UNIA EUROPEJSKA

Europejska Wspólnota Gospodarcza

• koncepcja integracji europejskiej - od XX lecia międzywojennego

• obecnie istnieją 3 obszary stosunków międzynarodowych:

1. brak skuteczności przestrzegania prawa norm międzynarodowych, wynika to z faktu, że pr. międzynarodowe ma bardzo archaiczny system sankcji; sposobem przeciwdziałania jest stosowanie odwetu - nie sprzyja to skuteczności prawa, bowiem dwie strony nie przestrzegają prawa,

• po II wojnie szukano modelu skutecznego, aby państwo nie mogło uchylić się od swojego obowiązku,

• od lat 40 tych stosowano .......

• dla Zachodu istnienie ZSRR było motywem do jednoczenia i integracji,

• USA - plan Marschala -warunek, że będą premiować rozwiązania dążące do integracji państw europejskich

• Niemcy - należało stworzyć taką organizację, aby pilnowała, żeby Niemcy nie wybijały się ponad inne państwa

• W.Churchil - postulował utworzenie „stanów zjednoczonych Europy”, jednak bez W.Brytanii, która miałaby pełnić rolę akuszerki Europy

• l. 40 te - postulowano by stworzyć „państwo europejskie” - 1 podmiot, 1 armia, 1 parlament; zaniechano planu, gdyż państwa europejskie nie chciały zrzec się niepodległości

• Holandia - aby współpracować nie należy tworzyć struktur politycznych lecz dążyć do integracji gospodarczej ; postulowano elastyczność oraz kierowano się kategorią wspólnego interesu,

• Plan Schumana - minister Fr. - połączenie fr. i niem. Sektora węgla i stali

• założyciele: Niemcy, Francja, kraje Beneluxu + Wlochy - aspekt geograficzny

• należało rozpocząć współpracę w aspekcie węgla i stali - najważniejsze obszary w okresie industrializacji przemysłu ciężkiego, potencjał zbrojeniowy

• cele:

1. zwiększenie bezpieczeństwa - państwa będą miały wzajemną kontrolę - aspekt polityczno - gospodarczy

2. odbudowa infrastruktury zniszczonych Francji i Niemiec

• powołuje się wspólne organy, które będą zarządzać sektorami - organizacja ponadnarodowa

organizacja ponad państwowa: - tworzy się wspólną, nadrzędną organizację na rzecz której państwa zrzekają się części swojej niezależności, suwerenności

konstrukcja wspólnoty -> transakcja zamienna

istota organizacji ponadnarodowych:

• nigdzie na świecie po za Europą nie istnieją

• w praktyce np. minister rolnictwa - od akcesji bardzo ograniczony

Traktat Paryski:

• powołanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali

I pol. l. 50 tych - sukces - konkretne rozwiązania w konkretnych dziedzinach

25.03.1957

I traktat rzymski - powołano - Europejską Wspólnotę Gospodarczą mającą objąć całokształt gospodarek państw członkowskich

II traktat rzymski - Euroatom - Europejska Wspólnota Energii Atomowej - wspólna polityka surowcowa i bezpieczeństwa

1957 - 3 wspólnoty, trzy odrębna podmioty prawa międzynarodowego

organizacja międzynarodowa jako podmiot prawa międzynarodowego publicznego - traktat założycielski

prawo międzynarodowe prywatne - zespól norm kolizyjnych

podmiot prawa - w systemie międzynarodowym i krajowym (zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych)

wspólnoty w traktatach 1957 r. :

a) otrzymały zdolność do podmiotowości prawnej:

• prawa i obowiązki

• władztwo publiczno prawne - zdolność do tworzenia prawa obowiązującego jej członków

• zdolność do zawierania traktatów

• prawo legacji

• odpowiedzialność prawno międzynarodową

• zdolność sadową

b) stały się osobami prawnymi prawa krajowego państw członkowskich, stając się stronami:

• stosunków obligacyjnych

• sporów

• możliwość nabycia itp.

2 obszary działania EWG:

1. budowa wspólnego rynku

2. realizacja wspólnej polityki rolnej

• odrębny model współpracy

• idea liberalizmu gospodarczego - wspólny rynek - odwołujący się do idei współpracy gospodarczej (4 swobody przepływu czynników produkcji: towar, praca, kapitał, ludzie)

• wspólna polityka rolna to model skrajnego interwencjonalizmu

liberalizacja czynników produkcji :

• najtrudniej przepływ kapitału - w l. 90tych zniesiono ograniczenia w przepływie kapitału

• liberalizacja przepływu towarów - najmniejsze obawy

• liberalizacja siły roboczej - rodził opór pracowników obawiających się bezrobocia

• państwa EWG rozpoczęły budowę wspólnego rynku od swobody przepływu towarów od końca lat 50tych

• 2 formy:

FTA - strefa wolnego handlu

EFTA - Szwajcaria, Norwegia, Lihtenstain

CEFTA - środkowo europejska strefa wolnego handlu, Polska, Czechy, Rumunia - po wejściu do UE straciła znaczenie

NAFTA - Kanada, USA, Meksyk

Budowa strefy wolnego handlu

• reguła stend still

• nie wolno podwyższać cel istniejących ani wprowadzać nowych

• można utrzymać ograniczenia istniejące ale nie można wprowadzać nowych

• 1991 r. umowa stowarzyszeniowa - układ europejski - dotyczący zbudowania między Polska a Wspólnotą strefy wolnego handlu; miało zająć 10 lat; polskie towary przemysłowe mogły być sprzedawane bez cel od 2003 r.

Unia celna

• EWG

• Jako model współpracy zniesienie granicy wewnętrzne; jednolity obszar - jednolite cła i zas. dopuszczalności towarów ze wspólnymi granicami zewnętrznymi

• 1968 r. zniesienie cel i ograniczeń Wspólnoty

• przepisy wspólne - Kodeks celny dla granic zewnętrznych i jednolite cła

• Unia celna zakończona do końca l. 60tych

1.05.2004 r. Polska członkiem Unii celnej:

• likwidacja kontroli celnych,

• wewnątrz wspólnotowe nabycie,

• polska taryfa celna przed akcesja był 3 x większa od wspólnotowej - od akcesji spadła 3 x

• zniesienie rejonizacji urzędów celnych

• importer może dokonać w jakimkolwiek państwie w administracji celnej rejestracji, odprawy celnej

(Litwa zliberalizowała przepisy celne, w Polsce b.restrykcyjne)

• administracja celna

Budżet Wspólnoty Europejskiej:

• przypomina budżet państwa (bardziej niż organizacji międzynarodowej: żyje ze składek, nie ma dochodu)

• 2 traktaty budżetowe 1970 r. i 1975 r.

