Kleszcze.
Kleszcze to roztocze wielkości kilku mm, których samice po nassaniu się krwi mogą osiągać długość ponad 1 cm. Atakują ludzi i zwierzęta tylko w celu pobrania pokarmu, co zapewnia im przekształcenie się w kolejną formę rozwojową lub złożenie jaj przez samice.
Na obszarze Polski kleszcz wykazuje aktywność od połowy kwietnia do połowy listopada. Obserwowano także zimowe (styczeń/luty) inwazje kleszcza u psów, szczególnie w słoneczne dni, gdy temperatura powietrza wahała się w granicach 7-12 stopni.
U zwierząt towarzyszących, w tym psów i kotów, stwierdza się piroplazmozę, erlichiozę, kleszczowe zapalenie mózgu, boreliozę. Coraz częściej u ludzi i zwierząt pojawiają się zakażenia nowymi, dotychczas nie notowanymi na danym terenie gatunkami patogenów przenoszonymi przez kleszcze lub też są to przypadki infekcji (inwazji) wielogatunkowych. Wynika to między innymi z wielożywicielowości większości gatunków kleszczy, oraz z inwazji wielogatunkowych kleszczy u zwierząt i ludzi.
W zależności od formy rozwojowej kleszcze pojawiają się na różnej wysokości nad ziemią od 20 cm do 1.5 metra. Kleszcze przyczepiają się do spodniej części liścia i w związku z tym są niewidoczne. Spada na żywiciela i szuka najlepszego miejsca żerowania. Są to miejsca najbardziej ukrwione i mało widoczne- okolice uszu, głowy, pach i klatki piersiowej. Kleszcz zaczyna ssać krew jednocześnie wprowadzając do krwioobiegu żywiciela chorobotwórcze pierwiastki które atakują krwinki czerwone i rozmnażają się w nich. W efekcie dochodzi do zniszczenia większości czerwonych krwinek i anemii. Objawami są powiększone węzły chłonne, ból w okolicach nerek, biegunki krew w moczu, wysoka gorączka 39-5-41oC, blade spojówki, żółtaczka, osowiałości brak apetytu, apatia.
Jeżeli znajdziemy kleszcza na ciele naszego psa należy go wyciągnąć jak najprędzej. Wyciągamy kleszcza za pomocą igły, bądź wykręcamy go za pomocą pęsety w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Nie należy smarować kleszcza żadnym tłuszczem. Gdyż zanim odpadnie kleszcz będzie się dusił i wymiotując wydali do krwi żywiciela część zwartości swojego przewodu pokarmowego - zwiększając ryzyko zakażenia. Bardzo ważne jest to aby odpowiednio zabezpieczyć nasze zwierzęta poprzez środki odstraszające i zabijające kleszcze. Oto niektóre z nich:
- Sabunol krople przeciw pchłom i kleszczom o unikalnym składzie 3 składników. Kropelki bardzo popularne i wygodne w użyciu.
Najważniejsze ich cechy to:
-bezpieczeństwo dla zwierząt i właścicieli,
-eliminacja ekopasożytów (pcheł, kleszczy, wszy i wszołów na zwierzęciu).
-przerwanie cyklu rozwojowego pcheł w otoczeniu zwierzęcia ,co daje długą ochronę.
Zastosowanie:
Eliminacja pcheł i kleszczy przez minimum 4 tygodnie poprzez: zabijanie i odstraszanie kleszczy
- oraz bardzo skuteczne krople frontline
- obroża owadobójcza przeciw pchłom i kleszczom. Zaleca się dla psów od 6. miesiąca życia. Środek aktywny: 3,6 g diazinon (insektycyd z grupy fosforoorganicznych). Sposób użycia: po rozpakowaniu dopasować do obwodu szyi psa. Obroża jest aktywna przez 5 miesięcy.
- bolfo obroża firmy bayer
Dodatkowe informacje:
W Polsce występuje 21 z 810 znanych na świecie gatunków kleszczy. Dorosłe samiczki są długości 3 - 4 mm, natomiast samce mierzą 2,5 mm. Kleszcz, w każdej z trzech faz swego rozwoju, musi raz wyssać krew z człowieka lub zwierzęcia, ażeby móc się rozwijać.
Aktywność kleszczy uzależniona jest od warunków klimatycznych - im wyższa jest temperatura i wilgotność otoczenia, tym aktywność jest dłuższa. Zwykle rozpoczyna się w marcu/kwietniu i trwa do października/listopada.
Kleszcze mogą zarazić psa boreliozą i zapaleniem mózgu, które jest niebezpieczne również dla ludzi. Dla psów groźniejsza jest zwierzęca choroba babeszjoza, czyli zakażenie pierwotniakiem, atakującym krwinki czerwone.
Najwięcej kleszczy występuje między dwoma różnymi typami roślinności, jak np: brzegi lasów z graniczącymi łąkami, polany, błonia nad rzekami i stawami, zagajniki z zaroślami, obszary gdzie las liściasty przechodzi w iglasty lub odwrotnie albo wysoki w niski, obszary zarośnięte paprociami, jeżynami, czarnym bzem i leszczyną. Kleszcze spotyka się na trawie i w niskich krzakach. Wiszą na źdźbłach trawy i na spodzie liści, z tego powodu są niewidoczne. Lasy iglaste bez trawiastej ściółki są w miarę bezpieczne.
Typowymi miejscami ukąszenia są głowa, uszy, miejsca zgięcia dużych stawów, ręce i nogi. Ponieważ ślina kleszczy posiada właściwości znieczulające, ukąszenie na ogół nie zostaje zauważone.
Aby wyciągnąć kleszcza należy go ująć pincetą jak najbardziej z przodu, wystarczająco mocno żeby pinceta się nie ześliznęła, i lekko naprężając wykręcić.
Należy uważać by nie zgnieść kleszcza, ponieważ można spowodować wyciśnięcie jego zawartości do ciała.
Nie wolno smarować kleszcza masłem, a także wszelkimi innymi środkami, które mogłyby go podrażnić, gdyż zmusza go to do zwrócenia do ciała gospodarza wszystkiego, co zjadł.
