JAKOŚĆ-ogół właść.obiektu(produktu,syst.zarzą) wiążących się z jego zdolnością do zaspokajania potrzeb stwierdz. i oczekiwanych. SĄ 2 ASPEKTY JAKOŚCI: *jakość projektu czyli typu- jest to zgodność projektu w porównaniu z wymaganiami (badania market. umowy handlowe, przepisy prawne) *jakość wykonania czyli zgodność wyrobu gotowego z projektem aby nie było odchyleń. ZGODNOŚĆ- to spełnianie określonych wymagań.

NIEZGODNOŚĆ- jest to niepełnienie określonych wymagań. JAKOŚĆ- stopień w jakim zbiór właściw. spełnia wymagania. WŁAŚCIWOŚCI- to inaczej „cecha” np.: skład chemiczny, właściw. fizyczne, mechaniczne, mikrobiologiczne, cechy organoleptyczne badane przy pomocy zmysłów (analiza sensoryczna), cechy estetyczne, funkcjonalność itp. WYMAGANIA- to potrzeba lub oczekiwanie, które: 1)zostało ustalone np.:w umowie handlowej.

2)jest przyjęte zwyczajowo, powszechna praktyka. 3)są obowiązkowe-przepisy praw. OCENY JAKOŚCI- dokonuje się przez inspekcję (kontrola)- polega ona na obserwacji, badaniu, pomiarze (badanie laboratoryjne) **cechy są mierzalne czyli wynik przedstawiony jest liczbowo. **cechy niemierzalne, organoleptyczne, sensoryczne za pomocą zmysłów. KLASYFIKACJA TOWARÓW 1)przemysłowe 2) konsumpcyjne *żywnościowe, środki spożywcze, art.spożywcze. *nieżywnościowe.

SYSTEM NORMALIZACJI NORMA - jest to dokument do powszechnego stosowania, ustala zasady i charakterystyki różnych dziłalności lub ich wyników. Może podawać podstawowe określenia dotyczące danych towarów (wymagania mierzalne, sposoby pakowania, czystość) Normy są nieobowiązkowe, chyba że producent zadeklaruje, że jego wyrób jest zgodny z normą. POL. KOMITET NORMALIZ opracowuje normy, powstają nowe normy, niektóre się nowelizuje. Przy wejściu do UNI musieliśmy dostosować w treści

do unijnych. PKN co roku wydaje katalog norm. SYMBOL NORMY PN (pol norma) A-5698 (numer) 2006 (rok)……tytuł normy. Każde państwo ma swój zbiór norm i symbol: DIN- niemiecka, BS- wiel.brytan. W UE organizacją jest CEN- Europejski Komitet Normalizac. Normy w UE mają symbol EN. Normy EN muszą być wprowadzone do krajowych zbiorów norm. Symbol normy PN-EN….. EN-y mają taki sam numer i taką samą treśę we wszystkich krajach

ułatwia to handel. ISO- to międzynar.organizacja normalizacyjna wydaje normy o symbolu ISO. Jeżeli ISO jest przyjęta w UE to będzie: PN-EN-ISO…… *wszystkie normy są dobrowolne w ISO i CEN pracują przedstawiciele komitetów organ. różnych państw. HARMONIZACJA NORM w UE od 85r. wydawane są dyrektywy nowego podejścia DPN podające zasadnicze wymagania dla niektórych wyrobów nieżywnościowych. Wymagania te są obowiązkowe

dla producentów. Szczegółowe rozwiązania techn. podane są w nie obowiazkowych normach. Z daną DPN może być zharmoniz kilka, kilkadziesiąt czy kilkaset norm EN. Stosując wymagania podane szczegółowo w nieobowi. normach producent ma pewność że przestrzega obowiązkowych wymagań zawartych w DPN. OBOWIĄZKOWE WYMAG. JAKOŚCIO. DLA WYROBÓW Większość wymagań dot. wyrobó. opakowań, oznakowania lub dokumentacji np.: instr.użycia, a także częściowo reklamy. Dotycz przedewszystkim bezpieczeństwa

tych wyrobów oraz realizacji praw konsumentów. Produkty muszą być bezpieczne. PRZEPISY DOTYCZĄCE WYROBÓW I PRODUKTÓW: 1)ust.o ogólnym bezpieczeństwie produktów dot.tych wyrobów, które są nieobjęte innymi wymaganiami związ. z bezpieczeń 2)przepisy sektorowe lub dla pewnych grup wyrobów podające wymagania: dot.żywności lub dot. pewnych grup np.: produkty poch. Zwierzęcego. ad1)produkt bezpieczny - to, który w zwykłych warunkach użytkowania nie

produkt który w zwykłych warunkach nie stwarza zagrożenia dla konsumentów, lub stwarza znikome zagrożenie. Co bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo: cechy produktu, opakowanie, oznakowanie i instrukcje, reklama instrukcje montażu, wygląd produktu, kategorie konsumentów (dzieci,ludzi starszych,diabetycy) Wymagania te nakładają obowiązki na producentów ,dystrybutorów,importerów.Nadzór nad bezp.prowadzi UOKiK dokonuje tego poprzez 9 organów kontrolnych m.innymi:

