WYKŁAD 1 09.03.2003

Bankowość jako specyficzna instytucja finansowa zaufania publicznego.

OPERACJE BANKOWE.

1. Pasywne / bierne / polegają na pozyskaniu środków przez bank:

1. ROR - rachunek oszczędnościowo - rozliczeniowy

2. RB - rachunek bieżący

3. LT - lokaty terminowe

1. Czynne / aktywne / działalność kredytowa

1. Kredyty

2. OP.K - operacje kapitałowe / skup obligacji, akcji, bony skarbowe /

1. Pośredniczące / w imieniu i na rzecz klienta - opłacanie rachunku /

Transformacja ilościowa i czasowa występuje pomiędzy pozyskaniem a sprzedawaniem pieniądza przez bank.

Bank w swoich działaniach dąży do racjonalizacji zysków.

RACJONALIZACJA ZYSKU = MAKSYMALIZACJA ZYSKÓW x AKCEPTOWANY POZIOM RYZYKA

Nie każdemu wolno podejmować poziomu ryzyka.

2 organy zatwierdzające w banku komercyjnym

-zarząd

- rada nadzorcza

Strategie bankowe określające poziom ryzyka :

1. Skuteczne zaniechanie mniej zamożnego klienta

2. Zrównoważonego ryzyka - podejmuje decyzję zarząd i rada nadzorcza

3. Ofensywna

Wyliczenie rzeczywistego kosztu pozyskania pasywów:

OPROCENTOWANY RACHUNEK - PROCENT INF

100 + INF

Rada Polityki Pieniężnej

78,3% - banki zagraniczne

MON - marża odsetkowa netto

ŚKPP - średni koszt pozyskiwania pasywa

FW 8/10% 1,3%

ROR 25 - 40% 1,5%

RB 20 - 30% 1,5% średnia 1,9%

LT 25 - 30% 4,5%

Lmb 10% 14%

100%

LMB - lokaty międzybankowe.

Operacje pasywne

1. Rzeczywisty koszt pozyskiwania pasywów

2. Średni koszt pozyskiwania pasywów

Operacje aktywne.

Jest to sprzedaż naszych pieniędzy, wykorzystanie ich w obrocie

Ryzyko kredytowe jest to zagrożenie dla banku nieoddania w terminie i w całości pożyczonych pieniędzy.

Jakie są źródła ryzyka kredytowego?

1. Kredytobiorca

2. Sam kredyt /wielkość i czas/

3. Otoczenie gospodarcze

4. Branża

5. Przypadek losowy

Subiektywna ocena wniosku kredytowego.

Zdolność kredytowa dotyczy kredytobiorcy i jest to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu.

1. Badanie zdolności kredytowej formalno - prawnej

• Pozwolenie na wykonywanie dział. Gosp.

• REGON

• Nie zaleganie z podatkami

• Zdolność osobista kierownictwa

• Właściwa zdolność kredytowa

• Metody logiczno - dedukcyjne

• Metody empiryczne

• Metody jakościowe

WYKŁAD 2 16.03.2003

CELE BANKU KOMERCYJNEGO

1. Dobro

2. Stała poprawa jakości

3. Bezpieczeństwo

Części składowe banku komercyjnego

1. Właściciel

2. Pracownicy /zarząd/

3. Klienci

4. Otoczenie zewnętrzne

Części składowe zysku

1. Dywidenda

2. Wartość fizyczna

3. Notowania na zewnątrz

PRZEMIANY JAKOŚCIOWE

1. Bank Centralny

2. Banki Komercyjne

Ustawy: 31.12.1989

03.02.1993

Bankowe postępowanie ugodowe

Publiczna sprzedaż wierzytelności

Podział klienta wg zamożności

RYZYKO KREDYTOWE.

1. Klient

2. Wielkość i czas trwania

3. Otoczenie gospodarcze

4. Branża

5. Nieuczciwość pracownika

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA D.F.

