AUSTRALIA I OCEANIA

I CECHY SZCZEGÓLNE - INDYWIDUALNOŚĆ

-Australia jest najmniejszym kontynentem

-najsuchszy ląd na Ziemi,

-najbardziej osobliwy kontynent ze względu na unikatową florę i faunę cechującą się wysokim stopniem endemizmu.

II POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE

-leży w całości na półkuli południowej między Oceanem Indyjskim na zachodzie i południu a Oceanem Spokojnym na północy i wschodzie

PUNKTY SKRAJNE

1)na lądzie stałym

a)na północ - przylądek Jork 10°43' S

b)na południu - Przylądek Południowo-Wschodni 39°08' S

c)na zachód - przylądek Steep 113°09' E

d)na wschód - przylądek Byron 153°42' E

2) na lądzie wyspowym

a)na północ - brzeg Wyspy Banksa w Cieśninie Torresa 10°05' S

b)na południe - Przylądek Południowo-Wschodni na Tasmanii 43°39' S

c) na zachodzie - Przylądek Inskrypcji 112°57 E na wyspie Dirka Hartoga

d) przylądek Byron

Rozciągłość południkowa największa mierzona między przylądkami Jork i Południowo-Wschodnim na kontynencie w przybliżeniu wzdłuż 145° E wynosi ok. 3150 km, przy uwzględnieniu Tasmanii i Cieśniny Torresa dł. wzrasta do 3700 km

Rozciągłość równoleżnikowa największa mierzona wzdłuż 25°S wynosi 4000 km

* W podanych granicach wraz z przybrzeżnymi wyspami Australia ma pow. ok. 7,7 mln km², zajmuje 5,7 % lądowej pow. Ziemi

Wyspiarska Oceania (tworzy z Australią jedną część świata)

-znajduje się w środkowej i południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego

Skrajne punkty

a)na północy - atol Kure w Archipelagu Hawajów

b)na południu Wyspy Campbelala leżące na pd. od Nowej Zelandii

c)na zachód wyspa Waigeo u północno-zachodnich wybrzeży Nowej Gwinei

d)na wschodzie Wyspy Sala i Gomez

*Większa część Oceanii znajduje się na południe od równika , jej pow. lądowa wynosi ok. 1,3 mln km²,

III GRANICE MORSKIE

*Australia ma wyłącznie granice morskie !

- Australia leży w znacznym oddaleniu od innych lądów, do najbliżej znajdującej się Antarktydy jest 3000 km, od Afryki dzieli ją 7000 km, od Ameryki Północnej 11 000 km, Ameryki Południowej 14 000 km,

- z Azją sąsiaduje poprzez lądowy pomost wysp Melanezji należących do Oceanii oraz Archipelagu Malajskiego zaliczanego do Azji

IV TYPY WYBRZEŻY

A)wybrzeże południowe

- od Przylądka Południowo-Wschodniego do przylądka Leeuwin oblewają wody Oceanu Indyjskiego (tej jego części która wraz z południowymi akwenami oceanów Spokojnego i Atlantyckiego tworzy tzw. Ocean Południowy

- na wschodzie są to wody Cieśniny Bassa, zatok Port Philip, św. Wincentego, Spencera i Wielkiej Zatoki Australijskiej , wszystkie zatoki są płytkie położone w obrębie niezbyt szerokiego szelfu opadające ku głębokiemu Basenowi Południowoaustralijskiemu

- wybrzeża Cieśniny Bassa są niskie, narastające , porozcinane ujściami rzek spływającymi z Wielkich Gór Wododziałowych

- na zachód aż do ujścia rzeki Murray wybrzeże ma charakter lagunowo-mierzejowy

- wybrzeża zatok św. Wincentego i Spencera są niskie, wybrzeże Wielkiej Zatoki Australijskiej na długich odcinkach jest wyrównane (na 2500 km nie rozcina go ujście żadnej rzeki) ma postać wysokiego, skalistego klifu z wąskim pasem plaży.

- wysokie klify tworzą także południowo-wschodnie i południowo-zachodnie wybrzeża Tasmanii

B) wybrzeże zachodnie

- od przylądka Leeuwin do Przylądka Północno-Zachodniego, oblewają je wody Oceanu Indyjskiego

- wybrzeżu towarzyszy niski pas szelfu

-brzegi lądu są przeważnie skaliste i tworzą wysokie klify z plażami u podnóży

-w sąsiedztwie ujść rzek : Swan , Muchrison i Gascoyne oraz w otoczeniu Zatoki Rekiniej brzegi są niskie

C) wybrzeże północno-zachodnie

-od Przylądka Północno-Zachodniego do Zatoki Józefa Bonapartego, oblewają je wody Oceanu Indyjskiego na pn i płytkiego Morza Timorskiego

- wybrzeżu towarzyszy szeroki szelf (250-300km), początkowo linia brzegowa jest urozmaicona (zatoka Exmouth, Archipelag Dampiera, Wyspa Barrowa, a brzegi na przemian niskie i wysokie/ na wsch. gdzie piaski Wielkiej Pustyni Piaszczystej docierają do brzegu morza wybrzeże staje się niskie i wyrównane ten odc. wybrzeża tworzy długą plażę o nazwie Eighty Mile Beach - Plaża Osiemdziesięciomilowa

- kolejny odc. wybrzeża ma charakter riasowy z niewielkimi zatokami i półwyspami prostopadłymi do przebiegu linii brzegowej, brzegi są przeważnie skaliste i wysokie

- wybrzeża Zatoki Józefa Bonaparte są niskie często bagniste porośnięte lasami namorzynowymi

- wybrzeżu północno-zachodniemu prawie na całej dł. towarzyszą rafy koralowe

D)wybrzeże północne

- obejmuje brzegi Ziemi Arnhema i brzegi zatoki Karpentaria po przylądek Jork, obmywają je wody morza Arafura

- wybrzeża Ziemi Arnhema są przeważnie niskie z licznymi drobnymi zatokami, półwyspami i wyspami, towarzyszą im liczne rafy koralowe

- wybrzeże zatoki Karpentaria są niskie i błotniste szczególnie na pd. gdzie strefa zalewana podczas przypływów ma średnio 7 km szerokości

E) wybrzeże północno-wschodnie

- od przylądka Jork do Przylądka Piaszczystego , oblewają je wody Morza Koralowego

-linia brzegowa obfituje w drobne zatoki, półwyspy i wyspy otoczone rafami koralowymi

-brzegi są przeważnie niskie miejscami porośnięte przez lasy namorzynowe

- w odległości 10-250 km od wybrzeża rafy koralowe tworzą pas szerokości od kilkuset metrów do 2000 km, i dł. blisko 2000 km nazywany WIELKĄ RAFĄ KORALOWĄ

F)wybrzeże południowo-wschodnie

- od Przylądka Piaszczystego do Przylądka Południowo-Wschodniego , oblewane wodami głębokiego Morza Tasmana,

-linia brzegowa jest dość wyrównana z licznymi zatokami i półwyspami/ brzegi strome występują lokalnie

- na dłuższych odc. wybrzeże jest niskie mierzejewo-zalewowe.

