polityka spoleczna - odpowiedzi, pol społeczna


POLITYKA SPOŁECZNA

1.Przedmiot, zakres i funkcje, pojęcie

Polityka społeczna - (według J. Auleytnera) jest to działalność państwa i organizacji pozarządowych, której celem jest poprawa położenia materialnego i wyrównania szans życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i socjalnie słabszych.

Polityka społeczna (leksykon pojęć socjalnych) - celowa działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych zmierzająca do kształtowania ogólnych warunków życia i bytu ludności, prorozwojowych struktur społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznej, sprzyjających zaspokajaniu potrzeb społecznych na dostępnym poziomie.

Zakres:

  1. poprawy warunków życia

  2. kształtowanie pożądanych treści współżycia społecznego

  3. usuwanie dysproporcji i nierówności społecznych

  4. umożliwienie szerokim kręgom ludności udziału w kształtowaniu form życia zbiorowego

Cele :

  1. bezpieczeństwo socjalne, które obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie)

  2. inwestycje w człowieka - tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia (są czynnikiem rozwoju ekonomicznego sprawiając, że wartości socjalne uzależnione są od polityki gospodarczej)

  3. pokój społeczny - jest podstawą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji różnic między ludźmi. Wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej

  4. życie rodzinne - akcentowanie życia rodzinnego oznacza powrót do wartości związków między ludźmi i poczucia bezpieczeństwa na podstawie więzi emocjonalnych i uczuciowych. Wychowanie przyszłych generacji wymaga wsparcia rodzin nie tylko ubogich i nie tylko materialnego ze strony osób i instytucji.

Funkcje:

  1. diagnostyczna - jako nauka ma przygotować ocenę stanu obecnego w różnych dziedzinach życia społecznego i ekonomicznego

  2. ostrzegawcza - trzeba ostrzegać, gdy coś się źle dzieje

  3. inspirująca - zainspirować do działania, zwracanie uwagi władzy na istotne problemy

2.podstawowe problemy i metody zabezpieczenia społ., wybór między efektywnością i sprawiedliwością społ., rola państwa i rynku w zaspokajaniu potrzeb socjalnych. Źródła i metody finansowania zabezp. społ.

3.Politka społeczna w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej. Udział wydatków socjalnych w PKB. Ekspansja wydatków socjalnych po II wojnie światowej i jej przyczyny. Współczesny kryzys państwa dobrobytu i jego przyczyny.

4.modele państwa dobrobytu. Model liberalny, motywacyjno-konserwatywny i redystrybucyjny (socjaldemokratyczny). pojęcie społ. gosp. rynkowej. Porównanie cech systemu zabezp. społ. w USA , Szwecji i Niemczech.

a) model liberalny(doktryna liberalna)

b) model motywacyjny (doktryna socjalliberalna)

c) model instytucjonalno-redystrybucyjny (doktryna socjaldemokratyczna) np. USA

d) model socjalistyczny (wariant utopijny)

e) model socjalistyczny (wariant realny)

Szwecja: państwo ma obowiązek zapewnienia bezp. Socjalnego obywatelom na wysokim poziomie

Niemcy: podstawą gosp. jest rynek ale ukierunkowana społecznie

0x08 graphic

5. metody finansowania emerytur:

-repartycyjna do 1999 r.: osoby pracujące płacą składkę na ubezp. społ. z tego funduszu wypłacane dla obecnych emerytów i rencistów. System ten sprawdza się , gdy jest dużo osób pracujących, a mało otrzymujących świadczenia.

-kapitałowa: każdy kto płaci składki robi to na własne konto emerytalne, z którego potem korzysta. Ten kapitał jest inwestowany na rynkach finans., zyski powiększają ten kapitał, składki są własnością płacącego składki

6. reforma systemu emerytalnego, przyczyny, cele reformy.

Z dniem 1 stycznia 1999 r. zaczął obowiązywać w Polsce nowy systemem emerytalny.

Jego twórcy założyli docelowo, że przyszli emeryci będą otrzymywać emeryturę z co najmniej dwóch źródeł tzn.:

  1. ze zreformowanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

  2. i otwartych funduszy emerytalnych.

Ustawodawca przewidział również możliwość powołania Pracowniczych Programów Emerytalnych, które mają charakter dobrowolny i uzupełniający w stosunku do powszechnego systemu emerytalnego.

