Geneza Unii Europejskiej z okresu przed I wojną światową do roku 1992.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego wielokrotnie w historii miały miejsce próby zjednoczenia narodów europejskich. Głównym powodem zjednoczenia była chęć likwidacji granic między małymi państwami oraz skupienie ich do wspólnej obrony przeciwko wielkim mocarstwom.
Zjednoczenie było także aktywne na tle religijnym, kiedy to Kościół katolicki wzywał do jedności państw chrześcijańskich w obronie przeciw muzułmańskiej Turcji.
Jednym z pierwszych udanych europejskich zjednoczeń Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, które w 1378r. obejmowało tereny dzisiejszych Niemiec, Czech, Austrii, Szwajcarii, Beneluksu, Słowenii, części Włoch, Francji, a także Śląsk i Pomorze.
Równolegle do jednoczenia krajów przez władcę Cesarstwa w Europie myślano także nad innymi rozwiązaniami integracji. W 1728roku opat Charles de Saint-Pierre zaproponował utworzenie ligi europejskiej z suwerennych państw, ze wspólnym skarbem, bez granic, związanych unią gospodarczą. Wizję stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy podobnych do Ameryki popierało wielu wpływowych Europejczyków m.in. Tadeusz Kościuszko.
XVIII i XIX wiek to czas kolejnego monarchy europejskiego i jego próba związania państw. Po wielu wiekach funkcjonowania Rzesza Niemiecka 1805 roku wpadła pod panowanie Napoleona i przestała istnieć. Napoleon miał pomysł jak zjednoczyć państwa europejskie pod własnym berłem, ale w efekcie nie udało mu się tego dokonać.
Wszystkie plany zjednoczeniowe jakie istniały pokrzyżował wybuch I wojny światowej, jednak krótko po jej zakończeniu kwestia jedności wróciła do tematu polityki międzynarodowej. Już w 1923 roku książę austriacki założył Ruch Paneuropejski, a w 1926roku w Wiedniu odbył się pierwszy Kongres Paneuropejski. Paneuropa uważana jest za podstawę wszystkich późniejszych wspólnot europejskich.
Na początku lat ’30 XX wieku kwestia jedności Europy znowu została zakłócona tym razem za sprawą czarnego czwartku w Stanach Zjednoczonych, kiedy to miał miejsce krach na giełdzie amerykańskiej, co spowodowało wielki kryzys gospodarczy w Stanach i w Europie. Jednak nie tylko kryzys przeszkadzał w zjednoczeniu, poważnym zagrożeniem stał się rozwój faszyzmu i wybuch II wojny światowej.
W 1940 roku, podbudowane zwycięstwami na frontach hitlerowskie Niemcy planowały własne zjednoczenie Europy pod Pojęciem Tysiącletniej Rzeszy. Minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop zaakceptował utworzenie tej instytucji, która poza brakiem struktur demokratycznych miała przypominać współczesna Unię Europejską. W całej Rzeszy miała obowiązywać wspólna polityka pracy i współpracy gospodarczej, likwidacja granic wewnętrznych, a w Berlinie miałby miejsce centralny bank. W skład wspólnoty miały wchodzić : Niemcy, Włochy, Francja, Dania, Norwegia, Finlandia, Słowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Chorwacja, Serbia, Grecja i Hiszpania. Na szczęście losy II wojny światowej pokrzyżowały imperialne zamiary Hitlera i jego ministrów.
Po roku 1945 idea zjednoczenia miała największe poparcie w historii, gdyż ludzie chcieli zapobiegać wybuchom podobnych wojen na skalę światową. Kwestia ta jednak nie mogła objąć zasięgiem całej europy ze względów politycznych. Kraje pod wpływami komunizmu i Związku Radzieckiego nie były suwerenne i nie mogły rozwijać własnej demokracji, a idea integracji opierała się właśnie na demokratycznych rządach. Skupiono się więc wyłącznie na Europie Zachodniej.
