1. Cykle koniunkturalne

Rozróżniamy 4 klasyczne fazy cyklu koniunkturalnego:
- Kryzys (recesja)- spadek poszczególnych wielkości ekonomicznych
- Depresja - względna stabilizacja na niskim poziomie
- Ożywienie - wzrost poszczególnych wskaźników aktywności gospodarczej
- Rozkwit - dalszy wzrost, ale w zwolnionym tempie
Górny punkt zwrotny zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl.

W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy

- Ożywienie

- Recesja

Współczesny cykl koniunkturalny składa się z dwóch faz: ekspansji i recesji, co jest wynikiem spłaszczenia i skrócenia wahań cyklicznych po II Wojnie Światowej.
Przyczyny osłabienia ostrożności wahań:
+ Szybki rozwój postępu technicznego po II Wojnie Światowej (elektronika, automatyka, komputeryzacja) oraz interwencjonizm państwowy był przyczyną stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego oraz zmieszonej amplitudy wahań cyklicznych i jej spłaszczenia
+ stale rosnące wydatki konsumpcyjne trwałego użytkownika indywidualnych konsumentów
- budownictwo mieszkaniowe
- kupno samochodów
- kupno sprzętu RTV i komputerów
- itp.
Zakupy tych dóbr niewiele się zmniejszają w warunkach recesji gosp., bo konsumenci pragną podtrzymywać swój stan posiadania tych dóbr i dokonują wymiany egzemplarzy zużytych technicznie lub przestarzałych na bardziej nowoczesne. Sprzyjają temu nagromadzone oszczędności oraz łatwa dostępność kredytu.
Te zachowania konsumentów ( ich inwestycje) zmniejszają amplitudę wahań cyklu i stabilizują gospodarkę.
+ po II Wojnie Światowej miejsce 8-10-letnich (tzw. średnich) cykli gospodarczych zajęły 3-4 letnie cykle (tzw. krótkie). Związane są one z wahaniami stanów zapasów.
Gdy wielkość zapasów wzrasta ponad przeciętne normy, następuje zmniejszenie zamówień, czemu towarzyszy pewien spadek produkcji, który trwa do wyczerpania się zapasów. Wówczas następuje nowy wzrost zamówień, czego wynikiem jest ożywienie w produkcji.
Czynniki zewnętrzne:
- skala inwestycji dokonywana przez międzynarodowe korporacje
- zmiany kursów walut i związana z tym polityka handlowa dotycząca eksportu i importu.
Ale nie zdołano całkowicie wyeliminować zjawiska cykliczności, ponieważ niestabilność wzrostu jest nieodłączną cechą gosp. rynkowej.

2) Rodzaje cykli koniunkturalnych

+ Podział na endogeniczne i egzogeniczne:

a) Teorie egzogeniczne
Teorie egzogeniczne szukają przyczyn sprawczych cykli koniunkturalnych w zewnętrznych czynnikach w stosunku do danego systemu gospodarczego. Jako pierwsza powstała w XVIII, XIX wieku rolnicza teoria cyklu koniunkturalnego - fluktuacje gospodarcze wiązała wyłącznie z rolnictwem i jego wrażliwością na zmiany pogody. Najbliższa współczesności z tych teorii jest teoria politycznego cyklu koniunkturalnego. Rozumowanie jest tu proste. Przypuśćmy, że wyborcy mają krótką pamięć i pozostają pod silnym wpływem stanu koniunktury w okresie bezpośrednio poprzedzającym wybory. Załóżmy także, że rząd potrafi w krótkim okresie regulować ogólny poziom popytu za pomocą narzędzi polityki pieniężnej i fiskalnej. Aby zwiększyć szansę utrzymania się przy władzy w następnych wyborach, rząd ten na początku stosuje restrykcyjną politykę pieniężną i fiskalną, doprowadzając tym gospodarkę do kryzysu, a następnie, bezpośrednio przed nowymi wyborami, wprowadza środki polityki fiskalnej i pieniężnej pobudzające ożywienie gospodarcze.
b) Teorie endogeniczne
Teorie te poszukują mechanizmu cyklu koniunkturalnego wewnątrz samego systemu gospodarczego, który wywołuje samoregulujące się cykle koniunkturalne. Teorie te koncentrują się na wewnętrznej dynamice systemu gospodarczego i wyrażają opinię o niestabilności gospodarki niezależnie od działania sił zewnętrznych. Można je podzielić na teorie monetarno-kredytowe, inaczej pieniężne, teorie popytowe oraz teorie inwestycyjne.
Teorie pieniężne upatrują czynniki wahań koniunkturalnych najczęściej w działaniach banków i błędach ich polityki pieniężnej. Błędy te przejawiają się w naruszeniu ceny równowagi kapitału pożyczkowego, czyli stopy procentowej.
Niemal we wszystkich popytowych teoriach wahań koniunkturalnych podstawowe znaczenie, jako czynnikowi sprawczemu, przypisuje się wydatkom konsumpcyjnym.
Teorie inwestycyjne należą do najmłodszych teorii wahań koniunkturalnych i występują w wielu odmianach. Wspólną ich cechą jest podkreślanie podstawowej roli inwestycji we wzroście gospodarczym oraz wzroście popytu. Teorie te analizują wahania popytu inwestycyjnego wskazując na ich sprawczą rolę cyklu gospodarczego.

+ze względu na długość trwania

Krótkie, (cykle Kitchina), trwające 2-4 lata, związane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak również z rozliczaniem operacji bankowych

Średnie,

Cykle Juglara, trwające 8-10 lat, związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych, Produktu Narodowego Brutto, inflacją i bezrobociem

Cykle Kuznetsa, trwające od 15-23lat, związane z akumulacją czynników wytwórczych w długim okresie (inwestycje, budownictwo, migracje)

Długie, (cykle Kondratiewa), trwające 40-60 lat, związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery, internet)

3. Polityczny cykl koniunkturalny;

Polityczny cykl koniunkturalny to modyfikowanie przebiegu cyklu koniunkturalnego przez sprawujących władzę polityków, mające na celu ożywienie gospodarki w okresie przedwyborczym w celu zyskania poparcia wyborców.

Teoretyczną podstawą politycznego cyklu koniunkturalnego jest teoria Keynesa.

Stosowanymi narzędziami są instrumenty polityki makroekonomicznej.: np.

ekspansywna polityka monetarna może spowodować obniżenie stóp procentowych, to zaś zwiększyć inwestycje i obniżyć poziom bezrobocia.

Następstwem tego rodzaju działań jest pogorszenie stanu koniunktury po wyborach. Występowanie politycznego cyklu koniunkturalnego jest kwestionowane przez wielu ekonomistów.

4.Rodzaje politycznych cykli koniunkturalnych:

-partyjny- jest związany z polityką ekonomiczną realizowaną przez konkretną partię

-wyborczy- jest związany z obietnicami wyborczymi oraz tzw.`nakręcaniem koniunktury'

Teoria realnego cyklu koniunkturalnego zakłada, ze wahania produkcji i zatrudnienia są wynikiem zmian realnych czynników w gospodarce przy rynkach dostosowujących się szybko i zawsze pozostających w stanie równowagi. Jej twórcami są Kydland i Prescott. W swojej teorii pomijają czynniki monetarne i ściśle wiążą analizę mikro i makroekonomiczną, wskazując, że odchylenia od trendu wzrostu gospodarczego są wynikiem szoków zewnętrznych, np.technologicznych. Ceny i płace w ich teorii dostosowują się prawie natychmiast do nowych warunków. Teoria ta mówi, że firmy i obywatele zawsze są w optymalnej sytuacji, dlatego interwencja rządowa może tylko zaszkodzić. Teoria realnego cyklu zalicza się do Ekonomii głównego nurtu

5.

