Aleksandra Urbańska
Numer albumu 280 609
Psychologia w prawie rodzinnym i cywilnym - seminarium
Temat referatu - Psychologiczne uwarunkowania samobójstw.
Konspekt pracy:
Definicja samobójstwa.
Definicja zespołu presuicydalnego.
Różnice płciowe w kwestii samobójstw.
Wiek a problem samobójstw.
Czynniki psychologiczne.
Motywacje samobójstw.
Rodzaje samobójstw.
Czynniki sprzyjające podejmowaniu prób samobójczych.
Depresja jako stan predestynujący do samobójstwa - cechy kliniczne.
Alkoholizm - czynniki podwyższonego ryzyka samobójstwa.
Schizofrenia a samobójstwa.
Impulsywność i tendencje samobójcze.
Metody badawcze.
Analiza statystyk samobójstw według danych Komendy Głównej Policji.
Definicja samobójstwa
Nowa Encyklopedia Powszechna PWN podaje, że samobójstwo to "celowe zachowanie samodestrukcyjne prowadzące do śmierci biologicznej, które może mieć charakter gwałtowny (np. samobójstwo przez powieszenie się) lub charakter stopniowy(np. samobójstwo przez zagłodzenie się)".
Autorem najpełniejszej definicji zjawiska jest suicydolog, prezes Polskiego Towarzystwa Suicydologiczneg prof. Brunon Hołyst : "samobójstwo nie jest jedynie przypadkiem samounicestwienia się, lecz trwającym niekiedy całymi latami ciągiem wzajemnie się ze sobą powiązanych myśli i czynów(...)". Hołyst wprowadził także pojęcie 'zachowania suicydalnego', a jest to: "(...) ciąg reakcji, jakie wyzwolone zostają w człowieku z chwilą, gdy w jego świadomości samobójstwo pojawia się jako antycypowany, pożądany stan rzeczy, a więc jako cel". Hołyst wyróżnia cztery jego rodzaje: samobójstwo wyobrażone (myśl), upragnione (cel), usiłowane (próba samobójcza) i dokonane (udana próba samobójcza).
Samobójstwo określić można rezygnacją człowieka z życia. Janusz Czapiński twierdzi że, samobójstwo "(...) jest efektem utraty woli życia, a ta nie zależy od przypadłości losu, jest w nas. U większości silna, u nielicznych słabsza. Silną wolę życia zniszczyć może choroba, alkohol, narkotyki, ale nie trudności i kłopoty czy nawet dramaty osobiste."
Samobójstwo to bez wątpienia najtragiczniejszy przejaw dezintegracji społecznej i osobowościowej. Jest aktem woli sprzecznym z podstawowym, pierwszym prawem biologicznym, wynikającym z popędu samozachowawczego, czyli prawem zachowania życia.” Decyzja o samobójstwie niezależnie czy wynika z trudnej sytuacji życiowej, czy z choroby psychicznej, jest aktem woli podejmowanym w ramach świadomości życia, a nie śmierci”.
Aby poznać uwarunkowania samobójstw należy analizować podmiotowe warunki działania osoby, zwłaszcza jej orientację dotyczącą własnej osoby i otoczenia, a także zewnętrzne warunki działania z położeniem szczególnego nacisku na środowisko społeczne w którym to działanie przebiega. Wydaje się niemożliwe rozpatrywanie problemu samobójstwa bez uwzględnienia warstwy psychologicznej - procesów motywacyjnych i decyzyjnych.
Samobójstwo należy traktować jako proces rozwijający się i przebiegający dynamicznie w poszczególnych fazach - od samobójstwa wyobrażonego do usiłowanego.
Samounicestwienie stanowi niestety nieodłączny element kulturowy i cywilizacyjny w historii ludzkości. W każdej niemal kulturze i epoce historycznej samobójstwo traktowano jako fenomen „postradania zmysłów” , „opętania przez siły nieczyste” lub tez jako przejaw „słabości umysłowej”.
Badania oraz przytoczone poniżej statystyki wskazują, że udane i nieudane zamachy samobójcze podejmują jednostki wykazujące różnego rodzaju trwałe lub przejściowe zaburzenia osobowości.
