ZŁOTEGO

styczeń 1990 - czerwiec 1995 - złoty wymienialny wewnętrznie

• wymienialność dotycząca transakcji bieżących zagwarantowana nierezydentom

• kontrolowany dostęp do dewiz dla krajowych importerów

• zakaz posiadania kont walutowych w kraju i za granicą

• obowiązek odsprzedaży dewiz państwu

czerwiec 1995 - złoty jest wymienialny wg standardów MFW, ale trzeba było utrzymywać wysokie stopy procentowe. Procesy sterylizacji były bardzo kosztowne - wypuszczanie obligacji.

Warianty standardu MFW

a) najbardziej restrykcyjny

• oznacza konieczność odsprzedaży dewiz walutowych państwu oraz konieczność sprowadzenia ich do kraju, czyli zakaz posiadania kont za granicą

• może być stosowany tylko przejściowo (w Polsce czerwiec - grudzień 1995)

b) pośredni

• nie ma obowiązku odsprzedaży dewiz, ale należy sprowadzić je do kraju (grudzień 1995 - wrzesień 2002)

c) klasyczny

• najbardziej liberalny - nie ma obowiązku odsprzedaży dewiz ani obowiązku sprowadzenia ich do kraju (od 1.10.2002)

4. Problem zagranicznego zadłużenia

4.1 Rezerwy dewizowe (w Polsce i na świecie)- zakres, poziom, znaczenie

Rezerwy walutowe to zapasy obcych walut przetrzymywane przez bank centralny w celu bezpośredniego finansowania nierównowagi bilansu płatniczego lub pośredniej regulacji kursu walutowego, a także dla realizacji innych celów.

Banki centralne utrzymują rezerwy walutowe, aby zapewnić bezpieczeństwo wymiany z zagranicą, czyli płynność w sytuacjach kryzysowych. Umożliwią one wtedy spłatę zobowiązań (kredytów, obligacji) zagranicznych państwa lub zakup niezbędnych dóbr i usług z importu. Utrzymuje się je więc w pewnej proporcji do tych zobowiązań oraz do poziomu importu dóbr i usług przez kraj.

Rezerwy walutowe mogą też służyć stabilizacji wahań kursu albo wręcz utrzymaniu stałego kursu waluty krajowej względem ustalonej waluty zagranicznej. Te operacje nazywa się interwencją walutową.

Rezerwy walutowe dają inwestorom możliwość ocenienia, co dzieje się w danej gospodarce i jaka jest jej wiarygodność kredytowa. Stanowią ważny bufor bezpieczeństwa kraju.

Rezerwy walutowe są przechowywane w różnych walutach lub w złocie, aby zmniejszyć ryzyko utraty przez nie wartości. Są to waluty, które pełnią rolę waluty światowej, a więc są emitowane przez duże, rozwinięte i otwarte gospodarki, swobodnie wymienialne i chętnie przyjmowane przez wszystkich uczestników międzynarodowego rynku walutowego. Warunkiem uzyskania statusu waluty rezerwowej jest też rozwinięty rynek finansowy, gdyż aktywa w niej wyrażone muszą być łatwo zbywalne (płynne). Walutami światowymi są dolar USA, euro, a w znacznie mniejszym stopniu jen, funt brytyjski i frank szwajcarski. Rezerwy przechowywane są w papierach wartościowych, depozytach, a rzadziej w gotówce.

Chiny - 2033 mld $, Japonia 1056 mld$, strefa euro 698 mld $, Rosja 404 mld $, Korea Płd. 201 mld $, Singapur 168 mld $, USA 78 mld $, Wielka Brytania 74 mld $, Polska 67 mld $ (wszystkie dane na koniec mają 2009) Na podstawie rankingu CIA Polska jest na 19 miejscu (na 155) pod względem poziomu rezerw.

4.2 Kryzys walutowy- przyczyny, przykłady

• odpływa kapitału zagranicznego i krajowego

• podnoszenie stóp procentowych przez bank centralny w celu obrony waluty krajowej przed atakami spekulacyjnymi

• spadek rezerw walutowych banku centralnego

1994 - Meksyk, 1995 - Argentyna, 1997 - Czechy i Bułgaria, 1997 - fala kryzysów w dalekowschodniej Azji (Tajlandia, Malezja, Filipiny, Indonezja, Korea Płd.) 2000 - Turcja, 2001 - ponownie Argentyna, 2008 - Islandia

