Eugeniusz Ochendowski Postępowanie administracyjne, Dom Organizatora Toruń 2010

Monika Susałko Prawo w diagramach, Wydawnictwo Park Prawo

19 marca 2011

Prawo administracyjne są to normy prawne, które regulują stosunki społeczne za pomocą metody administracyjno-prawnej, która polega na podporządkowaniu i nierówno rzędności podmiotów. Prawo to dzieli się na trzy działy:

1. Prawo ustrojowe, które reguluje charakter, strukturę i kompetencje organów administracji publicznej, tj. organów administracji rządowej i samorządowej.

2. Prawo materialne, które reguluje konkretne zakresy działania administracji, jak np. prawo ochrony środowiska, czy też prawo budowlane. Jest to prawo nieskodyfikowane, zawarte w aktach prawnych różnej rangi i bardzo obszerne.

3. Prawo procesowe (prawo formalne), które tworzą przepisy o postępowaniu administracyjnym, które określają tryb i sposób działania organów administracji publicznej i które pozwalają realizować normy prawa materialnego. Prawo procesowe skodyfikowane jest w kodeksie postępowania administracyjnego, czyli w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r., ustawy wielokrotnie nowelizowanej.

Historia postępowania administracyjnego

W 1876 r. powołano w Wiedniu Trybunał Administracyjny. Na skutek jego obszernego orzecznictwa, a także dorobku doktryny, wydano w roku 1925 rozporządzenia dotyczące postępowania administracyjnego i postępowania egzekucyjnego w administracji.

W Polsce w roku 1928 skodyfikowano postępowanie administracyjne oparte o wzór austriacki. To rozporządzenie prezydenta o postępowaniu administracyjnym obowiązywało aż do roku 1960. W ślad za kodyfikacją austriacką pojawiły się kodyfikacje w krajach Europy, europejskie, a w szczególności rozwój kodyfikacji postępowania administracyjnego nastąpił po II wojnie światowej, np. w Stanach Zjednoczonych.

Rozporządzenie to obowiązywało do roku 1960, ale w praktyce nie było stosowane w okresie powojennym. Ówczesne władze uznały, że administracja może działać w oparciu o uchwałę Rady Ministrów i Rady państwa z 1950 r. w sprawie rozpatrywania i załatwiania odwołań listów i skarg ludności oraz krytyki prasowej. Po zmianach w roku 1956 przedstawiciele doktryny przedstawili dwa postulaty: powołanie sądownictwa administracyjnego i uchwalenie nowego Kodeksu postępowania administracyjnego. Niestety pierwszego postulatu nie udało się zrealizować z uwagi na obawy władz przed badaniem legalności działania administracji. Natomiast drugi postulat zrealizowano powołując komisję kodyfikacyjną, która przygotowała projekt ustawy, którą uchwalono w formie kodeksu w 1960 roku. Kodeks ten po różnych nowelizacjach obowiązuje do chwili obecnej.

Kodeks reguluje pięć rodzajów postępowań:

1. Postępowanie ogólne administracyjne zwane postępowaniem jurysdykcyjnym albo postępowaniem orzekającym.

2. Postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej (art. 1 ust. 3)

3. Postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów między organami administracji publicznej a innym podmiotami (art. 1 ust.3)

4. Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń przez organy administracji publicznej (dział VII)

5. Postępowanie w sprawie skarg wniosków (dział VIII)

Z zakresu obowiązywania kodeksu zostały wyłączone następujące postępowania:

1. Postępowanie w sprawach karnych skarbowych. Jest to wyłączenie bezwzględne

2. Postępowanie w sprawach podatkowych regulowane Ordynacją podatkową z 1997 roku. Natomiast Kpa ma zastosowanie przed organami podatkowymi w zakresie postępowania w sprawie skarg i wniosków oraz udziału prokuratora.

Wyłączenia względne

1. Postępowanie przed organami przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych

2. Postępowanie wewnątrz organów administracji publicznej, np. określające podległość służbową pracowników organu.

Do tych dwóch postępowań można stosować przepisy kodeksu, jeżeli stanowią tak przepisy szczególne. Do tych postępowań stosuje się przepisy Kpa dotyczące skarg i wniosków.

Zakres obowiązywania kodeksu w postępowaniu orzekającym

Zakres tego postępowania określono poprzez elementy podmiotowe i przedmiotowe. Podmiotowe to organy administracji publicznej, czyli ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, organy administracji rządowej w terenie (Państwowa Inspekcja Sanitarna), organy jednostek samorządu terytorialnego (wójt, burmistrz, starosta, prezydent) oraz Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

Sprawa indywidualna to jest sprawa dotycząca konkretnie wskazanego adresata i dotyczy konkretnego stanu faktycznego.

Sprawa indywidualna musi należeć do właściwości organów administracji publicznej, czyli mających zdolność rozpatrywania spraw indywidualnych.

Sprawa indywidualna jest zakończona wydaniem decyzji administracyjnej, która jest zewnętrznym aktem władczym organu administracji publicznej skierowanym na wywołanie określonych skutków prawnych określających sytuację prawną konkretnie oznaczonego podmiotu w konkretnie oznaczonej sprawie.

Postępowanie orzekające mogą prowadzić inne organy państwowe lub inne podmioty, jeżeli są do tego powołane z mocy przepisów prawa, np. organizacja społeczna.

