1. Co rozumiesz pod pojęciem rozwoju fizycznego człowieka ?
   2. Wymień i opisz jakościowe cechy rozwoju osobniczego.
   3. Wymień i opisz ilościowe cechy rozwoju osobniczego.
   4. Wymień cechy rozwoju osobniczego.
   5. Na czym polega samoregulacja procesu ontogenezy ?
   6. Jakie znasz czynniki rozwoju osobniczego ?
   7. Co to jest genotyp i fenotyp ?
   8. Wyjaśnij na czym polega „Teoria limitowanego ukierunkowanego rozwoju”.
   9. Co to jest genetyka i jakie są podstawowe koncepcje dotyczące badań nad dziedzicznością ?
   10. Co to jest gen i opisz jego role w organizmie człowieka.
   11. Rola chromosomów w organizmie człowieka.
   12. Opisz budowę i funkcje kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA).
   13. Na czym polega biosynteza białek ?
   14. Jak zachodzi proces zapłodnienia ?
   15. Na czym polega genetyczne sterowanie rozwojem ?
   16. Co to jest zmienność organizmów i czym ona jest spowodowana ?
   17. Jakie znasz etapy rozwoju osobniczego człowieka?
   18. Wyjaśnij, w jaki sposób organizm matki wpływa na rozwój organizmu dziecka.
   19. Opisz mechanizm oddziaływania środowiska zewnętrznego na organizm.
   20. Omów, w jaki sposób rozwijający się organizm przystosowuje się do zmiennych warunków środowiska zewnętrznego.
   21. Opisz działanie modyfikatorów naturalnych.
   22. Opisz działanie modyfikatorów kulturowych.
   23. Scharakteryzuj rolę żywienia jako czynnika odpowiedzialnego za prawidłowy przebieg rozwoju osobniczego.
   24. Z czym wiąże się tryb życia człowieka?
   25. Co to jest komórka?
   26. Jakie znasz organelle komórkowe?
   27. Opisz budowę i znaczenie jądra komórkowego?
   28. Co to jest Aparat Golgiego i do czego służy?
   29. Opisz budowę i znaczenie błony komórkowej?
   30. Co to są komórki prokariotyczne i eukariotyczne?
   31. Opisz znaczenie mitochodrium w komórce?
   32. Co to jest biosynteza białka i jakie etapy występują w tym procesie?
   33. Jakie znasz rodzaje tkanek występujących w organizmie człowieka?
   34. Opisz budowę i znaczenie tkanki łącznej?
   35. Opisz budowę i znaczenie tkanki nabłonkowej?
   36. Co to są listki zarodkowe i jakie znasz ich rodzaje?
   37. Jakie znasz rodzaje podziałów komórkowych i krótko je scharakteryzuj?
   38. Co rozumiesz pod pojęciem cykl komórkowy?
   39. Co to jest replikacja DNA i kiedy ona zachodzi?
   40. Opisz podział komórkowy na zasadzie mitozy?
   41. Z jakich układów składa się aparat ruchu ?
   42. Jakie funkcje pełni tkanka kostna w organizmie człowieka ?
   43. Przedstaw budowę kości.
   44. Przedstaw podział kości ze względu na kształt.
   45. Omów budowę stawu i jakie rodzaje stawów znasz.
   46. Jaka jest struktura mięśni poprzecznie prążkowanych ?
   47. Omów budowę komórki mięśniowej.
   48. Opisz budowę włókna kurczliwego (miofibryla).
   49. Jakie znasz rodzaje włókien mięśniowych ?
   50. Jakie są zasady przenoszenia pobudzenia z zakończeń nerwowych na mięśnie ?
   51. Podaj ogólny podział układu nerwowego.
   52. Do czego służą i jakie są rodzaje komórek gleju ?
   53. Omów budowę komórki nerwowej.
   54. Scharakteryzuj układ nerwowy ośrodkowy.
   55. Scharakteryzuj układ nerwowy obwodowy.
   56. Scharakteryzuj układ nerwowy wegetatywny.
   57. Opisz budowę mózgu.
   58. Wymień nerwy czaszkowe.
   59. Wymień nerwy rdzeniowe
   60. Jakie znasz poziomy funkcjonalne układu nerwowego ?
   61. Jak zbudowany jest narząd równowagi u człowieka?
   62. Co to są receptory i jaki jest ich podział?
   63. Jaka jest budowa i funkcja skóry? 1. Co to jest Biologia i czym się zajmuje ?

Biologia jest to nauka o życiu (z greckiego bios - życie, logos - nauka)
Główne kierunki badań biologicznych: podział ze względu na przedmiot badań obejmuje zoologie ( nauka o zwierzętach), botanikę ( o roślinach) antropologię ( o człowieku) mikrobiologię ( bakteriach)
Genetyka - dziedziczność i zmienność
2. Co rozumiesz pod pojęciem rozwoju fizycznego ?
Cechy rozwoju jest stały postęp uniemożliwiający cofanie się i powrót do stanu pierwotnego. Zmiany te maja charakter progresywny czyli przechodzenia do prostych poziomów organizacji do coraz bardziej złożonych wyniku, czego powstają wyższe jakości. Rozwój możemy rozpatrywać jako ; Filogeneza - ewolucyjne zmiany w długie trwający procesach między pokoleniowych ; ontogenezę rozwój osobniczy organizmu do momentu zapłodnienia so śmierci.
3. Wymień i opisz jakościowe cechy rozwoju osobniczego.
• Rozwój fizyczny organizmu można rozpatrywać pod względem jakościowym dzieli na: wzrastanie - powieszenie ciała, rozrost( powiększa się wielkość i masa komórek i tkanek oraz zwiększa się ilość substancji międzykomórkowej),rozplem (zwiększa się liczba komórek przez podział komórkowy); Różnicowanie - doskonalenie budowy organizmu ludzkiego; przebudowa struktury komórek i tkanek, grupowanie tkanek w określone układy i narządy Organogeneza
Typogeneza- dostrajanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych i formowanie się ogólnych kształtów i proporcji organizmu;
Dojrzewanie- doskonalenie funkcji organizmu ludzkiego;
Specjalizacja- narządy i układy ulegają doskonaleniu w zakresie pełnionych funkcji;
Integracja- narządy i układy dostrajają się do funkcji innych układów w ramach całego ustroju;


4. Wymień i opisz ilościowe cechy rozwoju osobniczego.


Kinetyka rozwoju- poziom, na jakim rozwój człowieka przebiega, np.: Dzieci w tym samym wieku różnią się wielkością, jedno jest małe, a drugie duże;
Dynamika rozwoju- jest to dynamika wzrastania w funkcji czasu, np.: badamy masę ciała dzieci w systemie kwartalnym, rocznym;
Rozmach- porównujemy tutaj wielkość rozwoju osobniczego do stanu wyjściowego lub maksymalnej wartości cechy;
Rytmiczność rozwoju- jest to różne tempo rozwoju w poszczególnych etapach ontogenezy, np.: różne tempo zmiany wysokości ciała człowieka, dojrzewania płciowego itp.;
5. Z czym się wiąże rozwój organizmu pod względem energetycznym ?
Rozwój fizyczny organizmu można rozpatrywać pod względem energetycznym. Energetyka wykorzystanie źródeł energii w procesach rozwojowych organizmu ludzkiego
Energetyka- wykorzystanie źródeł energii w procesach rozwojowych organizmu ludzkiego;
Metabolizm- to całokształt zachodzących w komórkach żywego organizmu przemian biochemicznych i związanych z nimi przemian energii, stanowiący podłoże wszelkich zjawisk biologicznych;
Na pośrednią przemianę materii składają się procesy biosyntezy związków, czyli anabolizm (wymagające energii) oraz procesy ich rozkładu- katabolizm;
Anabolizm- przekształcanie pobranego pokarmu w substancje możliwe do przyswojenia przez organizm oraz magazynowanie substancji zapasowych
- substancje te prowadzą do wytworzenia złożonych związków chemicznych z prostych cząsteczek;
- przykładem może być translacja, wytworzenie białek z aminokwasów, wytworzenie cukrów złożonych (glikoza, sacharoza) z cukrów prostych (glukoza);
-reakcje te zużywają energię magazynowaną w ATP
Katabolizm- zużywanie składników chemicznych organizmu na procesy energetyczne ustroju:
- prowadzą do rozkładu złożonych związków chemicznych do prostych cząsteczek,
- przykładem jest glikoliza, cykl kwasu cytrynowego, beta oksydacja kwasów tłuszczowych,
- reakcje te prowadzą do wytwarzania energii,

6. Wymień cechy rozwoju osobniczego.
Cechy jakościowe są zdeterminowane genetycznie i są one stałe i nie zmienne nie mają na nic wpływ czynniki pragmatycznie i środowiskowe np. grupa krwi
Cechy ilościowe są częściowo zdeterminowane przez słabo działające geny ( poligeniczne) w trakcie rozwoju ulegają przemianom i maja na nie wpływ czynniki środowiskowo np. wysokość ciała, ciężar ciała.
7. Na czym polega samoregulacja procesu ontogenezy ?
Samoregulacja procesu ontogenezy ( organizmy żywe posiadają zdolność samoregulacji rozwoju osobniczego, determinowanego przy : hemostaza ontogenetyczna ( homeroreza) polega na utrzymaniu równowagi dynamicznej między czynnikami wewnętrznymi organizmu a czynnikami środowiska zewnętrznego, czynniki sterujące procesami samoregulacji ontogenezy: Rozwój organizmu zgodnie z informacją genetyczną, Rozwój zależny od środowiska zewnętrznego, Regulacja rozwoju ( korygowanie odchyleń)
8. Jakie znasz czynniki rozwoju osobniczego ?
Endogenne (wewnętrzna genetycznie - wiąże się z właściwościami poszczególnych genów, które posiada osobnik. Są determinantami, które w sposób jednoznaczny i nieodwracalny, określają przebieg rozwoju człowieka już chwili zapłodnienia.
Endogenne paragentycznie - Wiąże się z czynnikiem rozwojowym jak podlega zarodek i płód, rozwój nowego organizmu. Rozwój zarodka zależy od genów matki, od wieku ojca i matki, kolejność ciąży matki, od właściwego organizmu matki w czasie rozwoju zarodka i płodu;
Egzogenne - to czynniki istniejące na zewnątrz organizmu, które wpływają i kształtują rozwój.
Tryb i styl życia - czynnik ten wiąże się z tym jaki sposób człowiek żyje np. rozkład zajęć, odpoczynek, sen, posiłek itp.
9. Co to jest genotyp i fenotyp ?
Genotyp - to zespół wszystkich genów danego organizmu lub układ alleli jednego locus.
Fenotyp - zespół cech osobnika (morfologicznych, anatomicznych, fizjologicznych)
10. Wyjaśnij na czym polega „Teoria limitowanego ukierunkowanego rozwoju”.
Rozwój osobnika przebiega według własnego szlaku rozwojowego w określonym genetycznie kanale rozwojowym;
- tory rozwojowe przebiegają więc w różny sposób i dlatego wartości końcowe cech u różnych osobników są inne; gdyż uzależnione są od kodu genetycznego tempa rozwoju oraz czasu wykonywania tempa rozwoju.

