[e-mail]

Etyka biznesu

„Czy tam gdzie jest etyka jest miejsce na biznes i czy tam gdzie jest biznes jest miejsce na etykę?”

Według wszystkich ogólnie przyjętych przez przedsiębiorców zasad, etyka jest jedną z fundamentalnych reguł sterujących biznesem. Niestety, aby przekonać się o niesłuszności tej diagnozy wystarczy otworzyć pierwsze strony gazet. Są tam informacje o mafijnych wręcz powiązaniach biznesmenów z politykami oraz ze światem przestępczym. Być może jedną z przyczyn takiej sytuacji jest nieznajomość przez przedsiębiorców pojęcia ,,etyki”.

Termin „etyka” pojawił się po raz pierwszy w filozofii starogreckiej w VI wieku p.n.e. Użył go Arystoteles określając swe badania dotyczące życia i postępowania człowieka. Długo, bo jeszcze 200 lat wstecz, etyka była więc traktowana jako nauka o naturze człowieka, przyczynach i celach jego działania. Zakres jej badań obejmował zarówno kwestie opisowe jak i normatywne. Dopiero Immanuel Kant (1724-1804) filozof niemiecki, dokonał klasycznego i faktycznie ostatecznego sformułowania przedmiotu etyki. W jego ujęciu jest to nauka o tym, co być powinno, a nie o tym co jest. Stanowisko to stało się pewnego rodzaju cenzurą, mimo wielu późniejszych modyfikacji i propozycji w tym przedmiocie. Pomimo wszystkich tych modyfikacji jakie miały miejsce w opisywaniu tego terminu ,,etyka” uczy nas że powinniśmy postępować według prawych norm i uczciwych zasad przyjętych w danej dziedzinie życia. Podobnie rzecz ma się do biznesu. Etyka biznesu to po prostu reguła stosowana w biznesie, zajmująca się w szczególności zagadnieniami moralnymi w sferze biznesu. Jest ona szczególną odmianą etyki jako działalności badawczej. W związku z tym koncentruje się na postępowaniu człowieka, lecz w sprawach interesów, a nie w innych. Kwestie etyczne są tu w istocie pytaniami, czy powinniśmy podejmować określone działania czy nie, czy są one dobre i słuszne, moralne, czy też nie; jak należy postępować ; czy opłaca się, czy warto działać etycznie w sferze interesów.
Metodami działania w przedmiocie etyki biznesu są obserwacje, lustracje, ankiety, wywiady, testy i podobne instrumenty ujawniające i opisujące postawy i zachowanie ludzi biznesu oraz tego, co myślą i mówią o moralności.
Najważniejszym elementem i dopełnieniem powyższych działań jest surowa analiza krytyczna, której należy poddać ujawnione zachowania oraz proponowane reguły i zasady, po to, aby zobaczyć, czy jesteśmy w stanie określić, dlaczego są one moralne lub niemoralne, czyli, mówiąc językiem potocznym - dobre lub złe. Niestety, przedsiębiorcy często zapominają o tych zasadach i prowadzą własną ,,działalność moralną”. Swoje działania często usprawiedliwiają dążeniem do większego dobra kosztem innych lub usprawiedliwiają się mówiąc, że skoro wszyscy tak robią, to nie widzą przeszkód, aby i oni nie mogli tak postępować. Należy sobie w tym miejscu postawić pytanie, co powinniśmy robić aby w świetle szeroko rozumianego pojęcia ,,etyka” działać według jej zasad. Aby działać moralnie, musimy szanować osobowość ludzi i nigdy nie traktować ich tylko jako środków do jednego celu, lecz zawsze i przede wszystkim jako cele same w sobie. Jednak w dynamicznym środowisku, w jakim działa biznes w naszych czasach, gdzie podstawowe reguły i gry biznesu ulegają również zmianom, przez co staje się nie przez wszystkich rozumiane i akceptowane, bardziej interesująca i przydatna jest definicja dynamiczna. Została ona zaproponowana przez Amerykanów. Definicja ta brzmi: ,, W istocie rzeczy etyka zajmuje się wyjaśnieniem tego, co stanowi o ludzkiej pomyślności i jaki sposób postępowania jest konieczny, aby je zapewnić”. Istotna rolę w pielęgnowaniu etyki odgrywa religia która namawia do przestrzegania zasad moralno-etycznych nie tylko w biznesie ale i w całym życiu człowieka bez względu na jego zamożność. Ale różne religie nie zawsze miały takie same poglądy na ,,etykę'' co dzisiaj.