Nie ma substancji, która odstrasza kleszcze i powoduje, że nie atakują one psa czy kota. Wszystkie preparaty przeciw kleszczowe gwarantują jedynie, że kleszcz nie będzie pił krwi i w ciągu 48 godzin zginie lub odpadnie. I to wystarczy - zwykle, aby kleszcz przeniósł jakąś chorobę, musi pić krew przez ponad 24 godziny. Dlatego jeśli stosuje się skuteczny preparat, widok kleszcza na psie nie musi martwić. W Polsce jest kilka preparatów, które chronią psy i koty przed kleszczami. Zawarte w nich substancje zabijają kleszcze i są nieszkodliwe dla zwierząt (oczywiście, jeśli są stosowane prawidłowo).
PASOŻYT jest to organizm żyjący w ścisłym związku z innym organizmem. Z żywicielem. Na jego koszt i z jego szkodą. Wiele chorób, z jakimi muszą sobie radzić właściciele zwierząt domowych jest wywołana właśnie przez nie. Dlatego należy nieco przybliżyć temat, jakim są niebezpieczeństwa wynikające z działania pasożytów, a także sposoby radzenia sobie z nimi.
Pasożyty atakują żywe organizmy na różne sposoby.
Pchła, która całe życie spędza w owłosieniu żywiciela jest pasożytem zewnętrznym.
Żyje na powierzchni innego organizmu i żywi się jego krwią. Ektopasożyty mogą żywić się też elementami pokrycia swojego żywiciela, robią tak wszoły, które żywią się ptasimi piórami. Przedstawiciele pasożytów zewnętrznych mają różne sposoby na korzystanie ze swojego źródła pokarmu. Są to specjalnie zbudowane narządy (ssawki, przylgi) i swoiste substancje przeciwdziałające krzepnięciu pobieranych substancji (enzymy). Wiele pasożytów zewnętrznych przenosi zarazki (kleszcze, komary, muchy) bądź też jest żywicielami pośrednimi dla innych pasożytów.
Pasożyty wewnętrzne nie mają oczu ani ubarwienia. Nie mają narządów ruchu. Ich nabłonek musi być odporny na działanie enzymów trawiennych żywiciela. Pasożyty wewnętrzne mają zdolność „oddychania beztlenowego" czyli uzyskiwania energii w procesie beztlenowego rozkładu glukozy do kwasu mlekowego. Jest to sposób niezmiernie rozrzutny, wykorzystujący zaledwie około 5% energii, którą można by uzyskać na drodze tlenowej. Pasożyty jednak z jednej strony są w sytuacji przymusowej, bo tlenu nie mają, z drugiej strony mogą sobie na taką rozrzutność pozwolić, mając stały i niewyczerpalny nadmiar pokarmu. Przywry i tasiemce nie utraciły zdolności oddychanie tlenowego, w razie możności pobierają tlen i wykorzystują go. Rozwój pasożytów wiąże się najczęściej ze zmianą żywiciela. Organizm, w którym bytuje postać dojrzała nazywamy żywicielem ostatecznym. Jaja pasożyta wydostają się z żywiciela ostatecznego na zewnątrz i zarażają organizm, w którym rozwija się larwa. Ten organizm nazywamy żywicielem pośrednim. Przejście do żywiciela ostatecznego odbywa się zwykle, choć nie zawsze, tak, że żywiciel ostateczny zjada pośredniego razem z larwą.
Środowisko życia pasożytów wewnętrznych wymaga zatem od nich specjalnych przystosowań:
-nabłonek odporny na strawienie
-brak ubarwienia, narządów zmysłów i narządów ruchu
-brak układu krwionośnego, oddechowego i pokarmowego(wchłanianie pokarmu strawionego przez żywiciela)
-narządy czepne: przyssawki(tasiemiec nieuzbrojony), przyssawki i haczyki(tasiemiec uzbrojony)
-oddychanie beztlenowe
-produkowanie olbrzymich ilości jaj, obojnactwo, możliwość samozapłodnienia
-wykorzystywanie żywicieli pośrednich(rozmnażanie bezpłciowe) i żywicieli ostatecznych(rozmnażanie płciowe)
PŁAZIŃCE, robaki płaskie - typ drapieżnych zwierząt o prymitywnej budowie. Ciało możemy podzielić na przód, tył, stronę brzuszną i grzbietową. Pokryte jest ono jednowarstwowym nabłonkiem (pochodzenia entodermalnego) u pasożytów komórki nie są orzęsione i zlewają się w jedną warstwę zwaną syncytium. Pasożyty posiadają dodatkowo pokryty nabłonek oskórkiem, który chroni przed strawieniem. Pod nabłonkiem znajdują się mięśnie gładkie, u pasożytów mają postać pojedynczych włókienek. Nabłonek oraz mięśnie tworzą wór powłokowo-mięśniowy nadający kształt.
Budowa wewnętrzna:
Układ pokarmowy - Rozpoczyna się otworem gębowym, dalej przechodzącym w gardziel (może być wynicowana na zewnątrz), za nią znajduje się jelito. Otwór odbytowy tylko u niektórych wirków i przywr, u większości nie występuje.Tasiemce nie posiadają układu pokarmowego.
Układ oddechowy - Nie występuje, wymiana gazowa następuje przez całą powierzchnię ciała. Występuje oddychanie beztlenowe.
Układ krążenia - Podobnie jak układ oddechowy nie istnieje, a substancje odżywcze rozprowadzane są przez płyn znajdujący się w parenchymie.
Układ nerwowy - Układ charakteryzujący się prostą budową zbudowany z dwóch zwojów nerwowych oraz z odchodzących pni nerwowych połączonych poprzecznymi spoidłami.
Układ wydalniczy - Składający się z kanalików znajdujących się w parenchymie zakończonych protonefrydiami, do których uchodzą komórkami płomykowymi. Taki układ nosi nazwę układu protonefrydialnego.
Rozmnażanie - Charakteryzuje je hermafrodytyzm. Najczęściej występuje zapłodnienie krzyżowe. Zróżnicowany jest również rozwój osobnika. Wirki charakteryzują się rozwojem prostym, zaś pasożyty rozwojem złożonym.
Najczęstszymi przedstawicielami płazińców - pasożytów są tasiemce.
