”Wyobraźnia, to zdolność nieszablonowego myślenia,
a twórczość, to wyobraźnia zastosowana w praktyce.”

/Ken Robinson/

Wychowanie obejmuje wszystkie procesy psychiczne człowieka i dotyczy jego całego życia. Sztuka pozwala nam rozwijać procesy poznawania, kształtuje procesy estetyczne, wzbogaca wyobraźnię, wyzwala procesy twórcze. Dotyczy to każdego człowieka, nie tylko tych, którzy są uzdolnieni plastycznie, muzycznie, czy teatralnie. Człowiek potrzebuje bycia we wspólnocie, komunikowania siebie innym, wyrażania swoich myśli i pragnień. Taka potrzeba wyrażania siebie innym poprzez postawy, zachowania, wytwory nazywana jest ekspresją twórczą.

Ekspresja dziecka jest ujawnianiem treści emocjonalnych i psychicznych. Dzięki niej może ono wyeksponować te treści wewnętrzne, których nie może wyrazić słowami. Ekspresja ujmowana jest także, jako potrzeba wyładowania energii. Dorosły powinien umożliwić dzieciom działania wyzwalające energię, unikając tego, co mogłoby hamować dziecięcą spontaniczność. Każde dziecko posiada swoje mocne i słabe strony. Poznanie mocnych stron jest dla niego bardzo ważne. Działalność plastyczna, muzyczna, ruchowa czy teatralna pomoże mu w odkryciu tego, co w nim ukryte, przezwyciężyć rozczarowania, ukoić ból. Alfred North Whitehead mówił: „Paradoks, który pogrzebał wiele obiecujących teorii kształcenia polega na tym, że ćwiczenie umiejętności technicznych może bardzo skutecznie stłumić wyobraźnię”. Tak wiec wyzwalania ekspresji twórczej nie można pod żadnym pozorem ograniczać narzucaniem konkretnych technik, czy nawet form wyrażania siebie.

Wyróżniamy różne formy ekspresji, np. ekspresję plastyczną, zabawową, ruchową, mimiczną, muzyczną, werbalną itp. Wszystkie te formy są próbą porozumiewania się ze światem, wyrażania siebie innym.

Najbardziej rozpowszechnioną formą ekspresji jest ekspresja plastyczna. Wzbogaca ona rozwój osobowości, usprawnia procesy psychiczne. ”Dzieło” dziecka nie musi odpowiadać określonym normom. Celem tworzenia może być eksponowanie uczuć, rekreacja, edukacja, czy też profilaktyka. Radość z ekspresji plastycznej bardzo często rekompensuje dzieciom ich ”niedoskonałości” w nauce, czy sporcie.

Muzyka uspokaja, ale i wyzwala chęć działania. Wycisza i daje możliwość pozytywnego wyładowania swoich emocji. Przez elementy takie jak rytm, tempo, metrum, dynamika - podświadomie działa na psychikę dziecka. Śpiewając piosenki
i grając na instrumentach, dzieci wzbogacają życie wewnętrzne. Odczuwają przyjemność, mają możliwość wyrażania swoich przeżyć. Dzieci bardzo lubią zabawy przy muzyce. Mogą ją w dowolny sposób ilustrować swoim ciałem, inscenizować tańcem piosenkę, klaskać, tupać.

Najbardziej złożoną formą ekspresji jest ekspresja teatralna. Tutaj wyzwala się aktywność w ruchu, plastyce, muzyce, tańcu. Dzieci tworzą ”zaczarowany świat”
ze swoich rąk, przedmiotów codziennego użytku, rękawiczek, papieru itp. Mogą sobie malować twarze, przebierać się, tworzyć dramy, etiudy, ilustrować opowiadania, czy muzykę tańcem i pantomimą. Możemy dać im gotowe scenariusze (inscenizacja strukturalna), lub pozostawić inicjatywę młodym aktorom (inscenizacja niestrukturalna). Gra aktorska daje dziecku poczucie pewności siebie, podnosi samoocenę, dyscyplinuje. W pracy z dziećmi nieśmiałymi bardzo dobrze sprawdza się teatr lalek, czy teatr cieni. Będąc „w ukryciu” łatwiej wyrażają swoje emocje.

Ekspresja nie może być wymuszona, przeciwnie, musi być motywowana wewnętrznie. I tutaj właśnie kryje się zadanie animatora.

Animator, to człowiek powołany do tego, by pobudzać twórczą aktywność ludzi,
by wywoływać zdarzenia artystyczne, aby „wydarzyło się w nich coś niesamowicie cudownego”.

Animator powinien stworzyć odpowiednie warunki zaspokajające potrzebę wypowiedzi każdemu, kto ma taka potrzebę.