*inspekcji handlowej, organy inspekcji ochrony środowiska, główny insp.transp.drogowego. Jeżeli wyrób jest niebezpieczny to decyzje: *zakaz wprowadzenia do obrotu, eliminowanie zagrożeń, wycofanie produktu z rynku, skup od konsumentów. towary niebezpieczne (sankcje) przepisy prawne, grzywna, pozbawienie wolności. UOKiK - prowadzi: *krajowy system informacji o produktach niebezpiecznych czyli rejestr. Ministerstwo Zdrowia prowadzi *krajowy system monitorow. wypadków konsumen

WYMAGANIA OBOWIĄZK. dla ARTYK.NIEŻYWNOŚCIO. 1)wymagania dla określonych grup produktów np.: *ustawa o kosmetykach z 2001r.(sposób znakowania, składniki, sposób pakowania) *rozporządzenie dot. bezpieczeństwa i oznakowania wyrobów włókienniczych. 2)do 85r. w UE wydawano szczegółowe w treści dyrektywy usiłując ujednolicić wszystkie wymagania dla wyrobów. Podają wymagania zasadnicze związane z bezpieczeństwem wyrobu. W Polsce DNP wydane są jako rozporządzenia i ustawy, jest ich

ponad 30 co roku powstają nowe , tak więc wyroby wprowadzone do obrotu podlegają ocenie zgodności dokonywanej przez producenta lub importera z : *zasadniczymi wymaganiami (DNP- nasze ustawy i rozporzadzenia) *szczegółowymi wymaganiami, które są podane w innych przepisach (patrz pkt:1) w dyrektywach starego podejścia itp.: przykładowo DNP:maszyny,zabawki, proste zbiorniki ciśnieniowe, wyr.budow. postępowanie producenta wyrobów objętych DNP: 1)ustalenie czy jego wyrób

podlega jednej lub kilku DNP. 2)sporządzić wykaz zasadniczych wymagań dla wyrobu. 3)ustalić, które normy zharmonizowane są podporządk. dla danej DNP. PKN 2 razy w roku publikuje wykaz norm zharmonizowanych. 4)przygotować dokumentację wymaganą przez DNP. 5)w DNP podaje się jaką procedurę oceny zgodności może zastosować producent dla towarów podlegających tej DNP, w praktyce są to 2 możliwości: *wew.kontrola lub badanie w jakimkolwiek laboratorium -

producent bierze pełną odpowiedz za bezpieczeństwo wyrobu. *oddanie wyrobu do badania i uzyskanie certyfikatu z jednostki certyfikującej (syst.oceny zgodno) 6)zgodnie z DNP sporządza deklaracje zgodności (dokument potw.zgodność wyrobu z zasadniczymi wymaganiami i umieszcza na wyrobie oznakowanie zgodności CE. # dokumentację producent przechowuje 10 lat od zakończenia produkcji danego wyrobu. # w przypadku importu za powyższe odpowiada importer.

UOKiK - prowadzi rejestr, listę towarów nie spełniających zasadniczych wymagań. SYSTEMY OCENY ZGODNO. ocena zgodności może być: a)obowiązkowa, w przypadku niektórych wyrobów na CE. b)dobrowolną np.:znak Q - wyższa jakość, zgodność z normą. W Polsce istnieje system oceny zgodności - ustawa. Podmioty niezależne od producen. biorące udział w systemie: 1)laboratoria badawcze- badanie wyrobów.2)jednostki kontrolujące oceniające zgodność wyników badań z wymaganiami.

3)jednostki certyfikujące na podst. powyższego wydają dokument -certyfikat zgodności. powyższe podmioty uzyskują: 1)akredytacje- czyli uznanie kompetencji techn. podane są wymagania dotyczące sprzętu, procedur itp. Dokonuje PCA - (polskie centrum akredytacji) prowadzi wykaz i nadzór nad jednostkami. 2)autoryzacja- określenie przez ministra zakresu działalności. 3)notyfikacje- zgłoszenie do komisji europejskiej wyniki uznane w UE. Producenci sami decydują które jednostki wybrać.