Postępowanie orzekające:

Organ administracji publicznej	Podporządkowanie	Strona
Działają w sposób władczy	Upoważnienie procesowe, np. prawo do składania środków zaskarżenia	Podmioty na prawach stron
W formie decyzji administracyjnej		Prokurator
		Rzecznik praw obywatelskich
		Organizacja społeczna

Kontrola sądowa:

1. Naczelny Sąd Administracyjny

2. 
   
   Wojewódzki Sąd Administracyjny

Równorzędność podmiotów

Skarżący organ administracji publicznej

Strona

Podmioty na prawach stron

Orzeczenie (legalność decyzji)

Właściwość organów administracji

Właściwość organów jest to zdolność organu do prowadzenia danej kategorii spraw. Organy muszą przestrzegać swojej właściwości z urzędu. Nieprzestrzeganie przepisów o właściwości traktuje się jako istotną wadę, której wystąpienie może spowodować stwierdzenie nieważności decyzji.

Istnieją trzy rodzaje właściwości:

1. Rzeczowa

2. Instancyjna (pochodna właściwości rzeczowej)

3. Miejscowa

26.03.2011.

Kodeks nie określa właściwości rzeczowej, ale wprowadza normę odsyłającą do przepisu o zakresie działania organów. Oznacza to, że właściwość rzeczową określają przepisy o ustroju organów administracji. Pochodną właściwości rzeczowej jest właściwość instancyjna zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania, która określa że od decyzji wydanej w pierwszej instancji przysługuje środek zaskarżenia (odwołania) do organu odwoławczego. Od tej decyzji strona może wnieść odwołanie, ale nie musi. Natomiast kodeks określa właściwość miejscową, przyjmując jako zasadę miejsce zamieszkania strony albo miejsce jej pobytu, natomiast w sprawach dotyczących nieruchomości miejsce położenia tej nieruchomości, a w sprawach dotyczących zakładu pracy - miejsce gdzie zakład pracy był, jest lub ma być położony.

Uczestnicy postępowania

Organ administracji publicznej strona

Samorządowe rządowe podmioty na prawach stron

• Organizacja społeczna

• Prokurator

• Rzecznika praw obywatelskich

Organami administracji są organy, które rozstrzygają sprawę, czyli wydają decyzje administracyjne, natomiast stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu z uwagi na swój interes prawny lub obowiązek.

Artykuł 28 Kpa określający pojęcie strony podzielony jest na dwie części. Pierwsza część dotyczy sytuacji, kiedy postępowanie jest wszczęte z urzędu i stanowi, że stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie. Interes prawny jest interesem, który wynika z przepisów prawa. Druga część tego artykułu dotyczy sytuacji, kiedy postępowanie jest wszczęte na wniosek strony, czyli podmiotu który żąda czynności organu z uwagi na swój interes prawny lub obowiązek.

Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie zawiadomienia o wszczęciu postępowania. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia tego żądania organowi administracji.

1. Wszczęcie postępowania

2. Postępowanie wyjaśniające

3. Rozstrzygnięcie sprawy poprzez wydanie decyzji

Druga część art.. 28 jest nieprecyzyjna, bowiem nie odpowiada na pytanie, na jakim etapie organ administracji ocenia istnienie interesu prawnego osoby, która żąda wszczęcia postępowania. Na gruncie tego przepisu pojawiły się dwie koncepcje pojęcia strony. Koncepcja obiektywna, której zwolennicy reprezentują pogląd, że ocena istnienia interesu prawnego powinna nastąpić przed momentem wszczęcia postępowania. Druga koncepcja zwana koncepcją subiektywną i jej zwolennicy reprezentują pogląd, że przekonanie strony o tym, że ma interes prawny w postępowaniu powoduje wszczęcie postępowania, a organ administracji ustala faktyczne istnienie interesu prawnego w trakcie postępowania i swoje stanowisko wyraża w decyzji administracyjnej.

Te różne stanowiska podlegały ocenie NSA, który w swoim orzecznictwie wyraził pogląd, że należy przyjąć subiektywną wersję pojęcia strony, co oznacza, że organ administracji nie może nie wszcząć postępowania, a ocena interesu prawnego powinna nastąpić w toku postępowania i znaleźć wyraz w decyzji administracyjnej. Zdaniem sądu tego typu interpretacja art.28 chroni interesy osób, które występują do organów administracji z żądaniem wszczęcia postępowania, bowiem mają one możliwości korzystania ze środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym, a także w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Stronami jeśli chodzi o względy funkcjonalne są osoby fizyczne, osoby prawne, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawne, a także organizacje społeczne.