Przychody - rata kredytu = zdolność kredytowa

⇑

- wydatki

RYZYKO UTRATY PŁYNNOŚCI

Funkcje kredytów:

1. Motywacyjne

2. .......

Zabezpieczenia charakteru:

1. Osobistego / weksle, oświadczenie woli, bezwzględne przyrzeczenie zapłaty /

2. Rzeczowego / ruchomości i nieruchomości /

Monitoring bankowy kontroluje terminowość spłaty kredytu

1. Monitoring bieżący

2. Monitoring okresowy

JAKOŚĆ AKCJI KREDYTOWYCH

1. Kredyty normalne - regularnie spłacane / 4,5% rezerwy bezpiecznej /

2. Kredyty pod obserwacją - niespłacone między 7 a 30 dniem. > 30 Dni do 3 miesiąca - rezerwy celowe 20%; >3 do 6 miesiąca - rezerwa celowa do 50%; > 6 miesięcy - rezerwa celowa do 100%

Bankowy Tryb Egzekucyjny, - jeśli nie można wyegzekwować spłat kredytu.

Klauzula wykonalności - wydaje sąd

WYKŁAD 3 13.04.2003

BADANIE ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH.

Zdolność kredytowa jest to zdolność w całości.

Ryzyko kredytowe - zagrożenie banku, że nie będziemy w stanie spłacić

1 grupa pod do 37.000 Zł - 92 - 93%

2 grupa pod od 37.000 do ....... - Ok.3%

3 grupa pod od....... do........ - .........

Zdolność kredytowa podmiotów gosp. odbywa się na 3 obszarach

1. Zdolność finansowa - tzn., że bank musi sprawdzić, zdobyć lub uaktualnić dokumenty z urzędu dzielnicy na zarejestrowaną działalność gospodarczą, musi dostarczyć dokumenty nazwane regon.

2. Zdolność kredytowa osobista - wypracowana przez pracownika zdolność osobista kierownictwa

3. Właściwa zdolność kredytowa - musi polegać na pewnych metodach, są to metody:

• Logiczno - dedukcyjne - polegają na tym, że są 4 dokumenty, na podstawie zależności podejmuje się oceny klienta w skali 1÷5

• Empiryczne - wskaźnikowe, 7 obszarów działania: magazyn itp

• Jakościowe - polega na uwzględnieniu elementów niemierzalnych, np. jakość przepisów prawa. Ważne jest ustalenie tabeli punktacji i sposobu przeliczania wartości niewymiernych w wartości wymierne.

Komitet kredytowy -dyrektor, radca prawny, ustalają zabezpieczenie kredytu

Monitoring

1. Bieżący - zadanie ciągłe, sprawdzanie terminowości wpłat, kontrolowanie racjonalności wydawania środków, potrzebne są 4 dokumenty finansowe i je analizować

2. Okresowy - raz na jakiś czas

Sekurytyzacja aktywów

Publiczna sprzedaż wierzytelności.

Droga sądowa - wydział cywilny.

KW - klauzula wykonalności - wyrok sądowy, komornik.

