1. Czym jest kwalitologia i jakie są jej najistotniejsze zadania?

Kwalitologia - interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, zajmująca się wszelkimi zagadnieniami dotyczącymi jakości. Jako dziedzina wiedzy kwalitologia:

• zmierza do poznania prawdy o rzeczywistości w zakresie różnych zagadnień związanych z jakością,

• ustala zasady optymalnych działań w zakresie podnoszenia jakości, niezbędnych do zaspokajania potrzeb społeczeństwa.

Do najistotniejszych zadań kwalitologii należy:

• systematyzowanie wszelkich praw związanych z jakością;

• badanie współzależności między różnymi czynnikami wpływającymi na jakość;

• opracowanie jednolitego systemu kryteriów do wyznaczania jakości dla różnych wyrobów, obiektów i procesów;

• kompleksowe badania w zakresie jakości życia społeczeństwa.

2. SCHARATERYZUJ CZYM SĄ BADANIA NISZCZĄCE I NIENISZCZĄCE.

• badania niszczące- wiążą się ze zniszczeniem lub poważnym uszkodzeniem badanego materiału lub wyrobu, np. z uszkodzeniem powstałym przez wycięcie próbki;

Typowe badania niszczące to badania chemiczne, wytrzymałościowe, eksploatacyjno-użytkowe itp.

• badania nieniszczące- umożliwiają ustalenie właściwości obiektu bez jego ewidentnego zniszczenia lub poważnego uszkodzenia. Stosowane są często w defektoskopii do wykrywania wad, pęknięć, rys, itp.;

W badaniach tych stosuje się metody elektryczne, akustyczne, magnetyczne i inne do ustalenia np. wilgotności materiałów, cech wytrzymałościowych, ukrytych wad, grubości powłok niemagnetycznych na podłożu magnetycznym itp.

Do badań nieniszczących zalicza się też większość badań dokonywanych za pomocą zmysłów: wzroku, węchu, słuchu i dotyku.

Zaletą badań nieniszczących jest możliwość badania nie próbek, lecz konkretnych wyrobów, bez naruszania ich budowy oraz bardzo szybkie uzyskiwanie wyników.

3. Czym jest i jak działa areometr? Prawo Archimedesa.

Areometr- urządzenie służące do mierzenia gęstości cieczy i gazów, w których wykorzystuje siły wyporu z jaką ciecz lub gaz działa na zanurzone w niej ciało stałe.

Gęstość na jakiej zanurza się dolna część areometru wynika z różnicy między ciężarem areometru a ciężarem wypartej przez areometr cieczy. Znając masę i objętość areometru, na podstawie głębokości na jaką się zanurzył i w oparciu o prawo Archimedesa można w przybliżeniu obliczyć gęstość analizowanej cieczy.

Prawo Archimedesa:

Wersja współczesna: Na ciało zanurzone w płynie (cieczy, gazie lub plazmie) działa pionowa, skierowana ku górze siła wyporu. Wartość siły jest równa ciężarowi wypartego płynu. Siła ta jest wypadkową wszystkich sił parcia płynu na ciało.

Stara wersja prawa: Ciało zanurzone w cieczy lub gazie traci pozornie na ciężarze tyle, ile waży ciecz lub gaz wyparty przez to ciało.

4. Kiedy i w jaki sposób stosujemy Metodę Kleczyńskiego?

Metodę Kleczyńskiego stosuje się przy badaniu towarów nierozpuszczalnych w wodzie o temp. topnienia poniżej 100°C, takich jak: parafina, wosk, cerezyna itp.

Cienki pręt szklany zgina się w płomieniu pod kątem ostrym w kształcie litery V. W miejscu zgięcia przyczepia się próbkę badanego materiału wielkości grochu. Tak przygotowany pręt z materiałem zawiesza się na zlewce napełnionej wodą i umocowuje termometr w ten sposób, aby jego zbiorniczek rtęciowy znajdował się w zgięciu pręta, tuż obok przyczepionego materiału.

Następnie wodę powoli się ogrzewa. W momencie, gdy substancja topiąc się oderwie się od pręta i wypłynie na powierzchnię wody, odczytuje się na termometrze temperaturę. Jest to temperatura topnienia badanego materiału.