Difilobotrioza to choroba wywołana przez tasiemca diphyllobothrium latum. Występuje u ludzi i zwierząt w rejonach podmokłych, w dorzeczach jezior i rzek.
Diphyllobothrium latum to tasiemiec nieuzbrojony osiągający do 15m długości. Szerokość tego tasiemca może dochodzić do 20mm. Jaja d. latum uwalniane są bezpośrednio do jelita żywiciela i stamtąd do środowiska zewnętrznego.
Rozwój tasiemca następuje z udziałem dwóch żywicieli pośrednich. Pierwszym z nich jest oczlik, drugim planktonożerne ryby (np. karpie). Trzecim z kolei żywicielem pośrednim może być ryba drapieżna. Zarażenie psów, kotów i ludzi następuje po zjedzeniu ryby.
D. latum przyczepiając się do ściany jelita powoduje jej podrażnienie, a jeśli występuje w większej ilości może również doprowadzić do zatkania światła jelita. Tasiemiec ten może doprowadzić do objawów:
anemia
zwiększenie ilości białych krwinek
obniżenie ilości czerwonych płytek oraz hemoglobiny
zwiększenie zawartości białka w moczu
zaburzenia układu pokarmowego (rzadki, wodnisty kał)
słaby apetyt lub jego brak
widoczne błony śluzowe są blade
wymioty z członami tasiemca
Dipylidioza wywoływana jest przez tasiemca dipylidium caninum. Jest on tasiemcem uzbrojonym i umiejscawia się w jelicie cienkim. Jego człony są w kształcie ogórka i zawierają liczne torebki z jajami. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej człony są wydalane z kałem poza organizm żywiciela. Człony są koloru różowego i posiadają zdolność ruchu.
Tasiemiec ten występuje u psów, kotów, ludzi, mięsożernych dzikich zwierząt. Żywicielami pośrednimi są larwy pcheł, pchły, larwy i dorosłe wszoły.
Przy zarażeniu większą ilością takich tasiemców możemy obserwować objawy:
zmienny apetyt
osłabienie
osowiałość
wychudzenie
wymioty
saneczkowanie
zaburzenia układu nerwowego
zmiany skórne
Teniozy to inwazje tasiemców tasiemców rodzaju teania.
Są to tasiemce uzbrojone.
W warunkach polskich najczęściej występującymi odmianami są:
Taenia pisiformis.
Osiąga długość do 2m. Dojrzałe człony osiągają szerokość większą niż długość. Najczęściej spotykany u psów. Jego żywiciele pośredni to zające, króliki, drobne gryzonie.
Taenia hydatigena.
Osiąga długość do 5m. Spośród zwierząt domowych najczęściej występuje u psa, ale może zdarzyć się również u kota i innych mięsożerców. Żywiciele pośredni tego tasiemca to przeżuwacze, świnie a także drobne gryzonie.
Hydatigera taeniaformis.
Rośnie do 60cm. Spotykany jest najczęściej u kotów. Jego żywicielem pośrednim są przede wszystkim myszy.
Wymienione tasiemce dostają się do żywicieli pośrednich wprost ze skażonej gleby i wody. Psy i koty zarażają się poprzez zjedzenie larw, które dostały się do karmy od żywicieli pośrednich. Połknięte larwy rozwijają się i jako kolejne postaci tasiemca przedostają się, wraz z krwią, do wątroby, płuc czy też do innych narządów. Osiedlają się tam i przechodzą kolejne przemiany prowadzące do pełnej dojrzałości. Proces ten trwa 2 do 3 miesięcy.
Po osiągnięciu dojrzałości płciowej tasiemce te żyją w jelicie cienkim. Jelito jest przez nie podrażniane, a wydalane produkty przemiany materii prowadzą do zatruwania organizmu żywiciela. Skrajne przypadki, to zamknięcie światła jelita przez nagromadzone tam tasiemce. Objawy zaatakowania przez taenie to:
wymioty
rzadki kał (często ze śluzem i członami tasiemca)
przechodzenie biegunek w zaparcia
objawy zatrucia układu nerwowego takie jak chwiejny chód czy napady padaczkowe (u szczeniąt)
OBLEŃCE, inaczej robaki obłe mają kształt ciała obły, to znaczy w przekroju zbliżony do koła. Obleńce różnią się od płazińców kształtem ciała - są robakami o obłym ciele. Większość z nich to nicienie. Wykonując energiczne ruchy całym ciałem, potrafią utrzymać się w jelicie żywiciela. Pokryte są kolagenowym oskórkiem, pod którym znajdują się mięśnie. Mięśnie i oskórek tworzą razem wór skórno-mięśniowy.
Między umięśnioną ścianą ciała a układem pokarmowym znajduje się obszerna jama ciała, wypełniona płynem. Pod wpływem ruchów i skurczów zwierzęcia płyn jamy ciała miesza się i przelewa, spełniając funkcje układu krążenia. Roznosi szybko po całym ciele pokarm, metabolity, gazy, wyrównuje ich stężenie, słowem łączy organizm w jedną fizjologiczną całość. Ponadto płyn jamy ciała spełnia funkcję szkieletu hydraulicznego. Jego ciśnieniu obleńce zawdzięczają sztywność swych ciał. Ponieważ ciśnienie płynu zależy od napięcia mięśni powłoki ciała, sztywność ciała może być zmieniana, gdy sztywność mezoglei i parenchymy była wartością stała.
Układ pokarmowy obleńców w przeciwieństwie do płazińców, jest przewodem pokarmowym, to znaczy rurą, ciągnącą się przez ciało od otworu gębowego do odbytu. W układzie tego typu obróbka pokarmu odbywa się systemem przepływowym, potokowym. Otwierają się ogromne możliwości specjalizacji poszczególnych odcinków, odpowiedzialnych za pobranie pokarmu, trawienie, wchłanianie, formowanie kału. Możliwe staje się również częstsze pobieranie pokarmu, bo gdy jedna jego porcja znajduje się w fazie wchłaniania, inna może być właśnie trawiona, a tymczasem zwierzę może już pobierać trzecią porcję.