Celem niniejszych warsztatów jest przede wszystkim zapoznanie z różnymi formami animacji grupy, wdrożenie w działania wspomagające rozwój ekspresji poprzez własne doświadczenia, kontakt z innymi, wymianę doświadczeń, zabawy i ćwiczenia plastyczne, dramowe i integracyjne. W przygotowaniu warsztatów oparto się
na opracowaniach Barbary Broszkiewicz i Jerzego Jarka zawartych w książkach ”Teatr szkolny”, Wydawnictwo Europa Wrocław 2005, ”Warsztaty edukacji teatralnej”, Wydawnictwo Europa, Wrocław 2000; Edwarda de Bono ”Naucz swoje dziecko myśleć”, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1995; Aleksandry Kielar ”Metody katechizacji dzieci z głębszą niepełnosprawnością intelektualną”, KSW Poznań 2006; artykułach dostępnych w Internecie i doświadczeniach własnych zdobytych m.in. na warsztatach prowadzonych w Warszawie przez przedstawicieli Centro Sportivo Italiano.

Podany czas został oszacowany dla grupy piętnastoosobowej. Zabawy i ćwiczenia podzielone są na indywidualne (JA) i grupowe (MY). Wszystkie zabawy można modyfikować według własnych pomysłów i potrzeb danej grupy.

UWAGA! WSZYSTKIE PRACE PLASTYCZNE NALEŻY WYEKSPONOWAĆ
I POZOSTAWIĆ UCZESTNIKOM MOŻLIWOŚĆ SWOBODNYCH WYPOWIEDZI NA ICH TEMAT. UCZESTNICY POWINNI BYĆ POINFORMOWANI O CZASIE,
W JAKIM MAJĄ WYKONAĆ DANĄ PRACĘ.

• EKSPRESJA PLASTYCZNA

JA

1. WIZYTÓWKA

a) Uczestnicy wykonują swoje wizytówki. Dobierają kształt, sposób ich ozdobienia, materiały i kolorystykę. Na wizytówce mogą znajdować się następujące informacje:

- imię lub pseudonim,

- miejsce zamieszkania,

- samopoczucie,

- hobby itp.

b) Uczestnicy piszą swoje imię w pionie. Do każdej z liter dobierają określenie, które wyraża którąś z cech autora wizytówki, np.

KOMUNIKATYWNA

AMBITNA

SENTYMENTALNA

IGNORANTKA

APATYCZNA

c) uczestnicy wykonują wizytówkę w formie rebusu

Po wykonaniu wizytówek przypinają je sobie nawzajem bez użycia szpilek. (15 minut)

2. ZACZAROWANA RĘKA

Uczestnicy odrysowują kontur swojej dłoni, bądź pięści. Jest on początkiem tworzonego przez nich kolorowego obrazu. Ćwiczenie to można wykonać na dwa sposoby - każdy indywidualnie tworzy z obrysu swojej dłoni obraz na kartce papieru, lub dłonie odrysowują (odbijają farbą) na dużej powierzchni papieru wszyscy uczestnicy i tworzą wspólne „dzieło sztuki”. Dochodzi wtedy kształtowanie umiejętności pracy w grupie i integrowanie się.(20 - 40 minut)

3. MALOWANIE Z KLEKSA

Jest to zabawa polegająca na ”rozdmuchaniu” rurką kleksa z tuszu na kartce papieru i poprzez domalowanie piórkiem lub pędzelkiem pozostałych elementów stworzenia z niego ”dzieła sztuki”. (15 minut)

4. TAŃCZĄCA NITKA

Uczestnicy wykonują obrazek poprzez odbijanie na papierze nici, bądź włóczek zanurzonych wcześniej w kolorowej farbie. (15 minut)

5. ILUSTROWANIE WIERSZA, PIOSENKI

Poszczególnym osobom rozdajemy teksty wierszy lub piosenek. Zadaniem uczestników jest zilustrowanie w dowolny sposób na kartce papieru tekstu, bądź jego fragmentu. Tekst można wkomponować w ilustrację.(20 minut)

6. DZIWOLĄGI

1. Uczestnicy losują nazwy „dziwolągów”, czyli skrzyżowanych ze sobą nazw zwierząt, roślin, przedmiotów (np. krukła, dinokot, teleputer, żyrosłoń, kotoperz, krokopies itp.), następnie projektują swojego stworka
   i wykonują jego portret przy pomocy farb, koralików, papieru kolorowego, wycinanych z materiału elementów, wstążek itp. -podobnie, jka przy scrapbookingu. (20-30 minut)

2. Dzieci losują po dwa przedmioty, zwierzęta lub rośliny i tworzą z nich nazwę „dziwoląga”. Swój projekt lepią z plasteliny, modeliny, masy solnej, czy też plastycznej - w zależności od posiadanych materiałów. (20 minut)

7. MALOWANIE MUZYKI

Rozdajemy uczestnikom plastikowe talerzyki, kartki papieru i pędzle. Na środku kładziemy farby w butelkach. Prosimy, by uczestnicy nalali sobie na talerze taką farbę, jaka im najbardziej odpowiada kolorystycznie. Puszczamy muzykę, której nastrój powinien się zmieniać. Uczestnicy „malują” muzykę. Na znak prowadzącego wymieniają się farbami zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. W chwili gdy muzyka milknie każdy bierze swoją pracę i szuka osoby (osób), której praca wywiera na nim największe wrażenie. Utworzone pary, bądź grupy w wyznaczonym czasie (każdy po 2 minuty) dzielą się odczuciami co do prac, które wybrali.