PRAWO ŻYWIENIOW. W UE Są to przepisy regulujące sprawy żywności a w szczególności ich bezpieczeństwa. Obejmija wszystkie etapy: *produkcji, przetwarzania, dystrybucji. Na świecie żywność zawsze była źródłem przepisów prawnych. W 1962r. opracowano przy ONZ „kodeks żywnościowy” który zawiera wytyczne dla produktów . Nie jest on obowiązkowy ale wpływa na prawodawstwo. Instrumenty: zasady GMP/GHP system HACCP. od lat harmonizuje się wymagania

dla żywności, co kilka lat się je weryfikuje. Ostatnie przepisy to rozporządzenie z 2002r.określa podstaw. zasady prawa żywnościo Powołano Europejski urząd do spraw bezpieczeństwa żywności, oraz system RASFF. System ma na celu przepływ informacji w UE i podejmowanie wspólnych działań na rzecz bezp. Żywności. W Polsce z syst.RASFF wspólpracuje Gł.Insp.Sanitarny. Wymagania dotyczące żywności 1)Bezpiecz. żywności(wszystkie wymagania i działania aby żywn.była bezpieczna dla zdrowia i życia ludzi)

Przepisy w tym zakresie dotyczą ogólnie żywności a część przepis. dotyczy określonych grup (grzyby wody miner.) Podstawowe akty prawne to ustawa z dn. 25.08.06r. o bezp.żywności i żywienia. Dla grupy wyrobów obowiązuje inna ustawa tj: 16.12.2005r. o produktach poch. zwierzęcego. W przypadku produkcji przetwó. i handlu rozporządzenie WE w sprawie higieny śr.spożywczych 852/2004 oraz 853/2004 dotyczy higieny prod.poch.zwierzęcego są związane z GMP/GHP, HACCP. 2)Jakość handlowa- są to wymag. pozostałę nie związane z bezpiecz.

*m.in. przepisy o jakości handlo. *zgodn.faktycznych cech produkt. z tym co producent podał na opakowaniu. KONTROLA JAKOŚCI HANDLOWEJ: 1. Inspekcja Handlowa 2. I J HARS Bezp. w pzredsiębiorstwie kontroluje: Inspekcja sanitarna, Inspekcja weterynaryjna. Wymagania i kontrola we wszystkich przypadkach dotyczy: organoleptyki, składu żywności. opakowania, oznakowania, warunków transportu, produkcji, magazynowania itp.

IS-IW w wiekszym stopniu kontrolują czystość sanitarna, mikrobiologiczną, skład składników które znajdują się na opakowaniu. IM-IJ MAS kontr. pod kątem jakości handlowej. Z 2 ustaw- wymag. zdrowotne: 1)żywność nie może być zepsuta (organoleptyka) zafałszowana, nie może mieć składników szkodliwych dla zdrowia. 2)wymagania dotyczące konkretnych składników i cech podanych w ustawach- wydano rozporządzenia szczegółowe dla poszczególnych wymagań. a)dozwolone substancje dodatkow

(funkcje, konserwanty, barwniki, emulgatory itp.) podane są w rozporządzeniu która substancja i w jakiej ilości i do jakich produktów może być dodana. Na opakowaniu oznacza się nazwę substancji lub oznaczenia w kodzie m/n np.: E211. Dodawane są również substancje wzbogacajace np. witaminy, żelazo, wapno. b)zanieczyszczenia żywności powstałe z upraw (pestycydy itp.) czy z hodowli (hormony). Przy produktach poch.zwierzęcego -odpowiednie wymagania weteryn. c)promieniowanie jonizujące -

podane są dawki (wzrost, starzenie się) pieczarki, cebula, ziemniaki. Zabija drobnoustroje. Rozp.w sprawie prom. jonizują. z dn. 06.07.2007r. 3) wymagania sa też dla pewnych grup żywności: # grzyby- muszą mieć atest od grzyboznawcy. # wody miner.-wartości zdrowotne jako jedyny produkt. Wymagania weterynaryjne dla produktów poch.zwierzęcego: *zwierzęta i mięso muszą posiadać świadectwo zdrowia wydane przez weterynarzy. *żywność genetycznie modyfikow GMO to m/in soja, kukurydza

zwiększa się odporność w uprawach z nasion GMO (wzrost, szkodniki itp.) Jeżeli jest pow. 1% GMO to musi być oznaczenie. *Nowa żywność wprowadzona 1 raz do obrotu musi dostac zgodę IS lub IW. *Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia podane wymagania dla żywności (małe dzieci, diabetycy) *żywn.ekologi. produkowana metodami naturalnymi - wykaz substancji dozwolonych (musi być zgoda dot.miejsca) rolnictwo w niektórych regionach, wyroby muszą mieć certyfikat wydawany co roku przez jedn.certyfikującą.