11. Co to jest genetyka i jakie są podstawowe koncepcje dotyczące badań nad dziedzicznością ?
Genetyka jest nauką zajmująca się badaniem zjawisk dziedziczności i zmienności żywych organizmów.
Historii genetyki można wyróżnić następujące koncepcje:
1) Koncepcja niezależnego szlaku płciowego i somy (August Weismann).
W momencie zapłodnienia jaja zaczynają dwa niezależne procesy podziału komórki:
1. Szlak „somy” (powstaje ciało osobnika);
2. Szlak „płciowy” (związany z wytworzeniem komórek rozrodczych);
2) Mendel i jego prawa:
1. Prawo czystości gamet (gamety mogą zawierać tylko jeden allel danego genu);
2. Prawo jednotypowości mieszańców w pierwszym pokoleniu;
3. Prawo segregacji- rozczepienia czynników dziedzicznych w pokoleniu;
4. Prawo niezależności rozczepienia czynników dziedzicznych w pokoleniu;
3) Chromosomowa teoria dziedziczenia Tomasza Morgana
1. Cechy dziedziczne skupione są w substancji dziedzicznej występującej we wszystkich komórkach organizmu;
2. Substancja dziedziczna ma postać chromosomów;
3. Chromosomy zbudowane są z genów, które zajmują określone miejsce;
4. Geny w chromosomach są ułożone liniowo;
5. Każdy gatunek ma określoną liczbę genów;
4) Genetyka molekularna zapoczątkowana przez Watsona i Cricka
1. Opisali budowę i rolę kwasu nukleinowego;
2. Ustalili liczbę chromosomów człowieka;
3. Przyczynili się do rozwinięcia inżynierii Genet
12. Co to jest gen i opisz jego role w organizmie człowieka.
Gen jest to odcinek DNA zawierający zakodowaną informację genetyczną wystarczającą do syntezy jednego rodzaju białka. Geny znajdują się w cząsteczkach DNA (kwasu deoksyrybomuklleinowego kontrolują wszystkie procesy życiowe komórki.
• Podstawowe informacje genetyczne dotyczące organizmu człowieka zawarte są w genach: Jądro komórkowe jest magnezem informacji genetycznej. W cząsteczkach znajdują się geny, które kontrolują większość procesów życiowych komórki; Eurochromatyna rozluźniona chromatyna, zawiera geny aktywne transkrypcja; Chetrochromatyna - skierowana chromatyna, zawiera DNA nie kodują wykorzystane przez komórkę; Kariolimfa- płyn wypełniający jądro komórkowe; Szorstka siateczka śródplazmatyczna - wewnątrz komórek układu rurek i kanalików zbudowany jest z pojedynczej błony plazmatycznej, bierze udział w produkcji białek

13. Rola chromosomów w organizmie człowieka.
Informacja genetyczna jest wykorzystywana do tworzenia białek, które kierują w wszystkimi procesami życiowymi komórki, podczas podziału komórkowego nici chromatyny splatają się tworząc chromosomy.
Chromosomy powstają na skutek skracania się wokół chromatynowych w komórkach przygotowujących się do podziału. Każdy chromosom składa się z dwóch chromatyd połączonych centromerem. Każda chromatyda zawiera jedną cząsteczkę DNA. Obie cząsteczki DNA każdego Chromosomu są takie same, ponieważ SA wytworzone podczas replikacji macierzystej cząsteczki DNA. Dzięki temu obie komórki powstają podczas mitozy mają takie same materiał genetyczny. Ilość chromosomów w komórkach somatycznych jest charakterystyczna cechą każdego gatunku.
14. Opisz budowę i funkcje kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA).
Łańcuch DNA to długi, nie rozłączny polimer zbudowany z czterech typów podjednostek. Cechą odróżniającą podjednostki od siebie jest rodzaj występujący w nich zasady azotawej. W DNA występują cztery zasady azotawe: adenina, tymina, guanina i cytozyna. Oprócz zasad azotowej określonego rodzaju w skład w każdej z podjednostki wchodzi sacharyd deoksyryboza i reszta kwasu foso worowego. Podjednostki związku też deoksyrybonukleotydami lub po prostu nukleotydami są połączone ze sobą wiązaniem wytworzonym miedzy resztą fosforowaną należną do jednej podjednostki a cząsteczką sacharydu należącą do podjednostki bezpośrednio z nią siadującej. Rola DNA: Procesy przemiany materii (metabolizm) stanowią zasadniczą cechę żywych organizmów; Przemiany metaboliczne można podzielić na dwie duże grupy; grupa pierwsza to przemiany anaboliczne; prowadzą do wytworzenia złożonych związków chemicznych z prostych cząsteczek; Translacja wytwarza białka na podstawie informacji genetycznej przenoszonej z Jądra komórkowego do cytoplazmy przez cząsteczkę mRNA; republikacja - wytwarzanie kopi cząsteczek DNA znajdujących się w komórce; Transkrypcja (przepisywanie informacji z DNA na RNA zachodzące w jądrze komórkowym);Kod genetyczny- to sposób zapisania informacji w genach, będących w językach w którym przekazywana jest informacja genetyczna niezbędna do organizacji życia w organizmach żywych ( nośnikami tej informacji jest DNA); Rola DNA sprowadza się do kierowania procesami bosy tezy białek, białka zbudowane SA z 20 rodzajów aminokwasów powiązanych racuchach wiązaniami polipeptydowymi; DNA posiada zapisaną informacje w genach o kolejności ułożenia aminokwasów, która jest wykorzystywana podczas procesów biosyntezy białek.