Podstawowymi fazami cyklu są:

1. Boom czyli wierzchołek cyklu koniunkturalnego Wtedy większość przedsiębiorstw produkuje na poziomie swoich maksymalnych możliwości. W okresach boomu inwestycje przedsiębiorstw i wydatki konsumentów są bardzo duże. Gospodarka funkcjonuje przy niemal pełnym zatrudnieniu, a popyt na dobra i usługi jest bardzo wysoki, co sprawia, że ceny rosną szybciej niż zwykle. To wszystko przygotowuje grunt do kolejnej fazy cyklu koniunkturalnego.

2. Załamanie. Z pewnych powodów konsumenci i firmy zaczynają ograniczać poziom swoich wydatków, co zmniejsza globalny popyt na dobra i usługi. Przedsiębiorstwa redukują zatrudnienie, zakupy surowców i zmniejszają produkcję, ponieważ wzrosły ich zapasy. Niektóre firmy rezygnują z inwestowania w nowe maszyny i budynki. Konsumenci redukują swoje wydatki, ponieważ ekonomiści prognozują spadek aktywności gospodarczej w ciągu najbliższych kilku miesięcy, co oznacza niższe dochody. Bez względu na to, jaki jest powód, ograniczenie wydatków przedsiębiorstw i konsumentów oznacza początek załamania. Wraz ze zmniejszaniem wydatków firmy zaczynają ograniczać swoją działalność. Ich produkcja zostaje zredukowana, co powoduje zwolnienia pracowników. Zwolnieni pracownicy, którzy są również konsumentami, zaczynają zmniejszać swoje wydatki. Prowadzi to do jeszcze większego ograniczenia produkcji i dodatkowych zwolnień.

3. Recesja. Kiedy fabryki nie wykorzystują zdolności produkcyjnych, a bezrobocie jest bardzo duże, całkowita ilość wytwarzanych dóbr i świadczonych usług również się zmniejsza. Jest to dolna faza cyklu koniunkturalnego, czyli okres recesji. Wraz z recesją nadchodzą ciężkie czasy. Bezrobocie rośnie, trudno jest znaleźć pracę, a wiele firm kończy swą działalność. Recesja, która trwa bardzo długo i jest dotkliwa w skutkach, nazywana jest depresją gospodarczą lub kryzysem.

4. Ożywienie. Po okresie recesji sytuacja gospodarki w końcu zaczyna ulegać poprawie i wchodzi ona w fazę cyklu koniunkturalnego, zwaną ożywieniem. W tym czasie wydatki przedsiębiorstw i konsumentów zaczynają się zwiększać. Przeczuwając poprawę sytuacji, przedsiębiorstwa zwiększają zatrudnienie, zakupy surowców itd., rozpoczynają także inwestycje. Bezrobocie spada, Wszystko to prowadzi do zwiększania wydatków i dalszego wzrostu zatrudnienia, wydajności i konsumpcji

6.

Teoria cyklu zrównoważonego - Za tą nazwą, niezależnie od jej paradoksalności, kryje się istotne przesłanie poznawcze. Sugeruje ona bowiem, że wbrew tradycji, zgodnie z którą nie ma niczego bardziej odległego od równowagi niż cykl koniunkturalny, wahania cykliczne są rezultatem działań optymalizacyjnych podmiotów gospodarujących. Część czwarta analizy profesora dr hab. Marka Lubińskiego.

Zależnie od uwarunkowań, działania te składają się raz na ożywienie, kiedy indziej zaś powodują spadek produkcji. Istotne jest natomiast, ze w każdym przypadku podmioty gospodarujące wybierają rozwiązania najlepsze z możliwych. Oznacza to, że każda faza cyklu może być stanem optymalnym i jakkolwiek próba jego zmiany prowadzi jedynie do pogorszenia efektywności gospodarowania.

Oprócz tej wspólnej ogólnej filozofii, teorie cyklu koniunkturalnego równowagi różnią się pod względem identyfikacji przyczyn sprawczych fluktuacji. W wersji monetarystycznej ich źródłem są zakłócenia pieniężne. Szokiem takim może być wzrost podaży pieniądza, spowodowany dodatkową jego emisją w celu sfinansowania deficytu budżetowego. Bezpośrednią konsekwencją zwiększenia ilości pieniądza w obiegu jest wzrost cen, który uruchamia dostosowania. Początkowo przedsiębiorcy uważają, że rosną wyłącznie ceny sprzedawanych przez nich wyrobów. Taka percepcja jest uzasadniona, bowiem łatwiej jest śledzić tylko ceny własnych produktów niż wszystkich pozostałych. Wzrost cen zachęca do wzrostu produkcji. W tym celu przedsiębiorcy zwiększają zatrudnienie, oferując wyższe płace. Wzrost produkcji i zatrudnienia oznacza dla gospodarki okres pomyślności, który jednak rychło się kończy. Wszyscy bowiem szybko przekonują się, że wzrost cen jest zjawiskiem powszechnym. Pracownicy stwierdzają, że wzrost płac ma li tylko charakter nominalny, a nie realny, zaś przedsiębiorcy dochodzą do wniosku, że wzrosły nie tylko ceny wytwarzanych przez nich wyrobów, ale także nabywanych czynników produkcji. Wszystko to skłania do rewizji zamierzeń, a produkcja i zatrudnienie powracają do punktu wyjścia, a jedynym trwałym skutkiem opisanych zmian jest wzrost cen.

Koncepcja ta akcentuje niebezpieczeństwo destabilizowania gospodarki w wyniku nieodpowiedzialnej polityki ekonomicznej. Ponadto wskazuje na nieskuteczność polityki pieniężnej jako narzędzia pobudzania gospodarki.

Innym niż opisane wcześniej typem zakłóceń są szoki podażowe, uwzględniane w teoriach realnego cyklu koniunkturalnego. Do tej kategorii zakłóceń należy chociażby przyspieszenie tempa wzrostu wydajności pracy w wyniku działania postępu technicznego. Wzrost wydajności pracy sprawi, że produkcja stanie się bardziej opłacalna, co zachęci do zwiększania zatrudnienia, produkcji i inwestycji. Podobny wpływ na gospodarkę wywrze gwałtowny spadek cen surowców. Obok szoków pozytywnych, których przykłady przedstawiono mogą pojawiać się również negatywne, jak chociażby obserwowany w roku 2004 wzrost cen ropy naftowej.

Podstawowym zarzutem kierowanym przeciwko teorii realnego cyklu koniunkturalnego jest trudność udowodnienia występowania regularnie silnych szoków destabilizujących gospodarkę. Zdroworozsądkowy argument sprowadza się do stwierdzenia, że informacje o takich zdarzeniach powinny się znajdować na pierwszych stronach gazet. Tymczasem trudno jest doszukać się koincydencji między fazami cyklu koniunkturalnego i charakterem doniesień prasowych.