Przyjmuje się, że depresja i jej skutki jest prawdopodobnie przyczyną ponad połowy prób odebrania sobie życia. Śmierć rzadko bywa bezpośrednim wynikiem jakiegokolwiek innego zaburzenia psychicznego, choć zdarza się tak w przypadku osób chorych na anoreksję, którzy odmawiają przyjmowania pokarmów, halucynujących schizofreników, uzależnionych od heroiny, którzy przedawkują.
Samobójstwo zajmuje trzecie miejsce wśród zgonów uczniów szkół średnich i studentów. Grupa ta stanowi obecnie aż 15% ogółu samobójstw. Poza tym jest to czyn, który pozostawia wśród rodziny i przyjaciół trwałe, bolesne odczucia, napawa ich poczuciem winy, wstydu i nakłada piętno z którym muszą żyć.
Definicja zespołu presuicydalnego
Zespół presuicydalny - zespół cech, wyróżnionych przez suicydologa Erwina Ringela.
Cechy i zachowania charakterystyczne dla osoby mającej zamiar popełnić samobójstwo:
1. Przeżywanie niepokoju i lęku, zagrożenia, poczucia mniejszej wartości i niewydolności, rezygnacja.
2. Autoagresja.
3. Ucieczka od realnych problemów w fantazje o śmierci, snucie planów samobójczych.
Sygnały samobójstwa:
- wypowiedzi typu: "lepiej byłoby wam beze mnie", "lepiej byłoby ze sobą skończyć",
- zbieranie leków,
- zdobycie sznura lub ostrego narzędzia,
- napisanie testamentu i pożegnalnych listów,
- nieoczekiwane wizyty u bliskich o charakterze pożegnalnym,
- nagłe izolowanie się od otoczenia,
- snucie rozważań o śmierci,
- treści dotyczące śmierci, egzekucji, pogrzebu pojawiające się w snach.
Różnice płciowe w kwestii samobójstw
Kobiety podejmują trzykrotnie więcej prób samobójczych niż mężczyźni, chociaż mężczyźni dokonują cztery razy częściej niż kobiety prób skutecznych.
Połączenie takich cech jednostki jak impulsywność i agresja z niskim poziomem serotoniny (znacznie częściej występujące u mężczyzn) może stanowić wyjaśnienie ich przewagi w tym względzie.
Wyższy wskaźnik prób samobójczych u kobiet wiąże się prawdopodobnie z tym , że częściej popadają one w depresję, natomiast wskaźnik skuteczności samobójstw popełnianych przez mężczyzn prawdopodobnie wynika z doboru metod odbierania sobie życia : kobiety mają tendencję do korzystania z mniej zabójczych środków - podcięcia żył, zatrucia gazem lub połknięcia dużej liczby pigułek nasennych, natomiast mężczyźni najczęściej skaczą z wysokich budynków, rzucają się pod pojazdy lub próbują się zastrzelić.
Wiek a problem samobójstw
Zarówno w Polsce jak i w większości państw świata trend zachowań samobójczych obejmuje coraz młodsze roczniki. Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) wskaźnik samobójstw w grupie dzieci dzieci 5-14 lat wynosi 0,7 a wśród młodzieży - 10.3 przypadki samobójstw na 100 tysięcy osób w danej grupie wiekowej. Współczynnik zgonów samobójczych wśród dzieci i młodzieży w latach 1992-1994 wzrósł 6-krotnie; a w 1997 roku odnotowano 83 zamachy samobójcze u dzieci do 14 r.ż. i 125 u młodzieży 15 i 16 letniej, ich liczba stale się zwiększa zwłaszcza wśród chłopców. Dane te dotyczą zamachów dokonanych, prób samobójczych odnotowano znacznie więcej. Parasamobójstwo (tj.pozorowana próba samobójcza) jest zjawiskiem powszechnym , ich średnia częstotliwość (według badań Światowej Organizacjo Zdrowia ) wynosi w Europie 195 na 100 tysięcy nastoletnich mieszkańców. Badania wskazują, że istnieją istotne statystycznie różnice między statusem społecznym rodziców a częstością prób samobójczych młodzieży. Najczęściej problem ten dotyczy rodzin robotniczych , najrzadziej zaś - rodzin rolniczych. Chociaż próby samobójcze podejmowane są trzykrotnie częściej przez dziewczęta, to jednak chłopcy pięciokrotnie częściej giną w wyniku tych prób. Problem samobójstw częściej dotyczy uczniów szkół zawodowych, uczniów słabszych. A największe nasilenie odnotowuje się pod koniec półrocza lub roku szkolnego.
