PLAN NAUCZANIA FILOZOFII

DLA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W KOWARACH

Klasa II

1. WPROWADZENIE DO FILOZOFII

ZAGADNIENIE	Il. godzin	TREŚĆ	PRZEWIDYWANE OSIĄGNIECIA	kategoriacelu	POMOCE DYDAKTYCZNE	Standard
1. Co to jest filozofia?	1.	Refleksja na temat pojęcia filozofii.	Uczeń zna treść monologu Sokratesa o filozofii w Uczcie Platona. Wyjaśnia pochodzenie i etymologię nazwy „filozofia”. Porównuje niewiedzę Sokratesa do niewiedzy tych, którzy nie filozofują.	A B C	Platon, Uczta	1c 2a 1a 4ac 2ab
2. Kto to jest filozof?	1	Filozofia jako potrzeba ludzkiego ducha - porównanie postawy filozoficznej Talesa, Sokratesa, Pitagorasa i Epikteta.	Uczeń zna wypowiedzi wybranych filozofów starożytnych na temat znaczenia filozofowania w życiu człowieka. Rozumie, czym różni się filozofowanie od innych form aktywności umysłu i porównuje je ze sobą.	A B,C	Cyceron, Rozmowy tuskulańskie, Platon, Fedon, Teajet	1c 2cd
3. Kiedy zaczyna się filozofowanie?	1	Warunki niezbędne do zaistnienia refleksji filozoficznej.	Uczeń wymienia zjawiska, które budzą jego ciekawość, zdumienie, zdziwienie. Wymienia przykłady sytuacji, w której człowiek całkowicie zmienia swoje poglądy. Rozumie wpływ „sytuacji granicznych” na światopogląd człowieka	A C B D	K. Jaspers, Wprowadzenie do filozofii, Arystoteles, Zachęta do filozfii	4a 1c 2a
4. Pytanie o prawdę podstawowym pytaniem filozoficznym.	1	Klasyczna definicja prawdy. Podstawowe zasady prawidłowego sformułowania pytania. Klasyfikacja pytań filozoficznych. Dyscypliny filozoficzne.	Zna i rozumie arystotelesowską definicję prawdy. Odróżnia pytania filozoficzne od pytań zredukowanych tematycznie. Samodzielnie formułuje pytania filozoficzne. Zna dyscypliny filozoficzne	AB D A	Arystoteles, Metafizyka A. Anzenbacher, Wprowadzenie do filozofii	1a 2a 1d
5. Platoński Mit o jaskini jako przykład filozoficznej refleksji nt. sensu ludzkiej egzystencji.	1	Analiza i interpretacja tekstu filozoficznego.	Potrafi zilustrować i wyjaśnić treść fragmentu Państwa Platona (mit jaskini) Dostrzega związek pomiędzy tekstem Platona a konkretnymi sytuacjami we własnym życiu. Wymienia podejmowane w tekście problemy filozoficzne i dokonuje ich klasyfikacji	B D B,C	Platon, Państwo	3ac 1c