• ma wydatki i przychody

• zrównoważony (nie ma mowy o deficycie)

• opiera się na tzw. programach budżetowych; 6 - 7 letnie programy; obecnie na lata 2007 - 2012

• dochody Wspólnoty:

1. cła i dopłaty wyrównawcze; środki idą do Brukseli; administracja celna ma prawo pobierać ¼ dochodu

2. podatek VAT

3. składki

• udział w dochodzie narodowym brutto np.: Polska 2,5 mld euro do budżetu; Niemcy - 25 mld euro

Wydatki:

• koszty administracji Brukseli

• 2 filary

• wspólna polityka rolna (bywało, że ponad połowa budżetu)

• 1 obszar - fundusze wspólnotowe, np.: rozwoju regionalnego

• sposób wpłaty i odzyskiwania

• płatnik netto więcej wpłaca niż otrzymuje; najwyższy nominalny płatnik netto Niemcy, Francja mniejszy od Niemiec, Szwecja - najwyższy płatnik w procencie dochodu narodowego brutto

Przepływ siły roboczej - przełom l. 60/70 - liberalizowany; zatrudnienie; prawa socjalne -> regulacje

Dopuszczenie towaru - różnice standardów prawnych

Np.: niemiecka sprawa „czystości piwa”: od 1505 r. ustawa o czystości piwa, piwo z dodatkami (np.: jabłko) nie było piwem;

zniesienie ceł ilościowych i jakościowych - Francja -> piwo do Niemiec -> władze niemieckie wydały zakaz bo to nie piwo; dopuszczą do obrotu jeśli zostanie zmieniona nazwa

Zasada kraju pochodzenia:

Klauzula równoważności jako rozwinięcia zasady klauzuli wzajemnej uznawalności - jeśli towar nie odpowiada standardom wówczas nakłada się karę

Klauzula - towar nie musi spełniać rygorów państwa przyjmującego, musi spełniać rygory produkcyjne

Równoważność - państwa wzajemnie uznają swoje standardy towarowe

Komisja Europejska dąży do zniesienia barier

Efekt skali - jeśli producent może produkować na dany rynek to może produkować na większy rynek co powoduje spadek kosztów -> obniżenie ceny -> rozwój gospodarczy

• państwa nie chciały się na to zgodzić (np.: wymogi prawne dotyczące zabawek)

Komisja uznała, że podejmie integrację pozytywną

Integracje negatywna - negowanie barier (np.: eliminacja ceł)

Integracja pozytywna - tworzenie wspólnych standardów prawnych dotyczących towarów mające zastąpić normy krajowe, wprowadzić euronormy i wspólne komisje je tworzące

Komisja - tworzenie harmonizacji prawa -> zaczęto tworzyć zbyt wiele norm bezsensownych; Komisja działała pod wpływem państw członkowskich (np.: dżem marchewkowy w Portugalii)

• proces tworzenia nie tylko wspólnych regulacji dotyczył nie tylko towarów ale i zasad świadczenia usług (np.: budowlanych)

Jednolity rynek wewnętrzny:

(co innego niż wspólny)

Standardy dotyczą usług, produkcji itp. są takie same we wszystkich państwach, tzw. biała księga -> 300 dyrektyw, które muszą być uchwalone aby ujednolicić rynek, jako rok ujednolicenia przyjęto 1992 r.

Polska - ustawy implementujące regulacje europejskie

90% regulacji gospodarczych w państwach członkowskich jest do siebie zbliżone

10% - odmiennie, np.: zamówienia publiczne, ?prawo pracy? i in.

Rynek wewnętrzny:

Przepływ towaru lub innego czynnika produkcji przez granicę wewnętrzną nie powinien napotkać innych przeszkód jak mijając granice województwa, gminy, landu itp.

koniec l. 80tych / początek 90tych

• upadek muru berlińskiego

• 12 państw członkowskich + Dania, Irlandia, W.Brytania 1973 r., Grecja 1981 r., Hiszpania i Portugalia 1986 r.

1. fakt zjednoczenia Niemiec

Francja musiała wyrazić zgodę na zjednoczenie Niemiec - tzw. zjednoczenie za marke - za wyrzeczenie się suwerennej waluty

2. pojawienie się nowych państw kandydujących

Europa Środkowo - Wschodnia:

• chęć przystąpienia do UE

• brak gospodarki rynkowej

• brak doświadczeń demokratycznych

• bieda państw + ogromne dysproporcje

Uznano, że integracja jest w takim punkcie, że należy uznać również integracje polityczną, a nie tylko gospodarczą

1992 r. traktat z Maastricht:

- miał stworzyć UE

- traktaty uzupełniające, likwidujące rozbieżności

UE :

• bez osobowości prawnej

• nie ma budżetu, organów

• struktura polityczna

• nie może zawierać traktatów

• nie może zlikwidować Wspólnot (EWWiS, EWG, EWEA - od 2002 nieaktualne)

Unia Gospodarcza i Walutowa

Wspólnota Gospodarcza i Walutowa - od 2002 r. traktat rzymski

Traktat z Maastricht zakładał współpracę w innych dziedzinach niż gospodarcza i walutowa (miały być obok wspólnoty)

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

W przypadku współpracy innych dziedzinach miano wykorzystać system Wspólnot

Filary UE:

• jednolite ramy instytucjonalne Wspólnot

I Filar:

• zinstytucjonalizowany,

• organizacje międzynarodowe o odrębnej od państwa organizacji prawnej,

• ponadnarodowe

• wspólnotowy mechanizm współpracy, państwa są podporządkowane instytucjom wspólnoty

• większość decyzji zapada w trybie większościowym, więc jest to mechanizm zwarty i skuteczny

• polityka zewnętrzna (nie polityka zagraniczna - MSZ):

1. zewnętrzne stosunki gospodarcze, za które odpowiada Wspólnota, gł. handel;

2. bezwzględne podporządkowanie (cła, normy, kontyngenty itp.)

II i III Filar:

• oparte na współpracy międzynarodowej,

• jednomyślność

• kompromisy

Obywatelstwo UE:

• instytucja czysto polityczna

uwspólnotowianie dziedzin współpracy

1985 r. dorobek z Schengen - kilka państw (po za strukturą UE) zawarło porozumienie dotyczące zniesienia kontroli granicznych

1991 r. - nowelizacja Schengen - Niemcy, Francja, kraje Beneluxu, Norwegia jest w Schengen, nie ma jej w UE

1997 r. traktat amsterdamski - dorobek z Schengen należy włączyć do UE

- dorobek z Schengen włączono do I filara

III filar:

• wg pierwotnych założeń miała być to wspólnota w zakresie sprawiedliwości (współpraca w sprawach cywilnych i karnych) i spraw wewnętrznych (MSWiA, policja i polityka wobec cudzoziemcow - wizy itp.)

