PLAN NAUCZANIA FILOZOFII
DLA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W KOWARACH
Klasa II
1. WPROWADZENIE DO FILOZOFII
ZAGADNIENIE |
Il. godzin |
TREŚĆ |
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIECIA |
kategoriacelu |
POMOCE DYDAKTYCZNE |
Standard
|
1. Co to jest filozofia? |
1. |
Refleksja na temat pojęcia filozofii. |
Uczeń zna treść monologu Sokratesa o filozofii w Uczcie Platona. Wyjaśnia pochodzenie i etymologię nazwy „filozofia”. Porównuje niewiedzę Sokratesa do niewiedzy tych, którzy nie filozofują.
|
A
B
C |
Platon, Uczta |
1c 2a 1a 4ac 2ab |
2. Kto to jest filozof? |
1 |
Filozofia jako potrzeba ludzkiego ducha - porównanie postawy filozoficznej Talesa, Sokratesa, Pitagorasa i Epikteta. |
Uczeń zna wypowiedzi wybranych filozofów starożytnych na temat znaczenia filozofowania w życiu człowieka. Rozumie, czym różni się filozofowanie od innych form aktywności umysłu i porównuje je ze sobą.
|
A
B,C
|
Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, Platon, Fedon, Teajet |
1c 2cd |
3. Kiedy zaczyna się filozofowanie? |
1 |
Warunki niezbędne do zaistnienia refleksji filozoficznej. |
Uczeń wymienia zjawiska, które budzą jego ciekawość, zdumienie, zdziwienie. Wymienia przykłady sytuacji, w której człowiek całkowicie zmienia swoje poglądy. Rozumie wpływ „sytuacji granicznych” na światopogląd człowieka |
A C
B D
|
K. Jaspers, Wprowadzenie do filozofii, Arystoteles, Zachęta do filozfii |
4a 1c 2a |
4. Pytanie o prawdę podstawowym pytaniem filozoficznym. |
1 |
Klasyczna definicja prawdy. Podstawowe zasady prawidłowego sformułowania pytania. Klasyfikacja pytań filozoficznych. Dyscypliny filozoficzne. |
Zna i rozumie arystotelesowską definicję prawdy. Odróżnia pytania filozoficzne od pytań zredukowanych tematycznie. Samodzielnie formułuje pytania filozoficzne. Zna dyscypliny filozoficzne |
AB
D A
|
Arystoteles, Metafizyka A. Anzenbacher, Wprowadzenie do filozofii |
1a 2a 1d |
5. Platoński Mit o jaskini jako przykład filozoficznej refleksji nt. sensu ludzkiej egzystencji. |
1 |
Analiza i interpretacja tekstu filozoficznego. |
Potrafi zilustrować i wyjaśnić treść fragmentu Państwa Platona (mit jaskini) Dostrzega związek pomiędzy tekstem Platona a konkretnymi sytuacjami we własnym życiu. Wymienia podejmowane w tekście problemy filozoficzne i dokonuje ich klasyfikacji
|
B D
B,C |
Platon, Państwo |
3ac 1c |
2. SZTUKA DYSKUTOWANIA
1. Słowo i znaczenie. |
3 |
Nazwy i predykaty |
Wyjaśnia różnicę pomiędzy nazwa i znakiem nazwy Wskazuje denotację i predykat we wskazanych wypowiedziach. Wyjaśnia różnicę pomiędzy nazwą i pojęciem. |
C
B C |
K. Ajdukiewicz, Zarys logiki |
1ab 2a
4b |
|
|
Uniwersalia |
Wyjaśnia różnice pomiędzy realnym, nominalnym i konceptualnym poglądem na sposób istnienia uniwersaliów. Wyjaśnia spór o uniwersalia na przykładzie wybranych pojęć: człowiek, trójkąt, sprawiedliwość.