OPERACJE BIERNE

OBRÓT KRAJOWY OBRÓT ZAGRANICZNY


EMISJA I SPRZEDAŻ PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

*biletów bankowych /dotyczy banku *certyfikatów depozytowych

centralnego/ *obligacji

*bony i obligacje skarbowe, bony pieniężne *listów zastawnych

/dotyczy banków centralnych/ *akceptów

*certyfikatów depozytowych *innych papierów wartościowych

*obligacji

*listów zastawnych

*akceptów

*innych papierów

GROMADZENIE ŚRODKÓW NA RACHUNKACH BIEŻĄCYCH


*bieżących *bieżących /a viso/

*terminowych *terminowych

*za wypowiedzenie *za wypowiedzeniem

*oszczędnościowych *czekowych

*czekowych

*innych rachunkach

PRZYJMOWANIE FUNDUSZY INNYCH BANKÓW


*rezerwy obowiązkowe

*lokaty

*depozytów

*kredytów

OPERACJE CZYNNE

OBRÓT KRAJOWY OBRÓT ZAGRANICZNY

UDZIELANIE KREDYTÓW


KRÓTKOTERMINOWYCH *kupieckich

*dyskontowych *zaopatrzeniowych

*lombardowych *inwestycyjnych

*akceptacyjnych *proeksportowych

*akceptacyjno - rembursowych *celowych

*obrotowych *finansowych

*innych *innych kredytów

ŚREDNIOTERMINOWYCH *depozytów bankowych /bank to bank/

*kupieckich *innych depozytów

*zaopatrzeniowych *udziały w kapitałach

*inwestycyjnych *skup walorów zagranicznych

*innych skup wierzytelności

DŁUGOTERMINOWE

*zaopatrzeniowych

*inwestycyjnych

*innych

LOKOWANIE WŁASNYCH I OBCYCH FUNDUSZY W FORMIE


*depozytów bankowych *depozytów bankowych

*innych depozytów *innych depozytów

INWESTOWANIE WŁASNYCH I OBCYCH FUNDUSZY W FORMIE


*udziałów w kapitale podmiotów gosp.

*skup papierów wartościowych

biletów skarbowych

certyfikatów

akcji

obligacji

OPERACJE POŚREDNICZĄCE / KOMISOWE /

OBRÓT KRAJOWY OBRÓT ZAGRANICZNY




ROZLICZENIA PIENIĘŻNE KRAJOWE HANDEL WALUTĄ I DEWIZAMI

*GOTÓWKOWE - za pomocą *skup i sprzedaż pieniędzy zagranicznych

znaków pieniężnych *skup i sprzedaż czeków zagranicznych

czeków gotówkowych *skup i sprzedaż poleceń wypłaty

bankowych dowodów wpłaty

BEZGOTÓWKOWE - za pomocą INKASO FINANSOWE

*poleceń przelewu *pieniędzy zagranicznych

*czeków rozrachunkowych *weksli i czeków

*akredytywów *innych środków płatniczych

*kompensat

OBSŁUGA FINANSOWA OBROTU

CZYNNOŚCI POWIERNICZE TOWAROWEGO I USŁUGOWEGO

*administrowanie papierami wartościowymi *otwieranie, awizowanie i potwierdzenie

*administrowanie funduszami akredytyw dokumentów

*inkaso dokumentowe

*przekazy

CZYNNOŚCI PARA FINANSOWE

*konstrukcje i doradztwo finansowe ZOBOWIĄZANIA SYGNATORYJNE

*realizacja przedsiębiorczości gospodarstw *wystawianie gwarancji i regwarancji

*wynajem sejfów i skrytek *indosowanie weksli i czeków

*inne *sygnowanie innych dokumentów

OBSŁUGA DEWIZOWA LUDNOŚCI

*obsługa rachunku walutowego

*obsługa ruchu turystycznego

CZYNNOŚCI POWIERNICZE

*administrowanie papierami wartościowymi

*administrowanie funduszami

CZYNNOŚCI PARA FINANSOWE

*konsultacje i doradztwo firm

*realizacja przedsięwzięć gospodarczych

*wynajem sejfów i skrytek

*inne

WYKŁAD 4 27.04.2003

Zadania Banku Centralnego.

1. Zachowanie wartości pieniądza krajowego

2. Ochrona stabilności systemu finansowego

3. Podnoszenie efektywności polityki pieniężnej

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO.

1. CENTRALNY BANK PAŃSTWA I GOSPODARKI NARODOWEJ

2. FUNKCJE EMISYJNE:

Dzielą się na 2 części:

1. Funkcja emisyjna w rozumieniu, że należy drukować banknoty, że należy tłoczyć monety i należy emitować bony pieniężne NBP.

