I. MORALNOŚĆ A ETYKA

Moralność jest to ogół respektowanych w danej zbiorowości ludzkiej przekonań, które określonym działaniom obyczajowym nadają nadrzędną kwalifikację typu dobro i zło. Moralność pojawia się zawsze w kontekście dokonywania oceny. Moralność jest zmienna.

Etyka - nauka, której przedmiotem badań jest moralność. Moralność zakłada, że ludzie dokonują wyborów. Aby oceniać czyn człowieka pod względem moralnym musi on być wykonywany przez osobę całkowicie wolną.

Wolność - brak przymusu zewnętrznego i wewnętrznego oraz możliwość działania w ramach posiadanych ograniczeń.

Zawsze oceniamy czyn, a nie człowieka.

ETYKA BIZNESU

Etyka ogólna składa się z 3 dyscyplin naukowych:

1) Etyka opisowa - bada i opisuje systemy etyczne, powstałe historycznie.

2) Etyka normatywna - tworzenie norm i zasad moralnych, które ich twórcom wydają się dobre

3) Mataetyka - bada logikę języka etyki.

W ramach Etyki ogólnej wyodrębnia się Etyki specjalne, wśród których jest Etyka biznesu.

3 poziomy zagadnień Etyki biznesu:

1) poziom etyki systemu - bada elastyczność całych systemów gospodarczych,

2) poziom etyki firmy - bada relacje przedsiębiorstwa z interesariuszami

3) poziom etyki osoby - bada relacje i konflikty ról osób działających na rynku.

Poziom etyki firmy - Interesariusze są to wszystkie podmioty, które w jakikolwiek sposób odczuwają funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Dzielą się na interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych. Do wewnętrznych zaliczamy: pracowników, właścicieli, zarząd firmy. Do zewnętrznych zaliczamy: klientów, kontrahentów, konkurentów, społeczeństwo lokalne, samorządy lokalne, środowisko naturalne.

SYSTEMY ETYCZNE

System etyczny - jest to uporządkowany zbiór norm i zasad moralnych umożliwiający dokonanie oceny danego czynu.

KLASYFIKACJA PODZIAŁU SYSTEMÓW ETYCZNYCH:

1. ze względu na źródło norm moralnych:

a. autonomiczne - źródło norm moralnych znajduje się w człowieku

b. heteronomiczne - źródłem jest Bóg, autorytet, absolut

2. ze względu na motywy podejmowania decyzji:

a. konsekwencjalistyczne - badają słuszność lub niesłuszność danego czynu, analizując jego skutki

Etyki konsekwencjalistyczne ze względu na ilość interesariuszy branych pod uwagę dzielą się na:

a. systemy ograniczone,

b. systemy uniwersalne.

Przy największym ograniczeniu liczby interesariuszy, w stosunku do których badane są skutki czynu powstaje egoizm.

Jeżeli rozszerzymy ilość podmiotów w stosunku do których badamy konsekwencje, to możemy uzyskać:

a. konsekwencjalizm rodzinny,

b. konsekwencjalizm grupowy,

c. formizm.

Jeżeli będziemy analizować konsekwencje dla wszystkich możliwych podmiotów, to uzyskamy konsekwencjalizm uniwersalny, czyli utylitaryzm.

b. deontologiczne - badają moralność lub niemoralność danego czynu, analizując intencje jego wykonania

Systemy deontologiczne dzielą się na:

a. mieszane - zaliczamy system Davida Rosa

b. czyste - system Immanuela Kanta, etykę odpowiedzialności Romana Ingardena, etykę praw człowieka, etyki chrześcijańskie, a wśród nich personalizm katolicki i etyki protestanckie.

Egoizm filozoficzny - motor napędzający gospodarkę (dobry).

Egoizm psychologiczny -jako postawa (zły).

II. POZIOMY ROZWOJU MORALNEGO LAWRANCA KOHLBERGA

Cały rozwój moralny człowieka Kolberg podzielił na trzy poziomy:

a. najniższy - prekonwencjonalny: 1) posłuszeństwo i kara, 2) indywidualność i wzajemność

b. poziom konwencjonalny: 1) konformizm grupowy, 2) prawo i porządek

c. poziom postkonwencjonalny: 1) kontrakt społeczny, 2) zasady uniwersalne

najniższy — prekonwencjonalny na:

1. posłuszeństwo i kara - człowiek nie ma własnej refleksji moralnej, ale działa pod

wpływem autorytetu lub w obawie przed karą (bezpośrednią);

2. indywidualność i wzajemność - człowiek nie ma własnej refleksji moralnej, ale czyni to co dało bezpośrednią korzyść (dzieci)

poziom konwencjonalny

1. konformizm grupowy - człowiek nie ma własnej refleksji moralnej, ale za moralne uznaje to czego oczekuje grupa;

2. prawo i porządek - człowiek utożsamia moralność z dobrym wykonywaniem roli społecznej, przejście od ja do my

poziom postkonwencjonalny

1. kontrakt społeczny - pojawia się własna refleksja moralna, człowiek uważa, że społeczeństwo jest wynikiem umowy społecznej. Ponieważ jest on członkiem społeczeństwa, jego indywidualne decyzje muszą być skorelowane z interesami całości, dlatego jest utylitarystą.

2. zasady uniwersalne - człowiek poszukuje uniwersalnych powszechnie obowiązujących norm i zasad moralnych, które będzie stosował nawet wbrew opinii ogółu.

III. SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW

A.Carnegie, M.Fridmanna, „Our Credo” Johnson&Johnson

Twórcą koncepcji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw był Andrew Carnegie,

ANDREW CARNEGIE napisał książkę „Ewangelia bogactwa", w której przedstawił dwie fundamentalne zasady, na których powinna opierać się odpowiedzialność korporacji. Zasady te wyprowadził z biblii:

1. to zasada miłosierdzia, która zakłada, że szczęśliwsi (bogatsi) członkowie społeczeństwa są zobowiązani do wspomagania tych, którym jest ciężej w życiu;

2. to zasada włodarstwa, która zakłada, że przedsiębiorstwa oraz wszelkie dobra zostały złożone w ręce właścicieli w ramach powiernictwa, czyli są oni włodarzami (gospodarzami) tego majątku i muszą nim zarządzać w interesie całego społeczeństwa.

Przyjęte zasady skłaniały korporacje do podejmowania inwestycji na rzecz całego społeczeństwa np. budowanie teatrów, oper, szpitali, domów pomocy społecznej. W latach 50 - 60 XX wieku koncepcja ta była powszechnie uznana i obowiązująca.