*WYSPY OCEANII

-rozsiane na ok. 60 mln km² O. Spokojnego, gł. w środkowej i zachodniej jego części.

-większość dużych wysp i wszystkie wyspy o budowie kontynentalnej (Archipelag Nowozelandzki, Nowa Kaledonia, Nowa Brytania, Nowa Irlandia i Nowa Gwinea) znajdują się w zachodniej części Oceanii. , oblewają je niezbyt głębokie szelfowe morza

- południowe brzegi Nowej Gwinei obmywają wody morza Arafura (oddzielającego wyspę od Australii)

- na zachodzie Oceanię od Archipelagu Sundajskiego (należącego do Azji) oddzielają morza Seram i Halmahera

- między Archipelagiem Bismarcka, Nową Brytanią a Nową Gwineą znajduje się Morze Nowozelandzkie

-między Wyspami Salomona a Nową Gwineą leży Morze Salomona

-Wyspy Salomona, Nowe Hebrydy oddziela od Australii Morze Koralowe

-Archipelag Nowozelandzki od Australii oddziela Morze Tasmana

-od Archipelagu Filipińskiego , Riukiu i Japońskiego (należących do Azji) oddziela Mariany i inne wyspy Mikronezji Morze Filipińskie

najbardziej urozmaicone są wybrzeża Nowej Gwinei, na pd. wyspy przeważają niskie wybrzeża namorzynowe a na pn wybrzeża abrazyjne z niewysokimi klifami, na wsch. i zach. dominują wybrzeża klifowe

wysokie klify występują też : na Wyspie Północnej Nowej Zelandii, oraz na wyspach Salomona, Nowych Hebrydach, Nowej Kaledonii i Hawajach / na pozostałych wyspach dominują wybrzeża koralowe

wybrzeże fiordowe - na Wyspie Południowej po jej pd. stronie

wybrzeże riasowe na Wyspie Południowej po jej pn stronie

V POZIOME UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI

- Australia tworzy zwarty blok lądowy o słabo rozwiniętej linii brzegowej

-rozpościera się na cokole kontynentalnym wspólnym z Tasmanią oraz Nową Gwineą.

- do Australii zalicza się setki drobnych wysp przybrzeżnych m.in. : Wyspę Melvill'a, Groote Eylandt, Wielką Wyspę Piaszczystą, Wyspę King i inne

- największe półwyspy kontynentu znajdują się na pn. : Jork, Ziemia Arnhema, Kimberley, Ziemia Dampiera/ najmniejsze : Yorke i Eyre znajdują się na wybrzeżu południowym.

ZATOKI :

- na pn znajduje się wielka ale płytka zatoka Karpentaria oraz mniejsze zatoki: Józefa Bonapartego, Van Diemen (obie należą do Morza Timor), Golier i Królewska

-na zach. wyróżniają się zatoki : Exmouth, Denham, Rekinia i Zatoka Geografa

- na pd. Wielka Zatoka Australijska, oraz mniejsze zatoka Spencera, św. Wincentego i Port Philip

-na wsch. Zatoka Księżniczki Charlotty, Broad Sound i Zatoka Hervey oddzielona od morza Wielką Wyspą Piaszczystą.

*Długość linii brzegowej Australi wynosi 19,7 tys. km/ na1 km linii przypada prawie 400 km² lądu

WYSPY OCEANII

-dzielą się na 4 grupy :

1)Nową Zelandię (Wyspa Pn i Pd. + przybrzeżne wyspy),

2)Melanezję (obejmuje Nową Gwineę, Archipelag Bismarcka, Wyspy Salomona, Nową Kaledonię, Nowe Hybrydy i Fidżi), 3)Mikronezję (obejmuje Mariany, Karoliny, Wyspy Marshalla, Wyspy Gilberta i Nauru) i

4)Polinezję (obejmuje Hawaje, Wyspy Line, Feniks, Tokelau, Samoa, Tonga, Niue, Wyspy Cooka, Wyspy Towarzystwa, Tuamotu, Tubuai, Rapa i Markizy).

VI PIONOWE UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI

- Australia jest niskim kontynentem - średnia wys. to 292 m n.p.m.

- najwyższy szczyt Australii to Góra Kościuszki 2230 m n.p.m.

- punkt najniżej położony to dno okresowego jeziora Eyre 12 m p.p.m.

-wschodnią część kontynentu zajmują Wielkie Góry Wododziałowe (na pn i w środkowej części słabo wypiętrzone mają cechy wyżyny, część pd. ma typowo górski charakter - pasmo Alp Australijskich / po zach. stronie gór znajduje się pas nizin, które ciągną się od półwyspu Jork i zatoki Karpentaria na pn po wybrzeże Oceanu Indyjskiego na pd.

-struktury geologiczne Wielkich Gór Wododziałowych przedłużają się ku południowi przez Wyspy Furneaux w Cieśninie Bassa na górzystą Tasmanię.

- na pd. wznosi się pasmo Gór Flindersa dochodzące do 1200 m wys.

-zachodnią część kontynentu zajmuje Wyżyna Australijska wys. od 200-600 m n.p.m.

Nowa Gwinea

-jest wyspą górzystą, góry ciągną się przez całą jej długość, najwyższe szczyty przekraczają 5000 m , tylko pd. część wyspy jest nizinna/ górzyste są także pozostałe wyspy Melanezji

-->Wyspy Mikronezji są nizinne, Wyspy Polinezji nizinne i górzyste

- średnia wysokość Australii i Oceanii wynosi ok. 330 m n.p.m., na obszary górskie przypada ok. 1% pow. tej części świata

VII BUDOWA GEOLOGICZNA I ROZWÓJ RZEŹBY

- Australia jest częścią Gondwany, odłączenie nastąpiło prawdopodobnie na przełomie triasu i kredy, połączenie z Antarktydą zostało zerwane w oligocenie a połączenie z Nową Gwineą i Tasmanią nastąpiło w plejstocenie

- Australia leży w południowo-wschodniej części indoaustralijskiej płyty litosfery, która przemieszcza się ku północy ok. 6-7 cm na rok.

