Sprawdzian b

Imię i nazwisko	Klasa
Liczba punktów	Ocena

Test podsumowujący dział II

Odżywianie

Masz przed sobą test składający się z 15 zadań.

Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwych do uzyskania.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

1. Przyporządkuj składnikom pokarmowym właściwe funkcje. (0-2)

A) Witaminy

B) Cukry

C) Tłuszcze

D) Białka

1. Związki chemiczne, które są podstawowym składnikiem budulcowym komórek; uczestniczą w utrzymaniu

odporności organizmu i transporcie substancji w organizmie.

2. Związki chemiczne występujące w niewielkich ilościach w produktach pochodzenia zwierzęcego i roślinnego,

które regulują przemiany zachodzące we wszystkich komórkach.

3. Związki chemiczne, które są najważniejszym źródłem energii potrzebnej do pracy mięśni i najszybciej

ulegają przemianom oraz stanowią materiał zapasowy.

4. Związki chemiczne, które są głównym składnikiem energetycznym pożywienia człowieka (spalane dają

najwięcej energii) oraz błon biologicznych.

A) ..................................., B) ..................................., C) ................................., D) ............................

2. Zaznacz w poniższych zdaniach prawidłowe określenia białek. (0-2)

Białka pełnowartościowe/niepełnowartościowe występują w jogurcie, a białka pełnowartościowe/ /niepełnowartościowe znajdują się w nasionach roślin strączkowych. Białka pełnowartościowe/niepełnowartościowe zawierają tylko aminokwasy endogenne we właściwych proporcjach.

3. Zaznacz punkt, w którym podano prawidłowe sformułowanie dotyczące aminokwasów (0-1)

egzogennych.

1. Są niezbędne do funkcjonowania organizmu i organizm człowieka potrafi je wytwarzać.

2. Nie są wytwarzane przez organizm człowieka i nie są niezbędne do jego funkcjonowania.

3. Są niezbędne do funkcjonowania organizmu człowieka, ale nie są przez niego wytwarzane.

4. Żadne z powyższych zdań nie jest właściwym określeniem aminokwasów egzogennych.

4. Zaznacz witaminy, które są rozpuszczalne w tłuszczach. (0-2)

C K E B₁₁ A B₆ B₁₂ D

1b

5. Spośród podanych zdań wybierz te, które dotyczą wody. (0-2)

1. Jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem części witamin.

2. Gromadzi się w wątrobie i trzustce.

3. Chroni organizm przed przegrzaniem.

4. Reguluje ilość cukru we krwi.

5. Wchodzi w skład płynów ustrojowych, takich jak krew i limfa.

6. Jest składnikiem włosów, rogów i paznokci.

Prawidłowe sformułowania dotyczące wody są oznaczone literami: ............................ .

6. Uszereguj elementy przewodu pokarmowego w kolejności przedostawania przez nie pokarmu (0-1)

i wpisz litery, które je oznaczają.

A - jelito cienkie, B - żołądek, C - przełyk, D - jama ustna, E - gardło, F - jelito grube

Prawidłowa kolejność: ....................................

7. Określ czynności wskazanych elementów układu pokarmowego, wpisując liczbę charakteryzującą (0-2)

odpowiednie wyrażenie.

I. Wchłanianie wody i soli mineralnych.

II. Wchłanianie strawionego pokarmu do krwi.

III. Wytwarzanie enzymów trawiących białka, cukry i tłuszcze.

IV. Gryzienie i nawilżanie pokarmu, trawienie skrobi.

V. Wytwarzanie śliny.

VI. Wytwarzanie żółci.

VII. Miejsce trawienia białek.

VIII. Przesuwanie pokarmu z jamy ustnej do żołądka.

IX. Miejsce trawienia cukrów, białek i tłuszczów.

Narząd oznaczony literą A pełni funkcję oznaczoną liczbą .

Narząd oznaczony literą D pełni funkcję oznaczoną liczbą ................................................. .

Narząd oznaczony literą E pełni funkcję oznaczoną liczbą .................................................. .

2b

8. Podaj nazwę rodzaju zębów oznaczonych literą A i wpisz, jaką funkcję pełnią te zęby, korzystając (0-2)

z poniższych wyrażeń.

zęby trzonowe, zęby przedtrzonowe, kły, siekacze,

rozcieranie pokarmu, odgryzanie kęsów,

przytrzymywanie pokarmu

Literą A oznaczono ........................................................., pełniące funkcję ................................... .

9. Podaj nazwę narządu zaznaczonego na poniższym rysunku liczbą 2, a następnie wpisz litery (0-3)

odpowiadające funkcjom tego narządu.

1. Rozkładanie alkoholu, używek i leków.

2. Wydzielanie enzymu trawiącego białka.

3. Magazynowanie glikogenu.

4. Wytwarzanie ciepła.

E) Wydzielanie enzymu trawiącego tłuszcze.

5. Wydzielanie enzymu trawiącego cukry.

F) Udział w utrzymywaniu stałej temperatury ciała.

G) Wydzielanie żółci; wpływ na trawienie tłuszczów.

H) Utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi.

I) Wydzielanie insuliny (obniża poziom glukozy we krwi).

6. Magazynowanie żelaza.

G) Wydzielanie glukagonu (podwyższa poziom glukozy we krwi).

Liczbą 2 oznaczono ........................................................., pełniącą funkcje: .............................. .

3b

10. Oceń prawdziwość zdań dotyczących diet, wpisując w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, (0-2)

lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.

• Prawidłowa dieta powinna dostarczać organizmowi wszystkie niezbędne składniki ð
  pokarmowe. Ich proporcje są istotne.

• Kobiety w ciąży i dorastająca młodzież mogą stosować dietę wegańską. ð

• Spożywając produkty roślinne zawarte w diecie wegetariańskiej, należy tak je łączyć, ð
  aby uzupełniały się pod względem zawartości aminokwasów.

• Przy leczeniu cukrzycy dieta nie ma znaczenia. ð

11. Oblicz dzienne zapotrzebowanie na energię dla dziewczyny ważącej 60 kg, korzystając z poniższego (0-3)

wzoru. Następnie podaj, jaki procent dobowego zapotrzebowania energetycznego u tej osoby

stanowi obiad o wartości 1000 kcal. Zapisz obliczenia i podaj odpowiedź. Wynik zaokrąglij do całości.

Dzienne zapotrzebowanie na energię = masa ciała wyrażona w kg x 25 kcal

Obliczenia:

........................................................................................................................................................................

Odpowiedź:

........................................................................................................................................................................

12. Na podstawie poniższego nomogramu oceń masę ciała opisanych niżej osób i wypisz imiona osób (0-2)

z prawidłową masą ciała.

Imię	Wzrost [cm]	Masa ciała [kg]
Marzena	168	80
Sebastian	170	60
Piotr	178	50
Marcin	184	90
Elżbieta	152	60
Robert	182	55
Katarzyna	164	55
Joanna	162	70

Osoby z prawidłową masą ciała to: ....................

4b

13. Na postawie analizy piramidy zdrowego żywienia oceń prawdziwość zdań dotyczących (0-3)

planowania prawidłowego żywienia, wypisując litery oznaczające zdania prawdziwe.

A) Powinno się spożywać 3-5 posiłków głównych i 3-5 mniejszych.

B) Warzywa można jeść bez ograniczeń.

C) Czerwone mięso można jeść bez ograniczeń.

D) Słodycze powinno się jeść bardzo rzadko.

E) Urozmaicony posiłek powinien zawierać co najmniej po jednym produkcie z każdej z pięciu grup

piramidy zdrowego żywienia.

F) Nie należy w ogóle jeść produktów pełnoziarnistych.

Prawdziwe zdania oznaczono literami: .............................................. .

14. Oceń prawdziwość zdań dotyczących cyklu rozwojowego pasożyta układu pokarmowego, (0-3)

wpisując w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.

Skorzystaj z poniższego schematu.

Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego

• Tasiemcem uzbrojonym można się zarazić, zjadając wołowinę niepoddaną dostatecznej obróbce cieplnej. ÿ

• Jedząc niemyte warzywa i owoce, można się zarazić tasiemcem uzbrojonym. ÿ

• Tasiemiec uzbrojony jest pasożytem, którego larwy mogą żyć w ciele ssaków jedzących mięso. ÿ

• Rozwój larw tasiemca uzbrojonego nie odbywa się w glebie. ÿ

• Aby nie zakazić się tasiemcem uzbrojonym, należy poddawać mięso wołowe obróbce cieplnej. ÿ

• Jedzenie tylko przebadanego weterynaryjnie mięsa wieprzowego zapewnia ochronę przed ÿ
  zarażeniem się tasiemcem uzbrojonym.

5b

15. Zadanie na ocenę celującą (0-5)

Na podstawie poniższego opisu doświadczenia wykonaj polecenia.

Problem W jaki sposób jest trawione białko?

badawczy:

Hipoteza: Białko jest trawione dzięki działaniu pepsyny, kwasu solnego i podwyższonej

temperatury.

Przewidywanie: Pepsyna trawi białko tylko w obecności kwasu solnego i podwyższonej temperatury.

Przebieg doświadczenia:

Próba I Próba II

Czas trwania: 15 minut.

Wniosek: Hipoteza jest prawdziwa/nieprawdziwa

a) Określ, która próba jest próbą kontrolną, a która próbą badawczą.
Próba kontrolna: ......................................................................................................

Próba badawcza: ......................................................................................................

b) Zaznacz zdania, które stanowią najlepsze sformułowanie obserwacji doświadczenia.

ÿ W próbie I nie zaszły żadne zmiany.

ÿ W próbie I białko się rozpuściło.

ÿ W próbie II białko się rozpuściło.

ÿ W próbie II nie zaszły żadne zmiany.

3. Zaznacz w powyższym wniosku prawidłowe sformułowanie.

d) Podaj, w którym miejscu układu pokarmowego zachodzi opisany proces.
Powyższy proces zachodzi w .

6b

---