2. Funkcja emisyjna działanie polegające na korelacji między podażą pieniądza a popytem pieniądza.

1. FUNKCJA BANKU BANKÓW, czyli można powiedzieć „matki”, ponieważ bank centralny zawiera w sobie nadzór bankowy w związku z tym ta funkcja banku banków jest to funkcja regulacyjna, ostrożnościowa i także nadzorcza, nadzór bankowy kontroluje funkcjonowanie banków komercyjnych.

Jakimi instrumentami posługuje się BC wymuszając na bankach komercyjnych i na gospodarce narodowej zachowanie odpowiednie do założeń?

Należy mówić o tzw.:

• Instrumentach i narzędziach pośrednich - są to oparte na tzw. wskaźnikach parametrycznych a więc jest to stosunek pośrednio do zachowania podmiotów gospodarczych, w gospodarce rynkowej, czy w banku komercyjnym, np. to co ustala Rada Polityki Pieniężnej

• Instrumentach i narzędziach bezpośrednich - kojarzą się z nakazami wykonywania czegoś, limitami kredytowymi, zakazami robienia czegoś, bank centralny może nie

• Instrumentach i narzędziach psychologicznego oddziaływania - polega to na tym, że jeżeli chcemy coś przeforsować to zapraszamy dziennikarza udzielamy wywiadu jako prezes i członek zarządu NBP zakreślam „świetlaną przyszłość”.

Czy te metody są skuteczne, elastyczne, bezpieczne, efektywne?

CZY BC W INNY SPOSÓB KONTROLUJE FUNKCJONOWANIE BANKÓW KOMERCYJNYCH?

Tak, mówi się o tzw. 6 obszarach oddziaływania BC na banki komercyjne, jest to nic innego jak przełożenie prawa na działania banku komercyjnego.

1. REGULACJE MAKROEKONOMICZNE - odnoszą się do całej gospodarki

1. REZERWA OBOWIĄZKOWA - banki są zobowiązane odprowadzać 4,5% od uzyskanych depozytów, czyli tych a'vista i terminowych.

2. OPERACJE OTWARTEGO RYNKU - funkcja emisyjna, BC ma prawo oceniania czy ilość pieniądza na rynku, czyli podaż pieniądza jest duża czy mała.

3. ZAKAZY - ograniczenia, limity, np. dotyczące akcji kredytowej dotyczące kredytowania kopalń węgla kamiennego,

1. ALOKACJA ŚRODKÓW - tzn., że BC uznaje, że trzeba środki pieniężne przenosić w to miejsce gdzie są te pieniądze potrzebne, np. kredyt studencki, kredyt dla rolników, kredyt ekologiczny.

2. REGULACJE STRUKTURALNE - zgodnie z przepisami prawa każdy bank, który uzyskał licencję musi wykonywać wszystkie czynności bankowe a więc pozyskiwać środki, udzielać kredytu i być pośrednikiem finansowym, musi zakładać lokaty terminowe i ROR - y, musi udzielać kredytu, musi przyjmować opłaty za telewizję, światło, gaz itp. może założyć biura maklerskie, fundusz emerytalny, ubezpieczeniowy, może udzielać kredytów hipotecznych.

3. REGULACJE OSTROŻNOŚCIOWE - zgodnie z przepisami prawa np. komisja nadzoru bankowego zdecyduje o tym, kto ma być prezesem banku i członkiem zarządu.

4. REGULACJE PRAWNE - banki komercyjne muszą się stosować do wytycznych zawartych i w ustawie o prawie bankowym i ustawie NBP i jeszcze jakiś innych zarządzeniach prezesów, np. tajemnica bankowa - tylko określonym, upoważnionym osobom i instytucjom wolno udostępnić dane bankowe, bank musi przeciwdziałać „praniu pieniędzy”.