1)Większą część kontynentu zajmuje platforma australijska - krystaliczna platforma prekambryjska, na wsch. sąsiaduje z nią hercyńska strefa fałdowa Gór Wododziałowych, a na południowym-wschodzie ze staropaleozoicznym masywem Gór Flindersa

- w obrębie platformy australijskiej wyróżnia się kilka jednostek tektonicznych

Fundament platformy jest zbudowany z granitognejsów i granulitów archaicznych (3,4-2,7 mld lat) i zieleńców (3,4-2,6 mld lat) odsłania się on w zachodniej części platformy w tarczach : Pilbara na północnym zachodzie i Yilgarn na południowym zachodzie

-na wschodzie fundament stanowią zmetamorfizowane skały osadowe i wulkaniczne wieki proterozoicznego z licznymi intruzjami skał magmowych

-pokrywę platformową tworzą skały osadowe i wulkaniczne proterozoiczne piaskowce, łupki krzemionkowe oraz pokrywy skał wulkanicznych

- we wschodniej części platformy mezozoiczne i kenozoiczne skały okruchowe wypełniają Wielki Basen Artezyjski zalegając na krystalicznym fundamencie i na sfałdowanych, zrównanych strukturach hercyńskich

2)Masyw Gór Flindersa - zbudowany ze sfałdowanych w orogenezie kaledońskiej prekambryjskich łupków ilastych, dolomitów, zlepieńców, piaskowców z wkładkami skał wulkanicznych/ w późnym mezozoiku i trzeciorzędzie góry zostały wypiętrzone wzdłuż uskoku Torrensa w postaci zrębu

3)Wielkie Góry Wododziałowe - w przeważającej mierze są strukturą kaledońską, są zbudowane z kambryjskich skał magmowych wulkanicznych i głębinowych oraz skał okruchowych sfałdowanych w ordowiku .

Pod koniec kredy struktury uległy niemal całkowitemu zrównaniu, w trzeciorzędzie krajobraz uległ odmłodzeniu dzięki głębokim dyslokacjom i silnemu wypiętrzeniu, od tego czasu podlega erozji najsilniejszej w części południowej gór

* Kontynent australijski jest mało aktywny sejsmicznie, przemieszczanie się płyty ku pn. nie powoduje znaczących wstrząsów skorupy ziemskiej , we wnętrzu kontynentu dominującym procesem jest wietrzenie lokalnie duże znaczenie mają procesy eoliczne

4)Wyspy Oceanii - te, które położone są blisko Australii mają budowę kontynentalną tzn. są zbudowane z litosfery typu kontynentalnego dotyczy to Nowej Gwinei/pn. część Nowej Gwinei wchodzi w skład strefy fałdowań alpejskich do tej strefy należą i wyznaczają granicę indoaustralijskiej płyty litosfery także : archipelagi Melanezji - Wyspy Bismarcka, Salomona, Nowe Hebrydy, Wyspy Lojalności, wyspy Fidżi, Samoa oraz Nowozelandzkie na tych obszarach ruchy tektoniczne zachodzą współcześnie o czym świadczą trzęsienia ziemi oraz wulkanizm .

Pozostałe wyspy Oceanii leżą w obrębie pacyficznej, oceanicznej płyty litosfery lub na jej pograniczu c filipińską płytą litosfery/ Większość tych wysp jest pochodzenia wulkanicznego bądź koralowego

VIII KLIMAT

-Podstawowe cechy klimatu Australii determinuje położenie kontynentu w zwrotnikowych i podzwrotnikowych szerokościach geograficznych pośród rozległych akwenów , znaczenie ma także zwartość bryły lądowej oraz brak we wnętrzu kontynentu istotnych przeszkód orograficznych na drodze przemieszczania się mas

-duże znaczenie mają stałe ośrodki ciśnienia atmosferycznego : bruzda niskiego ciśnienia wokół Antarktydy, Wyż Południowoindyjski, Wyż Południowopacyficzny oraz sezonowe termiczne układy baryczne: letni (lato na półkuli południowej) Niż Australijski , zimowy Wyż Australijski łączący się ze stałymi podzwrotnikowymi wyżami nad oceanami.

-lokalny wpływ na klimat mają też prący morskie : w Oceanie Indyjskim zimny Prąd Zachodnioaustralijski (obmywa zachodnie wybrzeże), zimny Dryf Wiatrów Zachodnich obmywa zimą południowe wybrzeże z zach. na wsch., latem rozgałęzia się ku północy i tworzy zimny prąd wsteczny obmywający wybrzeże Wielkiej Zatoki Australijskiej ze wsch. na zach.

W Oceanie Spokojnym większy wpływ na klimat ma jedynie ciepły Prąd Wschodnioaustralijski

STREFA KLIMATÓW RÓWNIKOWYCH

-leży w niej północna część kontynentu

-charakteryzują się wysoką średnią temp. powietrza i zróżnicowanymi opadami w zależności od typu klimatu

KLIMAT RÓWNIKOWY WYBITNIE WILGOTNY - bez pory bezdeszczowej

-opady przekraczają 3500 mm rocznie,

-występuje na kilkusetkilometrowym odcinku północno-wschodniego wybrzeża i przylegających do niego stokach górskich pasma Sea View w Wielkich Górach Wododziałowych

KLIMAT WILGOTNY

- opady w granicach 1300-1500 mm,

-obejmuje : płw. Jork (odmiana monsunowa), nizinę na pd. wybrzeżu zatoki Karpentaria, Ziemię Arnhema (odmiana monsunowa) i wyżynę Kimberley /*odmiana monsunowa - ulewne deszcze padające od grudnia/stycznia do kwietnia

KLIMAT RÓWNIKOWY SUCHY

-opady 250-300 mm, c

-ciągnie się wąskim pasem od wybrzeża Oceanu Indyjskiego (Eighty Mile Beach) przez pn. skraj Wielkiej Pustyni Piaszczystej i pustyni Tanami, Płaskowyż Barkly i wyżynę Sewlan sięgając w osi zatoki Karpentaria.

