Bezpieczeństwo Narodowe

Polityka Bezpieczeństwa

Polityka Bezpieczeństwa
Unii Europejskiej

2. Geneza ustanowienia Unii Europejskiej.

Przełomowym i jak dotychczas najbardziej dalekosiężnym, wyznaczającym nowy etap
w historii integracji europejskiej przedsięwzięciem było podpisanie i wejście w życie
(1 listopada 1993r.) Traktatu o Unii Europejskiej, znanego powszechnie jako Traktat
z Maastricht. Stanowi on swoiste ukoronowanie i konsekwencję działań różnych sił politycznych i społecznych, zmierzających do utworzenia Unii Europejskiej.

Lata poprzedzające ustanowienie UE były dla Wspólnot okresem głębokiego kryzysu politycznego jak i gospodarczego. Ich wpływ na decyzje polityczne, podejmowane na płaszczyźnie międzynarodowej, był coraz mniejszy, a ich pozycja polityczna pozostawała daleko w tyle za pozycją gospodarczą. Utrzymanie tej ostatniej stawało się coraz to trudniejsze , w wyniku nowych wyzwań technologicznych, rosnącej ciągle konkurencji ze strony gospodarki USA, Japonii oraz państw nowo uprzemysłowionych (Azjaci). Coraz bardziej była widoczna ociężałość i mała efektywność struktury instytucjonalnej oraz mechanizmu podejmowania decyzji. Wszystko to postawiło Wspólnoty w obliczu nowych wyzwań. Potrzeba określonych zmian systemowych w gospodarce państw
w gospodarce państw członkowskich Wspólnot, jak i nowych działań, wzmacniających rangę polityczną tych ugrupowań była więc w pełni ewidentna. Nowy dodatkowym impulsem w tej sprawie na przełomie lat 80 i 90., stanowiły zmiany dokonujące się w Europie Środkowej
i Wschodniej oraz zjednoczenie Niemiec i konsekwentnie obu tych procesów dla stosunków Wschodnio - Zachodnich i przyszłości NATO.

U podstaw renesansu idei europejskiej, jaki nastąpił w latach 80., legły przede wszystkim inicjatywy Francji i RFN. W 1985r. została opublikowana Biała księga dotycząca dokończenia realizacji rynku wewnętrznego WE. 1 lipca 1987r. wszedł w życie Jednolity Akt Europejski (JAE), modyfikujące postanowienia traktatów ustanawiających Wspólnoty , nadając procesom integracyjnym nowe tempo. W kwietniu 1990r. kiedy zjednoczenie Niemiec było już tylko kwestią czasu, prezydent Francji- Mitterand i kanclerz RFN Kohl,
w czasie obrad Rady Europejskiej w Dublinie wystąpili ze wspólną inicjatywą „przekształcenia całości stosunków między państwami członkowskimi w Unię Europejską”. Nadzór nad opracowaniem projektu stosowanego traktatu zlecono ministrom spraw zagranicznych, ustalając jednocześnie wstępny termin ustanowienia UE na 1 stycznia 1993r. projekt ten miał zawierać postanowienia dotyczące pogłębienia dalszej integracji ekonomicznej (ustanowienie ni gospodarczej i walutowej).

TUE spotkał się z bardzo zróżnicowanym przyjęciem w państwach członkowskich.
W wyniku tego procesu jego ratyfikacji został wydłużony, w porównaniu z postanowieniami traktatu. Szczególnie dramatyczny przebieg miał on w Dani i Wielkiej Brytanii. Negatywne wyniki pierwszego ogólnego narodowego referendum w Danii oraz zastrzeżenia do traktatu ze strony WB zmusiły pozostałe państwa członkowskie Wspólnot do dokonywanych ustępstw wobec tych dwóch państw, czego formalnym wyrazem były specjalne protokoły załączone to TUE i przyjęte do posiedzeniu Rady Europejskiej w Edynburgu 12 grudnia 1992r. Ze szczególną uwagą potraktowano żądania Danii. W rezultacie Dania, poprzez wyłączenie wobec niej stosowanych postanowień TUE ( klauzula opting out), uzyskała zgodę na wyjątkowe traktowanie jej w sprawach polityki walutowej, polityki obronnej, polityki
w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz obywatelstwa Unii. Wynik ponownego referendum w Danii umożliwił ratyfikację TUE. Natomiast rząd brytyjski został upoważniony do zastosowania klauzuli opting out w odniesieniu do udziału WB w UGiW
i postanowień TUE w kwestiach polityki socjalnej.