4.3 Zadłużenie zagraniczne Polski- poziom, przyczyny, skutki

Do lat 70. zadłużenie nie stanowiło większego problemu. W 1971 r. osiągnęło prawie 1 mld dolarów i od tego czasu zaczęło gwałtownie rosnąć aż do przekroczenia 25 mld dolarów w 1980. Ekipa Gierka lansowała koncepcję „samospłaty kredytów”. Początkowo dobre wyniki doprowadziły do dalszego zaciągania kredytów, co w efekcie przekształciło się z czynnika stymulującego rozwój gospodarczy w barierę dla niego. W 1985 r. zawarto porozumienia z członkami Klubu Paryskiego, dotyczące restrukturyzacji i odroczenia zobowiązań płatniczych przez Polskę. Rząd Mazowieckiego w 1989 podjął działania w celu polepszenia stanu polskiej gospodarki. Ich celem była jak najszybsza stabilizacja i przeprowadzenie transformacji ustroju gospodarczego. W 1991 wynegocjowano z Klubem Paryskim redukcję długu o min. 50%. Ponadto Polska otrzymałą pełny dostęp do nowych kredytów. W 1994 rząd podpisał również porozumienie z Klubem Londyńskim, mocą którego również zredukowano zadłużenie o prawie połowę (z 14,3 mld USD do 7,7 mld USD)

PRZYCZYNY

a) wewnętrzne

• przystąpienie do realizacji przebudowy struktury gospodarki przez państwa RWPG

• system centralnego planowania i zarządzania gospodarką narodową

• podporządkowanie ekonomii polityce

• złe wykorzystanie kredytów

• nierównomierny rozwój poszczególnych gałęzi przemysłu

• od 1995 zaciąganie nowych kredytów

• wzrost zadłużenia przez prywatnych przedsiębiorców spowodowany lepszymi warunkami kredytowymi za granicą niż w kraju

b) zewnętrzne

• szok naftowy 1973

• recesja gospodarcza na Zachodzie

• wzrost stóp procentowych na międzynarodowych rynkach finansowych

SKUTKI

• kredyty stały się czynnikiem hamującym rozwój, zamiast go przyspieszać

• gorsze warunki zaciągania kolejnych kredytów

• niekorzystny wpływ na tempo wzrostu gospodarczego, transformację ustrojową i procesy integracyjne

• zaciąganie nowych kredytów na spłacenie starych długów

4.4 Światowy kryzys zadłużeniowy- przyczyny, zagrożenia

PRZYCZYNY

• dwa szoki naftowe (1973 i 1978) i łatwiejszy dostęp do kredytów wskutek wskutek nadwyżek finansowych krajów OPEC (czyli petrodolarów)

• gwałtowne pogorszenie się terms of trade krajów dłużniczych w latach 80.

• duże podwyżki stóp procentowych na Zachodzie

• załamanie się koniunktury ekonomicznej na Zachodzie

• niewystarczające zasoby MFW na pomoc dla zadłużonych krajów i mankamenty programów dostosowawczych

• zbyt słabe zaangażowanie rządów i banków prywatnych w poszukiwaniu skutecznych metod zażegnania kryzysu

• brak odpowiednich strategii rozwoju i błędy w dziedzinie polityki ekonomicznej rządów KSR i KS

• nasilenie się wewnętrznych barier rozwojowych i ograniczeń etatystycznych systemów gospodarczych dominujących w KS i KSR

• niewłaściwe wykorzystywanie zaciąganych kredytów zagranicznych, marnotrawstwo środków finansowych i duża skala korupcji

ZAGROŻENIA (SKUTKI)

• dramatyczne pogorszenie się sytuacji gospodarczej krajów najbardziej zadłużonych

• drastyczne ograniczenie importu, wydatków na cele socjalne, zmniejszenie inwestycji

• pogorszenie się sytuacji społecznej i warunków życiowych w krajach ogarniętych kryzysem

• ogromne obciążenie krajów zadłużonych obsługą długu

4.5 Credit- rating

Jest syntetycznym wskaźnikiem, określającym stopień zaufania do danego przedsiębiorstwa, banku czy państwa. Najczęściej określa, jakie są szansę, że bank będzie mógł w przyszłości wypełniać swoje zobowiązania wynikające z zaciągniętych długów.

ZALETY

• standaryzacja ryzyka inwestycyjnego w skali międzynarodowej

• wystandaryzowanie kosztu pozyskania kapitału w skali światowej w zależności od bieżącego i prognozowanego ryzyka inwestycyj­nego oraz od kondycji finansowej danego podmiotu

• obniżenie kosztu pozyskania kapitału. Im wyższy poziom oceny, tym niższy jest koszt pozyskania kapitałów z rynku zarówno krajo­wego, jak i zagranicznego bez względu na to, czy będą to kredyty czy obligacje

• ułatwienie dostępu do kapitału - wiarygodny dłużnik jest zawsze poszukiwany na rynku

• efekt marketingowy w wymiarze międzynarodowym

4.6 Euroobligacje (a obligacje zagraniczne)- pojęcie, zalety, polskie euroemisje

Obligacja emitowana w krajowej walucie, lecz handel nią odbywa się za granicą, w innym systemie monetarnym. Nazwy euroobligacji pochodzą od walut, w których są notowane (np. Euroyen, Eurodollar)

---