|
B,C
B,D |
|
|
|
|
Definicje |
Zna i rozumie strukturę definicji klasycznej. Odróżnia definicję analityczną od syntetycznej. Samodzielnie buduje definicje. Wskazuje błędy w definiowaniu. |
A,B
B C,D |
|
|
2. Zdanie i sąd. |
1 |
Rodzaje zdań |
Odróżnia zdanie od sądu. Podaje przykłady zdań prostych i złożonych Wartościuje prawdziwość logiczną zdania (P/F)
|
B C C |
|
1a 4b |
3. Wypowiedź argumentacyjna. |
1 |
Postawa krytyczna w dyskusji. Zasady poprawnego sformułowania wypowiedzi argumentacyjnej. |
Wyjaśnia, na czym polega rzeczowość prowadzenia sporu. Odróżnia wnioski od przesłanek. Samodzielnie buduje wypowiedzi argumentacyjne |
B
B D
|
K. Szymanek, Sztuka argumentacji
|
4ab |
4. Dyskusja filozoficzna. |
2 |
Retoryka Erystyka |
W wybranych wypowiedziach wskazuje typowe błędy argumentacyjne.. Samodzielnie konstruuje wypowiedzi argumentacyjne biorąc udział w dyskusji publicznej. Rozpoznaje argumentację erystyczną
|
B
C,D B |
Arystoteles, Retoryka, A. Schopenhauer, Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów |
4b 3bc |
5. Sztuka pisania eseju filozoficznego. |
2 |
Prezentacja własnych poglądów w formie eseju filozoficznego. |
Precyzyjnie formułuje tezę swojego eseju. Powołuje się na poglądy filozofów zbieżne i przeciwne z tezą. Przedstawia argumentację na poparcie tezy. Wskazuje argumentację przeciwników w sporze i przewiduje odpowiedzi na nią.
|
B
C,D D C,D |
H. Gadamer, Esej jako forma |
4ab4d 2g |
3. RZECZYWISTOŚĆ
1. Poszukiwanie harmonii kosmosu.
|
1 |
Teogonia orficka Teogonia Hezjoda Teogonia biblijna Fizykalne teorie powstania świata |
Uczeń zna i porównuje opisy stworzenia świata według schematu: Przyczyna - treść - cel Część - całość Porównuje teogonie starożytne z kosmogonią współczesnej fizyki
|
B,C |
G. Reale, Historia filozofii starożytnej.
Stary Testament |
1b 2c 3c |
2. Zmysłowe i pozazmysłowe uzasadnienie istnienia rzeczywistości. |
2 |
Jońska filozofia przyrody Atomizm grecki Racjonalizm Parmenidesa |
Wyjaśnia znaczenie terminu arche oraz podaje przykłady odpowiedzi filozofów jońskich i atomistów na pytanie o arche. Wyjaśnia obecność pytań o zasadę w fizyce współczesnej. Zna aporie Zenona z Elei nt ruchu i porównuje starożytną i współczesną koncepcję ruchu
|
A,B
B,
B,
C, D |
G. Reale, Historia filozofii starożytnej |
1ad 2a
|
|
|
Teoria idei Platona |
Wyjaśnia, w jaki sposób teoria idei jest przezwyciężeniem podziału; zmysłowe - pozazmysłowe |
B,C |
Platon, Timajos |
1d 2a 3a |
3. Substancja jako podmiot istnienia rzeczywistości. |
2 |
Struktura bytu |
Zna i rozumie relacje pomiędzy substancją i własnościami substancji. Odróżnia materię od formy i akt od potencji. Stosuje te pojęcia w opisie wybranego zjawiska
|
A,B
B D |
Arystoteles, Metafizyka Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filzofii |
1ac 2a 3bc 2b 4cd |
|
|
Monizm, dualizm i pluralizm ontologiczny |
Porównuje stanowisko Leibniza i Spinowy w sporze o substancję. Wyjaśnia pojęcie dualizmu ontologicznego
|
B,C
A,B |
|
|
4. Czy istnieje świat poza umysłem? |
1 |
Spór o istnienie świata: Idealizm i realizm |
Wyjaśnia pogląd Berkeleya o nieistnieniu świata poza świadomością. Wyjaśnia pogląd Arystotelesa o istnieniu świata niezależnie od świadomości Wyjaśnia różnicę między tymi poglądami odwołując się do klasycznej definicji prawdy
|
B
B
B,C
|