5. Na czym polegają METODY KALORYMETRYCZNE i jakie metody do nich należą?

Metody kolorymetryczne polegają na oznaczaniu zawartości danej substancji na podstawie zabarwienia jej roztworów i porównywania ich barwy z roztworami wzorcowymi tej samej substancji o znanych stężeniach.

Natężenie barwy roztworu jest ściśle związane ze stężeniem zawartej w nim substancji barwnej. Jeżeli oznaczany składnik nie ma własnego zabarwienia, to wywołuje się je za pomocą odpowiednich reakcji.

Metody kolorymetryczne należą do najszybszych, łatwych i stosunkowo dokładnych metod, dlatego też są chętnie stosowane w różnych oznaczeniach. Należą do nich m.in.:

• metoda skali - pomiar intensywności zabarwienia,

• metoda rozcieńczania -stosuje się do porównania roztworów zbliżonych pod względem zabarwienia,

• metoda miareczkowania kolorymetrycznego - pomiar intensywności zabarwienia,

• kolorymetr fotoelektryczny KF5. Jest przyrządem służącym do oznaczania stężeń substancji barwnych przez porównanie z wzorcami o znanych stężeniach.

6. Podaj główne zadania kontroli i oceny jakości towarów. Opisz jak dzieli się kontrola jakości towarów. Wymień i opisz sposoby oceny i kontroli jakości towarów.

Główne zadania kontroli i oceny jakości towarów.

• wykrywanie przyczyn powstawania wadliwych produktów,

• znajdowanie środków zaradczych,

• badania porównawcze i rozwojowe wyrobów,

• czuwanie nad techniką pomiarową i kwalifikacjami pracowników,

• kontrola prawidłowości technologii,

• kontrola środków produkcji,

• sprawdzanie surowców, materiałów, półfabrykatów,

• kwalifikowanie wyrobów do odpowiednich klas jakości,

• kontrola konserwacji opakowań i przechowywania.

Kontrola jakości towarów:

• Kontrola czynna - działalność kładąca nacisk na profilaktykę czyli na zapobieganie występowaniu niezgodności i wad,

• Kontrola bierna - wyeliminowanie wyrobów wadliwych,

• Kontrola techniczna - kontrola jakości u producenta, podlegają: surowce, materiały, półfabrykaty, wyroby gotowe.

Sposoby oceny i kontroli jakości towarów:

Kontrola stuprocentowa - daje największe gwarancje utrzymania odpowiedniej jakości towarów, gdyż obejmuje całą partię towaru. Jeżeli przy tej kontroli sprawdzane są wszystkie cechy charakterystyczne definiujące jakość towaru wówczas nosi ona nazwę kontroli pełnej, natomiast jeżeli sprawdzenie obejmuje tylko cechy wybrane wówczas kontrola nosi nazwę kontroli niepełnej.

Kontrola wyrywkowa - powinna być przeprowadzana, gdy:

• nie ma technicznego ani ekonomicznego uzasadnienia stosowania kontroli stuprocentowej,

• w wyniku sprawdzenia jakości towaru następuje jego zniszczenie lub taka zmiana jego właściwości, że staje się on nieprzydatny do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.

7. Opisz metodę uśrednionych znamion jakości.

Metoda uśrednionych znamion jakości (UZJ) jest stosowana do obliczania poziomu wieloaspektowej jakości dowolnych obiektów lub procesów w najbardziej różnorodnych zastosowaniach dotyczących sfer: przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej.

Istota metody polega na obliczaniu uśrednionego wskaźnika jakości z wartości wyróżników znamionowych. Wyróżniki te oblicza się jako średnie z wyróżników kryterialnych, odtwarzających stany kryteriów jakości zakwalifikowanych do poszczególnych grup znamionowych.

Grupy znamionowe wynikają z najważniejszych aspektów rozpatrywania jakości, a mianowicie: przydatności, poprawności, użyteczności, doznaniowości i opłacalności.

W metodzie UZJ można stosować stopniowanie ważności kryteriów i znamion jakości oraz regulację oddziaływania kryteriów i znamion na jakość wynikową za pomocą wykładników potęgowych.

