MSG ćwiczenia 2

Nowy etap globalizacji i regonalizacji gospodarki światowej od drugieł połowy lat 80

1. globalne i regionalne tendencje w handlu międzynarodowym

1. nowy etap funkcjonowania gospodarki światowej

• zmiany strukturalne

• intensyfikacja powiązań gospodarczych w skali ogólnoswiatowej

• równoczesny rozwój globalizacji i regionalizacji

• rynki regionalne tworzone na podstawie multilateralnych umów o handlu i współpracy

• zmiana poziomu konkurencji

• liberalizacja wymiany towarów i usług w skali globalnej (w trakcie Rundy Urugwajskiej GATT 1986-1994)

• postępująca liberalizacja handlu spowodowana porozumieniem o handlu i współpracy regionalnej

• Celem ingerencji regionalnej jest:

• Przyspieszenie liberalizacji wzajemnych stosunków handlowych

• Wzrost wzajemnych obrotów handlowych

• Umocnienie pozycji i siły regionów w konkurencji globalnej

• Wzajemna otwartość ugrupowań regionalnych - chęć rozwijania powiązań interregionalnych

Najważniejsze ugrupowania regionalne: UE, NAFTA, APEC, MERCOSUR

Unia Europejska:

• Ugrupowanie 25 krajów

• Integracja gospodarcza, której podstawą jest wspólny rynek i unia walutowa (wspólna waluta euro).

• Wspólny rynek polega na swobodzie przepływu towarów, usług, kapitału i osób.

• Pierwszy traktat 18.03.1951 w Paryżu - powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

• Traktat Rzymski o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej 1957 - źródło prawa walutowego, które określiło kierunki integracji i zasady funkcjonowania EWG.

• Jednolity Akt Europejski 17 i 28.01.1992 - stanowienie formalno prawnych podstaw dalszego rozwoju współpracy krajów Europy Zachodniej i spowodowanie zmian w instrtucji Europy Wschodniej.

• Traktat o Unii Europejskiej - rozszerzył zakres i kierunki integracji europejskiej.

• Najważniejszym filarem UE jest unia gospodarczo-walutowa.

• UE jeden z trzech ośrodków układu triadowego gospodarki światowej, gdzie postęp integracji uzyskiwany jest przez osiąganie coraz wyższych etapów współzależności gospodarczej, rozszerza geograficzny zasięg budowanej strefy gospodarczej

• Zwenętrzną polityką UE cechuje otwartośc i tworzenie stref wolnego handlu w celu zapewnienia warunków do globalnej ekspansji handlowej- dzięki temu rozszerzanie rynku o nowe kraje nie powoduje osłabienia więzki handlowych

• UE wytwarza 30% światowego UE produktu

• Zewnętrzne obroty handlowe stanowią 40% światowego handlu

• UE jest największym światowym inwestorem zagranicznym (ZIB) i najważniejszym obszarem inwestowania

Strefy wolnego handlu:

Układ NAFTA (North American Free Trade Agreement):

• Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu podpisały SZ, Kanada I Meksyk 17.12.1992 I obowiązuje do 1.01.1994

• Układ NAFTA powstał przez rozszerzenie geograficzne wcześniejszego porozumienia o wolnym handlu z 1988 podpisanego przez SZ i Kanadę

• Postanowienia:

• Liberalizacja handlu towarami i usługami w okresie 15 lat

• Liberalizacja transferu przepływu kapitału w formie zagranicznych inwestycji bezpośrednich

• Ochronę własności intelektualnej

• Ochronę środowiska

• Ochronę praw pracowniczych

• Zasady rozwiązywania sporów

• Okreslono pewne ograniczenia, w których zagraniczni inwestorz nie moga podejmowac inwestycji

• Meksyk chroni przed kapitałem zagranicznym przemysł wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej oraz transport kolejowy

• Kanada nie zezwala na podejmowanie inwestycji zagranicznych w dziedzinie kultury

• SZ nie zezwalają na podejmowanie inwestycji w transporcie lootniczym, telekomunikacji i transporcie morskim.