Przedstawicielem obleńców są:
Włosogłówczyca to choroba wywołana przez włosogłówkę. Włosogłówka to pasożyt jelita ślepego, rzadziej grubego. Nicień o nitkowatym ciele o długości ok. 45-60mm - samiec i 60-75mm - samica. Żywi się głównie krwią, co może wywołać anemię. Objawy włosogłówczycy:
gorączka
częste wypróżnienia z dużą ilością śluzu i krwi
utrata masy ciała
zapalenia wyrostka robaczkowego
osłabienie
bóle głowy
Cykl rozwojowy:
Zarażenie włosogłówczycą następuje głównie drogą pokarmową. W jelicie cienkim z jaj wydostają się larwy, które wnikają do błony śluzowej gdzie przebywają przez kilka dni, następnie opuszczają ścianę jelita cienkiego i dostają się do jego światła skąd wędrują do jelita ślepego, gdzie przyczepione do błony śluzowej dojrzewają płciowo.
Węgorkowicę wywołuje nicień z rodzaju strongyloides.
Pasożytami są samice zasiedlające jelita cienkie i osiągające rozmiar 2-4mm.
Zarażenie się polega na zjedzeniu lub wypiciu z wodą larw, albo też wniknięcie ich przez skórę żywiciela. Podatne na tę chorobę są szczególnie młode.
W wypadku zarażenia przez przewód pokarmowy objawem jest:
nieznaczne zaburzenie w ścianie jelita cienkiego
w razie wniknięcia larw przez skórę nastąpi
stan zapalny skóry oraz jej świąd
po przedostaniu się do wątroby, następnie do pęcherzyków płucnych i ich uszkodzeniu następuje:
stan zapalny wątroby
stan zapalny płuc
kaszel
podniesienie wewnętrznej ciepłoty ciała
dojrzałe nicienie usadawiają się w jelicie cienkim i powodują:
zaburzenia trawienia
zapalenia błony śluzowej
a w ich następstwie następują:
oddawanie nie uformowanego kału
biegunki
występowanie strzępków krwi w kale
Toksokaroza czyli glistnica wywoływana jest przez glisty czyli nicienie toxocara canis lub toxocara cati. Jest to pasożyt bardzo niebezpieczny również dla człowieka.
Samiec toxacara canis osiąga 5-10cm a samica 9-18cm. Nicień umiejscawia się w jelicie cienkim.
Zarażenie może nastąpić drogą pokarmową lub śródmacicznie (podczas ciąży larwy wnikają do macicy zarażonej żywicielki, a następnie do płodów). Do zarażenia psów dochodzi poprzez zlizywanie jaj nicienia z sutków chorej suki przez szczenięta lub zjadanie karmy zanieczyszczonej jajami.
Zarażenie śródmaciczne szczeniąt może nastąpić zarówno przez sukę, która zaraziła się pasożytem przed ciążą jak i w jej trakcie.
Psy zarazić się mogą także poprzez zjedzenie żywicieli rezerwowych takich jak myszy czy szczury.
Przebieg choroby zależy od kondycji zarażonego zwierzęcia jak i od ilości pasożytów. Dochodzi do podrażnienia i nieżytowego zapalenia błony śluzowej. Większa ilość pasożytów może spowodować nie tylko zaczopowanie jelita, ale nawet jego pęknięcie. Toksokaroza jest szczególnie niebezpieczna dla szczeniąt pomiędzy 20 dniem, a 8-9 tygodniem życia. W tym przedziale wiekowym psów odnotowuje się największą śmiertelność w wyniku tej choroby.
Jej objawy to:
anemia
powiększony brzuch
bóle brzucha
zaburzenia nerwowe (objawy rzekomo padaczkowe)
Toksoskaridioza wywoływana jest przez nicień toxascaris leonina.
Nicień zasiedla jelito cienkie lub żołądek.
Samica osiąga długość 4-10cm.
Inwazją tego pasożyta dotknięte są najczęściej zwierzęta powyżej 6 miesiąca życia. Zarażanie następuje poprzez zjedzenie jaj. Możliwym źródłem zakażenia jest również zjadanie zarażonych gryzoni. Objawami są:
osłabienie
osowiałość
biegunka
świąd skóry
możliwe objawy nerwowe
Ancylostomatoza wywoływana jest u psów przez tęgoryjce ancylostoma caninum i uncinaria stenocephala.
Bytują one w jelitach cienkich i żywią się krwią. Jest to drugi najczęściej występujący, po glistach, pasożyt drapieżników. W zależności od gatunku i płci osiągają od 0,4mm do 21mm. Larwy wydalone z żywiciela do środowiska zewnętrznego mogą przetrwać nawet 2 miesiące. Zarazić można się nimi na trzy sposoby:
- doustnie
- wnikanie larwy przez skórę (co powoduje widoczne punkciki wybroczyn i strupki)
- śródmacicznie (płód zaraża się od matki, która tą drogą może zarazić nawet kolejne 3 mioty)
Jeżeli do zarażenia dojdzie przez skórę larwy, po przeniknięciu do naczyń krwionośnych, dostają się do serca, potem do płuc i do oskrzeli, tchawicy i gardła. Wtedy zostają połknięte i umiejscawiają się w miejscu docelowym swojej wędrówki - w jelicie cienkim.
Najłatwiej tęgoryjcami zarażają się zwierzęta młode trzymane w miejscach o mokrym podłożu.
Objawy:
osłabienie apetytu, a potem całkowity jego brak
wymioty
nieuformowany kał
wychudzenie
osłabienie
blade błony śluzowe
Prowadzi to do anemii spowodowanej pobieraniem krwi przez dorosłe nicienie. Wyniszczenie organizmu zwierząt może doprowadzić nawet do ich śmierci.