Prawa i obowiązki strony w postępowaniu

Prawa strony:

1. Do żądania wszczęcia postępowania

2. Do udziału w postępowaniu, w szczególności do żądania przeprowadzenia określonych dowodów,

3. Do zadawania pytań świadkom i biegłym,

4. Do żądania wydania decyzji administracyjnej lub postanowienia,

5. Do żądania zawieszenia postępowania,

6. Do składania środków zaskarżenia w toku postępowania administracyjnego, czyli odwołania od decyzji, zażalenia na wymienione w kodeksie postanowienia, złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez naczelne organy administracji

7. Do żądania wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji lub uchylenia albo zmiany decyzji ostatecznej prawidłowej

8. Do składania środków zaskarżenia do WSA i NSA

9. Do składania zażalenia na bezczynność administracji

10. Do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji

11. Do żądania wstrzymania wykonalności decyzji

Obowiązki strony

1. Strona ma obowiązek stawić się przed organem administracji, jeżeli jest wezwana do osobistego stawiennictwa.

2. Uiszczenie opłat administracyjnych, jeżeli są one wymagane.

Podmioty na prawach stron

Podmioty na prawach stron nie mają swojego interesu prawnego w postępowaniu , czyli nie są adresatami decyzji administracyjnej, natomiast mają prawo występować w postępowaniu w sytuacjach określonych w kodeksie.

Organizacja społeczna

Organizacja społeczna może występować w postępowaniu w trzech sytuacjach:

1. Jako organ prowadzący postępowanie (zgodnie z art. 1 pkt. 2), jeżeli przepisy prawa ją do tego upoważnią

2. Jako strona w postępowaniu, jeżeli ma swój interes prawny lub obowiązek (art. 28)

3. Może występować na prawach strony, zgodnie z art. 31. W tej sytuacji musi spełnić dwa warunki: jej wystąpienie musi być zgodne z celami statutowymi i ma za tym przemawiać interes społeczny. Interes społeczny jest pojęciem niedookreślonymi trudnym do zdefiniowania. Ogólnie można powiedzieć, że jest to interes określonej grupy osób, np. interes studentów, wykładowców, obrońców zwierząt. Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w toczącym się postępowaniu, ale o tym, czy będzie brała udział w tym postępowaniu decyduje organ administracji w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu służy zażalenie.

Prokurator

Celem udziału prokuratora jako uczestnika na prawach strony jest zapewnienie rozstrzygnięcia organu administracji zgodnego z prawem. Prokurator może żądać wszczęcia postępowania lub przyłączyć się do toczącego się postępowania w każdym jego stadium. Organ administracji nie może odmówić prokuratorowi udziału w postępowaniu. Prokuratorowi służą takie uprawnienia procesowe jak stronie, z tym że wobec decyzji ostatecznych ma szczególny środek zaskarżenia czyli sprzeciw, który mieści w sobie wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji i wniosek o uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej prawidłowej.

Prokuratorowi przysługują również środki zaskarżenia w postępowaniu sądowo-administracyjnym (skarga lub skarga kasacyjna).

Rzecznik Prawo Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich występuje w postępowaniu administracyjnym i sądowo-administracyjnym na takich samych zasadach jak prokurator, ale celem jego udziału jest ochrona praw obywateli.

Egzamin 25 czerwca 2011

27.03.2011.

Fazy postępowania:

1. Wszczęcie postępowania - z urzędu, na wniosek strony

2. Postępowanie wyjaśniające

3. Rozstrzygnięcie - decyzja (ugoda administracyjna)

Rozstrzygnięcie

Decyzja administracyjna jest aktem administracyjnym, to znaczy rozstrzygnięciem władczym organu administracji i jednostronnym. Decyzja administracyjna zawsze kończy sprawę w danej instancji, a także rozstrzyga sprawę co do istoty w całości lub części, ale również w tej formie można umorzyć postępowanie. Rozstrzygnięcie sprawy oznacza przyznanie komuś uprawnień lub nałożenie obowiązku, natomiast umorzenie postępowania występuje w sytuacji gdy mamy bezprzedmiotowość postępowania.

Bezprzedmiotowość postępowania występuje wtedy, kiedy strona składając żądanie wszczęcia postępowania występuje o jego zakończenie. Umorzenie postępowania nastąpi również wtedy gdy strona wystąpiła z wnioskiem o wszczęcie postępowania albo postępowanie zostało wszczęte z urzędu, a dotyczy uprawnienia strony, która w trakcie postępowania zmarła.

Występują sytuacje, kiedy organ prowadzący postępowanie przed wydaniem decyzji zobowiązany jest, zgodnie z przepisami prawa materialnego, wystąpić o zajęcie stanowiska przez inny organ. Organ ten powinien zająć stanowisko w terminie 14 dni w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Jeżeli organ rozstrzygający sprawę nie wystąpi o zajęcie stanowiska, a był do tego zobowiązany, to w przypadku wydania decyzji ostatecznej uznaje się, że jest to wada procesowa i dlatego należy wznowić postępowanie na podstawie art. 145 par.1, pkt.6

Elementy decyzji

1. Oznaczenie organu administracji. Jest to element obligatoryjny

2. Data wydania decyzji. Nie jest elementem obligatoryjnym

3. Oznaczenie strony lub stron. Element obligatoryjny

4. Powołanie podstawy prawnej

5. Rozstrzygnięcie, np. wydanie pozwolenia na budowę. Element obligatoryjny

6. Uzasadnienie faktyczne i prawne. Uzasadnienie faktyczne zawiera wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowody na których się oparł oraz przyczyn z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności. Uzasadnienie faktyczne i prawne powinno być w każdej decyzji, natomiast można od niego odstąpić, gdy decyzja w całości uwagę dnia żądania strony, ale nie są to decyzje, które rozstrzygają sporne interesy stron.