W religii rzymskokatolickiej, już w średniowieczu, tego rodzaju reguły określało prawo kanoniczne. Istniały określenia sprawiedliwej zapłaty i sprawiedliwej ceny. Oczywiście zakres i słuszność tych norm implikowane były przez istniejące stosunki społeczne.
Duże zainteresowanie problemami prowadzenia interesów wykazywał również islam. Prawo islamu zakazywało lichwy, zakładało, że każde przedsięwzięcie musi pociągać za sobą udział tak w ryzyku jak i w ewentualnym zysku
Buddyzm, mimo, że z założenia oderwany od życia ziemskiego, również wyznaczał pewne istotne normy postępowania jak: słuszna umowa, słuszne działanie i słuszny sposób zarabiania na życie. W praktyce oznaczało to zakaz życia z oszustwa, sprzeniewierzania dóbr i pieniędzy, z pracy polegającej na odbieraniu życia ludziom i zwierzętom oraz handlu narkotykami i alkoholem w celach pozamedycznych. Skoro kiedyś przestrzegano lub w większym stopniu respektowani zasady etyczne w biznesie, należy sobie zadać pytanie kiedy nastąpił przełom w przestrzeganiu tych zasad. A mianowicie taki przełom nastąpił kiedy w Polsce powstał kapitalizm. Ludzie w pogoni za pieniędzmi przestali zwracać uwagę na tych, którzy nie potrafili się odnaleźć w nowej rzeczywistości. Jednak już wtedy postanowiono zadbać o nowe zasady etyki. Poważne znaczenie dla rozwoju etyki biznesu mają prace klasycznego ekonomisty i filozofa szkockiego Adama Smitha - (1723-1790).

Zainteresowanie problemami etyki w biznesie stale rośnie, tak w kręgach oświatowych jak i Kluczowe zagadnienia z zakresu etyki biznesu sformułował Milton Friedman, który jest uważany przez wielu przedsiębiorców jako ,,klasyk biznesu”. Jego prace były inspirujące dla tej problematyki tak w Stanach jak i w Europie. Dotyczyły między innymi instytucjonalizmu odpowiedzialności moralnej wewnątrz firmy.
Obecnie najpoważniejsze dylematy etyczne są wynikiem konfliktów wartości jako konsekwencje zderzenia różnych kultur w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Z tych powodów wartości i etyka w biznesie mają wymiar międzynarodowy.