Przykład

FORD PINTO - zastosowanie testu utylitarystycznego, złamanie podstawowych praw człowieka, kompromitacja przedsiębiorstwa jako firmy odpowiedzialnej społecznie.

MILTON FRIDMANN postawił tezę, iż przedsiębiorstwa nie powinny ponosić żadnej odpowiedzialności wobec społeczeństwa albowiem ich jedynym celem ma być maksymalizacja zysku osiąganego przy poszanowaniu obowiązującego prawa. Tezę tę FrIdmanN oparł na teorii agencji.

TEORIA AGENCJI zakłada, że wszelkie relacje między ludźmi można podzielić na relacje między agentem, a pryncypałem.

Agent to osoba, która wykonuje zadania na rzecz pryncypała. Powinna zatem być w stosunku do niego lojalna,

Pryncypał zleca agentowi zadanie i płaci muza nie, musi mu więc ufać.

Problem agencyjny polega na tym, że pryncypał nie ma możliwości kontrolowania agenta, bo:

- może się nie znać na wykonywanych przez agenta czynnościach np. klient i mechanik samochodowy;

- może nie być w tym samym miejscu co agent;

- może nie być w stanie kontrolować agenta

Firma Johnson & Johnson

W 1943 r. firma Johnson & Johnson jako pierwsza firma na świecie wprowadziła własny kodeks etyczny. W kodeksie tym przyjęła odpowiedzialność wobec następujących grup interesariuszy:

a. konsumentów

b. pracowników

c. społeczności lokalnej

d. właścicieli.

Nie podjęto odpowiedzialności wobec konkurencji i środowiska naturalnego^ Realizując przyjęty kodeks etyczny firma Johnson & Johnson we wszystkich filiach, które prowadzi, stara się przekazywać części swojego zysku na rozwój środowiska naturalnego i społeczności lokalnej.

V. ANALIZA SYSTEMÓW ETYCZNYCH

SYSTEMY KONSEKWENCJALISTYCZNE (UTYLITARNE)

Utylitaryzm jest formą konsekwencjalizmu nieograniczonego. Twórcami utylitaryzmu są Jeremy Bentham i John Stuart Mili. W XIX wieku posłużyli się oni teorią użyteczności, która mówi, że działanie jest słuszne wtedy, jeżeli przynosi jak najwięcej korzyści, jak największej liczbie ludzi. Problemem stało się zinterpretowanie co jest korzyścią dla człowieka. Dlatego też historycznie powstały 3 wersje utylitaryzmu:

1. hedonistyczny - to taki, gdzie korzyść utożsamiana jest z przyjemnością.

2. eudajmonistyczny - utożsamia korzyść ze szczęściem.

3. idealny - zakłada, że korzyścią jest dążenie do pewnych idealnych wartości (prawda, wiedza)

Utylitaryzm idealny

Współczesny utylitaryzm nosi nazwę utylitaryzmu etycznego i jest miarą ważenia dobrych i złych konsekwencji wszelkiego rodzaju, bezpośrednich i pośrednich dla wszystkich interesariuszy (podmiotów), które mogą je odczuwać. Ze względu na metodę badawczą utylitaryzm może odnosić się do reguł lub do czynów.

Utylitaryzm reguł oznacza, że badane są klasyfikacje czynów, czyli grupy czynów (np. morderstwo, kradzież, łapówka).

Utylitaryzm czynów to badanie konkretnego czynu (konkretne morderstwo). Każdy system etyczny jako uporządkowany zbiór norm i zasad etycznych posiada procedurę pozwalającą na dokonanie oceny czynu.

PRZKŁAD: ANALIZA PRZYPADKU KORUPCJI

Właściciel przedsiębiorstwa zajmującego się cateringiem stwierdza, że stan finansowy jego firmy jest krytyczny. Jeżeli w ciągu najbliższych tygodni nie znajdzie dodatkowego poważnego odbiorcy, będzie musiał zwolnić 30 oracowników i zawiesić działanie firmy. Posiada on zadłużenie wobec dostawców, ale nie wobec urzędów publicznych. W pobliskim szpitalu ogłoszony jest przetarg na dostawę żywności. Właściciel zdaje sobie sprawę, że uzyskanie tego zlecenia uratowałoby jego i jego pracowników. Wiedząc, że konkurencja jest bardzo silna i że jego oferta nie może przebić ofert konkurencji, wręcza łapówkę jednemu z członków komisji. Szpital płaci.

Oceń ten czyn w świetle utylitaryzmu. Zidentyfikuj interesariuszy.

INTERESARIUSZE:

Właściciel, pracownicy, rodzina właściciela, rodziny pracowników, klienci firmy, dostawcy firmy, rodziny dostawców, łapówkarz, rodzina łapówkarza, szpital (instytucja), dyrekcja szpitala, pracownicy szpitala, pozostali członkowie komisji, konkurencja, rodziny konkurencji, pracownicy konkurencji, rodziny pracowników konkurencji, urząd skarbowy, ZUS, prokuratura, policja, pracownicy więzienia, komornik, podatnicy ...

INTERESARTUSZ	KONSEKWENCJE POZYTYWNE	KONSEKWENCJE NEGATYWNE
właściciel	Firma dalej istnieje i przynosi dochody,	Firma upada, w przypadku wpadki - więzienie

ZARZUTY WOBEC UTYLITARYZMU:

1. nie znamy pełnych rezultatów każdego działania,

2. nie można ustalić horyzontu czasowego, w którym są oceniane skutki działań,

3. nie można uznać równocenności skutków danego działania dla różnych ludzi,

4. możliwość dowolnego zróżnicowania korzyści dla poszczególnych osób.

VI. ZASTOSOWANIE ETYKI KANTA I ROSSA.

SYSTEMY DEONTOLOGICZNE

Immanuel Kant

Bada się w nich intencje podmiotu działającego. Jednym z najważniejszych systemów deontologicznych jest system etyczny Immanuela Kanta.

Jest to system autonomiczny, co oznacza, że źródłem norm moralnych jest sam człowiek, a w przypadku Kanta ludzki rozum.

Kant uważał, że odnoszenie się do skutków działań jest niegodne istoty ludzkiej, która powinna badać motywy swojego działania. Zastanawiał się nad problemem: co jest istotą moralności i stwierdził, że tą istotą jest właśnie motyw, dla którego podejmujemy działania.

Człowiek wolny, świadomy i rozumny może podejmować działania z dwóch powodów:

1. z tzw. skłonności,

2. z obowiązku.

Działanie ze skłonności - oznacza uleganie namiętnościom, pragnieniom, chęciom, uczuciom.

