System podatków w Polsce
-system podatkowy stanowi każdy zbiór istniejących w danym czasie i w danym państwie podatków
-system podatkowy tworzy ogół podatków obowiązujących jednocześnie w danym państwie, powiązanych ze sobą pewną „myślą przewodnią”
Czynniki łączące podatki w system podatkowy
1)Czynniki prawne:
-Przejrzystość aktów prawnych nakładających podatki i ich wewnętrzną zawartość
-Logiczna konstrukcja mogącą urzeczywistnić zamierzone cele
2)Czynniki ekonomiczne:
-Wybór wydajnych źródeł podatkowych
-Wybór odpowiedniego momentu w procesie ekonomicznym, w którym następuje pobór podatku
-Właściwe ustalanie podmiotu i wysokości podatków
-Poprawne określenie rzeczywistej granicy opodatkowania
Definicja systemu podatkowego
System podatkowy- ogół podatków o różnych podmiotach oraz relacje między tymi podatkami, tworzące spójną całość mogącą realizować ustalone cele ekonomiczne, społeczne i fiskalne.
Rodzaje systemów podatkowych
-Historyczne systemy podatkowe- ukształtowane w wyniku ewolucji podatkowych
-Racjonalne (naukowe, teoretyczne) systemy podatkowe- są wynikiem świadomego konstruowania systemu podatkowego. Winny spełniać kryteria racjonalności jak efektywność, zgodność regulacji systemowych z naturą regulowanych zjawisk, wewnętrznej zgodności norm systemu, prostoty konstrukcji norm regulujących ich system, zgodności i systemu do samorealizacji.
Według kryterium ilości podatków rozróżniamy:
Systemy jednopodatkowe- koncepcje systemu jednopodatkowego opierają się na znaczeniu tego jednego jedynego podatku, który zastąpiłby wszelkie inne podatki. Znana jest koncepcja podatku jedynego zgłoszona przez fizjokratów w XVIII w.- Opodatkowanie ziemi. Wprowadzona w życie przez margrabiego Karola Badeńskiego. Znane są również koncepcje podatku jedynego, jak np. opodatkowanie jedynie dochodu (początek XX w.), opodatkowanie jedynie energii (koncepcja powstała po II wojnie światowej), jedyny podatek obrotowy (lata pięćdziesiąte XX w.)
Wady:
-nierównomierne rozłożenie ciężaru podatkowego
-obciążenie tylko jednego źródła ułatwia uchylanie się od opodatkowania
-małe prawdopodobieństwo zapewnienia dostatecznych dochodów budżetowi państwa
Systemy wielopodatkowe
Przyczyny istnienia systemów wielopodatkowych:
-brak wyżej opisanych wad
-długa praktyka ich stosowania
-wywoływanie przez podatki obok skutków zamierzonych skutki niezamierzone mogą:
a) wywoływać synergiczne działanie podatków
b) być neutralne względem siebie
c) przeciwnie interferować, osłabiając swoje działanie. Owo niezamierzone działanie podatków wymaga korekt często poprzez wprowadzanie innych podatków.
Współczesne systemy podatkowe
Najczęściej spotykane obecnie systemy wielopodatkowe są ukształtowane w „układ jednoplanetarny”.
„Układ jednoplanetarny” jest skonstruowany tak, iż jednemu z podatków (np. dochodowemu czy przychodowemu) wyznacza się rolę centralnego ogniwa, a pozostałe podatki pełnią role uzupełniające (satelity).
„Układ dwuplanetarny” jest oparty na dwóch podatkach podstawowych (najczęściej jest to jeden podatek pośredni), pełniący rolę dwóch osi, wokół których zostają skupione pozostałe podatki uzupełniające. Taki układ jest charakterystyczny dla zreformowanego polskiego systemu podatkowego.
Polski system podatkowy
Jest to system „dwuplanetarny”, w którym dwie osie są określone przez:
-podatki bezpośrednie- dochodowe (osobisty i od przedsiębiorstw)
-podatek pośredni od wartości dodanej
Wokół tych dwóch osi zgromadzone są podatki uzupełniające:
-przy osi obciążeń bezpośrednich zgromadzono dziewięć podatków
-przy osi podatków pośrednich zgromadzono cztery podatki
Oś podatków bezpośrednich
Grupa podatków bezpośrednich obejmuje następujące formy:
-podatek dochodowy od osób fizycznych
-zryczałtowany podatek dochodowy
-podatek dochodowy od osób prawnych
-podatek od nieruchomości
-podatek od spadków i darowizn
-podatek rolny
-podatek leśny
-podatek od środków transportowych
-podatek od posiadania psów
Oś podatków pośrednich
-podatek VAT
-akcyza
-podatek od gier (np. toto lotek)
-podatek od czynności cywilnoprawnych
Zakres i struktura polskiego prawa podatkowego
Źródła prawa
Struktura pionowa:
-Konstytucja- art.84- każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów publicznoprawnych; art. 217- nakładanie danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania, stawek podatkowych, ulg, zwolnień i umorzeń następuje w drodze ustawy
-Ustawy
-Akty wykonawcze do ustaw, wydane w ramach delegacji ustawowej: Rozporządzenia Rady Ministrów, Ministra Finansów, Zarządzenia Rady Gminy- jako prawo
Struktura pozioma
-Materialne prawo podatkowe- zawiera normy prawne regulujące prawa i obowiązki stron stosunku prawno- podatkowego. Składa się z części ogólnej i szczegółowej.