STREFA KLIMATÓW ZWROTNIKOWYCH

KLIMAT ZWROTNIKOWY WILGOTNY

-występuje na wschodnim wybrzeżu i na wschodnich stokach Wielkich Gór Wododziałowych, w najwyższych częściach gór panuje odmiana górska a na stokach zachodnich klimat zwrotnikowy pośredni

-opady do 1500 mm,

KLIMAT ZWROTNIKOWY KONTYNENTALNY SUCHY

-opady 250-500 mm (zach. część kontynentu, nizina Nullarbor, wyżynny środek Australii), poniżej 200 mm Wielka Pustynia Piaszczysta, pustynia Tanami, Pustynia Gibsona, Wielka Pustynia Wiktorii, Pustynia Simpsona + otoczenie jez. Eyre,

STREFA KLIMATÓW PODZWROTNIKOWYCH

obejmuje : południowo-zachodni skraj Australii, Góry Flindersa + obszary otaczające zatoki Spencera i św. Wincentego, południowo-wschodni skraj kontynentu z Tasmanią głównie morski, podzwrotnikowy pośredni wschodnie wybrzeże Tasmanii,

*EKSTREMALNE ZJAWISKA POGODOWE

-trąby powietrzne - występują gł. w zach. o pd. części kontynentu

-burze pyłowe - na południowym -wschodzie

-cyklony tropikalne (willy-willy) - towarzyszą im obfite opady deszczu

-susze - zdarzają się na większości terytorium Australii gdzie opady są skąpe i nieregularne

* WYSPY OCEANII

- leżą w strefie klimatów równikowych i zwrotnikowych wybitnie wilgotnych i wilgotnych (Nowa Gwinea- klimat ma cechy monsunowe), średnie roczne temp. 26-28°C, opady 2000-3000 mm,

- klimat podzwrotnikowy morski występuje tylko na Wyspie Północnej Nowej Zelandii , a na Wyspie Południowej panuje klimat umiarkowany ciepły morski

IX WODY

*RZEKI

-Australia jest kontynentem ubogim w wodę, z bardzo skąpą siecią wód powierzchniowych

-prawie 60 % pow. kontynentu to obszar pozbawiony sieci rzek (areiczne) i obszary bezodpływowe (endoreiczne)

-wyraźną sieć dolinną wykorzystywaną przez rzeki okresowe mają Góry Macdonnella i Góry Musgrave / gęsta sieć dolin rozwinęła się także na Nizinie Środkowoaustralijskiej/ rzeki okresowe odwadniają południowe stoki wyżyny Selwyn oraz pn. część zachodniego skłonu Wielkich Gór Wododziałowych

- z obszarów mających odpływy do oceanu ok. 80 % należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego, są to rzeki okresowe i stałe odwadniające zachodnie stoki południowej części Gór Wododziałowych oraz pd. części Niziny Środkowoaustralijskiej oraz rzeki zachodniej i pn. części kontynentu

-do najbardziej obfitujących w wodę należą górskie dopływy rzeki Murray w południowo-wschodniej Australii

- okresowo podczas letnich monsunów dużo wody niosą : Flinders, Ord, Victoria, Daly, Roper , po ustaniu monsunów ich stany szybko spadają

-rzeki zachodniej Australii są rzekami okresowymi (Gascoyne, Murchison)

-zlewisko Oceanu Spokojnego obejmuje wschodnie stoki Wielkich Gór Wododziałowych, są one odwadniane przez liczne ale krótkie zasobne w wodę rzeki, do oceanu uchodzą w formie estuarium.

-największy system rzeczny Australii tworzą Murray i Darling/ dorzecze Murray zajmuje ok. 1 mln km², sama rzeka jest najdłuższą w Australii, na swoje źródła w Górach Śnieżnych (Wielkie Góry Wododziałowe) i uchodzi do jeziora Alexandrina odgrodzonego mierzeja od Oceanu Indyjskiego /najdłuższym prawym dopływem jest Darling, ma ona dł. 2700 km, i dorzecze o pow. 650 tys. km², źródła rzeki Darling znajdują się w pasie New England w środkowej części Wielkich Gór Wododziałowych, płynie przez obszary półpustynne i w porze bezdeszczowej odcinkami wysycha

-rzeki Oceanii są stosunkowo krótkie ale zasobne w wodę, gł. rzekami Nowej Gwinei są Sepik i Mamberamo na pn. i Fly na pd./ stosunkowo dużymi rzekami są także Waikato i Wanganui na Wyspie Północnej i Clutha na Wyspie Południowej- zasilana przez lodowce

*JEZIORA I BAGNA

-Pow. stały, okresowych jezior i bagien Australii wynosi ok. 40 tys. km²

-największe z nich to Eyre, Torrens i Gairdner leżące w południowej części Niziny Środkowoaustralijskiej/ są to słone jeziora okresowe - w porze suchej pokrywa je tafla soli /liczne drobne jeziora tego typy znajdują się także na Wyżynie Australijskiej wypełniają się one wodą po deszczach a przez większą część roku są solniskami

-na Nizinie Nullarbor występują niewielkie słodkowodne jeziora krasowe.

*WODY ARTEZYJSKIE

- w Australii istnieje kilkanaście niecek sedymentacyjnych zasobnych w wody artezyjskie i subartezyjskie (znajdujące się pod ciśnieniem hydrostatycznym )

- największą a nich jest Wielki Basen Artezyjski o pow. 1,8 mln km², rozciąga się on między Wyżyną Australijską a Wielkimi Górami Wododziałowymi , woda występuje tam w warstwach permskich i jurajskich piaskowców znajdujących się na gł. 2000 m / wody basenu w większości są zasolone zwłaszcza w południowo-zachodniej części basenu.

*LODOWCE

-występują gł. na Wyspie Południowej w najwyższych partiach Alp Południowych jest ich ok. 300 łączna ich pow. to ok. 1000 km²,

-największy jest lodowiec Tasmana ma on ok. 30 km dł. i ponad 150 km² powierzchni.

X GLEBY

-kwaśne czerwonoziemy i żółtoziemy występują w pasie wschodniego wybrzeża Australii i w obrębie wschodnich stoków Wielkich Gór Wododziałowych, gdzie dostarczane są obfite opady atmosferyczne , gleby te wraz ze wzrostem wysokości przechodzą w leśne gleby brunatne dominujące pow. 800-1000 m n.p.m.

-czerwone gleby feralitowe z warstwami laterytów rozwinęły się w pn części gór i na płw. Jork pod wilgotnymi lasami i sawannami

-czerwonobrunatne gleby sawann rozwinęły się na zachodnich stokach Wielkich Gór Wododziałowych oraz w pasie wyżyn znajdujących się na pd. od Zatoki Karpentaria gdzie dostarczane są mniej obfite opady i są one nieregularne

-brunatnoczerwone gleby podzwrotnikowe występują w warunkach klimatu podzwrotnikowego z zimowymi opadami w południowo-wschodniej i południowo-zachodniej części kontynentu

- wertisole (żyzne) rozwinęły się w obrębie nizin, które rozciągają się wzdłuż zachodnich podnóży Wielkich Gór Wododziałowych /pod roślinnością sawannową

- gleby szarobrązowe i mady o dużej zawartości węglanu wapnia utworzyły się na pd. z drobnoziarnistych aluwiów

-gleby inicjalne rozwinęły się z kamienistych zwietrzelin skał krystalicznych i występują na wyżynach północno-zachodniej części Australii

-czarnoziemy (żyzne) utworzyły się ze zwietrzelin bazaltów

-czerwonobure gleby pustyń pokrywają Nizinę Nullarbor

- gleby piaszczyste i gleby zasolone występują w obrębie pustyń

XIROŚLINNOŚĆ

-Australia z Tasmanią tworzy osobne państwo roślinne (Australis) bogate w gatunki roślin i obfitujące w gatunki endemiczne (ze względu na długą izolację kontynentu)

-prawie ⅓ pow. kontynentu zajmują zbiorowiska roślinne typowe dla ciepłych i suchych klimatów zwrotnikowych i podzwrotnikowych gł. półpustynie. Porastają je z rzadka rozrzucone kępy twardolistnych traw, pojedyncze drzewa (eukaliptusy, akacje) a w miejscach zasolonych różne gatunki halofitów / w obszarach nieco wilgotniejszych roślinność półpustynna przechodzi w zbiorowiska kolczastych krzewów nazywanych scrub.