7. Pouczenie o środkach zaskarżenia i terminie ich wnoszenia powinno być w decyzji, a jeżeli tego pouczenia nie ma, to termin do wniesienia środka zaskarżenia nie biegnie, a jeżeli jest błędne pouczenie o terminie do wniesienia środka zaskarżenia, to nie może to szkodzić stronie.

8. Podpis osoby wydającej decyzję wraz z określenie jej stanowiska

Zgodnie z orzecznictwem NSA decyzja administracyjna musi zawierać bezwzględnie cztery elementy:

1. Oznaczenie organu, który wydał decyzję

2. Oznaczenie strony lub stron

3. Rozstrzygnięcie sprawy

4. Imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe osoby, które wydała decyzję

Brak któregokolwiek z tych elementów oznacza, że nie mamy do czynienia z decyzją administracyjną.

oprócz środków zaskarżenia istnieją trzy środki, które zmierzają do usunięcia wad nieistotnych decyzji:

1. żądanie uzupełnienia decyzji co do rozstrzygnięcia lub co do prawa składania środków zaskarżenia w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji.

2. żądanie o sprostowanie oczywistych pomyłek, czyli błędów pisarskich i rachunkowych. Następuje to w formie postanowienia.

3. żądanie wyjaśnienia wątpliwości co do treści decyzji w formie postanowienia. Na te postanowienia przysługuje zażalenie.

W toku postępowania wydawane są postanowienia, które nie rozstrzygają o istocie sprawy, ale dotyczą kwestii procesowych. Wyjątkiem jest postanowienie o zatwierdzeniu lub o odmowie zatwierdzenia ugody, bowiem do obrotu prawnego wchodzi to postanowienie i ugoda. Postanowienie jest również aktem administracyjnym czyli władczym rozstrzygnięciem. Zasadą jest, że na postanowienia przysługuje zażalenie tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi, np. postanowienie o zawieszeniu postępowania, postanowienie o wyłączeniu pracownika od udziału w postępowaniu, czy też postanowienie o sprostowaniu błędów w decyzji.

Elementy postanowienia

1. oznaczenie organu

2. datę wydania

3. oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu, np. postanowienie dotyczące ukarania świadka grzywną,

4. powołanie podstawy prawnej. Podstawą prawną postanowienia są przepisy proceduralne, np. art. 97 par. 1 w przypadku wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania

5. rozstrzygnięcie w postanowieniu oznacza rozstrzygnięcie kwestii proceduralnej, np. zawieszenie postępowania czy też wyłączenie pracownika od udziału w postępowaniu. Rozstrzygnięcie nie mam charakteru merytorycznego, bowiem w postanowieniu nie rozstrzyga się o interesach prawnych lub obowiązkach stron.

6. Pouczenie o środkach zaskarżenia jeżeli takie przysługują. W tej sytuacji powinno być również uzasadnienie faktyczne i prawne,

7. Nazwisko i imię i podpis osoby upoważnionej do wydania postanowienia i jej stanowisko służbowe.

Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji administracyjnych.

09.04.2011.

Środki zaskarżenia

Środki zaskarżenia są to instytucje procesowe, które zmierzają do uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia i są to następujące środki zaskarżenia, które się dzielą na dwie grupy: środki zwyczajne (odwołanie od decyzji, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, zażalenie na postanowienie) oraz nadzwyczajne (wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji prawidłowej).

Postępowanie administracyjne opiera się na zasadzie trwałości decyzji ostatecznej. Decyzje ostateczne nie podlegają zmianie i uchyleniu i jest to zasada zwana zasadą trwałości decyzji ostatecznej. Od tej zasady są wyjątki:

1. Można wznowić postępowanie w przypadku decyzji ostatecznej, jeżeli w postępowaniu nastąpiły błędy procesowe określone w art. 145 i powoduje to sytuację, że należy powtórzyć postępowanie

2. Należy poprowadzić postępowanie w przypadku błędów o charakterze merytorycznym, które tkwią w samej decyzji, czyli poprowadzić postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji. Można również prowadzić postępowanie o uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej prawidłowej w przypadku

Może nastąpić uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznych w następujących sytuacjach:

1. Jeżeli na mocy decyzji strona nie nabyła prawa, to może być to w każdej sytuacji na wniosek strony lub z urzędu,

2. Jeżeli strona nabyła prawo z mocy decyzji, to może być tylko za zgodą strony

3. Istnieje również tzw. odwołalność subsydiarna, polegająca na tym, że ministrowie mogą uchylić lub zmienić każdą decyzję ostateczną z uwag na stan zagrożenia życia lub zdrowia albo z uwagi na poważne zagrożenie dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów Państwa. Mają takie prawo również wojewodowie w przypadku decyzji wydanych przez jst. Skutkiem tego jest możliwość wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie (do organu pierwszej instancji).

Wznowienie postępowania następuje od decyzji ostatecznej i ma na celu usunięcie wady procesowej określonej w kodeksie w art. 145, ponieważ tam są wymienione przesłanki do wznowienia postępowania.

Przesłanką wznowienia postępowania, która najczęściej występuje jest fakt, że strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy. Oznacza to, że strona nie była zawiadomiona o toczącym się postępowaniu mimo, iż organ ma obowiązek zawiadomienia wszystkich stron postępowania.

Nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody muszą istnieć w dniu wydania decyzji, czyli decyzji ostatecznej.

