1. Osobowość a osoba

Osoba - persona - konkretny człowiek wyposażony w atrybuty stanowiące różnice gatunkową tj. różnice według których określamy gatunek „Człowiek. Osoba to :każdy człowiek posiadający atrybuty stanowiące istotę bycia człowiekiem”.

Osobowość - konkretny układ właściwości, poprzez który przejawiają się atrybuty osoby. Coś własnego, niepowtarzalnego. Rodzaj prywatnego, mentalnego świata.

2. Zasadnicze sposoby rozumienia terminu „Osobowość”

Słowo osobowość używane jest w różnych znaczeniach, z których większość można przyporządkować do 2 grup:

1. Osobowości oznacza umiejętność w kontaktach społecznych. Osobowość jednostki jest oceniana ze względu na umiejętność wzbudzania pozytywnych reakcji i osób z otoczenia w różnych okolicznościach.
   

2. Osobowość rozumiana jako najbardziej wyraźne i rzucające się w oczy wrazenie jakie jednostka wywiera na innych ludziach (osobowość agresywna, lekowa itd.). Obserwatorzy wybierają tę cechę, która jest charakterystyczna dla jednostki i stanowi ważną część ogólnego wrażenia jakie jednostka wywiera na innych

3. Podstawowe stanowiska i spory wokół pojęcia osobowość

środowisko - dyspozycja

natura - kultura

wolność - determinizm

zmienność - stałość

niepowtarzalność - typowość

4. Osobowość jako system złożony - atrybuty i charakterystyka

1. Złożoność - rodzaj i liczba relacji, które łączą elementy (fragmentaryzacja, uproszczenie, schematyzacja, kategoryzowanie)

2. Organizacja - system działający według pewnych reguł - tym większa organizacja im łatwiej ją opisać za pomocą skończonych reguł.

3. Względna autonomia - jesteśmy niezależni ale tylko w pewnym zakresie - relacje i zależności od otoczenia.

4. Otwartość - człowiek jest na tyle otwarty, że tworzy w pewnym sensie jedność z otoczeniem - granice są elastyczne i zmienne.

5. Dynamika (dziejowość) - widzenie człowieka jako proces, który się cały czas dzieje - zmienność jak u Heraklita (pantha rei)

6. Emergentyzm - powstawanie rzeczy jakościowo nowych z zetknięcia się prostych składników, jakościowo róznych w jeden system

7. Ekwipotencjalność, Ekwifinalność - Do tego samego rezultatu można dojść różnymi drogami

8. Autopoeza - Zdolność samotworzenia, samokreacja. Homeostaza i heterostaza.

5. Podstawowe rodzaje danych używanych w badaniach osobowości.

• Dane autobiograficzne - historia życia, dzienniki itp.

• Dane obserwacyjne - uzyskiwane od obserwatorów np. rodziców nauczycieli itp.

• Dane testowe - uzyskane z procedur eksperymentalnych i testow

• dane ze sprawozdań subiektywnych - uzyskiwane od osoby badanej.

6. Narzędzia badania i diagnozowania osobowości oraz ich charakterystyki

1. Próbka zachowań - badający obserwuje osobę badaną w pewnej typowej sytuacji, a badany nie zdając sobie z tego sprawy, zachowuje się jak zwykle

2. Wywiad - Znormalizowany bądź nie. Dane znormalizowane są mniej podatne na tendencyjność.

3. Techniki projekcyjne - Odzwierciedlają potrzeby i emocje. Test Roscarcha - sposób postrzegania świata przez jednostkę.

4. Kwestionariusz osobowości - osobiste doznania i uczucia jednostki, zainteresowania zawodowe, zaburzenia psychiczne

5. Testy IQ - testy do pomiaru osobowości stosuje się m. in. do przewidzenia powodzenia w szkole czy w pracy, ustalenia sposobu postępowania pedagogicznego, oraz wzbogacenia wiedzy o człowieku.

7. Omów koncepcje interakcjonizmu i jej wpływ na rozumienie osobowości.

Koncepcja ta zakłada, że rozwój człowieka (jego osobowości) jest zależny zarówno od natury jaki i od wychowania.

-Czynniki dziedziczne: geny, cechy UN, budowa ciała

-Czynniki środowiskowe - wychowanie, socjalizacja, uczenie się społecznych zachowań.