Zainteresowanie etyką rośnie z różnych powodów. Fakt obszernego informowania przez środki masowego przekazu o skandalach i innych negatywnych zjawiskach w świecie biznesu, stawia przed opinią publiczną kwestie etyki w biznesie. Tego rodzaju zjawiska powodują też pewne pozytywne przewartościowania w przekonaniach i oczekiwaniach ludzi względem działalności biznesu. Firmy są poddawane poważnej presji, by określały swe standardy i wyrażały je w sposób formalny tj. w kodeksach postępowania. Etyka biznesu jest dyscypliną zajmującą się problemami trudnymi i kontrowersyjnymi. Niektórzy kwestionują jej celowość i zasadność uważając, że już sam termin jest wewnętrznie sprzeczny. Takie stanowisko jest wyrazem powszechnego sceptycyzmu, powstałego na gruncie nieubłaganego działania sił rynku i wielu przykładów niemoralnych zachowań w świecie biznesu. Świat ten jest postrzegany jako dżungla, gdzie toczy się walka na śmierć i życie, dominuje oszustwo i podstęp a przetrwanie jest kwestią wyłącznie przystosowania. Więc może należy nieco ściślej określić zadania etyki w obecnych czasach. Zadaniem etyki biznesu nie jest bezpośrednie nakłanianie ludzi, aby działali bardziej moralnie. Chodzi natomiast o to, żeby umożliwić studentom, ludziom interesu i innym wyrobienie sobie własnego i właściwego poglądu. Wiadomo, że ludzie działający w sferze biznesu muszą żyć z konsekwencjami swoich decyzji. Wartość etyki polega więc na ujawnianiu faktycznych problemów zawartych w sporach wokół moralności i ukazywania istotnych argumentów przemawiających za możliwymi stanowiskami. A zatem, pozwala to na podejmowanie decyzji przemyślanych i opartych na racjonalnych informacjach, pozwalając uniknąć wyrobów moralnych opartych tylko na przekonaniu bądź przypadkowych. Etyka biznesu posługuje się wypracowanymi pojęciami jak uczciwość, sprawiedliwość, prawda, słuszność, łącząc dwa elementy: analizę naukową i praktyczne aspekty sytuacji w rzeczywistym biznesie.
W istocie, nie zawsze udaje się uzyskać ostateczne odpowiedzi na trudne pytania, co nie znaczy, że należy zaniechać badań nad biznesem jako bardzo trudnym i złożonym zjawiskiem społecznym. Przykładowo należy ujawnić kilka zagadnień, które obejmuje etyka biznesu, odpowiedzialność korporacji, ochrona środowiska, udział pracowników w zarządzani.

Okazuje się ze większość ludzi sądzi, że rozróżnia dobro od zła i wykazuje zgodność, że powinno się stosować do tych reguł. Zaś zasady moralne jak wiadomo stanowią żywotną część struktury każdego społeczeństwa i są szczególnie uprzywilejowane wśród reguł społecznych, więc przy podejmowaniu decyzji, także w interesach, trzeba się z nimi liczyć. Ich przekraczanie spotyka się z akcjami w rodzaju: dezaprobaty, ostracyzmu a nawet z sankcjami karnymi.
Innym powodem, dla którego warto zajmować się moralnością w działalności gospodarczej jest ogromna ważność tej działalności. Dla ludzi pracujących to źródło środków do życia. Pozostała część to zależni od niej konsumenci. Jest więc ona zjawiskiem tak ważnym jak polityka czy religia. Postępująca wciąż prywatyzacja majątku państwowego powoduje, że metody i postawy w biznesie obejmują coraz większe obszary i więcej krajów. Dochody potężnych korporacji międzynarodowych przewyższają zyski nawet średnich krajów. Krótko mówiąc biznes staje się zjawiskiem globalnym. Rynki pieniężne, towarów i usług wykraczają poza kontrolę pojedynczych rządów. Te okoliczności stwarzają większą niż kiedykolwiek potrzebę zajmowania się moralnością w biznesie.
Następnym ważnym powodem jest tendencja do profesjonalizacji grup zawodowych, w tym biznesmenów. U osób, które sprawują lub będą sprawowały władzę w biznesie, wiedza w zakresie etyki w działalności gospodarczej stanowi poważny etap w procesie profesjonalizacji. Wynikiem profesjonalizmu zaś będzie prestiż zawodu, do czego niezbędne są dwa wymagania: to, że dany zawód wiąże się z wysokim stopniem trudności intelektualnych oraz, wiąże się z wysokim stopniem odpowiedzialności. Może więc moralność w biznesie istnieje, zmieniła się tylko jego formuła zmieniana przez dziesiątki lat. Mimo to należy pamiętać o sentencji ,,etyki” jeszcze z czasów starożytności, mimo wszystko nie ma poważnych i przekonywujących argumentów przeciwko studiowaniu i stosowaniu etyki w biznesie.