TUE wszedł w życie 1 listopada 1993r.

3. Struktura UE- trzy filary

TUE jako dokument prawny jest bardzo trudny do analizy ze względu na swą nieprzejrzystość i skomplikowaną strukturę. Stanowi on bardzo rozbudowana umowę międzynarodową, składająca się z ośmiu części, zwanych Tytułami:

• Tytuł I- zawiera postanowienia wspólne, określające m.in. istotę i cel Unii;

• Tytuł II- IV- stanowi nowelizację traktatów ustanawiających trzy Wspólnoty;

• Tytuł V- została uregulowana współpraca państw członkowskich Unii w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;

• Tytuł VI- Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych;

• Tytuł VII- zawiera postanowienia o wzmocnionej współpracy;

• Tytuł VIII- stanowi postanowienia końcowe.

Unię tworzą dwa obszary strukturalne o różnym charakterze prawnym:

1. Dwie Wspólnoty Europejskie- Europejska Wspólnota Gospodarcza, po czym zmieniło nazwę na Wspólnota Europejska i Europejska Wspólnota Energii Atomowej.

2. Obejmuje „politykę i formy współpracy”- Wspólna Polityka Zagraniczna
   i Bezpieczeństwa oraz Współpraca Policyjna i Sadowa w Sprawach Karnych (pierwotnie nazywana w TUE- Współpraca w Dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych).

W obszarze pierwszym- mającym głównie charakter gospodarczy, realizacja zadań odbywa się w metodą wspólnotową, czyli wg zasad wynikających z prawa wspólnotowego. Natomiast obszar drugi- współpraca państw członkowskich oparta jest o prawo międzynarodowe tzw. współpraca międzyrządowa.

W obszarze drugim UE podstawowymi podmiotami współpracy są państwa członkowskie, które mają do dyspozycji jednolite instytucje wspólnotowe, ale jednocześnie ich działania muszą być zgodne z prawem wspólnotowym, służącym do realizacji zadań
w I filarze. Wszystkie działania podejmowane przez państwa członkowskie w trzech filarach muszą być spójne. Metoda wspólnotowa nie występuje tutaj, chociaż należy podkreślić, że
w odniesieniu do realizacji zadań wynikających ze Współpracy Policyjnej i Sądowej
w Sprawach Karnych niektóre ich aspekty są rozstrzygane metodą wspólnotową. Natomiast w zakresie WPZiB realizacja zadań odbywa się wyłącznie na podstawie współpracy międzynarodowej.

Powyższa struktura UE określana jest potocznie, jako konstrukcja na trzech filarach:

1. Filar I- tworzą dwie WE o charakterze gospodarczym i ściśle związane z nimi inne kwestie regulowane przez postanowienia TWE i TEWEA. Jest to najstarszy i najbardziej rozbudowany filar UE. Zakres materii regulowanej w ramach tego filara zwiększył się po nowelizacji TUE dokonanej przez Traktat z Amsterdamu;

2. Filar II- tworzą postanowienia TUE dotyczące współpracy państw w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa . jest to dziedzina integracji europejskiej, nie zawsze łatwa do realizacji, ale w ostatnich latach rozwija się w szybkim tempie;

3. Filar III- to postanowienia TUE dotyczące działań Unii w zakresie Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych. Jest to również „nowy” i jak wykazała praktyka, bardzo potrzebny zakres integracji europejskiej. Współpraca państw członkowskich UE w ramach tego filara rozwija się niezwykle dynamicznie.

4. Rada Europejska.

Rada Europejska była długo pozatraktatową strukturą, której utworzenie było przewidziane w traktatach ustanawiających Wspólnoty. Wykształciła się w toku funkcjonowania Wspólnot, w wyniku realnych potrzeb wynikających z logiki rozwoju procesów integracyjnych, a w szczególności z dążenia do rozszerzenia zakresu przedmiotowego współpracy w ramach europejskich ugrupowań integracyjnych. Korzeni RE należy szukać w tzw. konferencjach na szczycie, czyli konferencjach z udziałem głów państw lub rządów państw członkowskich Wspólnot. Inicjatorem takich spotkań był prezydent Francji CH. De Gaulle. Początkowo poczynając do pierwszej konferencji w 1961r., były one zwoływane sporadycznie. Podczas konferencji, która odbyła się 9-10 grudnia 1974r.,
w Paryżu, państwa członkowskie podjęły decyzje o organizowaniu spotkań na najwyższym szczeblu trzy razy do roku, nadając im oficjalną nazwę- Rada Europejska. Pierwsze oficjalne posiedzenie tej ciągle jeszcze wówczas pozatraktatowej instytucji, występującej pod nazwą RE, odbyło się w Dublinie w marcu 1975r.