G. Berkeley, Traktat o zasadach ludzkiego poznania |
1a 2ab2e 3c |
5. Fenomen bytu. |
1 |
Krytyka tradycyjnej metafizyki wg I. Kanta |
Uczeń wyjaśnia różnicę pomiędzy noumenem i fenomenem w filozofii Kanta na przykładzie sposobu istnienia czasu i przestrzeni |
B,C |
I. Kant, Krytyka czystego rzumu |
1ac 3ab3c |
6. Afirmacja istnienia.. |
1 |
Filozofia istnienia |
Wyjaśnia różnicę pomiędzy istotą i istnieniem. Próbuje odpowiedzieć na pytanie; „dlaczego w ogóle istnieje raczej coś, niż nic?”. Odpowiadając odnosi się do argumentacji Hegla, Heideggera i Stróżowskiego
|
B,C
D |
Antologia tekstów |
2a 3a 4ab 4cd 3g 2f |
7. Konieczność i przypadkowość istnienia świata. |
1 |
Spór o przyczynową strukturę świata: determinizm i indeterminizm |
Zna pojęcia determinizmu i indeterminizmu oraz ich relację z pojęciem wolnej woli. Wyjaśnia, co to jest „przeznaczenie” odwołując się do tekstów literatury antycznej. Stosuje argumentację św. Augustyna do krytyki astrologii. Ilustruje eksperyment myślowy Laplaca i Heisenberga |
A
B,C
D
C |
Sw. Augustyn, Wyznania |
1ad 2a 2eb 4ad 2f |
4. POZNAWANIE RZECZYWISTOŚCI
1. Sytuacja poznawcza człowieka. |
1 |
Podstawowa terminologia epistemologiczna |
Uczeń rozumie różnice pomiędzy podmiotem i przedmiotem poznania. Odróżnia akt poznawczy od uczuć i decyzji. Wymienia władze poznawcze. |
B
B A |
B. Russel, Problemy filozofii |
1ac 2a
|
2. Skąd się bierze nasza wiedza? |
1 |
Spór o źródła poznania: Racjonalizm i empiryzm |
Uczeń odróżnia pojęcie wiedzy wrodzonej od nabytej. Porównuje argumentację Platona i Locka nt. pochodzenia wiedzy. |
A,B C |
Platon, Fedon Lock, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego |
1ab 2ab 2f |
3. Poszukiwanie wiedzy pewnej |
3 |
Wątpienie i pewność. |
Uczeń uzasadnia wątpliwość, czy możemy ufać wiedzy: Zapośredniczonej przez zmysły Zapośredniczonej przez słowa Zapośredniczonej przez rozum. Wyjaśnia określenie: „uprawomocnienie wiedzy”
|
C,D
A,B
B,C D C |
B. Russel, Problemy filozofii, |
4a 4cd |
|
|
Empiryzm i racjonalizm metodologiczny |
Zna i rozumie indukcyjną i dedukcyjną metodę poznawania. Odróżnia badanie empiryczne od racjonalnego. Stosuje wiedzę do wyjaśniania przebiegu eksperymentu fizycznego. Wyjaśnia kantowskie przezwyciężenie sporu racjonalizmu z empiryzmem.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Wiedza umowna |
1 |
Krytyka klasycznej definicji prawdy |
Zna i wyjaśnia nieklasyczne definicje prawdy: Koherencyjną Pragmatyczną Powszechnej zgody Wskazuje ich obecność w życiu publicznym i nauce |
A,B D |
K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii |
1a 2ab 2d |
5. Relacja pomiędzy wiedzą i wiarą |
1 |
Wiara i rozum w ujęciu filozoficznym i teologicznym |
Rozumie różnicę pomiędzy wiedzą opartą na Objawieniu i wiedzą opartą na badaniu naukowym Wyjaśnia potrzebę współpracy wiary i rozumu w badaniu rzeczywistości |
B
B,C |
Jan Paweł II, Fides et ratio |
2cd 2fg |
Klasa III
1. CZŁOWIEK I JEGO LOS |
||||||
1. Kim jest człowiek? |
1 |
Podstawy antropologii filozoficznej |
Uczeń wyjaśnia pojęcie antropologii filozoficznej Zna i rozumie klasyczną definicję osoby wg Boecjusza Stara się filozoficznie uzasadnić godność człowieka Wyjaśnia pascalowskie określenie człowieka jako „trzciny myślącej”
|
B A,B
C,D C |
Pascal, Myśli |
1ac 2ad 3ab 3c |
2. Człowiek jest podmiotem decyzji moralnych. |
1 |