5. REGULACJE ZABEZPIECZAJĄCE - polegają głównie na zabezpieczeniu naszych pieniędzy, wkładów, depozytów. Przede wszystkim chodzi o bezpieczeństwo wkładów jest to związane z zabezpieczeniem wkładu, bankowy fundusz gwarancyjny - zapewnia nam w przypadku upadłości banku zwrot pieniędzy liczony w Euro.

Udział banków w rozliczeniach zagranicznych

Prawo dewizowe obowiązuje od 01.01.1999 r.

Bank musi być pośrednikiem w transakcjach, rozliczeniach zagranicznych

Prawo dewizowe

Art. 12 ust; 13;14

• Wprowadzenie dla rezydentów i nie rezydentów obowiązku do pośrednictwa BK do rozliczeń handlu zagranicznego

• Obowiązek dokumentowania transmisji zagr.

• Mają obowiązek ustnych lub pisemnych wyjaśnień transakcji

• Obowiązek na eksporterów, aby w ciągu 3 miesięcy zapewnili transfer środków do kraju

• Rozliczenia mogą odbywać się w PLN lub innych banknotach

Po co jest potrzebny BK /bank komercyjny/

1. Stanowi prawo - musi tak być! BK jest pośrednikiem.

2. Ryzyko handlowe - w transakcjach występuje ryzyko handlowe (związane z transakcją handlową) i niehandlowe (związane z polityką)

Jakie kryterium Bank musi spełniać, aby móc pośredniczyć?

• Jest upoważniony do przeprowadzenia - rozliczeń, bank posiada licencję dewizową (zgodę Ministra Finansów)

• Odpowiada za sieć teleinformatyczną (SWIFT) do rozliczeń międzynarodowych

Czy bank jest szanowany za granicami kraju (renoma)?

• Taryfa opłat

• Koszt transakcji

Wybór sposobu płatności w rozliczeniach handlu zagranicznego

Jedną z najważniejszych klauzul kontraktowych w handlu zagranicznym jest klauzula dotycząca sposobu i terminu zapłaty za towar.

Wybór warunków i sposobów zapłaty od ryzyka i kosztów związanych z regulowaniem należności.

Do ryzyka zalicza się możliwość nie zapłacenia za towar w wyniku bankructwa lub złej woli nabywcy albo działania siły wyższej.

Do kosztów zalicza się:

1. Koszt unieruchomienia kapitału

2. Koszty gwarancji

3. Koszty prowizji bankowych z tytułu obsługi płatności

Każda ze stron dąży do umieszczenia w kontrakcie takich warunków, które są dla niej korzystne.

Warunki płatności można określić, biorąc pod uwagę termin zapłaty:

• Płatność przed dostawą towaru - przekazem, czekiem

• Płatność gotówką w zamian za dokumenty - akredytywa, inkasem

• Płatność w kredycie w zamian za dokumenty - akredytywą, inkasem z tratą

• Płatność po dostawie towaru - przekazem, czekiem

Eksporter jest zainteresowany w wynegocjowaniu takiej formy płatności, która zapewni przyjęcie towaru przez nabywcę (importera) oraz szybkie otrzymanie należności za wysłany towar.

Importer z kolei preferuje takie formy zapłaty, które zapewniają mu swobodną decyzję, co do odbioru towaru i w których termin przekracza zapłaty nie jest dokładnie określony.

Przejawem ścierania się wzajemnie sprzedanych preferencji eksportera i importera jest stosowanie różnych sposobów zapłaty w obrocie handlowym z zagranicą.

Ze względu na ryzyko płatności z punktu widzenia interesów.........

Jeśli weźmiemy pod uwagę interesy importera wówczas przedstawiona kolejność ulega całkowitemu odwróceniu.

Oznacza to, że najkorzystniejszą dla niego formą zapłaty jest płatność w rachunku otwartym, mniej korzystną inkaso dokumentowe, niekorzystną akredytywa, natomiast najbardziej niekorzystną - zapłata z góry, zanim towar zostanie mu dostarczony przez eksportera.

Podstawową zasadą, która w ustaleniu sposobu zapłaty powinni się kierować kontrahenci, jest dbałość o zachowanie tzw.