Koncepcja Rusthona - 50% geny 47,7 środowisko

Kurt Lewis - zachowanie = f(podmiot x sytuacja)

Nelsen - Prawdopodobieństwo reakcji jest funkcją dyspozycji wewnętrznych i układów danych zewnętrznych. Pr= f(Dz x Sw)

Podejście interakcyjne: rzeczywistość wpływa na nasze spostrzeganie, działanie zależy od naszej aktywności. Istnieją nasze interpretacje i spostrzeżenia rzeczywistych sytuacji - jest to nasze zachowanie

8. Poglądy Waltera Mischela na osobowość

- Msichel zakwestionował wyłączność opisywania osobowości w kategorii cechy, a większą role przypisal wpływowi zmiennych środowiskowych na zachowanie

- Wg Mischela reakcje na specyficzne oddziaływanie środowiska zależy od niektórych lub wszytkich zmiennych i procesów:

• kompetencje - to co wiesz i umiesz zrobić, twoje zdolności do osiągania pewnych wyników poznawczych i behawioralnych

• strategie kodowania - sposoby przetwarzania napływających informacji, ich selekcjonowania, kategoryzacji i dokonanych skojarzeń

• oczekiwania - twoje przewidywania prawdodonych wyników działań w konkretnych sytuacjach

• wartości osobiste - waga jaką przywiązujesz do bodźców, wydarzeń, ludzi i aktywności

• systemy samoregulacyjne i plany - wypracowane reguły kierowania

- Zmienne osobowościowe będą miały największy wpływ na zachowanie, kiedy sygnały sytuacyjne są słabe lub wieloznaczne. kiedy sytuacje sa jasne i wyraźne, indywidualna zmienność reakcji będzie mniejsza

- Ludzie reagują rozmaicie na to samo oddziaływanie środowiskowe z powodu różnic w zakresie tych wewnętrznych zmiennych.

9. Wpływy biologiczne na osobowość i ich podstawowe mechanizmy.

Elementarne czynniki biologiczne wpływające na osobowość:

1. Struktury biologiczne związane z motywacją, podstawowe popędy

-do zachowania gatunku, do obrony, do ochrony, do homeostazy, seksualny, głodu, agresji.

2. Wiek człowieka

- Parametry związane z wiekiem wpływają na zachowanie ( dzieciństwo - emocje, później - wzory)

3. Płeć jako fakt biologiczny:

-Osobowości także ma płeć: Kobiety są lepsze w sferze werbalnej komunikacji i pamięci słownej, przewaga w delikatnych i subtelnych czynnościach manualnych: Mężczyźni mają lepszą orientacje w przestrzeni, operowanie trójwymiarowymi elementami, lepsze zdolności matematyczne, wyższy poziom agresji.

4. Choroby i patologie

-Odchylenia od normy fizjologicznej wpływają na kształtowanie się osobowości.

10. Czy Teoria Freuda jest teorią osobowości?

Tak. Freud zaproponował model struktury osobowości:

• Id

• Ego

• Superego

Zachowanie jest prawie zawsze wytworem interakcji tych 3 systemów.

11. Psychoanalityczne koncepcje osobowości

Według psychoanalitycznej teorii rdzeniem osobowości są zdarzenia zachodzące w psychice osoby, które motywują zachowanie, często jesteśmy ich świadomi, jednak niektóre motywacje są nieświadome. Wg. Freuda każde zachowanie jest umotywowane, zdeterminowane. Nasze działania wyłaniają się z tego czego naprawde pragniemy (seks i agresja)

Determinizm psychiczny - wszelkie reakcje umysłowe i zachowania są zdeterminowane wcześniejszymi doświadczeniami. Doświadczenia wczesnego dzieciństwa mają szczególny wlew na kształtowanie się osobowości i wzorów zachowania.

Teorie postfreudowskie: Adler, Jung - większa rola w kształtowaniu osobowości przypisana zmiennym społecznym, kulturze, rówieśnikom. Rozszerzyli okres rozwoju osobowości na całe życie.

12. Na czym polega opis osobowości w psychologii C. G. Junga?

Całość osobowości składa się ze struktur:

• Ego - Centrum, uświadomiona psychika, treści, spostrzeżenia i myśli uświadomione.

• Nieświadomość indywidualna - treści początkowo świadome, które zostały wyparte i stłumione, są zbyt słabe aby dostać się do świadomości

• Kompleksy - strukturalizowane konstelacje uczuć, myśli wspomnień i spostrzeżeń istniejące w nieświadomości.