• NAFTA jest ukladem otwartym na nowe kraje członkowskie

• Tworzenie strefy wolnego handlu:

• 1994 Miami - spotkanie przywódców Ameryk. B.Clinton proponuje utworzenie panamerykańskiej strefy wolnego handlu

• Santiago - Chile 18-19.04.1998 spotkanie przywódców 34 państw amerykańskich - okreslenie daty utworzenia strefy wolnego handlu obu Ameryk (AFTA)

• G.W.Bush potwierdzenie realizacji planu do 2006 i utworzenie AFTA

APEC (The Asia Pacific Economic Cooperation)

• Największe ugrupowanie handlowe na świecie

• Tworzenie strefy wolnego handlu Azji I Pacyfiku - nieformalne spotkanie przywódców 12 krajów

• Członkostwo:

• Początkowo Australia, Brunei, Filipiny, Hongkong, Indonezja, Japonia, Kanada, Malezja, Nowa Zelandia, Singapur, SZ, Tajlandia

• Ugrupowanie 1991 - dołączyły Chiny, Korea Połudiowa, Tajwan

• Pierwsze formalne spotkanie APEC 11.1993 w USA Seattle - dołączyły Meksyk, Nowa Gwinea

• 1994 Chile

• 1998 Peru, Rosja, Wietnam

• 11.1993 spotkanie w Seattle USA- uzgodniono przygotowanie projektu liberalizacji handlu i inwestycji.

• 1994 Indonezja - przyjęto zasady liberalizacji handlu i inwestycji - kraje rozinięte miały znieść ograniczenia i zapewnić dostęp do swoich rynków do 2010r, a kraje rozwijające się do 2020.

• 1995 Japonia - dyskusja nad wprowadzeniem wolnego handlu:

• Określenie zasad pochodzenia towarów

• Zamówienia rządowe

• Przepływ siły roboczej

• Wprowadzenie postanowień Rundy Urugwajskiej GATT

• kolejne spotkania- przygotowania do wolnego przepływu towarów i inwestycji:

• krótko i średnioterminowe plany usuwania barier handlowych i inwestycyjnych przez poszczególne kraje

• wybór sektorów objętych liberalizacją w pierwszej kolejności

• APEC obejmuje 21 krajów

MERCOSUR (Marcado Comun del Sur):

• Utworszony w Ameryce Połudiowej na mocy Traktatu Asuncion 26.03.1991 podpisanego przez Argentynę, Brazylię, Paragwaj i Urugwaj (Chile 1996 i Boliwia 1997).

• Cel:

• Osiągnięcie najwyższej formy integracji rynkowej na wzór UE

• Wspólny rynek - swoboda przepływu towaru, usług, ludzi i kapitału

• 1995 wprowazenie unii celnej

• MERCOSUR obejmuje 60% obszaru Ameryki S, 60% ludności i 55% PKB

• Obroty handlowe w porównaniu do innych ugrupowań są niższe rozwiniętymi stodunkamkii handlowymi z Ameryką N

ASEAN (Stowarzyszenie Krajów Azji Połudiowo- Wschodniej):

• Utworzone w 1967 przez Filipiny, Indonezję, Singapur, Tajlandię - zainteresowanie współpracą w dziedzinie kultury i bezpieczeństwa

• Współpraca gospodarcza podjęta na podstawie porozumienia 1992 w celu utworzenia strefy wolnego handlu do 2005

• ASEAN liczy 10 krajów

• Udział wzajemnych obrotów handlowych dość niski

• Dynamika wzrostu całkowitego eksportu jest wysoka od lat 80 i najwyższa w porównaniu z innymi ugrupowaniami

• Udział ugrupowań regionalnych w światowym eksporcie w 1999|2003:

• APEC 46,9% - udział światowych eksporterów (SZ, Japonia, Kanada i Chiny) | 42,9%

• UE 38,6% | 39,8%

• NAFTA 19% | 15,9%

• ASEAN 6,2% | 6,2%

• MERCOSUR 1,3%\ | 1,4%

• Główną rolę w handlu światowym odgrywają APEC, UE i NAFTA 2000

• udział eksportu APEC 47,38% a UE 36,39%

• w handlu usługami wewnętrzne obroty ugrupowań sa niższe od wymiany towarowej: UE 55% w stosunku do całkowitych obrotów handlowych

• NAFTA- znacznie niższy udział wzajemnego handlu w usługach 25% całkowitych obrotów.

• Mimo liberalizacji handlu istnieje tendencja do tworzeni stref wolnego handlu w regionach, które zapewniają łatwiejszy wzajemny dostęp do rynków. Są to działania mające na celu zapewnienie sobie większego bezpieczeństwa w warunkach rosnącej konkurencji na rynku światowym.