-Proceduralne prawo podatkowe- określa zasady postępowania organów administracji przy załatwianiu spraw. Kodeks postępowania administracyjnego.
-Ustrojowe prawo podatkowe- reguluje kształt systemu organów państwa i ich wewnętrzną organizację i funkcjonowanie.
-Prawo karne podatkowe- paraliżują stany przekroczenia prawa podatkowego, określając sankcje za owe przekroczenia. Stwarzają mechanizm przymusu realizacji prawa materialnego i sprawnej realizacji procedury podatkowej.
Zasady legislacji podatkowej
1)Zasada ustawowej regulacji podatków- istotne jest, aby w ustawach określone były wszystkie elementy konstrukcji podatku, które kształtują obowiązek podatkowy- określają podatników, przedmiot podatku, podstawę opodatkowania, stawki, zwolnienia i ulgi podatkowe.
2)Ochrony źródła podatku- istotą tej zasady jest takie konstruowanie podatków, aby ich pobieranie nie prowadziło do rezygnacji podatników z prowadzenia opodatkowanej działalności, a tym samym do zmniejszenia wpływów z podatków.
3)Respektowania praw i prawidłowości ekonomicznych jako granic regulacji podatkowo-prawnych- sprzeczność konstrukcji podatkowo- prawnych z prawami i prawidłowościami ekonomicznymi prowadzi do tego, że regulacje prawne są nieskuteczne lub wywołują skutki inne niż przewidziane.
4)Przewidywania w długim i krótkim okresie skutków opodatkowania- wprowadzając lub zmieniając przepisy podatkowe należy mieć na uwadze to, że inne mogą być tego skutki w momencie dokonywania zmiany a inne później.
5)Ograniczania wpływu deprecjacji pieniądza na trwałość regulacji podatkowych.
6)Zasada płynności zmian wysokości obciążeń podatkowych- przepisy podatkowe powinny być tak sformułowane, aby nie występowały sytuacje, stosunków, których marginalne zmiany parametrów określających zakres obowiązku podatkowego powodują skokowe zmiany wysokości obciążeń podatkowych.
7)Zasada ochrony interesu finansowego państwa-podatki, procedura ich wymierzania i pobierania powinny zapewnić państwu stały stosunków niezakłócony dopływ środków pieniężnych do budżetu.
Podmioty stosunków podatkowo-prawnych
Podmiotami owych stosunków są z jednej strony związki publiczno-prawne (państwo, województwo, powiat, gmina) reprezentowane przez powołane do tego organy, a z drugiej strony podmioty, na które prawo podatkowe nakłada rozmaite obowiązki bądź przyznaje prawa.
1)Organ podatkowy- reprezentujący związek publiczno-prawny podmiot, w którego zakresie znajduje się wykonywanie czynności obejmujących wymierzanie i pobór podatków. Ów organ ma zakreśloną właściwość rzeczową (rodzaj wymierzanych i pobieranych podatków), miejscową (zakres terytorialny działania) oraz funkcjonalną (rola organu pierwszej instancji bądź organu odwoławczego). W Polsce istnieją dwa piony organizacyjne organów podatkowych, tj. państwowe organy podatkowe oraz samorządowe organy podatkowe. Państwowe organy podatkowe: Urzędy Skarbowe, Izby Skarbowe, Minister Finansów. Samorządowe organy podatkowe: wójt (burmistrz, prezydent miasta), Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej- organem przy określaniu podstawy opodatkowania. Organy skarbowe I i II instancji.
2) Podatnik- osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej (triada osobowa), podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Podatnik jest zobowiązany do uznania faktu powstania zobowiązania podatkowego, naliczanego podatku, uiszczenia podatku w należytej wysokości.
3)Płatnik- triada osobowa zobowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczania, pobrania od podatników i wpłacenia podatku we właściwym terminie na rachunek organu podatkowego.
4)Inkasent- triada osobowa zobowiązana do pobrania i wpłacenia podatku we właściwym terminie na rachunek organu podatkowego. Pobór podatku przez inkasenta przepisy wprowadzają, tylko wtedy, gdy ustalenie wysokości podatku nie wymaga skomplikowanych obliczeń, gdyż jego wysokość wynika z obowiązujących przepisów lub z doręczonej wcześniej podatnikowi decyzji organu podatkowego.
5)Osoby trzecie- zakres odpowiedzialności określa ordynacja. Osobami odpowiedzialnymi za zobowiązania innej osoby mogą być np. rozwiedziony małżonek podatnika, inny niż małżonek członek rodziny podatnika, dzierżawca i użytkownik nieruchomości, wspólników spółek osobowych, członków zarządu spółek z o. o. oraz spółki akcyjnej, osoba prawna powstała w wyniku przekształcenia (podziału) innej osoby prawnej.