Do I filaru przeniesiono:

• politykę wobec cudzoziemców jako Wspólną politykę wizową, azylową i integracyjną

• współpracę sądową w sprawach cywilnych, np.: uznawanie orzeczeń, windykacje należności

W III filarze pozostało:

• współpraca policyjna

• współpraca sądowa w sprawach karnych

Wspólnota:

• organizacja międzynarodowa o charakterze ponadnarodowym,

• posiadająca budżet, kompetencje, organy

UE:

• nie jest osobą prawną

• nie ma organów

• państwa koordynują swoje działania poza gospodarką

• ma organy polityczne:

Rada Europejska:

(nie mylić z Radą Europy -org. Paneuropejska z Rosją i Turcją ani z Radą Unii Europejskiej - nie jest organem UE, ale Wpólnoty)

• powstała w wyniku ewolucji

• szefowie rządów państw UE spotykają się na tzw. szczytach (lata 70te)

• kwestia prezydencji => system rotacyjnego przewodnictwa (na początku było 6 państw) - 1 na 3 lata; państwo przewodniczące, które ma prezydencję wskazuje priorytety;

system „trojka” - z rosyjskiego, państwo przewodniczące ściśle wspólpracuje z poprzednikiem i nasępcą

• szczyty przybrały sformalizowaną postać

• na najwyższym politycznym szczeblu ustala się najważniejsze kwestie

• kompetencje: Rada nadaje impulsy i ustala kierunki

• szefowie państw (system prezydencki, kompromisy - niejako upoważnienie do wypracowania ostatecznego stanowiska, rozstrzyganie spraw trudnych) lub rządów (system gabinetowy)

! Katalog wartości UE:

• idea demokratycznego państwa prawa

• poszanowanie praw podstawowych, jako fundament - Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowiek i Podstawowych Wolności

• Prawa Podstawowe: - XX/XXI w. kodyfikacja; pierwotnie były deklaracją

- traktat lizboński - Karta Praw Podstawowych - kodyfikacja praw podstawowych (prawa człowieka, ekonomiczne i socjalne) uznawanych za wiążące i mimo braku tej Karty obowiązują, bowiem opiera się na nich cale orzecznictwo

• art. 7 ustanawia mechanizm kontroli w przypadku zagrożenia tych praw przez jakieś państwo (np.: totalitaryzmem)

• państwa wysyłają wówczas misje kontrolne, jeżeli uznają że istnieje zagrożenie nakładają sankcje i zakaz glosowania

III filar:

• cel - bezpieczeństwo i sprawiedliwość

• zwalczanie przestępczości zorganizowanej (terroryzm, handel, przemyt ludzi, broni, przeciwko dzieciom itp.)

• zwalczanie korupcji i nadużyć finansowych na niekorzyść UE (wyłudzania, przekręty, łapówki)

• OLAF - urząd do zwalczania oszustw

• Uznawanie orzeczeń, zapobieganie sporom o właściwość, wymiana informacji, wspólny katalog czynów karalnych - ujednolicanie, dążenie do stworzenia Europejskiego Kodeksu Karnego - corpus iuris dot. przestępstw trans granicznych

Dorobek III filaru:

• europejski nakaz aresztowania

• pościg trans graniczny

• europejski urząd policji Europol od 1999 r. (oficerowie łącznikowi i analitycy); koordynacja działań i przepływ informacji

- akty prawne: - wspólne stanowisko :

• decyzje

• decyzje ramowe ( odpowiednik dyrektyw I filaru)

I filar:

• Wspólnota Europejska

• Wspólnota gospodarczo - walutowa:

• jednolity rynek

• wspólna polityka rolna

• wspólna waluta

• wspólna polityka rolna:

• zakłada skrajny interwencjonalizm

• przyczyny: w latach 50tych Francja miała rozdrobnione rolnictwo - potrzeba modernizacji

• deficyt żywnościowy; 80% żywnościowego zaspokojenia Europy, 20% sprowadzano

• relatywne ubożenie rolników

• sztywność podaży, sztywność popytu - po zaspokojeniu podstawowych potrzeb żywnościowych popyt przestaje rosnąć, ok. 1% na rok; nie można sztywnie kreować popytu żywnościowego (przemysłowy można)

• agencje interwencyjne:

• powoływane w każdym państwie

• maja zapobiegać sinusoidzie „nie ma/jest produkt”

• cel: - zwiększanie wydajności rolnictwa

- zapobieganie dysproporcjom wieś - miasto

- stabilizacja rynku - agencje interwencyjne kreowały, ingerowały w rynek

• ingerencja polityków - wzrost cen produktów rolnych

• w latach 60 tych - nadwyżki; obecnie 120%

• potrzeba reform polityki rolnej:

• subsydiowanie eksportu

• od lat 70 tych - reformy:

1. limitowanie poziomu produkcji (np.: kwota mleczne - maksymalna ilość produkcji mleka w państwie - podział na rolników)

2. obniżenie cen gwarancyjnych - rekompensaty

w Polsce „dopłaty” - mimo, że cena poszła w górę aby dorównać cenom europejskim; uproszczony system dopłat

Pozbycie się suwerenności walutowej:

• cel - stabilna waluta -> potrzebne zdrowe gospodarki

• kryteria:

1. poza budżetowe:

• związane z poziomem inflacji, nie może odbiegać o 3% od ...

• długoterminowe stopy procentowe

• uczestnictwo w tzw. mechanizmie walutowym, przez 2 lata w wężu walutowym

• wąż walutowy: - kurs wymiany waluty narodowej nie będzie odbiegał więcej niż 15% i mniej niż 15% od euro przez 2 lata

• Bank Centralny państwa musi to regulować jeśli jest zachwianie

• Po 2 latach ustala się ostateczny kurs wymiany

(Deficyt budżetowy)

• państwo, które przygotowuje się do wejścia w euro musi ponieść wydatki

• cięcie wydatków (np.: socjalnych)

• wprowadzenie euro: - obawy podwyżek

- podwyżki cen produktów konsumpcyjnych

• Bank Centralny państwa traci niezależność na rzecz Europejskiego Systemu Banków Centralnych,

• Europejski System Banków Centralnych:

- definiuje i urzeczywistnia strefę euro

- na czele Europejski Bank Centralny posiadający osobowość prawną i określający stopy procentowe i in.