2. SZTUKA DYSKUTOWANIA

1. Słowo i znaczenie.	3	Nazwy i predykaty	Wyjaśnia różnicę pomiędzy nazwa i znakiem nazwy Wskazuje denotację i predykat we wskazanych wypowiedziach. Wyjaśnia różnicę pomiędzy nazwą i pojęciem.	C B C	K. Ajdukiewicz, Zarys logiki	1ab 2a 4b
				Uniwersalia			Wyjaśnia różnice pomiędzy realnym, nominalnym i konceptualnym poglądem na sposób istnienia uniwersaliów. Wyjaśnia spór o uniwersalia na przykładzie wybranych pojęć: człowiek, trójkąt, sprawiedliwość.	B,C B,D
				Definicje			Zna i rozumie strukturę definicji klasycznej. Odróżnia definicję analityczną od syntetycznej. Samodzielnie buduje definicje. Wskazuje błędy w definiowaniu.	A,B B C,D
2. Zdanie i sąd.	1	Rodzaje zdań	Odróżnia zdanie od sądu. Podaje przykłady zdań prostych i złożonych Wartościuje prawdziwość logiczną zdania (P/F)	B C C			1a 4b
3. Wypowiedź argumentacyjna.	1	Postawa krytyczna w dyskusji. Zasady poprawnego sformułowania wypowiedzi argumentacyjnej.	Wyjaśnia, na czym polega rzeczowość prowadzenia sporu. Odróżnia wnioski od przesłanek. Samodzielnie buduje wypowiedzi argumentacyjne	B B D	K. Szymanek, Sztuka argumentacji	4ab
4. Dyskusja filozoficzna.	2	Retoryka Erystyka	W wybranych wypowiedziach wskazuje typowe błędy argumentacyjne.. Samodzielnie konstruuje wypowiedzi argumentacyjne biorąc udział w dyskusji publicznej. Rozpoznaje argumentację erystyczną	B C,D B	Arystoteles, Retoryka, A. Schopenhauer, Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów	4b 3bc
5. Sztuka pisania eseju filozoficznego.	2	Prezentacja własnych poglądów w formie eseju filozoficznego.	Precyzyjnie formułuje tezę swojego eseju. Powołuje się na poglądy filozofów zbieżne i przeciwne z tezą. Przedstawia argumentację na poparcie tezy. Wskazuje argumentację przeciwników w sporze i przewiduje odpowiedzi na nią.	B C,D D C,D	H. Gadamer, Esej jako forma	4ab4d 2g

3. RZECZYWISTOŚĆ

1. Poszukiwanie harmonii kosmosu.	1	Teogonia orficka Teogonia Hezjoda Teogonia biblijna Fizykalne teorie powstania świata	Uczeń zna i porównuje opisy stworzenia świata według schematu: Przyczyna - treść - cel Część - całość Porównuje teogonie starożytne z kosmogonią współczesnej fizyki	B,C	G. Reale, Historia filozofii starożytnej. Stary Testament	1b 2c 3c
2. Zmysłowe i pozazmysłowe uzasadnienie istnienia rzeczywistości.	2	Jońska filozofia przyrody Atomizm grecki Racjonalizm Parmenidesa	Wyjaśnia znaczenie terminu arche oraz podaje przykłady odpowiedzi filozofów jońskich i atomistów na pytanie o arche. Wyjaśnia obecność pytań o zasadę w fizyce współczesnej. Zna aporie Zenona z Elei nt ruchu i porównuje starożytną i współczesną koncepcję ruchu	A,B B, B, C, D	G. Reale, Historia filozofii starożytnej	1ad 2a
				Teoria idei Platona	Wyjaśnia, w jaki sposób teoria idei jest przezwyciężeniem podziału; zmysłowe - pozazmysłowe	B,C	Platon, Timajos	1d 2a 3a
		3. Substancja jako podmiot istnienia rzeczywistości.	2	Struktura bytu	Zna i rozumie relacje pomiędzy substancją i własnościami substancji. Odróżnia materię od formy i akt od potencji. Stosuje te pojęcia w opisie wybranego zjawiska	A,B B D	Arystoteles, Metafizyka Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filzofii	1ac 2a 3bc 2b 4cd
				Monizm, dualizm i pluralizm ontologiczny	Porównuje stanowisko Leibniza i Spinowy w sporze o substancję. Wyjaśnia pojęcie dualizmu ontologicznego	B,C A,B
4. Czy istnieje świat poza umysłem?	1	Spór o istnienie świata: Idealizm i realizm	Wyjaśnia pogląd Berkeleya o nieistnieniu świata poza świadomością. Wyjaśnia pogląd Arystotelesa o istnieniu świata niezależnie od świadomości Wyjaśnia różnicę między tymi poglądami odwołując się do klasycznej definicji prawdy	B B B,C	G. Berkeley, Traktat o zasadach ludzkiego poznania	1a 2ab2e 3c
5. Fenomen bytu.	1	Krytyka tradycyjnej metafizyki wg I. Kanta	Uczeń wyjaśnia różnicę pomiędzy noumenem i fenomenem w filozofii Kanta na przykładzie sposobu istnienia czasu i przestrzeni	B,C	I. Kant, Krytyka czystego rzumu	1ac 3ab3c
6. Afirmacja istnienia..	1	Filozofia istnienia	Wyjaśnia różnicę pomiędzy istotą i istnieniem. Próbuje odpowiedzieć na pytanie; „dlaczego w ogóle istnieje raczej coś, niż nic?”. Odpowiadając odnosi się do argumentacji Hegla, Heideggera i Stróżowskiego	B,C D	Antologia tekstów	2a 3a 4ab 4cd 3g 2f
7. Konieczność i przypadkowość istnienia świata.	1	Spór o przyczynową strukturę świata: determinizm i indeterminizm	Zna pojęcia determinizmu i indeterminizmu oraz ich relację z pojęciem wolnej woli. Wyjaśnia, co to jest „przeznaczenie” odwołując się do tekstów literatury antycznej. Stosuje argumentację św. Augustyna do krytyki astrologii. Ilustruje eksperyment myślowy Laplaca i Heisenberga	A B,C D C	Sw. Augustyn, Wyznania	1ad 2a 2eb 4ad 2f