ZAKONCZENIE:

Z całą pewnością warto dążyć do osiągnięcia poprawności moralnej, a drogą do tego jest studiowane etyki nie tylko w biznesie ale i przede wszystkim w naszym życiu codziennym które poprzez życie rodzinne do pracy stwarza obraz moralności człowieka w życiu a co z tym idzie również i w biznesie.

Syn kupca bławatnego pyta ojca:

- Tate, co to właściwie jest ta etyka w biznesie?

- Otóż, mój synu — odpowiada ojciec — przychodzi do nas klient, tak?

- Tak, Tate.

- I my jemu szyjemy piękny garnitur, tak?

- Szyjemy, Tate.

- I on jest zadowolony, więc płaci nam za naszą pracę pieniądze, tak?

- No, płaci, Tate.

- A kiedy my wkładamy jego pieniądze do kasy, to widzimy, że się dwa banknoty studolarowe skleiły. I wtedy my się zastanawiamy, czy powiedzieć o tym naszemu wspólnikowi. I to jest właśnie etyka w biznesie.

• Etyka

Etyka jest według powszechnie przyjmowanego określenia nauką o postępowaniu człowieka z punktu widzenia doskonałości osobowej lub jego godności jako osoby. Zatem przedmiotem etyki i jej oceny może być wszystko, co określamy mianem postępowania. Każde działanie ludzkie może być rozważane jako czynność skierowana na coś istniejącego poza nami (czyn, osoba) i wtedy pojmowana jest jako wytwarzanie dóbr czy to materialnych , czy zmian w stosunkach między ludźmi. Gdy to działanie rozważymy jako wywołujące przemiany w samym działającym- wtedy mówimy o postępowaniu. Jeśli to postępowanie oceniamy lub normujemy z punktu widzenia pewnej zasady, wzoru, czy idei doskonałości osobowej człowieka- mówimy o ocenie lub normie etycznej.

Ocenie mogą podlegać nie tylko indywidualne działania, lecz także instytucje społeczne i układy, o ile same w sobie lub skutkach wywierają wpływ na postępowanie ludzi. Wszystkie działania gospodarcze są działaniem ludzi, a instytucje gospodarcze wywierają bezpośrednio lub pośrednio wpływ na zachowanie człowieka- stąd muszą podlegać ocenie etycznej. Cały ten proces podporządkowany jest człowiekowi, jego potrzebom, jego rozwojowi i doskonaleniu. Pytając o istotę gospodarowania oraz jego ostateczny sens, siłą rzeczy musimy wkroczyć w sferę problematyki moralnej.

• Co to jest etyka biznesu?

Termin etyka biznesu może występować w różnych kontekstach znaczeniowych. Wg prof. Gacparskiego „etyka biznesu jest etyką społeczeństwa biznesu, a społeczeństwo biznesu to system społeczny, który jest zorganizowany w pewien sposób przez instytucje wymiany, gdzie towarem, już bez negatywnych konotacji, jest wszystko”

Etyka biznesu jest dzisiaj działaniem filozofii i jest uprawniona jako filozofia refleksja nad etosem, czyli zespołem cnót wyznaczających zakres działalności ludzi, stanowiących świat biznesu. Etyka biznesu może występować jako nazwa samego zespołu norm uznawanych w świecie biznesu, czyli etosu tego świata lub jego fragmentów.

Etyka biznesu jest w zdecydowanej większości krajów nauką wykładaną w wyższych uczelniach. Obejmuje ona między innymi odpowiedzialność właściciela przedsiębiorstwa za skutki działalności firmy w najbliższym otoczeniu, prawa i obowiązki pracownika i dopuszczalne formy reklamy. Ma za zadanie uwrażliwić studentów na kwestie etyczne.

Ale etyka biznesu budzi tez zainteresowanie samego środowiska biznesowego. Menadżerowie, pracownicy, urzędnicy i związkowcy odpowiedzialni za gospodarkę coraz częściej zwracają się ku tej dyscyplinie.