8. Opisz metodę grupowej selekcji stanów.

Istota metody sprowadza się do:

• zakwalifikowania i rozdzielenia na 5 grup stwierdzonych stanów kryteriów jakości (ujętych w zaprojektowanym uprzednio kryterialnym wzorcu jakości) do poszczególnych grup selekcyjnych, zależnie od stwierdzonych wartości lub ocen przyznanych poszczególnym kryteriom jakości podczas rozpatrywania ich stanów,

• obliczenia udziałów procentowych poszczególnych grup selekcyjnych,

• wyznaczenia zbiorczego stanu spełnialności wymagań (stopień spełnienia podstawowych wymagań - stan wzorcowy). Grupy spełnialności wymagań:

U (100-90%) - najlepsza spełnialność - stany bardzo korzystne,

W (90-70%) - dobra - stany korzystne,

X (70-50%) - pośrednia,

Y (50-30%) - niedobra - stany niekorzystne,

Z (30-0%) - najgorsza - stany bardzo niekorzystne.

9. Opisz METODĘ ORGANOLEPTYCZNĄ w badaniach jakości towarów.

Metoda organoleptyczna - polega na ocenie cech wyrobu na podstawie wrażeń odbieralnych za pomocą zmysłów (smaku, węchu, wzroku, dotyku, słuchu).

Metody organoleptyczne odgrywają decydującą rolę, zwłaszcza przy ocenie cech niemierzalnych, czyli takich, których nie da się wyrazić za pomocą liczby i jednostki miary.

Ocena organoleptyczna jest niezastąpiona w ustaleniu jakości wielu towarów - zarówno spożywczych, jak i przemysłowych (smak lodów, zapach perfum).

Jest ona szybka, tania (małe zużycie materiałów, nie wymaga wyposażenia aparaturowego) i prosta do wykonania.

Przy badaniu organoleptycznym obiektywność i powtarzalność wymiarów może zostać podparta m.in.:

• wzorcami porównawczymi (np. wzorzec dźwięku, barwy, konsystencji),

• prostą aparaturą pomocniczą (np. lupa, palnik gazowy, prześwietlacz),

• prostymi odczynnikami chemicznymi wywołującymi reakcje barwne (np. jodyna-wykrywanie skrobi, lakmus-znaczenie odczynu płynu, alizarol- oznaczenie stopnia zakwaszenia mleka itp.).

W ramach metod organoleptycznych wyróżniamy dwa sposoby dokonywania oceny:

• ocenę organoleptyczną- to najogólniej pojęta ocena jakości towarów dokonywana za pomocą zmysłów;

• analiza sensoryczna - jest to ocena jakości z zastosowaniem metod i warunków zapewniających dokładność i powtarzalność wyników, dokonana przez zespół (co najmniej dwóch osób) osób o uprzednio sprawdzonej i odpowiednio dużej wrażliwości sensorycznej.

10. Na czym polega METODA DOŚWIADCZALNEGO UŻYTKOWANIA wyrobów?

Metody doświadczalnego użytkowania wyrobów - badania te przeprowadza się w warunkach naturalnego lub symulowanego użytkowania.

Badania techniczno-użytkowe prowadzi się w laboratoriach w pozorowanych warunkach użytkowania.

Badania praktyczno-użytkowe - podczas rzeczywistej eksploatacji. W niektórych sytuacjach badania takie są niezbędne i nie dadzą się zastąpić żadnymi innymi np. testowanie sprzętu sportowego.

Badaniom tym powinny być poddawane w szczególności:

• wyroby wyprodukowane z nowych surowców ich komponentów lub materiałów zastępczych,

• wyroby wyprodukowane nowymi technikami,

• wyroby, do których produkcji zastosowano nowe technologie,

• wyroby o nowych konstrukcjach,

• wyroby doświadczalne, będące przedmiotem prac naukowo-badawczych pod kątem, zapewnienia poprawy ich wartości i przydatności użytkowej.

Wyniki badań użytkowych wraz z wynikami badań laboratoryjnych powinny stanowić:

• dla jednostek prowadzących badania - podstawę do ostatecznej oceny stopnia przydatności użytkowej badanego wyrobu;

• dla organizacji gospodarczych - podstawę wydawania potwierdzenia przez przedstawienie obiektywnego dowodu, że zostały spełnione wymagania dotyczące konkretnie zamierzonego zastosowania i użycia (wymagania użytkowe i funkcjonalne). Walidację przeprowadza się w warunkach rzeczywistych lub symulowanych.