SAWANNY występują na pn. od Wielkiej Pustyni Piaszczystej, Gór Macdonella, Pustyni Simpsona, po zachodniej stronie Wielkich Gór Wododziałowych nie wkraczają na obszar półwyspów : Jork, Ziemi Arnhema, Kimberley.

-w obrębie Niziny Środkowoaustralijskiej sawanny sięgają daleko na pd. aż do środkowego biegu rzeki Darling gdzie tworzą mozaikę ze zbiorowiskami krzewiastymi

-sawanny australijskie cechuje zróżnicowany udział drzew, od zbiorowisk trawiastych, obszarów niemal bezdrzewnych po sawanny z dużym udziałem roślin drzewiastych.

- w obrębie wyżynnych półwyspów na pn kontynentu sawanna jest zastępowana przez lasy monsunowe zrzucające liście w porze suchej WILGOTNE LASY RÓWNIKOWE występują po zachodniej stronie Wielkich Gór Wododziałowych od przylądka Jork do ok. 20°S / tworzą one szeregi mniejszych i większych płatów lasu pośród roślinności o cechach wilgotnej bujnej sawanny

-wilgotne lasy równikowe zawierają liczne gatunki pochodzące z Archipelagu Malajskiego i Melanezji - są to elementy paleotropikalne.

-na pd. lasy równikowe sąsiadują z lasami podzwrotnikowymi

LASY PODZWROTNIKOWE tworzą mniejsze lub większe płaty lasów tkwiących pośród zbiorowisk przeważnie suchoroślowych

WILGOTNE LASY STREFY UMIARKOWANEJ występują na pd. od lasów podzwrotnikowych aż po Cieśninę Bassa i Tasmanię/ to bujne lasy z przewagą eukaliptusów

** OCEANIA (z wyjątkiem południowej części Wyspy Południowej Nowej Zelandii)

- należy do państwa roślinnego Paleotropis

- na większości wysp naturalną roślinność stanowią wilgotne, zawsze zielone lasy równikowe oraz wilgotne lasy zwrotnikowe

-największą pow. lasy równikowe zajmują na Nowej Gwinei , porastają tam niziny, stoki gór (wykształciły się różne górskie ich odmiany), / lasy te cechuje ogromne bogactwo gatunkowe reprezentowane przez setki i tysiące gatunków należących do podstawowych rodzin paleotropikalnych i pan tropikalnych

-na Wyspie Północnej występują wilgotne lasy podzwrotnikowe złożone z gatunków liściastych i iglastych a palmami i paprociami drzewiastymi.

-Wyspa Południowa w zach. części rosną zawsze zielone lasy strefy umiarkowanej , południowo-zachodnią część wyspy zajmują lasy liściaste zrzucające liście na zimę, wschodnią część porastają naturalne zbiorowiska trawiaste o charakterze stepów / prawie 80% liczby gatunków roślin naczyniowych wysp Nowej Zelandii jest endemitami.

-południowa część Wyspy Południowej należy do państwa Holantarctis,

REGIONY FIZYCZNOGEOGRAFICZNE

1) WYŻYNA AUSTRALIJSKA

- obejmuje zachodnią część kontynentu leżącą w przybliżeniu na wschód od południka 140°E,

-na wsch. sąsiaduje z nią Nizina Środkowoaustralijska

-podstawową jednostką geologiczną podłoża jest prekambryjska platforma australijska zbudowana z silnie zmetamorfizowanych i sfałdowanych gnejsów i łupków krystalicznych / platforma australijska nie podlegała znaczącym ruchom tektonicznym od czasu jej konsolidacji

-ukształtowanie pow. wyżyny jest wynikiem długo trwającej denudacji, która zatarła i złagodziła ostrość konturów form i zmniejszyła deniwelacje w rzeźbie pozostawiając ostańcowe pasma gór i wyżyny noszące ślady zrównania

- we wschodniej części wyżyny (w środku całego kontynentu) znajduje się rozległy obszar górski utworzony przez dwa równoleżnikowo zorientowane łańcuchy górskie : Góry Macdonnella na pn. i Góry Musgrave na pd.

- zachodnią część wyżyny stanowi Wyżyna Zachodnia

>Góry Macdonnela

- zbudowane z prekambryjskich gnejsów poprzecinanych intruzjami granitoidów

- na pn na skałach krystalicznego podłoża zalegają utwory osadowe (okruchowe i węglanowe) górnego proterozoiku i starczego paleozoiku

- góry składają się z kilku równoległych grzbietów pooddzielanych strukturalnymi obniżeniami i rozczłonkowanych poprzecznymi głębokimi dolinami rzek okresowych

>Góry Musgrave

-zbudowane podobnie do Gór Macdonnella

- tworzą silnie zrównane grzbiety, których kulminacją są ostańce denudacyjne

-najwyższy szczyt to Mount Woodroffe - 1515 m n.p.m.

>Rów Amadeusza

- nim są oddzielone Góry Macdonnela i Musgrave,

-jest wypełniony utworami osadowymi pokrywy platformowej przede wszystkim górno proterozoicznymi i paleozoicznymi skałami okruchowymi, które tworzą liczne góry wyspowe w tym : Uluru (Ayers Rock)i Mount Olga

- w pn części rowu występują kratery meteorytowe

- w centralnej części rowu znajduje się duże solnisko dł. ponad 100 km i szer. 25 km

>Pustynie :

-otaczają one góry środkowej Australii

-są to pustynie : Tanami na pn , Wielka Pustynia Piaszczysta na północnym zachodzie, Pustynia Gibsona na południowym zachodzie i Wielka Pustynia Wiktorii na pd.