..............

.............

Dla eksportera oznacza to niedopuszczenie do sytuacji, w której traci on możliwość rozporządzania towarem, a zapłata jest uzależniona od dobrej woli importera.

Dla importera zaś - zapłata przed wysyłką towaru przez eksportera, która nie jest niczym zagwarantowana.

Eksporter tak długo nie powinien tracić możliwości dysponowania towarem, jak długo nie ma pewności, co do pewnego zabezpieczenia płatności.

Wybór określonej formy płatności wpływa na zwiększenie lub zmniejszenie skali niepewności i ryzyka związanych z transakcjami handlowymi.

WYKŁAD 5 11.05.2003

ROZLICZENIA TRANSAKCJI HANDLU ZAGRANICZNEGO.

1. Transakcje uwarunkowane

2. Akredytywa dokumentowe

3. Inkaso dokumentowe

Banki współuczestniczą w dokumentacji.

2. AKREDYTYWA DOKUMENTOWE - jest pisemnym zawiązaniem banku, który ją otworzył na zlecenie i zgodnie z instrukcjami klienta /zleceniodawcy/do zapłacenia lub zabezpieczenia zapłaty beneficjentowi akredytywy określonej sumy pod warunkiem udowodnienia przez beneficjenta za pośrednictwem przedłożonych dokumentów, że zataił dopełniano wszelkich warunków, od których akredytywa uzależnia zapłatę oraz pod warunkiem przedstawienia tych dokumentów okresie ważności akredytywy.

Akredytywa jest transakcją odrębną od kontraktu, na którym może być oparta, jej istota jest przejęcie przez bank otwierający akredytywę zobowiązania impotenta do zapłaty ekspertowi.

Do zapłaty otwartej akredytywy zobowiązany jest zarówno bank, który ją otworzył jak i bank, który ją potwierdził.

Jakiekolwiek uzgodnienia między eksporterem i importerem nie mają znaczenia o ile nie zostały wprowadzone do treści, zobowiązany jest do dokonania płatności.

Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu ,,Jednolite Zwyczaje i Praktyka dotycząca akredytyw dokumentowych,,

Strony uczestniczące w akredytywie:

1. Zleceniodawca - zleca swojemu bankowi otwarcie akredytywy na rzecz eksportera zabezpieczające banki pokrycie akredytyw

2. Banki potwierdzające akredytywę /banki importera/ zobowiązują się do zapłaty za prawidłową dokumentację o ile warunki akredytywy zostały dopełnione

3. Banki eksportera - bank pośredniczący:

• Awizuje akredytywę - żadnych zobowiązań

• Negocjujący akredytywę

• Potwierdzający akredytywę

Beneficjent akredytywy - jest to eksporter, na którego rzecz akredytywa została otwarta.

ETAPY TRANSAKCJI ROZLICZONEJ AKREDYTYWĄ

• Kupujący /importer/ i sprzedający /eksporter/ zawierają kontrakt handlowy powodujący płatność za pomocą akredytywy dokumentowej.

• Importer przekazuje swojemu bankowi zlecenie otwarcia akredytywy

• Bank importera /otwierający/ sprowadza wewnątrz zgodność ustaleń akredytyw - nadanie formy ostatecznej w porozumieniu z importerem

• Bank importera zawiadamia bank eksportera

• Bank otwierający przekazuje - dokumenty kupującemu, jeżeli nie stwierdzą nieprawidłowości (bądź zostały one zaakceptowane przez kupującego i równocześnie dokonuje płatności lub ..............

• Bank eksportera przekazuje sprzedającemu (eksporterowi) należność za towar

WYGAŚNIĘCIE AKREDYTYWY

Wygaśnięcie akredytywy następuje w momencie ustania zobowiązań banków

ZALETY I WADY AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ.