15. Na czym polega biosynteza białek ?
Przebieg procesu biosyntezy: Pierwszym etapem tworzenia białek jest transkrypcja - to proces wytwarzania cząsteczki RNA ( kwas rybonukleinowy) na matrycy jednego łańcucha DNA z godnie z regułą komplementarności zasad ( sposób łączenia się zasad azotowych w kwasach nukleinowych, w Dna adenina zawsze łączy się z podwójną wiązaniem z Typina, guanina potrójnym wiązaniem z cytozyną, a kwasie RNA zamiast tyminy występuje uracyl, który tworzy komplementarną parę z adeniną), Enzymem prowadzającym transkrypcje jest polimeraza RNA, która współpracuje z innymi białkami określonymi jego czynniki transkrypcje; Drugim etapem jest składanie genu- wynik transkrypcji powstaje pre-mRNA który nie jest gotowy do uczestniczenia w translacji gdy zawiera introny ( nie koduje żadnego białka), Następuje składanie genu przez wycięcie intronów i polaczenie ze sobą ogzonów wyniku czego powstają mRNA, następie mRNA jest transportowany z jądra do cytoplazmy gdzie służy jako matryca do wytwarzania białek w procesie Translacja; Trzecim etapem to translacja - to proces wytwarzania białek z aminokwasów, translacja odbywa się w rybosomach Podczas translacji cząsteczka mRNA znajduje się pomiędzy dwoma rybosomami a cząsteczki aminokwasów dostarczone SA do rybosomów przez tRNA
16. W jaki sposób przebiega przekazywanie materiału genetycznego dzieciom.
Przekazywanie informacji genetycznej odbywa się cyklicznie na drodze rozmrażania płciowego . Następuje zapłodnienie , rozwój zarodka, przejście na świat nowej istoty, rozwój i dojrzewanie płciowe, zakładanie rodziny i przekazywanie informacji genetycznej swoim dzieciom, starzenia się śmierć. Cykl życia cały czas powtarza się dzięki temu następuje utrzymanie gatunku ludzkiego. Od matki dziecko utrzymuje 23 chromosomy ( jajo) a od ojca 23 ( plemniki), Plemnik i jajo łączy się i powstaje zygota( zapłodnienia komórka jajowa), zygota wielokrotnie dzieli się na następuje różnicowanie komórek, powstają tkanki i organy o wyspecjalizowanych funkcjach (podział mitotyczny). Ostateczna forma osobnika powstaje stosunkowo późno gdyż zakodowany program rozwoju jest realizowany punkt po punkcie, co powoduje pojawianie się poszczególnych cech organizmu określonej kolejności.
17. Opisz proces spermatogenezy.
Zachodzi po osiągnięciu dojrzałości płciowej przez mężczyznę; w wynika podziału mitotycznych powstają spermatogonie ( komórki sam odnawiające się ), które posiadają 46 chromosomów; spermatogonie pochodzą w spermatocyt pierwotny I rzędu a następuje zachodzą dwa podziały mejotyczne; W pierwszym podziale mejotycznym spermatocyt pierwotny I rzędu ulega podziałowi na dwa spermatocyty wtórny II rzędu.; Spermatocyty wtórne II rzędu ulęgają dalszemu podziałów, każdy z nich dzieli się na dwa spermatydy czyli razem powstaje ich cztery, które już bez dalszych podziałów przekształcają się z 4 plemniki. Każdy z plemników zawieja 23 chromosomy.
18. Opisz proces oogenzy.
Jest w zasadzie już ukończona przy urodzeniu dziewczynek, Oogonie pochodzą z pierwotnych komórek rozrodczych; około II miesiąca życia płodu oogonie staja się oocytami I rzędu i zaczyna się profaza I podziału mejotycznego. W tej oocyty postają aż do osiągnięcia dojrzałości Płciowej 9 13 roku życia) W momencie urodzenia oba jajniki zawierają około 400 000pęcherzyków pierwotnych. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej naprze mianie w jajnikach dojrzewa kolejna komórka jajowa; Prawidłowy cykl jajnikowy trwa 28 dni. Przy udziale hormonów z każdego pęcherzyka oocyt I rzędu w każdym cyklu miesiączkowym uwalnia się do jajowodu i kończy się pierwszym podział meotyczny staje się jajem. W końcowej fazie dochodzi do pęknięcia pęcherzyka, czyli owulacji. Drugi podział mejotyczny dochodzi do skutku, kiedy oocyt II rzędu ulegnie zapłodnieniu.
19. Jak zachodzi proces zapłodnienia ?
Z chwilą wniknięcia plemników do pochwy w okolicy macicy dochodzi do zapłodnienia , Tylko jeden plemnik wnika do jaja, Akrosom główki plemnika dokonuje rozpuszczenia wieńca promienistego i błony przeźroczystej otaczającej oocyt, z chwilą wniknięcia do środka błona Złotkowa zmienia się w błonę zapłodni niwą i nie pozwala wnikać innym plemnikom do środka, w tym czasie w jaju dochodzi do podziału i wydarzenia II ciałka kierunkowego, a jądro oocytu zmienia się w przejądrze żeńskie, jednocześnie główka plemnika pęcznieje i powstaje przed jądrze męskie, następuje kariogonia, czyli połączenie się jąder w efekcie końcowym powstaje diploidalna zygota, pierwszy podział zygoty i powstanie się jąder daje początek nowej istocie.
20. Na czym polega genetyczne sterowanie rozwojem ?
Dzieci dziedziczną po rodzinach geny a nie cechy. Człowiek ma pewne predyspozycje wrodzone właśnie w genach, ale czy one się rozwiną to zależy od czynników towarzyszących rozwojowi organizmu w ontogenezie.
21. Co to jest zmienność organizmów i czym ona jest spowodowana ?
Zmienność organizmu jest spowodowana modyfikującym wpływem środowiska na informacje zawarta genotypie. Wyróżniamy następujące rodzaje zmienności: Zmienności Fluktuacyjna (Środowiskowa);Jest związana z środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym która wpływa modyfikująco na realizację kodu genetycznego związane z dana cech np., Błędy dietetyczne u niektórych osób powoduje otyłość; tą cech nie będzie dziedziczona przez potomstwo osoby otyłej; zmienności rekombinacyjna powstaje wyniku przystosowania alleli w kolejnych pokoleniach i jest głównym przyczyną zmienności w doborze naturalnym i sztucznym. ; Zmienność mutacyjna polega na sokowych lub nagłych zmianach genotypie. Następuje dziedziczenie nowej informacji w miejsce już istniejących u przodków, Czynniki powodują mutacje różne związki chemiczne, promieniowania jonizujące i nadfioletowe a nieraz pojawia się spontanicznie bez wyraźnego czynnika. Mogą to być mutacje genowe mutacje chromosomowe lub mutacje chromosowe liczbowe.
22. Jakie znasz etapy rozwoju osobniczego człowieka?
ϖ Wyróżniamy dwa główne etapy:
a) wewnątrzłonowy (prenatalny)
1) etap zygoty 7-10 dni;
2) etap zarodkowy 8tygodni;
3) etap płodowy od 9tygodnia do urodzenia;
b) zewnątrzłonowy (postnatalny)
1) etap noworodka- pierwsze 28dni
2) etap niemowlęcy- 1rok życia
3) etap wczesnodziecięcy:
• poniemowlęcy- do 3roku życia
• przedszkolny- do 6roku życia
4) etap późnodziecięcy:
• wczesnoszkolny 7-10 rok życia
• pokwitanie do 15roku życia
5) etap młodzieńczy 16-20 lat
6) etap dorosły do 40 roku życia
7) etap dojrzały do 50 roku życia
8) etap starości od 50-60 roku życia
9) śmierć osobnika

23. Wyjaśnij, w jaki sposób organizm matki wpływa na rozwój organizmu dziecka.

Występują one w trakcie rozwoju dziecka w organizmie matki; właściwości organizmu matki wpływają w sposób uzasadniony na rozwój dziecka;
ϖ Podobieństwo cech między matką a dzieckiem:
a) cechy kości (wysokość ciała, kształt głowy);
b) kształt części miękkich (nos, uszy);
c) rozkład pigmentu (barwa włosów, oczu);
d) pamięć ruchowa (czucie popriocentywne);
e) cechy fizjologiczne (ciśnienie tętnicze krwi);
ϖ Kolejność urodzeń (ciąż):
• W wyniku urodzenia dziecka zachodzą w organizmie matki zmiany anatomiczno- funkcjonalne (elastyczność ściany macicy, elastyczność ściany brzucha), które muszą mieć czas, aby powrócić do stanu wyjściowego;
• Szybkie zajście w kolejną ciążę, krótsze niż 2 lata wywiera ujemny wpływ na rozwój organizmu płodu;
ϖ Wiek matki:
• U matek młodocianych stan rozwoju noworodka jest gorszy;
• W miastach najlepiej rozwijają się dzieci matek w wieku 25-32 lat;
• Na wsiach najlepszy wiek matek to 20-25 lat;
• Gorszy jest rozwój dziecka, jeżeli ojciec jest młodszy od matki o trzy lub więcej lat;
ϖ Nie przekazane przez matkę geny, szczególnie te, które występują w niej w zestawach heterologicznych, oddziaływają na organizm potomny;
ϖ Matka przekazuje dziecku, poza genami, także pewną ilość cytoplazmy w jaju, która może wpływać na rozwój noworodka (dziedziczenie cytoplazmatyczne);
ϖ Tryb życia matki w czasie ciąży:
• Sposób życia matki;
• Rodzaj pracy;
• Sposób żywienia;
• Czas snu;
• Stany psychiczne;
• Inne;

24. Opisz działanie modyfikatorów naturalnych.
a) modyfikatory naturalne (biogeograficzne):
- fauna i flora otoczenia,
- zasoby mineralne i wodne w otoczeniu oraz skład powietrza,
- klimat,
- ukształtowanie terenu,
- radiacje oraz pole elektryczne i magnetyczne,
- siły grawitacji i przyspieszeń,
• cechy klimatu, takie jak temperatura, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne, kształtują wiele cech fizjologicznych i morfologicznych organizmu;
• najlepsze warunki do rozwoju biologicznego panują w temperaturze 18-25oC;
• istnieje zależność między temperaturą, a masą ciała: w strefach tropikalnych obserwuje się mniejszą masę ciała;

25. Opisz działanie modyfikatorów kulturowych.
Rodzaje modyfikatorów; wysokość dochodu (zamożność), poziom wykształcenia oraz kultury rodziców, wielkość charakter środowiska społecznego, tradycje i zwyczaje społeczne; Rozwój fizyczny zależy jest od miejsca zamieszkania; przyspieszane wzrastanie i szybkie dojrzewanie obserwuje się w ośrodkach wielkomiejskich w stosunku do ośrodków wiejskich, na wsi gorsze warunki higieny, opieki lekarskiej czy monotonne odżywianie wpływają negatywnie, także zwiększony wysiłek fizyczny na wsi od najmłodszych Lat, ciężka praca i słabe odżywianie upośledzają rozwój człowieka. Wykształcenie rodziców: u rodziców wyższym wykształceniem dzieci rozwijają się dużo lepiej niż w rodzinach rodziców o średnim czy podstawowym wykształceniu.
26. Scharakteryzuj rolę żywienia jako czynnika odpowiedzialnego za prawidłowy przebieg rozwoju osobniczego.
Czynniki związany z żywieniem: jest jednym z najważniejszych czynników egzogennych, wywiera znaczący wpływ w każdej z faz rozwoju ontogenetycznego człowieka, brak i niedobory pokarmowe powodują nieprawidłowy rozwój organizmu, mogą przerwać cykle menstruacyjne i powodować bezpłodność u mężczyzn. Podstawowe błędy żywieniowe; nadmiar zjadanego pokarmu, niedobór zjadanego pokarmu, zła jakość zjadanego pokarmu. Wady żywienia; zbyt krótki karmienie piersią, nieregularne spożywanie pożywienia, zjadanie posiłków w pośpiechu, niewłaściwą tempa tura potraw, spożywanie żywności zamieszczonej. Złe odżywianie sprzyja następującym chorobom; miażdżycy, otyłości, cukrzycy, nowotworom, próchnicy zębów Skutki zdrowotne niedoboru pokarmowego są następująco; wole endemiczne w południowych rejonach Polski, częste zaparcia.
27. Z czym wiąże się tryb życia człowieka?
Tryb życia wiąże się z aktywnością i wypoczynkiem ( te dwa elementy naprzemiennie ze sobą występują i wpływają w sposób zdecydowany na rozwój człowieka);Aktywność (zużywaniem energii, działaniem wykonywaniem różnych czynności); praca fizyczną, uprawiany sport, ruchliwością osobnika, pracy umysłowa, stresem, temperament osobnika; wypoczynek ( regeneracja sił); sposób spędzenia wolnego czasu, jakością i częstością wypoczynku, sen.
28. Omów czynniki kształtujące tryb życia.
Tryb życia kształtowany jest: genetyczne predyspozycje wynikające z temperamentu, wrażliwości i potrzeb, czynniki etniczno - kulturowe ; zwyczaje , normy i zasady społeczne, czynniki ekonomiczne; jakie jednostka posiada status materialny.
29. Przedstaw, na czym polega asymetria ciała u człowieka.
Ruch ma decydujące znaczenie na rozwój organizmu człowieka. Przyczynia się od do rozrostu kości, zwiększa masy mięśniowej oraz sprawniejszego działania układu nerwowego. Prowadzi do powstania asymetrii w budowie ciała człowieka. Zjawisko to jest jedynym z czynników decydujących o tym, że ludzie miedzy sobą różnią się pod względem funkcjonalnym czy tez morfologicznym; Asymetria funkcjonalna: związana jest z dominacja jednej z dwóch półkuli mózgowych ( zwykle lewej), przejawia się to w dokładniejszym precyzyjnym wykonaniu ruchów przez kończynę górna prawą, kończyna górna lewa spełnia przeciętne funkcje pomocniczo - przytrzymująca, w przypadku kończyny dolnej w funkcjach podporowych dominuje bardziej kończyna dolna lewa; asymetria skrzyżna; dominacja lewej części głowy, prawej kończyny górnej i lewej kończyny dolnej; asymetria morfologiczna; przejawia się asymetrycznym rozwoju cech somatycznych ciał np. wielkość kości, mięśni, unaczynienia czy też unerwienie obu kończyn.
30. Co to jest komórka?
Komórka jest najmniejszym, potencjalnie samoodtwarzającym (samoodżywiającym) się układem biologicznym, zdolnym do samodzielnego życia i obejmującym zespół powiązanych ze sobą reakcji biochemicznych katalizowanych przez specyficzne katalizatory (enzymy) będące produktem tego układu.