PRZYWRY to bezwarunkowe pasożyty wewnętrzne kręgowców o ciele nieczłonowanym i listkowanym. Ich wielkość waha się w granicach kilku centymetrów. Mają dwie przyssawki - okołogębową i brzuszną, a ich jelito zazwyczaj rozgałęzia się na dwa główne ramiona. Charakteryzuje je złożony cykl rozwojowy z co najmniej dwoma żywicielami. Przedstawicielem przywr jest motylica wątrobowa (Fasciola hepatica) będąca pasożytem ssaków roślinożernych, a niekiedy także człowieka. Postać dorosła pasożytuje między innymi w wątrobie, powodując jej uszkodzenia, a rozwój larw odbywa się w ciele wodnego ślimaka, zazwyczaj błotniarki stawowej. Innym dość powszechnym pasożytem (zwłaszcza w krajach tropikalnych) jest przywra krwi (Schistosoma haematobium), której dojrzała postać żyje w naczyniach krwionośnych jamy brzusznej człowieka. Żywicielem pośrednim tej przywry są wodne ślimaki. w odróżnieniu jednak od motylicy jej cerkarie nie czekają biernie na zjedzenie, lecz potrafią aktywnie wniknąć przez skórę do tkanek i naczyń krwionośnych człowieka. Przywra krwi jest przyczyną wielu stanów zapalnych u zarażonych osób, co niekiedy prowadzi do śmierci. Ciało przywr pokryte jest specjalnym bezpostaciowym oskórkiem, który chroni ją przed strawieniem przez enzymy gospodarza.
Opistorchoza wywoływana jest przez przywrę opisthorchis felineus. Zasiedla ona przewody żółciowe wątroby lub woreczek żółciowy. Występuje głównie u psów, kotów, lisów i człowieka. Jest to plaski robak szerokości do 2mm i długości do 13mm. Przywra ta potrzebuje, do swojego rozwoju, żywicieli pośrednich. Pierwszym z nich są zazwyczaj ślimaki bythynia leachi, drugim ryby karpiowate, możliwy jest udział żywiciela dopełniającego - ryby drapieżne. Ssaki zarażają się zjadając zarażone ryby.
Pasożyt ten uszkadza w sposób mechaniczny jelita, miąższ wątroby, przewody żółciowe. Często występująca duża ilość przywr prowadzi do zaczopowania przewodów żółciowych. Opisthorchis felineus sprzyja również infekcjom bakteryjnym. Jej produkty przemiany materii działają uczulająco na żywiciela.
Objawy:
objawy żółtaczki
zaburzenia przewodu pokarmowego
wymioty
osłabiony apetyt
wychudzenie
powiększenie brzucha
Alarioza wywoływana jest przez przywrę alaria alata. Bytuje ona w żołądku i jelitach cienkich zwierząt mięsożernych. Szczególnie narażone na alariozę są psy swobodnie biegające po lesie lub na wsi.
Rozwój przywry wymaga udziału żywicieli pośrednich. Pierwszy z nich to ślimaki rodzaju planorbis. Drugi to kijanki i żaby. Ssaki występują tu jako żywiciele rezerwowi.
Larwa alaria alata po połknięciu przez żywiciela ostatecznego przebija ścianę jego żołądka (albo jelita cienkiego) i przechodzą do jamy brzusznej. Potem przez przeponę wnikają do jamy piersiowej i do miąższu płuc. Od czasu dostania się do organizmu psa do osiedlenia się w jego płucach mija około 24 godzin. W płucach przebywają około 12 dni i przeobrażają się w postać młodej przywry. Te wędrują do tchawicy i gardła gdzie są połykane i dostają się ponownie do przewodu pokarmowego.
Oddziaływanie przywr na narządy wewnętrzne, podczas wędrówki po organizmie żywiciela, powoduje ich perforację i stany zapalne.
Objawy:
podniesiona wewnętrzna ciepłota ciała
bolesny, utrudniony oddech
biegunki
wymioty
osłabiony albo zmienny apetyt
w przypadku szczeniąt mogą wystąpić objawy przypominające padaczkę
PIERWOTNIAKI to jednokomórkowe organizmy mikroskopijnej wielkości. Ze względu na sposób odżywiania dzielą się na: - wyłącznie samożywne
- samożywne lub cudzożywne w zależności od warunków środowiska (np. euglena)
- wyłącznie cudzożywne (np. orzęski)
Żyją wolno lub prowadzą osiadły tryb życia; mogą występować w większych skupieniach tworząc kolonie (niekiedy w koloniach zachodzi podział funkcji miedzy poszczególnymi osobnikami). Poruszają się za pomocą wici, nibynóżek, rzęsek. Występują w środowisku wodnym, w płynach ustrojowych i komórkach żywiciela (formy pasożytnicze).
Niektóre są groźnymi pasożytami chorobotwórczymi zwierząt i ludzi (np. pełzak czerwonki, lamblie, świdrowce, rzęsistki).
Kokcydioza to chroniczna choroba zwierząt.
Powoduje stany zapalne błony śluzowej jelita cienkiego. W konsekwencji dochodzi do biegunek i oddawania nieuformowanego kału. Najwrażliwsze na kokcydiozę są młode zwierzęta. Starsze psy i koty to nosiciele inwazji. W ich przypadku choroba przybiera zawsze przebieg przewlekły.
Zarażenie następuje przez zjedzenie zarażonej sporocystami karmy. Jeśli młode zwierzęta przetrzymywane są w kojcach z ziemią jako podłożem należy spodziewać się szczególnie ciężkiego przebiegu choroby.
Objawy kokcydiozy:
osłabienie
wychudzenie
osłabienie apetytu
biegunka
śluz w kale
krew w kale
sierść bez połysku (czasem wilgotna)
Babeszjoza psów charakteryzuje się objawami podniesionej wewnętrznej ciepłoty ciała, hemoglobinurii, żółtaczki, a w końcu anemii.
Chorobę wywołuje pierwotniak krwinek czerwonych - babesia canis. Jego żywicielem ostatecznym są kleszcze. Pies w rozwoju babesia canis występuje jako żywiciel pośredni. Zarażenie psa następuje wraz z dostaniem się do jego skóry śliny kleszcza. Namnażanie się tego pierwotniaka może trwać w organizmie psa nawet do 2 lat od chwili ukąszenia przez kleszcza. Po osiągnięciu wystarczającej ilości komórek pasożyta przechodzi on kolejne stadia rozwoju, a następnie ponownie (za pośrednictwem krwi) przedostaje się do organizmu kleszcza.
Babesia canis nie oddziałuje na organizm psa w sposób bezpośredni. Występuje za to silne oddziaływanie produktów jego przemiany materii. Powodują one hemolizę krwinek, gorączkę, uwalnianie kinin innych substancji rozszerzających naczynia krwionośne oraz wzrost przepuszczalności mikrokapilarów. Wynikłe stąd przenikanie płynów tkankowych może prowadzić do szoku kończącego się nawet zapaścią psa. W wyniku hemolizy krwinek uwalnia się hemoglobina, która zamienia się w bilirubinę, a ta daje objaw żółtaczki.