Po wygłoszeniu mowy przez Churchilla w 1946r, Józef Retinger i Duncan Sandys, zorganizowali zjazd przedstawicieli państw europejskich, który nazwano Kongresem Haskim. Podczas kongresu utworzono Radę Europy i przyjęto trzy zasadnicze rezolucje: kulturalną, polityczną i ekonomiczno-społeczną. Rezolucja kulturalna podkreśliła wspólne dziedzictwo europejskiej cywilizacji oraz potrzebę wspólnych dążeń do zagwarantowania praw człowieka. Rezolucja polityczna zakładała utworzenie unii politycznej, powołanie Zgromadzenia Europejskiego, przyjęcie Karty Praw Człowieka oraz powołanie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W rezolucji ekonomiczno-społecznej zaproszono wszystkie rządy do tworzenia jedności ekonomicznej kontynentu, likwidowania barier handlowych, taryf celnych i podnoszenia poziomu życia. W późniejszym terminie zakładano swobodny przepływ kapitału, unifikację waluty oraz pełną unię celną.
Punktem przełomowym w kwestii integracji było podpisanie 25 marca 1957roku Traktatu Rzymskiego, na mocy którego utworzono później trzy wspólnoty europejskie:
Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS)
Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euroatom)
Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)
Europejska Wspólnota Węgla i Stali została powołana prze sześć państw założycielskich: Belgię, Holandię, Luksemburg, RFN, Francję i Włochy. Jej celem było zapobieganie wojnie gospodarczej na tle produkcji węgla, stali i żelaza poprzez utworzenie wspólnej puli produkcji. Do uczestnictwa we wspólnocie zaproszeni zostali Brytyjczycy, którzy jednak odmówili. W ślady EWWiS poszła próba utworzenia wspólnoty obronnej i politycznej mającej na celu utworzenie wspólnej armii, na co nie zgodziła się Francja.
Europejska Wspólnota Energii Atomowej została założona przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN, Włochy. Celami tej wspólnoty były:
pokojowa współpraca w dziedzinie rozwoju technologii jądrowych,
tworzenie i szybki rozwój przemysłu nuklearnego,
przyczynianie się do poprawy standardów życia w państwach członkowskich poprzez swobodny rozwój technik,
przepływ specjalistów,
zabezpieczenie transportu,
rozwój badań,
ustalanie jednolitych standardów i norm bezpieczeństwa ochrony radiologicznej.
Europejska Wspólnota Gospodarcza powołana przez sześć państw założycielskich, organizacja ta przyczyniała Się do rozwoju ekonomicznego państw członkowskich oraz zacieśnienia współpracy między nimi.
Pełne połączenie instytucjonalne między tymi trzema wspólnotami nastąpiło w 1967 roku, kiedy wszedł w życie Traktat Fuzyjny, przez co możliwe było systematyczne rozszerzanie wspólnoty.
Historia rozszerzeń europejskiej wspólnoty do roku 1992 miała 4 etapy:
Pierwsze rozszerzenie północne 1973r- przystąpienie części krajów należących Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu- Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii, za wyjątkiem Norwegi której obywatele nie wyrazili chęci oraz Austrii, Szwecji i Finlandii, które nie kandydowały
Pierwsze rozszerzenie południowe 1981r- przystąpienie Grecji, która nie miała granicy z innymi państwami EWG
Rozszerzenie śródziemnomorskie 1986r. – przystąpienie słabej gospodarczo Hiszpanii i Portugalii
Pierwsze rozszerzenie centralne 3 października 1990 – zjednoczenie Niemiec – przystąpienie NRD
Ważniejsze daty:
7-10 maja 1948 – Kongres Haski
5 maja 1949 – utworzenie Rady Europy
18 kwietnia 1951 – Traktat Paryski, podstawa do utworzenia EWWiS
1-3 czerwca 1955 – powołanie Euroatomu na Konferencji messyńskiej
1 stycznia 1958 – założenie EWWiW oraz EWG
8 kwietnia 1965 – ustanowienie Traktatu fuzyjnego (w życie wszedł 3 lata później)
1 stycznia 1973 – przystąpienie Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii
1 stycznia 1981 – przystąpienie Grecji
1 stycznia 1983 – przystąpienie Hiszpanii i Portugalii
3 październik 1990 – zjednoczenie Niemiec