31. Opisz budowę i znaczenie jądra komórkowego?
Jest podstawowym składnikiem komórek roślinnych i zwierzęcych odgrywającym decydującą rolę w procesach przemiany materii i w dziedziczeniu.
Posiada zwykle kulisty kształt. Oddzielone jest od cytoplazmy błoną jądrową (kariolema), która składa się z dwóch błon.
Wnętrze jądra komórkowego wypełnia sok jądrowy (kariolimfa).
Rola jądra komórkowego:
steruje funkcjami komórki poprzez regulację biosyntezy białek;
przechowuje informację genetyczną;
warunkuje i reguluje przemianę materii;
umożliwia syntezę RNA oraz składanie podjednostek RNA w jąderku;
bierze udział w replikacji i przekazywaniu materiału genetycznego komórkom potomnym;

32. Co to jest Aparat Golgiego i do czego służy?
Budowa Aparatu Golgiego.
Podstawową jednostką strukturalną Aparatu Golgiego jest diktiosom. Składa się on z: bieguna formowania (cis), bieguna dojrzewania (trans), cystern, mikropęcherzyków, pęcherzyków okrytych, makropęchęrzyków (wakuole zagęszczające), części kanalikowej.
Aparat Golgiego- funkcja wydzielnicza dla białek.
Białka produkowane na rybosomach szorstkiej siateczki śródplazmatycznej są transportowane do cystern aparatu Golgiego.
Sieć trans bieguna dojrzewania stanowi stację rozdzielczą, w której produkty z zewnątrz cystern zostają podzielone pomiędzy trzy typy pęcherzyków:
- pęcherzyki transportujące,
- pęcherzyki hydrolazowe,
- wakuole zagęszczające,

33. Opisz budowę i znaczenie błony komórkowej?
Błona ogranicza powierzchnię komórek, stanowi zewnętrznie leżący narząd komórkowy, poprzez który komórka kontaktuje się ze środowiskiem.
Zbudowana jest ona z fosfolipidów (dwuwarstwowa błona lipidowa) i białek.
Funkcje błony komórkowej:
oddziela cytoplazmę od płynu zewnątrzkomórkowego;
bierze udział w transporcie substancji, np. na drodze fagocytozy (wchłanianie cząsteczek stałych), czy też pinocytozy (wchłanianie roztworów);
bierze udział w przekazywaniu sygnałów między komórkami;
a) odpowiada za utrzymanie odpowiedniego kształtu komórki;
b) utrzymuje gradient stężeń między środowiskiem zewnętrznym a cytoplazmą;
c) zapewnia komórce optymalną wartość pH, stężenia metabolitów i jonów;

34. Co to są komórki prokariotyczne i eukariotyczne?
komórki prokariotyczne
- nie zawierają jądra komórkowego;
- materiał genetyczny zgromadzony jest w genoforach (nukleotyd) zbudowanych z dwuniciowej, zwykle kolistej cząsteczki DNA;
- komórki te nie dzielą się na drodze mitozy czy mejozy, ale na zasadzie prostego podziału;
- należą do nich np. bakterie;
komórki eukariotyczne
- zawierają jądro komórkowe z materiałem genetycznym;
- zawierają cytoplazmę z organellami komórkowymi;
- komórki te dzielą się na drodze mitozy lub mejozy;


35. Opisz znaczenie mitochodrium w komórce?
Mitochondria

Są to organellum komórkowe wytwarzające energię na potrzeby komórki, dlatego jest określane jako „komórkowe centrum energetyczne”;
Przeciętna komórka zawiera od kilkudziesięciu do kilkuset mitochondriów;
Mitochondria mogą się dzielić i tylko w ten sposób zwiększa się ich ilość;
Każde mitochondriom jest zbudowane z dwóch błon białkowo- lipidowych:
zewnętrznej (tworzy charakterystyczne wypuklenia, czyli grzebienie mitochondrialne);
wewnętrznej (jest wypełniona przez macierz mitochondrialne);
Mitochondria mają swój własny materiał genetyczny, który ma postać kolistych cząsteczek DNA zawieszonych w macierzy mitochondrialne;
Geny zlokalizowane w mtDNA kodują niektóre enzymy potrzebne do prawidłowego działania mitochondriów;
W mitochondriach przebiegają dwa ważne szlaki reakcji biochemicznych, prowadzące do wytworzenia energii zmagazynowanej w wysokoenergetycznych wiązaniach cząsteczek ATP;
macierzy mitochondrialne odbywa się cykl kwasu cytrynowego (cykl Krebsa);

36. Jakie znasz rodzaje tkanek występujących w organizmie człowieka?
Tkani występujące w organizmie człowieka dzielą się na : Tanaki nerwowe, łączne, mięśniowe nabłonkowe.
37. Opisz budowę i znaczenie tkanki łącznej?
Tkanka łączna - grupa tkanek zwierzęcych z budowana z komórek oraz substancji miedzy komórkowej, łączy inne tkanki, pełni funkcje podporową, odżywcza, obronna, do tkanek łącznych nalezą; tkanka łączna właściwa, tkanka kostna i chrząstną, swoista tkanka łączna jest krew. Włókna tkanki łącznej: włókna kolagenowe ( dawnej zwane klejodajnymi) zbudowane są z fibrylarnego białka kolagenu, włókna siateczkowe tworzą zrąb narządów, włókna sprężyste występują w formie sieci budującej tętnicy, płuca, małżowinę uszną są elastyczne i rozciągliwe. Elementy tkanki łącznej ; chrząstki, zrąb kolagenowy w kości, więzadła, ścięgna i torebki stawowe.
38. Opisz budowę i znaczenie tkanki nabłonkowej?
Tkanka nabłonkowa - nabłonek , tkanka charakteryzująca się zwartym układem komórek, tworzących jedna lub więcej warstw, pokrywa skórę ( naskórek) i błony łącznotkankowe wyścielające jamy różnych narządów i przewodów; pełni funkcje wchłaniająca i wydzielniczą oraz odgrywa rolę w odbiorze bodźców, komórki tkanki nabłonkowej są związane ze sobą mechanicznie i czynnościowo połączeniami miedzy komórkowymi.
39. Co to są listki zarodkowe i jakie znasz ich rodzaje?
40. Jakie znasz rodzaje podziałów komórkowych i krótko je scharakteryzuj?
Rodzaje podziałów komórkowych:
• Amitoza
a) podział jądra komórkowego bez wyodrębnienia się chromosomów, wykształcenia wrzeciona podziałowego i bez zaniku otoczki jądrowej;
• Mitoza
a) podział jądra komórkowego, w którym dochodzi do precyzyjnego podziału materiału genetycznego;
b) wyróżnia się następujące fazy tego podziału: profazę, metafazę, anafazę i telofazę;
• Mejoza
a) podział jądra komórki diploidalnej, w którego wyniku i w wyniku cytokinezy powstają cztery potomne komórki haploidalne;
• każdy z nich składa się z dwóch chromatyd siostrzanych, które są połączone w miejscu zwanym centromerem,


41. Co rozumiesz pod pojęciem cykl komórkowy?
• Cykl komórkowy dzielącej się mitotycznie komórki składa się z następujących po sobie faz.
• Każdy cykl można podzielić na: interfazę i okres mitotyczny.
• W obrębie interfazy wyróżniamy:
b) fazę G1, w której komórka produkuje RNA i białka, zwiększając w ten sposób swoją objętość i przygotowując się do replikacji DNA;
c) fazę S, w której następuje replikacja DNA;
d) fazę G2, w której powstają inne cząsteczki RNA i białek, a komórka przygotowuje się do podziału;
• Po zakończeniu fazy G2 komórka przechodzi do podziału mitotycznego; obie komórki potomne wchodzą w fazę G1;
Niektóre komórki przestają się dzielić i wchodzą w fazę
42. Co to jest replikacja DNA i kiedy ona zachodzi?
• Podczas replikacji cząsteczka DNA, która jest zbudowana z dwóch nici polinukleotydowych, jest rozplątana na dwa pojedyncze łańcuchy;
• Do każdego łańcucha DNA odpowiednie enzymy dobudowują komplementarną nić polinukleotydową;
• W trakcie podziału komórki, dwie kopie cząsteczki DNA znajdują się w dwóch chromatydach tego samego chromosomu;