Definicje podatku
-Współcześnie powszechnie określa się podatek jako przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz państwa lub innych związków publiczno-prawnych.
-Ordynacja podatkowa określa podatek, jako publiczno-prawne nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.
Komponenty podatku:
1)Stałe:
-Przymusowość- przymusowy charakter podatku wyraża się w tym, że związek publiczno- prawny, uprawniony do pobierania podatków, może stosować środki przymusu w celu wyegzekwowania od osoby zobowiązanej do zapłaty podatku należnej jego kwoty.
-Nieodpłatność- wyraża się tym, że podmiot zobowiązany do zapłaty podatku, w zamian za jego uiszczenie, nie otrzymuje żadnego świadczenia wzajemnego ze strony beneficjenta świadczenia podatkowego.
-Bezzwrotność podatku- beneficjent świadczenia podatkowego nie ma obowiązku, a nawet prawnych możliwości zwrotu środków pieniężnych uzyskanych z podatków.
-Pieniężny charakter
-Jednostronność ustalania- wysokość obciążeń podatkowych określana jest przez państwo i nie jest przedmiotem negocjacji pomiędzy podatnikiem a państwem.
-Ogólny charakter podatków- podatki ustalane są dla określonych kategorii podmiotów a nie dla indywiduów.
-Przewłaszczenie
2)Zmienne:
-Podmiot
-Przedmiot podatku- sytuacja faktyczna lub prawna, z której zaistnieniem przepisy prawa wiążą obowiązek zapłaty podatku.
-Podstawa opodatkowania- to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot podatku. Ujęcie ilościowe to np. powierzchnia, objętość, ilość sztuk. Ujęcie wartościowe to np. wartość rynkowa, wartość księgowa, przychód.
-Stawki podatkowe i skale podatkowe- mogą być kwotowe lub stosunkowe. Stawki stosunkowe mogą mieć postać procentową, ułamkową lub wielokrotnościową.
-Ulgi podatkowe- polegają na ograniczeniu wielkości obciążenia podatkowego w stosunku do obciążenia przyjętego za przeciętne w danym podatku. Mogą mieć charakter przedmiotowy, podmiotowy, lub mieszany.
-Zwolnienia podatkowe- mamy z nimi do czynienia, gdy określona kategoria stanów faktycznych bądź prawnych mieści się w ogólnych ramach przedmiotowo-podmiotowych danego podatku, ale przepis prawa wyłącz ją w sposób wyraźny od opodatkowania. Mogą mieć charakter przedmiotowy, podmiotowy, lub mieszany.
-Zwyżki- mogą polegać na podwyższeniu podstawy opodatkowania, podwyższeniu stawek podatkowych, lub podwyższeniu obliczonej kwoty podatku
-Warunki i terminy płatności podatku- warunki zapłaty to zapłata bądź przez podatnika, bądź za pośrednictwem płatnika lub inkasenta. Podatek może być uiszczony jednorazowo, ratalnie lub zaliczkowo.
Powstawanie i wygasanie zobowiązań podatkowych
Obowiązek podatkowy
Abstrakcyjny obowiązek podatkowy to wyrażone w ustawach reguły opodatkowania. Reguły te obejmują podatkowo- prawny stan faktyczny oraz jego następstwa prawne, podmiot, przedmiot, moment faktyczny powstania obowiązku podatkowego, stawki- określenie ustawy.
Zindywidualizowany obowiązek podatkowy- art. 4 Or. P- „obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach”- powstaje w momencie zaistnienia ustawowych przesłanek opodatkowania, a zatem gdy realnie istniejący podmiot spełnia warunki (wypełnia normy podatkowo- prawne), z którymi ustawa wiąże powstanie owego obowiązku. Powstaje z mocy prawa. Tworzy stosunek podatkowo- prawny łączący pomiot czynny i bierny podatku.
Zobowiązanie podatkowe
-zobowiązanie podatkowe- wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego.
-zobowiązanie podatkowe- następstwo prawne obowiązku podatkowego.
-zobowiązanie podatkowe- stanowi konkretyzację obowiązku podatkowego w zakresie wysokości, terminu zapłaty, miejsca zapłaty podatku.
-zobowiązanie z tytułu zaliczki na podatek- zobowiązanie oddzielne.
Powstanie zobowiązań podatkowych
-na skutek zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie owego obowiązku (z mocy prawa).
-na skutek doręczenia podatnikowi decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość owego zobowiązania.
Sposób powstania zobowiązania podatkowego
-wynika z ustawy podatkowej, która podatku tego dotyczy, np. uzyskanie dochodu, wejście w posiadanie samochodu, psa itd.
-konstytutywny charakter decyzji organu podatkowego- oznacz, że jej doręczenie powoduje powstanie zobowiązania do zapłaty.
-deklaratoryjny charakter decyzji organu podatkowego- oznacz, że określa ona wysokość zaległości lub nadpłaty podatku.