4. POZNAWANIE RZECZYWISTOŚCI

1. Sytuacja poznawcza człowieka.

1

Podstawowa terminologia epistemologiczna

Uczeń rozumie różnice pomiędzy podmiotem i przedmiotem poznania. Odróżnia akt poznawczy od uczuć i decyzji. Wymienia władze poznawcze.

B B A

B. Russel, Problemy filozofii

1ac 2a

2. Skąd się bierze nasza wiedza?

1

Spór o źródła poznania: Racjonalizm i empiryzm

Uczeń odróżnia pojęcie wiedzy wrodzonej od nabytej. Porównuje argumentację Platona i Locka nt. pochodzenia wiedzy.

A,B C

Platon, Fedon Lock, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego

1ab 2ab 2f

3. Poszukiwanie wiedzy pewnej

3

Wątpienie i pewność.

Uczeń uzasadnia wątpliwość, czy możemy ufać wiedzy: Zapośredniczonej przez zmysły Zapośredniczonej przez słowa Zapośredniczonej przez rozum. Wyjaśnia określenie: „uprawomocnienie wiedzy”

C,D A,B B,C D C

B. Russel, Problemy filozofii,

4a 4cd

Empiryzm i racjonalizm metodologiczny

Zna i rozumie indukcyjną i dedukcyjną metodę poznawania. Odróżnia badanie empiryczne od racjonalnego. Stosuje wiedzę do wyjaśniania przebiegu eksperymentu fizycznego. Wyjaśnia kantowskie przezwyciężenie sporu racjonalizmu z empiryzmem.

4. Wiedza umowna

1

Krytyka klasycznej definicji prawdy

Zna i wyjaśnia nieklasyczne definicje prawdy: Koherencyjną Pragmatyczną Powszechnej zgody Wskazuje ich obecność w życiu publicznym i nauce

A,B D

K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii

1a 2ab 2d

5. Relacja pomiędzy wiedzą i wiarą

1

Wiara i rozum w ujęciu filozoficznym i teologicznym

Rozumie różnicę pomiędzy wiedzą opartą na Objawieniu i wiedzą opartą na badaniu naukowym Wyjaśnia potrzebę współpracy wiary i rozumu w badaniu rzeczywistości