43. Opisz podział komórkowy na zasadzie mitozy?
Mitoza - podział jądra komórkowego w wyniku którego dochodzi do podziału cytoplazmy i powstają komórki potomne o jądrach zawierających taką sama liczbę chormosomów jak jądro komórki macierzystej.
 Profaza
• z chromatyny wyodrębniają się chromosomy,
• każdy z nich składa się z dwóch chromatyd siostrzanych, które są połączone w miejscu zwanym centromerem,
 Metafaza
• mikrotubule wrzeciona podziałowego łączą się z centromerami chromatyd,
 Anafaza
• mikrotubule wrzeciona podziałowego skracają się, ciągnąc rozdzielone chromatydy ku przeciwległym biegunom komórki,
 Telofaza
• chromosomy potomne docierają do biegunów wrzeciona podziałowego,
• zanika wrzeciono podziałowe,
• przegroda w postaci błony dzieli komórkę na dwie nowe,
• chromosomy despiralizują i staja się niewidoczne,

44. Opisz podział komórkowy na zasadzie mejozy?
Powoduje on powstanie haploidalnych komórek rozrodczych;
W czasie mejozy dochodzi do powstania nowego układu chromosomów, dzięki zachodzeniu crossing- over w profazie pierwszego podziału mejotycznego i niezależnej segregacji chromosomów matki i ojca w anafazie;


45. Z jakich układów składa się aparat ruchu ?
Aparat ruchu składa się z : układ kostny - zbudowany jest z tkanki kostnej i chrzęstnej, które rozwinęły się z tkanki łącznej, Proces tworzenia kości rozpoczyna się w okresie życia płodowego a kończy po 25 roku życia; Układ stawowy - Budowa i znaczenie stawów; kości mogą łączyć się ze sobą za pomocą, połączeń ścisłych ( nieruchomych), Układu mięśniowego budowa mięsni Tkanka mięs nowa jest czynnym elementem nadrzędu ruchu powoduję ruch kości oraz ustalają położenie jednej kości względem
46. Jakie znasz rodzaje tkanki chrzęstnej ?
Tkanka chrzestną skład się z podłoża ( matrix) i komórki chrzęstnych ( chondrocytów), podłoże (matrix) stanowi żel zawierający blisko połączone z węglowodanami ( glikoproteiny), między komórkami chrzęstnymi jest substancja międzykomórkowa składająca się z włókien kolagenowych tworzących gęstą sieć.
Rodzaje tkanki Chrzęstnej; Chrząstka szklista - w okresie płodowym stanowi związki większej części szkieletu , a u dorosłych występuje w chrząstce nosa, tchawicy, oskrzeli, żeber oraz pokrywa powierzchnie stawowe kości, po ukończeniu wzrastania ustroju utrzymuje się w przymostkowych częściach żeber, chrząstka włóknista - występuje w krążkach międzykręgowych, chrząstka sprężysta występuje w drobnych chrząstkach krtani, małżowin usznych w trąbce słuchowej.
47. Jakie funkcje pełni tkanka kostna w organizmie człowieka ?
Tkanka kostna: tworzy szkielet, pełni funkcję; podporową organizmu tworzy szkielet, osłania narządy wewnętrzne, bierze udział w gospodarce mineralnej organizmu, bierze udział w wytwarzaniu krwinek czerwonych, białych oraz pytki krwi, nadaje kształt kości.
48. Przedstaw budowę kości.
Budowa kości; kość składa się z : tkanki kostnej nadaje kształt kości, szpiku kostnego, Chrząstki, okostnej lub chrzęstnej. W tkance kostnej najważniejsza jest substancja międzykomórkowa składająca się z istoty podstawowej i włókien kolagenowych. U dorosłych osobnikach tkanka kostna ma budowę blaszkowatą dziel się na ; Istotę zbitą -Bardzo zwarty układ blaszek kostnych, występują w niej kanały w których przebiegają naczynia krwionośne wynikające do kości z okostnej, każdy kanał otoczony jest kilkoma blaszkami w kształcie cienkościennych ruch ułożony współśrodkowo; Istotę gąbczastą - Utworzona jest z cienkich blaszek i beleczek kostnych krzyżujących się ze sobą. Okostna natomiast jest błoną włóknista składa się z 2 warstw: zewnętrznej bogatej w włókna kolagenowe, wewnętrzne rozrodczej bogata w komórki rozrodcze, które maja zdolność wytwarzania tkanki kostnej. Dzięki temu kość może wzrastać na grubość, a także odtwarzać ubytki kostne.
49. Przedstaw podział kości ze względu na kształt.
W zależności od kształtu wyróżniamy kości:
- długie(kości kończyn)
- krótkie ( kości nadgarstka i kręgi)
- płaskie ( łopatka i miednica)
- kości różnokształtne (kości podniebienia)
- kości pneumatyczne ( zawierające powietrze np. w twarzoczaszce)
- trzeszczkowate ( to małe kości włączone w staw lub ścięgno np. rzepka)