Zaniechanie ustalania zobowiązań podatkowych
Rezygnacja związku publiczno- prawnego z podatku. Nadzwyczajny środek stosowany z namysłem. Może być stosowany do decyzji konstytutywnych.
Zaniechanie poboru podatku
Może być stosowany do zobowiązań powstałych z mocy prawa i do decyzji deklaratoryjnych.
Zaniechanie ustalania i poboru podatków
-Rozporządzenie Ministra Finansów- stanowienie prawa dla ogółu podatników.
-Decyzja Urzędu Skarbowego- w sprawach indywidualnych. Tryb: wniosek podatnika- uznaniowa decyzja urzędu. Przesłanki: ważny interes podatnika- zagrożenie jego egzystencji- niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb osób fizycznych (jedzenie, ubranie, mieszkanie); groźba upadłości osoby prawnej.
Przedawnienie zobowiązania podatkowego
Zobowiązanie podatkowe przedawnia się:
-Z upływem 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym upłynął termin płatności podatku
-Po upływie 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym powstał obowiązek podatkowy dla decyzji konstytutywnych (określających). Jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego lub w deklaracji nie ujawnił wszystkich danych- 5 lat.
-Z upływem 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym powstał obowiązek podatku z tytułu dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku VAT- dla decyzji deklaratoryjnej (ustalającej).
-Z upływem 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym upłynął termin złożenia zeznania rocznego. W podatku z tytułu nieujawnionych źródeł dochodów lub dochodów nie znajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych- dla decyzji deklaratoryjnej.
Zawieszenie biegu przedawnienia
Nie dłużej niż 2 lata- jeżeli wydanie decyzji ustalającej uzależnione jest od rozstrzygnięcia wstępnego.
Przy odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty- od dnia wydania decyzji Urzędu Skarbowego do dnia zapłaty odroczonego podatku lub ostatniej raty podatku.
Przy upadłości- od dnia ogłoszenia do dnia uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego. Przy zastosowaniu środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony, od dnia zastosowania do dnia, w którym zastosowano postępowanie egzekucyjne. Kolejne wszczęcie egzekucji nie przerywa biegu przedawnienia.
Przy wszczęciu postępowania karnego- skarbowego- od dnia wszczęcia do dnia prawomocnego zakończenia postępowania. Przy wniesieniu skargi do NSA- od dnia wniesienia do dnia doręczenia organowi podatkowemu orzeczenia NSA wraz z uzasadnieniem.
Przy umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania- do 3 lat.
Wygasanie zobowiązań podatkowych
-zapłata podatku
-pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta
-potrącenia- z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika względem Skarbu Państwa z tytułu: odpowiedzialności za działanie funkcjonariusza państwowego; nabycia nieruchomości uzasadniającej jej wywłaszczenie; odszkodowanie za niesłuszne represjonowanie (działalność na rzecz bytu Państwa Polskiego); odszkodowania orzeczonego organu administracji rządowej.
-zaliczenia nadpłaty lub zwrotu podatku
-zaniechanie poboru podatku
-przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych
-przejęcie własności rzeczy lub praw majątkowych w postępowaniu egzekucyjnym
-umorzenie zaległości
-przedawnienia
-zapłata podatku
Nie powodują natomiast wygaśnięcia zobowiązania sytuacje związane z ustanie egzystencji podatnika (śmierć osoby fizycznej, ustanie istnienia osoby prawnej). W tych wypadkach mamy do czynienia z następstwem prawnym innych podmiotów, które oznacza kontynuację stosunku podatkowo-prawnego z innym niż dotychczas podmiotem w roli zobowiązanego.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe
- podatnicy, płatnicy, inkasenci- całym swoim majątkiem
- odpowiedzialność solidarna- powstaje równolegle i jednocześnie obok odpowiedzialności podatnika. Organ podatkowy może wybrać osobę spośród grona opodatkowanych. Zaspokojenie roszczenia przez jedną osobę zwalnia pozostałych.
Odpowiedzialność następców prawnych:
Przy przekształceniach (podział łącznie) spółek kapitałowych lub osobowych albo osób prawnych- przekształcony podmiot wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki podmiotu podlegającego przekształceniom. Uwzględnia się umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Decyzja określająca US o zaległości.
Przy spadkach- spadkobiercy przejmują przewidziane przepisami prawa podatkowego, prawa majątkowe i obowiązki spadkodawcy. Prawa niemajątkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (np. ulgi podatkowe) spadkobiercy przejmują pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności gospodarczej na ich rachunek. Organ podatkowy orzeka w decyzji o zakresie odpowiedzialności każdego spadkobiercy.
Przy zapisach testamentowych- zapisobierca odpowiada za zobowiązania podatkowe spadkodawcy do wartości zapisu (do wartości otrzymanego spadku). Organ podatkowy orzeka w decyzji o zakresie odpowiedzialności każdego zapisobiorcy.