B B,C

Jan Paweł II, Fides et ratio

2cd 2fg

Klasa III

1. CZŁOWIEK I JEGO LOS
1. Kim jest człowiek?	1	Podstawy antropologii filozoficznej	Uczeń wyjaśnia pojęcie antropologii filozoficznej Zna i rozumie klasyczną definicję osoby wg Boecjusza Stara się filozoficznie uzasadnić godność człowieka Wyjaśnia pascalowskie określenie człowieka jako „trzciny myślącej”	B A,B C,D C	Pascal, Myśli	1ac 2ad 3ab 3c
2. Człowiek jest podmiotem decyzji moralnych.	1	Etyka i moralność; podstawowe informacje	Odróżnia etykę od moralność Wyjaśnia, dlaczego nazywamy etykę filozofią praktyczną	A,B B,C	Arystoteles, Etyka Nikomachejska	1ab 2ab 3a
3. Wolna wola jako warunek podejmowania odpowiedzialnych decyzji.	2	Wolność wewnętrzna i wewnętrzna	Wyjaśnia relację pomiędzy wolnością a szacunkiem i odpowiedzialnością Odróżnia imperatyw kategoryczny od hipotetycznego	B B,.C	I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności	2ad 3c
4. Czy koniecznie muszą istnieć normy moralne?	1	Spór o zasadność istnienia norm moralnych	Uczeń odróżnia etykę normatywną od opisowej Odróżnia normy od sumienia	B	K. Wojtyła, Elementarz etyczny	1a 2ab
5. Sposoby istnienia wartości moralnych.	1	Subiektywizm i obiektywizm aksjologiczny	Rozumie i wyjaśnia pojęcie wartości Zna hierarchię wartości wg. M. Schellera Odróżnia wartości perfekcyjne od utylitarnych Hierarchizuje system wartości wybranych postaci	A,B B,D	J. Tischner, Etyka wartości i nadziei	1d 2c 4c
6. Człowiek chce być szczęśliwy.	2	Eudajmonizm Hedonizm Witalizm Utylitaryzm	Rozumie pojęcie intelektualizmu etycznego Wyjaśnia, czym jest cnota - dzielność etyczna Podaje przykłady realizacji systemu wartości, w których dominują wartości utylitarne, hedonistyczne i witalne	A,B B C,D	Epikur, List do Menojkeusa J. Mill, Utylitaryzm	2ab 3ac 2d
7.Człowiek odzwierciedla porządek.	3	Dualizm antropologiczny Platona	Zna funkcje duszy wg Platona. Wyjaśnia różnice pomiędzy dualizmem antropologicznym Platona i Kartezjusza Podaje konsekwencje dualizmu antropologicznego w historii i literaturze	A B C,D	Platon, Fedon Św. Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku	2ab 2df 3b
				Hylemorfizm antropologiczny Arystotelesa			Wyjaśnia pojecie jedności psychofizycznej Wyjaśnia definicję człowieka jako zwierzęcia posiadającego logos	B
				Personalizm św. Tomasza			Rozumie chrześcijańską koncepcje osoby i jej wpływ na współczesne prawodawstwo	B,C
8. Człowiek wobec historii.	1	Homo historicus Hegala	Wyjaśnia dialektykę „pana i niewolnika” Wyjaśnia jak wolność, zdaniem Hegla, ujawnia się w procesie historycznym Wyjaśnia, dlaczego „sowa Minerwy wylatuje o zmierzchu”	B	G.W. Hegel, Fenomenologia ducha	2ad 3a
9. Człowiek wobec kolektywu.	1	Antropologia marksistowska	Wyjaśnia marksistowskie określenie „człowieka społecznego” Wskazuje inspiracje heglowskie w antropologii marksistowskiej Zna konsekwencje społeczne realizacji doktryny marksistowskiej	B B,C A,B	K. Marks, Pisam wybrane. Człowiek i socjalizm	2a 2df
10. Psychoanalityczne teorie człowieka.	2	Teoria Z. Freuda	Odróżnia świadomość od podświadomości w relacji id-ego-superego Wyjaśnia inspiracje mitologiczne w nazwach kompleksów Edypa i Elektry	B B,C	Z. Freud, Wstęp do psychoanalizy	2ab 2f 3c 4c
				Teoria E. Fromm	Wyjaśnia pojęcie samotności jako stanu egzystencjalnego Omawia sztukę miłości jako sposób pokonywania samotności		B B,C	E. Fromm, O sztuce miłości
11. Człowiek w ujęciu egzystencjalnym.	2	Egzystencjalizm jako filozofia konkretnego ludzkiego istnienia	Wyjaśnia, czym jest „choroba na śmierć” Kierkegaarda Wyjaśnia stwierdzenie, że „egzystencja poprzedza esencję” Seartra. Wyjaśnia absurdalność szczęścia Syzyfa wg A. Camusa	B B B,C	S. Kierkegaarda, Choroba na śmierć J.P.Seartre, Egzystencjalizm jest huimanizmem A. Camus, Mit Syzyfa	2ab 2fg 3ab 4c
12. Człowiek ponowoczesny.	1	Poszukiwanie możliwości etyki postmodernistycznej	Wyjaśnia pojęcia postmodernizmu i dekonstrukcji Zna koncepcję resentymentu F. Nietsche i wyjaśnia jej wpływ na rozwój postmodernistycznej moralności Wyjaśnia konsekwencje etyczne twierdzenia Derridy, że „istnieje tylko różnica”	B A,B B,C	F. Nietsche, Z genealogii moralności	2ab 3ac 4d