MY

1. ROLA NA PAPIERZE

a) Uczestnicy dobierają się parami. Jedna z osób kładzie się na podłodze
w pozie, która najbardziej jej odpowiada, druga obrysowuje jej kontury. Następnie zamieniają się rolami. Każdy z uczestników maluje swoją postać dobierając dowolnie kolory, przybory i technikę malowania. Po zakończeniu pracy członkowie grupy oglądają prace innych uczestników i wypisują na nich cechy, które kojarzą im się z daną postacią. Używać można tylko przymiotników w różnych stopniach. (30 minut)

b) Po obrysowaniu postaci uczestnicy tworzą ”papierowych ludzi”(malują twarze, ubrania, opisują ich życie - nadają imiona, nazwiska, miejsca zamieszkania, miejsca pracy, zainteresowania itp.).

Ćwiczenia pozwalają poznać samych siebie, ale i pokazać innym, kim jesteśmy, uruchamiają wyobraźnię, pozwalają tworzyć własną wizję człowieka.

2. KOLAŻ

a) Dzielimy uczestników na czteroosobowe grupy. Dajemy im do dyspozycji papier, bibułę, farby, włóczki, zasuszone liście, kwiaty, pokruszony styropian, papier kolorowy, nożyczki, szary papier, klej itp. W zależności od tematyki zajęć rozdajemy do losowania tematy wykonywanych prac, np.: pory roku, regiony Polski, kontynenty, krajobrazy. Uczestnicy z dostępnych materiałów wykonują kolaż.

b) Każdy uczestnik wydziera z czasopisma ciekawy obrazek lub postać oraz wycina z bibuły jakiś kształt lub przedmiot, a następnie nakleja je w dowolnym miejscu na dużym arkuszu papieru. Kolejni uczestnicy doklejają nowe elementy zmieniając wygląd pracy i dopiero ostatnia osoba zamyka całość działania. W ten sposób powstaje wspólny obraz, który przyklejamy na ścianie w sali. Grupa może zastanowić się, jaki tytuł nadać wspólnemu dziełu.

3. DZIWNE KRZESŁO

Prowadzący dzieli uczestników na grupy. Każda grupa bierze sobie jedno krzesło, które będzie charakteryzować. Prowadzący przygotowuje losy
z nazwami krzeseł, np. zły król, słodka baletnica, dobra babcia, wesoły dzidziuś, smutna staruszka, straszna wiedźma, groźny nauczyciel, wyniosły polityk, kłótliwa baba, kulturysta itp. Za pomocą dostępnych środków uczestnicy charakteryzują swoje krzesła. Po zakończeniu pracy robimy galerię postaci i omawiamy poszczególne prace. (30 - 40 minut)

4. ŚMIECIUSZEK

Dzielimy uczestników na trzyosobowe grupy. Dajemy im różnorakie materiały (rolki papieru, stare gazety, sznurki, reklamówki, gałganki, plastikowe butelki, wytłoczki, liście, gałązki, szyszki, kora, mech, kamyczki itp.). Następnie podajemy zadanie: mają stworzyć coś z posiadanych materiałów (figurę psa, rycerza, królewny, wiedźmy, samochód, rower, czy coś, co im przyjdzie do głowy). (30 minut)

5. CO TO?

Na ścianie przymocowujemy arkusz szarego papieru. Każdy z uczestników wybiera sobie kolor farby, który nakłada na talerzyk. Uczestnicy ustawiają się w rzędzie. Pierwszy z nich rysuje jeden element obrazu, który chciałby namalować. Może to być sierp księżyca, promień słońca, płatek kwiatka, głowa kota itp. Kolejni uczestnicy domalowują poszczególne elementy wg swojej wyobraźni. Zabawę możemy urozmaicić dzieląc uczestników na grupy, wprowadzając elementy ćwiczeń :np. w stronę arkusza skaczemy na prawej nodze a z powrotem na lewej itp.

Organizując zajęcia plastyczne z dziećmi i młodzieżą warto odwołać się do różnorodnych technik plastycznych. Dzieci wykonują bardzo interesujące prace z masy solnej, która jest bardzo prosto zrobić oraz masy papierowej, nieco bardziej skomplikowanej w przygotowaniu. W obydwu przypadkach należy pamiętać o pomalowaniu suchych prac farbami (akrylami lub plakatowymi) i lakierem bezbarwnym. Furorę wśród dziewczynek robi własnoręczne wykonywanie biżuterii z tektury modelarskiej (kartonu modelarskiego) i gotowych elementów- bigli i zawieszek, które należy wcześniej zakupić. Młodzież lubi malować na szkle. Koszt farb jest dość wysoki, jednak efekty przekraczają czasem wyobrażenia samych twórców
a farby artystyczne są bardzo wydajne. Będąc nad morzem możemy pokusić się o malowanie na piasku, którym „oklejamy” karton posmarowany vikolem, czy też wykonywanie morskich stworów z muszelek, patyczków i kamyków zespajanych klejem na gorąco. W górach proponuję malowanie przyniesionych kamieni. Na niepogodę możemy zaproponować orgiami, matematyczne wyszywanki czy orgiami kółkowe. Bardziej ambitni mogą pokusić się o decoupage.