5. Rada Unii Europejskiej.

Rada UE jest instytucją międzyrządową Wspólnot i Unii Europejskiej. Ma ona charakter organu przedstawicielskiego, stojącego na straży interesów państw członkowskich UE. W jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, po jednym
z każdego państwa. Początkowo ranga przedstawicieli państw członkowskich nie była bliżej określona i dopiero TUE uściślił tę kwestię. Tak więc członkami Rady UE są przedstawiciele szczebla ministerialnego, którzy maja pełnomocnictwo do działania w imieniu rządu
w danym państwie.

Członkowie Rady w trakcie pełnienia swych funkcji działają na podstawie mandatu swego rządu i są związani jego instrukcjami. Rada, która jest instytucją Wspólnot i UE nie zmienia w niczym ich statusu prawnego, chociaż jednocześnie zobowiązuje do działań, zmierzających do osiągnięcia celów wspólnych wyznaczonych przez postanowienia traktatów europejskich. Członkowie RE, będąc rzecznikami interesów państw członkowskich , za całokształt swej działalności są odpowiedzialni wyłącznie przed swoimi rządami. Rada jest jedną instytucją, ale może działać, zgodnie z postanowieniami jej regulaminu wewnętrznego, w różnych konfiguracjach.

Funkcję Przewodniczącego, czyli Prezydencji Rady UE pełnią poszczególni jej członkowie (ministrowie spraw zagranicznych), przez 6 miesięcy, w dwóch cyklach 6- letnich wg. Ustalonego przez Radę porządku.

6. Polska w Unii Europejskiej.

Polska w Unii Europejskiej ma swoje miejsce od 1 maja 2004 roku. Jednak wstąpienie do Wspólnoty poprzedziło wiele lat przygotowań i starań. Musieliśmy spełnić wiele koniecznych warunków, aby ostatecznie wstąpić w szereg państw członkowskich. Trzeba było określić swoje mocne i słabe strony, przeprowadzić szczegółowe kontrole na wszystkich szczeblach państwa. Cały sztab ludzi zaangażowany był w prowadzenie analiz sytuacji w Polsce. Najważniejsze procesy prowadzone przez Polskę to pięcioetapowe negocjacje akcesyjne, które rozpoczęły się na dobre już w 1998 roku. Mieliśmy zatem 6 lat aktywnych działań prowadzących nas do celu. Za prowadzenie rozmów odpowiedzialni byli premier, minister spraw zagranicznych, sekretarz KIE i Główny Negocjator.

ETAP I

Negocjacje ruszyły 3 kwietnia 1998 roku. Początek polegał na analizie porównawczej prawa polskiego z prawem unijnym. Podjęto decyzje dotyczące aktów, które zostaną wdrożone i tych, które wymagają uzgodnień negocjacyjnych. Żmudny proces badania dokumentów i przeglądu ustawodawczego trwał ponad rok i zakończył się w październiku 1999 roku. To otworzyło drogę do kolejnego etapu.

ETAP II

Po przejściu wstępnych procedur państwo polskie było upoważnione do opracowania swoich warunków negocjacyjnych, które ostatecznie zatwierdziła Rada Ministrów. Polskie stanowisko było konfrontowane podczas Spotkań Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej
w Brukseli lub Luksemburgu z ustaleniami negocjacyjnymi wypracowanymi przez Radę Unii Europejskiej i państwa członkowskie. W Polsce za najwyższy priorytet uznano wszystkie procesy dostosowawcze.

ETAP III

Etap III objął już konkretne negocjacje prowadzące do wspólnego porozumienia. Długotrwała wymiana informacji, mnóstwo pisemnych wyjaśnień i konsultacji eksperckich doprowadziły w końcu do wypracowania wspólnego celu. Polska przystąpiła do Akademii
i rozpoczęła kształcenie kadr w zakresie prawa europejskiego. Unia Europejska za nieodwołane uznała poszerzenie granic zjednoczonej Europy.

ETAP IV

Przystąpiono do prac mających na celu stworzenie szkicu Traktatu Akcesyjnego. Głównymi uczestnikami spotkań byli członkowie Rady UE i Grupy Roboczej wraz z polską Radą Ministrów. W umowie znalazły się wszystkie postanowienia uznane na przestrzeni ostatnich lat. Komisja Europejska stwierdziła, że dziesięć państw kandydujących, w tym Polska, będzie gotowych do akcesji w planowanym terminie.