7 .Morfologia wahań koniunkturalnych- określa budowę, kształt oraz formy przejawiania się poszczególnych elementów dynamicznych procesów koniunkturalnych. Cechami morfologicznymi cyklu koniunkturalnego są właściwości charakteryzujące kształtowanie się cykli, ich poszczególnych faz oraz punktów zwrotnych. Cechy morfologiczne cyklu koniunkturalnego to:

Długość	wyznaczona przez okresy występujące między punktami zwrotnymi; długość fazy spadkowej + długość fazy wzrostowej
Częstotliwość	informuje ile cykli lub jaka część cyklu występuje w przyjętej jednostce czasu
Amplituda	różnica między skrajnymi wartościami pewnych elementów występujących w danym okresie
Intensywność	oznacza siłę tendencji zwyżkowych lub zniżkowych występujących w poszczególnych fazach
Symetryczność (asymetryczność)	informuje o relacji pomiędzy amplitudą poszczególnych faz oraz o zależnościach w zakresie ich długości
Struktura	określa układ oraz wzajemne relacje między poszczególnymi elementami składającymi się na proces cykliczny

8. Bank centralny w systemie bankowym(znaczenie, funkcje)- jest on organem państwa.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO:

CENTRALNY BANK PAŃSTWA
-Bank centralny jest bankiem państwa - oznacza to, że świadczy usługi bankowe instytucjom rządowym, w tym między innymi prowadzi rachunek Ministerstwa Finansów.
-Bank centralny zajmuje się także bieżącym rozliczaniem dochodów i wydatków państwa, obsługuje przy tym emisje skarbowych papierów wartościowych (emitowanych przez państwo).
BANK EMISYJNY
-Bank centralny zajmuje się - w imieniu państwa - emisją pieniądza.
-Bank centralny jest jedyną instytucją, uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych danego państwa. Określa przy tym nie tylko wielkość emisji, ale też podejmuje decyzje o wprowadzeniu pieniądza do obiegu.
-Bank emisyjny decyduje również o ilości pieniądza, znajdującej się w obiegu - w celu oddziaływania na tę wielkość używa własnych instrumentów: m. in. stóp procentowych i operacji otwartego rynku.
BANK BANKÓW
-Bank centralny świadczy usługi bankowe na rzecz innych banków: przyjmuje ich depozyty oraz udziela kredytów. Jedną z ważnych funkcji banku centralnego jest dostarczanie gotówki bankom komercyjnym oraz prowadzenie rozliczeń międzybankowych.
-Istotne jest również, że bank centralny jest dla banków handlowych „pożyczkodawcą ostatniej instancji”. Oznacza to, że w razie potrzeby banki komercyjne mogą uzyskać kredyt w banku centralnym (jest to element ochraniający system bankowy przed utratą płynności).
-Bank centralny jest więc stabilizatorem systemu bankowego, a jednym z jego zadań jest zapewnienie jak największego bezpieczeństwa rynku pieniężnego.

FUNKCJE STABILIZUJĄCO - KONTROLNE:

- Systematycznie monitoruje sytuację na rynku finansowym i podaż pieniądza;

-Zajmuje się bieżącym stabilizowaniem sytuacji na rynkach finansowych (za pomocą takich instrumentów, jak poziom stóp procentowych, operacje otwartego rynku czy wysokość rezerwy obowiązkowej)

-Nadzoruje działania systemu bankowego w danym kraju;

-Oddziałuje na poziom kursów walutowych (w razie potrzeby przeprowadza konieczne interwencje).

9.bank centralny i polityka pieniężna ( narzędzia pośrednie i bezpośrednie); pojęcie polityki pieniężnej

Bank centralny spełnia funkcję bankiera w stosunku do banków komercyjnych oraz odpowiada za ustalanie poziomu stop procentowych.

Każdy bank centralny ( w Polsce Narodowy Bank Polski -NBP) ma uprawnienia do podejmowania decyzji o ilości pieniądza, w gospodarce, czyli o podaży pieniądza, i jest wyposażony w narzędzia umożliwiające wprowadzenie w życie podjętych decyzji. Kształtowanie wielkości podaży pieniądza nazywamy polityką moneterną lub inaczej pieniężną. Ponieważ właśnie bank centralny podejmuje decyzję o podaży pieniądza, to jest ona stała i nie zmienia się w zależności od wysokości stopy procentowej ( krzywa podaży pieniądza jest prostą pionową ;)

zatem:

Polityka monetarna ( pieniężna ) jest rodzjem polityki gospodarczej, a polega na kształtowaniu podaży pieniądza.

Pośrednie instrumenty polityki pieniężnej

Kierowane są one do ogółu podmiotów sektora bankowego, na które oddziałują poprzez odpowiednie zmiany w podaży pieniądza lub wysokości rynkowych stóp procentowych. Oddziałują one poprzez odpowiednie modelowanie układu zależności pomiędzy stopami procentowymi a popytem na pieniądz i jego podażą. Skuteczność ich zależy od stanu płynności w sektorze bankowym.

*Polityka rezerw obowiązkowych.

Zalicza się ona do instrumentów ilościowych. Stopa rezerw obowiązkowych określa, ile procent od każdej złotówki zdeponowanej na rachunkach a vista lub terminowych banki komercyjne muszą przekazać na swój rachunek w banku centralnym lub utrzymywać je w swojej kasie w formie zapasów gotówki. Rezerwie obowiązkowej przypisuje się rolę rynkowego instrumentu ogólnego oddziaływania, gdyż stopy ich ustalane są zazwyczaj w jednakowej wysokości dla wszystkich banków, a obowiązek ich tworzenia nie łączy się z ingerencją w układ stosunków między bankami komercyjnymi i klientami. Istnieją różne zasady odprowadzania tych rezerw na rachunek w banku centralnym. Zależą one głównie od metody naliczania rezerw, wysokości stopy, oprocentowania środków utrzymywanych w formie rezerw jak również i gromadzenia środków.

*Operacje otwartego rynku

Prowadzone są z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku centralnego. Polegają na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych, dewiz oraz bonów pieniężnych emitowanych na własny rachunek przez bank centralny. W ramach tych operacji, transakcje mogą być dokonywane w sposób warunkowy lub bezwarunkowy. Poprzez nie bank centralny ma wpływ na płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych, wysokość stóp procentowych oraz efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego. W operacjach otwartego rynku mogą brać udział wybrane banki, zwane dealerami rynku pieniężnego.

*Transakcje depozytowo-kredytowe

W ich ramach banki komercyjne mogą pożyczać z własnej inicjatywy pieniądze od banku centralnego. Istnieją jednak pewne limity i warunki specjalne tych tych pożyczek ustalane bezpośrednio przez bank centralny, który występuje tu jako kredytodawca ostatniej instancji. Do operacji depozytowych natomiast, należą wszelkie lokaty na rachunku terminowym w banku centralnym, zwane depozytami na koniec dnia. Są istotne kiedy regulowanie płynności płatniczej sektora bankowego za pomocą operacji otwartego rynku nie zapewnia utrzymania ustabilizowanego i zgodnego z oczekiwaniami poziomu stóp procentowych.