W załączniku zamieszczam kilka podstawowych przepisów i porad, które mogą okazać się przydatne.

• EKSPRESJA MUZYCZNA

MY

1. PRZEKAZYWANIE ENERGII

Uczestnicy zastygają w wybranych przez siebie pozach. Prowadzący odtwarza muzykę (najlepiej wolną, refleksyjną). Powoli, tanecznym ruchem zbliża się do jednej z osób i dotyka ją ”przekazując jej swoja energię”. Dotknięta osoba ”budzi się” rozpoczynając ruch od miejsca, w które została dotknięta (ręki, nogi, ramienia, pleców, stopy, głowy) i ”przekazuje energię” następnej osobie.

Po „przekazaniu energii” zastyga. (10 minut)

Zabawa jest ciekawsza, gdy dotykać będziemy dwóch lub trzech osób. Ponadto w momencie poruszania się większej ilości osób dzieci wyzbywają się nieśmiałości.

2. PĘDZEL MALARZA

Dobieramy się w pary. Jedna osoba w parze jest malarzem. Druga - pędzlem malarza. Malarz wyciągniętą ręką w ryt wybranej przez nas muzyki wykonuje jakieś czynności (np. maluje z boku na bok, z góry na dół, maluje różne wzorki, stawia kropki). Druga osoba stoi swobodnie i całym swoim ciałem obrazuje ruchy, jakie wykonuje malarz, bacznie go obserwując.(5-10 minut)

3. DŹWIĘK I RUCH

Dobieramy się parami. Jedna osoba w parze wykonuje jakieś ruchy całym ciałem, rękami, nogami. Ruchy powinny być powolne, tak by druga osoba potrafiła do tych ruchów dopasować odpowiednią ilustracje dźwiękową przy pomocy własnego głosu. Zabawę można „odwrócić”, tzn. do dźwięków wydawanych przez jedną osobę duga dobiera ruchy. (5-10 minut0

4. TAŃCZĄCE DŁONIE

Dobieramy się parami. Każda para otrzymuje jeden karton, a partnerzy po jednej kredce. Na kartonie rysujemy dwa jeziorka. Animator podaje instrukcję: Do słuchanej muzyki rozpoczynamy taniec naszych dłoni. Trzymając w ręku kredkę, możemy rysować linie i piruety zgodnie z tempem muzyki. Starajmy się podczas trwania ćwiczenia nic do siebie nie mówić. Można tu wykorzystać np. „Walc” Johana Straussa.

5. CHÓR ZWIERZĄT

Dzielimy uczestników na kilka (najlepiej trzy - cztery) dużych grup. Poszczególne grupy przyjmują nazwę jakiegoś zwierzęcia i prezentują charakterystyczny dla niego odgłos. Osoba prowadząca jest dyrygentem, który dyryguje chórem zwierząt na melodię jakiejś znanej piosenki, np. „Szła dzieweczka...”, „Wlazł kotek na płotek”, itp. Jeśli dyrygent wskaże ręką na którąś z grup, wtedy ta grupa śpiewa w swoim „zwierzęcym języku”

• EKSPRESJA TEATRALNA

JA

1. TO JA

Zadaniem uczestników jest wymyślenie sposobu zaprezentowania swojego imienia lub pseudonimu poprzez pozę, minę, tonację głosu, sposób wymawiania imienia. Wszyscy naśladują przedstawiającego się.
Po zaprezentowaniu się kilku osób prowadzący wymawia w dowolnej kolejności ich imiona a grupa powtarza je ”wcielając się” w daną osobę. Ćwiczenie to wyzwala ekspresję ruchową i teatralną, pomaga w wyzbywaniu się nieśmiałości. (15 minut)

2. JA JESTEM

Uczestnicy przy muzyce tańczą , podskakują, bawią się balonami, wstążkami itp. Na przerwę w muzyce wszyscy mówią: „ja” (tupnięcie) - „jestem” (tupnięcie), a prowadzący dodaje wyraz przedstawiający emocje, np.: „zły”. Przedstawiamy pantomimą jak się czujemy i zachowujemy, gdy jesteśmy źli. Podczas kolejnych przerw ilustrujemy inne uczucia.