Odpowiedzialność osób trzecich
Odpowiedzialność osoby trzeciej powstaje z chwilą doręczenia jej decyzji orzekającej o odpowiedzialności podatkowej za cudze zobowiązania. Od tego momentu za należność obok dotychczasowego dłużnika odpowiada także wskazana w decyzji osoba trzecia. Powstanie odpowiedzialności osoby trzeciej nie zwalnia od odpowiedzialności za podatek samego podatnika.
-solidarnie z podatnikiem lub następcą prawnym podatnika całym swoim majątkiem, na mocy decyzji orzekającej organu podatkowego odpowiadają:
a)małżonek (w tym: w separacji, po podziale majątku, itd.)
b)członek rodziny podatnika prowadzącego działalność gospodarczą- za zaległości z tej działalności w okresie, w którym stale współdziałał i osiągał korzyści- do wysokości tych korzyści
c)rozwiedziony małżonek- całym majątkiem za zaległości powstałe w trakcie małżeństwa, ale tylko do wysokości jego udziału w majątku wspólnym
d)nabywca przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części, składników majątku przekraczających wartość 15000 zł związanych z działalnością gospodarczą- całym majątkiem, za zaległości do dnia nabycia
e)firmujący
f)dzierżawca lub użytkownik nieruchomości- za obciążenia podatkowe ciążące na nieruchomości w czasie trwania dzierżawy, użytkowania (nie obejmuje odsetek za zwłokę)
g)wspólnicy (byli i obecni) spółek osobowych
h)członek zarządu spółki z o. o. (w tym organizacji)- gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a ów członek we właściwym czasie nie zgłosił upadłości spółki czy nie wszczęto postępowania układowego albo nie wskaże mienia spółki do egzekucji
Firmujący- osoba, która zezwala by w jego imieniu ktoś inny prowadził działalność gospodarczą.
Polityka podatkowa a zarządzanie podatkami w przedsiębiorstwie
Polityka podatkowa przedsiębiorstwa jest zorganizowanym zespołem działań, podejmowanych za pomocą odpowiednich środków w celu oddziaływania na ciężar podatkowy.
Świadome działania podejmowane przez przedsiębiorstwo zmierzające do osiągnięcia założonych celów, przy zastosowaniu dostępnych metod i odpowiednio dobranych środków rozwiązań zgodnych z normami prawno- finansowymi.
Wywieranie wpływu przez przedsiębiorców na własne obciążenia podatkowe to w istocie konieczność przemyślanej polityki i strategii w zakresie optymalizacji ponoszenia podatków jako podstawowych ciężarów publiczno- prawnych.
Zarządzanie podatkami to podejmowanie działań w realizacji takich funkcji przedsiębiorstwa bądź grupy kapitałowej, które umożliwiają osiągnięcie optymalnej wysokości i struktury podatków obciążających te organizacje.
Controlling podatkowy można określić jako wszelkie działania, podejmowane w ramach obowiązujących przepisów prawnych, zmierzające do maksymalizacji korzyści podatkowych oraz minimalizacji nieprawidłowości podatkowych.
Określenia polityki
Polityka- sztuka rządzenia np. polityka finansowa rozumiana jako sztuka rządzenia finansami.
-Polityka to zespół działań podjętych przez ośrodek decyzyjny, zmierzający do osiągnięcia zamierzonych celów za pomocą odpowiednio dobranych środków.
-Polityka jest wszędzie tam, gdzie występuje konflikt interesów, zinstytucjonalizowana władza oraz tam, gdzie podejmuje się decyzje w imieniu zorganizowanej grupy.
Polityka- sfera stosunków i działań przybierających postać konfliktów, walki, kompromisów i współpracy pomiędzy grupami społecznymi, organizacjami politycznymi, ośrodkami decyzji politycznych i jednostkami dążącymi do realizacji swoich potrzeb i interesów poprzez sprawowanie władzy politycznej lub wywieranie wpływu na władzę.
-Istotę polityki należy postrzegać w sprawowaniu władzy lub wywieraniu wpływu na władzę
-Władztwo podatkowe posiada państwo
-Polityka podatkowa przedsiębiorstwa jest możliwa tylko w zakresie wywierania wpływu na władzę
Granica polityki podatkowej przedsiębiorstw
-wyznacza ją władztwo podatkowe
-owe władztwo posiada państwo
-u przedsiębiorcy brak jest władztwa podatkowego w zakresie stanowienia prawa podatkowego, które skutkowałoby powszechnym obowiązywaniem oraz byłoby zagrożone przymusem.
Określenie zarządzania podatkami
Współczesne przedsiębiorstwo jest zarządzane wówczas, gdy uprawnione na podstawie własności środków wytwarzania i dysponowania nimi władze takiego przedsiębiorstwa prowadzą działalność kierowniczą, polegającą na ustalaniu celów i prowadzeniu ich realizacji, w owym przedsiębiorstwie.
Zarządzać podatkami w przedsiębiorstwie można wówczas, gdy ustawodawca pozostawił przedsiębiorcom pewną (mniejszą lub większą) swobodę decyzyjną w zakresie kształtowania procesów wpływających na elementy konstrukcyjne podatków.