ETAP V

Wszystkie podejmowane przez lata starania doprowadziły w końcu do pomyślnego zakończenia procesu negocjacji akcesyjnych. Ukoronowaniem polskich oczekiwań był szczyt w Kopenhadze, który odbył się 12-13 grudnia 2002 roku. Ustalono, że Polska przystąpi do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku. Traktat Akcesyjny podpisano 16 kwietnia 2003 roku
w Atenach. W Polsce o podjęciu decyzji zadecydowało także społeczeństwo wyrażając swoją opinię w referendum przeprowadzonym 7-8 czerwca 2003 roku. 77 procent Polaków opowiedziało się za zjednoczeniem kraju z UE.

7. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa.

1. Ogólne informacje

Traktat o Unii Europejskiej podpisany 7 lutego 1992r. w Maastricht, w Tytule V ustanowił Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa, która zastąpiła dotychczasową Europejską Współpracę Polityczną. Została ona umiejscowiona w drugim filarze UE. Traktat ten był już dwukrotnie modyfikowany: 2 października 1997r. w Amsterdamie (nowelizacja weszła
w życie 1 maja 1999r.) i w grudniu 2000 roku w Nicei. Ten ostatni dokument został podpisany w Brukseli 26 lutego 2001r., a wszedł w życie 1 lutego 2003roku.

WPZiB jak wskazuje na to jej nazwa, obejmuje dwa wzajemnie powiązane rodzaje polityki. Polityka zagraniczna jest zewnętrzną aktywnością dyplomatyczną, zaś polityka bezpieczeństwa stanowi połączenie działalności wewnętrznej i zewnętrznej niekierowanej na umocnienie bezpieczeństwa międzynarodowego. Nas interesuje ta druga część WPZiB. Jednak, że ze względu zarówno na wzajemne powiązania, jak i jednolitą strukturę instytucjonalną koncepcja bezpieczeństwa UE należy rozpatrywać, analizując dokumenty programowe dotyczące WPZiB.

Charakter i istotę WPZiB określają już Postanowienia wspólne TUE, które formułują cele Unii. Jednym z nich jest potwierdzenie tożsamości UE na arenie międzynarodowej „zwłaszcza poprzez realizację wspólnej polityki obronnej, która mogłaby prowadzić do wspólnej obrony” wcześniej przed traktatem z Maastricht międzynarodową tożsamością Wspólnoty Europejskiej zapewniała kombinacja zewnętrznych polityk WE i Europejska współpraca Polityczna . Traktat O Unii Europejskiej również zobowiązuje Unię i jej organy, Rade i Komisje do zapewnienia „spójności całości swych działań zewnętrznych, podejmowanych w ramach polityk w dziedzinach stosunków zagranicznych, bezpieczeństwa, gospodarczej i rozwoju”. Już te wstępne postanowienia traktatu wskazują na silną wolę państw tworzących Unię Europejską, aby organizacja ta występowała na arenie międzynarodowej jako zwarty podmiot. Jest to istotne zobowiązanie do spójności różnych polityk zewnętrznych, opartych ma zróżnicowanych podstawach prawnych.

Pierwsza debata na temat zreformowania WPZiB odbyła się na Konferencji Międzyrządowej w Turynie w latach 1996- 1999. Odnowiły się na niej stare spory między rzecznikami poszerzenia zakresu i uwspólnotowienia WPZiB, a zwolennikami utrzymania „statusu quo” i międzynarodowego charakteru II filaru Unii. Niezgodą pozostała sprawa polityki obronnej i obrony europejskiej, w tym ukształtowania stosunków między UE a UZE. W zgodniej nowelizacji dokonano jednak małego postępu, dopisując do kompetencji Rady Europejskiej w zakresie definiowania zasad i ogólnych wytycznych dla WPZiB także sprawy dotyczące obrony.

Istotne znaczenie dla wzmocnienia WPZiB miał nowy zapis wprowadzony do Traktatu amsterdamskiego o tym, że Unia Zachodnioeuropejska będzie zapewniać zdolność operacyjna do prowadzenia zadań petersberskich (operacje humanitarne i ratownicze, misje pokojowe oraz zadania bojowe). Oznaczało to, że Unia Europejska uzyskała możliwość wykorzystania UZE do opracowywania i realizacji decyzji oraz prowadzenia działań militarnych. W tym przypadku państwa członkowskie UE były upoważnione do pełnego uczestnictwa w realizacji tych zadań.