MY

1. NASZA PRABAJKA

Prowadzący rozpoczyna opowiadać bajkę a kolejni uczestnicy dodają następne zdania. (10 minut)

2.NASZA MILCZĄCA HISTORIA

Prowadzący pantomimicznie przedstawia początek jakiejś historii, kolejne osoby pantomimicznie ”opowiadają” ciąg dalszy. (10 minut)

3. BAJKA - NIE BAJKA. INSCENIZACJA TEATRALNA

a) Prowadzący dzieli grupę na zespoły ośmioosobowe. Przedstawiciel zespołu losuje przygotowane wcześniej przez prowadzącego nazwy postaci,
które będą bohaterami ich bajki. Mogą to być postacie z bajek, baśni, legend, lektur, zwierzęta, rośliny, siły przyrody, przedmioty. Grupa wybiera spośród siebie reżysera, scenografa, dźwiękowca, aktorów. Zadaniem zespołu jest wymyślenie bajki lub opowiadania, napisania scenariusza, wyreżyserowanie ”sztuki”, zrobienie afisza teatralnego i przedstawienie swojego dzieła pozostałym.

Ważne jest, aby udostępnić dużą ilość różnorodnych materiałów plastycznych, a jeśli jest taka możliwość - instrumentów muzycznych lub przedmiotów, którymi można wywołać efekty dźwiękowe. (30-40 minut)

b) Członkowie zespołów losują postacie, które rysują na kartkach A-4. Następnie grupa tworzy swoją bajkę (należy przypomnieć cechy bajek). Na szarym papierze bądź kartonie grupy przyklejają swoje postacie w kolejności ”występowania” w bajce, a następnie opowiadają bajkę całej grupie.
(30 minut)

c) Uczestnicy pracują w grupach czteroosobowych. Ich zadaniem jest stworzenie krótkiego scenariusza (bądź jego fragmentu) do filmu zilustrowanego utworem muzycznym. Początek scenariusza jest z góry narzucony. Jeden z uczestników dopisuje kolejne zdanie i przekazuje kartkę następnemu. Kartka krąży dookoła tak długo jak trwa utwór muzyczny. Następnie jeden z uczestników z każdej grupy odczytuje treść scenariusza.

Jako utwór muzyczny można wykorzystać np. Uwerturę Oratorium Ziemia Przystań Miłości, czy cztery Pory Roku Vivaldiego. (15 minut)

4. BAŁAGAN

Uczestnicy siedzą w kręgu. Wskazana osoba zwraca się do sąsiada po lewej stronie z pretensją (np. dlaczego masz na sobie czarne spodnie a nie białe, dlaczego nie nosisz kolczyka w nosie, dlaczego czeszesz się z prawej strony na lewą zamiast z lewej na prawą). Zaatakowany broni się. Po chwili uczeń siedzący po prawej stronie atakującego zaczyna mieć pretensje do sąsiada po swojej lewej stronie, że ten siedzi do niego tyłem. Teraz atakujący musi się dalej kłócić ze swoim sąsiadem z lewej, ale jednocześnie odpierać ataki atakującego go sąsiada z prawej. Pierwszy atakowany atakuje swojego sąsiada z lewej: A ty, co się tak gapisz? Nie masz nic lepszego do roboty?
I tak dalej…

Zabawa ta pomaga rozładować emocje, otwiera na drugą osobę, poprawia emisję głosu

5. KARETA

. W zabawie bierze udział 9 uczestników - król, królowa, prawe przednie koło, prawe tylne koło, lewe przednie koło, lewe tylne koło, prawy koń, lewy koń i woźnica. Każdy z uczestników dostaje krzesło i musi zapamiętać swoją rolę. Ustawiają krzesła: z przodu koń lewy i prawy, za nimi woźnica, dalej prawe przednie i lewe przednie koło, następnie blisko siebie w środku król i królowa, za nimi na zewnątrz prawe i lewe tylne koło. Podczas czytania tekstu każdy z uczestników po usłyszeniu swojej roli musi wstać i obiec swoje krzesło.

Na słowo Kareta wstają woźnica, Królowa, Król, i Koła i obiegają swoje krzesła, na słowo Koń wstają wszystkie konie i obchodzą swoje krzesła. 

Tekst czytany:

„Dawno, dawno temu żyli sobie król i królowa. Mieli oni konie, karetę i woźnicę.

Kiedyś król zawołał woźnicę i tak mu powiedział: "Woźnico zaprzęgaj konie do karety, bo królowa chce pojechać na spacer".

Posłuszny woźnica poszedł i zapiął konie do karety.

Kiedy król z królowa wsiedli do karety, król zawołał: "Woźnico daj koniom znak do jazdy". I pojechali.

Para królewska jedzie w swej pięknej karecie przez okolicę, nagle prawy koń okulał, lewemu koniowi nic się nie stało.

Przestraszony król zawołał: "Woźnico, woźnico, mój drogi woźnico, sprawdź, co się stało".

Królowa ze strachu zemdlała, a woźnica znalazł w kopycie prawego konia gwóźdź i go wyciągnął. W kopycie lewego konia nie znalazł nic.