Tezy
-polityka podatkowa przedsiębiorcy skierowana do wewnątrz przedsiębiorstwa nie może istnieć
-polityka podatkowa przedsiębiorstwa skierowana jest na zewnątrz przedsiębiorstwa
-zarządzanie podatkami skierowane jest do wewnątrz przedsiębiorstwa
Podatek dochodowy od osób prawnych
Definicja i komponenty podatku
Teorie podatku dochodowego od osób prawnych
Zasady tworzenia podatku dochodowego od osób prawnych
Zakres podmiotowy podatku dochodowego od osób prawnych
Zakres przedmiotowy podatku dochodowego od osób prawnych
Podstawa podatku- podstawa obliczania podatku
Dochód, strata
Ulgi, zwolnienia, zaniechania ustalania poboru
Zwyżki
Stawki podatku dochodowego od osób prawnych
Terminy:
Złożenia deklaracji CIT- 2, CIT- 8
Zapłaty zaliczek oraz podatku
Teorie podatku dochodowego od osób prawnych
-teoria przyrostu czystego majątku
-teoria źródeł
Zasady tworzenia podatku dochodowego od osób prawnych:
-Zasada powszechności podmiotowej
-Zasada powszechności przedmiotowej- wszystkie przedmioty z danego zakresu powinny być opodatkowane
-Zasada opodatkowania czystego dochodu- powinien być opodatkowany dochód po odjęciu kosztów uzyskania dochodu
Zakres podmiotowy podatku dochodowego od osób prawnych:
-osoby prawne
-spółki kapitałowe w organizacjach
-jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej z wyjątkiem spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo- akcyjnych
-podatkowe grupy kapitałowe
Obowiązek podatkowy:
-ograniczony obowiązek podatkowy (podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terenie Polski)
-nieograniczony obowiązek podatkowy (podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania)
Zwolnienie podatkowe
Od podatku zwolnione są następujące podmioty:
-Skarb Państwa, NBP, Jednostki budżetowe
-określone w ustawach fundusze celowe
-fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne
-Rządowe agencje: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Budowy i Eksploatacji Autostrad, Rynku Rolnego, Własności Rolnej Skarbu Państwa
-Jednostki Samorządu Terytorialnego- w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
-Polska Organizacja Turystyczna
-przedsiębiorstwa międzynarodowe utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia lub umowy
-Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakres przedmiotowy podatku dochodowego od osób prawnych:
-dochód
-strata
-przychód
Źródła przychodów
Zwolnienia przedmiotowe
-przychody z gospodarki leśnej
-przychody z działalności rolniczej z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej
-przychody z czynności niemogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy
Podstawa podatku:
-dochód (przychód)
-podstawa podatku przy cenach transferowych
Metody szacowania dochodu
-porównywalnej ceny niekontrolowanej (porównuje się ceny wewnętrzne i zewnętrzne)
-ceny odsprzedaży
-rozsądnej marży (koszty plus)
-metodę zysku transakcyjnego
-metodę marży transakcyjnej netto
Podmioty powiązane
-szkodliwa konkurencja podatkowa
-szkodliwa konkurencja w sensie ogólnym
-szkodliwa konkurencja w usługach administracyjnych i niematerialnych
-szkodliwa konkurencja w usługach finansowych
Dokumentacja podatkowa przy szkodliwej konkurencji podatkowej:
-określenie funkcji, jakie spełniać będą strony transakcji, z uwzględnieniem użytych aktywów i podejmowanego ryzyka
-określenie wszystkich przewidywanych kosztów transakcji oraz formę i termin zapłaty
-metodę i sposób kalkulacji zysków
-określenie ceny przedmiotu transakcji
-określenie strategii gospodarczej oraz innych działań wpływających na wartość transakcji
-wskazanie innych czynników wpływających na wartość transakcji
-określenie spodziewanych korzyści dla usług niematerialnych
Dokumentację sporządza się, gdy łączna wartość transakcji w roku podatkowym przekracza
a) w podmiotach powiązanych:
-100000 € - jeżeli wartość transakcji< 20% kapitału zakładowego
-30000 € - dla usług i sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych
-50000 € - w pozostałych przypadkach
b) w podmiotach niepowiązanych:
-20000 €
Wydatki dyskryminowane
1)koszty inwestycji i użytkowania: środków trwałych, wyposażenia oraz wartości niematerialnych i prawnych
2)straty i sankcje karne
3)wierzytelności i rezerwy
4)fundusze
5)podatki
6)wydatki na rzecz osób ………
7)wydatki samochodowe pojazdów nie ujętych w ewidencji środków trwałych
8)koszty kapitałowe
9)pozostałe koszty
Koszty uzyskania przychodu:
-koszty rzeczywiste
-koszty normatywne (określane przez ustawodawcę)
Koszty uzyskania przychodów z tytułu amortyzacji
-Przedmiot amortyzacji
A) Przedmioty amortyzacji o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok:
-środki trwałe- kompletne i zdatne do użytku rzeczowe składniki majątku trwałego stanowiące własność lub współwłasność podatnika, wykorzystywane przez owego podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą albo oddane w najem, dzierżawę lub leasing. Do tej grupy zalicza się: budynki, budowle, lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty
-wartości niematerialne i prawne- nabyte lub wytworzone niematerialne składniki majątku podatnika, nadające się do gospodarczego wykorzystania; są to np. wartość firm, wartość prac rozwojowych