2. Cele

Cele, jakie UE zamierza realizować opierając się na WPZiB, zgodnie z Traktatem amsterdamskim są sformułowane dość ogólnie i obejmują:

1. Ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezależności i integralności Unii zgodnie z zasadami „Kasty Narodów Zjednoczonych”

2. Umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach;

3. Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych;

4. Wspieranie międzynarodowej współpracy;

5. Rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego a także poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.

Wymienione cele UE obejmują więc wartości i interesy reprezentowane przez pojedyncze podmioty stosunków międzynarodowych, czyli państwa i organizacje międzynarodowe o celach ogólnych. Wskazuje to na ambicje Unii stania się wszechstronnym aktorem międzynarodowym.

1. Instrumenty WPZiB.

Unia Europejska, jak każdy uczestnik stosunków międzynarodowych wykształciła środki i narzędzia niezbędne do działania w środowisku międzynarodowym. Są to zarówno środki mieszczące się w kanonie klasycznych środków dyplomatycznych, jak i instrumenty szczególne takie jak:

• Zasady i ogólne wytyczne- na mocy Traktatu Amsterdamskiego Rada określa zasady i ogólne wytyczne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, łącznie ze sprawami mającymi wpływ na kwestie polityczno- obronne. Rada jako organ składający się z szefów państw i rządów to gremium mające najszersze kompetencje
  w dziedzinie kształtowania stosunków na arenie międzynarodowej. Może podejmować decyzje co do rozkładania akcentów i kreowania priorytetów wspólnotowej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz ponosić odpowiedzialność za realizację jej celów traktatowych.

• Wspólne strategie- służący Radzie Europejskiej do formułowania ogólnych wizji polityki zagranicznej UE, jej kierunków i zasadniczych celów oraz rekomendowania ich opracowania RUE. Wspólnie strategie zostały wprowadzone mocą postanowień „Traktatu Amsterdamskiego”. UE realizuje je tylko w odniesieniu do tych obszarów, wobec, których „państwa członkowskie mają ważne wspólne interesy”;

• Wspólne stanowiska- zdefiniowany w TUE w sposób ogólny jako „podejście Unii do szczególnego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym”.
  Są przygotowywane przez RUE, która odpowiada za realizację. Wcześniej w JAE wspólne stanowiska były traktowane jako punkt odniesienia dla państw członkowskichWE w realizacji ich polityki zagranicznej, a więc bez wiążącego charakteru;

• Wspólne działania- polityczne funkcjonowanie UE. Są podejmowane, gdy dotyczą „ważnych wspólnych interesów” Unii oraz w sytuacji, w których uważa się za niezbędne podjęcie przez UE działań operacyjnych;

• Umacnianie systematycznej współpracy- instrument ten ma służyć realizowaniu umieszczonego przy celach WPZiB zobowiązania państw członkowskich Unii do popierania „aktywnie i bez zastrzeżeń polityki zewnętrznej i bezpieczeństwa w duchu lojalności i wzajemnej solidarności” oraz do „powstrzymywania się od działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności jako spójnej siły w stosunkach międzynarodowych.

8. Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych.

1. Ogólne informacje.

Polityka UE w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych służy realizacji jednego z pięciu głównych celów Unii, wymienionych w art. 2 TUE: „utrzymanie i rozwijanie Unii jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w ramach której zapewniony zostanie swobodny przepływ osób w powiązaniu z właściwymi środkami w zakresie kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji oraz zapobiegania przestępczości.” Polityka w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych obejmuje zakresem przedmiotowym kilka szczegółowych obszarów aktywności Unii:

• Wspólnotową politykę w zakresie wiz i ochrony granic- której podstawą jest art. 62 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejska, są podejmowania działania służące:

• Zapewnieniu braku jakichkolwiek kontroli osób, obywatele Unii i państw trzecich;

• Określenie norm i procedur, których państwa członkowskie powinny przestrzegać przy wykonywaniu kontroli osób na granicach zewnętrznych;

• Przypisów dotyczących wiz na pobyt krótkoterminowy- max. okres 3 m-c;

• Wspólną politykę azylową- zgodnie z art. 63 ust. 1 i 2 TWE- dość wąski zakres przedmiotowy, w jej ramach są bowiem ustalane:

• Minimalne normy dotyczące przyjmowania w państwach członkowskich ubiegających się o azyl;

• Minimalne normy dotyczące warunków, które powinni spełniać obywatele państw trzecich, by mogli się ubiegać o status uchodźcy;

• Minimalne normy dotyczące przyznawania tymczasowej ochrony wysiedleńcom państw trzecich, którzy nie mogą powrócić do państw swego pochodzenia.