Po chwili zniecierpliwiony król zwraca się z pytaniem do woźnicy: "Woźnico, woźnico, mój drogi woźnico czy wszystko w porządku?"

Woźnica odpowiada, że tak. Siada na koźle i daje koniom znak do jazdy. Para królewska w swej pięknej karecie, złotej karecie jedzie dalej.

Po chwili król wychyla się z okna karety i mówi do woźnicy: "Woźnico, woźnico, mój drogi woźnico, zatrzymaj konie, bo królowa chce zaczerpnąć świeżego powietrza".

Woźnica zatrzymuje konie i kareta staje. Z karety wysiada król i królowa.

Nagle w oddali słychać grzmot - zaczyna padać deszcz, wszyscy są mokrzy, nie ma co czekać - król zarządza powrót na zamek.

Po przybyciu na zamek konie zatrzymują się i król i królowa wysiadają z karety.

Król woła do woźnicy: "Woźnico, mój drogi woźnico wyprzęgnij konie i odstaw karetę".

Zadowolona i szczęśliwa królowa pyta po chwili: "Woźnico czy odstawiłeś konie i karetę?" Woźnica odpowiada, że tak.

"Dziękuję ci woźnico, mój drogi woźnico" - odpowiada królowa. 

Druga wersja tekstu:

Dawno, dawno temu żył sobie Król i Królowa. Król i Królowa ze swoim Woźnicą bardzo lubili jeździć swoją karetą.

Kareta miała 4 koła: prawe przednie, lewe tylne, lewe przednie i prawe tylne. Lewy koń był biały, a prawy koń był czarny.

Pewnego dnia Królowa rzekła do swego Króla: "Królu mój, Królu mój wspaniały, drogi Królu, powiedz woźnicy żeby przygotował konie i sprawdził koła, bo na ostatnim spacerze był problem z prawym tylnym kołem."

Woźnica zaprzągł konie i karetę. Sprawdził prawe tylne koło, rzucił okiem na lewe przednie koło, potem rzekł do Króla:

"Królu mój, nasz wspaniały Królu, najukochańszy Królu, kareta i konie są gotowe." Królowa z Królem wsiedli do karety i pojechali na piękną łąkę.

W pewnym momencie Królowa rzekła do Króla: "Usiądź sobie Królu, kochany Królu, mój ty najukochańszy Królu.

Powiedz woźnicy by nakarmił oba konie i przygotował karetę na następny dzień, abyśmy mogli wybrać się jeszcze raz sami."

Król rzekł do Królowej: "Królowo moja, moja kochana Królowo, Kocham Cię moja Królowo i dał jej słodkiego całusa."

6. WYCIECZKA DO ZOO

W zabawi biorą udział dwie siedmioosobowe grupy. W obydwu grupach przydzielamy takie same role - Jacek, Witek, Zosia, Azor, słoń, mama i tata. Uczestnicy zabawy siadają w dwóch rzędach na krzesłach naprzeciw siebie. Prowadzący zabawę czyta tekst, a uczestnicy uważnie go słuchają i stosują się do wskazówek. W momencie gdy usłyszą imię, które zostało przyporządkowane im w zabawie wstają ze swojego krzesła i biegną tak, aby jak najszybciej okrążyć wszystkich z własnej drużyny. Wygrywa drużyna, która pierwsza skończy bieg. Na słowo RODZINA wstają wszyscy uczestnicy zabawy i  okrążają krzesła ze swojej drużyny. Na słowo DZIECI wstają JACEK, WITEK i ZOSIA, a na słowo ZWIERZĘTA - AZOR i SŁOŃ. 

Tekst: 

„Był piękny dzień, więc TATO postanowił zabrać DZIECI do ZOO, by mogły zobaczyć SŁONIA. DZIECI zapiszczały radośnie.

Poszedł więc do MAMY, żeby obwieścić jej tę wiadomość. DZIECI bardzo się ucieszyły, a najbardziej ZOSIA.

WITEK powiedział:

"Zabierzmy też AZORA". AZOR, jak to AZOR, ucieszył się jak przystało na psa i radośnie zamerdał ogonem.

JACEK i WITEK, bardzo chcieli zobaczyć SŁONIA.

RODZICE przygotowywali się do wyjazdu, a AZOR biegał miedzy nogami swoich państwa. Pogoda dopisywała.

ZOSIA postanowiła zabrać AZORA na spacer przed wyjściem do ZOO, ale WITEK ubiegł ZOSIĘ i AZOR od dawna był na dworze.

W końcu późnym popołudniem cała RODZINA zapakowała się do auta
i ruszyła w drogę.

W ZOO stał dumnie SŁOŃ - rany jaka wielka trąba! -wykrzyczały DZIECI. MAMA uciszała radosne piski swoich DZIECI.

TATA, głowa RODZINY, opowiadał o tym, czym żywi się SŁOŃ, DZIECI słuchały zainteresowane, tylko AZOR, jak to nasz kochany AZOR, merdał ogonem zainteresowany bardziej motylem niż SŁONIEM.