• Nieświadomość zbiorowa - spuścizna doświadczeń przodków. Nie jest powiązana z naszym doświadczeniem życiowym. Ma charakter uniwersalny.

• Archetypy - Idee o silnym ładunku emocjonalnym. Archetypy mają swój świat archetypów (połączenie ego-archetyp to otwarcie się na archetypy, jeśli archetypy zstąpią do ego - psychoza)

• Persona - maska, która pozwala nam się przystosować do tradycji i obyczaju. Jest to rola przypisana jednostce przez społeczeństwo Osobowość publiczna

• Anima, Animus - Kobiecy aspekt osobowości mężczyzny i męski aspekt osobowości kobiety.. Mają one charakter archetypów

• Cien - uosobienie zwierzęcej, ciemnej strony człowieka. Persona wypiera cień w nieświadomość

• Jaźń - centrum osobowości u osoby samourzeczywistnionej. Jaźń scala struktury osobowości i zapewnia jej jedność i równowage.

13. Kulturowe ujęcie genezy osobowości (G. H. Mead).

Wg. Meada człowiek żyje w społeczeństwie, ale jest czymś autonomicznym i wykorzystuje to co dostaje od społeczeństwa - teoria psychospołeczna. Wg Meada istota interakcji jest wysyłanie przez organizmy we własnym środowisku sygnałów i gestów, które określają jego sposób działania.

Interakcja zachodzi gdy:

• organizm wysyła znaki wykazując aktywność w środowisku.

• organizm widzi te znaki i reagując na nie, zmienia swój sposób postępowania, wysyłając zarazem swoje sygnały

• organizm rozpoznaje owe sygnały i zmienia pod ich wpływem zachowanie.

Znaki te mają charakter symboliczny, ponieważ znaczą to samo zarówno dla wysyłającego jak i odbierającego. Są to znaki kulturowe.

Mead jest jednym z pierwszych teoretyków jaźni(osobowości, self) - jako wytworu społecznego, wyrastającego z doświadczeń społecznych. Nasze Ja istnieje tylko w relacji z innymi osobami.

Człowiek jako „aktywny agent”, aktor, podmiot działający.

Dwa czynniki jaźni

• I - struktura biologiczna, doświadczanie swojego ciała, istota impulsywna

• Me - kontrola psychiczna, doświadczanie siebie, zwierciadło społeczne, częśc dostrzegana przez innych.

14. Pojęcie osób znaczących w kształtowaniu osobowości

Maed:

Osoba znacząca (znaczący inny) - jest to osoba, która wywiera szczególny wpływ na dziecko,człowieka. Rodzaj reprezentanta społecznego, który przekazuje nam istotne treści, bliskie relacje psychologiczne.

Cechy osoby znaczącej:

• wobec takiej osoby dziecko jest podporządkowane emocjonalnie i psychologicznie

• daje dzieciom podstawowe kategorie poznawczego ujmowania rzeczywistości

• od osoby znaczącej przejmuje się kategorie ujmowania siebie i innych

• osoba znacząca ma zdolność do wpływania na koncepcje siebie, ma wpływ na samoocenę, na p poczucie bycia takim a nie innym (tożsamość

15. Źródła i mechanizmy społecznego kształtowania osobowości.

Źródła osobowości:

1. Naśladownictwo - bezrefleksyjny proces, często nieświadomy. Przejmowanie zachowań.

2. Przymus - fizyczny lub symboliczny, naturalny czynnik uspołeczniania

3. Interes - człowiek dbający o korzyść poddaje się określonym regułom wymiany społecznej

4. Wspólne wartości - jeśli akceptujemy określoną wartość to przyjmujemy pewne założenia

Społeczne środki oddziaływań:

1. Modelowanie - pokazywanie pewnego zachowania. mniej lub bardziej świadome

2. Uczenie się instrumentalne - wzmocnienia. Kara, nagroda

3. Uczenie się społeczne - obejmuje modelowanie i ucznie się na przykładach innych

4. Zabawa - środek ćwiczenia zachowań i ról społecznych

5. Przekazy symboliczne - wszystko co ma formy zorganizowanej, schematycznej informacji

6. Identyfikacja - ktoś odczuwa wspólnotę, bliskość z drugim człowiekiem

16. Role społeczne a treść osobowości: przykłady teorii.

Koncepcja roli:

Rola: Szczególny sposób zachowania wymagany przy zajmowaniu określonej pozycji społecznej.