Działanie z obowiązku to działanie pod wpływem obiektywnie istniejącego zobowiązania. Według Kanta człowiek powinien wyzbyć się wszelkich pragnień i namiętności i działać jedynie z obowiązku, bo tylko takie działanie jest moralne. Dlatego etyka Kanta nazywana jest etyką obowiązku.

Jeżeli moralne jest postępowanie tylko z obowiązku, to należy sobie zadać pytanie co jest obowiązkiem człowieka. Kant chciał stworzyć uniwersalne, powszechnie obowiązujące prawo, które w każdej sytuacji określałoby do czego człowiek jest zobowiązany.

Prawo to sformułował w postaci trzech zdań zwanych imperatywami kategorycznymi.

I imperatyw kategoryczny

Nie powinienem nigdy inaczej postępować, jak tylko tak, żebym mógł także chcieć, aby maksyma moja (zasada) stała się powszechnym prawem

(czyn jest moralny wtedy, gdy chcielibyśmy, aby wszyscy go popełniali, czyli by był powszechnym prawem).

II imperatyw kategoryczny

Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jako też w osobie każdego innego, używał zawsze zarazem jako celu, nigdy jako środka

(oznacza to, że działanie jest moralne jeżeli traktuje człowieka podmiotowo, a nie instrumentalnie).

III imperatyw kategoryczny

Nie wykonuj żadnego czynu według innej maksymy, jak tylko takiej, z którą się zgadza to, że ona jest powszechnym prawem

(oznacza to, że działanie jest moralne wtedy, gdy zgadza się z rozumną interpretacją całego społeczeństwa).

ETYKA KANTA - DZIAŁANIE JEST MORALNE, JEŻELI

1. jest uniwersalne i zgodne z innymi działaniami,

2. respektuje istotę rozumną jako cel wszelkich działań,

3. respektuje autonomię rozumnej istoty,

ALGORYTM OCENY MORALNEJ KANTA:

1. Sprawdź, czy norma moralna w wersji uniwersalnej jest wewnętrznie zgodna tj. czy powszechnie stosowana, nie powoduje swojego zaprzeczenia,

2. sprawdź, czy normy moralne nie dopuszczają do instrumentalnego traktowania ludzi,

3. sprawdź, czy norma moralna może zostać zaakceptowana przez wszystkich członków społeczności.

Etyka Kanta wyznaczając obowiązki nie daje odpowiedzi na pytanie w jaki sposób je zhierarchizować. Oznacza to, że w przypadku konfliktu obowiązków nie ma możliwości dokonania wyboru np. obowiązek mówienia prawdy i dochowania tajemnicy, obowiązek opieki nad dzieckiem i obowiązek pójścia do pracy.

Dawid Ross

Zarzut ten stał się inspiracją do powstania Etyki obowiązków prima facie.

Twórcą tej etyki jest Wiliam Dawid Ross (XX wieczny etyk), który skrytykował zarówno utylitaryzm jak i etykę Kanta. Doszedł on do wniosku, że ludzie nie podejmują decyzji analizując przyszłe korzyści, lecz wspominając na zobowiązania, które zaciągnęli w przeszłości Ponadto w przypadku zderzenia obowiązków dokonują oni wyboru zgodnie z własnym sumieniem.

Odmienność etyki obowiązków prima facie Rossa polega na tym, że:

1. nie zakłada, iż pewne zasady moralne są ważniejsze od innych,

2. nie sugeruje, aby faktycznie proponowane zasady były ze sobą spójne,

3. zakłada, że w etyce wszystko jest w pewnym nieładzie.

To, co wybiorę zależy od sytuacji, nie jest zawsze takie samo. Obowiązkami prima facie objęte są np. obowiązki lekarza.

Obowiązki prima facie - obowiązek posiadający pewne właściwości (np. przysługa), które przemawiają za wykonaniem go, podczas, gdy inne właściwości przemawiają za wykonaniem. Dokonujemy wyboru na podstawie własnego osądu.

Obowiązki właściwe - wziąwszy pod uwagę wszystkie okoliczności powinniśmy czyn wykonać. Nigdy nie mamy pewności jakie są nasze obowiązki właściwe. Ze zmienności obowiązków prima facie wynika, iż nie istnieją bezwzględne zasady moralne lecz wartości moralne, które należy brać pod uwagę podejmując decyzje.

VII. ETYKA PRAW CZŁOWIEKA (etyka odkrywana jest na nowo - nie ma ciągłości)

Etyka praw człowieka swoje źródła pochodzenia wiąże z dwoma ogniskami kulturowymi:

1. z religią judeochrześcijańską,

2. z filozofią grecką.

Ad. 1

Pierwsze wzmianki o prawach człowieka znajdziemy w Biblii w Księdze Rodzaju (Kain zabił Abla) - człowiek ma bezwzględne prawo do życia.

W ujęciu judeochrześcijańskim człowiek jest istotą transcendentalną, czyli przekraczającą samą siebie i jej prawa wynikają z prawa naturalnego - prawa bożego, które jest zapisane w sumieniu każdego człowieka. Koncepcja prawa naturalnego w odniesieniu do zagadnień grzechu pierworodnego, duszy itd. były kontynuowane przez myślicieli chrześcijańskich.

Ad.2

Polegał na tym, że filozofowie greccy podróżujący pomiędzy miastami zadawali pytania dlaczego w jednych państwach jest coś dozwolone, a w innych zabronione. Czy istnieje prawo obowiązujące wszystkich wolnych obywateli (tylko Greków, tylko mężczyzn - patrz Antygona).

Prawo naturalne - starożytna koncepcja określająca obiektywny porządek moralny istniejący we wszechświecie. Wyznacza on granice władzy rządzących.

II etapem rozwoju praw człowieka był wiek XVII. Głównym myślicielem był John Locke, który sformułował 3 podstawowe prawa człowieka:

1. prawo do życia,

2. prawo do wolności,

3. prawo do własności.

Prawa te zostały następnie wykorzystane podczas rewolucji francuskiej i mimo iż mają pochodzenie religijne, zostały włączone w system umowy społecznej.

Po raz pierwszy prawa człowieka zostały zapisane w dokumentach państwowych w:

1. deklaracji praw człowieka i obywatela rewolucji francuskiej,

2. w deklaracji niepodległości USA (+prawo do szczęścia).

III etap rozwoju praw człowieka to okres po II wojnie światowej. Okrucieństwo wojenne było tak ogromne, że postanowiono porządek powojenny oprzeć o system prawny powiązany z etyką.

ROZWÓJ ETYKI PRAW CZŁOWIEKA PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

Art.l

„Wszystkie istoty ludzkie rodzą się wolne i równe w godności i prawach. Są one obdarzone

rozumem i sumieniem oraz powinny postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu

braterstwa"

Etyka praw (źródła: chrześcijaństwo i liberalizm).