Etyka i moralność; podstawowe informacje |
Odróżnia etykę od moralność Wyjaśnia, dlaczego nazywamy etykę filozofią praktyczną |
A,B B,C |
Arystoteles, Etyka Nikomachejska |
1ab 2ab 3a |
3. Wolna wola jako warunek podejmowania odpowiedzialnych decyzji. |
2 |
Wolność wewnętrzna i wewnętrzna |
Wyjaśnia relację pomiędzy wolnością a szacunkiem i odpowiedzialnością Odróżnia imperatyw kategoryczny od hipotetycznego
|
B
B,.C |
I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności |
2ad 3c |
4. Czy koniecznie muszą istnieć normy moralne? |
1 |
Spór o zasadność istnienia norm moralnych |
Uczeń odróżnia etykę normatywną od opisowej Odróżnia normy od sumienia |
B |
K. Wojtyła, Elementarz etyczny |
1a 2ab |
5. Sposoby istnienia wartości moralnych. |
1 |
Subiektywizm i obiektywizm aksjologiczny |
Rozumie i wyjaśnia pojęcie wartości Zna hierarchię wartości wg. M. Schellera Odróżnia wartości perfekcyjne od utylitarnych Hierarchizuje system wartości wybranych postaci |
A,B
B,D |
J. Tischner, Etyka wartości i nadziei |
1d 2c 4c |
6. Człowiek chce być szczęśliwy. |
2 |
Eudajmonizm Hedonizm Witalizm Utylitaryzm |
Rozumie pojęcie intelektualizmu etycznego Wyjaśnia, czym jest cnota - dzielność etyczna Podaje przykłady realizacji systemu wartości, w których dominują wartości utylitarne, hedonistyczne i witalne |
A,B B
C,D |
Epikur, List do Menojkeusa J. Mill, Utylitaryzm |
2ab 3ac 2d |
7.Człowiek odzwierciedla porządek.
|
3 |
Dualizm antropologiczny Platona
|
Zna funkcje duszy wg Platona. Wyjaśnia różnice pomiędzy dualizmem antropologicznym Platona i Kartezjusza Podaje konsekwencje dualizmu antropologicznego w historii i literaturze
|
A B
C,D |
Platon, Fedon Św. Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku |
2ab 2df 3b |
|
|
Hylemorfizm antropologiczny Arystotelesa
|
Wyjaśnia pojecie jedności psychofizycznej Wyjaśnia definicję człowieka jako zwierzęcia posiadającego logos
|
B |
|
|
|
|
Personalizm św. Tomasza
|
Rozumie chrześcijańską koncepcje osoby i jej wpływ na współczesne prawodawstwo
|
B,C |
|
|
8. Człowiek wobec historii. |
1 |
Homo historicus Hegala |
Wyjaśnia dialektykę „pana i niewolnika” Wyjaśnia jak wolność, zdaniem Hegla, ujawnia się w procesie historycznym Wyjaśnia, dlaczego „sowa Minerwy wylatuje o zmierzchu”
|
B
|
G.W. Hegel, Fenomenologia ducha |
2ad 3a |
9. Człowiek wobec kolektywu. |
1 |
Antropologia marksistowska |
Wyjaśnia marksistowskie określenie „człowieka społecznego” Wskazuje inspiracje heglowskie w antropologii marksistowskiej Zna konsekwencje społeczne realizacji doktryny marksistowskiej
|
B
B,C
A,B |
K. Marks, Pisam wybrane. Człowiek i socjalizm |
2a 2df |
10. Psychoanalityczne teorie człowieka. |
2 |
Teoria Z. Freuda |
Odróżnia świadomość od podświadomości w relacji id-ego-superego Wyjaśnia inspiracje mitologiczne w nazwach kompleksów Edypa i Elektry
|
B
B,C |
Z. Freud, Wstęp do psychoanalizy |
2ab 2f 3c 4c |
|
|
Teoria E. Fromm |
Wyjaśnia pojęcie samotności jako stanu egzystencjalnego Omawia sztukę miłości jako sposób pokonywania samotności |
B
B,C |
E. Fromm, O sztuce miłości |
|
11. Człowiek w ujęciu egzystencjalnym. |
2 |
Egzystencjalizm jako filozofia konkretnego ludzkiego istnienia |
Wyjaśnia, czym jest „choroba na śmierć” Kierkegaarda Wyjaśnia stwierdzenie, że „egzystencja poprzedza esencję” Seartra. Wyjaśnia absurdalność szczęścia Syzyfa wg A. Camusa
