FK w DNR w neurologii i neurochirurgii

W 1 27.02.2009

Patomechanizm objawów uszkodzenia układu nerwowego.

Zespół objawów

1. zmiany ruchowo-czuciowe

2. zaburzenia napięcia mm

3. zaburzenia ruchowe

4. upośledzenie czucia i bólu

5. zaburzenia równowagi

6. upośledzenie procesów odżywczych

7. upośledzenie przemiany materii

Zaburzenia ruchowe

1. objawy ubytkowe - niedowład lub bezwład

2. dezorganizacja złożonych automatyzmów ruchowych w postaci zaburzeń statyki, ruchów mimowolnych, drżeń

Postacie objawów ubytkowych

1. Niedowłady ośrodkowe

2. Niedowłady obwodowe

!!!Objawy uszkodzenia neuronu ruchowego ośrodkowego (górnego)

1. Porażenie lub niedowład

2. Zniesienie odruchów pierwotnych

3. Wzmożenie odruchów głębokich

4. Odruchy patologiczne (Babińskiego, Rossolina)

5. ↑ napięcia mm (typ scyzorykowy)

Niedowłady ośrodkowe - wynik uszkodzenia olbrzymich komórek piramidowych w korze ruchowej (neuron centralny) lub ich wypustek biegnących do rdzenia kręgowego w postaci drogi piramidowej.

Kora mózgowa - mapy korowe

1. 1-2 mm grubości

2. 6 warstw o różnym składzie neuronalnym - pola Bordman'a

3. podział na podstawie własności funkcjonalnych

Uszkodzenie kory ruchowej (pole 4) powoduje wystepowanie ograniczonych niedowładów ruchowych którym NIE towarzyszy ↑ napięcie mm. Ograniczenie obejmuje zazwyczaj jedną kończynę i twarz. Rzadziej mamy do czynienia z niedowładem połowiczym.

Kora mózgowa - uszkodzenie

Tylna cz. płata czołowego - kora ruchowa (ruchy zamierzone). Jej uszkodzenie powoduje niedowłady, upośledzenie siły mm, ograniczenie zakresu ruchu, obecność odruchów patologicznych.

Uszkodzenie płata ciemieniowego może powodować zaniki mm i zmiany troficzne porazonych kończyn. Dochodzi do utrudnienia procesów kompensacji objawiający się brakiem stabilizacji KKD przy przedłużającej się wiotkości napięcia.

!!!Uszkodzenie drogi ruchowej w obrębie torebki wew.

1. masywny niedowład połowiczy po str przeciwnej

2. nasilenie objawów w KG

3. wybiórcze silne ↑ napięcia mm

4. masywne zaburzenia czucia

5. rokowanie niepomyslne

!!!Uszkodzenie drogi ruchowej w obrębie pnia mózgu

1. niedowład 4-kończynowy

2. porażenie przeciwstonne do ogniska uszkodzenia

3. stan apalliczny - „zawieszenie świadomości” stany przewlekłe, są wynikiem uszkodzenia tworu siatkowatego w okolicy wodociągu mózgu

!!!Uszkodzenie drogi ruchowej na poziomie rdzenia kręgowego

1. spastyczny niedowład kończyny poniżej miejsca uszkodzenia (tetraparezy)

2. wiotkie porażenia mm na poziomie uszkodzenia

3. zaburzenia wszystkich rodzajów czucia z wyraźnym poziomem zaburzeń

Niedowłady obwodowe wiotkie - powstają w wyniku uszkodzenia rogów przednich rdzenia kręgowego, neuronu obwodowego lub nerwów obwodowych (wypustek)

!!!Objawy uszkodzenia neuronu ruchowego obwodowego (dolnego)

1. porażenie mm (wiotkie) lub niedowład

2. zniesienie odruchów

3. ↓ napięcia mm

4. zanik mm

5. drżenie pęczkowe mm

6. odczyn zwyrodnienia elektrycznego

7. zmiany EMG

Choroby rdzenia oraz urazowe uszkodzenia rdzenia

1. niedowłady obwodowe

2. dodatkowo spastyczne niedowłady kończyn poniżej miejsca uszkodzenia

3. zaburzenia czucia

Zaburzenia regulacji napięcia mm

Napięcie mm - odczucie oporu w czasie biernego wykonywania ruchu w stawie w określonym jego zakresie

Napięcie spoczynkowe zapewnia utrzymanie położenia poszczególnych elementów narządu ruchu. Sluży do przezwyciężenia siły ciężkości i utrzymania ciała w określonej postawie oraz równowadze przestrzennej (m antygrawitacyjne)

Napięcie wspierające - Wspierająca praca mm we wszystkich czynnościach zamierzonych i ruchowych dodatkowych zwiększająca ich płynność i dokładność. Regulowane aktywnością ruchowych obszarów kory.