Algorytm moralności czynu:

1. należy zbadać i ustalić naturę zjawiska gospodarczego, rozważanego jako działanie człowieka,

2. należy ustalić rodzaj zaangażowania człowieka w danej działalności, jego intencje i motywy,

3. należy zbadać skutki działania człowieka, dotyczące innych ludzi, zarówno bezpośrednie jak i pośrednie,

4. należy ustalić relację celów, intencji i motywów człowieka do skutków jego działalności,

5. należy ustalić stopień zgodności działań gospodarczych człowieka od strony celów i skutków z ostatecznym celem człowieka, odniesionym do godności osoby ludzkiej.

KONFLIKTY ETYCZNE

Przykład: Promocja Nestle - Naruszenie praw człowieka

Do powstania konfliktu moralnego konieczne jest zaistnienie specyficznej pułapki sytuacyjnej, która polega na postawieniu podmiotu przed przymusem wyboru, oferując mu jednocześnie sprzeczne lub niemożliwe do realizacji działanie.

Przyczyny powstawania konfliktów:

1. szczególna konstrukcja sytuacji która wymusza wykonanie aktów zawierających w sobie wewnętrzne zło co pozostaje w jawnej niezgodzie z zasadniczym dla moralności nakazem spełniania dobra i unikania zła.

Przykład

Podczas II Wojny Światowej kobieta z 2 bliźniąt trafia do obozu, esesman mówi jej że może przeżyć tylko ona i jedno jej dziecko, zmusza ja do dokonania wyboru które z dzieci ma żyć , a które ma umrzeć. Cokolwiek zrobi, będzie źle.

- kiedy pryncypał każe zrobić nam coś co jest niezgodne z prawem; jeśli to zrobimy wejdziemy w konflikt z prawem, jeśli nie , szef nas zwolni z pracy.

2. efekt niemożliwego równoczesnego urzeczywistnienia niektórych wykluczających się wartości lub pochodnych im powinności, nakazów, zakazów moralnych

Przykład:

moralność nakazuje postępować wg ogólnie przyjętych zasad, ale co wybrać pójście do pracy wypełniać obowiązki służbowe czy zostać z chorym dzieckiem w domu?

3. rezultat niepodzielnego charakteru pewnych wartości

Przykład: jeden respirator- dwoje pacjentów, którzy go potrzebują; którego pacjenta wybrać?

Konflikty rozwiązuje się za pomocą 3 zasad:

1. zasada prymatu osoby ludzkiej

( odwołanie się do etyki deontologicznej np. Kanta i założenie, że człowiek jest wartością najwyższą; zysk w firmie nie powinien być ważniejszy od czynnika ludzkiego) przykład: Czy można wykorzystywać dzieci do pracy w krajach III świata

2. zasada większego bezpieczeństwa

( należy powstrzymywać się od wszelkich działań, które niosą za sobą niebezpieczeństwo powstania nadużycia moralnego czyli zła moralnego

3. zasada podwójnego skutku ( zasada wzięta z personalizmu katolickiego)

przykład:

Firma istnieje po to by generować zyski, by zatrudniać ludzi, by płacić podatki, by coś wytwarzać; w procesie realizacji swojej misji wytwarza wartości drugorzędne np. śmieci.

Pytanie, czy mam zawsze mówić prawdę?

W przypadku lekarza, powinien on kierować się prawdą, lecz jeśli będzie to działać na szkodę pacjenta ma prawo, a nawet zalecenie , by to ukryć ( np. w przypadku kogoś chorego na nieuleczalną chorobę)

Dot. Zasady podwójnego skutku

Uznanie moralności czynu:

1. cel działalności jest dobry lub słuszny a skutek uczyniony jest „ praeter intentionem" (tzn. wbrew intencji)

2. działalność prowadząca do danego celu jest dobra w cały swoim przebiegu

3. negatywne skutki uboczne są rzeczywiście uboczne i wyjątkowe

4. powód działania, w którego toku przewiduje się negatywne skutki uboczne, jest dostatecznie doniosły ( „ratio proportionale gravis")

VIII. KONFLIKTY MORALNE W DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

PRODUCENT - KONSUMENT (PRZEDSIĘBIORSTWO A KONSUMENT)

Podstawą konfliktów pomiędzy przedsiębiorstwem a konsumentem jest konieczność zawarcia transakcji. Przedsiębiorstwo w celu zawarcia kontaktu powinno przekazać klientom informacje dot. Przedmiotu umowy.

Pomiędzy konsumentem a przedsiębiorstwem zawierana jest transakcja kupna - sprzedaży. Aby uznać ją za uczciwą powinna ona opierać się na symetrii informacji. Oznacza to, że konsumenci powinni posiadać ten sam zakres wiedzy i informacji jak producenci. Jednak przekazywanie takiej wiedzy staje się konfliktem moralnym dla przedsiębiorstwa albowiem zmierzając do zawarcia uczciwej transakcji firma:

- może zmniejszyć swoją rentowność - może zmniejszyć swoją konkurencyjność

- może działać na szkodę tych konsumentów, którzy wcześniej nabyli dane dobro

Zatem zamiast symetrii informacji pomiędzy klientem a producentem występuje asymetria informacji. Może ona posiadać 3 źródła:

1. kłamstwo- świadome , celowe wprowadzanie konsumentów w błąd (przykład: czy te jabłka są słodkie?? A jakie maja być?? Tak oczywiście są słodkie)

2. zatajenie - zaszyfrowanie, zakodowanie informacji (przykład: podaje się w reklamach takie sformułowania jak: zielone granulki w paście do zębów; aktywny tlen w kremach pielęgnacyjnych; a tak naprawdę nikt nie wie o co chodzi)

3. półprawda - niecała prawda ( przykład w reklamach: produkt badany dermatologicznie- ale nie

wiadomo przez kogo, gdzie i na jakiej próbie; 90% konsumentów po użyciu tego szamponu zauważyło znaczną poprawę.....- nie wiemy ile osób uczestniczyło w badaniu, może 2 a może 20).

Możliwe sytuacje rynkowe z tego wynikające

1. nieświadome przemilczenie właściwości produktu - jeśli uświadomi się producenta o potrzebie informowania o jakiejś cesze, będzie to robił, będzie czynił dobro. (bardzo korzystna sytuacja)

2. ukrycie informacji - sytuacja dopuszczalna na rynku konkurencyjnym ( przykład: gdyby powiedzieć ludziom co wchodzi w skład coca-coli, sprzedaż spadłaby, ludzie zaczęliby ją „ produkować w garażach na własny użytek, konkurencja poznałaby recepturę)

3. ukryte akcje - działanie na szkodę, niekorzyść konsumenta ( kłamstwo) . .