• Wspólną politykę imigracyjna- w myśl art. 63 ust. 3 i 4 TWE obejmuje:

• Warunki wjazdu i pobytu;

• Normy dotyczące procedur wydawania przez państwa członkowskie wiz długoterminowych i dokumentów pobytowych;

• Nielegalna imigrację i nielegalny pobyt, w tym repatriację osób przebywających nielegalnie;

• Wspólnotową współpracę sądowa w sprawach cywilnych- zamierza do:

• Poprawy i uproszczenia transgranicznego systemu dostarczania dokumentów sądowych i pozasądowych;

• Wspieranie zgodności, mających zastosowanie w państwach członkowskich, norm kolizyjnych;

• Usuwania przeszkód w należytym przebiegu postępowań cywilnych.

• Międzynarodową współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych- jest regulowana przepisami Tytułu VI TUE. Współpraca ta ma na celu zapewnienie obywatelom Unii wysokiego poziomu bezpieczeństwa osobistego poprzez:

• Wspólne działanie państw członkowskich;

• Zapobieganie i zwalczanie rasizmu i ksenofobii;

• Zapobieganie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej ( handel ludźmi, terroryzm);

• Zapobieganie i zwalczanie nielegalnego handlu narkotykami i bronią, korupcja
  i oszustwa.




2. Instrumenty działania i procesy decyzyjne.

W dziedzinie III filara UE Rada może przyjmować następujące instrumenty:

• Wspólne stanowiska- ustalające sposób postepowania UE w określonej sprawie;

• Decyzje ramowe- służące zbliżaniu prawa krajowego państw członkowskich, określają one rezultat, który ma być osiągnięty przez państwa członkowskie, pozostawiające im swobodne wyboru formy i środków;

• Decyzje- podejmowane dla osiągnięcia innych rezultatów w dziedzinie III filara
  z wyjątkiem zbliżenia prawa krajowego państw członkowskich.

• Konwencje- mogą powierzać nadzór jurysdykcyjny nad ich stosowaniem
  i wykładnią Europejskiemu Trybunału Sprawiedliwości. Inaczej niż w przypadku prawa wspólnotowego inicjatywa ustawodawcza Komisji Europejskiej jest stosunkowo ograniczona przedmiotowo i może być wykonywana jedynie równolegle z inicjatywą państw członkowskich.

1. Struktura organów działających w III filarze UE.

Wszystkie wymienione polityki szczegółowe Wspólnoty oraz współpraca międzyrządowa w ramach III filaru UE i współdziałanie w ramach systemu Schengen, mają służyć, jako wspomniano wyżej, ustanowieniu i utrzymaniu obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, obejmującego obecnie swym zasięgiem 27 państw członkowskich. Ogólne kierunki polityczne działań w tych kwestiach określa Rada Europejska, natomiast za realizację celów Unii na poziomie europejskim odpowiadają przede wszystkim Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski i Komisja Europejska, choć w ramach III filaru rola Parlamentu sprowadza się do wydawania opinii, otrzymywania informacji, kierowania pytań do Rady i formułowania zaleceń pod jej adresem. W kierowaniu obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości biorą udział również inne instytucje, takie jak:

1. Europol;

2. Eurojust;

3. Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii;

4. Europejskie Centrum Monitoringu Rasizmu i Ksenofobii;

5. Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjna na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich UE.

Praktyczną rolą Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości jest wciąż niewielka z uwagi na małą liczbę spraw, które dotąd do niego wpłynęły w związku z problematyką obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Z biegiem lata rola ta wzrośnie jednak, podobnie jak w przypadku innych dziedzin integracji europejskich.

Traktat amsterdamski, wprowadzając termin „obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości” stworzył jednocześnie podstawy prawne dla przeprowadzenia na poziomie europejskim głębokiej reformy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Traktat ten wszedł w życie 1 maja 1999 roku, przewidując dla instytucji wspólnotowych 5- letni okres przejściowy, w czasie którego miały zostać dokonane najważniejsze zmiany, oznaczające istotny krok w rozwoju europejskiej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych prowadzonych na szczeblu międzynarodowym od połowy lat 70. XX wieku.