4)w przepisach podaje się ujednolicone w UE metody badań oraz metody pobierania próbek. 5)identyfikowalność produktów spożywczych oznacza że w całym łańcuchu żywieniowym za produktem musi iść dokumentacja (od pola do stołu) łącznie z dodatkami o które produkt został zmodyfikowany. Wszystkie zakłady przem. spożywczego są rejestrowane w IS lub IW. Wymagania dotyczą również: opakowań (muszą mieć atesty), oznakowania (jest rozporządzenie podające obowiązkowe informacje dla produktów żywn.9)

wymogi higieniczne HACCP, kontrole żywnościowe, przepisy karne. PRAWA KONSUMENTA: 15.03.1962r. USA pierwsze prawa konsumenta. UE 1985r. 1) prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. 2)… interesów ekonomicznych. 3)…naprawienia wyrządzonej szkody. 4)…inform. i edukacji. 5)…reprezentacji. ad1)obowiązkowe wymagania dla produktów żywnościowych, nieżywnościowych, opakowania, oznakowania. ad2)chodzi o ochronę naszych pieniędzy. #Prawo wyboru - chodzi o nieu.

konkurencję reg.to ustawy: ustawa o ochronie konkurencji 2007r, o swobodzie dz.gospodarczej 2007r, ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym UOKIK 21.12. 2007r. #Prawo do jakości towarów i odpowiadającej nim cenie - zła jakość, podróbki, cechy wyrobu zgodne z oznakowaniem). #Prawo do rzetelnej masy i objętości kupowanych towarów - ustawa o towar. paczkowanych. #Niedozwolone postanowienia umowne- (klauzule abuzywne) przeds.w umowach pisemnych z klientami (raty,banki,wycieczki)

nie może wpisywać warunków niekorzystnych dla klienta, są one niedozwolone(ust. o ochronie niektórych praw konsum. oraz o odpowiedz.za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny) #Umowa na odległość- sprzedaż przez telefon, fax, internet itp. #Umowy poza lokalem przedsiębiorstwa- (Zepter, Avon) ustawa jak wyżej. Klient na piśmie powinien mieć podane informacje o warunkach m.in. o możliwości zwrotu towaru lub usługi w ciągu 10 dni, bez podania przyczyny.

#Prawo do roszczeń do sprzedawcy z tyt. towarów niezgodnych z umową- (umowa kupno-sprzedaż w sklepie, gwarancja) ustawa o szczeg. warunkach sprzedaży konsumen. oraz o zmianie KC.(dotyczy tylko os.fizyczn.kupujących dla siebie) Towar zgodny z umową gdy: odpowiada opisowi lub próbką , nadaje się do celu do jakiego jest używany, jego właściwoaści są takie jak inne tego rodzaju towary, odpowiada publicznym zapewnieniom sprzedawcy lub producenta (oznakowanie, instrukcja, reklama) towary do

zamontowania muszą dać się zamontować, sprzedawca nie odpowiada za towar gdy kupujący wiedział o niezgodności (przecena wady) . *Kupujący może składać reklamację w sklepie najlepiej pisemnie. Jeżeli reklamacja zostanie uznana kupujący może żądać od sprzedawcy: *naprawa lub wymiana na nowy, jeżeli powyższe jest niemożliwe lub zbyt kosztowne to wówczas: >stosowne obniżenie ceny proporcjonalne do wady. > odstąpienie od umowy, zwrot towaru, zwrot pieniędzy.

Nie można żądać pieniędzy jeżeli niezgodność była nieistotna (nie uniemożliwiająca użycie wyrobu). Można żądać zwrotu kosztów (demontażu, transportu itp.) TERMINY: odpowiedzialność sprzedawcy 2 lata od dnia zakupu (paragon, rachunek). Przy wymianie towaru termin gwarancji biegnie na nowo. Przy towarach używanych strony mogą skrócić okres gwarancji nie mniej jednak niż 1 rok od dnia zakupu. Jeżeli niezgodność stwierdzi się do 6 m/cy- domniemanie że niezgodność była w towarze w chwili zakupu (sprzedawca ma

mniejszą możliwość nie uznania naszej reklamacji). Kupujący musi zawiadomić sprzedawcę o niezgodności w ciągu 2 m/cy od zauważenia. (dla żywności terminy krótsze). Uznanie roszczeń klienta przez sklep 14 dni (jeżeli nie odpowie to znaczy że uznał reklamację). Jeżeli uznają reklamację to czas naprawy lub wymiany towaru na nowy powinien uwzględniać rodzaj towaru i cel jego nabycia. ROSZCZENIA ZWROTNE: do 6 m/cy dostawca w stosunku do sprzedawcy.