Wprowadzone w 1999 r. zmiany nie objęły wszystkich ubezpieczonych w sposób jednakowy. Było to podyktowane wielkością zmian a także kosztami reformy.

Ubezpieczeni zostali zatem podzieleni na trzy grupy, które różnią się ze względu na sposób oszczędzania, przywileje emerytalne i sposób wyliczenia emerytury.

  1. Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. będą mieć przyznawaną emeryturę w oparciu o przepisy systemu emerytalnego sprzed 1 stycznia 1999 r.

  2. Osoby urodzone pomiędzy 31 grudnia 1948 r. a 1 stycznia 1969 r. zostały objęte generalnie nowym systemem emerytalnym. Niemniej jednak zasady obowiązujące tych ubezpieczonym mają charakter przejściowy pomiędzy nowym a starym systemem emerytalnym i niektórzy ubezpieczeni z tego przedziału zachowują prawa jakie gwarantował im poprzedni system emerytalny.

  3. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. mają możliwość oszczędzania na emeryturę obok Zakładu Ubezpieczeń Społecznych również w nowo powołanych instytucjach finansowych - otwartych funduszach emerytalnych. Ubezpieczeni urodzeni po 1 stycznia 1969 r. zostali objęci nowym systemem emerytalnym i obowiązkowo odkładają części składki na ubezpieczenie emerytalne w otwartych funduszach emerytalnych.

Otwarty fundusz emerytalny jest osobą prawną posiadającą odrębną masę majątkową w stosunku do instytucji nią zarządzającą czyli powszechnego towarzystwa emerytalnego. Oznacza to, że powszechne towarzystwa emerytalne, które zarządzają OFE nie mogą przeznaczać środków zgromadzonych w OFE na pokrycie swoich kosztów czy inwestycji.

Głównym przedmiotem działalności funduszy jest gromadzenie środków pieniężnych pochodzących ze składek ubezpieczonych i inwestowanie ich na rynku finansowym, z przeznaczeniem na wypłatę emerytur dla członków funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.

I filar - wyłącznie składkowy (obowiązkowy), w nim wszystkie osoby powyżej 50 roku życia, czyli urodzone przed 1 stycznia 1942r. (składka 19,52%).

II filar - ma wymiar dwoisty:

III filar - wyłącznie kapitałowy, ubezpieczenie dobrowolne, najczęściej grupowe ubezpieczenia na życie, dostępny dla wszystkich.

7. system ochrony zdrowia

Ochroną zdrowia nazywamy zorganizowaną działalność, której celem jest utrzymanie w dobrym stanie zdrowia człowieka w środowisku, w którym rozwija się, żyje i pracuje oraz zapobieganie chorobom i ich leczenie, przedłużanie życia, poprawa stanu zdrowia psychicznego i fizycznego, szerzenie oświaty sanitarnej, organizowanie opieki lekarskiej i pielęgniarskiej.

Czynniki warunkujące stan zdrowia społeczeństwa:

Metody pomiaru stanu zdrowia ludności ( poprzez negację zdrowia ):

Zły stan zdrowia badamy posługując się wskaźnikami, dzięki nim można wnioskować o tym, jak duży jest obszar niezaspokojonych potrzeb w tym zakresie. Najczęściej stosuje się bezpośrednie wskaźniki negatywne:

    1. zapadalność - zachorowalność - liczba nowych zachorowań;

    2. chorobowość - liczba chorych na określoną chorobę;

    3. śmiertelność - liczba zgonów z powodu danej choroby;

    4. umieralność - liczba zgonów w stosunku do liczby ludności.

    5. umieralność niemowląt

    6. absencja chorobowa.

    7. najczęściej używanym wskaźnikiem pozytywnym jest przeciętne dalsze trwanie życia - czyli średnia liczba lat, jaka pozostała do przeżycia osobie w określonym wieku.

Finansowanie opieki zdrowotnej.

Składki na ubezpieczenia zdrowotne odprowadzane są do ZUS-u przez pracodawców do odpowiedniej Kasy Chorych, którą wskazał pracownik. Wysokość składki wynosiła 7,75% jest odprowadzana przez pracodawcę do ZUS-u z zaliczek na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Modele finansowania:

1.rynkowy: prywatny sektor opieki zdrowotnej, zalety: jakość usług, standard, stosunek personelu do pacjenta, wady: wysokie ceny.