-wartości prawne- nabyte przez podatnika prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania. Do tej grupy zalicza się: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego, autorskie i pokrewne prawa majątkowe, licencje prawa do: patentów, znaków towarowych, wzorów zdobniczych i użytkowych, wartość know- how (wiedzy gospodarczej, przemysłowej, handlowej, naukowej, organizacyjnej)
B)Przedmioty amortyzacji niezależne od przewidywanego okresu użytkowania:
-rzeczowe:
a)inwestycje w obcych środkach trwałych
b)budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie
c)środki trwałe przyjęte w leasing kapitałowy
d)tabor transportu morskiego w budowie
-wartości niematerialne i prawne:
1)Wartość firmy:
a)dodatnia różnica między ceną nabycia przedsiębiorstwa a wartością rynkową składników majątkowych wchodzących w skład kupionego przedsiębiorstwa, z dnia kupna
b)dodatnia różnica między nominalną wartością wydanych akcji w zamian za wkład niepieniężny a wartością rynkową składników majątkowych przedsiębiorstwa wniesionego do spółki
2)Koszty prac rozwojowych zakończone wynikiem pozytywnym
3)Koszty organizacji spółki akcyjnej
C)Składniki majątku o małej wartości początkowej- składniki majątku o wartości jednostkowej nie wyższej niż 3500 zł można amortyzować jednokrotnie w miesiącu oddania ich do użytkowania.
-Podmiot amortyzujący:
-właściciel przedmiotu amortyzacji
-korzystający z leasingu kapitałowego- leasingobiorca
-współwłaściciel przedmiotu amortyzacji. Wartość początkowa składnika majątku przynależną współwłaścicielowi ustala się w takiej proporcji, w jakiej pozostaje udział owego podatnika we własności przedmiotu amortyzacji
-Wartość początkowa
-przy nabyciu przedmiotu amortyzacji- cena nabycia jest to kwota należna zbywcy, powiększona o koszty uboczne zakupu np. koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczeń, montażu, instalacji, uruchomienia, opłat, prowizji, cło, podatek akcyzowy, inne podatki jak np. od nieruchomości, pomniejszona o przysługujący do odliczenia podatek od towarów i usług i skorygowane różnice kursowe. Wymienione składniki liczone są do dnia oddania przedmiotu amortyzacji do użytkowania
-w razie wytworzenia we własnym zakresie- koszt wytworzenia- jest to wartość w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia przedmiotu amortyzacji rzeczowych składników majątku i wykorzystywanych usług obcych, koszty wynagrodzenia pracowników własnych wraz z pochodnymi od owych płac i inne koszty dające się zaliczyć do wartości tworzonych składników majątku podatnika, skorygowany o różnice kursowe. Wymienione składniki liczone są do dnia oddania przedmiotu amortyzacji do użytkowania
-przy nabyciu w postaci wkładu niepieniężnego wniesionego do spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielni- ustalona przez podatnika wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nie wyższa od jej wartości rynkowych. Suma wartości aportów nie może przekroczyć nominalnej wartości akcji i udziałów
-dla ulepszonych środków trwałych- przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, modernizacja- wartość początkowa zostaje powiększona o sumę wydatków poniesionych na ulepszenie. Środki trwałe uważa się za ulepszone wówczas, gdy wydatki powodują wzrost wartości użytkowej, mierzonej okresem użytkowania, zdolnością wytwórczą, jakością produkcji, kosztami eksploatacji
-Podstawa odpisów amortyzacyjnych
-Zasada ogólna- wartość początkowa
-dla transportu morskiego- wydatki poniesione na budowę przekraczające 10% wartości kontraktowej, powiększone o wpłacanie zaliczki
-ujęcie przedmiotu amortyzacji w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
-Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
Podatnik jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, która musi zawierać, co najmniej:
-liczbę porządkową, datę nabycia, datę przyjęcia do użytkowania
-określenie dokumentu stwierdzającego nabycie
-określenie przedmiotu amortyzacji oraz symbol klasyfikacji środków trwałych
-wartość początkową- jako podstawę odpisów amortyzacyjnych
-stawkę amortyzacji
-kwotę odpisów amortyzacyjnych za dany rok podstawowy i narastającą za dotychczasowy okres odpisów (w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji)
-zaktualizowaną wartość początkową, zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych
-wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową
-datę likwidacji oraz jej przyczyny lub datę zbycia
Metody amortyzacji podatkowej
Amortyzację rozpoczyna się:
-od miesiąca następującego po miesiącu przyjęcia do użytkowania
-od miesiąca następującego po poniesieniu wydatku na budowę transportu morskiego
-od miesiąca następującego po miesiącu ujawnienia i wprowadzenia środka trwałego do ewidencji środków trwałych
Amortyzację prowadzi się według:
A) Metody liniowej- od wartości początkowej dokonuje się odpisów amortyzacyjnych w równych ratach, co miesiąc, do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową (lub je zbyto). W metodzie stosuje się stawki:
a) podstawowe - według wykazu stawek
b) podwyższone - w stosunku do podstawowych o współczynniki, dla:
- budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych - 1,2
- budynków i budowli używanych w warunkach złych - 1,4
- maszyn, urządzeń i środków transportu używanych bardziej intensywnie - 1,4
- maszyn, urządzeń z grupy (4-6) poddanych szybkiemu postępowi technicznemu - 2,0
c) obniżone - podatnik może obniżyć stawki podstawowe
B) Metody degresywnej o kurna nie mamy!!!!!