• Wzrost wzajemnych obrotów w regionalnych strefach wolnego handlu wzrost udziału w handlu międzynarodowym krajów słabiej rozwiniętych. Zbyt niski udział krajów rozwijających sie był problemem powojennego handlu międzynarodowego. Stworzono System Preferencji Powszechnych podczas 2 konferencji UNCTAD w New Delhi 1968 by stworzyć tym krajom korzystniejsze warunki uczestniczenia w wymianie handlowej. Kraje wysoko rozwinięte zaoferowały dostęp do swoich rynków w handlu towarami przemysłowymi by ich przemysł rozwinął się i wzrósł dochód z eksportu. Udział krajów rozwijających sie w światowym eksporcie towarów zaczął rosnąć w drugiej połowie lat 80, a w 2000 osiągnął poziom 30% całkowitego światowego eksportu towarów (zasługa głównie Chin, innych krajów Azji i Meksyku)

• W latach 90 dynamiczny rozwój światowego handlu (poza 1991-1993)- udział handlu towarów i usług w światowym PKB =29%. Wzrost ten był wyższy niż w latach 70 i 80 razem. Przyczyną były:

• wysokie i stabilne tempo wzrostu gospodarczego od połowy lat 70

• liberalizacja handlu związana z postanowieniami Rundy Urugwajskiej GATT 1995

• wzrost roli i aktywności handlowej koroporacji transnarodowych i ich wewnętrznej wymiany handlowej

• rozwój transportu i nowych technik przepływu informacji i komunikowania sę

• poprawa pozycji handlowej krajów rozwijających się

• wzrost światowego eksportu towarów i światowego PKB 1990-2000

• przewaga tempa wzrostu eksportu na tempem wzrostu światowego PKB - rosnąca rola handlu, powiązań handlowych, rozwój ekonomiczny krajów.

• wysoka dynamika obrotów wzrost udziału eksportu i importu w PKB poszczególnych krajów.

• 2001-kryzys w handlu międzynarodowym; 2002-03 poprawa koniunktury gospodarczej i wzrost eksportu.

• wzrost eksportu zależy od eksportu produktów przemysłowych przetworzonych.

• Poziom powiązań krajów z rynkiem światowym: mniejsze kraje rozwinięte wykazują wyższy poziom udział importi i eksportu w PKB

• Singapur

• Hongkong

• Belgia

• Szwajcaria

• Austria

• Najwięksi eksporterzy:

• 2000 USA, Niemcy, Japonia, Francja, WB, Kanada

• 2003 Niemcy, USA, Japonia, Chiny, Francja, WB

• Wzrost liczby krajów w układzie GATT - ważna cecha charakteryzująca handel światowy.

• Wysoka stabilność cen 1946-1967.

• Lata 70: Tendencja wzrostu cen towarów w światowym exporcie 1968

• OPEC (Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej) wprowadzila kilka podwyżek cen ropy naftowej

• Pocczątek lat 80- spadek cen; koniec lat 80 ponowny wzrost.

• Lata 90- spadek koniunktury gospodarczej na świecie. Druga połowa lat 90 wysoka dynamika obrotów w handlu światowym i drastyczny spadek cen ropy - kryys azjatycki 1999 - ograniczenie zakupu.

• Główni producenci ropy naftowej: Rosja, Arabia Saudyjska, USA, Meksyk, Iran,

• Główni konsumenci ropy naftowej: USA, Chiny, Japonia, Rosja, Niemcy

• Dynamiczny wzrost gospodarczy Chin nowy podział pracy w Azji i zmiana powiązań handlowych:

• Producencji z rozwijających sie krajów Azji nie eksportują produktów bezpośrednio do Europy Zachodniej. Najpierw przesyłają komponenty do Chin, a pozniej produkty finalne z Chin na rynki zachodnie. Duża część produkcji krajów azjatyckich jest lokowana w Chinach.

• Lata 20: rozwóju międzynarodowego handlu towarowego:

• handel międzynarodowy - czynnikiem wzrostu gospodarczego jak zakładał układ GATT; dla mniejszych krajów rozwiniętych rynek zewnętrzny ma większy wpływ na rozwój gospodarczy niż rynek wewnętrzny

• równoczesna globalizacja i regionalizacja obrotów handlowych

• światowy eksporter Niemcy, SZ..