1. Europol

Jest europejską instytucją organów ścigania. Ich zadaniem jest uczynienie Europy bezpieczniejszym poprzez wspieranie państw członkowskich Unii Europejskiej w walce z poważną międzynarodową przestępczością i terroryzmem. Na dużą skalę przestępczych i terrorystycznych sieci stanowić znaczące zagrożenie dla bezpieczeństwa.wewnętrznego.UE i dla bezpieczeństwa i utrzymania jej mieszkańców. Największe zagrożenia dla bezpieczeństwa pochodzą z terroryzmem, handlem międzynarodowym narkotyków i prania pieniędzy, oszustw zorganizowanej, fałszowania waluty euro, i przemytu ludzi. Ale nowe zagrożenia są także gromadzenie, w formie cyber-przestępczości, handlu ludźmi i innych współczesnych zagrożeń. To jest wiele miliardów euro biznes, szybkie dostosowanie się do nowych możliwości i odpornymi na tradycyjnych środków egzekwowania prawa.

Agencja wykorzystuje unikalne możliwości informacji i wiedzy specjalistycznej 700 pracowników do identyfikacji i śledzenia najbardziej niebezpiecznych kryminalistów
i terrorystów sieci w Europie. Organy ścigania w UE powoływać się na ten wywiad i usług centrum operacyjne Europolu koordynacji i bezpiecznej sieci informacji, do wykonywania prawie 12 000 dochodzeń transgranicznych każdego roku. Te doprowadziły do ​​zakłóceń wielu sieci przestępczych i terrorystycznych, do aresztowania tysięcy niebezpiecznych przestępców, do zwrotu milionów euro w przestępstwa i do odzyskania od krzywdy setek ofiar, w tym dzieci w celu wykorzystywania seksualnego . Europol działa również jako główny ośrodek wiedzy w kluczowych dziedzinach działalności organów ścigania, jak i Europejskie Centrum ds. strategicznych danych wywiadowczych na temat przestępczości zorganizowanej. Jego ocena zagrożenia przestępczością zorganizowaną jest przełomowym produktem w UE decydentów i szefów policji.

2. Eurojust

Został powołany w wyniku decyzji podjętej przez Radę Europejską z Tampere, która odbyła się w październiku 1999 roku. Rada Europejska odbyła specjalne spotkanie poświęcone tworzeniu obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej, co można osiągnąć, koncentrując się na stworzeniu bardziej jednolitej polityki imigracyjnej i azylowej, opartej na solidarności i na wzmocnienie walki przeciwko przestępczości transgranicznej poprzez konsolidację współpracy między organami. Aby wspomóc walkę z poważną przestępczością zorganizowaną, Rada Europejska w swojej konkluzji 46, zgodzili się, że jednostki (Eurojust) należy utworzyć, składający się z krajowych prokuratorów, sędziów, lub oficerów policji o równych uprawnieniach, indywidualny
z każdego państwa członkowskiego zgodnie do ich własnych systemów prawnych.

W dniu 14 grudnia 2000 r., Tymczasową Jednostkę Współpracy Sądowniczej została założona pod nazwą Pro-Eurojust, działająca od budynku Rady Europejskiej w Brukseli. To był Eurojustu poprzednika, którego celem miało być coś w rodzaju okrągłego stołu prokuratorów ze wszystkich państw członkowskich, w których Eurojust koncepcje będą sprawdzone. Pro-Eurojust rozpoczął pracę 1 marca 2001 r. w ramach szwedzkiej prezydencji w Unii Europejskiej.

W pierwszej połowie 2002 r., podczas hiszpańskiej prezydencji w UE, wiele ważnych ostoi zostały określone: ​​Eurojust Decyzja została opublikowana w dniu 28 lutego, budżet został wydany w maju, i Regulaminu zostały uzgodnione w czerwcu.

3. Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków
   i Narkomanii (EMCDDA).

Jest głównym ośrodkiem informacyjnym w zakresie problemu narkotyków w UE. Zadaniem Centrum jest gromadzenie, analiza i upowszechnianie obiektywnych, rzetelnych
i porównywalnych informacji na temat narkotyków i narkomanii oraz, poprzez te działania, dostarczanie swoim odbiorcom wiarygodnego i udokumentowanego obrazu zjawiska narkomanii na poziomie europejskim. Do odbiorców Centrum należą politycy, którzy posługują się tymi informacjami, aby wesprzeć proces opracowywania spójnych strategii krajowych i wspólnotowych odnośnie do narkotyków i narkomanii. W grupie odbiorców znajdują się również fachowcy i naukowcy pracujący nad zjawiskiem narkomanii oraz, w szerszym zakresie, europejskie media i opinia publiczna.