2.publiczny: zalety: powszechność, równość w dostępie, wady: jakość i efektywność.

8. reformowanie systemu opieki zdrowotnej w Polsce:

ochrona zdrowia ma swój odrębny fundusz, Powstały kasy chorych, które miały pieniądze na leczenie. Ich rola było zapewnienie odpowiedniego poziomu leczenia. zawierały one kontrakty. Dziś musza one uzyskać kontrakt ze świadczeniodawcami.

Reformy tego systemu miały rozwiązać problemy finansowania. Głównym problemem są pieniądze

9. system edukacji

Edukacja - działalność (przede wszystkim) państwa, które stawia sobie zadanie wyrównywania szans edukacyjnych ludzi na różnych etapach ich rozwoju. W Polsce dostęp do kształcenia mierzy się wskaźnikiem skolaryzacji - jest to odsetek uczących się do populacji w danym przedziale wiekowym. Jest on obliczany dla trzech grup wiekowych: 7-14 lat, 15-18 lat, 19-24 lata. Odpowiada trzem szczeblom nauczania: podstawowemu, średniemu (łącznie z uczniami szkół zasadniczych) i wyższemu.

Podejścia do edukacji:

  1. instrumentalne - edukacja powinna pełnić służebną rolę w stosunku do gospodarki; oświata to dobro osobiste i ma zaspokajać potrzeby indywidualnego rozwoju; oświata powinna zapewnić ilościowe zabezpieczenie ludzi na rynku pracy;

  2. tradycyjne - komplementarność celów oświaty, w tym podejściu, następuje wzajemne uzupełnienie się celów zawodowych i celów społecznych (człowiek, który funkcjonuje w edukacji, umie podejmować decyzje w sprawach lokalnych, umie oceniać posunięcia i skutki w gospodarce) oraz celów życia kulturalnego (umie dobrze pomnażać swoje umiejętności, umie dobrze wypocząć).

Cele reformy edukacyjnej: od 1999 r.

-podniesienie poziomu edukacji społeczeństwa przez upowszechnienie wykształcenia średniego i wyższego

-wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży

-poprawa jakości edukacji rozumianej jako integralny proces wychowania i kształcenia

-wprowadzenie gimnazjum

-możliwość zdobywania tytułów naukowych przez nauczycieli

-nowa matura uprawnia do nauki w szkole wyższej

-jest wiele więcej możliwości wyboru drogi wykształcenia

Problemy edukacji:

Bariery edukacyjne:

  1. przestrzenna (terytorialna) - duża część ludności czynnej zawodowo jest jednocześnie odległa od szkół średnich i uczelni wyższych

  2. kosztowa

10.bezrobocie, przyczyny, skutki, metody jego ograniczania. bezrobocie w krajach rozwiniętych.

Bezrobocie - to zjawisko, które polega na tym, że pewna liczba pracowników zdolnych do pracy oraz gotowych do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Jest to wynik braku równowagi pomiędzy podażą pracy a popytem na pracę.

Bezrobotny: osoba poszukująca pracy zdolna do niej, ale nie mogąca jej uzyskać.

Stopa bezrobocia - jest miarą bezrobocia, ale oblicza się ją jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby stanowiących siłę roboczą i wyraża się w procentach.

Rodzaje bezrobocia:

-     bezrobocie strukturalne - mówimy o nim wtedy, gdy występuje niedopasowanie struktury podaży pracy i popytu na pracę ze względu na posiadane kwalifikacje, wykształcenie, zawód czy miejsce zamieszkania. Wynika ono z niedopasowania kwalifikacji pracowników do nowej technologii i braku kompetencji, trudności w dostosowaniu się do zmian systemu produkcyjnego. Ten rodzaj bezrobocia może mięć charakter dosyć trwały, ponieważ jego likwidacja wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy tez miejsca zamieszkania.