Spastyczność - aktywność układu gamma

Stan kurczowy- charakteryzuje się szybko narastającym oporem przy zapoczątkowaniu ruchu (zwłaszcza szybkim). Przy wykonaniu ruchów biernych objawia się na początku znaczny opór w mm kończyny objętej niedowładem (objaw scyzorykowy)

W spastyczności występuje przewaga napięcia zginaczy KG i prostowników KD

Sztywność - oznacza ciągły opór podczas ruchów biernych wyczówalny przez cały czas (objaw rury ołowianej ) lub pojawiający się skokami (objaw koła zębatego)

W jednakowym stopniu dotyczy wszystkich grup mm ( w spastyczności stopień wzmożonego napięcia jest różny w poszczególnych grupach mm)

Sztywność w przeciwieństwie do spastyczności, obserwujemy również w spoczynku.

Dystonia - przetrwałe skurcze mm powodujące powtarzalne powolne ruchy o charakterze skręcającym ciała lub części ciała.

Dystonia ogniskowa:

1. kręcz karku

2. kręcz powiek

3. kręcz pisarski

Miotonia - niekontrolowane powtarzające się napady wzmożonego napięcia mm z niemożnością rozkurczu mm po ruchu dowolnym. Napięcia ↓ się w miarę trwania wysiłku.

• Miotonia wrodzona Thomasa i Beckera

• Dystrofia miotoniczna

Przykurcz - utrwalony stan napięcia mm z wtórnymi zmianami w mm lub aparacie stawowym (zwłóknienia, zwapnienia)

Ruchy bierne niemozliwe do wykonania (etap końcowy nie leczonej spastyczności, niedowładu wiotkiego ze skróceniem ................................. polineuropatie, uszkodzenie m strzałkowego)

Hipotonia mięśniowa - powstaje przede wszystkim przy przerwaniu łuku odruchowego, dotyczy zwykle grupy mm i jest połączona z innymi objawami uszkodzenia (np. zaburzenia czucia głębokiego, niedowład lub porażenie)

• ↓ oporu podczas wykonywania ruchów biernych

• zatarte kontury mm

• nadmierna ruchomość w stawach

Czynniki ↓ napięcie mm

1. Biomechaniczne

• Zabiegi ruchowe bierne

• Ułożenie głowy tułowia i kończyn

• Stymulacja eksteroreceptywna

• Stymulacja proprioceptywna

• Zabiegi ruchowe czynne

• Ćw oporowe

• Ćw muzyczno - taneczne

Fizykalne

• Solux

• Parafina

• Kompiele wodne (ciepłe)

• Zabiegi cieplne z wykorzystaniem energii elektrycznej

• Krio (miejscowe okłady z lodu lub nacieranie kostką lodu)

• Zimna woda

• Chemiczne

• Podawane miejscowo lub do mięśnia (tokstna botulinowa, fenol, alkohol)

• Podawane dokanałowo (baklofen)

• Podawane doustnie (diazepan, baklofen, tizandyna)

Botox - polega na chemicznej deinerwacji mm poprzez zablokowanie wydzielania acetylocholiny w szczelinie synaptycznej . średnia liczba wstrzyknięć obejmuje 4 miejsca. Dawka zależy od masy ciała. Efekt po 2-3 dniach od podania leku.

Zalety: przewidywany efekt całkowicie zależny od dawki, przez podanie miejscowe nie wpłyna na OUN, nie powoduje zaburzeń czucia.

Wady : krótki czas trwania (3-4 miesiące), wysoki koszt

Alkohol i fenol

Próba chemicznego czasowego przerwania łuku odruchowego. Stosowane w spastyczności KG zwłaszcza w niedowładach połowiczych pochodzenia ośrodkowego.

Zalety: niski koszt leczenia, stosunkowo długi czas działania (kilka miesięcy)

Wady: trwałe porażenie z zaburzeniami czucia, ........... leczonej grupy mm podrażnienia skóry i przewlekłe zespoły bólowe w miejscu wstrzyknięcia

Zabiegi chirurgiczne

W przewlekłej zaawansowanej spastyczności i jej niekorzystnych skutkach (przykurcze, zespoły bólowe) szczególnie w masowym odruchu trójzgięcia

• Operacja na obwodowym UN

• Zabiegi na rdzeniu kręgowym

• Zabiegi na ścięgnach i mm

4

---