Przepisy prawa materialnego wymagają czasami wydania opinii lub zgody innego organu. To zajęcie stanowiska występuje w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

Wznowienie postępowania następuje wtedy, kiedy zagadnienie wstępne zostało inaczej rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd.

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

Zawieszenie postępowania następuje w przypadku wystąpienia przyczyn określonych w art. 97 par.1 (zawieszenie obligatoryjne) albo w przypadku gdy z takim wnioskiem wystąpi strona, co stanowiło o wszczęciu postępowania, a pozostałe strony nie mają zastrzeżeń. W pierwszej sytuacji organ musi zawiesić postępowanie, natomiast w drugiej sytuacji zależy to od uznania organu administracji. Następuje to w formie postanowienia o zawieszeniu postępowania, na które przysługuje zażalenie.

Skutki procesowe wydania postanowienia o zawieszeniu

1. Wstrzymanie biegu terminu rozpoznania sprawy

2. Organ administracji powinien wznowić postępowanie w przypadku gdy zagadnienie wstępne zostało inaczej rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd, ale wcześniej organ administracji inaczej je rozstrzygnął przy wydaniu decyzji z uwagi na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia

Tryb wznowienia postępowania

Tryb wznowienia postępowania

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

1. Z urzędu

1. art. 145 pkt 4 - gdy strona nie brała udziału w postępowaniu nie z własnej winy

2. podanie wnosi się do organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji,

3. postanowienie o wznowieniu postępowania (nie jest zaskarżalne)

4. odmowa w formie decyzji (jest zaskarżalna - odwołanie na normalnych zasadach)

5. postępowanie o wznowienie prowadzi organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji

6. ponownie jest prowadzone postępowanie w celu ustalenia czy wystąpiła wada procesowa, np. czy strona faktycznie nie brała udziału w postępowaniu nie z własnej winy

7. po przeprowadzeniu postępowania organ może wydać następujące decyzje: decyzja o odmowie uchylenia decyzji ostatecznej; decyzja uchylająca decyzję dotychczasową i jednocześnie wydająca nową decyzję; decyzja odmawiająca uchylenia dotychczasowej decyzji po terminach z KPA

2. Na wniosek strony

STWIERDZENE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI

Stwierdzenie nieważności decyzji następuje w przypadku gdy wada tkwi w samej decyzji (nie jest to wada procesowa). Wady te są na tyle istotne, że decyzje są nieważne od momentu ich wydania, co oznacza, że nie wywołują skutków prawnych, a zatem różnicy pomiędzy wznowieniem postępowania a stwierdzeniem nieważności decyzji polega na tym, że przy wznowieniu mamy na celu usunięcie wad procesowych, co nie zawsze skutkuje uchyleniem decyzji, natomiast przy stwierdzeniu nieważności mamy na celu ustalenie istnienia wady merytorycznej i stwierdzenie, czy decyzja była ważna czy należy stwierdzić jej nieważność.

1) Naruszenie przepisów o właściwości, czyli właściwości rzeczowej, instancyjnej i miejscowej powoduje stwierdzenie nieważności decyzji bez względu na to czy naruszono w tej decyzji prawo.

2) Stwierdza się nieważność decyzji, która została wydana bez podstawy prawnej, co oznacza, że akt prawny w tym czasie nie obowiązywał i co trzeba odróżnić od powołania w decyzji podstawy prawnej. Rażące naruszenie prawa podlega każdorazowo ocenie organu, który podejmuje decyzje o stwierdzeniu nieważności decyzji. Nie jest to jednoznaczne z każdym naruszeniem prawa, a zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych zachodzi ono wtedy, gdy treść decyzji pozostaje w wyraźnej sprzeczności z przepisem prawa i że charakter tego naruszenia powoduje, że owa decyzja jest sprzeczna z zasadami obowiązującymi w państwie praworządnym.

5) Została wydana decyzja nakazująca rozbiórkę nieruchomości, która już wcześniej została rozebrana. Trwałość niewykonalności decyzji zawsze będzie musiała podlegać ocenie w określonej sprawie.

6) Ten punkt należy interpretować w sposób bardzo szeroki, a mianowicie, że zagrożenie karą jest nie tylko zagrożeniem karą pozbawienia wolności, ograniczenia wolności, ale również karą dyscyplinarną.

7) Przesłanka siódma odnosi się do przepisów prawa materialnego, które określają jakie wady powodują stwierdzenie nieważności decyzji. Ogólnie można powiedzieć, że tych przepisów nie jest zbyt dużo.

Można wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej i nieostatecznej. Fakt, że strona nie wniosła odwołania od decyzji administracyjnej nie stanowi przeszkody do złożenia przez nią wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji.

W przypadku złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji, organ administracji może z urzędu lub na żądanie strony wstrzymać wykonalność takiej decyzji w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Tak samo jest przy wznowieniu postępowania.

KPA przewiduje możliwość uchylenia lub zmiany decyzji prawidłowych ostatecznych w następujących sytuacjach:

1. poprzez odwołalność fakultatywną, która przejawia się w dwóch formach: 1- kiedy organ może uchylić lub zmienić decyzję ostateczną na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa; 2 - zmienić decyzję ostateczną lub ją uchylić, na mocy której strona nabyła prawo i wyraża na to zgodę. W drugim przypadku zgoda musi być wyraźna, ale strona ma możliwość złożenia odwołania od takiej decyzji jeżeli wykaże, że interpretacja organu była nieprawidłowa.