Rozwiązanie konfliktu między obowiązkiem informacji dla klienta a tajemnica firmy:

1. firma ma obowiązek informować o potencjalnej szkodliwości produktu dla zdrowia i życia klienta oraz o ryzyku handlowym i finansowym.

2. forma informacji nie może polegać na częściowych zatajeniach i półprawdach sprawiających wrażenie prawdy, a wprowadzających w błąd klientów.

3. częściowe lub całkowite zatajenie powinno być wyjaśnione klientom.

KONKURENCJA

(Ujęcie konsekwej icjalne) WALKA

- Przeciwnicy się nienawidzą (wojna) np.. 2 mafie

- przeciwnicy nic do siebie złego nie czują, blokowanie wejścia do branży, wykupywanie surowców, umowa, że coś dostarczasz tylko mojej firmie nie innej

(ujęcie de on to logiczne) GRA

Zakłada się, że konkurencja opiera się o pewne zasady i reguły, których podmioty muszą przestrzegać

dotyczy GRY

Zasady konkurencji w świetle etyki:

1. zasada inicjatywy niezależnej

Przedsiębiorstwa niezależnie od siebie starają się zaoferować najkorzystniejszy produkt konsumentowi. Idealnym przykładem ZIN jest przetarg - ujęcie Kaniowskie

2. zasada działań konstruktywnych.

Przedsiębiorstwo nastawione jest na działanie kreatywne, innowacyjne a nie na podrabianie produktów konkurentów, czy niszczenie konkurencji.

3. zasada formalnej równości.

Każdy z przedsiębiorców ma inne czynniki produkcji ( maszyny, ludzi, produkty), ale wszyscy biegniemy po to by generować zysk ( zysk jest tą formalną równością)

Złamanie zasady będzie polegało na tym, że nie będzie się dążyć do zysku lecz do „wykoszenia'' konkurenta np. przez ceny dumpingowe.

4. zasada poszanowania podmiotów zewnętrznych

- czyli uznania godności i praw klientów, konkurentów itp. ( zakaz dyskryminacji).

5. zasada poszanowania reguł ( zwyczaj, moralność, prawo).

Niepożądane formy konkurowania.

1. naruszenie praw własności - kradzież, zabór mienia, kradzież intelektualna.

2. działanie wprowadzające w błąd mogące narazić konkurentów na utratę dobrej opinii wśród klientów ( plotka, omówienie).

3. działania wprowadzające w błąd klientów co do tożsamości przedsiębiorstwa lub produktu ( podszywanie się firmy pod inną lub tworzenie produktów o bardzo podobnej nazwie np. Panasonics, Adidos, firma szyjące ten sam krój spodni co Levis-pracownik kupował jeden z nowych modeli, krawcowe rozkrawały spodnie, uczyły się skrawać takie same i zaczęli szyć dokładnie takie fasony).

4. działania wprowadzające w błąd klientów co do składu produktu, jego jakości i ryzyka używania.

5. przekazywanie , ujawnianie łub wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w celu zaszkodzenia konkurencji ( np. podkupywanie pracowników).

6. nakłanianie pracowników firmy lub klientów do działania na niekorzyść tych firm (sabotaż)

7. utrudnianie dostępu do rynku:

a. stosowanie przymusu, siły- najbardziej prymitywne

b. wzywanie do bojkotu

c. wykupywanie surowców ( z intencją)

d. złamanie zasad rynku przez rozdawnictwo

Przykład:

Doskonałym przykładem jest firma NESTLE, która w latach 70-tych była jedną z 3 firm na świecie produkujących mleko w proszku dla niemowląt. Chcąc stać się liderem zrobiła badania, gdzie rodzi się najwięcej dzieci. Wyniki badań potwierdziły, że najwięcej noworodków jest w krajach III świata, więc Nestle postanowiło przeprowadzić tam kampanię reklamową, promocyjną swojego produktu- mleka w proszku. Promocja polegała na rozdawnictwie mleka i namawianiu że warto przejść z tradycyjnej met. Karmienia na karmienie mlekiem w proszku. Murzynki połknęły haczyk. Akcja trwała jakiś czas, poczym firma przestała rozdawać mleko, czekając na zwiększony popyt na swój produkt. Oczekiwano wysokiej wartości sprzedaży.

Niestety nie wzięto pod uwagę, że koszt wykarmienia jednego niemowlęcia pochłania

75% miesięcznego budżetu rodziny. Mamy nie kupowały mleka, za to rozcieńczały go z wodą lub „przechowywały na później" aby nie zjedzone się nie zmarnowało.

Skutki tej akcji były zastraszające, matki straciły naturalny pokarm, kilkanaście tysięcy niemowląt umarło z głodu. Firmę Nestle okrzyknięto „ mordercą niemowląt".

ONZ namawiała klientów do bojkotu tej firmy, udało im się. Przez & lat Nestle było bojkotowane, klienci nie kupowali produktów tej firmy.

8. reklama uchybiająca godności człowieka, wprowadzające w błąd lub nierzeczowe.

REKLAMA

Jest formą konkurencji, reklama dźwignią handlu. Z punktu widzenia etyki reklama powinna być zakazana.

Zarzuty przeciwko dopuszczalności reklamy:

1. nakłania do nabywania określonych towarów zagrażając suwerenności konsumentów, umniejszając ich prawo do suwerennego wyboru

2. upowszechnia złe gusty i zagraża wrażliwości człowieka

3. kreuje fałszywe potrzeby i nakłania konsumentów do nabywania dóbr, których nie potrzebują.

KATEGORIE REKLAMYW ETYCE

BIAŁA SZARA CZARNA

1. Biała- nie odbiera klientów konkurencji ( monopoliści)

Swego czasu na rynku pojawiła się reklama: wash&go —szampon z odżywką ( wtedy nie wiedziano co to odżywka), a to był jedyny taki szampon na rynku polskim., tak samo podpaski ze skrzydełkami których alternatywą była zwykła wata.

2. szara- którą używamy wszyscy, która jest dopuszczalna pod pewnymi warunkami.

3. czarna- której celem jest zniszczenie konkurencji ( reklama zrobiona przez firmę produkującą płyny do naczyń, w reklamie pokazano gospodynie myjącą naczynia płynem LUDWIK która nie mogła poradzić sobie z jakimiś zabrudzeniami, zdenerwowana wyrzuca LUDWIKA do śmieci, koniec reklamy.

Najważniejszą cechą reklamy z punktu widzenia etyki jest rzetelność informacji!