ZWIERZĘTA chyba nie przypadły sobie do gustu. Po wszystkich piskach i wrzaskach radości, RODZINA pojechała do domu.

Tylko SŁOŃ został tam gdzie stał. Tak, to był piękny rodzinny dzień dla wszystkich TATY, MAMY, WITKA, JACKA, ZOSI I AZORA.

  Druga wersja:

" Pewnego razu TATA powiedział, że do naszego miasta przyjechał cyrk.

WSZYSCY bardzo się ucieszyli, ponieważ TATA obiecał, że jutro całą RODZINĄ pójdą na przedstawienie.

Świetnie! Zawołał WITUŚ. Bardzo chciałbym zobaczyć SŁONIA.

E tam, SŁOŃ, małpy są o wiele ciekawsze powiedział JACUŚ. Ja tam najbardziej lubię naszego AZORA, powiedziała ZOSIA, ale to tylko kundel.

Pójdziemy WSZYSCY powiedział TATA, a MAMA go poparła. Następnego dnia MAMA kupiła bilety i WSZYSCY poszli do cyrku.

Przedstawienie się zaczęło. Występowały małpy, tygrysy, potem konie, a na końcu pocieszny klaun.

Lecz DZIECI zaczęły się bardzo niepokoić, bo wciąż nie było SŁONIA.

Ja chcę SŁONIA! - zaczął wołać WITUŚ, a ja chcę lody zmienił temat TATA i kupił lody.

RODZICE spojrzeli na siebie, a DZIECI nadal czekały na SŁONIA,
a SŁONIA wciąż nie było.

Po paru innych występach wreszcie na arenie pojawił się SŁOŃ.

DZIECI bardzo się ucieszyły. Czas szybko mijał, przedstawienie dobiegało końca.

Cała RODZINA dobrze się bawiła, a najbardziej DZIECI.

WSZYSCY zadowoleni wrócili do domu. Nawet AZOR szczekał z radości.

Przy kolacji TATA obiecał DZIECIOM , a MAMA potwierdziła, że jutro
z AZOREM, jak będą grzeczne, to znowu WSZYSCY pójdą do cyrku, aby zobaczyć jeszcze raz SŁONIA i inne ZWIERZĘTA.

I tak zakończył się dzień."

• WYOBRAŻENIA TWÓRCZE

JA

1. OPOWIADANIE Z TYTUŁÓW

Uczestnicy przeglądają przyniesione przez siebie gazety ze szczególnym zwróceniem uwagi na tytuły artykułów. Wycinają je i próbują ułożyć z nich jakąś historyjkę. Wymyślone opowiadania przyklejają na kartkę A-4
i prezentują je grupie. (10 minut)

2. KOMENTARZ DO FOTOGRAFII

Uczestnicy wycinają fotografię ze swojej gazety, następnie wymieniają się gazetami i dopasowują do zdjęcia komentarz z gazety sąsiada. Połączenia zdjęcia z tytułem powinno być dowcipne. Tworzymy galerię zdjęć na tablicy lub ścianie. (15 minut W tym zadaniu można dopuścić niewielkie uzupełnienia tekstu. (20 minut)

3 TANGRAM

Z tektury wycinamy gotowe tangramy. Zadaniem uczestników jest ułożyć wskazaną figurę, bądź samemu ją wymyślić. Przypominamy zasadę, że
w tangramie muszą być wykorzystane wszystkie elementy.

MY

1. MÓJ TEKST

Dzielimy uczestników na grupy pięcioosobowe. Poszczególne osoby w grupie wymieniają się fragmentami artykułów (3-5 zdań) i losują sposób interpretowania danego tekstu (np. tajemniczo, wesoło, smutno, z rezygnacją, figlarnie, z troską, ironicznie, pouczająco, z drwiną, konspiracyjnie itp.).
Po kolei w odpowiedni sposób czytają w grupie swoje teksty.(10 minut)

Przy tym ćwiczeniu możemy poprosić uczestników, by wymyślili i narysowali znak interpunkcyjny do określenia, które wylosowali.

• Załącznik 1

MASA PAPIEROWA

Drobne kawałki papieru toaletowego, gazety (najlepiej czarno- białej), ręcznika papierowego lub wytłoczek z jajek namoczyć w wodzie, a następnie dokładnie rozdrobnić na gładką masę dłońmi lub mikserem. Rozmoczony papier należy odsączyć na sitku, a następnie przełożyć go do miski z klejem
z mąki (przepis poniżej). Kleju powinno być mniej niż papieru. Dobrze wymieszać.

PRZEPISY NA KLEJ Z MĄKI

a) Wymieszać 1 część mąki z 2 częściami wody, aż do uzyskania konsystencji podobnej do konsystencji kleju.

b) Do garnka wlać litr wody. Doprowadzić do wrzenia. Do gotującej się wody wlać 1 szklankę mąki rozrobioną z 2 szklankami wody, dobrze wymieszać. Gotować na małym ogniu przez 2-3 minuty, mieszając, by nie porobiły się grudki.