Osobowość: System ról społecznych, który wynika z pozycji społecznej, role definiują tożsamość, zalecają określone zachowanie człowieka. System dynamiczny - jedna osoba ma wiele ról.

Rodzaje roli:

• role naturalne - płeć, dziecko, starzec, trup

• role konwencjonalne (wymyślone) - dyrektor, kasjer, prezydent

• role akceptowane - czujemy się w nich dobrze

• role odrzucane - odczuwamy sztuczność

• role dobrze zdefiniowane - określone przez przepisy, powodują lepsze kontakty społeczne

• role źle zdefiniowane - same koncepcke, brak wskazówek

• role przeciążające - narzucające zbyt wiele obowiązków, człowiek się męczy i wypala

17. Co zmienia się w osobowości na przestrzeni życia?

3 punkty koncepcyjne związane ze zmianą osobowości (?)

-samorealizacja

-samokreacja

-samotranscendencja

Zmiany w obszarze osobowości:

• w zakresie charakteru

• w zakresie inteligencji, uzdolnień.

Zmiany te mieszczą się w wąskich granicach

Osobowość jest podatna na kształtujące czynniki w początkowym okresie zycia, gdy formy psychiczne są słabo zróżnicowane. Rozwój osób na przestrzeni życia odbywa się przez stopniowe włączanie się do świata za pośrednictwem zachowania się. Jest to kontakt poznawczy, który tworzy w nas poglądy, postawy, wartości.

18. Spory na temat stabilności i plastyczności osobowości.

Plastyczność to zdolność do skutecznego działania w różnych sytuacjach bez ponoszenia kosztów psychologicznych. Zdolność do psychologicznej metamorfozy. Zdolność odkształcania, zmiany zachowania w sposób trwały, nieodwracalny. Plastyczność leży u podstaw metamorfozy, która jest gruntownym przekształceniem, ważne są tu:

-czas - kiedy jest krótki to przeminana wydaje się gwałtowna, kiedy długi - możemu jej nie zauważyć.

-ciągłosć przekształcania - stany sąsiadujące są tu do siebie bardzo podobne, zaś stany odległe - niepodobne. Przekształcenie przez małe kroczki. Plastyczność jest uwarunkowana doświadczeniami życiowymi, wiekiem, brakiem sztywnych struktur psychicznych, licznymi zainteresowaniami, zadaniami wymagającymi zmienności, pozytywną samooceną i przekonaniem o własnej skuteczności.

19. Wiedza i struktury poznawcze w osobowości - ujęcia kognitywistyczne.

• Psychologia poznawcza - komputer jako metafora ludzkiego umysłu

• Osobowość definiuje się w kategoriach poglądów i przekonań ludzi na temat rzeczywistości oraz sposobów przetwarzania informacji i tłumaczenia zagadnień

• Kładzie nacisk na różnice w zachowaniach ludzi w różnych sytuacjach

• Składniki osobowości sa związane z poznawczymi funkcjami ludzkiej psychiki takimi jak spostrzeganie, pamięć, język

• Psychologia poznawcza bada sposoby przetwarzania przez organizm informacji o sobie i otaczającym świecie

• Punktem odniesienia jest komputer, który pobiera, magazynuje, przetwarza i generuje informacje

• Na poznawcze składniki osobowości składają się zarówno informacje jak i sposoby ich przetwarzania - treść i proces poznania

• Psychologia poznawcza wali gównem

20. Teoria konstruktów osobistych G. A. Kelly'ego

Teoria ta dotyczy sposobu w jaki dany człowiek konstruuje lub interpretuje rzeczywistość. Dnie Kelly'ego nie istniała prawda obiektywna lecz tylko różne interpretacje (konstrukty) tego samego wydarznia. Dotyczy to 2 rzeczy

1. Struktury i procesu, stałości i zmian w organizmie

2. Definiuje to , co wyróżnia jednostkę jaki i to co jest wszystkim ludziom wspolne

KONSTRUKT - sposób spostrzegania konstruowania czy interpretowania rzeczywistości. Każdy konstrukt ma zawsze 2 bieguny np. dobry, zły (i brzydki :P)

Rodzaje konstruktów

• centralne i peryferyczne (ważne i mniej ważne

• werbalne i niewerbalne

• nadrzedne i podrzędne

21. Teoria społecznego uczenia się A. Bandury: Podstawowe twierdzenia

3 składniki związane z poznawczymi elementami osobowości

1. Poznawcze aspekty uczenia się oraz kształtowanie zachowań. Proces modelowania

Bandura stwierdził, ze dzieci uczą się wielu rzeczy po prostu obserwując rodziców oraz innych ludzi.