Objawy:
ciepłota ciała podniesiona do 40-41 stopni Celsjusza (pierwszy tydzień)
wyrównanie temperatury bądź nawet jej obniżenie (po pierwszym tygodniu)
brak apetytu
osłabienie
anemia
przyśpieszony oddech i tętno
mocz najpierw różowy z czasem przechodzi w brunatny
wymioty
powiększone wątroba i śledziona
możliwe zapalenie oskrzeli, obrzęk płuc, zapalenie żołądka i jelit, bóle mięśniowe
Wszołowica wywoływana jest przez wszoła trichodectes canis (u psów) oraz felicola subrostara (koty). Pasożyty te są jednymi z najpowszechniejszych u zwierząt mięsożernych. Charakteryzują się żółtą barwą, brzuszno-grzbietowym spłaszczeniem oraz gryzącym aparatem gębowym. Osiągają rozmiary od 1mm do 2mm.
W organizmie żywiciela umiejscawiają się najczęściej na głowie, szyi, brzuchu. W wypadku silniejszej inwazji wszoł można się spodziewać również na bokach zwierzęcia, a u szczeniąt najczęściej na grzbiecie.
Wszoła składa jaja u podstawy włosa. Wylęgają się z nich larwy, które rosnąc przechodzą trzykrotną wylinkę i po trzech do pięciu tygodniach osiągają dojrzałość. Wszoły odżywiają się naskórkiem i włosami. Strupami, wynaczynioną krwią, a nawet wysiękiem zapalnym w uszkodzonych miejscach na skórze.
Larwa wszoły pozbawiona żywiciela może przeżyć do dwóch tygodni.
Zarażenie następuje przy bezpośrednim kontakcie.
Zmiany wywołane przez chorobę wynikają głównie z drapania i ogryzania, przez zarażone zwierzę, podrażnionych miejsc. Czasami dochodzi również do zakażeń bakteryjnych.
Wszawica wywoływana jest przez wszy linognathus setosus. Posiadają one aparat gębowy kłująco-ssący oraz szeroki owalny odwłok pokryty niewielką ilością szczecinek. Wszy osiągają rozmiar 1,5mm (samiec) do 1,6mm (samica).
Bytują zazwyczaj na głowie żywiciela, jego przedniej części tułowia, szyi, klatce piersiowej i grzbiecie. Przy intensywnej inwazji może dojść do opanowania całej powierzchni ciała.
Ze złożonych we włosach jaj po 8-10 dniach wylęgają się larwy, które po trzykrotnym linieniu dochodzą do dojrzałości płciowej. U psa okres ten trwa około trzech tygodni. Temperatura pokojowa skraca ten czas o około 30% w stosunku do zwierząt przebywających na dworze.
Zarażenie następuje przez bezpośredni kontakt chorego i zdrowego zwierzęcia. Drugi sposób zarażenia to przeniesienie larw pomiędzy zwierzętami na grzebieniu, szczotce itp.
Przebieg choroby podobny do wszołowicy. Nie leczona wszawica prowadzi do wychudzenia, anemii, cherłactwa.
Inwazja pcheł. Pchła występująca u psów to ctecocephalides canis. U kotów - ctecocephalides felis. Równie często można u tych zwierząt znaleźć pchłę ludzką pulex irritians.
Pchły to brązowe, pozbawione skrzydeł owady. Zaopatrzone są w trzy pary kończyn. Trzecia para rozwinięta jest szczególnie silnie. Samice są nieco większe i osiągają około 3mm. Samce dorastają do 2,5mm.
Głowa pchły psiej w kształcie zbliżona jest do kwadratu. Kocia jest wydłużona i przypomina prostokąt. Pchła ludzka w odróżnieniu od pchły kociej i psiej nie posiada szczecinek na pierwszym segmencie tułowia.
Samica składa jaja po nassaniu się krwi. Rozmiar jaj pchły to około 1mm. Są białe i okrągłe. Samica składa je na skórze żywiciela, skąd odpadając dostają się do legowiska, opadają na podłogę, do dywanów oraz w inne miejsca, w których przebywają zarażone zwierzęta.
Po 4 do 10 dniach wylęgają się larwy (kształtem przypominają gąsienice). Żywią się skrzepłą krwią, odchodami pcheł i organicznym detrytusem (drobne szczątki organiczne pochodzące z martwych organizmów, które uległy rozkładowi). Po kilku wylinkach przechodzą do stadium poczwarki, a po 4-14 dniach przekształcają się w dorosłe pchły.
Pchła żyje na żywicielu od trzech miesięcy do jednego roku. W sprzyjającym środowisku bez pożywienia mogą przetrwać do półtorej roku.
Szerzenie się inwazji pcheł jest możliwe głównie dzięki bezpańskim psom i kotom.
Ślina i wydaliny pcheł drażnią ich skórę. Powodują zaczerwienienia, strupy i wypryski. Zarażone zwierzęta są niespokojne. Nieustannie drapią się i iskają.
Świerzb drążący. Chorobę tę wywołuje świerzbowiec drążący o nazwie Sarcopres scabiei var. canis. Są to owalne szare pajęczaki zaopatrzone w 4 pary odnóży krocznych zakończonych przylgami (u samic na 1 i 2 parze, u samców na 1, 2 i 3 parze). Aparat gębowy - typu gryzącego.
Ze złożonych w korytarzykach wydrążonych w naskórku jaj najpóźniej po tygodniu wylęgają się larwy, które przechodzą kolejne stadia rozwoju (protonimfa, deutonimfa) i po kilku kolejnych dniach stają się w pełni dojrzałe. Świerzbowce żyją 1-2 miesiące. W tym czasie samica składa do 50 jaj. Cały cykl rozwojowy świerzbowca odbywa się na tym samy żywicielu. Poza nim pasożyt ten może przetrwać kilka dni (w wilgotnym środowisku do 1 miesiąca).