Wskaźniki samobójstw rosną dramatycznie, zwłaszcza jeśli chodzi o mężczyzn, od wieku średniego do wieku starczego. Przyczynia się do tego dużym stopniu samotność, utrata bliskich osób, utrata znaczącej roli w rodzinie i spadek aktywności zawodowej.
Czynniki psychologiczne
Jednostka dokonując wyboru, czy odebrać sobie życie czy nie, zwykle targana jest silnie ambiwalentnymi emocjami. Jeden czynnik może przechylić szalę i pchnąć do odebrania sobie życia.
Próba popełnienia samobójstwa jest najczęściej poprzedzona zespołem subdepresyjnym - jest to zespół depresyjny o umiarkowanym nasileniu objawów. Występuje w nim największe zagrożenie popełnienia samobójstwa - obniżonemu nastrojowi towarzyszy bowiem w miarę zachowana aktywność ruchowa.
Motywacje samobójców
Mężczyźni odbierający sobie życie motywowani są zazwyczaj niepowodzeniami w pracy, a kobiety niepowodzeniami w sferze uczuciowej. (Linden, Breed, 1976; Mendels 1970).
Rodzaje samobójstw i odpowiadające im motywacje (wg. E. Durkheima)
Wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje samobójstw:
1. samobójstwo egoistyczne - będące wynikiem zbyt słabej integracji jednostki z grupą i
społecznością, do tego typu samobójstw dochodzi, gdy jednostkę niewiele łączy z innymi ludźmi. W żaden sposób nie przemawiają do niej wymagania społeczne, a zwłaszcza konieczność życia mimo wszystko. [motywy egoistyczne]
2. samobójstwo altruistyczne - będące skutkiem zbyt silnej integracji ze środowiskiem,
zbyt silnej identyfikacji z celami, interesami i oczekiwaniami grupy, zbyt daleko
posuniętej socjalizacji; Samobójstwo altruistyczne zostaje popełnione w imię dobra społeczności. Jednostka odbiera sobie życie, ponieważ ma to przynieść korzyść otoczeniu, rodzinie. [motywy altruistyczne]
3. samobójstwo anomiczne - będące przejawem zakłócenia ładu społecznego,
wskaźnikiem jego rozregulowania, sytuacji, w której zachowania jednostki są w zbyt
małym stopniu kontrolowane i stymulowane przez społeczeństwo; sytuacja
dezintegracji społecznej, której efektem, a tym samym wskaźnikiem, jest m.in.
zwiększona liczba samobójstw; zostaje przyspieszone przez całkowite zerwanie związków jednostki ze społeczeństwem - utratę pracy, depresję ekonomiczną, a nawet nieoczekiwane wzbogacenie się. [motywy anomiczne]
4. samobójstwo fatalistyczne - związane z sytuacją jednostkową. Jest to samobójstwo
jednostki, która znajduje się w sytuacji tragicznej (np. więźniowie obozów pracy
podczas II wojny światowej).
Czynniki sprzyjające podejmowaniu prób samobójczych
Czynnikami sprzyjającymi popełnieniu samobójstwa są bez wątpienia zaburzenia psychiczne w tym zaburzenia osobowości, choroby psychiczne oraz uzależnienia.
Depresja jako stan predestynujący do popełnienia samobójstwa.
Depresja stanowi z pewnością najczęstszą przyczynę myśli samobójczych a pozostawiona sama sobie także przyczynę popełnienia samobójstwa.