Instrumenty bezpośrednie oddziaływania na rynek pieniężny

Stosowane przez bank centralny instrumenty bezpośredniego oddziaływania można podzielić na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza obejmuje instrumenty wykorzystywane do kontroli rozmiarów udzielanych kredytów i wysokości stóp procentowych, druga zaś swoistego rodzaju oddziaływanie poprzez perswazję

*~Kontrola udzielanych kredytów i stóp procentowych

Zadaniem kontroli wysokości udzielanych przez banki komercyjne kredytów jest utrzymanie podaży pieniądza na określonym poziomie w celu przywrócenia lub po prostu zapewnienia równowagi w gospodarce i/lub obrotach bieżących z zagranicą. Kontrola kredytów może przybierać różne formy. Różny też może być zakres jej stosowania. Może przybrać bowiem formę:

1. Kontyngentów lub pułapów kredytowych.

2. Kwotowych lub procentowych ograniczeń dotyczących depozytów lub papierów wartościowych.

3. Dyrektywnych wskaźników określających procentowy stosunek danego typu kredytów do kapitału własnego.

4. Badania wypłacalności banków komercyjnych.

5. Innych łagodniejszych form kontroli.

~Kontrola poziomu stóp procentowych natomiast, należy do bezpośrednich instrumentów selektywnego oddziaływania na gospodarkę za pomocą zjawisk pieniężnych. Prowadzi się ją poprzez podmiotowe lub przedmiotowe różnicowanie stawek oprocentowania bądź za pomocą wyznaczania górnej lub dolnej wysokości stóp procentowych bądź też narzucania bankom komercyjnym ściśle określonej wysokości stawek.

*Perswazja

Polega ona na przekazywaniu w różnej formie informacji na temat krótko i średniookresowych założeń polityki pieniężnej, jej instrumentów i zamierzonych efektów. Skala posługiwania się nimi zależy od szeregu uwarunkowań, mających swoje źródła w sytuacji wewnętrznej danego kraju oraz w jego powiązaniach z zagranicą. Można zaryzykować stwierdzenie, iż wielkość zapotrzebowanie na wspieranie polityki pieniężnej instrumentami perswazji powinna być odwrotnie proporcjonalna do poziomu niepewności i niemożności osiągnięcia jej celów za pomocą instrumentów ogólnego oddziaływania na system bankowy.

Przesłanki:

1. Stany nadpłynności w sektorze bankowym, które poprzez finansowe uzależnienie banków komercyjnych od banku centralnego zawieszają regulacyjne właściwości stopy oprocentowania kredytu lombardowego.

2. Konieczność jednoczesnego realizowania wykluczających się nawzajem celów polityki pieniężnej, czego przykładem może być potrzeba schłodzenia koniunktury gospodarczej oraz zmniejszenia dopływu kapitału z zagranicy.

3. Wpływ wywierany na kurs walutowy oraz zmiany w rezerwach dewizowych państwa.

4. Niejednoznaczność w interpretowaniu zamierzeń banku centralnego na podstawie wykorzystywanych przez niego instrumentów pośrednich.

=>W ostatnich latach w Polsce, instrumenty perswazji wykorzystuje również Rada Polityki Pieniężnej, która w sprawozdaniach ze swoich posiedzeń informuje o kształtowaniu nie tyle bieżącej co przyszłej inflacji, wskazując przy tym prawdopodobny kierunek zmian stóp procentowych w przyszłości.

Politykę monetarną dzieli się na:

* Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez podwyższanie stopy dyskontowej, podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych oraz sprzedaż na otwartym rynku - jest to polityka antyinflacyjna.

* Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez obniżanie stopy dyskontowej, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych, zakupy na otwartym rynku.

...i jeszcze o polityce pieniężnej ze strony NBP:

Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Stabilność cen jest niezbędna do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego.

Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny, a następnie dostosowuje poziom podstawowych stóp procentowych NBP tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo osiągnięcia tego celu. Od początku 2004 r. Narodowy Bank Polski realizuje ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku pieniężnego mają wpływ na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych, a co za tym idzie na rozmiary kredytu, popyt w gospodarce i stopę inflacji. Wykorzystywany przez NBP zestaw instrumentów polityki pieniężnej pozwala na kształtowanie rynkowych stóp procentowych.

10. niezależność banku centralnego - istota, znaczenie, wymiary niezależności

Co to znaczy niezależność banku centralnego? Jakie ma znaczenie niezależność dla głównego celu banku centralnego, jakim jest zapewnienie stabilnej, niskiej inflacji? Na te pytania odpowiadał w wykładzie "Niezależność banku centralnego a inflacja - przypadek Bundesbanku" wygłoszonym w Narodowym Banku Polskim prezes niemieckiego banku centralnego Axel A. Weber. Oto niektóre tezy jego wystąpienia.

W ostatnich dziesięcioleciach w literaturze ekonomicznej utrwalił się wspólny pogląd, iż niezależność banku centralnego jest fundamentem dobrej polityki monetarnej. Aby bank mógł rzeczywiście uzyskać taki status konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Po pierwsze jednoznaczne uznanie, że istnieje ścisły związek między stabilnością cen, a niezależnością banku centralnego. Po drugie zaś, istnienie powszechnego przekonania w społeczeństwie, iż inflacja powinna być stale niska.

Pilnowanie stabilności cen powinno być podstawowym zadaniem banku centralnego, aby mógł on prawidłowo wypełnić swoją funkcję. Niezależność banku centralnego nie jest jednak celem samym w sobie. Stabilność cen jest zaś podstawowym warunkiem pomyślności gospodarczej. Nie istnieją bowiem żadne dowody potwierdzające tezę, iż wzrostowi gospodarki musi towarzyszyć wyższa inflacja.

Celem Europejskiej Unii Monetarnej jest zapewnienie trwałego wzrostu bezinflacyjnego. Dlatego jednym z jej podstawowych założeń jest niezależność banków centralnych. Niezależność ta ma kilka wymiarów.

1. Banki centralne nie podlegają politycznemu zwierzchnictwu i nie otrzymują od innych władz żadnych instrukcji, co oznacza niezależność instytucjonalną.

2. Instytucje polityczne nie mogą zabiegać o uzyskanie wpływu na decyzje banków centralnych

3. Osobista niezależność - prezes i członkowie zarządu banku centralnego wybierani są na kilka lat. Ich kadencja powinna być dłuższa niż organów, które uprawnione są do ich nominowania. W ten sposób osłabiony jest wpływ zmian na arenie politycznej na władze banku centralnego.

4. Niezależność finansowa banku centralnego. Bank nie może być uzależniony od finansowania z zewnątrz, na przykład z budżetu rządowego; musi swobodnie dysponować własnymi środkami, aby móc wykonać swoje podstawowe zadanie: dbanie o stabilność cen, bez konieczności zwracania się o zgodę do innych organów.

Niezależność banku centralnego nie tylko ułatwia prowadzenie długofalowej polityki, której celem jest stabilizacja cen, ale równocześnie zwiększa wiarygodność banku. Powszechne przekonanie, iż organ odpowiedzialny za politykę monetarną będzie dążył do utrzymania niskiej inflacji obniża oczekiwania inflacyjne, co dodatkowo pomaga w utrzymaniu stabilnych cen. Przy braku tego przekonania rządy pożyczając pieniądze na rynku muszą płacić dodatkową premię za ryzyko wyższej inflacji. Jeśli niezależny bank centralny cieszy się powszechnym zaufaniem, wtedy premia ta jest niższa i tańsza obsługa zadłużenia państwa. Wiarygodność banku centralnego leży zatem w interesie wszystkich.