Konstytucyjne zasady Wspólnoty:

1. zas. solidarności - lojalności - tylko I filar

2. zas. pomocniczości - subsydiarności

3. zas. wzajemnej współpracy - elastyczności

1. zas. solidarności:

• najstarsza

• art. 10 TUE

• każde z państw członkowskich ma podjąć wszelkie środki dla realizacji zadań Wspólnoty i ma się powstrzymać przed działaniami mającym tej Wspólnocie zagrozić

• szczególna staranność

• dbanie o wspólny interes

• respektowanie pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem krajowym

• ścisła współpraca z innymi państwami

• zasada ta jest wykorzystywana przez orzecznictwo pod rygorem kary i odszkodowań

• zas. ponadnarodowa

2. zas. subsydiarności:

• nakłada hamulce

• Wspólnota nie może samowolnie działać państwo ma być jak najbliżej obywatela, bliżej niż Wspólnota

• Wspólnota tworzy prawo kiedy będzie to czynić skuteczniej od państw członkowskich - musi wówczas wyjaśnić państwom dlaczego takie prawo ustala

Kompetencja powierzone:

• Wspólnota nie może tworzyć prawa we wszystkich możliwych sferach, jedynie w granicach powierzonych przez państwo:

1. k. wyłączne, zw. konkurencyjnymi, Wspólnoty

2. k. wyłączne państwa

Doktryna zajętego pola: - jeżeli Wspólnota jakaś kwestię reguluje to państwo już nie może

Zas. pomocniczości - np.: gmina - powiat - województwo - rozwój idei samorządności terytorialnej

3. zas. elastyczności:

• najmłodsza, od traktatu amsterdamskiego

lata 90 te - ujawnienie sprzeczności między państwami, np.: wspólna waluta W.Brytania, Dania, Szwecja

• jeżeli są państwa niechętne jakimś zmianom to pozostałe państwa mogą współpracę ustanowić - mechanizm wzmocnionej współpracy (do tej pory ani razu nie wykorzystany)

System instytucjonalny Wspólnoty:

• wewnętrzne oddziaływania

• odróżnienie od klasycznych organów organizacji międzynarodowych

• system instytucjonalny powstał w procesie ewolucji - od traktatu paryskiego

• pierwotnie każda z 3 Wspólnot miała posiadać oddzielnie Radę, Komisję, Zgromadzenie, Trybunał

• 1957 r. akt o wspólnych instytucjach; 3 Wspólnoty, 1 Trybunał, 1 Zgromadzenie

Traktat fuzyjny - rozwój:

• przybywało kompetencji

• przybywało instytucji - Trybunał Obrachunkowy (1970 i 1975 r. - budżet)

• 1989 r. - Sąd I instancji jako uzupełnienie do ETS

• każda instytucja działała w granicach jej wyznaczonych => zasada równowagi instytucjonalnej!:

• nawiązuje do trój podziału władz

• granice kompetencji i pilnowanie pozostałych

• składanie skarg za naruszenie kompetencji

• stosunki Rada - Parlament; Rada - Komisja itd.

• proces stopniowego zwiększania roli i kompetencji Parlamentu

• 1979 r. - pierwsze powszechne, bezpośrednie wybory do Zgromadzenia - od tej daty Parlament jako reprezentant wyborców

• Parlament z ciała doradczego, opiniodawczego zaczął uzyskiwać kompetencje legislacyjne, współtworzenie prawa

• funkcje doradcze - Komitet Ekonomiczno -Społeczny, Komitet Regionów

• nie ma weta, procedura większościowa, coraz mniej obszarów objętych jednomyślnością

Zasada równowagi instytucjonalnej:

Rada:

• organ UE , nie Wspólnoty

• składa się z szefów państw i szefów rządów

• rola wskazująca

• miejsce zawierania kompromisów

• traktat lizboński: 2009 r. ma wprowadzić, że spotkania Rady będą się odbywać 4 x w roku; obecnie 2-3 razy na rok ; Przewodniczący Rady ma być wybierany na 2,5 roku

Pierwotne filary systemu instytucjonalnego:

• przy EWWiS istniały 4 organy; Wysoka Władza - obecnie komisja

• organy:

1. Rada

2. Komisja - ponadnarodowa

3. Zgromadzenie - obecnie Parlament

4. Trybunał

• 1957 r. -traktaty rzymskie - uznano, że Zgromadzenie będzie wspólne 1965 r. - traktat fuzyjny; wszedł w życie w 1967 r.

• rozwój systemu instytucjonalnego przez dodawanie nowych instytucji

1. Trybunał Naukowy / Biegłych Rewidentów - 1977

2. sąd I instancji- 1989 r.

3. Sąd Służb Publicznych - 2005 r.

4. organy doradcze: Komitet Ekonomiczno -Społeczny, Komitet Regionów

5. Europejski Bank Centralny dla wspólnej waluty

6. Europejski Bank Inwestycyjny - międzynarodowy

• zwiększanie znaczenia mechanizmu wspólnotowego, ponadnarodowego

• mechanizm międzyrządowy:

• stopniowe odchodzenie od systemu jednomyślnego

• pozbawienie prawa weta

• obok instytucji naczelnych są:

1. agendy - powoływane na podstawie aktów prawa pochodnego; dwadzieścia parę agend spełniających różne role i kompetencje;

np.: Urząd ds. harmonizacji rynku wewnętrznego w Hiszpanii, odpowiada za ochronę i rejestrację znaków towarowych na obszar Wspólnoty; ma terytorialny charakter;

W Warszawie - Europejska agencja ds. ochrony granic zewnętrznych;

Europejska agencja ochrony praw podstawowych

Rada UE:

• pierwotnie Rada ministrów

• od Maastricht Rada

• przedstawiciele państw członkowskich szczebla ministerialnego

• Rada Ogólna: - spotkania MSZ 1 raz w miesiącu bez sierpnia

• Rady Specjalne / Techniczne - ministrowie innych resortów, koncentracja na własnych resortach; mutacje Rady; spotkania 1 na 3 miesiące, np.: rolnictwo, 1 na 6 miesięcy - kultura

Struktura wewnętrzna Rady:

- Sekretariat Generalny - obsługa administracyjna Rady, Sekretarz Generalny

• współpraca w II filarze wymagała angażowania Rady => powołano nowe stanowisko - Wysoki Przedstawiciel ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa:

• wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej,

• od Lizbony będzie przewodniczył Radzie d/s Zagranicznych

• Ekofin - Rada Ekonomiczna i Finansowa

• Przewodnictwo:

• rotacyjne, pół roczne, zasada trojki

• obecnie każda rotacja Rady odbywa się pod przewodnictwem ministra przewodniczącego

• po zmianie będzie prezydencja kolektywna 3 państw sprawowana wspólnie przez 18 miesięcy, po 6 miesięcy każdy

Przewodniczący Rady:

• minister państwa

• nie ma kompetencji decyzyjnych

• formalne kompetencje: zwołuje posiedzenia, wyznacza ich moment

• praca w Radzie - konieczność kompromisu

• ogłasza przerwę i pozwala na kompromisy po za obradami

• pilnuje terminów

COREPPER:

• komitet stałych przedstawicieli

• komitet reprezentantów permanentnych

• ambasadorzy (zastępcy) są dostępni 24 h / dobę

• tzw. pas transmisyjny działający w dwie strony; państwo Bruksela

• informują państwo co dzieje się w Radzie

• strona merytoryczna

• posiadają mandat negocjacyjny - upoważnienie do prowadzenia negocjacji, cz. jawna i cz. tajna

• zastępcy ambasadorów omawiają zagadnienia, które maja być przedłożone w Radzie Ministrów

• (ministrowie spraw zagranicznych)

• jako zadanie mają przygotowanie i wypracowanie kompromisu

• kompromis typu A - wszystko ugadane - wystarczy w Radzie głosować

Kompetencje Rady:

• nadaje kierunek funkcjonowania Wspólnoty

• kompetencja władcze i koordynacyjne

1. k. władcze:

• może tworzyć prawo wiążące

• Rada korzysta z tych kompetencji z Parlamentem, w szczególności w zakresie kompetencji prawotwórczych (tworzenie przepisów) i budżetowych (b. roczny, prognozy)

• Zawiera umowy międzynarodowe w imieniu Wspólnoty; zawarcie umowy międzynarodowej przez Radę jest odpowiednikiem ratyfikacji umowy przez państwo

1. k. koordynacyjne:

• nie może ustanowić prawa, np.; w zakresie polityk gospodarczych

• nie ma kompetencji władczych

• czasem Rada składa się z szefów rządów, nie ministrów

Sposoby podejmowania decyzji w Radzie:

• 3 sposoby:

1. jednomyślność:

• daje każdemu prawo weta, (w obawie przed liberum weto zaczęto odchodzić na rzecz większości)

• każdy kolejny traktat rezygnuje z jednomyślności, t. lizboński w ok. 40 dziedzinach; np.: w gospodarce, podatki, szczególnie bezpośrednie - nadal jednomyślność (Estonia, Irlandia, Polska, Słowenia - niskie; Francja i Niemcy - oskarżają o dumping podatkowy)

1. większość bezwzględna dla kwestii formalnych

2. większość kwalifikowana:

• jako podstawowa forma głosowania

• zrywa z zasadą, że każde państwo ma 1 głos

• system głosów ważnych - każde państwo ma inną ilość głosów, uprzywilejowanie małych państw

• po 1 głosie, ale każdy głos ma inną wagę

1. system przednicejski:

• 6 państw - 87 głosów wszystkich, większość - 62 gł dla podjęcia decyzji

• państwa duże po 10 głosów: Niemcy, Francja, W.Brytania, Włochy do 60 mln ludności

• Hiszpania - 8 głosów, 40 mln

• Luksemburg - 2 głosy, 0,5 mln

• w latach 60 tych Francja stosowała politykę pustego krzesła blokując prace

• kompromis luksemburski - hamujący - państwo może oświadczyć, że sprawa dotyczy jego żywotnych interesów i prosi o głosowanie jednomyślne

• mniejszość blokująca - 26 głosów - jeśli państwo się nie zgadza musi zebrać mniejszość blokującą

• kompromis, mechanizm z Joaniny - Brytyjczycy chcieli trochę zmodyfikować mechanizm aby nie było powrotu do jednomyślności, tylko aby przedłużyć negocjacje:

• mniejszość blokująca ustalona na 23 głosy

• Rada szuka wówczas kompromis i przedłuża obrady na „rozsądny okres” w miesiącach, 2-3 miesiące

• wprowadzony w połowie l. 90 tych

• w ciągu 15 lat wykorzystany tylko 1 raz

• Nicea:

• 15 państw (5 dużych) + 10 państw (1 duże - Polska) = 19 małych

• system nicejski oparty jest na założeniu, że trzeba zapobiec uprzywilejowaniu małych państw

• dowartościowanie średnich: Polska i Hiszpania

• duże po 29 głosów

• Polska i Hiszpania - 27 gł.

• Luksemburg - 4 gł.

Obecnie:

• 345 głosów (z Rumunią i Bułgarią)

• większość - 255 gł

• mniejszość blokująca - 91 gł.

System nicejski obowiązuje do 14.11.2014 r. bezwarunkowo

• system uprzywilejowuje Polskę i Hiszpanię choć dają mniej kasy imają mniej ludności =>

• stąd pomysł konstytucji europejskiej, ilość głosów państwa zależy od liczby ludności => pomysł upadł

system nicejski -> system podwójnej większości - aby zapobiec dominacji dużych państw

• 255 głosów przez co najmniej 14 państw i reprezentujących 62% ludności

Traktat lizboński: po 2014 r.

• ma blokować rozrost biurokracji, silna Unia to gwarancja, że nie zwyciężą egoizmy narodowe

• siła głosu zależy od liczby ludności

• 55% członków musi być za reprezentujących łącznie 65% ludności UE

• mniejszość blokująca 35% ludności UE - 489 mln (2011 r. + Chorwacja - ok. 500 mln), przynajmniej 4 państwa

! między 2014 r. a 03.2017 r. obowiązywać będzie „okres przejściowy”:

• każde państwo będzie mogło wystąpić o to aby powrócić do systemu nicejskiego

• syst. Nicejski do 2014, w Polsce budżet - do 2013

istota Joaniny: obniżenie progu 26% ludności, żeby wstrzymać się z podjęciem decyzji

! po 2017 r. mechanizm z Joaniny - spada 55% progów aby utrudnić jaonine, czyli 19% ludności (z 500 mln - 95 mln; Niemcy 83 mln + mały średniak 1 z 27 państw) aby wstrzymać decyzję

Parlament Europejski:

• ewolucja

• 1979 r.: I demokratyczne, bezpośrednie wybory do Zgromadzenia

• ma zapewnić legitymacje demokratyczną

• liczba deputowanych - problem; Nicea - 732 deputowanych

• deputowani wybierani są w poszczególnych państwach przy braku jednolitej ordynacji wyborczej

• państwo respektuje 2 zasady:

1. czynne i bierne prawo, też dla nie obywatela

2. ...

• Polska ma 54 miejsca

• 2007 r. wybory uzupełniające; 785 euro deputowanych bo przystąpiły Rumunia i Bułgaria

• (traktat konstytucyjny - 750 + przewodniczący)

• Polska - 51

• VI/VII 2009 r. wybory eurodeputowanych

• Kadencja - 5 lat; wybory co każdy 4 i 9, 2004, 2009 itp

• 3 siedziby Parlamentu:

1. Strasburg - posiedzenia plenarne

2. Bruksela - komisje

3. Luksemburg - sekretariat

Struktura:

• Przewodniczący - kieruje pracami

• Prezydium: - 14 wiceprzewodniczących

- 5 kwestorów - kontrola wydatków i finansów deputowanych

• Porządek narodowy eurodep. - praktycznie nie odgrywa roli

• Najważniejszy jest porządek polityczny,

• frakcje polityczne:

• dyscyplina w głosowaniu

• nie mogą dublować porządku w państwie

• minimum z 6 państw

• prawica - Europejska Partia Ludowa (PO, chadecja)

• Europejska Partia Socjalistyczna

• Liberalni

• Zieloni

• Unia na rzecz Narodów stworzona przez PiS

• porządek merytoryczny

• komisje w Parlamencie - większość prac, przygotowują projekty, opracowania, czysto resortowe

• oprócz Przewodniczącego i Prezydium

Konferencja Przewodniczących Komisji Parlamentu Europejskiego - z Przewodniczącego Parlamentu i przewodniczących frakcji

Kompetencje Parlamentu:

• kiedyś ciało doradcze

• 2 komitety: ekonomiczno - społeczny i regionalny (z przedstawicieli regionów); po 350 członków; Polska ma po 21 czł.