Jednym z głównych elementów działań Centrum jest podejmowanie starań mających na celu zwiększenie porównywalności informacji o narkotykach i narkomanii w Europie oraz wypracowanie metod i narzędzi koniecznych do osiągnięcia tego celu. W rezultacie dotychczasowych działań państwa mogą obecnie stwierdzić, jak wypadają na tle innych krajów europejskich, oraz przeanalizować wspólne problemy i cele.

Kluczową cechą problemu narkotyków jest jego zmienność, dynamiczna natura. Dlatego głównym zadaniem Centrum jest śledzenie jego rozwoju. Centrum otrzymuje informacje przede wszystkim poprzez „sieć Reitox”, którą tworzą centra monitoringu obecne w każdym z 27 państw członkowskich UE, Norwegii, w krajach kandydujących do UE oraz przy Komisji Europejskiej.

4. Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii (EUMC).

Agencja Unii Europejskiej (UE), której zadaniem jest gromadzenie obiektywnych, rzetelnych i porównywalnych danych oraz prowadzenie badań dotyczących rasizmu, ksenofobii i związanych z nimi zjawiskami w państwach członkowskich UE. Dzięki gromadzeniu i analizowaniu danych EUMC stwarza Unii Europejskiej lepsze warunki do opracowywania polityki i praktyk, podejmowania działań poprzez narodowe i europejskie mechanizmy oraz angażowania odpowiednie zainteresowane strony w zwalczanie rasizmu
w UE. W celu gromadzenia stosownych danych i informacji z całej Unii EUMC stworzyło Sieć Informacji o Rasizmie i Ksenofobii RAXEN, skupiającą organizacje partnerskie ze wszystkich państw członkowskich UE. EUMC ma siedzibę w Wiedniu (Austria). Rada Zarządzająca wyznacza cele i strategie EUMC oraz określa roczny program prac EUMC. Zatwierdza ponadto budżet EUMC, mianuje dyrektora i przyjmuje sprawozdanie roczne.

5. Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej (Frontex)

Zostaje ustanowiona w odpowiedzi na potrzebę poprawienia zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi Unii Europejskiej (UE). Mimo że odpowiedzialność za kontrolę
i ochronę granic zewnętrznych spoczywa na państwach członkowskich, agencja ułatwi zastosowanie istniejących i przyszłych środków UE związanych z zarządzaniem tymi granicami. W tym kontekście „granice zewnętrzne” oznaczają granice lądowe i morskie państw członkowskich, porty lotnicze i morskie, do których stosuje się postanowienia prawa UE w sprawie przekraczania przez osoby granic zewnętrznych.

Zadania agencji

• koordynowanie współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi;

• opracowywanie wspólnego zintegrowanego modelu analizy ryzyka i przygotowywanie ogólnych i szczegółowych ocen ryzyka;

• wspomaganie państw członkowskich w szkoleniach krajowych funkcjonariuszy straży granicznych, w tym w ustanowieniu wspólnych standardów szkoleniowych;

• monitorowanie badań mających znaczenie dla kontroli i ochrony granic zewnętrznych;

• wspomaganie państw członkowskich w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych;

• udzielanie państwom członkowskim niezbędnego wsparcia w organizowaniu wspólnych działań dotyczących powrotów;

• wprowadzać zespoły szybkiej interwencji na granicy do państw członkowskich w sytuacji pilnych i wyjątkowych nacisków wynikających, na przykład, z masowego napływu nielegalnych imigrantów.

Struktura i organizacja agencji

Agencja jest organem UE posiadającym osobowość prawną. Jest niezależna
w zakresie kwestii technicznych, zarządzana i reprezentowana przez dyrektora wykonawczego. Dyrektor wykonawczy, który jest niezależny w wykonywaniu swoich obowiązków, jest powoływany na okres pięciu lat przez zarząd w oparciu o osiągnięcia, udokumentowane umiejętności administracyjne i zarządcze oraz odpowiednie doświadczenie w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi. Dyrektor wykonawczy jest wspomagany przez zastępcę.

Zarząd przyjmuje także sprawozdanie ogólne, program pracy i politykę zatrudnienia agencji oraz ustala jej strukturę organizacyjną. W skład zarządu wchodzi po jednym przedstawicielu każdego państwa członkowskiego oraz dwóch przedstawicieli Komisji. Każde państwo członkowskie wyznacza także zastępcę członka zarządu, natomiast Komisja wyznacza dwóch zastępców. Kadencja członków zarządu trwa cztery lata z możliwością wyznaczenia na kolejną kadencję tylko raz.

Agencja pełni swoje obowiązki od 1 maja 2005 r.

---