• Udział w światowym eksporcie: UE, USA, Japonia, Chiny, Kanada

• wysoka dynamika wzrostu eksportu krajów rozwijających się

• w miarę znoszenia barier handlowych znaczenie wymiany handlowej nie traci swojego znaczenia jako czynnik powiązań gospodarczych w regionach. Wymiana handlowa rosła mimo rozwoju zagranicznych inwestycji bezpośrednich.

• Globalizacja stwarza możliwości rozwoju gospodarczego - przedsiębiorstwa podejmują decyzje strategiczne. Oceniają efekty i uwzględniają ryzyko.

1. Rola zagranicznych inwestycji bezpośrednich w intensyfikacji procesów globalizacji

• ZIB- główny czynnik wzrostu powiązań i współzależności we współczesnej gospodarce światowej, przyspieszający procesy globalizacyjne.

• Najwięksi inwestorzy ZIB: SZ; WB; RFN; Japonia, Szwajcaria

• ZIB w latach 70 i 80 miał tendencję wzrostową. W pierwszej połowie lat 80 spadło tempo ZIB SZ co miało związek z kryzsem zadłużeniowym i słabą koniunkturą gospodarczą.

• Wartość aktywów zagranicznych w SZ > od aktywów ST za granicą zmiana inwestora zagranicznego w połowie lat 80 na kraje Europy Zachodniej, Japonię i Kanadę.

• Największy udział w całkowitej wartości ZIB SZ 1995: WB, Holandia, Japonia, Kanada, RFN, Szwajcaria. Dominującym inwestorem - Europa Zachodnia.

• Główne dziedziny inwestowania w SZ były:

• Produkcja przemysłowa (przemysł chemiczny, spożywczy, maszyn i urządzeń elektrycznych i metalowy)

• Handel hurtowy i detaliczny

• Przemysł naftowy

• Finanse i ubezpieczenia

• Wysoka stabilność zagranicznych inwestorów pod względem rodzajów inwestycji podejmowanych w SZ

• Dzięki ZIB powstało wiele miejsc pracy w przemyśle i sektorze usług SZ. W usługach koncentrowały sie inwestycje Japonii w handlu hurtowym i bankowości. Kraje europejskie inwestowały w produkcję przemyslową, a WB i Holandia w przemysł naftowy.

• ZIB w drugiej połowie lat 80:

• Wysoka dynamika wzrostu czego przyczyną był:

• Postep technologiczny ułatwiający prowadzenie działalności w skali międzynarodowej i globalnej

• Rosnąca konkurencja na rynkach krajowych i światowych, którą zwalczać można innowacyjnością możliwą jeśli firma prowadzi prace badawczo-rozwojowe, które czasem przekraczają możliwości finansowe pojedynczych firm.

• Rozwój inwestycji w sektorze usług

• Wzrost znaczenia Europy Zachodniej i Japonii jako zagranicznych inwestorów

• Zmiana roli SZ - stawały sie krajem lokaty ZIB

• Koncentracja inwestycji w krajach wysoko rozwiniętych (SZ i EZ)

• Spadek udzialu ZIB w krajach rozwijających się stanowiły one tylko 1/5 światowego napływu ZIB

• ZIB koncentrują się w dziedzinach, gdzie duże znaczenie mają koszty badawcz-rozwojowe

• Realizacja globalnych strategii rozwoju i sprzedaży przez firmy różnych krajów przyczynila się do dużego wzrostu ZIB w SZ.

• Inwestowanie i funkcjonowanie firm europejskich na rynku SZ cennym doswiadczeniem w konkurencji

• amerykański rynek kapitałowy możliwością większego zasilenia finansowego i inwestowania dla firm europejskich

WZROST ZIB SPOWODOWANY:

• wzrost ZIB w SZ spowodowany zagraniczną polityką handlową i polityką kursu walutowego

• politykę protekcjonalną

• 1981-1985 wprowadzenie „dobrowolnych ograniczeń eksportu

• Zmiana w polityce kursu walutowego 1985

• Pierwsza połowa lat 80 - polityka wysokiego kursu dolara. Druga kadencja Eeagana rozpoczęta zmianą polityki walutowej - umowa G-5 (USA, J, WB, RFN, F) - Plaza Agreement 1985 - szybki spadek wartości dolara co dało sprzyjające warunki zagranicznym inwestorom. Majątek trwały był tańszy i czynniki produkcji. Obniżenie kosztów produckji w SZ w porównaniu z innymi krajami.