Warunkowanie zastępcze - intensywne i trwałe reakcje mogą kształtowac się w skutek obserwowania innych ludzi.

2. Poczucie własnej skuteczności:

Chodzi tu o dokonywany przez każdego ocenę możliwości wlasnego działania w określonych sytuacjach. Inaczej myślimy i czujemy gdy wierzymy w siebie niż gdy nie.

3. Standardy lub cele:

Cel to przydany efekt końcowy.

Standard stanowi płaszczyznę odniesienia dla ludzkich zachowań. Pochwały i nagany wew. i zew. wynikają ze spełniania, lub niem określonych standardów

Proces samoregulacji - człowiek spostrzega zewnętrzne okoliczności i podejmuje działanie wyznaczone na podstawie tych okoliczności i własnych przemyśleń

22. Co oznacza pojęcie samoskuteczność

Samoskuteczność to przekonanie człowieka o określonych możliwościach dotyczących wykonania danego zadania, poradzenia sobie z nim.

Charakterystyka człowieka o wysokiej samoskuteczności:

• Radosć z wykonywania określonych czynności, przyjemnośc z aktywności

• wysiłek i wytrwałość w tym co się robi

• nastawienie na osiągnięcia

• mają cechy samoregulacji

• Stawiają sobie cele i standardy

• Samoobserwacja

• Reagują na swoje osiągnięcia spontanicznie

• Zdolność samoucznia się - częściej zwracają uwage na zachowania innych ludzi

• Zdolność do samoukierunkowania się sami się oceniają, wyznaczają cele i realizują je

Samoskuteczność kształtuje się gdy:

• jesteśmy do kogos podobni, porównujemy, obserwujemy

• jesteśmy nagradzani przez kogoś

• gdy wysoko oceniamy nasze sprawności i stan psychofizyczny

Teoria ta nastawiona jest na aktywność, ruch, kształtowanie zachowania

23. Jakie są główne koncepcje rozwoju człowieka na przestrzeni życia

-Fazy rozwoju psychoseksualnego wg. Freuda

-Stadia rozwoju psychospołecznego wg. Eriksona (konflikty)

-teoria rozwoju poznawczego wg. Piageta

24. Autonomia człowieka i jej podstawowe formy.

Autonomia - to bardzo zasadnicza właściwość osobowości, obejmujaca całe jej funkcjonowanie - wyraża się w różnych działaniach i sytuacjach. Jednym z jej wskaźników może być osłabienie zależności od otoczenia i bezpośrednich jego oddziaływań. Człowiek nie wyzwala się jednak całkowicie z tej zależności. Ulega ona modyfikacji. Człowiek nie ma wpływu na określone sytuacje życiowe. Stosunki społeczne, w ramach których działa utrzymują różne zależności. Autonomia pomimo tych zależności, czy przy ich istnieniu zaznacza się w sferze czynności psychicznych. Wyraża się w takich działaniach jak świadome decyzje.

Autonomie łączy się z zajmowaniem stanowiska wobec faktów i zdarzeń, z wydawaniem niezależnych sadów, podejmowaniem zadań z własnymi przemyśleniami i przekonaniami filozoficznymi.

Za jej wyraz uznaje się panowanie nad własnymi przeżyciami, pozbywanie się uprzedzeń, rozwiązywanie wew. konfliktów, pokonywanie sytuacji kryzysowych

Autonomia człowieka to siła psychiczna, odnosi się do całego funkcjonowania, stanowi przejaw osobowości

Autonomia - zdolność do samodzielnego i niezależnego podejmowania decyzji

• behawioralna - do dokonywania wyborów

• emocjonalna - niezależność od bliskości emocjonalnej innych

• poznawczo - ewaluatywna - w sferze ocen i światopoglądu

• tożsamości - poczucie granic ja - inni

• instrumentalna - radzenie sobie w typowych sytuacjach ebz pomocy innych

• ekonomiczna - ???

25. Pojęcie samokreacja jako zdolności człowieka.

Samokreacja:

• Człowiek sam siebie rozwija i stwarza

• nie istnieje określony z góry punkt wyjścia

• człowiek wrzucony w świat (Fromm)

• krytyka zwraca uwage na fakt, ze skoro nie ma punktu wyjścia to wszytko jest umowne (omg… jakie to durne…)

26. Samowiedza jako struktura poznawcza: składniki i cechy samowiedzy.

Samowiedza:

• wypowiedzi na własny temat kształtuja nasze zachowanie

• jest to zbiór pewnej wiedzy, opartej na tych samych regułach jak wiedza o innych strukturach rzeczywistości

Wiedza na temat samego siebie składa się z róznych rodzajów sadów.