11. Restrykcyjna (antyinflacyjna) i ekspansywna polityka pieniężna - cele i zastosowane

narzędzia; skutki (czyli koszty polityki restrykcyjnej)

Polityka restrykcyjna - nazywana także polityką "twardego pieniądza", polega na ograniczeniu podaży pieniądza. Cel ten osiągany jest poprzez podnoszenie stóp kredytowych udzielanych przez bank centralny oraz równoczesne podnoszenie stopy rezerw obowiązkowych. Jeśli środki te nie przynoszą spodziewanych skutków, bank centralny odpowiednio ukierunkowuje operacje otwartego rynku. Oferuje sprzedaż wysoko oprocentowanych papierów wartościowych , zachęcając w ten sposób banki komercyjne do ich kupowania.

Polityka restrykcyjna (twarda)
Bank prowadzi ten typ polityki kiedy podaż pieniądza się zmniejsza lub tempo jego wzrostu spada oraz gdy podejmie jeden z trzech rodzajów poniższych działań:
l) ograniczenie ogólnej sumy pożyczek udzielanych bankom komercyjnym przez podwyższenie stopy dyskontowej;
2) sprzedawanie publicznych papierów wartościowych posiadanych przez bank centralny;
3) podwyższanie poziomu wskaźnika rezerw obowiązkowych.
Bank centralny decyduje się na tę politykę gdy inflacja osiąga wysoki poziom. Uznając, że jest ona spowodowana nadmierną kreacją pieniądza w ujęciu nominalnym, bank centralny w celu jej opanowania zmniejsza stopę wzrostu podaży pieniądza, stosując restrykcyjną politykę pieniężną. Jej konsekwencją jest jednak także obniżenie rozmiarów inwestycji i produkcji oraz zatrudnienia.

Prowadząc politykę ekspansywną, bank centralny podejmuje kroki zmierzające do zwiększenia podaży pieniądza i obniżenia poziomu stopy procentowej na rynku. W tym celu bank centralny obniża oprocentowanie kredytów refinansowych oraz stopę rezerwy obowiązkowej. Tym samym w ramach operacji otwartego rynku skupuje papiery wartościowe.

12. Polityka pieniężna oparta na regułach i polityka dyskrecjonalna (różnice)

IV. Typy polityki pieniężnej
Polityka ekspansywna (miękka)
Ten rodzaj polityki podejmowany jest przez bank centralny gdy wzrost podaży pieniądza zostaje przyspieszony oraz gdy podejmie jeden z trzech rodzajów działań:
1) obniżenie stopy dyskontowej w celu zwiększenia rozmiarów pożyczek udzielanych bankom komercyjnym;
2) zakupienie wyemitowanych przez rząd papierów wartościowych na otwartym rynku;
3) obniżenie poziomu wskaźnika rezerw obowiązkowych.
Mówiliśmy, że bank centralny oddziałuje na podaż pieniądza w celu stabilizowania poziomu produkcji i zatrudnienia oraz wspierania rozwoju gospodarczego. W okresie recesji, charakteryzującej się spadkiem tempa wzrostu gospodarczego i wzrostem bezrobocia, jest zwykłe zalecana polityka pieniężna ekspansywna.
Działania w celu zwiększenia podaży pieniądza powodują obniżenie, przynajmniej w krótkich okresach, stopy procentowej. Wzrost podaży pieniądza i obniżenie stopy procentowej zwiększają popyt globalny, a w konsekwencji - inwestycje, zatrudnienie oraz poziom działalności gospodarczej.

Polityka dyskrecjonalna

Zwana także aktywną polityką gospodarczą lub polityką uznaniową, umożliwia rządowi wywieranie wpływu na sytuację gospodarczą państwa za pomocą aktywnej polityki fiskalnej, budżetowej lub monetarnej. Działania podejmowane w ramach polityki dyskrecjonalnej mają umożliwić rządowi osiągnięcie krótkoterminowych celów, często jednak wymuszają naruszenie obowiązujących zasad. Uważa się, że pojedyńcza decyzja uznaniowa, która łamie przyjęte zobowiązanie, może znacznie pogorszyć wiarygodność rządu i długookresowe wyniki gospodarcze. Przeciwdziała temu zapisywanie pewnych zasad ekonomicznych w aktach prawnych (np. zawarta w polskiej konstytucji reguła długu publicznego, który nie może być wyższy niż 60% rocznego PKB) oraz delegowanie wykonywania pewnych funkcji gospodarczych do niezależnych instytucji, jak to ma miejsce w przypadku banków centralnych.

Pasywna polityka budżetowa

Pasywna polityka budżetowa jest oparta na założeniu, że określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej w celu wyzwalania kompensujących, przeciwważnych impulsów wobec wahań koniunktury. Ta forma oddziaływania na polityki budżetowej wykorzystuje mechanizm działania automatycznych stabilizatorów koniunktury. Automatyczne stabilizatory są środkiem oddziaływania na popyt globalny, których uruchomienie nie wymaga żadnej decyzji i których siła działania i termin wejścia do akcji wynika nieomal wyłącznie z rozwoju sytuacji gospodarczej. W okresie ekspansji automatyczne stabilizatory rodzą tendencję do automatycznego powstawania nadwyżki budżetowej (czy też zmniejszania się deficytu) w okresie recesji - tendencję do powstawania (czy też powiększania się ) deficytu budżetowego.

13. NBP jako bank centralny (podstawy prawne, organy banku, zadania NBP)

Narodowy Bank Polski jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Jego zadania są określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.; Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2) i ustawie Prawo bankowe (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.; Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665). Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Zgodnie z opracowaną przez Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy.

Do głównych obszarów działalności NBP należą:

• polityka pieniężna,

• działalność emisyjna,

• działania na rzecz systemu płatniczego,

• zarządzanie rezerwami dewizowymi,

• działalność edukacyjna i informacyjna,

• obsługa Skarbu Państwa.

W najbliższych latach największy wpływ na realizację zadań NBP będą miały procesy integracji europejskiej, w tym starania o przystąpienie Polski do strefy euro.

Narodowy Bank Polski odpowiada za stabilność narodowego pieniądza. Wypełniając ten konstytucyjny obowiązek, NBP opracowuje i realizuje strategię polityki pieniężnej oraz - uchwalane corocznie - założenia polityki pieniężnej. Poprzez zarządzanie rezerwami dewizowymi zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa finansowego państwa. Dzięki emisji znaków pieniężnych zabezpiecza płynność obrotu gotówkowego. Ważnym celem NBP jest dbałość o stabilność systemu finansowego. W ramach pełnionych funkcji nadzorczych i regulacyjnych NBP dba o płynność, sprawność i bezpieczeństwo systemu płatniczego. Przyczynia się również do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku finansowego. Ponadto NBP podejmuje działania służące upowszechnianiu wiedzy ekonomicznej, m.in. dzięki udostępnianiu informacji na stronie internetowej i działalności Portalu Edukacji Ekonomicznej NBPortal.