Nadużycia etyczne w reklamie:

1. wprowadzanie w błąd ( kredyt 0%, 3x 0%, rata już od.......)

2. udawanie neutralnej informacji ( niezależne instytuty podają.....; pani profesor X

twierdzi.......; 99% Polaków używa........lub też pokazywanie „odwiedzin"

przedstawicieli firm u ludzi w domach, np. przychodzi facet z proszkiem do prania do" wybranej losowo" pni domu i pierze skarpetki jej syna i pokazuje ze sa bielsze niż śnieg

3. rekomendacje- wykorzystywanie wizerunku gwiazd- sławnych ludzi do reklamy produktu..

4. kłamstwo socjologiczne- produkt umieszcza się w pewnym kontekście sytuacyjnym np. jogurt- rodzina, mama, dzieci, kominek, kuchnia lub np. chipsy- młodzi ludzie, impreza, fajna zabawa, rozluźnienie; podpaska- bezpieczeństwo.

5. fałszywe polepszanie- zwykła cecha jako zaleta produktu . np. jogurt z żywymi kulturami bakterii- te bakterie muszą być żywe żeby z mleka zrobić jogurt, w innym razie to nie będzie jogurt.

6. propaganda sukcesu- zachwalamy, ze moja firma jest najlepsza np. reklama."...prawdopodobnie najlepsze piwo na świecie..."

7. reklama podprogowa- działająca na nasz podświadomość - ma złe intencje, nieetyczna, niemoralna, niezgodna z prawem, zabroniona, służy do manipulacji. Np. podczas filmu w kinie wyświetlane są reklamy np. coca-coli( co 20 klatkę) które nie są dostrzegalne okiem, ani umysłem . w połowie filmu cześć osób wychodzi bo czuje straszne pragnienie, idą kupić colę.

Zjawisko whistle blowingu

WHISTLE BLOWING- pracownik ujawniający nadużycie , osoba która dobrowolnie podaje do wiadomości ze pewne działania firmy są nielegalne niemoralne

Elementy Whistle blowing;

-osoba ujawniająca jest lub był pracownikiem firmy

-przekazywana inf wynika z pełnionych obow służbowych jest poufna

-ujawnianie inf pociąga za sobą poważne skutki dla firmy

-pracownik wykorzystał cała drogę służbowa i nic nie uzyskał

-adresatem inf jest władza mas media ale nigdy nie konkurencja

-jest to akt moralnego protestu a nie dział nastawiona na zysk.

Warunki sprowadzające elastyczność whistle blowing;

-potencjalna lub rzeczywista szkoda musi być poważna

-pracownik wykorzystał cała drogę służbowa

-pracownik ma pewność że potrafi udokumentować swoje zarzuty

-szansa powodzenia musi być warta podjętego ryzyka

-pracownik działa bezinteresownie.

Case study:

Sprawa Tylenolu

Ford Pinto

Enron

Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw:

A. Carnegie

M. Fiedmann

Johnson&Johnson

Utylitarystyczne uzasadnienie odpowiedzialności przedsiębiorstwa:

Analiza przypadku korupcji

Etyka I. Kanta i Dawida Rossa:

Dylemat więźnia

Tragedia wspólnego pastwiska

Moralność powstawania monopoli gospodarczych

Etyka praw człowieka w gospodarce:

Produkcja azbestu

Promocja Nestle

Reklama wyrobów tytoniowych

Tylenol

- produkt firmy J&J -tylenol należał do jedynych z najlepiej sprzedających się produktów tego koncernu. Jego udział w rynku wynosił 37% (aspiryna 11%)

- wrzesień 1982r. Umiera 8 osób po zażyciu tylenolu. Znaleziono w kapsułkach cyjanek potasu

- w ciągu kilku godzin dyrekcja firmy decyduje o wycofaniu leku z rynku

- rozpoczyna się akcja informacyjna wysyłana pół miliona telegramów do lekarzy, aptekarzy i sprzedawców ogłoszono nagrodę za informację kto zatruł lek

- koszt wycofania leku i akcji informacyjnej pochłonął ¾ zysku

- J&J powrócił na rynek z tylenolem i odzyskała swój udział

- 8 lutego znów nastąpił zgon po zażyciu tylenolu

- odnaleziono następne zatrute kapsułki już w procesie produkcji

- zarząd J&J podjął decyzję o wycofaniu leku z dystrybucji

Ford Pinto

Enron

Największy skandal finansowy korporacyjnej ameryki zakończył się! 5 lat po upadku giganta energetycznego Enron, ława przysięgłych po 5 dniach obrad wydała werdykt. 64-letni Kenneth Lay, przewodniczący rady dyrektorów został uznany winnym wszystkim sześciu zarzutom oszustw finansowych i współdziałania przestępczego, za co grozi mu kara do 45 lat więzienia. Dodatkowo w osobnym procesie Lay został uznany winnym czterem zarzutom oszustw bankowych (za co grozi mu do 120 lat więzienia). 52-letni Jeffrey Skilling, prezes Enronu został uznany winnym 19 zarzutom współdziałania przestępczego, oszustw związanych z papierami wartościowymi, wykorzystaniu informacji poufnych i składaniu fałszywych oświadczeń za co grozi mu kara do 185 lat więzienia. Z 9 oskarżeń o wykorzystanie informacji poufnych Skilling został oczyszczony. Wyroki zostaną ogłoszone przez sąd w Houston 11 września.

Upadek Enron'u w 2001 r. spowodował falę bankructw związanych z tzw. kreatywną księgowością, której efektem była upadłość takich korporacji jak Tyco, WordCom czy Adelphia.Rada dyrektorów potentata energetycznego ukrywała długi firmy, fałszowała sprawozdania finansowe spółki, w czym pomagała jej firma audytorska Arthur Andersen, oraz pomimo fatalnej sytuacji finansowej namawiała pracowników do kupowania akcji własnej spółki. Gdy wszystkie „praktyki” rady dyrektorów wyszły na jaw, kurs giełdowy załamał się powodując spadek wartości spółki o 60 mld USD, zwolnienia tysięcy pracowników, a co najgorsze utratę oszczędności całego życia pracowników firmy. Niektórzy z pracowników stracili na tych inwestycjach miliony dolarów zgromadzone na kontach funduszy emerytalnych, które miały im starczyć na „dostatnie” życie na emeryturze. Z wypowiedzi ławników wynika, że to właśnie aspekty związane z dramatem szeregowych pracowników, najbardziej docierały do wyobraźni i pozwoliły wydać werdykt skazujący w procesie ”białych kołnierzyków”.