Etyka biznesu jest dyscypliną uprawianą na przecięciu etyki jako działaniu filozofii praktycznej oraz działalności menedżerskiej związanej głównie z gospodarką , bankowością, handlem i innymi rodzajami przedsiębiorczości. Etyka biznesu jest definiowana jako systematyczne studium kwestii moralnych (etosu) występujących w biznesie, przemyśle i w innych związanych z nimi rodzajami działalności, instytucji i ogólnie praktyki zachowań ludzi. Przedmiotem refleksji etycznej są także przekonania ludzi działających, aktualne normy, wartości i sposoby postępowania.

W etyce biznesu chodzi o wierność prostym zasadom moralnym w praktyce działania. Etykę biznesu tworzą takie podstawowe wartości jak: uczciwość, prawdomówność, sprawiedliwość - czyli oddanie każdemu co mu się słusznie należy - poszanowanie cudzej własności oraz pracy. Obok znajomości zasad potrzebny jest bowiem zdrowy rozsądek i roztropność nieodzowna do wydawania samodzielnych ocen. Wartość moralności jako kryterium działania poświadcza zatem doświadczenie, natomiast praktyka etyki biznesu wskazuje na jej ścisły związek z tzw. kulturą zarządzania.

Etyka biznesu to rozważania nad sposobami i kierunkami działania w ramach życia gospodarczego, które dadzą lub nie obronić się z moralnego punktu widzenia.

• Dlaczego etyka biznesu jest potrzebna w Polsce?

Transformacja ustrojowa oraz zmiana systemu gospodarczego w Polsce wymaga zmian zachowań ludzi działających w biznesie. Zakodowane przez poprzednie warunki rutyny zachowań społecznych nie powinny być dłużej ekstrapolowane na zachowania w gospodarce mającej współpracować z krajami rozwiniętymi. Etyka biznesu jest związana z wydajnością i organizacją pracy firmy, jakością produkowanych przez nią wyrobów oraz osiągalnym zyskiem. Etyka biznesu jest pożyteczna nie tylko ze względu na własną sprawność, ale także efektywność w pozyskiwaniu partnerów skłonnych do uznawania polskich przedsiębiorców za rzetelnych partnerów na rynkach własnych lub trzecich oraz gotowych do inwestowania w Polsce

• Czy możliwe jest uprawianie etyki biznesu w Polsce?

Tradycja intelektualna polskiej filozofii praktycznej, na gruncie której spotykają się wiedza o sprawności działań- prakseologia, oraz wiedza o moralności- etyka, dostarcza podstaw do uprawianiu etyki biznesu jako interdyscyplinarnego kierunku nauczania i badań. Zostało potwierdzone to na VI Polskim Zjeździe Filozoficznym w Toruniu w 1995r. Czynnikiem sprzyjającym uprawianiu etyki biznesu w Polsce jest zainteresowanie nią osób z kręgów związanych z Kościołem. Gotowość do współpracy z polskimi badaczami deklarowana przez European Business Ethics Network oraz uczonych zachodnich stwarza polskiemu środowisku unikatową szansę stosunkowo szybkiego ugruntowania etyki biznesu jako dyscypliny. Spłniony jest więc warunek dostateczny uprawiania etyki biznesu w Polsce. Warunkiem koniecznym, spełnienie którego powinno być troską nie tylko środowiska akademickiego, ale także polskiego świata biznesu, jest zapewnienie polskiej etyce biznesu - wzorem zagranicy- materialnych warunków do jej uprawiania.

• Biznes

Nie ma jednoznacznej, domkniętej, jedynie poprawnej definicji słowa i pojęcia biznes. Definicja biznesu jako uwarunkowana kulturowo, choć w jednej i tej samej kulturze może funkcjonować i rywalizować, a może uzupełniać się obok siebie różne definicje, gdyż żadna kultura jest całkowicie jednorodna, statystyczna, nieruchoma i niezmienna.