PRZEPISY NA MASĘ SOLNĄ

a) podstawowy
200g mąki
200g soli
około pół szklanki wody

Mąkę wymieszać z solą i dodać wodę (tyle aby masa była plastyczna ale nie za rzadka), wyrabiać 5-10 minut. Można dodać łyżkę oleju, aby masa była bardziej plastyczna.

b) do wyrobu małych elementów
200g mąki
200g soli
100g mąki ziemniaczanej
¾ szklanki wody
ewentualnie łyżka oleju

c) schnąca na powietrzu

200g mąki
200g soli
2 łyżki kleju do tapet
pół szklanki wody

BIŻUTERIA ITP.

Materiały:

Tektura modelarska lekka (karton modelarski)

Farby akrylowe

Pisak do płyt CD

Wodny lakier bezbarwny

Wycinamy pożądany kształt, wycinamy dziurkaczem otwory. Malujemy tło. Po wyschnięciu rysujemy zaprojektowany wcześniej wzór i malujemy farbą akrylową. Kontur wykonujemy pisakiem do płyt dopiero po całkowitym wyschnięciu farby. Jeszcze raz czekamy, aż praca wyschnie i malujemy lakierem bezbarwnym pamiętając pomalowaniu obydwu stron. Zakładamy przywieszki lub bigle i gotowe.

DECOUPAGE

Przygotowujemy:
1.Przedmiot do ozdobienia- drewniany, ceramiczny, szklany, plastikowy itd.
Przedmioty gładkie (szkło, plastik) należy zmatowić (papierem ściernym).

2.To co będziemy naklejać, np. papierowe serwetki, papier, wydruki dowolnych obrazków. Uwaga- naklejanie wycinanek z papieru wymaga

położenia większej ilości warstw lakieru.

3.Farby i inne środki:

Najczęściej używane są farby akrylowe. Jako farba podkładowa nadaje się nawet dobrej jakości farba akrylowa do malowania ścian.
Oprócz farb:
Środek do klejenia- specjalny środek do przyklejania serwetek, rozcieńczony
klej Wikol, klej do tapet (po zrobieniu przechowujemy w lodówce) lub roztrzepane widelcem białko jaja.
Pędzle- syntetyczne, lub naturalne ; specjalne gąbki
Lakier- akrylowy, bezbarwny wodny, specjalny do decoupage.
Ewentualnie lakier do spękań.

4. Wykonanie

Malujemy powierzchnię kolorem, który ma być widoczny na spękaniach (kontrastowym do planowanego tła). Drewno i glinę należy pomalować kilka razy, gdyż chłoną farbę. Po wyschnięciu farb malujemy miejsca w których mają być „spękania” preparatem do spękań (jeśli nie chcemy spękań rezygnujemy z tego etapu pracy). Ważne! Lakier do spękań nakładamy suchym pędzlem, na dobrze wysuszoną powierzchnię, pamiętając by robić to zdecydowanie i w jednym kierunku. Znów czekamy, aż preparat dobrze wyschnie. Następnie malujemy przedmiot takim kolorem farby, jakie chcemy mieć tło, pamiętając, że na lakierze pękającym malujemy tylko raz (spękania będą „szły” w kierunku malowania). Wybrane motywy możemy wyrwać lub wyciąć nożyczkami. Po wycięciu (wyrwaniu ) motywu serwetkę rozwarstwiamy, przygotowując tylko jedną, wierzchnią warstwę. Po wyschnięciu farby serwetkę przymierzamy do ozdabianego przedmiotu. Powierzchnię na której ma być przyklejony motyw smarujemy klejem
i delikatnie, od środka przyklejamy serwetkę. Wygładzamy ją pędzelkiem, palcami, gąbką. Po wyschnięciu możemy podmalować tło, rozcierając je wokół motywów. Lakierujemy dokładnie kilkakrotnie (nawet do 20 razy) cały przedmiot. Za każdym razem czekamy, aż kolejne warstwy wyschną.

ORIGAMI KÓŁKOWE

Przygotowujemy dużą liczbę kolorowych kółek różnej wielkości. Podajemy podstawowe zasady: prostota formy, zakaz sklejania kółek, przycinania
i dorysowywania. Poprzez zaginanie kół, składanie ich w odpowiednich miejscach i w różny sposób oraz przyklejanie na kartce papieru tworzymy niepowtarzalne kompozycje.

QUILLING

Jest to technika z rodzaju papieroplastyki. Z wąskich pasków papieru (możemy go pociąć sami lub zakupić gotowy papier) zwijamy sprężyny spiralne (np. na wykałaczce), odpowiednio je zaginamy i tworzymy ozdoby Przygotowane elementy naklejamy na zdobioną powierzchnię tak, że powierzchnia paska papieru jest w stosunku do ozdoby prostopadła.

OPRACOWAŁA: Katarzyna Gajdziszewska

44

---