2. FILZOFIA W DZIAŁANIU

1. Filozofia Boga.	2	Filozoficzne próby udowodnienia istnienia bytu absolutnego	Zna i rozumie dowód ontologiczny św. Anzelma Zna i rozumie dowód kosmologiczny św. Tomasza Wyjaśnia używaną w nich terminologii filozoficzną Wyjaśnia krytykę Kanta tradycyjnych dowodów metafizycznych	A,B A,B B,C B	św.Anzelm, Proslogion św. Tomasz, Traktat o Bogu	1ad 2ab 3ac
2. Filozofia i religia.	1	Relacja pomiędzy filozofią i religią	Rozumie wyrażenie Tertuliana „credo quiz absurdum” i dokonuje jego interpretacji z punktu widzenia: protestantyzmu, pozytywizmu, marksizmu egzystencjalizmu Zna tradycyjną krytykę religii Feuerbacha i Marksa	B D B	J. Bocheński, Filozofia a światopogląd	2c 4ab 4cd
3. Filozofia i sztuka	4	Dzieje filozoficznych ujęć piękna i sztuki	Wyjaśnia klasyczną definicję piękna, nierozdzielnie złączonego z dobrem i prawdą. Odróżnia subiektywizm od obiektywizmu etycznego. Charakteryzuje odmiany i kategorie piękna (symetria, harmonia, uroda, wzniosłość, elegancja itp.). Stosuje wiedzę estetyczną do analizy tekstów NT piękna. Stosuje wiedzę estetyczną do analizy dzieł literackich, malarskich i utworów muzycznych	A,B B B C,D C,D	W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć	1a 2ab 2g 3,4
4. Jedność myślenia filozoficznego	1	Poszukiwanie philosophiae perensis	Uczeń porównuje wybrane problemy filozoficzne, aby odnaleźć ich wspólny kontekst i sens	C,D	G.W.Leibniz, List do Remonda	4bc

3. WSPÓŁCZESNA POLSKA MYŚL FILOZOFICZNA

1. Sukcesy polskiej logiki	1	Filozoficzna szkoła lwowsko - warszawska	Zna najważniejszych przedstawicieli szkoły lwowsko - warszawskiej (J. Łukasiewicz, A. Tarski, K. Ajdukiewicz, W. Tatarkiewicz) oraz wie, jakimi dyscyplinami się zajmowali. Zna i rozumie znaczenie osiągnięć logiki szkoły w filozofii światowej	A A,B	J. Wileński, Szkoła lwowsko - warszawska	1d 2a
2. Sukcesy i porażki materializmu dialektycznego	1	Marksizm	Zna najważniejszych przedstawicieli polskiego marksizmu (T. Kroński, A. Schaff, B. Baczko, L. Kołakowski). Rozumie udział polskiego marksizmu w ideologizacji światopoglądu Polaków. Zna krytykę marksizmu L. Kołakowskiego	A B A,B	L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład.	1d 2a 1d 2a
3. Poza materializmem dialektycznym	1	Neotomizm, fenomenologia	Wyjaśnia, czym zasadniczo różni się tomizm od marksizmu (na terenie poszczególnych zagadnień filozoficznych). Zna najważniejszych przedstawicieli neotomizmu powojennego (A. Krąpiec, S. Świeżawski, K. Kłósak, Z. Zdybicka, T. Ślipko). Zna filozofów rozwijających metodę fenomenologiczną (K. Wojtyła, J. Tischner, W. Stróżewski), analityczną (M. Bocheński) oraz filozofię nauki (M. Heller, J. Życiński)	B,C A A	W. Stępień, Wstęp do filozofii

---