Takie przejawy depresyjnego obrazu myślenia, jak: pesymizm, negatywna ocena przyszłości, poczucie beznadziejności, winy, przekonanie o istnieniu sytuacji bez wyjścia i niemożności uzyskania pomocy, wydają się dostatecznym motywem do wyboru samobójstwa jako sposobu rozwiązania beznadziejnej sytuacji. Przyczyny samobójstw chorych z depresją okazują się jednak bardziej złożone, niż można by sądzić na podstawie powierzchownej oceny.
Wykazano, że następujące elementy zespołu depresyjnego idą często w parze z silnie wyrażonymi tendencjami samobójczymi:
duże nasilenie lęku, idące w parze z zaburzeniami snu, niekiedy całkowitą bezsennością,
poczucie beznadziejności, sytuacji bez wyjścia, niemożności uzyskania pomocy ze strony najbliższych, przekonanie o nieuleczalności, obecności ciężkich chorób,
urojenia nihilistyczne,
poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu się poważnych grzechów, przestępstw, dążenie do poniesienia kary, nieodparta chęć samoukarania się,
nastrój dysforyczny
dolegliwości typu bólowego i przewlekłe schorzenia somatyczne,
uporczywe zaburzenia snu.
Zaburzenia snu, a zwłaszcza całkowita bezsenność i narastanie objawów psychopatologicznych w godzinach porannych (w tym niepokoju, lęku), są jedną z przyczyn dużej liczby samobójstw dokonywanych nocy oraz we wczesnych godzinach porannych.
Zdarza się, że chory decyduje się na poszerzenie liczby osób, w stosunku do których śmierć wydaje mu się jedynym i najlepszym rozwiązaniem. Dotyczy to zwykle osób najbliższych, z którymi pozostaje w bliskim związku emocjonalnym. Motywy takiego rozszerzonego samobójstwa wiążą się z dążeniem do uchronienia najbliższych przed nieszczęściem, cierpieniem i sytuacją bez wyjścia, w której - w ocenie pacjenta - znaleźli się najbliżsi.
Diagnoza depresji
Poza wywiadem psychologicznym lub lekarski mającym na celu ustalenie objawów, ich częstotliwości występowania oraz czasu utrzymywania się stosuje się Skalę Depresji Beck'a (BDI). Skala składa się z 21 punktów ocenianych, wg intensywności objawów, od 0 do 3. Z każdego punktu badany powinien wybrać jedną odpowiedź, która jego zdaniem, w najlepszy sposób opisuje jego stan we wskazanym okresie (zanim lekarz lub psycholog poprosi chorego o wypełnienie skali powinien sprecyzować, jakiego okresu mają dotyczyć odpowiedzi - miesiąca, tygodnia czy ostatniej doby).
Wybranie odpowiedzi 0 - 0 punktów, odpowiedzi 1 - 1 punkt, odp. 2 - 2 punkty, odp. 3 -3 punkty.
Przykładowe pytanie ze skali Becka:
A. 0. Nie jestem smutny ani przygnębiony.
1. Odczuwam często smutek, przygnębienie.
2. Przeżywam stale smutek, przygnębienie i nie mogę uwolnić się od tych przeżyć.
3. Jestem stale tak smutny i nieszczęśliwy, że jest to nie do wytrzymania.
Wyniki tej skali oblicza się według następujących norm :
0-11 punktów- brak depresji lub obniżenie nastroju
12-27- depresja umiarkowana
28 i więcej - depresja ciężka
Cechy kliniczne towarzyszące zwiększonemu ryzyku samobójstwa w depresji
(Pużyński 2004)
duże nasilenie zaburzeń (szczególnie depresja psychotyczna)
uporczywa bezsenność
zaniedbanie w wyglądzie i higienie osobistej
poczucie beznadziejności, sytuacji bez wyjścia, niemożności uzyskania pomocy
poczucie winy, przekonanie o grzeszności, dążenie do poniesienia kary
osłabienie pamięci
nastrój dysforyczny
wysoki poziom lęku - niepokój psychoruchowy, pobudzenie
napady panicznego lęku
dolegliwości typu bólowego
Sygnały ostrzegawcze :
abstrakcyjne rozważania na temat śmierci, sposobach popełnienia samobójstwa, treść marzeń sennych
wizyta u lekarza (gromadzenie leków), wizyty u osób bliskich lub odwrotnie -
izolowanie się od otoczenia, „wyrównywanie rachunków” - oddawanie pożyczonych przedmiotów, pieniędzy, godzenie się z osobami skonfliktowanymi
u chorych przejawiających duży lęk i niepokój- nagła poprawa stanu klinicznego (podjęcie decyzji o samobójstwie)
Czynniki społeczne i kulturowe nie wyjaśniają wprost okoliczności samobójstwa, jednak stwierdzono znaczący związek między ich występowaniem, a liczbą zamachów samobójczych. Są to:
- wzrost przemocy przy jednoczesnym spadku zainteresowania ludźmi
- rozpad małżeństw, powtórne małżeństwa i zmiany w strukturze rodziny
- niepewność, poprzez zmiany w zatrudnieniu i dostępie do edukacji
- zmiana ról społecznych mężczyzn i kobiet
- powstawanie coraz większych społeczności przy jednoczesnym osłabianiu więzi między ludźmi.
Jako jeden z najbardziej istotnych czynników występowania samobójstw podaje się zaburzenie więzi z bliskimi osobami lub jej przerwanie, ustanie (samotność, szczególnie widoczna jak się okazuje u osób starszych - statystyki) i sytuacje, konflikty rodzinne jednostki popełniającej czyn autodestrukcyjny.
Alkohol jako czynnik ryzyka suicydalnego.
Alkohol jest ważnym czynnikiem ryzyka suicydalnego. Częstość samobójstw wśród osób uzależnionych od alkoholu jest kilkakrotnie wyższa niż przeciętna w populacji ogólnej.
Ocena znaczenia alkoholu w podjęciu decyzji samobójczej jest w wielu przypadkach bardzo trudna. Niekiedy ucieczka w śmierć samobójczą jest jedyną możliwą ucieczką od choroby alkoholowej i związanych z nią problemów, często ogromnej samotności, pozostawienia samemu sobie, spisania na straty przez społeczeństwo, zepchnięcia na społeczny margines - (stygmatyzacji). Z reguły alkohol jest spożywany w celu ułatwienia podjęcia decyzji samobójczej. Najczęściej pod wpływem alkoholu samobójstwa popełniają kobiety w wieku 31-50 lat. Jest to okres największej aktywności zawodowej i rodzinnej. Często niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb zdrowotnych, emocjonalnych i materialnych tych kobiet wpływa na podjęcie ostatecznej decyzji o odebraniu sobie życia. Kobiety aktywne zawodowo w piciu alkoholu szukają ucieczki od stresu. Piją żeby rozluźnić się wprowadzić w dobry nastrój, poczuć pewność siebie, uśmierzyć cierpienie, uniknąć samotności.
Rosnące problemy w zakresie niedostosowania społecznego, bezrobocie, trudności ekonomiczne, rodzinne, zawiedziona miłość, zranione uczucia, zdrada partnera, problemy zdrowotne utrudniające lub uniemożliwiające zaspokojenie podstawowych potrzeb emocjonalnych i materialnych — wszystko to ma znaczenie w podjęciu ostatecznej decyzji, czyli samobójstwa pod wpływem alkoholu.
Ze statystyk wynika niestety iż:
około jedna trzecia samobójców to osoby uzależnione od alkoholu.
ok. 5 - 10% ludzi uzależnionych od alkoholu kończy życie samobójstwem.
wiele osób było pod wpływem alkoholu podczas popełniania aktu samobójstwa.
Czynniki związane z podwyższonym ryzykiem samobójstwa wśród alkoholików:
- wczesny początek alkoholizmu,
- długi okres picia,
- głębokie uzależnienie,
- obniżony nastrój,
- zły stan somatyczny,
- złe funkcjonowanie w pracy,
- przypadki alkoholizmu w rodzinie,
- zerwanie z bliską osobą lub poważne trudności w związku
Schizofrenia a samobójstwo
Kolejną tym razem chorobą psychiczną sprzyjającą popełnieniu samobójstwa jest schizofrenia. Jest to zaburzenie psychotyczne, które charakteryzuje się zniekształceniem odbioru rzeczywistości oraz zaburzeniem w funkcjonowaniu.