W celu właściwego przygotowania się do przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia wymagań nałożonych na banki centralne państw, które już wprowadziły wspólną walutę. NBP będzie się starał uzyskać pozycję znaczącego ośrodka naukowego w zakresie badań ekonomicznych w kraju oraz w ramach Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd NBP.

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na 6-letnią kadencję. Jest on przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej i Zarządu NBP.

W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzi Prezes jako Przewodniczący i dziewięciu członków, powoływanych po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat. Zadaniem Rady Polityki Pieniężnej jest coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej oraz podstawowych zasad jej realizacji. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności NBP.

Zarząd kieruje działalnością NBP. Jego podstawowym zadaniem jest realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej, uchwalanie i realizowanie planu działalności NBP oraz wykonywanie zatwierdzonego przez Radę planu finansowego, a także realizacja zadań z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego.

14. Polityka pieniężna NBP - BCI (czym się charakteryzuje strategia „bezpośredniego celu inflacyjnego”)

Zadaniem polityki pieniężnej jest realizacja określonego celu gospodarczego kraju. Polityka pieniężna, prowadzona przez bank centralny, nie może być przypadkowa. Musi być odpowiednio ukierunkowana, przewidywalna i konsekwentna. Aby utrzymać równowagę finansową, bank centralny, oprócz koniecznych reakcji na bieżące wydarzenia, powinien formułować długookresowe cele strategiczne. Jednym z takich celów, który w ostatnich latach stał się niezwykle popularny zarówno wśród krajów wysoko rozwiniętych jak i w krajach rozwijających się, jest stabilność cen, niezbędna do budowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego. Stabilność cen, rozumiana jako kontrolowanie stopy wzrostu cen, czyli w praktyce stopy inflacji, jest celem bardzo pożądanym. Wysoka inflacja zwiększa poczucie niepewności, zmniejsza chęć do kredytowania i inwestowania, przyczynia się do wzrostu przedsięwzięć spekulacyjnych. Kontrolowany proces obniżania inflacji, a w dalszej perspektywie stabilizacja cen przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka przy podejmowaniu decyzji gospodarczych. Banki centralne, których pierwszoplanowym zadaniem jest osiągnięcie niskiej stopy inflacji, realizują najczęściej tzw. strategię bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI).

Na strategię bezpośredniego celu inflacyjnego składają się następujące elementy:

a) formalnoprawne przyjęcie stabilności cen jako najważniejszego długookresowego celu polityki pieniężnej,

b) publiczne ogłaszanie skwantyfikowanego celu inflacyjnego,

c) zwiększona przejrzystość strategii polityki pieniężnej oparta na intensywnej komunikacji z opinią publiczną i rynkami finansowymi,

d) zwiększona odpowiedzialność banku centralnego za realizację celów inflacyjnych.

W ramach strategii BCI bank centralny ogłasza pożądaną wartość inflacji dla określonego horyzontu czasowego, a następnie, wykorzystując dostępne instrumenty polityki pieniężnej, oddziałuje na wiele czynników kształtujących poziom cen, by w ten sposób zwiększyć prawdopodobieństwo realizacji wyznaczonego celu.

Strategia BCI, pomimo konkretnie sprecyzowanego celu nadrzędnego, nie jest łatwa w realizacji. Banki centralne już na wstępie muszą rozstrzygnąć wiele istotnych kwestii dotyczących, między innymi, sposobów formułowania celu inflacyjnego, mierników służących do monitorowania realizowanego celu, długości okresu, na jaki ustala się cel, itp. Referat ten, na przykładzie wybranych krajów, ukazuje różnorodność operacyjnych aspektów strategii bezpośredniego celu inflacyjnego oraz ich skuteczność w dążeniu poszczególnych banków centralnych do ustabilizowania inflacji na niskim poziomie.

15. NBP a ESBC

NBP (Narodowy Bank Polski) - bank centralny RP; jego zadania są określone w Konstytucji RP; ma za zadanie utrzymanie stabilnego poziomu cen, ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5%; odpowiada za stabilność narodowego pieniądza; zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa finansowego państwa i płynność obrotu gotówkowego; przyczynia się do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku finansowego; organami NBP są: Prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd NBP.

ESBC (Europejski System Banków Centralnych) - działający w ramach Unii Europejskiej system, którego rdzeniem jest Europejski Bank Centralny; zadania są określone w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską; głównym celem jest utrzymanie stabilności cen (kontrola inflacji); podstawowe zadania to kreowanie i realizacja polityki walutowej UE, zarządzanie rezerwami walutowymi krajów członkowskich, przeprowadzanie operacji dewizowych oraz wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.

Pełne członkostwo NBP w ESBC wymaga zmiany polskiej Konstytucji oraz ustawy o NBP.

W celu właściwego przygotowanie się do przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia wymagań nałożonych na banki centralne państw, które już wprowadziły wspólną walutę. NBP będzie się starał uzyskać pozycję znaczącego ośrodka naukowego w zakresie badań ekonomicznych w kraju oraz w ramach ESBC.

16. EBC - organy, cele, zadania i funkcje

(nie za bardzo ostre są dla mnie różnice między celami, funkcjami i zadaniami EBC, więc nie stosuje tu wyraźnego rozróżnienia. Wszystko jest tak trochę naciągane, wiec myślę, ze nie ma sensu zajmować się ścisłym przyporządkowywaniem do tych trzech kategorii, a jedynie tylko przeczytać kilka razy i powinno być ok ) .

Europejski Bank Centralny (ang. European Central Bank) to bank centralny Unii Europejskiej, a także bank emisyjny w odniesieniu do waluty euro, przyjętej przez 13 krajów Unii. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.

Władza EBC jest sprawowana przez 3 organy:

Rada Gubernatorów (Prezesów) jest naczelnym organem władzy. W jego skład wchodzi 19 członków z czego 6 jest członkami Zarządu EBC a 13 to prezesi banków centralnych krajów, które przyjęły Euro (patrz Eurosystem). Są wybierani na 8-letnią kadencję i są w tym czasie nieodwoływalni (nawet jeżeli utracą stanowisko szefa krajowego banku centralnego). Prezesem Rady Gubernatorów jest Jean Claude Trichet. Formą działalności są spotkania organizowane co najmniej 10 razy w roku. Obowiązkami Rady jest uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezbędnych do wykonywania zadań powierzonych Eurosystemowi. W gestii tego organu leży też ustalanie polityki pieniężnej obszaru Euro oraz podejmowanie decyzji w sprawach pieniężnych, w sprawach stóp procentowych i w sprawach wielkości rezerw w Eurosystemie.

Rada Zarządzająca (Zarząd) składa się 6 członków którymi są prezes Jean-Claude Trichet, wiceprezes oraz 4 członków mianowanych przez rządy państw Eurosystemu po konsultacjach z Parlamentem Europejskim i Radą Gubernatorów. Zarząd jest organem wykonawczym, zajmuje się administrowaniem i organizacją pracy EBC. Realizuje politykę pieniężną obszaru Euro.