Zarażenie staje się możliwe w razie bezpośredniego kontaktu chorego i zdrowego zwierzęcia lub za pośrednictwem przedmiotów, z którymi zarażone zwierzę miało kontakt (przybory do pielęgnacji, legowisko, buda, przyrządy do transportowania zwierząt itp.).
Po dostaniu się na skórę żywiciela samice świerzbowca drążą korytarze w głąb naskórka, a następnie równolegle do jego powierzchni. Tam składane są jaja.
Zwierzę odczuwa świąd wynikający z drażnienia skóry przez same świerzbowce, a także przez ich produkty przemiany materii.
Ciągłe swędzenie powoduje nieustanne drapanie się zwierząt. Przez to powstają uszkodzenia skóry i zakażenia bakteryjne. W wyniku tego następują rozległe i trudno gojące się zmiany na skórze. Najpierw w okolicach kończyn, przy nasadzie ogona, pysku, uszach. Potem na głowie i karku. W razie braku leczenia proces chorobowy może objąć całe ciało.
W zarażonych, przez świerzbowca, miejscach najpierw pojawiają się niewielkie ogniska zapalne, które przechodzą w pęcherzyki. Po rozerwaniu takiego pęcherza (podczas drapania) wycieka z niego limfa, która tworzy strupy sklejające sierść.
Objęcie procesem chorobowym dużych powierzchni ciała prowadzi do osłabienia apetytu, wycieńczenia. W przypadkach skrajnych nawet do śmierci.
Świerzb uszny. Występuje najczęściej u kotów. Wywołuje go świerzbowiec uszny Otodectes cynotis. Jest to owalny szary pajęczak z ciemnymi lub brązowymi punkcikami. Aparat gębowy kłująco - ssący. Silnie rozwinięte kończyny (u samic 1, 2 i 4 para zakończona przylgami, u samców przylgi na wszystkich odnóżach).
Samice składają do kilkuset jaj. Po 2-3 dniach wylęgają się larwy. Po kilku dniach (i przejściu stadium protonimfy i deutonimfy) stają się dojrzałymi osobnikami. Cykl rozwojowy świerzbowca usznego trwa 9-10 dni.
Świerzbowiec uszny nie drąży korytarzy w skórze, ale przebywa na jej powierzchni. Zasiedla małżowiny uszne. Po opuszczeniu żywiciela pajęczak ten w suchym środowisku przeżywa do 2 tygoni, w środowisku wilgotnym do 2 miesięcy.
Zarażenie staje się możliwe w razie bezpośredniego kontaktu chorego (większość kotów bezpańskich) i zdrowego zwierzęcia lub za pośrednictwem przedmiotów, z którymi zarażone zwierzę miało kontakt (przybory do pielęgnacji, legowisko, przyrządy do transportowania zwierząt itp.).
Miejsce bytowania otodectes cynotis to wewnętrzna strona małżowiny usznej, skóra zewnętrznego przewodu słuchowego, czasami aż do błony bębenkowej.
Nakłuwanie skóry przez świerzbowca usznego drażni ją, dochodzi do wycieków limfy i tworzenia coraz większych strupów. Swędzenie powoduje drapanie i coraz większe uszkodzenia skóry i wyciek krwi. Uszkodzenia skóry i wysięki limfy i krwi wzmagają rozród świerzbowców i zaostrzenie przebiegu choroby. Z czasem następują stany zapalne. Zaawansowany proces chorobowy potrafi doprowadzić do pęknięcia błony bębenkowej, ogólnej infekcji i śmierci (z wcześniejszymi objawami braku apetytu i podniesionej temperatury).
W pierwszym etapie choroby obserwuje się świąd ucha, potrząsanie uszami i pocieranie nimi o przedmioty, drapanie. Następnie dochodzi do pogrubienia skóry ucha. Ucho zaczyna boleć przy dotyku. Pojawia się wysięk o nieprzyjemnym zapachu. Przy braku leczenia zmiany chorobowe zaostrzają się i po kilkunastu dniach z ucha wycieka ropny płyn. Włosy w uchu i wokół niego są posklejane. Wydzielina zasycha i tworzy coraz większe strupy. W przypadku rozprzestrzenienia się procesów chorobowych do ucha wewnętrznego lub choćby uszkodzenia błony bębenkowej zwierzę nie pobiera pokarmu, chudnie, głowę nosi przekrzywioną w kierunku ucha objętego chorobą. Po dojściu do zakażeń bakteryjnych zwierzę przestaje reagować na bodźce zewnętrzne. Pozostają w bezruchu i giną z wycieńczenia i ogólnej infekcji.
Chejletieloza to pasożytnicza choroba skóry wywołana przez pajęczaki z rodziny Cheyletlidae. Pasożyty te mogą przenosić się również na ludzi. U psów żeruje Cheyletlidae yasurgi, a u kotów Cheyletlidae blakei.
Ciało tego pajęczaka jest owalne lub sześciokątne spłaszczone grzbietowo - brzusznie. Pokryte szczecinkami. Długość to niecałe 0,5mm.
Pasożyty te żyją w powierzchniowej warstwie naskórka, często u nasady włosa. Cykl rozwojowy zamyka się w 35 dniach. Jego stadia to: jajo, larwa, nimfa I, nimfa II, imagines. Chejletiele odżywiają się naskórkiem.
Zarażenie staje się możliwe w razie bezpośredniego kontaktu chorego i zdrowego zwierzęcia lub za pośrednictwem przedmiotów, z którymi zarażone zwierzę miało kontakt (przybory do pielęgnacji, legowisko, buda, przyrządy do transportowania zwierząt itp.). Bardziej wrażliwe na zarażenie są szczenięta i kocięta niż osobniki dorosłe. Pośród starszych zwierzaków bardziej podatne na zarażenie są te o długiej sierści.
Choroba objawia się świądem skóry. Psy swędzące miejsca drapią, a koty liżą.
Kleszcze. Psy atakowane są zazwyczaj przez kleszcze Ixodes ricinus, a w północnej i wschodniej części kraju również przez kleszcze Dermacentor. Są one pajęczakami wielożywicielowymi. Odpowiednie są zatem dla nich różne gatunki zwierząt tak domowych jak i dzikich.
Kleszcze występują najczęściej w miejscach z wysoką trawą i niskimi krzewami.