|
B
B
B,C |
S. Kierkegaarda, Choroba na śmierć J.P.Seartre, Egzystencjalizm jest huimanizmem A. Camus, Mit Syzyfa |
2ab 2fg 3ab 4c |
12. Człowiek ponowoczesny. |
1 |
Poszukiwanie możliwości etyki postmodernistycznej |
Wyjaśnia pojęcia postmodernizmu i dekonstrukcji Zna koncepcję resentymentu F. Nietsche i wyjaśnia jej wpływ na rozwój postmodernistycznej moralności Wyjaśnia konsekwencje etyczne twierdzenia Derridy, że „istnieje tylko różnica”
|
B A,B
B,C |
F. Nietsche, Z genealogii moralności |
2ab 3ac 4d |
2. FILZOFIA W DZIAŁANIU
1. Filozofia Boga. |
2 |
Filozoficzne próby udowodnienia istnienia bytu absolutnego |
Zna i rozumie dowód ontologiczny św. Anzelma Zna i rozumie dowód kosmologiczny św. Tomasza Wyjaśnia używaną w nich terminologii filozoficzną Wyjaśnia krytykę Kanta tradycyjnych dowodów metafizycznych |
A,B A,B B,C
B |
św.Anzelm, Proslogion św. Tomasz, Traktat o Bogu |
1ad 2ab 3ac
|
|
2. Filozofia i religia. |
1 |
Relacja pomiędzy filozofią i religią |
Rozumie wyrażenie Tertuliana „credo quiz absurdum” i dokonuje jego interpretacji z punktu widzenia: protestantyzmu, pozytywizmu, marksizmu egzystencjalizmu Zna tradycyjną krytykę religii Feuerbacha i Marksa
|
B
D
B |
J. Bocheński, Filozofia a światopogląd |
2c 4ab 4cd |
|
3. Filozofia i sztuka |
4 |
Dzieje filozoficznych ujęć piękna i sztuki |
Wyjaśnia klasyczną definicję piękna, nierozdzielnie złączonego z dobrem i prawdą. Odróżnia subiektywizm od obiektywizmu etycznego. Charakteryzuje odmiany i kategorie piękna (symetria, harmonia, uroda, wzniosłość, elegancja itp.). Stosuje wiedzę estetyczną do analizy tekstów NT piękna. Stosuje wiedzę estetyczną do analizy dzieł literackich, malarskich i utworów muzycznych
|
A,B B
B
C,D
C,D |
W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć |
1a 2ab 2g 3,4 |
|
4. Jedność myślenia filozoficznego |
1 |
Poszukiwanie philosophiae perensis |
Uczeń porównuje wybrane problemy filozoficzne, aby odnaleźć ich wspólny kontekst i sens |
C,D |
G.W.Leibniz, List do Remonda |
4bc |
3. WSPÓŁCZESNA POLSKA MYŚL FILOZOFICZNA
1. Sukcesy polskiej logiki |
1 |
Filozoficzna szkoła lwowsko - warszawska |
Zna najważniejszych przedstawicieli szkoły lwowsko - warszawskiej (J. Łukasiewicz, A. Tarski, K. Ajdukiewicz, W. Tatarkiewicz) oraz wie, jakimi dyscyplinami się zajmowali. Zna i rozumie znaczenie osiągnięć logiki szkoły w filozofii światowej |
A
A,B |
J. Wileński, Szkoła lwowsko - warszawska |
1d 2a |
2. Sukcesy i porażki materializmu dialektycznego |
1 |
Marksizm |
Zna najważniejszych przedstawicieli polskiego marksizmu (T. Kroński, A. Schaff, B. Baczko, L. Kołakowski). Rozumie udział polskiego marksizmu w ideologizacji światopoglądu Polaków. Zna krytykę marksizmu L. Kołakowskiego
|
A
B A,B |
L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład. |
1d 2a
1d 2a |
3. Poza materializmem dialektycznym |
1 |
Neotomizm, fenomenologia |
Wyjaśnia, czym zasadniczo różni się tomizm od marksizmu (na terenie poszczególnych zagadnień filozoficznych). Zna najważniejszych przedstawicieli neotomizmu powojennego (A. Krąpiec, S. Świeżawski, K. Kłósak, Z. Zdybicka, T. Ślipko). Zna filozofów rozwijających metodę fenomenologiczną (K. Wojtyła, J. Tischner, W. Stróżewski), analityczną (M. Bocheński) oraz filozofię nauki (M. Heller, J. Życiński)
|
B,C
A
A |
W. Stępień, Wstęp do filozofii |
|