- pustynie budują wietrzeniowe pokrywy gruzowe otaczające grzbiety, stoliwa i pojedyncze góry wyspowe - typowe dla pustyń kamienistych

-znaczne pow. są pokryte żwirem lub piaskami budującymi wydmy

-duże pow. zajmują misy słonych jezior okresowych bądź solnisk oraz suche doliny utworzone w okresach wilgotniejszych

-na Wielkiej Pustyni Piaszczystej charakterystyczne jest występowanie wałów wydm podłużnych, które ciągną się setki km

>Wyżyny i Płaskowyże (niezbyt wysokie lecz dobrze wyodrębniające się w krajobrazie)

- zajmują północną część Wyżyny Australijskiej / wyżyna Kimberley, Ziemia Arnhema, wyżyna Barkly,

Wyżyna Kimberley

-sąsiaduje od pd. z Wielką Pustynią Piaszczystą /budują ją górno proterozoiczne i paleozoiczne skały okruchowe i węglanowe./ w rzeźbie dominują silnie denudowane grzbiety (np. Góra Króla Leopolda i Saint George) , płaskowyże i pojedyncze wzgórza twardzielcowe

Ziemia Arnhema

- tworzy płw. między zatokami Józefa Bonapartego i Karpentaria,

-obszar ten budują skały krystaliczne platformy australijskiej i skały osadowe pokrywy platformowej.

-środkowa część ma charakter wyżynny mocno rozczłonkowany dolinami rzek, które tworzą promienisty układ sieci rzecznej

- w rzeźbie wyróżnia się szereg grzbietów i płaskowyży przechodzących na zach., pn i wsch. w nadmorskie aluwialne niziny

Płaskowyż Barkly

- znajduje się w miejscu rowu tektonicznego (Rów Georgina) wypełnionego skałami okruchowymi i węglanowymi , utwory te są poprzebijane intruzjami młodszych skał magmowych gł. granitoidów

-pow. płaskowyży jest równinna średnia wys. 300- 400 m n.p.m.

Pobrzeże Oceanu Indyjskiego

-ciągnie się poniżej progu (Wyżyna Australijska opada stromym progiem ku Oceanowi Indyjskiemu, który jest jej granicą od zachodu, północy i południa) wzdłuż zachodniego skraju , ma charakter nadmorskiej równiny, niskiej, piaszczystej i miejscami zabagnionej ta wąska równina odpowiada głębokim syneklizom, które rozwinęły się na zachodnim skraju platformy australijskiej

Wyżyna Hamersley

- znajduje się powyżej progu , obszar wyżyny jest zbudowany z silnie zmetamorfizowanych prekambryjskich skał krystalicznych i osadowych poprzecinanych intruzjami skał magmowych.

-od pd. ogranicza ją dolina rzeki Gascoyne uchodzącej do O. Indyjskiego

-dyslokacje tektoniczne i silnie rozczłonkowanie doprowadziły co powstania szeregu równoleżnikowych grzbietów

Płaskowyż (wyżyna) Robinsona

- leży na pd. od doliny rzeki Gascoyne sięgając na wschodzie po Pustynię Gibsona i Wielką Pustynię Piaszczystą a od pd. sąsiaduje z wyżyną Yilgarn. / pow. płaskowyżu jest mocno zrównana, na zachodzie rozcinają ją doliny rzeczne

- w środkowej i wschodniej części występują jeziora okresowe i solniska

Wyżyna Yilgarn

- zajmuje pd. część tarczy Yilgarn

- jest to rozległy, słabo rozczłonkowany dolinami rzek / obniża się ku zachodowi, południowi i wschodowi

- w podłożu występują prekambryjskie skały krystaliczne / pow. płaskowyżu wznosi się do ok. 500 m n.p.m. urozmaicają ją bardzo liczne płytkie zagłębienia bezodpływowe zajęte przez okresowe jeziora i solniska

Równina Swanland

- obejmuje południowo-zachodni kraniec Wyżyny Australijskiej / wznosi się na wys. 300-400 m n.p.m. /opada stromym progiem ku wąskiemu pasowi wybrzeży

- kulminacją Swnlandu jest zrębowy grzbiet Stirling wys. ok. 1100 m ./równinę budują prekambryjskie skały krystaliczne

Nizina Nullarbor

- zajmuje pd. część Wyżyny Australijskiej / rozciąga się między Wielką Pustynią Wiktorii na pn. a wybrzeżem Wielkiej Zatoki Australijskiej Oceanu Indyjskiego na pd. gdzie tworzy wybrzeże klifowe/ na zach. sąsiaduje z wyżyną Yilgarn a na wsch. z wyżyną Gawler.

- jest zbudowana z mezozoicznych i kenozoicznych niezaburzonych tektonicznie skał okruchowych i węglanowych

- pow. wyżyny urozmaicają liczne formy krasu powierzchniowego i podziemnego

-lokalnie (gł. na wsch.) występują jeziora okresowe, solniska i pola wydm

Wyżyna Gawler

- obejmuje płw. Eyre z jego szeroką nasadą / graniczy z Krainą Słonych Jezior na pn. i Górami Flindersa na wschodzie.

- południowo-zach. i południowo- wsch. wybrzeża obmywają wody O. Indyjskiego (Wielkiej Zatoki Australijskiej i Spencera)

- wyżyna jest wyniesieniem podłoża platformowego , budują je prekambryjskie skały krystaliczne odsłaniające się w obrębie płaskowyży i zrębowych grzbietów , które nie przekraczają 500 m n.p.m. / poza obszarem wzgórz rozpościera się piaszczysta równina miejscami z wydmami

Góry Flindersa

- zajmują południowo- wschodni kraniec platformy australijskiej / ciągną się na dł. 600 km od jez. Eyre na pn po Wyspę Kangura na pd.

-góry są zbudowane z prekambryjskich skał metamorficznych , kwarcytów, granitów oraz paleozoicznych skał węglanowych

-góry przechodziły wielokrotne fałdowania co najmniej w górnym prekambrze i orogenezie kaledońskiej po których uległy całkowitemu zrównaniu , ponownemu wypiętrzeniu wzdłuż uskoków uległy na przełomie kredy i trzeciorzędu

- w rzeźbie gór dominują południkowo równolegle do siebie zorientowane grzbiety o łagodnych bezleśnych stokach

2) NIZINA ŚRODKOWOAUSTRALIJSKA

-rozciąga się z pn na pd. od zatoki Karpentaria i płw. Jork po wybrzeże O. Indyjskiego na pd. kontynentu oraz między Wyżyną Australijską na zach. a Wielkimi Górami Wododziałowymi na wsch.

- jej położenie odpowiada młodej platformie paleozoicznej i ciągowi niecek geologicznych w jej obrębie porozdzielanych poprzecznymi wyniesieniami/ w Podłużu znajdują się skały paleozoiczne przykryte utworami mezozoiku i kenozoiku są to skały okruchowe i węglanowe.