-    bezrobocie frykcyjne - związane z naturalną płynnością siły roboczej, możliwą dzięki pełnej swobodzie zmiany miejsca pracy i wyboru stanowiska pracy. W dynamicznie rozwijającej się gospodarce często pojawiają się niedopasowania między wolnymi miejscami pracy, napływem i odpływem siły roboczej z rynku pracy oraz zmianie miejsc pracy przez pracowników. Rezultatem tych procesów jest to, że występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych. Jest to spowodowane niedostatecznie szybkim przepływem informacji między pracodawcami a pracownikami, zatem musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsca pracy. Decyzje o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia innego zajęcia podejmują sami pracownicy, a czas poszukiwania nowej pracy jest stosunkowo krótki bowiem wynosi mniej niż 3 miesiące.

-    bezrobocie długookresowe - dotyczy osób. które pozostają bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, bowiem czym dłuższa przerwa w pracy, tym maleją szanse na ponowne jej uzyskanie. Rosnące wymagania pracodawców, zmiany technik i organizacji pracy, konieczność uzupełniania kwalifikacji lub w ogóle zmiany zawodu nie sprzyjają skracaniu okresu pozostawania bez pracy. Dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje, że ewentualni kandydaci stają się, ze względu na dezaktualizację swoich wiadomości i doświadczeń, mało interesujący dla pracodawców.

-     bezrobocie długotrwałe (chroniczne) - trwa znacznie dłużej niż 12 miesięcy. Spowodowane jest podobnymi przyczynami co bezrobocie długookresowe.

-    bezrobocie ukryte - rozumiane jako bezrobocie wśród zatrudnionych. Dotyczy ludzi nie ujętych w statystykach bezrobocia, ponieważ nie rejestrują się w urzędach pracy. Osoby te posiadają dochód, ale nie mają zawartego stosunku ubezpieczeniowego.

Przyczyny bezrobocia:

  1. restrykcyjny program transformacji społeczno gospodarczej przy spadku produkcji materialnej - przejście z gospodarki nakazowo-rozdzielczej do gospodarki rynkowej, na pierwszym planie eksponowano efektywność ekonomiczną, czyli zyskowność przedsiębiorstw bez względu na koszty społeczne, upadały całe branże i gałęzie gospodarki w imię efektywności ekonomicznej, następuje racjonalizacja zatrudnienia, która powoduje: masowe zwolnienia grupowe, likwidowane są całe zakłady pracy, wręcz branże gospodarcze, likwidacja PGR-ów, upada przemysł elektroniczny, włókienniczy, zbrojeniowy, wydobywczy, spółdzielczość i załamuje się rynek wschodni (ograniczenie eksportu);

  2. walka z bezrobociem ukrytym związana z racjonalizacją zatrudnienia - zaczęła się ona zwolnieniami chłopo-robotników;

  3. niska kreatywność tworzenia nowych miejsc pracy - wzrost gospodarczy nie wiąże się z nowymi miejscami pracy tzn. nie ma charakteru pro zatrudnieniowego;

  4. niedostosowanie poziomu i struktury kształcenia do aktualnych potrzeb rynku pracy;

  5. niska mobilność przestrzenna siły roboczej w Polsce - głównie ze względu na barierę mieszkaniową;

  6. początkowo nadmierny liberalizm przy ustalaniu warunków zasad korzystania z zasiłku dla bezrobotnych;

  7. wchodzenie na rynek pracy wyżu demograficznego jako echa wyży z lat 80 - tych.

Skutki:

Analiza następstw bezrobocia pozwala wyróżnić ekonomiczne, psychospołeczne polityczne skutki tego zjawiska. Jakkolwiek ogólna ocena tych skutków jest jednoznacznie negatywna, bezrobocie oznacza bowiem zawsze marnotrawstwo ograniczonego zasobu gospodarczego, jakim są zasoby pracy, to szczegółowa ich analiza prowadzi do wniosku, że ocena skutków bezrobocia zależy przede wszystkim od długości okresu pozostawania bez pracy. Z tego względu należy odróżnić pozytywne skutki bezrobocia frykcyjnego, które z natury ma charakter krótkotrwały, od negatywnych skutków bezrobocia długookresowego, które w nim przeważają.

Bezrobocie powoduje przede wszystkim:

Formy walki z bezrobociem:

    1. Aktywne instrumenty polityki rynku pracy - wspierają politykę gospodarczą w obszarze rynku pracy przy bezrobociu koniunkturalnym; skłaniają do pobudzenia aktywizacji zawodowej; prace interwencyjne i roboty publiczne nie są stałą pracą. Aktywne instrumenty polityki rynku pracy: pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenie i przekwalifikowanie zawodowe, prace interwencyjne, roboty publiczne, pożyczki dla bezrobotnych lub dla pracodawców, dopłaty dla pracodawców zatrudniających bezrobotnych.