50. Omów właściwości kości.
Właściwości fizyczne kości; masa kości u człowiek wynosi; u mężczyzny ok. 12 kg, u kobiety 10kg., kości są wytrzymałe na rozciąganie 9-12 kg\mm2, wytrzymałość na ściskanie wynosi 12,5 - 17 kg/mm2;Właściwości biologiczne kości; zdolność do regeneracji, zdolność do przeszczepiania, zdolność do dostosowywania się do warunków np. w zakresie grubości kości
51. Scharakteryzuj rozwój kości u człowieka.
Rozwojowe układu kostnego można przebiegać; na podłożu łącznotkankowym (mezenchymatycznym), na podłożu chrzęstnym, oba sposoby rozwoju łącznotkankowy i chrzęstny przekształcają się w fazę kostną. Kości powstają z trzeciego listka zarodkowego mezodermy. Około 8 tygodnia życia płodowego pojawia się większość centrów formowania późniejszych kości i ten proces formowania kości trwa do urodzenia: rozwój kości odbywa się dzięki komórkom kościotwórczym ( osteoblastom), są to komórki mezenchymatyczne, łączą się one swoimi wypustkami tworzące sieci, wydzielają białkową substancje podstawową (osteoid) zawierająca włókna klejodajne, w późniejszym okresie włóknista istota przekształca się w istotę zbita na skutek wydzielenia soli wapnia tzw. Pierwotne jądra kostnienia, cześć komórek kościotwórczych ( osteoblastów) zostaje uwięziona w ilości kostnej i staje się komórkami kostnymi ( osteocytami), w takiej postaci tkanka kostna jest widoczna jako blaszki i beleczki; po urodzeniu następują dalsze procesy mineralizacji kości: na obydwu końcach kości długich ( nasady) powstają wtórne jądra kostnienia powodując kostnienie tych części kości, pomiędzy nasadą a trzonem kości utrzymuj się chrzestną płyta wzrostowa, następuje w niej rozplem tkani kostnej ( zwiększenie liczby komórek) czyli wzrost kości na długość; Następnie trwa proces przebudowy kości 9 kobiety do 28 roku życia, mężczyźni do 30- 32 r.ż.), zmiana przekroju kości, grubości warstwy korowej, zmiana gęstości kości związana z wymianę soli mineralnych w tkankę kostną; W rozwoju człowieka następuje okres zrzeszotnienia kości, który trwa do śmierci osobnika; Stopniowy zanik istoty korowej, zmniejszanie się masy i gęstości kości, zmniejsza się czynności osteoblastów.
52. Omów warunki niezbędne do prawidłowego rozwoju układu kostnego.
Odpowiednia dieta: dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości białek, tłuszczów witamin oraz składników mineralnych ( wapń, fosfor i magnez), prawidłowa praca układu wewnątrzwydzielniczego: hormony wzrostu, somatomefyny, hormony produkowane przez tarczyce i przytarczycę, sterydy płciowe, kortukoidy produkowane przez nadnercza; Aktywność ruchowa: optymalna dawka ruchu może powodować opóźnienie zrastania płytek wzrostowych kości długich co powoduje większe wymiar kości, ciężar ziemskie ruchy lokomocyjne, dziwi ganie ciężarów konieczne są do prawidłowego wzrostu kości; ucisk zbyt mały poniżej 7g/mm2 hamuje wzrost, ucisk zbyt duży powyżej 37 g/mm2 hamuje wzrost; Brak aktywności ruchowej powodu w obrębie kości człowieka: odwapnienie kości, obniżanie zawartości białka w tkance kostnej, opóźnia zrastanie kości, w starczym wieku przyspiesza powstawanie ostoporozy.
53. Jakie znasz rodzaje połączeń kostnych ?
Stawy umożliwiają pomieszczenie elementów kostnych miedzy sobą określonych zakresie ruchu; powstaje pierwotnych połączeń między kostnych ; ok. 8 tyg., następuje zastępowanie szkieletu błotnistego szkieletem chrzęstnym, powstaje pierwotne połączenie między kostne tzw. Połączenie ścisłe które jest połączeniem nieruchomym, połączenie to może być: połączenie włóknistym tzw. Więzozrost (powstały z tkanki łącznej), połączenie chrzestnym tzw. Chrząstką( powstałe z chrząstki), połączenie kostne tzw. Kościozrost 9 z wielkim połączenie włókniste i chrzęstne może kostnic); powstanie wtórnych między kostnych: w czwartym miesiącu życia płodowego zaczynają się rozbijać połączenia między kostne wtórne ( stawy), jest to połączenie ruchome, umożliwia przemieszczenie się elementów kostnych względem siebie tzw. Ruchomość stawów.
54. Omów budowę stawu.
Budowa stawu ; powierzchnie stawowe pokryte chrząstka stawowa dwóch lub więcej sąsiadujących kości, torebka stawowa, jama stawowa, maź stawowa wytworzona przez wewnętrzną cześć torebki stawowej, więzadła wewnątrz stawowe i zewnątrz stawowe, łękotki, obrąbki, kosmki itp.
55. Jak przebiega rozwój stawów ?
Przebieg rozwój stawu jest ściśle związany z rozwojem kości w poszczególnych stadiach rozwojowych; błoniastej, chrzestnej i kostnej. Okres rozwoju błoniasty kosci; jest to okres pierwszych 6 tyg. Życia śródmacicznego, z chwilą rozwoju szkieletu błoniastego zostaje zlokalizowane połączenia miedzy kostne, następuję zastępowanie szkieletu błoniastego szkieletem chrzestnym, w czwartym miesiącu życia płodowego zaczynają się rozbijać połączenia międzykostne wtórne ( stawy)
56. Wymień najważniejsze rodzaje stawów ?
Rodzaje stawów: Podział ze względu na ilość kości biorących udział w budowie stawu; stawy proste ( dwie kości biorą udział w tworzeniu stawu0, stawy złożone( więcej niż dwie kości); podział ze względu na kształt powierzchni; stawy kulisty wolny i panewkowy ( staw ramienny i biodrowy, staw eliptyczny ( promieniowo - nadgarstkowy), staw zawiasowy ( międzypaliczkowy), obrotowy (promieniowo- łokciowy bliższy) śrubowy (szczytowo obrotowy),siodełkowy ( nadgarstkowo - śródręczny kciuka), płaski ( krzyżowo - biodrowy); rodzaje ruchów wykonywanych w stawach; ruchy ślizgowe, ruchy toczone i obracanie.
57. Omów ogólny podział mięśni ?
Mięśnie dzielimy ze względu na budowę włókien mięśniowych na; mięśnie poprzecznie prążkowane , mięśnie gładkie i mięśnie serca. Mięśnie poprzecznie prążkowane ( mięśnie szkieletowe); struktura mięśnia; mięsień stanowi zbiór pęczków mięśniowych. Mięsień otacza tkanka łączna zwana namiętna, początek mięśniowy ; stanowi zbiór komórek mięśniowych, oto jest omięsną, która łączy się z namiesza otaczającą cały miesień, miocyt; komórka mięśniowa, zawiera zbiór miofibryli ( włókien kurczliwych 500- 600); mięsień serca; są to mięśnie poprzecznie prążkowane, pączki miorfibrylli są zbudowane z sarkomerów, ich praca nie polega naszej woli, stanowią układ komórkę mięśniowych które w miejscach łączenia się ich rozwidleń z innymi Komorkami tworzą tzw. Wstawki 9 podwójna poprzeczna błonka); Mięsnie gładkie: stanowią mięśnie narządów wewnętrznych np. żołądka, pochwy, naczyń krwionośnych itp., ich praca nie podlega naszej woli, komórki mięsni gładkich maja kształt wrodzono waty a czasami gwiazdowaty, w środku komórki mięśniowej połażone jest owalne jądro.
58. Jaka jest struktura mięśni poprzecznie prążkowanych ?
Mięśnie poprzecznie prążkowane ( mięsnie szkieletowe); struktura mięśnia; mięsień stanowi zbiór pęczków mięśniowych. Mięsień otacza tkanka łączna zwana namiętna, początek mięśniowy ; stanowi zbiór komórek mięśniowych, oto jest omięsną, która łączy się z namiesza otaczającą cały miesień, miocyt; komórka mięśniowa, zawiera zbiór miofibryli ( włókien kurczliwych 500- 600), Miofibryl; włókno mięśniowe.
59. Omów budowę komórki mięśniowej.
Charakterystyka komórki; kształt wydłużonego cylindra, szerokość ( średnica) 10 - 100 nm, długość od kilku do 30 cm; komórka mięśniowa zbudowana jest z ; błony komórkowej (sarkolemy), protoplazmy (sarkoplazma), włókien mięśniowych ( miofibryl), jądra komorkowe.
60. Opisz budowę włókna kurczliwego (miofibryla).
To kurczliwe włókienko mięśniowe, o grubości 1-3 nm, w liczbie 500- 600 nm, wskazują poprzeczne prążkowanie, zbudowane SA z dwóch rodzajów białek kurczliwych; miozyny i aktyny. Budowa aktyny; aktyna jest białkiem globalnym, 400 cząsteczek tego białka tworzy łańcuch tzw. Aktynę F, dwa łańcuchy aktyny F spalają się ze sobą tworząc fi lament aktynowy, fi lament aktynowy opleciony jest nitką kompleksu białkowego składającego się z ; tropomiozyny i troponiny; Budowa miozyny; miozyna składa się z główki, szyjki miozyny i trzonu miozyny, ruchomość odcinka szyjka - główka pozwala na tworzenie odwracalnych połączeń pomiędzy aktyna i miozyną oraz wzajemnego przesuwania się fi lamentów aktyny i miozyny względem siebie.
61. Na czym polega porzeczne prążkowanie mięśni ?
Poprzeczne prążkowanie mięśni ( budowa sarkomeru); nitki aktyny wraz z kompleksem białkowym tropiomiozyna - troponina tworzą jaśniejszy prążek miofibryla oznaczamy literą I, w środku prążka I zajmuje się ciemniejszy odcinek odpowiadający błonie Z ( do błony Z przyczepiają się końce nitek aktyny), odcinek miofibryl zawarty miedzy dwoma błonami Z nazywamy sarkom erem, między sąsiadami prążkami i znajduje się ciemniejszy prążek oznaczony litera A (abizortopowy), utworzony jest z nitek aktyny w rozluźnionym sarkomerze SA wsunięte w nitki miozyny ok. 40 % ich połówek z każdej strony, co powoduje, że w środku odcinka A występuje jaśniejsze pole zwane litera H, który jest złożone tylko z miozyny, fi lament miozynowy jest otoczony 6 nitkami aktyny ( równoległe).
62. Jakie znasz rodzaje włókien mięśniowych ?
Rodzaje włókien mięśniowych; włókna wolno kurczące się ( ST), ( wykorzystywane w sportach wytrzymałościowych), włókna szybko kurczące się (FT); typu FT a (wykorzystywane w sportach siłowych, Typu FT b ( wykorzystywane w sprintach, typu FT c ( postać przejściowa między ST a FT)

63. Jakie są zasady przenoszenia pobudzenia z zakończeń nerwowych na mięśnie ?
Zasada przenoszenia pobudzenia na mięsni: mięsień jest unerwiany przez zakończenie nerwowe które łączy się z włóknem mięśniowym w jego środkowej części za pomocą płytki motorycznej, liczba włókien mięśniowych unerwianych przez jeden neuron ruchowy alfa zależy od rodzaju włókien, włókna szybko kurczliwe FT neurony alfa unerwiające duże mięśnie generujące duże napięcie lub służące kontroli postawy ciała unerwiają setki i tysiące włókien nerwowych, włókna wykonujące wolno kurczliwie ST neurony alfa unerwiające mięśnie wykonujące ruchy precyzyjne zaopatrują zaledwie kilka włókien nerwowych, każde włókno mięśnia szkieletowego jest unerwianie przez pojedyncze zakończenie nerwowe ( płytka motoryczna) znajdująca się we wgłębieniu sarkolemy włókna mięs nowego zwanego szczelina synaptyczną, przenoszenie pobudzania na zakończeniach aksonu ( na synapsach - płytkach motorycznych), sympasa zbudowana jest z : zakończenia presynaptycznego, błony presynaptycznej, szczeliny synaptycznej, błony post synaptycznej, fałdy błony postynapytcznej.
64. Jakie znasz podziały mięśni ?
Podział mięśni szkieletowych; ze względu na położenie; mięśnie powierzchniowe ( skórne) np.. niektóre mięśnie twarzy i głowy; mięśnie głębokie (szkieletowe): występują pod podwięzią powierzchniową, przytwierdzają się do szkieletu podział ze względu na kształt przebiegu pasm włókien mięśniowych i ścięgien: mięśnie płaskie, mięśnie wrzecieniowate, mięśnie półpierzaste, mięśnie pierzaste, mięśnie dwubrzuścowe.
65. Z jakich elementów składa się mięsień ?
Skład mięśnia; cześć pierwsza mięśnia zwana brzuścem; stanowi kurczliwą masę mieś nową, posiada ciemnoczerwone zabarwienie, zbudowana jest z włókien poprzecznie prążkowanych cześć druga mięśnia łącznotkankowe ścięgno: znajduje się na końcach mięśnia, przenosi na kości pracę mięśnia, część początkowa mięśnia nazywa się głową, cześć końcowa mięśnia ogonem.
66. Omów przebieg rozwoju układu mięśniowego.
Powstanie mięśni; włókna mięśniowe powstają z zarodkowych komórek mięśniowych mioblastów trakcie rozwoju włókna mięśniowe łączy się ze sobą wyniku czego są komórkami wielojądrzastymi, przyrost ilość włókien odbywa się w okresie płodowym i zaraz po urodzeniu: miedzy 32 tygodniem rozwoju płodowego a 4 miesiącem po urodzeniu następuje podwojenie liczny włókien mięśniowych, w dalszym etapie rozwoju po urodzeniu poglądy na to że wzrasta liczba włókien mięśniowych są podzielone; jedna grupa mówi, że mnożenie się włókien mięśniowych ustaje przed 4 miesiącem po urodzeniu, druga grupa twierdzi ze w dalszym okresie życia jest możliwe mnożenie się włókien mięśniowych. Po urodzeniu zwiększa wielkość mięśni: w pierwszym roku życia następuje bardzo intensywny rozwój masy mięśniowej i pogrubienie włókien, 2-3 r.ż. następuje różnicowanie włókien mięśniowych, około 7r. ż. Znaczy stopień zróżnicowanie osiągają mięsnie ręki.
67. Jakie czynniki wpływają na sprawność układu mięśniowego ?
Czynniki wpływające na sprawność układu mięśniowego; ruch oraz prawidłowy tyrp życia: istnieje duża zależność między ilością spożywczego białka a przyrostem masy mięśniowej, aktywności ruchowej: zwiększa się liczba naczyń włosowatych w mięśniach czyli poprawia się ukrwienie mięśni, wzrasta zawartość DNA w mięśniach, ilość białek kurczliwych, wielkość i grubość włókien mięśniowych, wzrasta siła mięśni, poprawia się przewodnictwo nerwowe mięśnia.; chronaksja tkankowa: najkrótszy czas potrzebny do wywołania reakcji tkanki mięśniowej przy drążeniu radem elektrycznym.
68. Co to jest pobudliwość i labilność ?
Pobudliwość: to zdolność reagowania skurczem na pobudzenie elektryczne, miara pobudliwości jest minimalna siła bodźca nerwowego, konieczna do wywołania efektu skurczu, im bardziej mięśnie jest pobudliwy tym mniejszy jest próg pobudliwości ( potrzebna jest mniejsza siła impulsu wywołującego skurczu.
Labilność: określa szybkość skurczu mięśnia, miara ilość cykli skurczu na jednostkę czasu, wskaźnikiem jest liczba skurczów na minutę.
69. Jak rozwija się siła mięśniowa w ontogenezie ?
Rozwój sił mięśniowych: przebiega stopniowo, w wieku 4-7 lat wynosi 70% względem siły mięśniowej w 4 r. ż., wieku 7-15 lat przyrost wynosi 260% względem siły mięśniowej w 4 roku życia, kobiety wykazują słabszy rozrost mięsni i niniejsza silę mięśniową niż mężczyźni, po 25 roku życia następuje spadek siły mięśniowej dla mięsni barków i lędźwi, po 40r. ż. Następuje spadek siły mięśniowej dla mięśni rąk.
70. Podaj ogólny podział układu nerwowego.
Podział układu nerwowego: układ nerwowy ośrodkowy, układ nerwowy obwodowy, układ nerwowy autonomiczny.
71. Do czego służą i jakie są rodzaje komórek gleju ?
Komórka gleju dzielą się na dwie grupy; komórki makrogleju: stanowią rusztowanie dla komórek nerwowych, Pośredniczy w przemianie materii, chronią neuron, wytwarzają płyn mózgowo- rdzeniowy; komórki mikrogleju: pełnia funkcje obrona.
72. Omów budowę komórki nerwowej.
Ciało komórkowe zbudowane jest z: jądro komórkowe, siateczką śródplazmatyczną zawierająca ziarnistość Nissla, organella cytoplazmatyczne: mitochondria, aparat Golgiego, rybosomy, neurofibryle.; wypustki zwane dendrytem: może być ich kilka, przekazują impulsy z zewnątrz do ciała komórkowego; Wypustki zwanej aksonem: ponoszą impulsy od ciała komórkowego na zewnątrz, występuje jeden neuryt. Włókna nerwowe otoczone są osłonką mielinową: osłonka mielinowa powstaje na skutek owijania się wokół aksonu błony komórkowej komórek schwannag, osłonka mielinowa nie pokrywa neuronu na całej długości.
73. Scharakteryzuj układ nerwowy ośrodkowy.
Rdzeń kręgowy: leży w kanale kręgowym, rozpoczyna się na wysokości skrzyżowania piramid rdzenia przedłużonego składa się: zgrubienia szyjnego ( zwiększony obszar unerwienia związany z kończyna górną), zgrubienia lędźwiowego ( zwiększony obszar unerwienia związany z kończyną dolną), stożek rdzeniowy, nić końcowa; w przekroju poprzecznym możemy w rdzeniu wyodrębnić: istotę szarą, istotę białą, kanał środkowy. Mózgowy;
74. Scharakteryzuj układ nerwowy wegetatywny.
Unerwia narządy których czynność nie jest zależna od naszej woli: mięsnie gładkie, mięśnie sercowe, gruczoły; regulacje środowisko wewnętrzne organizmu układ ten dzieli się na : układ współczulny ( sympatyczny): pobudza aktywność narządu unerwianego, część współczulna na neurony pochodzące z nerwów rdzeniowych i rozpoczyna się w segmencie Ti a kończy się w segmencie L3 rodzaju kręgowego, układ przy współczulny ( para symetryczny): hamuje aktywność narządu unerwianego, cześć przy współczulna ma neurony z jąder nerwów czaszkowych III, VII, IX, X oraz segmencie krzyżowym rdzenia kręgowego S2- S4)