Częstość występowania schizofrenii:
ryzyko zachorowania w ciągu życia na tą chorobę wynosi 1%
w takim samym stopniu dotyka kobiety i mężczyzn
Różnice płciowe dotyczą wieku, w jakim choroba się rozpoczyna:
u mężczyzn początek schizofrenii zaczyna się wcześniej, tj. pomiędzy 15 - 25 rokiem życia, niż u kobiet, u których choroba ta pojawia się w wieku 25 - 35 lat.
różnice w występowaniu schizofrenii dotyczą także statutu społeczno - ekonomicznego:
w warstwach uboższych społeczeństwa jest największy odsetek schizofreników (jest to najprawdopodobniej spowodowane samą chorobą, tzn. to choroba powoduje, że osoba zmienia na niższy swój status ekonomiczny: na skutek schizofrenii wiele osób traci pracę, relację z innymi ludźmi, z najbliższymi).
To bardzo ciężka i przewlekła choroba, która zaburza pracę tego, co dla każdego stanowi istotę jego osobowości - funkcjonowania mózgu. Schizofrenik inaczej myśli i postrzega świat. Największą tragedią w tej chorobie jest zniszczenie więzi z innymi ludźmi i brak akceptacji otoczenia. Chorobę tę charakteryzuje rozczepienie osobowości oraz autyzm - zamknięcie się w sobie, błędne spostrzeganie bodźców zewnętrznych -omamy, halucynacje, urojenia, manie, brak umiejętności adekwatnej oceny rzeczywistości.
Przyjmuje się, że aż 10 % chorych popełnia samobójstwo.
Powszechnie panuje przekonanie, że schizofrenicy są osobami niebezpiecznymi przez co społeczeństwo izoluje się od nich, co często także staje się przyczynkiem do podjęcia próby samobójczej.
Impulsywność a tendencje samobójcze
Impulsywność może prowadzić do czynu autoagresji. Cechuje ją wielka niecierpliwość, potrzeba natychmiastowego działania i niemożność powstrzymania się od aktywności. Impulsywność wyklucza możliwość przeciwstawienia się pokusom, sądom, podjęciu lub zaniechaniu aktywności szkodzącej samemu sobie lub innym. Jest także jednym z kluczowych elementów osobowości dyssocjalnej (antyspołecznej). Towarzyszy jej wzrost napięcia i wzbudzenia przed podjęciem działania, które ustępują w czasie aktywności wraz z pojawieniem się poczucia przyjemności, ulgi lub satysfakcji. Impulsywność nie pozwala na refleksję, skonfrontowanie sytuacji z zapamiętanymi doświadczeniami ani na zdystansowanie się od zachowania. Zachowania impulsywne ujawniają się w stanach zaburzeń afektywnych, zwłaszcza w manii, w uzależnieniach, w psychozach, a także cechują osoby z impulsywnymi zaburzeniami osobowości. Czyny samobójcze są zawsze zachowaniem, które w chwili popełniania stanowi dla samobójcy jedyną, w ich ocenie sytuacji, możliwość. Impulsywność pojawia się także niezależnie od przyczyn poczucia beznadziejności
sytuacji ani głębokości depresji. Skłonność do zachowań impulsywnych jest wiązana z wieloma czynnikami. Należą do nich:
- czynniki genetyczne;
- okres dzieciństwa (słabsze hamowanie zachowań);
- patologia skroniowa (agresywność, kleptomania, piromania);
- czynniki związane z rozwojem: ekspozycja na leki w rozwoju płodowym
- wczesne urazy, nadużycie, przemoc;
- czynniki środowiskowe (stres);
- zaburzenia nastroju (manie);
- deprywacja snu;
- leki aktywizujące (w tym nadmierna aktywacja układu adrenergicznego, np.
alkohol, amfetamina, kokaina).