2. odwołalność subsydiarna, która polega na możliwości uchylenia lub zmiany każdej decyzji ostatecznej prawidłowej, jednakże należy ten przepis traktować jako wyjątkowy i tak też on jest skonstruowany, bowiem wprowadza elementy ograniczające tego typu działania administracji. Polegają one na wprowadzeniu zasady, że kompetencje do tego typu działania mają ministrowie, a w przypadku decyzji organów samorządowych - wojewodowie. Ponadto można to tylko zrobić w sytuacji kiedy nie można usunąć stanu zagrażającego życiu Lu zdrowiu ludzkiemu, albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów państwa. W tej sytuacji przysługuje stronom odszkodowanie w terminie trzech lat od uostatecznienia się takiej decyzji. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych decyzje te w swoich uzasadnieniach muszą wykazać w sposób oczywisty istnienie przesłanki do skorzystania z art. 161 do uchylenia lub zmiany takiej decyzji.

3. Istnieje również odwołalność subsydiarna, która pozwala uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, na mocy przepisów szczególnych, czyli przepisów prawa materialnego.

Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym

Prokurator może występować w postępowaniu administracyjnym jako uczestnik na prawach strony i ma następujące uprawnienia:

1. może występować z wnioskiem o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem

2. może przystąpić do toczącego się postępowania

3. może składać środki zaskarżenia od decyzji i postanowień, ale w przypadku decyzji ostatecznych przysługuje mu specjalny środek, czyli sprzeciw, którym może wnosić o wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, albo ich uchylenie lub zmianę.

4. sprzeciw od decyzji ministra wnosi prokurator generalny

2 pytania opisowe

Pytania testowe - decyzja, rodzaje decyzji, elementy decyzji

1. - 9.45 I grupa i połowa II grupy (A-I)

9.50 - 11.10 III i połowa II grupy (J - Ż)

Zawieszenie postępowania jest instytucją procesową, która powoduje przerwanie biegu postępowania. Zawieszenie może być obligatoryjne lub fakultatywne. Zawieszenie obligatoryjne musi nastąpić w przypadku wystąpienia przyczyn określonych w art. 97 par.1.

Pierwsza przesłanka dotyczy spraw spadkowych związanych z postępowaniem administracyjnym. W przypadku jeżeli następuje śmierć strony lub jednej ze stron, a wezwanie spadkobierców jest niemożliwe i postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe oraz nie jest wyznaczony zarządca masy spadkowej lub kurator, należy obligatoryjnie zawiesić postępowanie.

W razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony

W razie utraty zdolności do czynności prawnych przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela (ubezwłasnowolnienie).

Gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.

W przypadku zawieszenia postępowania na podstawie art. 97 p. 4, organ zobowiązany jest do wystąpienia do właściwego organu lub sądu lub też wezwie stronę do dokonania takiego wystąpienia.

Z art. 100 par.2 wynika, że organ może wyjątkowo sam rozstrzygnąć zagadnienie wstępne, jeżeli brak rozstrzygnięcia mógłby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia oraz poważną szkodę dla interesu społecznego. Jeżeli właściwy organ inaczej rozstrzygnął zagadnienie wstępne niż przyjął to organ administracji prowadzący postępowanie, to należy wznowić postępowanie.

Organ może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której wniosek postępowanie zostało wszczęte, a w przypadku gdy występuje w nim więcej stron muszą one wyrazić zgodę. Na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania przysługuje zażalenie., także w przypadku wydania postanowienia o odmowie zawieszenia postępowania.

Skutki procesowe zawieszenia postępowania

1. Organ nie dokonuje w tym czasie czynności procesowych z wyjątkiem sytuacji, gdy trzeba te czynności dokonać z uwagi na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia.

2. Zawieszenie powoduje wstrzymanie biegu terminu.

3. W przypadku fakultatywnego zawieszenia postępowania strona ma termin 3 lat na wystąpienie z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania. Jeżeli w tym terminie nie wystąpi, wniosek o wszczęcie uważa się za wycofany.

O zawieszeniu postępowania muszą być powiadomione wszystkie strony.

Zgodnie z ostatnią nowelizacją uzupełniono art. 101 par.1 i 3 wprowadzając regulację, że podjęcie powstępowania następuje w drodze postanowienia, czyli również odmowa podjęcia postępowania, na które przysługuje zażalenie, a po jego wyczerpaniu środki kontroli sądowej.

Wszczęcie postępowania

Wszczęcie postępowania następuje z urzędu, najczęściej wtedy, kiedy chodzi o nałożenie obowiązku na stronę, na wniosek strony lub stron, w sytuacjach gdy chodzi o przyznanie uprawnień, także podmioty na prawach stron (prokurator - w tej sytuacji organ nie może odmówić, Rzecznik Praw Obywatelskich - organ nie może odmówić wszczęcia postępowania i organizacja społeczna - może odmówić, jeżeli nie jest zgodna z jej celem statutowym i nie przemawia za tym interes społeczny.

Termin wszczęcia postępowania

Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień dokonania pierwszej czynności procesowej wobec strony poprzez zawiadomienie strony o wszczęciu postępowania.