• w procesie legislacyjnym wymaga się aby projekt został zaakceptowany przez komitet - trzeba zasięgnąć opinii, ale nie trzeba się z nią liczyć

• kompetencje decyzyjne Parlamentu:

• budżet:

• wydatki obligatoryjne - ostatecznie decyduje Rada, jeśli nie może dojść do porozumienia z Parlamentem

• wydatki nie obligatoryjne - ostatnie słowo ma Parlament

• procedury legislacyjne - pierwotnie Parlament stosował procedurę współpracy => jeśli nie dojdą z Radą (wnoszą poprawki) do porozumienia weto Parlamentu może być obalone przez jednomyślność Rady

• procedura współdecydowania - najważniejsza

• weto Parlamentu kończy proces legislacyjny - realna władza Parlamentu

• po Lizbonie w ogóle nie będzie procedury współpracy

• kontrola polityczna:

1. pośrednio:

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, każda osoba fizyczna i prawna może złożyć skargę na niewłaściwe administrowanie (skarga tylko na organy Wspólnoty)

• Komisja ds. petycji - skargi na państwa członkowskie

• Parlament może ustanowić Komisję Śleedczą

Komisja Europejska:

• jest namiastką rządu europejskiego

• kadencja skorelowana z kadencją Parlamentu

• ma strukturę resortową

• ma kompetencje prawodawcze

• zwana strażnikiem traktatu i motorem integracji

• rola inicjująca, proponuje kierunki rozwoju

• białe (harmonogramy działań) i zielone (projekty) księgi

Funkcje:

• posiada inicjatywę prawodawczą

• pełni funkcje wykonawcze

• wydaje przepisy wykonawcze dla Parlamentu na podstawie delegacji w nich zawartych

• procedury komitologiczne - przepisy wykonawcze Komisja może uchwalać po konsultacji z Komitetami

• zarządza politykami wspólnotowymi; np.: polityką handlu

• strażnik traktatu - nadzoruje wykonywanie przepisów

• może kontrolować działanie państw członkowskich jeśli stwierdzi naruszenie -> najpierw droga poufna -> potem pismo oficjalne -> umotywowana opinia i precyzja zarzutu z terminem wykonania -> jeśli państwo nie zmieni postępowania - do Trybunału

• -> jeśli państwo nie wykona wyroku dobrowolnie można nałożyć surową karę pieniężną

• w niektórych dziedzinach może nadzorować działanie podmiotów prywatnych w zakresie ochrony konkurencji

• bada czy nie dochodzi do tajnych porozumień, może nakładać kary na przedsiębiorców (np.: Microsoft - 900 mln euro)

Skład Komisji:

• tylu komisarzy ile państw

• komisarze nie reprezentują państw

• najpierw państwa uzgadniają kandydata na Przewodniczącego -> Parlament go zatwierdza

• Parlament zatwierdza cały skład Komisji

• po zatwierdzeniu składu komisarze nie otrzymują instrukcji od państwa, państwo nie może odwołać komisarza

• Przewodniczący też nie może odwołać komisarza, jedynie Trybunał może go odwołać

• komisarz nie może podjąć płatnej pracy, chyba że otrzyma zgodę przewodniczącego

Zadania Komisji:

• komisarze na wezwanie Parlamentu muszą stawić się celem odpowiedzi na pytanie

• Komisja składa roczne sprawozdanie:

1. z działalności

2. z wykonywania budżetu

3. z bilansu

• Parlament może uchwalić wotum nieufności wobec całej Komisji

Struktura Komisji:

• resortu zwane - dyrekcje generalne; np.: ds. ochrony środowiska, ds. ochrony konkurencji - ich ilość zależy od potrzeb

• Dyrektor Generalny kieruje bieżącymi sprawami, jest niezależny - nie może pochodzić z tego samego kraju co komisarz

• Służby: służba prawna - najważniejsza; służba tłumaczeń;

Eurostat - urząd statystyczny

Urząd ds. publikacji - publikuje przepisy i przetargi publiczne

Trybunał Obrachunkowy:

• nie jest sądem, nie wydaje wyroków

• przeprowadza kontrole i sprawozdania z budżetu i bilansu

• roczne sprawozdanie z poświadczeniem o legalności rachunków i legalności ich podstaw

• prawo do kontroli wszystkich rachunków i wydatków

• obejmuje wszystkich dysponentów i beneficjantów

• po 1 doświadczonym członku z 1 państwa

Bank Centralny:

• jeśli państwo przyjmie walutę krajowy Bank Centralny traci moc

• Europejski Bank Centralny z Europejskiego i Krajowych Banków Centralnych

• Europejski BC:

• przejmuje funkcje nadzoru bankowego

• zadania:

• stopy procentowe

• emisja waluty

• skład: Prezes, Wiceprezes, 8 członków

• z Rady Prezesów - członkowie zarządu i prezesi Banków Krajowych

• od 1.1.2009 r. - słowacki prezes - bo przystępują do euro

Zagadnienia Wspólnotowego prawa systemowego:

• wywodzi się z prawa międzynarodowego publicznego; posiada statut, uchwały organów organizacji

• ewoluowało i posiada cechy:

1. zasada bezpośredniego obowiązywania:

• wszystkie normy prawa UE są źródłami i obowiązują w każdym kraju UE

• wszyscy są podmiotami, też osoby fizyczne

(w pr.międzynar.publ. - tylko państwa są podmiotami)

2. autonomia:

• nie jest to niezależność

• prawo wspólnotowe jest źródłem, obok ustaw

• niemożność dowolnej interpretacji norm wspólnotowych i dowolnego ich stosowania - określa je orzecznictwo Trybunału

• sposób interpretacji różni się od norm krajowych

• w Polsce obowiązuje wykładni językowa

• w systemie wspólnotowym - wykładnia celowościowa; możliwość stosowania przepisów poza ich literalnym brzmieniem; wykładnia rozszerzająca

3. jednolitość:

• zasada, zgodnie z którą, we wszystkich państwach członkowskich normy muszą być interpretowane i stosowane w ten sam sposób i wywoływać takie same skutki prawne

• twórcza rola orzecznictwa Trybunału

• wspólnotowe znaczenie terminów wspólnotowych - tzn. terminy np.: „umowa”, „pracownik” mają swoje własne znaczenia w systemie wspólnotowym, mogą mieć inne w krajach czł.