Biznes to ogólna działalność gospodarcza, w której mieszczą się wytwarzanie i wymiana, i z którą związane są kwestie własności i zysku, zatrudnienia , zarządzania, konkurencji, reklamy, negocjacji, itp.

Istotą działania biznesu jest osiąganie korzyści, zysku, sukcesu i efektywności czyli bogactwa.

Etyka biznesu (etyka gospodarcza) to dziedzina zajmująca się etycznym wymiarem działalności gospodarczej.

Etyka w biznesie to całokształt kwestii dotyczących rzeczywistej etyczności biznesu inaczej etosu ludzi biznesu, czyli ogólu norm i wartości cechujących środowisko zawodowo zaangażowane w uprawnianie działalności gospodarczej.

Etyka biznesu to po prostu etyka stosowana w biznesie, zajmuje się w szczególności zagadnieniami moralnymi w sferze biznesu. Jest ona szczególną odmianą etyki jako działalności badawczej. W związku z tym koncentruje się na postępowaniu człowieka, lecz w sprawach interesów, a nie w innych. Kwestie etyczne są tu w istocie pytaniami, czy powinniśmy podejmować określone działania czy nie, czy są one dobre i słuszne, moralne, czy też nie; jak należy postępować ; czy opłaca się, czy warto działać etycznie w sferze interesów.

Etyka biznesu (slajdy)

Odwołuje się do sumienia do godności i honoru, poczucia własnej wartości i satysfakcji moralnej, także do dobra innych ludzi i całego społeczeństwa, do zasad życzliwości, szacunku do człowieka, solidarności i sprawiedliwości.

Przeciwstawiają się one instrumentalnemu traktowaniu człowieka - pracownika, klienta- jako jedynie środka do osiągnięcia własnego celu, sukcesu, zysku.

Druga grupa uzasadnień etyki biznesu ma charakter bezpośrednio pragmatyczny i utylitarny. Odwołują się one zarówno do interesu własnego, do korzyści, jakie przynosi np. uczciwość w działalności gospodarczej, a także powodzenia w biznesie.

Warunkiem pozyskania niezbędnego zaufania partnerów oraz klientów jest elementranra przyzwoitość, solidność i rzetelność.

Współcześnie coraz bardziej utwierdza się przekonanie - znane i w wiekach poprzednich, że wartości te są konieczne do osiągniecia celów biznesu.

Trzy poziomy globalnej etyki biznesu:

• Poziom mikro - poziom zachowań ludzi zaangażowanych w działalność gospodarczą

• Poziom pośredni - poziom działalności organizacji, firm czy przedsiębiorstw

• Poziom makro - poziom ustroju gospodarczego kraju lub związku krajów, np. Unii Europejskiej

Etos biznesu

Etos współcześnie oznacza nie tylko „obyczaj” ale całą koncepcję życia i zachowań określonej grupy- jej ideały i cele życiowe, system wartości, wzorcve zachowań , moralne i obyczajowe, pewien styl życia.

Etos biznesu, określa zatem:

Wartości , zasady, motywacje i zachowania ściśle moralne (etyczne). Należą tu zwłaszcza takie uniwersalne i podstawowe w całej etyce biznesu kategorie, jak : wolność, sprawiedliwość, prawda, zaufanie, uczciwość, odpowiedzialność, rzetelność, solidność, wiarygodność, dotrzymywanie umów, terminowość, słowność.

Wartości intelektualne: wiedza, wysokie kwalifikacje i kompetencje, sprzyjające osiąganiu sukcesu oraz zapewniające należytą jakość wytworów i usług.

Kultura osobista, która stanowi również wiele składowych - od uprzejmośći i grzecznośći , po prezentację i ubiór, elegancję- „dbałośc o wygląd jest powinnością wobec firmy”, inny, że „ ubiór świadczy o kulturze osobistej”

---