Głodny kleszcz osiąga maksymalnie 4mm wielkości. Po pobraniu krwi potrafi zwiększyć swój rozmiar do ponad 1cm.
Kleszcz wyposażony jest ryjek z mocnymi szczękoczułkami i języczkiem, który na bocznych krawędziach posiada ząbki. Dzięki nim po wprowadzeniu do rany, na ciele żywiciela, pełni on rolę harpuna i umożliwia kleszczowi utrzymanie się na ciele ofiary.
Miejsca na ciele zwierzęcia, w których najczęściej można znaleźć kleszcze to głowa, szyja, dolna część klatki piersiowej, tzn. miejsca, z których zwierzę nie może pozbyć się pasożyta przy pomocy zębów.
Samice po zapłodnieniu i nassaniu się krwi odpadają od żywiciela i składają jaja na liściach i łodygach traw, krzewów, na ziemi. Po kilku dniach wylęgają się z nich larwy, które wędrują na wierzchołki traw lub na krzewy i wyczekują tam na żywiciela. Po wykryciu go (umożliwia im to narząd Hallera) przyczepiają się do jego skóry i przez kilka dni ssą jego krew. Po tym okresie odpadają na ziemię i przekształcają się w nimfy (na 4-8 tygodni). Dla zapewnienia dalszego rozwoju potrzebują one kolejnej porcji krwi. Po nassaniu się jej ponownie odpadają od żywiciela i przez okres 8-12 tygodni odpoczywają i linieją przekształcają się w dorosłe kleszcze.
Kleszcz pastwiskowy i kleszcz psi są pasożytami trójżywicielowymi. Aby zamknąć swój cykl rozwojowy atakują one trzy razy. W naturze może trwać nawet kilka lat. Nassane stadia kleszcza są bardzo odporne na głód i mogą przebywać poza żywicielem przez wiele miesięcy, a nawet do 1,5 roku.
W naszym kraju największa aktywność kleszczy przypada na kwiecień i maj, a następnie na przełom sierpnia i września. Chłody i deszcze powodują, że kleszcze chowają się lub zakopują w ziemi, gdzie zimują.
Kleszcze same w sobie są bardzo dokuczliwymi pasożytami. Jednak największe niebezpieczeństwo jakie niesie ze sobą „złapanie” kleszcza to fakt, że przenoszą one wiele chorób zakaźnych. Około 100 spośród 800 znanych gatunków kleszczy przenosi pierwotniaki, bakterie lub wirusy powodujące zachorowania zwierząt i ludzi: tzw. kleszczowe zapalenie mózgu, boreliozę, tularemię, ehrlichiozę, babezjozę, gorączkę Q, gorączkę plamistą Gór Skalistych, dur powrotny. Te same gatunki kleszczy mogą również przenosić pierwotniaki lub bakterie powodujące zachorowania zwierząt, m.in. gorączkę teksańską, hemoglobinurię europejską, gorączkę wschodniego wybrzeża Afryki, teileriozy, anaplazmozy.
Kleszcz po dostaniu się na żywiciela wyszukuje miejsce dogodne do wessania się. Szczękoczółkami nacina skórę, a następnie wprowadza do rany języczek, którym utrzymuje się na miejscu. Wprowadza do rany ślinę, która zapobiega krzepnięciu krwi. W miejscu przyczepienia powstaje nieznaczne zapalenie skóry, które z czasem powiększa się. Jeśli kleszcz przyssie się w miejscu dostępnym dla zębów zwierzęcia jest zwykle rozgryzany co prowadzi do dodatkowej infekcji tego miejsca, a w konsekwencji do ropnego zapalenia skóry. Bywają przypadki wywoływania alergii przez ślinę kleszczy, co przy silnej inwazji może doprowadzić do osłabienia lub nawet niedowładów kończyn.
Nużyca jest niezwykle trudna do zdiagnozowania i leczenia, a przynosi wiele kłopotów hodowcom psów.
Nużyca wywoływana jest przez pajęczaka Demodex canis. Żyje i rozmnaża się w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych skóry.
Pasożyt ten w ciągu 3 tygodni przechodzi 5 faz rozwoju: jajo, larwa, nimfa I, nimfa II, imago.
Poza żywicielem, w warunkach pokojowych, nużeniec jest w stanie przetrwać do 3 dni. W środowisku wilgotnym (głównie w strupach i zmienionych chorobowo tkankach) do 3 tygodni. Nużeniec przez wszystkie swoje stadia rozwojowe pozostaje w skórze żywiciela (zasiedlając mieszki włosowe, gruczoły łojowe, a czasem nawet węzły chłonne).
Zarażenie następuje przez kontakt zwierząt zdrowych z chorymi (głównie w hodowlach), przez przedmioty do ich pielęgnacji, czasami nawet przez ludzi mających kontakt ze zwierzętami zdrowymi i chorymi.
Choroba przebiega w dwóch postaciach - łuszczącej i krostkowej.
Przy postaci łuszczącej na głowie, w okolicach stawów łokciowych, na obrzeżach małżowin usznych i na tułowiu wypadają włosy i pojawiają się owalne wyłysienia. Objęta chorobą skóra nabiera sino-szarego koloru i pokrywa się nalotem ze zrogowaciałego naskórka. Świąd w tej postaci choroby właściwie nie występuje.
Postać krostkowata występuje najczęściej na głowie, szyi, klatce piersiowej i tylnych kończynach. Może dojść nawet do objęcia chorobą całego ciała. Początkowo na zmienionej chorobą pojawiają się jasnoczerwone, a potem ciemnoczerwone grudki. Grudki te przekształcają się w krosty, które pękają, wydostaje się z nich płyn, który zasycha na skórze, zlepia włosy. Powstają szare strupy, skóra grubieje, ulega pofałdowaniu, czasami zmienia kolor na żółto-miodowy. W tej postaci choroby świąd również jest rzadki.
Śmierć psa lub kota występuje najczęściej wskutek wyniszczenia i zakażeń bakteryjnych. Często spotyka się jednoczesne występowanie obu odmian nużycy.
Nużyca jest chorobą przewlekłą. Rokowanie przy postaci łuszczącej jest pomyślne. Przy krostkowej - wątpliwe lub niepomyślne.