4. rola orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości:

• orzeczenia są wiążące dla organów wszystkich państw członkowskich, jeżeli stosują one te same normy

• charakter quasi - proceduralny

• np.: sprawa akcyzy na samochody, Trybunał w Luksemburgu stwierdził, że jest niezgoda stąd ustawodawca został zmuszony do stworzenia przepisów regulujących zwroty

5. znaczenie prawa niepisanego:

• wiążącą podstawą rozstrzygnięcia jest prawo pisane (pozytywne) oraz ogólne zasady prawa wspólnotowego, których integralną częścią są prawa podstawowe obywateli UE

• większość z tych zasad nie są pisane, a znajdują zastosowanie

Źródła prawa pisanego:

• prawo pochodne i prawo pierwotne

1. prawo pierwotne:

• to traktaty założycielskie, mające charakter konstytucyjny, stąd porządek hierarchiczny => normy wyższego i niższego rzędu

• traktaty założycielskie wielokrotnie zmieniane - traktaty rewizyjne (kady oprócz. ...)

• tworzą je same państwa w drodze negocjacji charakterystycznych dla umów międzynarodowych, a każda zmiana wymaga zgody państw członkowskich zgodnie z prawem wewnętrznym

• do prawa pierwotnego zalicza się również:

• traktaty akcesyjne:

• o przyjęciu nowych członków,

• zmieniają zasady Unii, skład parlamentu i in.

• oparte na jednolitym modelu bez względu na ilość państw mających przystąpić, tzn. 1 traktat ale dla wszystkich przystępujących

• musi być elastyczny, aby zawierać postanowienia ogólne, kilka artykułów, kto, kiedy, bez precyzowania warunków przystąpienia

• „akt dodatkowy” do traktatów akcesyjnych:

• akt o warunkach przystąpienia

• wprowadza zmiany w warunkach instytucjonalnych i zmiany finansowe oraz zmiany do prawa pierwotnego

• zawiera postanowienia tymczasowe na pierwsze lata członkostwa nowych państw, głównie finansowe

Okresy przejściowe:

• odraczają na pewien okres pewne prawa i obowiązki członkowskie między starymi a nowymi członkami, bo państwo przystępujące nie jest w stanie spełnić wszystkich obowiązków członkowskich

np. w Polsce zakłady mleczne i mięsne; prawo ochrony środowiska - odroczone koszty dla Polski na 16 lat

• służą uśmierzaniu obaw; kwestia otwarcia rynku pracy dla Polaków, np.: Niemcy odroczyli; kwestia zakupu nieruchomości przez cudzoziemców

2. prawo pochodne - wtórne:

• pod prawem pierwotnym

• tworzone przez instytucje wspólnotowe w oparciu o procedury

• musi być zgodne z prawem pierwotnym, jeżeli nie jest zostanie podważone przez Trybunał w Luksemburgu

• dodatkowym źródłem prawa wspólnotowego są umowy międzynarodowe wspólnoty, które zawiera Rada, uznawane są za część prawa Wspólnotowego; mieszczą się między prawem pochodnym a pierwotnym - doczytać z podr.

• art. 249 Traktatu wymienia jako akty pochodne:

• rozporządzenia

• dyrektywy

• decyzje

• zalecenia

• opinie

• miejsce publikacji - organ promulgujący - Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej - wydawany codziennie we wszystkich językach

• system wspólnotowy jest wielojęzyczny:

1. języki autentyczne - języki, w których stworzone jest prawo pierwotne - 23 języki

2. j. urzędowe - np.: Irlandia stara się aby irlandzki stał się jak angielski; Malta nie ma własnego urzędowego

3. j. roboczy - gł. francuski i angielski

• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej wydawany jest w 3 seriach

• seria L - od legislacja, główne źródła prawa wtórnego

• seria C - od komunikacja, niewiążące komunikaty

• seria S - os suplement, ogłoszenia o zamówieniach publicznych

• Wspólnota na elektroniczną bazę danych, portal eur-lex są wszystkie przepisy prawne Wspólnoty

• Prawo pochodne:

1. opinie: wydawane na cudzy wniosek, Komitet Regionów o Komitet Ekonomiczno - Społeczny wydaje opinie

2. zalecenia: wydawana przez orany, np.: Parlament czy Komisja

Komisja wydaje zalecenia do konkretnych przepisów wiążących, interpretacja, podsumowuje orzecznictwo, tzw. miękkie prawo, soft low

3. decyzje:

• akty wiążące

• nie maja charakteru abstrakcyjnego

• są aktami indywidualnymi, maja konkretnego adresata (bezpośrednie obowiązywanie)

• wydają je Rada (adresat - państwo członkowskie) i Komisja (adresat - konkretny podmiot prawny; może nakładać kary na przedsiębiorstwa i zakazywać praktyk)

4. rozporządzenia:

• art. 249 - akty bezpośredniego obowiązywania

• zwane wspólnotowymi ustawami

• uchwalane przez Parlament z Radą

• wykonanie - Komisja Europejska

• nie są aktami podustawowymi, są nadustawowe

• uchwalane i publikowane -> vacatkio legis 20 dni po publikacji w DzU

• działają jak ustawa krajowa

• trzy cechy:

1. zasięg ogólny - abstrakcyjny i generalny charakter, wiążące dla wszystkich

2. wiążą w całości (w odróżnieniu od dyrektyw, które nie wiążą w całości)

3. stosują się bezpośrednio dla wszystkich

• podstawa do rozstrzygania orzekania

• zwane aktami unifikacji - ujednolicania prawa

• bardzo rzadko stosowane, ze względu na dostosowanie do wszystkich

5. dyrektywy:

• najczęściej stosowane

• wdrażane do krajowego porządku unijnego np.: ½ kp

• nie mają zasięgu ogólnego, nie wywołują skutków bezpośrednich, nie można się na nie powoływać w stosunkach prywatno prawnych

• nie wiążą obywateli tylko państwo

• wiążą co do rezultatu

• dyrektywa -> państwo - ustawa (prawo, które zapewni wdrożenie) -> rezultat

• wiążą terminem i celem

• państwo ma swobodę wyboru form i środków, państwo wie jak będą brzmieć przepisy i jaki organ będzie za nie odpowiadał