Cechy samowiedzy, które można odnieść do systemów poznawczych

• Petigrew - szerokość kategorii poznawczych (pewne przezycia mają ostro zarysowaną granicę i treść, inne odwrotnie). Jeżeli człowiek ma wąskie kategorie to będzie ostrzej reagował na wszelkie zmiany zachodzące w ich obrębie

• Rogers - pojecie związane ze strukturą Ja - dobrze jeżeli Ja nie jest przesadnie sztywne. Struktura może tak działać, że porwadzi do zamknięcia

• Rokeach - koncepcja wartości osobistych - zamknięcie i otwarcie systemu poznawczego jakim jest samowiedza konsekwencje elastyczność i dogmatyzm

• Lewicki - badania na temat różnicowania wymiarów poznawczych. Te które człowiek odrzuca i te które akceptuje.

Poziomy samowiedzy: nie wiem, że nie wiem wiem, że nie wiem wiem, że wiem

Czynniki składowe: ilość elementów, stopień skomplikowania, treści o sobie, wiedza o dążeniach oraz ogólnych regułach oceniania siebie

27. Samoświadomość: jej formy i funkcjonowanie

Samoświadomość to zdolność człowieka do monitorowania własnych myśli, uczuć i pragnień oraz do koncentracji uwagi na sobie jako obiekcie. Doświadczanie siebie w sposób niewerbalny.

Samoświadomość czynna:

• Czynny sposób kształtowania siebie

• samokreacja (nazywanie siebie)

• autokreacja jestem x staje się x (nie ma pojęcia o co tutaj loto)

• czynny strumień doświadczenia

Samoświadomość bierna:

• umysł ma zdolność reagowania na inne stany samego siebie.

• refleksja - zdolność odzwierciedlania swoich stanow wewnętrznych

• człowiek jako odbiornik, podmiot refleksji - odbierający stany samego siebie

Singer: Samoświadomość - stan umysłu polegający na znajomości innego stanu umysłu

Mead: Stan „Ja” będący jednocześnie podmiotem i przedmiotem.

28. „Ja” jako doświadczenie osobiste i jego cechy

Cechy doświadczania ja. 3 atrybuty

1. doświadczanie odrębności - „Ja” jest przeciwstawne do „nie-ja”. problem granicy

2. ciągłość - „Ja” istnieje w sposób ciągły i nie ma przerw. Pomimo np. snu, omdleń mamy poczucie, że istnieliśmy

3. trwałość - mimo różnych zmian i wpływu czasu mamy pewność, ze ciągle jesteśmy ci sami, na przekór sytuacją. Jesteśmy ta samą osobą bez względu na upływ czasu (On chyba „Ucieczki Logana” nie oglądał xD)

29. Podstawowe funkcje „jaźni” w strukturze osobowości.

Funkcje jaźni:

• Integruje osobowość

• jest odpowiedzialna za subiektywne postrzeganie jednostki

• jest odpowiedzialna za przepływ energii z części świadomej do nieświadomej

• jest to oś, wokół której organizuje się osobowość

• celem jaźni jest stworzenie „self

Składniki jaźni:

1. Jaźń subiektywna - to cześć jaźni, która jest odpowiedzialna za subiektywne postrzeganie jednostki przez samą siebie i przeciwstawiona jest jaźni odzwierciedlonej. W niektórych założeniach jaźń subiektywna utożsamiana jest z ego.

2. Jaźń odzwierciedlona - samoocena jednostki, kształtowana przez interpretacje reakcji (relacji? - nieczytelne było) innych ludzi w stosunku do jej osoby. Głównym rdzeniem kształtowania postawy jest środowisko.

30. Skomentuj tezy o „wielości” lub „rodzinie” jaźni.

Wielość jaźni: ja zawodowe, ja rodzinne, ja społeczne, ja prywatne

Ja rodzinne: ja dziecka, brata lub siostry oraz ja partnera

31. Pojęcie podmiotowości, jej warunki i składniki.

Podmiotowość - zdolność do przyjmowania osobistego stosunku do innych rzeczy

Składniki podmiotowości (Kofta)

1. zdolność do subiektywnego doświadczania i przeżywania świata

2. samoświadomość

3. zdolność do autorefleksji

4. wolność wyboru

5. zdolność do świadomego podejmowania decyzji

6. celowe kierowanie swoim doświadczeniem

Wspólne składniki zachowania podmiotowego

1. człowiek podmiotowy kieruje swoimi stanami psychicznymi i swoją aktywnością

2. ma wpływ na znaczenie (?)