GWARANCJA def. oświadczenie gwaranta w dokumencie gwarancyjnym (książeczka, karta gwarancyjna) lub reklamie. *bez dodatkowej opłaty, *gwarancja jest dobrowolna (producenci nie musza jej dawać) *muszą być podane obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego (ilość napraw) *w dokumencie dane m.in. adres gwaranta, wykaz serwisów, czas trwania, zasięg terytorialny. *stwierdzenie że gwarancja nie przekreśla praw kupującego do roszczeń reklamacji w sklepie.

*wszystkie określenia że towar jest na gwarancji jeżeli nie ma książeczki gwarancyjnej jest tylko reklamą. ad3) jeżeli produkt niebezpieczny spowodował straty, szkody itd. mamy prawo do odszkodowania od producenta lub importera za poniesione straty. Wartość strat minimum 500 E. Nie jest to reklamacja (ustawa o ochronie niektórych praw itd.) ad4) informacje na etykietach, instrukcjach (niektóre są obowiązkowe), inf. związane z reklamą, utworzenie krajowych systemów o produktach

niebezpiecznych i wypadkach konsumenckich (UOKiK), inf. producentów i wezwanie do naprawy np.: samochodów, inf. stowarzyszeń konsumentów, inf. i publikacje rządowe. ad5) przez organizacje które dbają o nasze interesy w Polsce 3 poziomowe: Kontrole Urzędowe, Organy Samorządowe-Lokalne (jest to miejski, powiatowy rzecznik konsumentów UM), Organy poza Rządowe (stowarzyszenie konsumentów, Federacja konsumentów).

RZECZNIK i FEDERACJA: doradztwo dla klientów osobiste lub telefoniczne, mediacje ze sklepami, pomoc prawna, publikacje o prawach konsumentów itd. Jeden z urzędów prowadzi polubowne Sądy Konsumenckie które dotyczą reklamacji pod warunkiem że sklep wyrazi zgodę na oddanie sprawy do takiego sądu. KONTROLE URZĘDOWE - zasady, system: Są to instytucje państwowe, chroniące interesy konsumentów, przedsiębiorców i państwa.

Urzędów jest kilkanaście, niektóre ogólne dotyczące towarów konsumenckich. Wyspecjalizowane to: * Wyższy Urząd Górniczy * Urząd Morski * UKE, PIP itp. Działalność każdego urzędu jest określana ustawą obecnie dostosowaną do wymogów UE. Kontrolami objeci są producenci, zakłady żywienia zbiorowego - „zamknięte” (stołówki szpitalne, zakładowe) „otwarte”restauracje, puby itp. ponadto: hurt, detal, importerzy, transport, magazynowanie itd.

Kontroli dokonują Inspektorzy (pracownicy urzędów), oceniają m.in.:- jakość produktów (organoleptykę, skłąd, opakowanie, oznakowanie, dokumentację, jakość produktu). Czasami pobierają próbki do badań laboratoryjnych, kontroluja również warunki produkcji, przechowywania i transportu (czystość, oświetlenie, temperaturę, stan budynków i urządzeń itp.). ZAKRES KONTROLI:- zależy od jej rodzaju (czyli który urząd kontroluje). Gdy wynik kontroli okaże się negatywny to może

nakazać: wycofanie wyrobu z obrotu, zmianę cech znakowania opakowania, zniszczenie zepsutej żywności, zmianę w dokumentacji, warunkach produkcji, magazynowania itd. Może również nałożyć karę pieniężną lub donieść do prokuratury o przestępstwie gospodarczym. *Urzędy ustalają roczne plany kontroli dotyczące określonej grupy wyrobów oraz zakłądów które kontrolują. Wykonują także kontrole doraźne, w wyniku informacji od konsumentów czy z innych urzędów.

*Urzędy współpracują ze sobą, również z rzecznikami konsumentów oraz federacją konsumentów. UOKiK- kontroluje m.in. *kontrola koncentracji (fuzja) *pomoc publiczną. *ochrona zbiorowych interesów konsumentów. INSPEKCJA HANDLOWA - podlega UOKiK. organy- Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej. Zadania: kontrola legalności i rzetelności przedsiębiorców (oszustwa co do ceny, ilości, podróbki marek, umowy poza

lokalem i na odległość, reklamacje gwarancje, fałszerstwa certyfikat. zezwoleń itp.) *kontrola producentów głównie w detalu częściowo w hurcie, jest to kontrola zgodności art.. żywnoś. i nieżywnościowych w zakresie bezpieczeństwa użytkowania, zgodności z przepisami, oznakowania opakowania, czy produkt faktycznie ma takie cechy jak deklaruje producent na opakowaniu i instrukcji (CE). *prowadzenie poradnictwa dla konsumentów oraz mediacji między konsumentami a pzredsiębiorcami.