Metody badawcze
Metodą psychologiczną badania samobójców jest analiza pisemnych dokumentów sporządzonych przez samobójcę, wspomnień i ustnych relacji rodziny i przyjaciół; albo, jeżeli próba samobójcza nie powiodła się, wywiad z niedoszłą ofiarą.
Ponadto, psychologia zajmuje się badaniami profilaktycznymi - za pomocą testów i rozmów z pacjentem chce rozpoznawać presuicydalne objawy i zapobiegać samobójstwom.
Pomocna w tej kwestii jest wspomniana Skala Depresji Becka.
Podsumowanie
Częstość schizofrenii wśród ofiar samobójstw 2-12 %
Zespół depresyjny 64%
Alkoholizm (zwłaszcza młodych mężczyzn) 21%
Ocena ryzyka samobójstwa jest konieczna gdy osoba podejmowała już próbę samobójczą, grozi samookaleczaniem, istnieją oznaki ciężkiej depresji, schizofrenii, cierpi na chorobę alkoholową.
Analiza statystyk samobójstw (KGP)
Choć liczna zamachów samobójczych w 2009 roku była najwyższa od sześciu lat to w 2010 zaobserwowano spadek liczby zamachów samobójczych zakończonych zgonem.
Wśród samobójców odnotowuje się 6 - krotną przewagę mężczyzn w stosunku do kobiet: w 2010 roku - 570 kobiet dokonało samobójstwa i aż 3 517 mężczyzn.
Jeśli chodzi o okoliczności zamachów samobójczych to dane policyjne wskazują, że preferowanymi formami samounicestwienia są w przypadku kobiet zażycie śmiertelnej ilości środków nasennych oraz podcięcie żył, zaś w przypadku mężczyzn zastrzelenie (forma zupełnie nie stosowana przez kobiety), rzucenie się w dużej wysokości, powieszenie oraz rzucenie się pod pojazd. Wśród samobójców zdecydowanie przeważają osoby chore psychicznie, następnie posiadające konflikty rodzinne oraz znajdujące się w krytycznej sytuacji ekonomicznej. Dane policyjne wskazują, że samobójstw dopuszczają się osoby o stosunkowo niskim poziomie wykształcenia - na ogół są to osoby posiadające wykształcenie zawodowe zasadnicze i podstawowe. Jeśli chodzi o stan świadomości podczas popełniania aktu samobójczego to zdecydowana większość samobójców znajdowała się pod wpływem alkoholu. Niezwykle zaskakujące i dające do myślenia są dane dotyczące wieku samobójców - otóż okazuje się, że najliczniejszą grupę wiekową w 2011 roku stanowiły osoby między 50-54 rokiem życia (566 zgonów), między 55-59 r.ż. (496) oraz osoby między 45 a 49 rokiem życia (410)…
*Ciekawostka - od 2003 roku z inicjatywy Międzynarodowego Towarzystwa Zapobiegania Samobójstwom (IASP), które jest w oficjalnym związku ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO) istnieje Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom, święto to obchodzone jest 10 września.
Statystyki samobójstw w 2011: Źródło : Komenda Główna Policji
LICZBA ZAMACHÓW SAMOBÓJCZYCH ZAKOŃCZONYCH ZGONEM
ROK |
OGÓŁEM |
MĘŻCZYŹNI |
KOBIETY |
2010 |
4.087 |
3.517 |
570 |
2009 |
4.384 |
3.739 |
645 |
2008 |
3.964 |
3.333 |
631 |
2007 |
3.530 |
2.924 |
606 |
2006 |
4.090 |
3.444 |
646 |
2005 |
4.621 |
3.885 |
736 |
2004 |
4.893 |
4.104 |
789 |
2003 |
4.634 |
3.890 |
744 |
2002 |
5.100 |
4.215 |
885 |
2001 |
4.971 |
4.184 |
787 |
2000 |
4.947 |
4.090 |
857 |
1999 |
4.695 |
3.967 |
728 |
1998 |
5.502 |
4.591 |
911 |
1997 |
5.614 |
4.622 |
992 |
1996 |
5.334 |
4.392 |
942 |
1995 |
5.485 |
4.465 |
1.020 |
1994 |
5.538 |
4.541 |
997 |
1993 |
5.569 |
4.519 |
1.050 |
1992 |
5.453 |
4.426 |
1.027 |
1991 |
4.159 |
3.388 |
771 |
W 2010 roku odnotowano 5.456 zamachów samobójczych, z których 4.087 zakończyło się zgonem, w tym 3.517 popełnionych przez mężczyzn.