    2. Pasywne instrumenty polityki rynku pracy - nie zachęcają bezrobotnych do poszukiwania pracy; łączą się z tym funkcje: rekompensaty za brak pracy i motywacyjna za poszukiwanie pracy. Niestety, obie te funkcje wykluczają się wzajemnie. Pasywne instrumenty polityki rynku pracy: zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia socjalne, wcześniejsze emerytury.

Roboty publiczne - obsługa inwestycji w zakresie infrastruktury lokalnej, finansowane z samorządów gmin i rejonowych Urzędów Pracy. Są to prace budowlane, kanalizacyjne, drogowe, porządkowe itp.

Prace interwencyjne - realizowane w ramach umów podpisywanych z pracodawcami a Urzędem Pracy. Mają różne cele np. czasowe zwiększenie produkcji, szkolenia, prace absolwenckie.

Formy bezrobocia ze względu na przyczyny:

Formy bezrobocia ze względu na czas trwania:

Formy bezrobocia ze względu na obszar:

11.bezrobocie w Polsce:

W Polsce jest ponad 3 mln osób bezrobotnych. Bezrobocie pojawiło się wraz ze zmianami w kraju. W latach 1990-93 szybko wzrasta, lata 1994-97 spadek, lata 1998-2003 bardzo duży wzrost.

Cechy bezrobocia w Polsce:

Społeczne konsekwencje bezrobocia:

12.zróżnicowanie społeczne i ubóstwo. przyczyny, kategorie, skala ubóstwa w Polsce i innych krajach, polityka państwa wobec zjawiska ubóstwa.

Ubóstwo - brak dostatecznych środków materialnych do życia, bieda, niedostatek; problem odnoszący się do osób, rodzin i grup osób, których środki materialne, kulturalne i socjalne są ograniczone w takim stopniu, że poziom ich życia spada poniżej akceptowanego minimum w kraju zamieszkania.

Kategorie wyznaczające obszar ubóstwa:

  1. minimum socjalne - odzwierciedla wartość koszyka dóbr i usług uznanych za niezbędne do zaspokojenia
    podstawowych potrzeb człowieka; zawartość koszyka ma umożliwić dostateczne pod względem wartości kalorycznej żywienie, wykonanie pracy zawodowej oraz uczestnictwo w życiu społecznym; koszty koszyka określane są na podstawie średnich cen w danym miesiącu;

  2. minimum egzystencji na poziomie cywilizacyjnej degradacji - stanowi 70% wartości koszyka minimum socjalnego; wielkość ta nie zapewnia środków na odtworzenie dóbr trwałych w gospodarstwie domowym, uwzględnia jednak fakt uczestnictwa w pracy; osiąganie dochodów nie przekraczających tej granicy przez dłuższy czas może zagrozić normalnej egzystencji człowieka;

  3. minimum egzystencji na poziomie degradacji biologicznej - oparte na normatywach znacznie niższych od minimum socjalnego; dochód na tym poziomie zapewnia jedynie zabezpieczenie przed głodem i biologicznym wyniszczeniem organizmu (50 - 60% wartości koszyka egzystencji stanowią wydatki na żywność) oraz przed ujemnym wpływem środowiska naturalnego

Ubóstwo składa się z:

-majątku fizycznego- wszystkie artykuły konsumpcyjne, może on wytwarzać dochód niepieniężny;

-majątku finansowego - obejmuje akcje, obligacje skarbowe, rachunki bankowe, przynosi dochód pieniężny;

-kapitału ludzkiego - umiejętności, wykształcenie; ma dwa źródła jest wynikiem przyszłych inwestycji oraz talentu.

Subsystencja (możliwość utrzymania się):

-zdolność i możliwość pracy - bezrobotni i inwalidzi są narażeni na wejście w sferę ubóstwa;

-możliwości ubezpieczenia się i oszczędności na wypadek ryzyka niezdolności do pracy;

-chęć walki z ubóstwem przy aktualnej kondycji majątkowej i fizycznej.

Mierniki ubóstwa (poprzez określenie linii ubóstwa ):

  1. bezwzględne (absolutne):