W przeciwieństwie do linii obrony w podobnych przypadkach, członkowie rady dyrektorów zaprzeczali, że sytuacja w Enronie była zła, i że w spółce miały miejsce oszustwa księgowe. Ich zdaniem, przyczyną był kryzys zaufania wywołany przez drobiazgowe kontrole regulatorów rynku, analityków i nagonkę mediów.

Jednym z efektów upadku Enron'u było wprowadzenie ustawy Sarbanes-Oxley, która została

przeforsowana w celu odbudowy zaufania do amerykańskiego rynku kapitałowego. Główny nacisk położony został na kwestie związane z księgowością spółki - niezależność audytora, kontrolę wewnętrzną czy odpowiedzialność kierownictwa za wyniki finansowe. Problemem jest jednak fakt, iż powyższa regulacja jest dosyć kosztowna, a jej wpływ na rynek kapitałowy można odnieść do spadającej liczby IPO zagranicznych spółek, które decydują się na emisje w Londynie. Wyrok niewątpliwie pozostaje sukcesem, jednak kształt amerykańskiego rynku kapitałowego w epoce postenronowskiej pozostaje znakiem zapytania. Czy mimo sztywnych i drogich regulacji ale za to bezpieczniejszy, amerykański rynek kapitałowy będzie nadal konkurencyjny dla spółek z całego świata?

Johnson&Johnson

W 1943 r. firma Johnson & Johnson jako pierwsza firma na świecie wprowadziła własny kodeks etyczny. W kodeksie tym przyjęła odpowiedzialność wobec następujących grup interesariuszy:

a. konsumentów

b. pracowników

c. społeczności lokalnej

d. właścicieli.

Nie podjęto odpowiedzialności wobec konkurencji i środowiska naturalnego^ Realizując przyjęty kodeks etyczny firma Johnson & Johnson we wszystkich filiach, które prowadzi, stara się przekazywać części swojego zysku na rozwój środowiska naturalnego i społeczności lokalnej.

Analiza przypadku korupcji

Właściciel przedsiębiorstwa zajmującego się cateringiem stwierdza, że stan finansowy jego firmy jest krytyczny. Jeżeli w ciągu najbliższych tygodni nie znajdzie dodatkowego poważnego odbiorcy, będzie musiał zwolnić 30 oracowników i zawiesić działanie firmy. Posiada on zadłużenie wobec dostawców, ale nie wobec urzędów publicznych. W pobliskim szpitalu ogłoszony jest przetarg na dostawę żywności. Właściciel zdaje sobie sprawę, że uzyskanie tego zlecenia uratowałoby jego i jego pracowników. Wiedząc, że konkurencja jest bardzo silna i że jego oferta nie może przebić ofert konkurencji, wręcza łapówkę jednemu z członków komisji. Szpital płaci.

Oceń ten czyn w świetle utylitaryzmu. Zidentyfikuj interesariuszy.

INTERESARIUSZE:

Właściciel, pracownicy, rodzina właściciela, rodziny pracowników, klienci firmy, dostawcy firmy, rodziny dostawców, łapówkarz, rodzina łapówkarza, szpital (instytucja), dyrekcja szpitala, pracownicy szpitala, pozostali członkowie komisji, konkurencja, rodziny konkurencji, pracownicy konkurencji, rodziny pracowników konkurencji, urząd skarbowy, ZUS, prokuratura, policja, pracownicy więzienia, komornik, podatnicy ...

INTERESARTUSZ	KONSEKWENCJE POZYTYWNE	KONSEKWENCJE NEGATYWNE
właściciel	Firma dalej istnieje i przynosi dochody,	Firma upada, w przypadku wpadki - więzienie

Dylemat więźnia

Dylemat więźnia to jeden z najważniejszych problemów teorii gier. Gra ta została wymyślona przez dwóch pracowników RAND Corporation: Melvin Dreshera i Merril Food w 1950 roku.

Zasada dylematu więźnia [edytuj]

Dwóch zamieszanych w duże przestępstwo przestępców złapano za małe przewinienie. Policja wie, że oni są winni, lecz nie ma dowodów. Jeśli:

będą współpracować ze sobą, odsiedzą niewielką karę za małe przewinienie (określenie współpraca dotyczy współpracy między przestępcami, nie współpracy z policją i oznacza, że obaj nie będą zeznawać),

jeden zerwie współpracę i będzie zeznawał, a drugi nie, pierwszy zostanie uwolniony, drugi natomiast pójdzie siedzieć za poważne przestępstwo,

obaj będą zeznawać, obaj pójdą siedzieć, przy czym wyrok będzie z tego względu nieco złagodzony.

Problem jest następujący: niezależnie od postępowania drugiego, opłaca się zeznawać. Jeśli natomiast żadna ze stron by nie zeznawała, wynik byłby o wiele lepszy dla obu graczy.

Zatem wybór podyktowany interesem osobistym nie zawsze jest najlepszy dla danej osoby.

Wiele sytuacji w życiu ma własności podobne do dylematu więźnia.

Jednym z popularnych rozwiązań jest dobrowolne przyjęcie na siebie kary w przypadku jeśli zerwie się współpracę, drugi natomiast będzie współpracował. Tak działają różne systemy honorowe, w tym świat przestępczy. Jeśli obie strony uczestniczą w tego typu systemie honorowym i są świadome tego u przeciwnika, mogą zaryzykować współpracę, na czym obie zyskają. Zobacz: obietnica.

Inne rozwiązanie to iterowany dylemat więźnia - wielokrotne rozgrywanie między dwoma graczami dylematu więźnia. Zysk z zerwania współpracy jest o wiele niższy od straty spowodowanej brakiem współpracy w następnych turach.

Spotyka się też dylemat więźnia w wersji wieloosobowej.

Tragedia wspólnego pastwiska

Typy pułapek społecznych

Garrett Hardin “tragedia wspólnego pastwiska”

Na pastwisku tradycyjnie pasie się 10 krów i każda waży po 1000 funtów (łącznie 10 000). Jeden z gospodarzy postanawia zarobić i wprowadza dodatkowo jeszcze jedna krowę, jednak ze względu ograniczonych zasobów pastwiska waga krów spada wtedy do 900 funtów (w sumie więc ważą 9 900 funtów), a ten z 2 krowami w sumie zyskał dodatkowe 800 funtów żywej wagi. Im więcej gospodarzy zdezerteruje tym niższy będzie wspólny zysk (największy jest przy powszechnej kooperacji) a przy gremialnej dezercji krowy zdechną z głodu i już nikt nic nie będzie miał.