3. pozostaje w procesie samodoskonalenia się i przekraczania własnych granic

4. pełni rolę społeczną

5. ułatwia realizacje podmiotowości drugiemu człowiekowi

Korzeniowski - 3 składniki podmiotowości

• Działalność przedmiotowa

• kwestia świadomości

• świadomość własnej odrębności (średnio czytelne to było, może być równie dobrze „aktywności”)

32. Istota i rola tożsamości w działaniu ludzkim.

Tożsamość - odpowiedz na pyatnie Kim jesteś, elementy samokształtujące

• względnie trwała struktura uczuć wartości, doświadczeń. System skoncentrowany na doświadczaniu Ja

• system autonomi jednostki (nie czytelne do końca było)

• intymny obszar własnej osoby powstały w wyniku doświadczenia

Tożsamość wpływa na pełnienie ról społecznych

Co powoduje zmiany tożsamości

• zdarzenia zewnętrzne

• wartości osobiste i przekonania

• wływ innych ludzi

33. Co powoduje kształtowanie się tożsamości człowieka i jej zmiany.

Tożsamość to sposób doświadczania siebie. odpowiedź na „kim jestem”

• zespół wyobrażeń, uczuć sądow, wspomnień i projektów podmiotu, które odnosi on wobec siebie. Jest złożonym doświadczeniem

• zwraca uwage na atrybuty - zachowanie trwałości i ciągłość w czasie. Stabilność wewnętrzna

• nie jest absolutnie niezmienna - kryzysy pod wpływem waznych wydarzen życiowych.

Koncepcja Eriksona:

• Człowiek przechodzi przez standardoe i powtarzające się momenty kryzysów tożsamości związane z podejmowaniem nowych ról

• wyróżnil 8 stadiów

• z kryzysu można wyjść na dwa sposoby - konstruktywny i destruktywny

3 Podstawowe ujęcia tożsamości

• rozwojowe - jak tożsamość się kształtuje, jakie działają mechanizmy (socjalizacja)

• fenomenologiczne - dotyczy tego jaki jest obraz samego siebie, z czego się składa jako bezpośrednie doświadczenie

• kliniczne - zaburzenia tożsamości, kryzysy tożsamości, konflikty

Konsekwencje przyjęcia tożsamości:

• wpływ na samoocenę

• zaangażowanie wpływa na wyrażone instytucjonalnie wzory i wartości

34. Autonarracja jako czynnik tworzący tożsamość

Gdy narracja dotyczy własnej osoby, to znaczy gdy podmiot jest pierwszoplanowym bohaterem, mówimy o autonarracji. Zazwyczaj jest ona opowieścią o podmiocie i jego partnerach.

W autonarracji fakty związane ze sobą doświadczane są i zapamiętywane jako elementy określonej opowieści. Własne życie odbieramy jako historie. Treść rozwijającej się autonarracji determinuje zachowania jednostki. Jednostka w swojej autonarracji jest bowiem głównym lub jednym z głównych bohaterów. Jej rozumienie emocji, uczuć, działań i ich efektów są wkomponowane w treść opowieśći. Fakt ten ma 2 podstawowe konsekwencje:

• Kształtuje się narracyjna tożsamość bohatera

• Kształtuje się jego narracyjna motywacja

-Narracyjna tożsamość pozwala jednostce zrozumieć siebie jako podmiot zmieniający się i podmiot w zmieniających się sytuacjach. Tożsamość w takim ujęciu jest historią zmienności losu

-Narracyjna tożsamość wpływa na zachowania jednostki, ponieważ kształtuje się rozumienie przez jednostkę jej celów planów, oraz otoczenie w jakim próbuje je realizować.

Autonarracja stanowi w tym przypadku sposób rozumienia świata, ale odnosząć się do własnej osoby. Jest także bezpośrednią przesłanką działania.