C) Metody stawek indywidualnych
Indywidualne stawki amortyzacji określają podatnicy dla używanych (i wykorzystywanych przed nabyciem, przez co najmniej 6 miesięcy lub ulepszonych (wydatki poniesione na ulepszenie stanowiło, co najmniej 20% wartości początkowej) środków trwałych wpisywanych po raz pierwszy do ewidencji. Okres amortyzacji 24,30,36,60 miesięcy, 10 lat. Amortyzacje samochodów osobowych
Kosztem uzyskania przychodów są odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej samochodu osobowego nieprzekraczającej 20000Є, przeliczonej według kursy średniego NBP z dnia przekazania samochodu do użytkowania.
Aktualizacja wyceny środków trwałych i limitów kwotowych
Następują, gdy wskaźnik wzrostu cen nakładów inwestycyjnych w okresie 3 kwartałów roku poprzedzającego rak podstawowy w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego przekroczy 10%
Amortyzacja w gminach zagrożonych bezrobociem
W gminach tych podatnicy mogą stosować współczynnik dygresyjności = 3,0
Amortyzacji nie podlegają:
-grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów.
-budynki mieszkalne oraz lokale mieszkaniowe służące prowadzonej działalności -gospodarczej, jeżeli podatnik, niepodejmie decyzji o ich amortyzowaniu.
-dzieła sztuki i eksponaty muzealne
- wartość firmy, jeżeli powstała w inny sposób niż wyżej podany
Składniki majątku, które nie są używane z przyczyn zaprzestania działalności w której były one wykorzystywane gospodarczo
Amortyzacji podlegają rzeczowe składniki majątku o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok
Amortyzacja bez względu na czas użytkowania
Rodzaje amortyzacji:
- amortyzacja jednorazowa
- amortyzacja periodyczna
Wartość początkowa środków trwałych:
- cena nabycia
- koszt wytworzenia
- przy spadkach i darowiznach
- aporty
- wartość firmy
Podstawę obliczenia podatku stanowi dochód pomniejszony o dopuszczalne ulgi i zwolnienia
Zwolnienia przedmiotowe
- grupa zwolnień stymulacyjnych
- grupa zwolnień niestanowiących rzeczywiście wypracowanych dochodów
- grupa zwolnień dochodów wygenerowanych przez różnego rodzaju fundusze państwowe
- grupa zwolnień opartych na zwyczajach i prawach międzynarodowych
Ulgi podatkowe
a) do 15% dochodu- obliczeniu podlegają darowizny na cele naukowe, naukowo- techniczne, oświatowe, oświatowo wychowawcze, kulturalne, kultury fizycznej i sportu, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów a także spierania inicjatyw społecznych w zakresie budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę
b) do 10% dochodu- obliczeniu podlegają darowizny na cele kultu religijnego i na działalność charytatywno - opiekuńczą, bezpieczeństwa publicznego, obrony narodowej ochrony środowiska, dobroczynne, a także na cele związane z budownictwem mieszkaniowym dla samorządu terytorialnego i na budowę strażnic jednostek obrony przeciwpożarowej orz ich wyposażenie i utrzymanie
c) kwota równa funduszowi wynagrodzeń przysługujących osobom pozbawionym wolności i zatrudnionym u podatnika innego niż przywięzienny zakład pracy.
Proporcjonalna wysokość stawki podatku:
- w 2002 to 28%
- w 2003 to 27%
- w 2004 to 27%
Stawki podatku dochodowego od osób prawnych
- zryczałtowana proporcjonalna wysokości 20%
- zryczałtowana proporcjonalna wysokości 15%
- zryczałtowana proporcjonalna wysokości 10%
- proporcjonalna sanacyjna w wysokości 50%
Kredyt podatkowy - występuje i jest związany z metodą rozliczania zobowiązań podatkowych
Terminy:
- Złożenia deklaracji CIT-2
- Złożenia deklaracji CIT-4
- Zapłata zaliczek
- Uproszczony pobór zaliczek
- Zapłata podatku
- Zapłata podatku od wypłaconych dywidend
14