11. Czym jest włókno? Co to są włókna naturalne i włókna chemiczne i jaki jest ich podział?

WŁÓKNO - podstawowa jednostka struktury wielu materiałów, która charakteryzuje się znaczną długością i niewielkim przekrojem. Zwykle przyjmuje się, że włóknem jest struktura, której długość jest minimum 100 razy większa od jej przekroju.

Włókna NATURALNE - to włókna, które występują w przyrodzie w stanie gotowym.

Włókna CHEMICZNE - to takie, których ostateczny kształt nadany został w procesach chemicznych obróbki polimerów naturalnych i syntetycznych.

12. Opisać metodę oznaczalności liczby skrętu nitek metodą pośrednią.

13. Opisać metodę wytrzymałości na rozerwanie płaskich wyrobów włókienniczych.

14. Opisać METODĘ ODPORNOŚCI TWORZYWA SKÓROPODOBNEGO na uszkodzenia przy wielokrotnym zginaniu.

Przy poddawaniu skóry wielokrotnie powtarzanym odkształceniom występuje zjawisko zmęczenia materiału, które prowadzi do osłabienia struktury włóknistej i ostatecznie do jej zniszczenia. Szczególnie ważne jest, aby lico skóry wytrzymało wielokrotnie powtarzające się naprężenia. Dlatego wyroby ze skóry poddaje się badaniu na odporność lica na wielokrotne zginanie w temp. pokojowej i temp. - 15 stopni C.

Badanie to dostarcza informacji o odporności wyrobów na rozwój pęknięć oraz ogólne pogorszenie właściwości mechanicznych materiału w wyniku dużej liczby zgięć.

• oceniając odporność na pękanie bierze się pod uwagę wszystkie istotne czynniki, takie jak: zmarszczenia, pęknięcia, złuszczenia i odbarwienia.

Do badania odporności na zginanie tworzywa skóropodobnego stosuje się fleksometr Bally'ego, za pomocą którego określa się liczbę zgięć, po której na powierzchni skóry pojawiają się pierwsze pęknięcia lica. Dobra jakościowo skóra powinna wytrzymać ok. 500 tys. zgięć.

• próbki porównuje się organoleptycznie z materiałem nie zginanym zgodnie z następującą czterostopniową skalą: 0 - żadne, 1 - nieznaczne, 2 - umiarkowane, 3 - znaczne.

Zasada działania fleksometru polega na wytwarzaniu wielokrotnie powtarzających się naprężeń, które odpowiadają naprężeniom w gotowych wyrobach. Na materiał działa moment gnący, pochodzący od pary sił działających w płaszczyźnie przekroju materiału.

Maksymalne naprężenie wynosi:

Σmax - maksymalne naprężenie normalne

M_g - moment gnący (zginający)

W_g - współczynnik wytrzymałości przekroju na zginanie, którego wartość zależy od rozmiaru i kształtu przekroju elementu.

Skórę uznaje się za niełamliwą, jeżeli przy zginaniu o 180° nie występują na licu pęknięcia widoczne gołym okiem.

Im większe jest sklejenie włókien w skórze i im wyższa zawartość składników wymywanych, tym mniejsze naprężenie powoduje pękanie lica przy zginaniu. Dlatego też wytrzymałość skóry na zginanie rośnie wraz ze wzrostem zawartości wody i tłuszczu w skórze.

15. Opisać metodę badania ciepłochronności (izolacyjności) tworzyw skóropodobnych.

Ciepłochronność (izolacyjność cieplna) jest podstawową właściwością materiałów stosowanych w wyrobach przeznaczonych do zapewnienia komfortu cieplnego. Ciepłochronność należy określać wartością oporu cieplnego:

λ - współczynnik przewodzenia ciepła

s - grubość danego materiału, m

Badanie przeprowadza się w warunkach nieustalonej wymiany ciepła i mierzenie wyznaczonych wielkości na podstawie urządzenia pomiarowego do wyznaczania oporu cieplnego.

1. Próbkę materiału umieszcza się miedzy źródłem ciepła o stałej temperaturze a odbiornikiem ciepła o temp. pokojowej. Strumień ciepła płynący przez próbkę ogrzewa odbiornik, różnica temp. pomiędzy nim a źródłem ciepła maleje.