>Nizina Karpentaria

-rozciąga się wokół zatoki Karpentaria , na zach. sięga po ujście rzeki Roper a na wsch. obejmuje znaczną część płw. Jork

-nizina jest płaska, miejscami zabagniona porozcinana płytkimi ale szerokimi dolinami rzek

- w szerokiej strefie pływów jest porośnięta przez lasy namorzynowe /- jest oddzielona od Kotliny Jeziora Eyre Wyżyną Selwyn

>Kotlina Jeziora Eyre

*wsch. część Kotliny Jeziora Eyre gęsto porozcinana dolinami rzek okresowych nazywana jest KRAINĄ STRUMIENI biorą one początek na płaskowyżu Barkly, wyżynie Selwyn w porze deszczowej spływają ku depresji jeziora Eyre tysiącami odnóg to łącząc się z innymi to rozdzielając

-*zach. część Kotliny Jeziora Eyre zajmuje PUSTYNIA SIMPSONA większą jej część ma charakter pustyni piaszczystej z wydmami różnych typów rozwiniętej w obrębie grubej pokrywy drobnoziarnistych aluwiów naniesionych tam przez rzeki , w zachodniej części pustyni (u podnóża Gór Macdonnela i Musgrave) wynurzają się ostańcowe wzgórza / na skraju pustyni występują drobne słone jeziora a pod jej pow. wody artezyjskie

*południowa część Kotliny Jeziora Eyre to KRAINA SŁONYCH JEZIOR obejmuje ona nisko położone obszary w otoczeniu rozległych solnisk i słonych jezior : Blanche, Eyre Północne, Eyre Południowe, Frome i Gregory, wśród utworów powierzchniowych występują czwartorzędowe żwiry i piaski z przewarstwieniami iłów gipsowych noszące ślady procesów eolicznych w postaci wydm oraz pól bruku deflacyjnego -JEST TO NAJSUCHSZY REGION KONTYNENTU z opadami do 150mm

*wschodnią część Niziny Środkowoaustralijskiej (między Kotliną Jeziora Eyre a Wielkimi Górami Wododziałowymi ) zajmują WIELKIE RÓWNINY rozciągają się one na pd. od progu łączącego wyżynę Selwyn z Wielkimi Górami Wododziałowymi aż po wybrzeże O. Indyjskiego / najniższe ich części położone blisko osi Niziny Środkowoaustralijskiej to płaska, aluwialna równina / bliżej gór równinę urozmaicają niezbyt wysokie działy wodne oraz szerokie doliny rzek okresowych / na przedpolu Wielkich Gór Wododziałowych rozwijają się zrównania podstokowe pochodzenia erozyjnego / w podłożu Wielkich Równin kryje się Wielki Basen Artezyjski i basen artezyjski rzeki Murray / monotonię równin przecinają pasma niewysokich wzniesień

3) WIELKIE GÓRY WODODZIAŁOWE

-zajmują wschodnią część Australii i są najwyżej wyniesioną częścią kontynentu , ciągną się z pn. na pd. od przylądka Jork po Cieśninę Bassa , mają dł. ok. 4000 km

- na pn i pd. łańcuch jest dość wąski osiąga 150-200 km, najszerszy jest w środkowej części osiąga tam 700-800 km.

-wschodnie stoki są przeważnie krótkie stromo nachylone i mocno rozczłonkowane dolinami rzek/ stoki zachodnie są słabiej porozcinane długie i łagodnie nachylone

- na przeważającym obszarze wys. bezwzględne poszczególnych pasm są wyrównane i wahają się w granicach 1000-1500 m

-pn kraniec gór, który rozciąga się po wsch. stronie płw. Jork to najniższa część łańcucha górskiego o wys. 500-700m, ku południowi wysokość gór stopniowo wzrasta.

* najwyższym pasmem Wielkich Gór Wododziałowych są :

>Alpy Australijskie ( z Górą Kościuszki 2228 m) góry są zbudowane z wapieni i skał okruchowych starszego paleozoiku sfałdowanych w orogenezie kaledońskiej , zalegają na nich piaskowce i łupki młodszego paleozoiku poprzecinane intruzjami skał magmowych

-nierównomierne wypiętrzenie poszczególnych bloków doprowadziło do powstania odrębnych pasm górskich m.in. Barry, w Bowen, Góry Śnieżne, Gourock, Monoro, Muniong o płaskich zrównanych pow. wierzchowinowych

- w najwyższych partiach gór zachowały się cyrki lodowcowe, żłoby i moreny plejstoceńskich zlodowaceń.

- południowo-wschodnie stoki gór są strome i mocno porozcinane dolinami rzek , stoki północno-zachodnie tworzą szereg stopni morfologicznych opadających ku równinie Murray.

-stoki gór do wys. 1200-1500 porastają wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe złożone z różnych gatunków eukaliptusów

>Tasmania

-znajduje się na tym samym cokole kontynentalnym co Australia , jest od niej oddzielona Cieśniną Bassa

-ma skaliste wybrzeża i robrze rozwiniętą linię brzegową

-wnętrze wyspy jest górzyste ,stanowi ona przedłużenie Wielkich Gór Wododziałowych, w środkowej części wznosi się Płaskowyż Centralny- najwyższy szczyt Tasmanii , płaskowyż obcięty jest na pn i wsch. uskokami i urywa się tam stromymi stokami uskokowymi

- w wyższych partiach gór Tasmanii powszechnie są widoczne ślady plejstoceńskiego zlodowacenia (cyrki lodowcowe, moreny i liczne jeziora polodowcowe

- prawię połowę pow. wyspy zajmują lasy złożone głównie z eukaliptusów i buków południowych

>Wielka Rafa Koralowa

- znajduje się w północno- wschodniej Australii - to najbardziej osobliwy region tego kontynentu

- obejmuje pas płytkiego morza szelfowego (Morze Koralowe) z przybrzeżnymi wyspami oraz wyrastające z dna morza rafy koralowe

-rafa ciągnie się w odległości 10-250 km od brzegu między Cieśniną Torresa a Zwrotnikiem Koziorożca na dł. ok. 2000 km

-składa się z kilkudziesięciu tysięcy podwodnych raf koralowych wynurzających się podczas odpływu i ponad 500 koralowych wysp także atoli.

-powstała w czwartorzędzie po zakończeniu plejstoceńskiej epoki lodowej wraz z podnoszeniem się poziomu oceanu

-najstarsze wapienie koralowe datowane są na miocen

-Wielka Rafa Koralowa jest siedliskiem unikatowej fauny

>Melanezja

- obejmuje wyspy i archipelagi zachodniej części Oceanu Spokojnego : Nową Gwineę, Wyspy Admiralicji, Wyspy Bismarcka, Wyspy Salomona (z Nową Brytanią i Nową Irlandią) Nowe Hebrydy, Vanuatu, Wyspy Lojalności z Nową Kaledonią i Wyspy Fidżi.