Rada Generalna (Ogólna) skupia w sobie prezesa i wiceprezesa EBC oraz 27 prezesów banków centralnych państw członkowskich UE (obszar Euro i kraje spoza jego obszaru). Do kompetencji Rady Generalnej należy udział w działaniach doradczych EBC, zbieranie statystyk, sporządzanie raportów rocznych EBC oraz ustalanie warunków zatrudnienia personelu EBC. Przygotowuje dane niezbędne do nieodwołalnego ustalenia kursów walut państw członkowskich objętych derogacją wobec Euro. Rada ustala też zasady konieczne do normalizacji procedur rachunkowych i sprawozdawczych stosowanych przez krajowe banki centralne państw UE. W myśl Statutu przewidywane jest rozwiązanie Rady Ogólnej, gdy wszystkie państwa członkowskie przyjmą Euro.

W latach 1998-2003 przewodniczącym Europejskiego Banku Centralnego był Holender Wim Duisenberg, po którego rezygnacji latem 2003 roku stanowisko to objął Jean Claude Trichet, były prezes francuskiego banku centralnego (rozwiązanie takie przewidywały ustalenia polityczne przyjęte podczas tworzenia EBC).

Celem EBC jest dążenie do stworzenia zrównoważonego wzrostu gospodarczego, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i stabilnego pieniądza, osiąganie wysokiego poziomu zatrudnienia, wysokiego stopnia ochrony socjalnej, równouprawnienia mężczyzn i kobiet. Celem jest również stały i nie inflacyjny wzrost gospodarczy, wysoki wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawa jakości ochrony środowiska, podnoszenie poziomu i jakości życia, wspieranie solidarności między krajami członkowskimi.

Zadania EBC:

1. Realizowanie polityki pieniężnej.

2. Przeprowadzanie operacji bankowych.

3. Przechowywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami walutowymi.

4. Emisja banknotów i monet w Europie.

5. Utrzymywanie współpracy z instytucjami zajmującymi się nadzorem bankowym.

6. Gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych.

Funkcje:

• EBC zarządza rezerwami walutowymi 12 państw członkowskich;

• ustala poziom stóp procentowych w strefie euro;

• przeprowadza operacje dewizowe i dba o sprawne działanie systemów płatniczych;

• decyduje o emisji banknotów euro;

• pełni również funkcje doradcze: może wyrażać opinię wobec organów UE i organów narodowych w kwestiach należących do zakresu jego kompetencji.

Kompetencje:

EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET), zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.

Przy realizacji tych zadań EBC posługuje się Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), grupującym 27 banków centralnych krajów Unii Europejskiej (w tym Narodowy Bank Polski, NBP).

W węższym zakresie, EBC jest bankiem emitującym wspólną walutę euro i prowadzącym politykę monetarną w strefie euro, m.in. poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz operacje rynku otwartego. W tym zakresie EBC jest wspierany przez 13 banków centralnych krajów, które przyjęły walutę euro - tworzą one ściślej współpracującą grupę w ramach ESBC, zwaną Eurosystemem.

Kwestią pozostającą poza kompetencjami EBC, choć wpływającą bezpośrednio na warunki w jakich może on prowadzić politykę monetarną, jest dyscyplina budżetowa krajów strefy euro (obowiązane są one w tym zakresie do przestrzegania Paktu Stabilności i Wzrostu - który, jak pokazuje praktyka ostatnich lat, bywa naruszany przez niektóre państwa Unii).

W celach realizacji celów polityki pieniężnej EBC wraz z narodowymi bankami centralnymi stosuje instrumenty które dzielą się na rezerwę obowiązkową, rezerwę otwartego rynku oraz kredyt i depozyt na koniec dnia (standing facilities).

17. FED - konstrukcja i cele Systemu Rezerwy Federalnej w USA.

FED - bank centralny w Stanach Zjednoczonych, jest quasi-publiczny (częściowo rządowy, częściowo prywatny). System składa się z centralnej Rady Gubernatorów w Waszyngtonie, dwunastu regionalnych Banków Rezerwy Federalnej rozmieszczonych w głównych miastach kraju i banków członkowskich. Rada Gubernatorów składa się z 7 członków. Wszystkich wraz z przewodniczącym Rady (jest on jednocześnie prezesem FED) i wiceprzewodniczących (wiceprezesów FED) mianuje Prezydent USA na 14-letnią kadencję, która jest nieodnawialna. Kandydatury musi zatwierdzić Senat USA, a co dwa lata następuje wymiana jednego z członków Rady. Obecnie stanowisko Przewodniczącego Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej zajmuje Ben Bernanke, który 1 lutego 2006 zastąpił Alana Greenspana (pełniącego funkcję przez 18 lat). Każdy z 12 banków regionalnych SRF jest instytucją w pełni niezależną i związaną z danym okręgiem, na które zostały podzielone USA i może emitować banknoty. Władzą zwierzchnią nad całą 12-nastką jest Rada. Składa się ona z 9 dyrektorów: sześciu (3 ekspertów od bankowości i 3 gospodarczych - od przemysłu, handlu i rolnictwa) wybierają banki członkowskie, a 3, w tym prezesa i wiceprezesa mianuje Rada Gubernatorów. Kadencja tej "małej" Rady trwa 3 lata, ale co rok zostaje wymieniany jeden z jej członków w poszczególnych dziedzinach. Wszyscy z kolei podlegają Radzie Gubernatorów. Szczebel niżej są banki członkowskie. Banki członkowskie są rodzajem bazy Systemu Rezerw Federalnych. W USA u progu lat 90-tych było około 14 000 banków komercyjnych, ale bankami członkowskimi było niespełna 6 000 z nich. Ich depozyty stanowiły ok. 70% wszystkich depozytów banków komercyjnych. I od początku też obowiązuje zasada, relacja wiążąca banki członkowskie z 12 bankami Rezerwy Federalnej - każdy z nich wykupuje akcje jednego z banków z owej 12. Obowiązkowa subskrypcja, wpłata banku członkowskiego do wspólnej kasy Systemu wynosi 3% jego kapitału założycielskiego. Obowiązkowo do grupy banków członkowskich należą banki krajowe, stworzone na podstawie prawa federalnego. Banki utworzone na podstawie prawa stanowego także mogą wejść do tej grupy, ale muszą spełnić szereg warunków, m.in. respektować prawo federalne, poddać się kontroli FED, a także wpłacić wyższą kwotę ? równowartość 6% funduszy własnych. W zamian za to wszystko banki członkowskie uzyskują prawo do udziału podczas wyborów władz FED.

Zadaniami Rezerwy Federalnej są:

• Nadzór nad bankami

• Prowadzenie polityki pieniężnej USA (to przede wszystkim)

• Utrzymanie silnego systemu płatniczego

• Kontrola nad ilością gotówki produkowanej i niszczonej

• Badania ekonomiczne

• Edukacja ekonomiczna

18. Rodzaje inwestycji zagranicznych

Inwestycje zagraniczne polegają na nabywaniu w jednym kraju przez rządy, instytucje oraz poszczególne osoby aktywów innego kraju. Inwestycje te obejmują inwestycje zarówno bezpośrednie jak i inwestowanie w papiery wartościowe.