2. Zmianę różnicy temp. w czasie rejestruje się, włączając między źródło ciepła i odbiornik termoparę połączoną z miernikiem.

3. Logarytm wskazań miernika jest proporcjonalny do zarejestrowaneróżnicy temperatury, po uwzględnieniu w obliczeniach start cieplnych urządzeń pomiarowych.

4. - Obliczenie wartości oporu cieplnego sprowadza się do wyznaczenia współczynników nieliniowego równania regresji, a następnie współ. kierunkowego otrzymanej prostej.

Im kąt nachylenia prostej jest większy (szybka zmiana różnicy temperatury w czasie pomiaru), tym właściwości ciepłochronne materiału są mniejsze.

• materiały zimne R < 0,025 m2K/W,

• materiały ciepłe 0,25 < R < 0,040 m2K/W,

• materiały bardzo ciepłe R > 0,040 m2K/W,

16. Opisz METODĘ CHEMICZNEGO ROZPUSZCZANIA WŁÓKIEN.

Metodę chemicznego rozpuszczania włókien stosuje się w wypadku, gdy wcześniejsze badania nie dały rozstrzygających rezultatów.

Badania wykonuje się na gorąco w probówce, przez podgrzewanie w płomieniu palnika próbki włókien zanurzonej uprzednio w niewielkiej ilości określonego wg norm rozpuszczalnika charakterystycznego tylko dla danego rodzaju włókna chemicznego.

Rezultatem próby rozpuszczania jest całkowite rozpuszczenie włókien, ich plastyfikacja. W wypadku braku efektu rozpuszczenia włókien po upływie czasu oddziaływania powyżej 10 minut należy przyjąć, że dany odczynnik chemiczny nie rozpuszcza włókien. Oznacza to, że próba dała wynik negatywny.

17. Wymień etapy rozpoznawania rodzajów włókien w wyrobie włókienniczym. Przedstaw jak wykonuje się PRÓBĘ SPALANIA.

Etapy rozpoznawania rodzajów włókien w wyrobie włókienniczym:

• Określenie rodzaju wyrobu włókienniczego,

• Pobranie reprezentowanej próby włókien do badań identyfikacyjnych i jej odpowiednie przygotowanie wg norm,

• Wykonanie próby palenia,

• Przeprowadzenie badań mikroskopowych,

• Przeprowadzenie badań w zakresie rozpuszczalności włókien w wybranych rozpuszczalnikach,

• Określenie składu surowcowego badanego wyrobu włókienniczego.

Próba spalania:

• Przygotowaną próbkę (5-10 nitek wzajemnie skręconych) ujmuje się w szczypce i zbliża do płomienia,

• Obserwuje się, czy włókna palą się szybko czy wolno, czy podtrzymują palenie po wyjęciu z płomienia, smażą się czy topią,

• Bada się zapach powstały w procesie spalania,

• Bada się (po ostygnięciu) rodzaj pozostałości i popiołu.

18. Co to jest JAKOŚĆ i podaj CECHY JAKOŚCIOWE towarów.

Jakość - wg normy ISO 8402 to ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi, które decydują o ich przydatności użytkowej i społecznej w konkretnych warunkach jego eksploatacji, zgodnie z przeznaczeniem.

• Cechy techniczne- określają techniczne parametry konstrukcji i technologii wyrobu m.in. wymiary geometryczne, właściwości fizykochemiczne, techniczne parametry działania (wydajność, moc, sprawność) itd.;

• Cechy użytkowe - charakteryzują funkcjonalność, bezpieczeństwo użytkowania oraz niezawodność danego wyrobu;

• Cechy estetyczne - charakteryzują wygląd zewnętrzny oraz staranność wykończenia wyrobów z uwzględnieniem wymogów i tendencji wzornictwa przemysłowego;

• Cechy ekonomiczne - do nich zalicza się koszt nabycia, koszt zainstalowania, koszt amortyzacji, eksploatacji, przechowywania, konserwacji, napraw itp.;

• Cechy ergonomiczne - określają stopień dopasowania wyrobów do anatomicznych, fizjologicznych i psychicznych cech jego użytkowników;

• Cechy ekologiczne - określają wzajemne relacje produktu z środowiskiem naturalnym.

---