Kształtowanie oraz podtrzymywanie skrystalizowanej tożsamości jednostki przybiera postac tłumaczenia i uzasadniania własnego zachowania i własnych emocji, a także interpretowania przeszłości i symulowania przyszłości

35. Miejsce i rola samooceny w osobowości

Samoocena jest to uogólniona, oceniająca postawa wobec samego siebie, która może silnie wpływać na nasze myśli, nastroje i zachowania.

Dla większości ludzi samoocena i jej podtrzymanie oraz zachowanie integralności samowiedzy jest samodzielnym źródłem motywacji.

U kobiet i dziewcząt samoocena związana jest z postrzeganiem atrakcyjności fizycznej, podczas gdy chłopcy zadają się bardziej troszczyć o sprawnośc fizyczną, uzdolnienia sportowe i skuteczność.

-Wysoka samoocena pozwala człowiekowi czuć się wartościowym elementem kultury

-Ludzie z negatywna samooceną nie wykorzystują szans na osiągnięcie sukcesu, tam gzie mają ku temu odpowiednie predyspozycje.

36. Czy istnieje „żeńsk” i „męska” osobowość? - pojęcie gender

Płciowośc człowieka: elementy fizyczne, wrodzone - płeć biologiczna i elementy psychiczne - płeć psychiczna lub kulturowa - gender

Elementy psychiczne, czyli psychoseksualność - to jedna z fundamentalnych cech osobowości. Cecha nabyta: źródłem są rodzice i osoby z najbliższego otoczenia

Na psychoseksualność składają się 3 elementy:

1. świadomość, że jest się płci żeńskiej lub męskiej

2. zachowania i postawy, które w danej kulturze skojarzone są z męskością lub kobiecością

3. pociąg erotyczny - czyli orientacja psychoseksualna.

-Tożsamość płciowa - świadomość własnej płci

-Społeczna tożsamość płciowa - przekonanie „jestem kobietą/mężczyzną”

-orientacja seksualna - pociąg erotyczny - pobudzenie seksualne pod wpływem kontaktu fizycznego lub psychicznego

Teoria gender (płci psychologicznej) - Jest ona nabyta. Określana jako zjawisko wyuczone, związane z odmiennością zachowań i postaw, zwykle cechująca osoby o odmiennej płci biologicznej.

-na gruncie biologii: osobnik męski, osobnik żeński

-na gruncie psychologii: kobieta, mężczyzna

Kobieta i mężczyzna funkcjonując w społeczeństwie, utwierdzają w sobie swoją kobiecość czy męskość przez porównanie z innymi wypracowują społeczną tożsamość płciową (gender identity),a także podejmują pewne role społeczne związane z płcią (gender role) - role płci to wzory zachowań, prawa i obowiązki uznawane za właściwe dla danej płci.

37. Wiedza osobista jako źródło różnic między ludźmi

Wiedza osobista formuje się w wyniku poznawania siebie i świata. Jest ona spontanicznie wykorzystywana przy interpretowaniu nowych doświadczeń (konstruowaniu zdarzeń) i sterowaniu zachowaniem

Wiedza osobista to wiedza:

• naturalna

• wiedza zimna - wyuczone, przyjęte teorie o świecie. Nie stworzone przez nas

• wiedza goraca - intuicyjna, stosowana na co dzień (wiemy co robic ale nie wiemy skąd to wiemy)

• wiedza deklaratywna - typu że

• wiedza proceduralna - typu jak

Idioepistemy - wiedza wynikająca z osobistych doświadczeń, niepowtarzalna. Powoduje konflikty

Socjoepistemy - wiedza charakterystyczna dla grup społecznych, kulturowych ( w których człowiek żyje

38. Psychobiografia i doświadczenie indywidualne- jego wpływ na ludzi

Psychobiografia - teorie specyficzne, humanistyczne, kulturowe, kładą nacisk na autonomie. Osobowość nie na poziomie fizjologii. Opiera się na zasobie doświadczeń, na mysleniu o sobie.

Psychobiografia - ciąg wydarzeń osobistych, które zmieniają w nas doświadczanie świata. Przezy, których z zewnątrz nie widać, wewnętrzna historia życia (Biografia to zewnętrzna)

Ważne wydarzenia życiowe znacząco zmieniają zachowanie wobec kolejnych wydarzeń życiowych

Erikson - tożsamość zmienia się pod wpływem zdarzeń i co jakiś czas człowiek przechodzi kryzysy tożsamości - reakcje na wydarzenia środowiskowe. W momencie kryzysu człowiek idzie w 1 albo 2 stronę - tworzą się postawy społeczne takie jak zaufanie czy agresja.

---