Organ może odmówić wszczęcia postępowania jeżeli wniosek o wszczęcie złożyła osoba niebędąca stroną, czyli niemająca interesu prawnego w postępowaniu, albo też z innych uzasadnionych przyczyn, następuje to w formie postanowienia na które przysługuje zażalenie i środki ochrony sądowej. Jest to tzw. postępowanie wstępne. Celem tego postępowania wstępnego, polegającego na wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania, jest inna od celu postępowania właściwego zakończonego merytorycznym rozstrzygnięciem.

Uzasadnione przyczyny wynikają z przepisów KPA (np. art. 31 dotyczący odmowy wszczęcia postępowania na wniosek organizacji społecznej) oraz z przepisów prawa materialnego.

Postępowanie odwoławcze

Środki zaskarżenia dzielą się ponadto na środki samoistne, których wniesienie nie wymaga równoczesnego dokonania innych czynności procesowych. Środki niesamoistne które mogą być wnoszone wraz z równoczesnym dokonaniem innej czynności procesowej. Takim środkiem niesamoistnym jest wniesienie zażalenia na postanowienie w odwołaniu od decyzji. Dotyczy to postanowień, na które nie przysługuje odrębne zażalenie. Pozostałe środki zaskarżenia są środkami samoistnymi.

Zasada trwałości decyzji ostatecznej

Środki zaskarżenia:

1. Środki zwyczajne (zażalenie, odwołanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy)

2. Środki nadzwyczajne (wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji ostatecznych nietworzących praw dla strony - art. 154, wniosek o zmianę lub uchylenie decyzji ostatecznej tworzącej prawa dla strony - art. 155, sprzeciw od decyzji ostatecznych prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich, który może zawierać w sobie wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji lub wniosek o uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznych prawidłowych.

Decyzje ostateczne, co wynika z art. 16, są to decyzje, od których nie przysługuje odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Odwołanie i skutki procesowe odwołania

Odwołanie jest środkiem zwyczajnym i samoistnym. Przysługuje od decyzji wydanej w pierwszej instancji tylko do jednej instancji. Składa się je do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu który wydał decyzję w pierwszej instancji. Od tej zasady jest wyjątek, że od decyzji ministrów wydanych w pierwszej instancji przysługuje środek, czyli wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, który jest składany do tego samego organu i rozpatrywany przez ten sam organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Dotyczy to także decyzji wydawanych przez SKO. W tym przypadku do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołania. Odpowiednio tzn. zgodnie z charakterem przepisów odsyłających czyli dotyczących wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Oznacza to, że pewnych przepisów dotyczących odwołania nie możemy bezpośrednio stosować, takich jak: zasada złożenia odwołania do organu odwoławczego za pośrednictwem organu pierwszej instancji.

Odwołanie składa się w terminie 14 dni od momentu doręczenia decyzji lub jej ogłoszenia.

Odwołanie składa się za pośrednictwem organu pierwszej instancji. Organ ten ma uprawnienie do przeprowadzenia tzw. Samokontroli jeszcze przed przekazaniem odwołania do organu wyższego stopnia. (art. 132).

Odwołanie jest odformalizowanym środkiem zaskarżenia. Nie musi zawierać uzasadnienia. Wystarczy, że strona jest niezadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą określać wymogi co do treści odwołania. O wniesieniu odwołania organ zawiadamia wszystkie strony.

Skutki procesowe odwołania

1. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji z wyjątkiem sytuacji, gdy decyzji nadany został rygor natychmiastowej wykonalności lub podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.

2. Instytucja tzw. Samokontroli, która pozwala organowi, który wydał decyzję w pierwszej instancji zmienić lub uchylić swoją decyzję, ale przy spełnieniu dwóch warunków łącznie:

1. jeżeli odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie

2. odwołanie wniosły wszystkie strony lub jedna ze stron, a pozostałe wyraziły na to zgodę.

Od decyzji wydanej w ramach samokontroli przysługuje ponownie odwołanie.

3. Tzw. dewolucja kompetencji, tzn. przeniesienie sprawy do rozstrzygnięci przez organ drugiej instancji. Organ pierwszej instancji nie bada dopuszczalności odwołania, a w sytuacji gdy nie skorzysta z tzw. samokontroli, przekazuje odwołanie wraz a aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie 7 dni od dnia w którym otrzyma odwołanie. Organ odwoławczy prowadzi postępowanie odwoławcze w trzech fazach:

1. badanie dopuszczalności odwołania i zachowanie terminu do jego wniesienia. W tym zakresie może wydać postanowienie o niedopuszczalności odwołania lub o uchybieniu terminu do jego wniesienia. W ostatnim przypadku można przywrócić termin do wniesienia odwołania, jeżeli strona złoży wniosek o przywrócenie terminu, w którym uprawdopodobni że uchybienie nastąpiło nie z jej winy, a wniosek złoży w terminie 7 dni od ustąpienia przyczyny uchybienia, a także razem z wnioskiem złoży odwołanie. W przypadku uchybienia terminu lub niedopuszczalności odwołania organ odwoławczy wydaje ostateczne postanowienie, na które nie służy zażalenie. Przysługuje na to postanowienie skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