Okoliczności zamachów samobójczych
Do zamachów samobójczych najczęściej dochodziło w mieszkaniu - 2.272 oraz w pomieszczeniach zabudowań gospodarczych - 776. Następne w kolejności miejsce to piwnice i strychy - 659, a także obszary parku i lasu - 425.
Sposób dokonania zamachów samobójczych(dane liczbowe w nawiasach dotyczą mężczyzn)
- trucie gazem 38 (32)
- zażycie trucizny 26 (16)
- zażycie środków nasennych 214 (82)
- uszkodzenie układu krwionośnego 154 (112)
- inne samookaleczenie 191 (142)
rzucenie się z wysokości 323 (224)
utopienie się 88 (55)
powieszenie się 3.973 (3.512)
rzucenie się pod pojazd 103 (78)
zastrzelenie się 44 (44)
inny sposób 302 (183)
Ustalone przyczyny zamachów:
(źródłem jednego zamachu może być więcej niż jedna przyczyna)
765 (500) - choroba psychiczna
679 (555) - nieporozumienia rodzinne
304 (255) - przewlekła choroba
331 (282) - zawód miłosny
348 (281) - warunki ekonomiczne
104 (91) - nagła utrata źródeł utrzymania
85 (64) - śmierć bliskiej osoby
30 (19) - problemy szkolne
27 (22) - trwałe kalectwo
3 (1) - niepożądana ciąża
55 (52) - popełnienie przestępstwa, wykroczenia
Nie zawsze udało się ustalić przyczynę zamachu - tak było w 2.660 (2.304) zdarzeniach.
Stan cywilny osób podejmujących zamachy samobójcze:
kawaler, panna - 1.750 (1.492)
żonaty, zamężna - 2.294 (1.888)
konkubinat - 222 (183)
wdowiec, wdowa - 247 (148)
rozwiedziony (a) - 349 (307)
separacja - 41 (36)
brak danych - 462 (362)
Wykształcenie osób dokonujących zamachów:
podstawowe niepełne - 60 (36)
podstawowe - 635 (503)
zasadnicze zawodowe - 645 (585)
średnie - 335 (244)
wyższe - 90 (61)
brak informacji o wykształceniu - 3.691 (3.51)
Stan świadomości:
(jeden zamach może być uwzględniony w kilku pozycjach)
592 (424) - trzeźwi
1.341 (1.173) - pod wpływem alkoholu
32 (16) - pod wpływem substancji psychotropowych
47 (24) - pod wpływem innych środków
3.472 (2.863) - nie ustalono
Źródło utrzymania osób podejmujących zamachy samobójcze:
praca - 1.246 (1.102)
na utrzymaniu innej osoby - 723 (508)
renta, emerytura, alimenty - 886 (685)
zasiłek dla bezrobotnych - 55 (44)
bez stałego źródła utrzymania - 625 (593)
brak danych - 1.921 (1.548)
Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze
Wiek |
Liczba zamachów |
w tym zakończone zgonem |
9 lat i mniej |
0 |
0 |
10-14 |
42 |
16 |
15-19 |
317 |
153 |
20-24 |
469 |
292 |
25-29 |
493 |
310 |
30-34 |
472 |
290 |
35-39 |
453 |
303 |
40-44 |
454 |
336 |
45-49 |
520 |
410 |
50-54 |
660 |
566 |
55-59 |
573 |
496 |
60-64 |
363 |
314 |
65-69 |
209 |
191 |
70-74 |
147 |
140 |
75-79 |
113 |
105 |
80-84 |
89 |
79 |
85 i więcej |
57 |
55 |
wiek nieustalony |
35 |
31 |