*prowadzenie polubownych sądów konsumenckich. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych - IJHARS: * są to Inspektoraty wojewódzkie, oraz graniczne. *kontrolują jakość handlową (zgodność z przepisami, oznakowanie, dokumentację itp.) *kontrolują w hurcie, imporcie, hipermarketach. Sprawują kontrolę nad żywnością ekologiczną (GMO). Ważna jest kontrola bezpieczeń. żywności w tym system HACCP. dotyczy to m.in. kontroli mikrobio

(bakterii chorobotwórczych, szkodników, zafałszowań, organoleptyki, oznakowania, dodatków substancji wzbogacających) Kontrolę tą wykonują 2 urzędy: 1) Inspekcja Weterynar. nadzór nad zwierzętami żywymi, oraz żywnością pochodz. zwierzęcego tylko u producentów tej żywności (mięso, drób, ryby i morskie, jaja, miód oraz ich przetwory) Organy: wojewódzkie, powiatowe i graniczne inspektoraty w których pracują lekarze weterynarii.

2) Państwowa Inspekcja Sanit. Organy:wojewódzkie, powiatowe i graniczne stacje sanitarno - epidemiologiczne. Zajmuja się zdrowiem publicznym jedno z zadań to nadzór nad bezpiecz. żywności i żywienia, przedmiotami użytku (kosmetyki, opakowania do żywności itp.) *Kontrolują pozostałych producentów żywności poza IW (pieczywo, makaron itp.) *kontrolują także cały obrót towarowy (poch.zwierzęcego i niezwierzęcego) oraz gastronomię otwartą i zamkniętą.

Urząd Dozoru Technicznego- UDT: *kontroluje bezpiecz.funkcjonow. niektórych urządzeń technicznych, w przepisach podany jako wykaz urządzeń oraz wymagania dla nich (windy,sównice,kotły ciśnieniow) „jest również rozporządzenie reg. te wymagania” *kontrolują projektowanie, produkcję, modernizację naprawy (serwis) obrót i eksploatację (coroczne kontrole u użytkowników). Systemy Zarządzania Jakością: Dawne kontrole tzw. dział kontroli w przedsiębiorstwach,

zostają zastępowane przez przez różnego rodzaju systemy. Do najpopularniejszych należy SZJ- zgodny z serią norm ISO -9000 (jest to system dobrowolny) Normy opracowane w ISO w latach 80-tych co 5-lat są nowelizowane. *Normy z serii ISO-9000 nie są normami technicznymi, nie dotyczą cech danego wyrobu (cechy zależą dla jakiego segmentu rynku się projektuje, jaki będzie projekt) *SZJ- reguluje organizację pracy w przesdiębiorstwie tak aby zapewnić stabilną jakość wykonan

dostosowaną do potrzeb nabywców i zgodna z przepisami (jakość zawsze taka sama). JAKOŚC: Powstaje w różnych procesach w zakładzie, od marketingu (zakupy, produkty) aż do użytkownika. Odpowiadają za nią wszyscy pracujący w tych procesach, a nie dział kontroli jakości. Wymagania w normach mają charakter ogólny stosują je organizacje, i bardzo małe firmy. Stosują ją również producenci i usługodawcy z różnych branż (obuwie, wojsko, szpitale, banki, urzędy miejskie)

*Każdy zakład musi dostosować wymagania podane w normach do swojej specyfiki. NORMY: ISO-9000 wyd.2005 SZJ *Podstawy i Terminologia PN-EN ISO-9000 w.2006. są tam podane określenia i definicje związane z tym system. WYMAGANIA: ISO-9001 w.2005 SZJ *w tej normie opisane sa ogólne wymagania dla systemu np.:projektowanie wyrobów, zakupy, procesy produkcyjne itp. Ta norma jest podstawą do wdrożenia systemu w przedsiębir.

WYTYCZNE DOSKONALENIA i FUNKCJONOWANIA: ISO-9004 w.2005 SZJ *treść tej normy jest rozszeżeniem wymagań zawartych w„ISO9001” po to aby wdrożony już system doskonalić. Podstawowe zasady SZJ (wybrane) 1)pełne zaangażowanie kierownic. 2)zarządz.zasobami materialnymi, wiedzą pracowników (szkolenia, kwalifikacje) przydział zasobów do poszczególnych procesów w zakładzie.