-wyspy Melanezji zajmują ok. 1 mln km² i rozciągają się na ok. 15 mln km² Oceanu Spokojnego

-największe wyspy : Nowa Gwinea, Nowa Brytania, Nowa Irlandia są pochodzenia kontynentalnego mniejsze wyspy mają pochodzenie wulkaniczne lub koralowe

- duże wyspy Melanezji są górzyste , drobne wyspy koralowe tworzące atole nie przekraczają 5 m n.p.m.

- na większości panuje klimat równikowy wybitnie wilgotny

>Nowa Gwinea

-jest największą wyspą Melanezji , zajmuje ok. 830 tys. km² z wyspami przybrzeżnymi ma blisko 2000 km dł. i 700 km szer.

-linia brzegowa jest bardzo urozmaicona z półwyspami (m.in. Ptasia Głowa), i głęboko wciętymi w ląd zatokami m.in. Papuaska, Kamrau, Bintuni i inne.

- orograficzny szkielet stanowią Góry Centralne (noszą tą nazwę tylko w środkowej części wyspy) , góry są zbudowane z różnowiekowych wapieni, piaskowców i łupków krystalicznych sfałdowanych w orogenezie alpejskiej i silnie wypiętrzonych/ ruchy górotwórcze trwają tam do dziś o czym świadczą trzęsienia ziemi i ożywiony wulkanizm /górom towarzyszy od pn pas obniżeń o charakterze śródgórskiego zapadliska wypełniony młodymi aluwiami - produktami niszczenia gór , za nim wzdłuż północnego wybrzeża wyspy wznoszą się wulkaniczne Góry Nadbrzeżne

- na Nowej Gwinei panuje klimat równikowy wybitnie wilgotny o cechach monsunowych z opadami 2500-6000 mm rocznie z wyraźną niekiedy długą do 6 miesięcy porą suchą na pd.

- na Nowej Gwinei rozwinęła się gęsta sieć rzeczna , największą rzeką jest Sepik w pn części wyspy.

-naturalną roślinność wyspy stanowią wilgotne lasy równikowe z płatami sawann niezwykle zróżnicowane gatunkowo z wysokim udziałem gatunków endemicznych powyżej 1500 m występują lasy równikowe a powyżej 3500-4000 m murawy alpejskie

>Mikronezja

- obejmuje archipelagi i pojedyncze wyspy środkowej części Oceanii

- w jej skład wchodzą : Mariany, Karoliny, Wyspy Marshalla, Wyspy Gilberta, Nauru i Banaba

- wyspy zajmują łącznie 2,7 tys. km² i rozciągają się na 10 mln km² Oceanu Spokojnego

-większość z wysp Mikronezji jest pochodzenia wulkanicznego, pozostałe są pochodzenia koralowego ( w tym zwłaszcza Wyspy Marshalla - obejmujące ponad 1000 wysp tworzących 31 atoli) ,rafy koralowe otaczają też wyspy wulkaniczne

- na większości wysp panuje klimat równikowy wilgotny ze średnimi opadami 1500-6000 (po stronie nawietrznej)

mm i temp. 26-28°C

-Mikronezja jest obszarem powstawania cyklonów tropikalnych nawiedzających Azję Południowo- Wschodnią

>Polinezja

- obejmuje archipelagi i pojedyncze wyspy wschodniej części Oceanii : Hawaje, Feniks, Lagunowe, Wallis i Futuna, Samoa, Tonga, Tokelau, Cooka, Towazystwa, Tuamotu, Markizy, Tabuai, Gambiera, Pitcairn, i Wyspa Wielkanocna

-ich łączna pow. to 27 tys. km² rozciągają się na 20 mln km² Oceanu Spokojnego

-wyspy Polinezji przeważnie otoczone rafami koralowymi w większości są pochodzenia wulkanicznego na Hawajach i Samoa zjawiska wulkaniczne występują współcześnie , pozostałe są pochodzenia koralowego

- wulkaniczne wyspy są górzyste , wyspy koralowe są niskie i rzadko przekraczają wysokość kilku metrów

- na Polinezji panuje klimat równikowy i zwrotnikowy morski o temp. powietrz 26-28°C i obfitych opadach od 1500na wschodzie do 3500-4000 mm na zachodzie

- w pd. Polinezji rodzą się cyklony tropikalne nawiedzające wyspy położone w zachodniej części Oceanu Spokojnego

>NOWA ZELANDIA

- wchodzi w skład Oceanii lecz stanowi odrębną grupę wysp - Wyspy Nowozelandzkie

-obejmuje Wyspę Północną, Wyspę Południową, Stewart, Auckland, Trzech Króli oraz kilka znacznie oddalonych od dwóch największych : Campbell, Kermadec, Chatham i Wyspy Antypodów.

- obie duże wyspy mają bardzo urozmaiconą linię brzegową (półwyspy, zatoki, wybrzeże fiordowe na południowych zachodzie Wyspy Południowej),

- w większości są to wyspy górzyste , góry Nowej Zelandii należą do alpejskiej strefy fałdowej / na Wyspie Pn. dominuje wulkaniczny Płaskowyż Centralny z czynnymi wulkanami oraz pasma górskie ciągnące się wzdłuż wschodniej części wyspy.

- niziny ciągną się wąskim pasem wzdłuż wybrzeży wyspy

- Na Wyspie Południowej osią orograficzną są Alpy Południowe z najwyższym szczytem archipelagu Górą Cooka 3754m,

W południowej części wyspy znajduje się Płaskowyż Otago z licznymi jeziorami polodowcowymi oraz nadmorska nizina Southland,

- wyspy Nowej Zelandii leżą w strefie kontaktu indoaustralijskiej i pacyficznej płyty litosfery , wzajemne ich ruchy są przyczyną ożywionego wulkanizmu i zjawisk z nim związanych oraz częstych trzęsień ziemi

- w najwyższych partiach Alp Południowych rozwinęły się liczne lodowce zajmujące łącznie pow. 1000 km²

-na wyspach rozwinęła się gęsta sieć rzeczna najdłuższe rzeki to Waikato i Wanuganui na Wyspie Północnej uchodzące do Mosza Tasmana , i Clutha na Wyspie Południowej, liczne są także jeziora.

-klimat na Wyspie Północnej - podzwrotnikowy, na Wyspie Południowej o umiarkowany ciepły.

- roślinność cechuje wysoki odsetek gatunków endemicznych >75%, naturalną roślinność stanowiły lasy - na Wyspie Północnej - zawsze zielone lasy podzwrotnikowe z paprociami drzewiastymi, a w południowo-zachodniej części Wyspy Południowej zawsze zielone lasy liściaste strefy umiarkowanej z przewagą buków południowych/ we wschodnich częściach obu dużych wysp dominowały stepy a wysoko w górach roślinność alpejska

---