• Liberalizacja transferu kapitału w skali międzynarodowej (swoboda przepływu) DEREGULACJA RYNKÓW FINANSOWYCH

• Prowadzenie aktywności finansowej

• Znoszenie kontroli i ograniczeń transgranicznego przepływu kapitału. ETAPY LIBERALIZACJI:

• I- początek lat 70 (SZ, K, RFN, Szwajcaria); przełom 70/80 (WB, J)

• II- lata 90 (F, Włochy, Hiszpania, Portugalia)

• Od 1.07.1990 swoboda przepływu kapitału wprowadzona była w krajach Wspólnot Europejskich w związku z realizacją Projektu Jednolity Rynek Europejski 1992. Zasada objęła 12 krajów.

• podpisanie umowy przez 102 kraje 1997.12 - regulacja Światowej Organizacji Handlu (WTO) - kraje mają przestrzegać zasad uczciwej onkurencji i otwarcia swoich rynków pieniężno-kapitałowychh dla podmiotów zagranicznych)

• wzrost dynamiki przepływów ZIB w w 2 połowie lat 90

Przyczyny tak dużego zwrostu dynamiki przepsływów ZIB w 1997:

1. wzrost liczby i wartości transgenicznych fuzji i przejęć od 1997

• wpływ na poziom i kierunek przepływu ZIB

• fuzje prowadzone głównie w przemysle chemicznym, samochodowym, elektronicznym, transporcie, telekomunikacji, usługach finansowych

2. rozwój ZIB w dziedzinie usług

3. wzrost znaczenia UE jako inwestora zagraniczneg i obszaru inwestowania

4. wzrost napływu kapitału do Azji Poł-Wsch (Chiny i K=Hongkong)

5. wzrost napływu kapitału do krajów Europy Środkowo-Wschodniej

6. stabilizacja wzrostu gospodarczego w największych ośrodkach gospodarczych SZ i UE

• rozwój sektora usług i napływ zagranicznego kapitału do usług finansowych i związanych z obrotem nieruchomościami

• Układ triadowy: UE-SZ-Japonia. Udział triady w przepływach w formie ZIB 2000 wynosił 71% w napływach ZIB i 82% w odpływach ZIB - rekord! Tak wysoki poziom ZIB spowodowany był:

• Rosnącą liczbą i wartością transgenicznych fuzji i przejęć

• Osiągnięcie przez UE bardziej zzaawansowanego poziomu integracji rynkowej i walutowej

• Wewnętrzne przepływy ZIB UE - decydujacy wpływ na ich poziom mają WB, F, Belgia, Luksemburg, Niemcy, Holandia. Utrzymuje się koncentracja przepływów kapitału w centralnej części UE gdyż odpływy ZIB wewnątrz UE 1992-2000 =83%; a skumulowane napływy to 76%

Kierunki przepływów ZIB wyznaczane były przez transgeniczne fuzje i przejęcia przez co WB została największym inwestorem w UE 2000 i największym inwestorem globalnym 1999 i 2000

Największym inwestorem zewnętrznym UE są SZ - dzięki ścisłym powiązaniom z WB. Inwestycje USA stanowiły 2006 ok 76% całkowitych zewnętrznych ZIB w UE (gł. Przemysł naftowy, komputerowy, elektroniczny, telekomunikacja, usługi finansowe). Na drugim miejscu jest Francja (głównie nabywała nowo utworzone filie zagraniczne i reinwestowała dochody)

Rosnąca pozycja UE jako światowego centrum napływu i odpływu ZIB oraz coraz większe powiązania inwestycyjne ze SZ. SZ są jeszcze silnie powiązane z Kanada i jednostronnie z Japonią.

Geograficzna struktura przepływu ZIB:

• Zmniejszenie sie udziału krajów rozwijających sie w napływie ZIB skutkiem spadku poziomu inwestowania w niektórych regionach geograficznych (Azja, Ameryka Łacińska i Afryka) i wzrostu poziomu ZIB w triadzie (UE-SZ-J). Wzrost zainteresowania inwestycjami EŚW związany z procesem prywatyzacji podmiotów gospodarczych.