2. w przypadku kiedy odwołanie jest dopuszczalne, w termin do złożenia odwołania został zachowany lub przywrócony, następuje druga faza postępowania, czyli postępowanie wyjaśniające. Organ odwoławczy może oprzeć się w całości na wynikach postępowania dowodowego przeprowadzonego przez organ pierwszej instancji, albo może też przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów albo może to zlecić organowi który wydał decyzję w pierwszej instancji (art. 137). Strona może cofnąć odwołanie, ale podlega to kontroli organu, który może nie wyrazić zgody na cofnięcie odwołania, jeżeli doprowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

Art. 138 par 1 pkt. 1 - rozstrzyga tak jak organ pierwszej instancji

Art. 138 par. 1 pkt. 2 - uchyla decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy

Art. 138 par. 1 pkt. 2Uchyla decyzję i umarza sprawę pierwszej instancji w całości lub w części - kiedy postępowanie jest bezprzedmiotowe.

Art. 138

Umorzenie postępowania odwoławczego - jeżeli nastąpi cofnięcie odwołania przez stronę.

Decyzja kasacyjna - art. 138 par.2.

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH WYDAWANIA ZAŚWIADCZEŃ

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH SKARG I WNIOSKÓW (art. 2 - zakres obowiązywania postępowania w sprawach skarg i wniosków, co jest przedmiotem skargi a co wniosku art. 227, art., 233, 234, 235, transformacja skargi na grunt postępowania )

Decyzja staje się wykonalna:

1. po upływie terminu do wniesienia odwołania

2. w dniu doręczenia stronie

3. w dniu ogłoszenia decyzji

Odwołanie musi zawierać szczegółowe uzasadnienie:

1. zawsze

2. w ogóle

3. nie musi, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej

Decyzją administracyjną nie jest:

1. Decyzja, która nie ma uzasadnienia faktycznego

2. rozstrzygnięcia faktycznego,

3. uzasadnienia prawnego

Umorzenie postępowania następuje:

1. zawsze w formie decyzji,

2. poprzez zawarcie ugody między organem a stroną,

3. w formie postanowienia

Na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania:

1. nie przysługuje zażalenie,

2. przysługuje zażalenie

3. przysługuje żądanie o wznowienie postępowania

Wznowienie postępowania następuje na podstawie:

1. postanowienia

2. decyzji administracyjnej

3. na wniosek strony

Zawieszenie postępowania następuje na podstawie:

1. postanowienia na które nie przysługuje zażalenie

2. postanowienia na które przysługuje zażalenie

3. decyzji administracyjnej

W KPA obowiązuje zasada, że:

1. na wszystkie decyzje przysługuje odwołanie

2. na niektóre decyzje przysługuje odwołanie,

3. na niektóre decyzje przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Odwołanie przysługuje w terminie:

1. 14 dni od wydania decyzji

2. 14 dni od doręczenia decyzji

3. 7 dni od doręczenia decyzji

Decyzja administracyjne musi obligatoryjnie zawierać:

1. oznaczenie daty wydania decyzji

2. podanie podstawy prawnej

3. oznaczenie strony

Od decyzji przysługuje:

1. odwołanie

2. zażalenie

3. skarga

Wznowienie postępowania ma na celu:

1. uchylenie decyzji

2. usunięcie wady procesowej

3. umorzenie postępowania

Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do:

1. organu pierwszej instancji

2. organu ostatniej instancji

3. sądu

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest:

1. organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji

2. organ wyższego stopnia

3. sąd.

W przypadku, gdy decyzja została wydana bez wymaganego prawem stanowiska innego organu należy:

1. wznowić postępowanie

2. uchylić decyzję

3. stwierdzić nieważność decyzji

Organ stwierdza nieważność decyzji gdy:

1. decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa,

2. decyzja nie zawiera uzasadnienia

3. decyzja wydana została w wyniku przestępstwa

Czy w przypadku cofnięcia przez stronę odwołania organ:

1. zawsze uwzględnia cofnięcie

2. nie może uwzględnić cofnięcia

3. może nie uwzględnić, gdy zajdą szczególne przesłanki.

Czy odwołanie podlega wstępnemu badaniu przez organ odwoławczy:

1. tak podlega

2. nie, nie podlega

3. zależy to od uznania organu.

Można odstąpić od uzasadnienia decyzji:

1. rozstrzygającej sporne interesy stron

2. gdy uwzględnia ona w całości żądanie stron

3. wydanej na skutek odwołania

Prokuratorowi służy od decyzji ostatecznych:

1. wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji

2. sprzeciw

3. wniosek o wznowienie postępowania

Zażalenie przysługuje na:

1. postanowienie wydane w toku postępowania

2. postanowienie, gdy kodeks tak stanowi

3. postanowienie o wznowieniu postępowania.

Organ administracji zawiesza postępowania:

1. w formie postanowienia

2. w formie decyzji administracyjnej

3. w formie wpisu do akt sprawy

Zawieszenie postępowania na wniosek strony następuje:

1. zawsze

2. w przypadku gdy wszystkie strony złożą wniosek

3. na wniosek strony, która żądała wszczęcia postępowania za zgodą pozostałych stron

W przypadku fakultatywnego zawieszenia postępowania zostaje ono podjęte:

1. na wniosek strony złożony w każdym terminie

2. na wniosek strony złożony w przeciągu 3 lat

3. na wniosek strony złożony w terminie 1 roku

---