3)przyjęcie podejścia procesowego- należy zidentyfikować liczne powiązane ze sobą działania (procesy) i zarządzać nimi. Mogą to być: *procesy główne (zaopatrzenie, magazynowanie, kolejne etapy produkcji, pakowania itd.) *procesy z nadzorowaniem SZJ (nadzorowanie dokumentów, niezgodności, szkolenia itd.) Czasem robi się mapy procesów jak sa powiązane, ustala się koordynatora (wł.procesu- osoba odpowiedzialna). Ustala się cele dla procesu i mierniki do jego

oceny (wydajność, czas wykonania itp.) 4)Konieczne jest na wejściu (projektowanie usługi, wyrobów) określenie wymagań klientów, normy handlowe, bad.marketing. oraz przepisy prawne. Należy monitorować zadowolenie klientów (ankiety, wywiady z klientem itd.) 5) dokumentacja SZJ >opracowanie polityki jakości i celów jakościowych. >Księga Jakości- jest to wizytówka dla klientów, podany krótki opis firmy (polityka,cele, opis syste.zarządządzania firmą)

>Procedury- jest to sposób wykonywania działalności (kolejne kroki), procedury mogą dotyczyć zakupów, badań jakości, magazynowania. Są też procedury dotyczące SZJ-np.:audyty, działania wewn. itp. Procedury mogą być opisowe lub graficzne. >Instrukcja- opis konkretnego działania. >Zapisy- formularze w których codziennie na bieżąco pracownicy wpisują wyniki pracy.

Wprowadzenie w przedsiębiorstwie SZJ - obejmuje: 1)Wdrożenie SZJ podjęcie decyzji i powołanie pełnomocnika do spraw SZJ. >szkolenie kierownictwa i wszystkich pracowników (szkolenie własnych audytorów). >przegląd stanu aktualnego. >opracowanie dokumentacji. >rozpoczęcie funkcjonowania zgodnie z wytycznymi. >audyt wewnętrzny (audytor sprawdza dla potrzebfirmy czy SZJ jest zgodny z normą i czy prawidłowo funkcjonuje.

>przegląd SZJ przez kierownic. >audyt certyfikujący (zewnętrzny) przez wybraną jesnostkę certyf. która wydaje certyfikat zgodności z normą ISO-9001. 2)Utrzymanie systemu na następnych latach, i jego doskonalenie: >Co roku audyty wewnętrzne, przeglądy SZJ przez najwyższe kierownictwo, i audyty kontrolne jednostki certyfikującej. >Co 3 lata audyt jednostki certyfi. celem odnowienia certyfikatu. >Oprócz tego praca zgodnie z założeniami SZJ (kontrola celów, czy są osiągane itp.)

>Działania zapobiegawcze takie aby nie dopuścić do powstania niezgodności. >Działania korygujące (jeżeli wystąpi niezgodność to usunięcie przyczyny tej niezgodności) Korzyści SZJ - wewnętrzne: >uporządkowanie dokumentacji >podział kompetencji, odpowiedz. >lepsza komunikacja wewn. >oddziaływanie na jakość w trakcie jej tworzenia. >podnoszenie wiedzy pracown. >lepszy dobór dostawców. ………………- zewnętrzne: >zaufanie klientów

>lepsza konkurencyjność >mniej reklamacji >lepsza pozycja w przetargach (negocjacjach) >lepsza renoma (image) zakładu. Opracowano również zarządzanie innymi aspektami w zakładach dotyczą one: >zarządzanie tymi samymi procesami zidentyfikowanymi w zakładzie, ale w innym ujęciu. są to normy: ISO 14000 w.2005 SZŚ (system zarządzanie środowiskowego) CEL- aby każdy proces- jak najmniej zanieczyszczeń, odpadów oraz jak najmniej

zużycia surowców- wody, energii. System zarządzania BHP - normy PNN-18000 SZB: chodzi o to, aby jak najlepiej uniknąć ryzyka wypadków w pracy. Syst.Zarzą.Bezpiecz.Informacji ISO 27000 SZBI: każdy z tych systemów może certyfikować tzn. uzyskać certyfikat zgodności. F-ma może prowadzić 2 lub więcej systemów jako zintegrowany system zarządzania.