Tragedia wspólnego pastwiska jest metaforą na zanieczyszczanie środowiska naturalnego. Jednak mimo potrzeby współpracy nie nastąpi ona gdyż wprowadzenie systemów minimalizujących zanieczyszczenia jest bardzo drogie i zmniejsza opłacalność przedsiębiorstw. A straty powodowane zanieczyszczaniem są dla tego przedsiębiorstwa nikłe. Jeśli jednak firma będzie ograniczała zanieczyszczanie to z powodu tak wysokich kosztów może splajtować. Podobnie państwo stosujące taką politykę może stać się mniej konkurencyjne. Rozwiązaniem tego problemu jest tylko szeroka międzynarodowa współpraca.

Podobną pułapką jest pułapka negatywnej selekcji kadr.

“Pułapka brakującego bohatera”

Na przykład w niedziele na wąskiej drodze z jakiegoś samochodu spada łóżko kampingowe, nic wielkiego ale tworzy się ogromny korek bo nikt kto po staniu w długim kroku nie chce się zatrzymać (narażając się na trąbienie osób za sobą) i go przesunąć. Może gdyby nie było anonimowości (wszyscy mieliby odsłonięte dachy) ani dyfuzji odpowiedzialności to ktoś raczyłby to uczynić a tak to nic.

Podobny przypadek występuje w sprawie zgwałcenia i zamordowania Kitty Genovese przy kilkudziesięciu naocznych świadkach. Nikt nawet policji nie wezwał. (bali się zemsty morderców :> he he he )

“Gonię za swoimi pieniędzmi”

Licytacja o dolara, licytuje się 2 graczy ale pod koniec oboje muszą wpłacić ostatnią zalicytowaną kwotę. Grającym żal jest stracić tyle kasy ile już zalicytowali i podbijają stawkę do idiotycznych wysokości.

Jest to bardzo podobne do kłótni 2 krajów o niewielki obszar na którego zdobycie szybko przeznaczają wydatki znacznie przekraczające jego rzeczywistą wartość.

Podobnie jest przy kłótni małżeńskiej- jak się już coś powie to nikt nie chce się wycofywać i używa się coraz mocniejszych argumentów i zamiast dochodzić do konstruktywnej rozmowy kończy się eskalacją żądań i pretensji.

Moralność powstawania monopoli gospodarczych

Produkcja azbestu

Promocja Nestle

Doskonałym przykładem jest firma NESTLE, która w latach 70-tych była jedną z 3 firm na świecie produkujących mleko w proszku dla niemowląt. Chcąc stać się liderem zrobiła badania, gdzie rodzi się najwięcej dzieci. Wyniki badań potwierdziły, że najwięcej noworodków jest w krajach III świata, więc Nestle postanowiło przeprowadzić tam kampanię reklamową, promocyjną swojego produktu- mleka w proszku. Promocja polegała na rozdawnictwie mleka i namawianiu że warto przejść z tradycyjnej met. Karmienia na karmienie mlekiem w proszku. Murzynki połknęły haczyk. Akcja trwała jakiś czas, poczym firma przestała rozdawać mleko, czekając na zwiększony popyt na swój produkt. Oczekiwano wysokiej wartości sprzedaży.

Niestety nie wzięto pod uwagę, że koszt wykarmienia jednego niemowlęcia pochłania

75% miesięcznego budżetu rodziny. Mamy nie kupowały mleka, za to rozcieńczały go z wodą lub „przechowywały na później" aby nie zjedzone się nie zmarnowało.

Skutki tej akcji były zastraszające, matki straciły naturalny pokarm, kilkanaście tysięcy niemowląt umarło z głodu. Firmę Nestle okrzyknięto „ mordercą niemowląt".

ONZ namawiała klientów do bojkotu tej firmy, udało im się. Przez & lat Nestle było bojkotowane, klienci nie kupowali produktów tej firmy.

Reklama wyrobów tytoniowych

ETYKA ODPOWIEDZIALNOŚCI:

Cztery sytuacje odpowiedzialności:

1. ponoszenie odpowiedzialności - to sytuacja, w której człowiek wolny, świadomy i rozumny ponosi odpowiedzialność na którą ma wpływ.

2. podejmowanie odpowiedzialności - to sytuacja, w której człowiek dobrowolnie podejmuje na siebie zobowiązanie, którego nie musi podjąć.

3. pociąganie do odpowiedzialności - osoba trzecia, z zewnątrz pociąga do odpowiedzialności.

4. odpowiedzialne działanie - to takie działanie, które ma odpowiedni stosunek środków do celów na każdym etapie działania.

Etyka deontologiczna (obowiązku) - Imanuela Kanta - wywodzi się z człowieka

Etyka obowiązków PRIMA FACIE (Na pierwszy rzut oka)

Odmienność etyki obowiązków prima facie W.D.Rossa

ETYKA UPRAWNIEŃ

Prawo naturalne - starożytna koncepcja określająca obiektywny porządek moralny istniejący we wszechświecie. Wyznacza on granice władzy rządzących.

Idea umowy społecznej J. Locke -

Trzy klasyczne odpowiedzialności przedsiębiorstwa:

1. Teoria kontrolna.

Zakłada, że zarówno konsument, jak i producent posiadają taką samą wiedzę, czyli symetria informacyjna. Zatem producent przyjmuje odpowiedzialność tylko za te elementy, które zostały zawarte w umowie i nic więcej. Jeżeli jest „bubel” a nie było to zawarte w umowie to jest to ryzyko konsumenta. Teoria ta musi dotyczyć rzeczy bardzo prostych, produktów, o których konsument może wiedzieć najwięcej.

2. Teoria należytej staranności.

Strzeż się producencie. Przyjmuje się, że producent posiada zawsze pozycję dominującą ze względu na wiedzę oraz stan techniczny i majątkowy. Dlatego musi dbać o cały cykl życia swojego produktu oraz nauczyć konsumenta w jaki sposób z tego produktu korzystać. Egzemplifikacją tej teorii są stosowane przez producentów instrukcje obsługi. Niebezpieczeństwo naciągania na odszkodowanie.

3. Teoria kosztów społecznych.

Kredo: Producent jest zawsze winny. Bardzo wysokie koszty zdarzeń. Tylko producenci posiadają środki, aby powetować pokrywać straty materialne wynikające z:

• katastrof lotniczych,

• katastrof morskich,

• produkcji papierosów,

• produkcji azbestu,

• produkcji farb z domieszką ołowiu.

Dlatego też producenci są obciążani mimo braku winy.

Konflikt wartości etycznych z interesantem ekonomicznym - zakłady azbestowe.

Social Venture Network - sieć przedsiębiorców założona w 1987 r. Należą do niej teoretycy i praktycy świata biznesu z USA i Europy, którzy dzielą się poglądami na odpowiedzialność społeczną.

---