75. Jakie znasz poziomy funkcjonalne układu nerwowego ?
Poziom rdzeniowy: charakteryzuje się czynnościami odruchowymi. Wyodrębniany następuję odruchy: odruch rozciągania, odruch odwrócony rozciągania, odruch zginania, odruch autonomiczne, odruchy naczyniowe, odruchy oddawania stolca i moczu; Niższy poziom mózgowy: obejmuje ośrodki leżące w obrębie: rdzenia przedłużonego, mostu, śródmózgowia, podwzgórza, wzgórza, jąder kresomózgowia. Reguluje ciśnienie tętnicze krwi, akcje serca i odchylenie. Wyższe poziom mózgowy: obejmuje ośrodki leżące w odrębnie kory mózgowej, zajmuje się między innymi magazynowaniem pamięci oraz wzorców reakcji motorycznych.
76. Co to jest układ endokrynalny.
Układ endokrynalny zbudowany jest z gruczołów wydzielenia wewnętrznego gruczoły dokrewne. Gruczoły wydzielenia wewnętrznego produkują substancję zwane hormonami. Hormony Są to związki chemiczne, których zdaniem jest koordynowanie i regulowanie procesów chemicznych zachodzących w tkankach i komórkach oraz korelowanie podstawowych funkcji życiowych organizmu.
77. Scharakteryzuj podwzgórze.
Pełni nadrzędną role w układzie wewnątrzwydzielniczym, podwzgórze stanowi pas szarej substancji wokół przysadki mózgowej, komórki podwzgórza maja właściwości komórek nerwowych( prowadza bodźce elektryczne) i właściwości komórek wydzielniczych produkcji bromowy), podwzgórze jest ściśle powiązane z tylnym płatem przysadki mózgowej, gdyż produkowanych przez nią hormony są tam magazynowane.
78. Scharakteryzuj przysadkę mózgową jako gruczołu wydzielania wewnętrznego.
Jest gruczołem wydzielenia wewnętrznego produkowane hormony działają w następujący sposób: hormony tropowe ( wpływają na rozwój i czynności niektórych gruczołów obwodowych), hormony działające bezpośrednio na tkanki; podwzgórze reguluje funkcję przedniego płatu przysadki mózgowej, działania hormonów przysadki: każdy hormon ma swój czynnik uwalniający i hamujący, proces ten odbywa się na zasadzie sprzężenia zwrotnego: wysoki poziom hormonów wydzielanych przez gruczoły obwodowe powoduje zmniejszenie wydzielenia hormonów tropowych przysadki.
79. Omów działanie szyszynki.
Występuje w tylnej części sklepienia komory trzeciej mózgowia, występuje następujące hormony: andronoglomerulatropinę: symuluje wydzielenia aldosteronu w nadnerczach melatoninę, hamuje rozwój gruczołów płciowych( głównie między 5-7 r. ż. Opóźnia rozwój płciowy).
80. Opisz znaczenie tarczycy dla organizmu człowiek.
Tarczyca wydziela następujące hormony. Hormon tyroksyny i trójodotyroniny ( oddziałują na metabolizm komórkowy, pełniąc ważna funkcję regulującą proces wzrostu komórek i tkanek, konieczne SA do syntezy białka w tkance nerwowej, w procesach wzrastania powoduje zwiększenia efektywności działania hormonu wzrostu); Hormon kalecytonia ( odgrywa ważną rolę w gospodarcze wapniowej organizmu obniża jego poziom we krwi i w przemianie tkanki kostnej, obniżenie wydolenia tego hormonu sprzyja powstawaniu osteoporozy.); Parthonnon ( wydzielany jest przez 4 niewielkie gruczoły przytarczyczne, działania antagonistycznie do kalcytoniny, czyli podnosi poziom wapnia w organizmie.
81. Jakie funkcje pełni grasica ?
Składa się z dwóch płatów; prawego i lewego. Leży przyśrodkowo poniżej gruczołu tarczycowego i do przodu od tchawicy, wydziela następujące hormony tyrozynę, tymopoetynę.
82. Opisz role trzustki w organizmie człowieka.
Trzustka pełni rolę gruczołu trawiennego: jako gruczoł wydzielenia zewnętrznego produkuje soki trzustkowe w ilości i litr w ciągu doby. Trzustka pełni tez rolę wydzielenia wewnętrznego. W trzustce wys. Tzw. wysepki Langerhansa, w których znajdują się komórki. Insulina działa następująco : obniża stężenie glukozy we krwi przez zwiększenie jej zużycia w procesach oddychania komórkowego, zwiększa pobieranie glukozy przez wątrobę i mięśnie, powoduje magazynowanie glukozy w postaci glikogenu - działa antagonistycznie w stosunku do insuliny.
83. Jaką funkcję pełnią nadnercza ?
Składają się z dwóch części: cześć rdzenia jest pochodzenia nerwowego. Produkuje dwa hormony: adrenalinę i noradleinę, stanowi jeden z hormonów z kontrolujących przemianę cukrową w organizmie , pełni role przekaźnika bodźców z układ współczulnego do komórek odpowiednich tkanek, w organizmie działają pobudzająco na układ współczulny wywołując objawy strachu i gniewu; cześć kontrolna jest pobudzenia mezodermalnego i składa z: części kłębowej: produkuje mineralokrykoidy, hormon ten reguluje poziom erektrolików w płynach ustrojowych, czyli wpływa na zwartość wody w tkankach część poematowa i część siatkowa.
84. Jakie znaczenie w gospodarce hormonalnej maja gruczoły płciowe ?

85. Omów przebieg sterowania hormonalnego.

W okresie rozwoju wew. Łonowego oraz w pierwszych mięśniach po urodzeniu sterowanie rozwojem związane jest z hormonami matki, w 2-3 r.ż. sterowanie rozwojem przejmują hormony dziecka: hormon wzrostu, hormony tarczyc, somatomedyny, insulina, w 10-11 r. z. u dziewczynek a u chłopców w 12 r.ż. na rozwój organizmu maja coraz większy wpływ hormony płciowe oraz hormony produkowane przez nadnercze, W końcowej okresie dojrzewania organizmu sterydy płciowych, które powodują zrastanie płytek wzrostowych kości długich co powoduje zakończenie wzrastania liniowego.