• W latach 90 Azja Poł-Wsch przyciąga ZIB i podejmuje inwestycje w innych krajach co jest przyczyną wysokiego wzrostu ZIB spowodowanego boomem inwestycyjnym w Hongkongu i Chinach.

• W Ameryce Łacińskiej 96-99 wzrost ZIB; w 2000 gwałtowny spadek ZIB. Najważniejsze kraje inwestowania- Brazylia, Meksyk, Argentyna.

• Niski poziom ZIB w krajach Afryki. Głównymi obszarami inwestowania są: Angola, Egipt, Nigeria, RPA i Tunezja, a głównymi inwestorami są WB i Francja

• Ostatnie piętnastolecie XXw - problem 49 krajów stanowiących grupę krajów najsłabiej rozwiniętych i najbiedniejszych na świecie.

• Średni poziom PKB per capita wynosi poniżej 900 dolarów rocznie, a średni udział w światowych ZIB wynosi 0,5%. W latach 90 PKB się podniosło.

Zmiany w przepływach ZIB po roku 2000:

• Po wzroście ZIB 1999-2000, w 2001-2003 nastąpił jego gwałtowny spadek

• ZIB wciąż powiązane z liczbą i wartością transgenicznych fuzji i przejęć przedsiębiorstw, które zaczęły rosnąć w połowie lat 90.

• Autorzy Raportu UNICTAD 2004 przewidują wzrost ZIB gdyż:

• Wzrost gospodarczy reinwestowanie zysków

• Przewidywalny wzrost ZIB w Chinach i krajach Azji Poł-Wsch

• Polska najbardziej atrakcyjniejszym obszarem inwestycyjnym Europy Wschodniej

• W 2004 wzrosły transgeniczne fuzje i przejęcia przedsiębiorstw w stos do 2003

• W krajach rozwijających się będą dominować inwestycje nowe, a w rozwiniętych transgeniczne fuzje i przejęcia

• Dalsza Liberalizacja przepływu ZIB

• Zmiany w strukturze ZIB- dotyczą dziedzin inwestowania jak i przepływów w układzie geograficznym

• Rozwój ZIB w usługach, wcześniej koncentrowały się w przemyśle

• Dynamiczny rozwój usług charakterystyczny dla krajów wysoko rozwiniętych dlatego przepływ ZIB właśnie w tych krajach się koncentruje

• Wcześniej głównymi inwestorami w dziedzinie usług SZ; w XXI w SZ, korporacje UE i Japonii.

• Wzrost sektora usług i spadek udziału inwestycji w przemyśle spowodowane przez osiągnięcie przez kraje wysoko rozwinięte zaawansowanego stadium rozwoju postindustrialnego.

• usługi podstawą gospodarki

• procesy prywatyzacyjne przyciągają inwestorów Europa ŚW; Ameryka Łacińska obejmujące przedsiębiorstwa świadczące usługi użyteczności publicznej tj. zaopatrzenie w energię, usługi telekomunikacyjne

• wciąż duże znaczenie ZIB w pośrednictwie finansowym i handlu

• cechą sektora usług jest potrzeba świadczenia większości usług w miejscu ich konsumpcji przez odbiorców

• na zmiany w strukturze geograficznej wpływają:

• poziom i stabilność wzrostu gospodarczego w regionach i krajach

• wielkość rynku

• poziom kosztów produkcji

• polityka sprzyjająca napływowi ZIB

• stabilność polityczna i procesów prywatyzacji

• Głównymi inwestorami zagranicznymi były kraje wysoko rozwinięte (największy odpływ ZIB) : SZ, Luksemburg, Francja, WB, Belgia, Holandia

• Istotnym czynnikiem lokalizacji ZIB w roku 2003 były koszty - rosnąca konkurencja zmuszała do poszukiwania takich warunków inwestowania, by zmniejszyć koszty produkcji. Inwestycje SZ i UE koncentrowane na usługach. Japonia gł. W przemyśle SZ i Azji.

• Tendencje charakteryzujące odpływ ZIB:

• Niewielki wzrost odpływów ZIB z krajów wysoko rozwiniętych

• Dynamiczny wzrost inwestycji zagranicznych SZ, które pochodziły z reinwestowania dochodów korporacji

• Wysokie odpływy ZIB z Luksemburga spadły

• Wzrost odpływów ZIB z WB i Francji - z powodu zaciągania pożyczek wewnątrzkorporacyjnych

6

---