• transpozycja przepisów dyrektyw do prawa krajowego - państwo członkowskie ma poinformować Komisję Europejską o treści przepisów oraz musi oznaczyć przepisy uwzględniające dyrektywę, że w tym celu zostały uchwalone;

w Polsce wg tekstu: „Niniejsza ustawa dokonuje wdrożenia następujących dyrektyw”

• realizacja rezultatu - z tego rozlicza się państwo, proces ten nazywa się implementacją - charakter permanentny - jak długo dyrektywa obowiązuje tak długo trwa implementacja

• państwo ma na implementacje zwykle 1 - 3 lat na wdrożenie

• jeśli państwo nie podejmie działań, tzn. brak implementacji

albo

• często uchwala się pod koniec terminu byle jakie przepisy

• wadliwa implementacja => obywatel ma prawo odwołać się do dyrektywy, mimo, że państwo jej nie wdrożyło

Zasady stosowania prawa wspólnotowego:

1. zasada pierwszeństwa:

• zasada kolizyjna, sprzeczność w normach =>

• absolutne pierwszeństwo prawa wspólnotowego

• 2 postacie:

1. pierwszeństwo w stanowieniu prawa:

• już na etapie projektów prawa krajowego należy zbadać czy są zgodne z prawem wspólnotowym

• organy tworzące prawo muszą na bieżąco monitorować czy prawo krajowe jest zgodne ze wspólnotowym

• jeżeli w skutek zaniedbań lub świadomie okaże się, że prawa są sprzeczne i ktoś poniesie szkodę państwo - odszkodowanie, delikt legislacyjny

1. pierwszeństwo w aspekcie stosowania prawa:

• praktyka w postępowaniu sądowym i administracyjnym

• jeżeli organ sądowy lub administracyjny stwierdzi, że ma do czynienia z przepisami niezgodnymi => zasada autonomicznej niezgodności ?

• obowiązek pominięcia prawa krajowego

2. zasada skutku bezpośredniego:

• wynika z orzecznictwa Trybunału

• Traktat przypisuje jedynie rozporządzeniom bezpośrednie stosowanie

• Skuteczność bezpośrednia:

• jest prawem jednostki powołania się wprost na normy wspólnotowe i wywodzenia praw i obowiązków korzystnych dla siebie

• przeciwko państwu , np.: w sporze z policją, urzędem skarbowym

• relacje prywatno - prawne do formułowania roszczenia na podstawie skutku bezpośredniego

• gwarancja ochrony praw jednostki niezależnie od prawa krajowego

• 2 rodzaje skutków:

1. wertykalny:

• pionowy, nawiązuje do natury stosunków publiczno - prawnych (administracja, podatki)

• prawo w sporach z państwem

• zastosowanie głównie w prawie administracyjnym i podatkowym

• w obszarach gdzie państwo nakazuje i zakazuje

• nadrzędność stron

2. horyzontalny:

• stosunki prywatnoprawne, równorzędność stron

• 3 obszary kiedy prawa wspólnotowe ingeruje w stosunki prywatno prawne:

I prawo pracy

II prawo konsumenckie

III relacje między konkurentami

• w przypadku dyrektyw skutek bezpośredni jest ograniczony - wiążą tylko państwo

• obowiązek odpowiedzialności odszkodowawczej państwa

• jeżeli dyrektywa nie wywołuje skutku bezpośredniego, a więc o obowiązkach pracodawcy, konkurenta, sprzedawcy rozstrzygać można na podstawie prawa krajowego - obowiązuje zasada pro wspólnotowej interpretacji prawa krajowego

Trybunał Sprawiedliwości:

• 3 główne kompetencje + podr.

1. kontrola państw - skarga do Komisji

2. kontrola aktów prawa wspólnotowego wtórnego, w art. 230 - 232 Traktatu;

• Trybunał może oceniać zgodność tych aktów z prawem pierwotnym oraz jest władny do stwierdzenia nieważności

3. orzeczenia wstępne zwane prejudycjalnymi

• zapadają w skutek pytań sądów krajowych

• Trybunał z siedzibą w Luksemburgu nie jest władny do rozpoznawania spraw między państwami a obywatelami

• Sądy krajowe mają rozpatrywać spory między obywatelami a państwami tych obywateli

• Jeżeli sąd krajowy nabierze wątpliwości co do wykładni norm wspólnotowych albo obowiązywania może wystąpić z pytaniem prawnym do TS - prejudycjalne

• W praktyce interpretacja może być tak jednoznaczna, że nie ulega wątpliwości, że prawo krajowe jest niezgodne ze wspólnotowym

Prawo materialne na egz:

• swobody rynku:

1. przepływ osób za szczególnym uwzględnieniem pracownika

2. przepływ przedsiębiorczości i świadczenia usług

3. przepływ towaru

• czego dotyczy swoboda, czego pozbawia państwo, co wolno zainteresowanym, jakie są ograniczenia swobody

1. swoboda przepływu osób:

• ogólne prawo obywatela do przemieszczania, do 3 miesięcy bez legalizacji, później formalności administracyjne

• może wymagać spełnienia dodatkowych warunków i ubezpieczenia i środków finansowych

• przesłanki ograniczające - zdrowie publiczne

2. przepływ pracy:

• dotyczy dostępu do rynku pracy oraz gwarancji i równouprawnienia oraz praw związanych ze statusem pracownika, tj. korzyści socjalnych, ulg podatkowych i prawa do doskonalenia zawodowego

• ograniczenia - charakter stały (wyłączenie prawa dostępu do zatrudnienia w administracji publicznej) względnie czasowy (okresy przejściowe)

3. swoboda przedsiębiorczości:

• prawo do prowadzenia działalności gospodarczej o charakterze stałym

• postać pierwotna - otwarcie nowego przedsiębiorcy

• postać wtórna - kontynuacja działalności w formie oddziału, agencji, filii

4. przepływ usług:

• o charakterze przejściowym

• realizacja zlecenia, tymczasowość

• zasada państwa pochodzenia

• prawo do wykonywania usługi w regule obowiązywania kraju pochodzenia, przejście uznania kwalifikacji zawodowych, licencji, uprawnień, bez potrzeby formalizacji

• ograniczenia - bezpieczeństwo i zdrowie publiczne

• jeżeli państwo powierza przedsiębiorcy pewne swoje funkcje władcze (np.: komornik w Polsce jest przedsiębiorcą, ale wykonuje władzę publiczną) władza nie obejmuje sfery publicznej

5. swoboda przepływu towaru:

• 3 reguły, zakazy:

1. zakaz stosowania cel i opłat

2. zakaz dyskryminacji podatkowej

3. zakaz ilościowej i środki o skutkach równoważnych

• ograniczenia swobodnego przepływu towaru

• 2 rodzaje ograniczeń:

1. art. 30 Traktatu np.: ochrona moralności publicznej

2. wymogi / względy konieczne - dodatkowe przesłanki ochrony, państwo może odmówić

21

---