• Bezpośrednie - to bezpośrednie nakłady na środki trwałe (np. maszyny, całość lub wydzieloną część przedsiębiorstwa);
  - są bardziej trwałe niż pośrednie;
  - w statystyce bilansu płatniczego cechą wyróżniającą inwestycje bezpośrednie jest zasada kierunkowości w myśl której statystycznym kryterium podziału jest kierunek inwestycji bezpośredniej;
  - rodzaj wpływu finansowego pożądany dla kraju, ma on bowiem ścisły związek z rozwijaniem się realnego sektora gospodarki i nie wywołuje zagrożenia dla stabilności bilansu płatniczego kraju;
  - zdarza się, co dla kraju jest niekorzystne, że inwestycje bezpośrednie dają efekt pogłębiania się deficytu bilansu płatniczego. Inwestycje takie mogą nie okazać się bezpiecznym pokryciem ujemnego salda obrotów bieżących, jeśli tylko nie ulokowały się one w sektorze dóbr i usług wymiennych eksport;
  - koncentrują się w niewielkiej liczbie państw rozwijających się
  - statystykę inwestycji bezpośrednich w Polsce prowadzą Narodowy Bank Polski, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych.

• Pośrednie - są inaczej zwanymi inwestycjami portfelowymi;
  - inwestycje dokonane przez zakup papierów wartościowych, a nie konkretnego przedsiębiorstwa, dobra materialnego czy intelektualnego bądź usługi;
  - charakteryzują się dużą zmiennością i spekulacyjnym motywem ich tworzenia;
  - wspierają ekspansję inwestycyjną kraju; - lokaty na skalę większą niż pozwalałyby na to wewnętrzne oszczędności w kraju;
  - neutralizują one deficyty salda obrotów bieżących w bilansie płatniczym;
  - odnotowanie istnienia i nasilania się inwestycji portfelowych spekulacyjnych odzwierciedla zjawisko tzw. gorącego pieniądza, czyli takiego, którego wielkość zależy od zmian koniunktury, przepływającego między różnymi krajami, a zwłaszcza centrami bankowo- finansowymi

Podział ze względu na czas trwania inwestycji:

• Inwestycje proste, czyli takie, które w trakcie trwania inwestycji nie przynoszą dochodów, jedyny dochód pojawia się na końcu okresu inwestycji

• Inwestycje kuponowe, czyli takie, które w trakcie trwania inwestycji przynoszą dochody, przy czym dochody te mogą być konsumowane lub inwestowane.

Można też mówić o podziale na:

• Rzeczowe

• Niematerialne

• Finansowe

19. Inwestycje portfelowe a tzw. inwestycje bezpośrednie BIZ

BIZ- Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne

Inwestycje bezpośrednie- kategoria inwestycji międzynarodowych, których celem jest zdobycie trwałego udziału w przedsiębiorstwie działającym na terenie innej gospodarki niż gospodarka inwestora.

*długotrwały udział- istnienie długoterminowej więzi między inwestorem, a przedsiębiorstwem. Inwestor posiada znaczący wpływ ( przynajmniej 10% akcji )na zarządzanie tym przedsiębiorstwem.

Inwestycje portfelowe- polegają na zakupie zagranicznych papierów wartościowych , w tym obligacji i akcji. Celem tych inwestycji jest osiągnięcie dużego zysku.

Porównanie :

Celem inwestycji portfelowych jest osiągnięcie zysku w stosunkowo szybkim okresie czasu, podczas gdy inwestycje bezpośrednie nastawione są na długotrwałą inwestycję środków .

Skutkiem inwestycji portfelowych , w przeciwieństwie do inwestycji bezpośrednich będzie brak napływu nowych technologii , zatrudnienia. Inną różnicą jest fakt, że inwestycje portfelowe wiążą się z napływem kapitału podczas, gdy w inwestycji bezpośredniej kapitał jest zamrożony.

20. rodzaje BIZ

Rodzaje BIZ:

- GREENFIELD- inwestycje budowane od podstaw

- inwestycje ZAKUPOWE(nabycia) - przedsiębiorstwo macierzyste wykupuje udziały przedsiębiorstwa już istniejącego w danym kraju.( tak został wykupiony np. Wedel)

- JOINT-VENTURE- inwestor kupuje udziały lub akcje przedsiębiorstwa na zasadzie porozumienia, sojuszu między inwestorem, a przedsiębiorstwem, ich wspólnym celem jest fuzja.

21. skutki - pozytywne i negatywne BIZ

	Skutki pozytywne	Skutki negatywne
Dla kraju przyjmującego	-Wzrost zatrudnienia w kraju -wzrost wpływów dla budżetu państwa z tytułu podatków płaconych przez inwestorów -możliwość poprawy infrastruktury w kraju -możliwość zwiększenia się stopy wzrostu gospodarczego -napływ nowoczesnej technologii i wiedzy (np. metod produkcyjnych, marketingowych) -wzrost stopnia konkurencji( nowy podmiot , nowe produkty) - napływ nowego kapitału do kraju - możliwy wzrost eksportu wyrobów gotowych , a co za tym idzie poprawa salda bilansu płatniczego)	- możliwość wzrostu importu dóbr kapitałowych i części zamiennych
Dla inwestora	-zdobycie nowych rynków zbytu -obniżenie kosztów produkcji ( inwestycje w krajach, gdzie siła robocza, koszt transportu ,etc. są niższe niż w kraju inwestora) -możliwość uzyskania ulg podatkowych - zwiększenie prestiżu firmy - lepszy dostęp do surowców ( np. korzystanie z surowców kraju, w którym czyniona jest inwestycja- zmniejszenie kosztów transportu, brak cła, akcyzy etc.) - poznanie nowych technologii	- ryzyko niepowodzenia
Dla kraju macierzystego	- możliwość wzrostu eksportu dóbr kapitałowych i części zamiennych	Odpływ kapitału z kraju - pogorszenie się salda bilansu płatniczego - możliwość zmniejszenia się eksportu wyrobów gotowych - utrata monopolu na nowo-opracowane technologie przez ich udostępnienie w kraju, w którym czyniona jest inwestycja.

22. Czynniki sprzyjające BIZ (Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne)

• przyjazna polityka gospodarcza państw

• stała sytuacja makroekonomiczna

• dobra kapitałowe

• siła robocza

• atrakcyjność i dynamizm gospodarki

• doświadczenie badawczo-rozwojowe

• kompetentna obsługa inwestorów

• prywatyzacja

• liberalizacja

• prawidłowe funkcjonowanie rynków finansowych i towarowych

23. czynniki odpychające inwestorów

- nadmierne obciążenie firm podatkami

- zbyt sztywne zapisy w kodeksie pracy

- nadmierna biurokratyzacja obrotu gospodarczego

- niskie kwalifikacje i niskie morale pracowników administracji rządowej i samorządowej

- skomplikowana i przewlekła procedura uzyskania przez podmioty zagraniczne zgody na nabycie nieruchomości

- efektywność i kultura pracy aparatu skarbowego państwa (niekompetencja, bałagan organizacyjny)

- zawiłość prawa gospodarczego

- niezadowalającą sprawność pracy urzędów celnych

- Przestarzała, niesprawna infrastruktura komunikacyjna i telekomunikacyjna

- korupcja urzędników

- bariery językowe

- niesprzyjające położenie geograficzne

- wysokie koszty pracy

- mały rynek zbytu

- duża konkurencja na rynku

- brak wykwalifikowanych pracowników

- mała innowacyjność gospodarki

---