System HACCP : (polska nazwa- system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli). CELEM - jest panowanie nad bezpieczeństwem żywności, w całym łańcuchu żywnościowym od surowców do konsumenta. >polega na zidentyfikowaniu zagrożeń bezpieczeństwa żywności i określeniu metod ograniczenia tych zagrożeń. >system ten jest obowiązkowy gdyż zapewnia bezpieczeństwo żywności. Wprowadzają go producenci, hurt, detal, gastronom producenci opakowań dla żywnoś.

substancji dodatkowych, transport i magazynowanie żywności. >małe f-my nie muszą w pełni wprowadzać systemu HACCP (pełna dokumentacja) ale muszą przestrzegać higieny (urządzeń, transportu itp.) >HACCP nie obowiązuje rolników. Syst. ten obejmuje 2 elementy: 1)wprowadzenie zasad GMP/GHP GMP- dobra praktyka produkcyj. GHP- dobra praktyka higieniczna. 2)System HACCP ad1)GMP/GHP są to zasady zawarte w przepisach prawnych (sanitarne, weterynaryjne) które

wszystkie zakłady musza wdrożyć dotyczą: >stanu techn.budynków, ścian, okien, kanalizacji, oświetlenia itp. >wyposarzenia - maszyny, zlewy, lady, półki i koszyki w sklepach. >procesy w produkcji i obrocie: -mycie pomieszczeń, maszyn, urządzeń,dezynfekcja, rozmrażanie, gotowanie, odpadki, przechowywanie i transport. >personel - wymagana zdrowotna odzież, szkolenia, mycie rąk itp. >dokumentacja - procedury i instrukcje postępowania, rejestrownie parametrów procesu produkcyjnego.

…dokumentację przechowuje się przez pewien czas po dacie trwałości wyrobów. UWAGA: wprowadzanie powyższego wymagało wiele modernizacji, remontów wydatków w zakładzie. Opracowywane są kodeksy GMP/GHP np.:dla przemysłu spożywczego, handlu itp. W Polsce uznawane są te które zostały zatwierdzone przez PIS, IW. ad2)system HACCP opracowuje się np.:w zakładzie produkcyjnym dla konkretnego wyrobu np.:produkcja sera, mleka.

Opracowano 7 zasad HACCP przed ich wprowadzeniem są dodatkowe etapy: 1)określenie polityki jakości, powołania zespołu HACCP. 2)opis produktu pakowania, znakowania. 3)przeznaczenie produktu np.: ogólne lub dla niemowląt. 4)schemat procesu produkcyjnego (opis kolejnych etapów rys.grafi) 5)sprawdzenie obszaru produkcyjnego w rzeczywistości (pomieszczenia, maszyny itp.) 5 etapów wprowadzenia + 7 zasad HACCP = 12 etapów

7 zasad HACCP: 1) identyfikacja możliwych zagrożeń w całym etapie produkcyjnym. >zagrożenia mogą być… -mikrobiologiczne (drobnoustroje) -chemiczne (zanieczyszczenia met.ciężkimi, antybiotyki w mleku itp.) -fizyczne (sznurki, pety itp.) Szacuje się ryzyko wystąpienia tych zagrożeń i czy ono jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia ludzi. Bieże się pod uwagę tylko najważniejsze zagrożenia, dla tych zagrożeń opracowuje się działania

zapobiegawcze, zaradcze. Część z tych działań wynika z wprowadzenia GMP/GHP w zakładzie. 2)określenie krytycznych punktów kontroli (CCP) lub (KPK). -jeżeli jest duże ryzyko zagrożenia którego nie eliminuje GMP/GHP ani dalsze etapy procesu produkcyjnego to jet to KPK np.:przy pasteryzacji mleka będzie to temperatura i czas pasteryzacji. KPK- to ten etap produkcji w którym należy kontrolować warunki aby nie powstało zagrożenie.

3)przyjęcie określonych produktów mierzalnych dla danego KPK np.: czas i temperatura pasteryzacji lub ocena organoleptyczna surowców. 4)monitorowanie parametrów każdego KPK 5)podjęcie czynności korygujących jeżeli są odchylenia zarejestrowane w KPK. 6)dokumentowanie funkcjonowania systemu HACCP (wszystkie parametry z procesu produkcyjnego) 7)weryfikacja co pewien czas , czy system HACCP poprawnie funkcjonuje

(oddanie na mikrobiologię gotowego wyrobu, lub zrobienie audytu) GMP/GHP i HACCP kontroluje Inspekcja Sanitarna i Weterynar. w swoich zakresach. Nie ma obowiązku certyfikowania systemu, musi być tylko wdrożony i prowadzony. w 2007 PN-EN 22000 System Zarządz. Bezp. Żywności wymagania: dla każdej organizacji należącej do łańcucha żywnościowego.

---