86. Podaj ogólny podział układu wegetatywnego.
Unerwia narządy których czynność nie jest zależna od naszej woli: mięsnie gładkie, mięśnie sercowe, gruczoły; regulacje środowisko wewnętrzne organizmu układ ten dzieli się na : układ współczulny ( sympatyczny): pobudza aktywność narządu unerwianego, część współczulna na neurony pochodzące z nerwów rdzeniowych i rozpoczyna się w segmencie Ti a kończy się w segmencie L3 rodzaju kręgowego, układ przy współczulny ( para symetryczny): hamuje aktywność narządu unerwianego, cześć przy współczulna ma neurony z jąder nerwów czaszkowych III, VII, IX, X oraz segmencie krzyżowym rdzenia kręgowego S2- S4)


87. Omów ogólna charakterystykę układu oddechowego.
Ogólna charakterystyka układu oddechowego, głównym zadaniem jest doprowadzenie tlenu do organizmu oraz usuwanie z organizmu dwutlenku węgla ( oddychanie zew.),ściany układu narządów układu oddechowego wyposażone są w składniki szkieletowe kostne i chrząstnę: w jamie nosowej i w gardle szkielet jest w znacznej części kostny, w pozostałych częściach układu oddechowego jest włącznie chrzęstny.
88. Omów górne drogi oddechowe.
Górne drogi odechowe dzieli się na :jama nosowa- dzieli się na : przedsionek nosa, jamę nosa właściwa, jama nosowa przedziolona jest przegroda nosowa na dwie połowy, każda polowa zawiera trzy małżowiny nosowe dzielące przestrzen jamy nosowej na trzy przewody, górny, środkowy i dolny. , gardło - stanowi wspólną cześć układu oddechowego i pokarmowego, jama gardkowa przechodzi w krtań, krtań - posiada chrzastne rusztowanie utworzone jest z trzech chrząstek nieparzystych: chrzastki nagłośniowej, chrząstki tarczowej, pierścieniowej.

89. Omów dolne drogi oddechowe.
Dolne drogi oddechowe dzieli się na: tchawicę- ma postać rury i łączy krtań z oskrzelami, długość jej wynosi od 12-14 cm, zbudowana jest z chrząstek pierścieniowych połączonych ze sobą aparatem więzadłowym, składa sie z dwóch części, szyjnej i piersiowej. Oskrzela- rozpoczynają sie w miejscu rozdwojenia tchawicy, odróżniamy: cześć zewnatrzplucna na którą się oskrzela główne praw i lewe. Płuca: człowiek posiada dwa płuca, płuca maja kształt nieregularnych stożków, w każdym płucach wyodrębniamy: podstawę, wierzchołek powierzchnie, żebrowatą, śródpierśiowa przeponową międzyplatonową.

90. Scharakteryzuj powietrze w płucach.
Wyróżniamy następujące rodzaje powietrza: powietrze zalęgające: jeśli to ilośc powietrza, które pozostaje w płucach jeszcze po najsilniejszym wydechu, przeciętnie wynosi ok. 1000 ml., powietrze zapasowe: to ilość powietrza które może być jeszcze wydalone z płuc po spokojnym, zwykłym wydechu, wynosi przeciętnie ok. 1200 - 1800cm3, powietrze oddechowe: to ilość, które pobieramy i wydalali z płuc przy spokojnym oddychaniu, powietrze uzupełniające, to ilość po które bezpośrednio po spokojnym wdechu możemy jeszcze pobrać przez wzmożony silny wdech. Pojemność życiowa płuc: to ilość powietrza, którą można usunąć z płuc z położeniu najsilniejszego wdechu do położenia najsilniejszych wydechu, przeciętnie ok. 3500 cm2.

91. Wymień jakimi torami oddycha człowiek.
Człowiek oddycha trzema torami: górnym, piersiowym i przeponowym.
92. Z jakich elementów składa się układ krążenia.
Układ krążenia składa się z serca, naczyń tętniczych i żylnych, naczyń włosowatych.
93. Scharakteryzuj budowę i czynności serca.
Czynności serca: pracuje przez całe życie, prace rozpoczyna już w okresie życia wewnątrzmacicznego, serce jest biologiczna pompa umożliwiającą krążenie krwi w organizmie człowieka, serce położone jest w klace piersiowej w śródpierśu, serce otoczone jest błona surowiczą - osierdziem. Budowa serca: serce zbudowane jest z mięśni poprzecznie prążkowych, mięśnie kurczy się zawsze pełnym skurczem niezależnie od siły bodźca, mięsnie serca wymaga ciągłej dostarczanie tlenu i już po 30 seku. Przerwie w dostanie tlenu następuje zatrzymanie pracy sercowego. Serce składa się z komory prawej i lewej, przedsionków prawego i lewego zastawki przedsionkowe - komorowej trójdzielnej prawej i lewej.
94. Omów krwiobieg duży.
Krwiobieg duży obieg krwi tętnicy: z lewej komory wychodzi aorta w postaci opuszki: aorty przechodzącej w aortę występującej a następnie w łuku aorty. Od puszki aorty dochodzą dwie tętnice wieńcowe serca, pień ramieniowo - głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa, tętnicą podobojczykowa, aorta zastępująca, krwiobieg Duzy składa się z układu żył górnej i dolnej.


95. Omów krwiobieg mały.
Krwioobieg mały: rozpoczyna się w prawej komorze pniem płucnym, pień płucny zatacza łuk i dzieli się na dwie tętnice płucne lewa i prawą, tętnice te doprowadzają krew do płuc w celu ich utlenowania, w płucach krew przechodzi przez naczynia włosowate i ulega utlenowaniu, następnie wraca do serca czterema żyłami płucnymi, żyły kończą się w lewym przesłonka serca.
96. Co to jest krew i jakie są jej funkcje w organizmie człowieka?
Krew jest specjalnym rodzajem tkani łącznej (tkanka łączna - płynna) której komórki zawieszone są w środowisku płynnym zwanym osoczem. Krew przenika inne tkanki i narządy dlatego też zmiany składu krwi wpływają na czynności całego organizmu jak również zaburzenia czynności poszczególnych narządów mają swoje odzwierciedlenie w zamianach składu krwi.
Podstawową funkcją układu jest:
rozprowadzanie krwi w organizmie poprzez co następuje:
dostarczanie tkankom substancji odżywczych tlenu i wody
odprowadzenie produktów przemiany materii oraz CO2
uczestniczenie poprzez transport hormonów w regulacji czynności poszczególnych narządów oraz całego organizmu
regulacja ciepłoty ciała
utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
regulacja procesów zapalnych i odpornościowych (inmulogicznych)
zapobieganie krwotokom przez wytwarzanie skrzepu.

97. Jakie znasz parametry pracy układu krążenia ?
Tętno jest to ilość skurczów serca na minutę, po urodzeniu średnie tętno wynosi około 130 uderzeń na minutę, z wiekiem ulega obniżeniu i u młodych osób dorosłych wynosi 70-80 uderzeń na minutę. Ciśnienie tętnicze, z wielkim wzrasta : u noworodka wynosi 70 - 34, w wieku 1 roku 90- 49, u dorosłych 120 - 85. Pojemność minutowa serca: ilość pompowanej przez serce krwi w ciągu minuty, w okresie rozwoju postnatalnego pojemność minutowa rośnie, po osiągnięciu dojrzałość jej wielkość uzależniona jest od trybu życia. Pojemność wyrzutowa serca ilość pompowanej przez serce krwi w jednym skurczu serca, w okresie rozwoju postnatalnego pojemność wyrzutowa rośnie.
98. Jak przebiega rozwój układu krążenia ?
Zarodek- serce i naczynia krwionośne są pochodzenia mezoddemalnego,48 tyd. Życia płodowego - formuje się i podejmuje swoje funkcje serce. Po urodzeniu - z pierwszych wdechem powietrza przez noworodka następuje zainicjowanie krążenia płucnego, podział komórkę mięśnia sercowego ustaje po trzecim miesiącu, serce powiększę swoja masę przez rozrost.
99. Z jakich elementów składa się układ pokarmowy ?
Z jamy ustnej wraz z narządami pomocniczymi: zęby i język, gardła, przełyku, żołądka, jelito cienkie i związane z nim gruczoły trawienne: trzustka i wątroba, jelito grube i odbytnica.
100. Opisz budowę jamy ustnej.
Jama ustna jest pierwotnym odcinkiem układu pokarmowego jej zadaniem jest: pobranie pokarmu, posiekanie i rozdrabnianie, wstępne trawienie, sformułowanie w kęsy i przesunięcie do gardła, ponadto jama ustna jest narządem smaku i mowy. W jamy ustnej wyróżniamy: przedsionek, jamę ustna właściwą, w jamie ustnej występują dwa narządy: żeby umożliwiają rozdrabnianie pokarmu, wyróżniamy dwupokoleniowe uzębienie, żeby mleczne oraz stałe.
101. Omów budowę, rozwój i znaczenia dla organizmu zębów.
Każdy ząb zbudowany jest z :korony zęba, szyjki zęba ,korzenia zęba, wierzchołka zęba, komory zęba wypełnionej miazga zęba zawierająca naczynia i nerwy, kanał korzenia w który przebiegają nerwy i naczynia, w zębie występują substancje w postaci: zębiny, kostniny i szkliwa oraz substancji. Rozwój zębów: okres płodowy ( związki ząbków mlecznych pojawiają się 5- 12 tyg. Życia płodowego, związki zębów stałych pojawiają się między 4 mies. Życia płodowego a 2 mies. po urodzeniu), po urodzeniu( między 6 a 30 mies. Życia wyrzynają zęby mleczne, wymiana zębów mlecznych na stałe następuje między 5 a 12 r. ż.
102. Znaczenie gardła i przełyku w procesie pokarmowym ?
Gardło jest miejscem gdzie krzyżują się drogi układu pokarm

---