ZALETY Z PUNKTU WIDZENIA EKSPORTERA:

• Akredytywa zabezpiecza przed ryzykiem handlowym, że nie zostanie zapłacona, odmowa przyjęcia towaru

• Akredytywa może ułatwić eksporterowi uzyskanie kredytu na sfinansowanie własnej transakcji, gdyż zapewnia wykonanie zobowiązania przez importera

• Przy akredytywie przenośnej - eksporter bez angażowania własnych środków może zakupić towar p. płacąc pieniędzmi importera

• Jest skuteczną i bezpieczną gwarancją płatności za zgodne dokumenty, bez względu na zdolność importera do dokonania zapłaty

• Przy akredytywie nie odwołanej, nie jest możliwe wprowadzenie jakichkolwiek zmian bez wiedzy i zgody importera

WADY

• Praktycznie żadne

• Importer może wykorzystać usterki w dokumentach i odstąpić w ten sposób od niewygodnego kontraktu

• Przy akredytywie odwołanej eksporter ponosi ryzyko niezrealizowanie transakcji z powodu anulowania ich, wprowadzenia zmian bez jego zgody

• Eksporter jest czasami zmuszony udzielić kredytu kupieckiego importerowi w formie akredytywy z odroczonym terminem płatności

ZALETY Z PUNKTU WIDZENIA IMPORTERA

• Zapłata następuje wyłącznie po spełnieniu przez eksportera wymogów określonych przez importera w akredytywie

• Przy zabezpieczeniu ryzyka banku w innej formie niż blokada środków na rachunku; Importer ma możliwość przeprowadzenia transakcji bez angażowania środków własnych

• Po przez określenie ostatecznego terminu załadunku importer ma świadomość, że zapłata nie zostanie dokonana zanim towar nie zostanie wysłany

• Importer może zminimalizować ryzyko otrzymywania wadliwego towaru poprzez żądanie dokumentów wystawionych przez niezależne instytucje

WADY Z PUNKTU WIDZENIA IMPORTERA

• Akredytywa nie zabezpiecza dostatecznie importera przed niewykonaniem kontraktu przez eksportera, może wygasnąć bez wykorzystania i bez żadnych skutków dla eksportera

• Konieczność zabezpieczenia ryzyka banku otwierającego w formie depozytu pieniężnego

• Jest operacją droższą i bardziej pracochłonną niż inkasa

• Importer musi zapłacić za zgodne dokumenty nawet, jeśli otrzyma towar uszkodzony lub w złej jakości

• Jeśli importer nie zażąda dokumentów będących tytułem własności do towaru, a eksporter nie wysyła towaru, importer nie ma żadnych roszczeń do towaru pomimo zapłaty

Zasadnicza akredytywa faworyzuje eksportera, ponieważ często otrzymuje on zapłatę, zanim kupujący otrzyma towar.

Importer może jednak chronić swoje interesy poprzez żądanie odpowiednich dokumentów, precyzując: termin załadunku towaru oraz wyznaczając termin złożenia dokumentów w banku.

DOKUMENTY W ROZLICZENIACH

Ogół dokumentów występujących w związku z realizacją umowy kupna / sprzedaży można podzielić na dokumenty podstawowe i dokumenty dodatkowe.

MIĘDZYNARODOWE ROZLICZENIA BANKOWE-DOKUMENTOWE

Inkaso Dokumentowe to agencja, w której bank pośredniczący (prezentujący) zobowiązuje się wydać dokumenty towarowe importerowi (płatnikowi) po dokonaniu przez niego płatności lub po jej zabezpieczeniu.

1. INKASO DOKUMENTOWE.

Jest uwarunkowaną formą transakcji gdzie dwie strony mają do siebie 50% zaufania.

Inkaso - to dokument, to operacja, w której bank pośredniczący, zobowiązuje się wydać dokumenty importerowi po dokonaniu przez niego płatności lub po jej zabezpieczeniu.

STRONY UCZESTNICZĄCE W INKASIE /4 STRONY/

1. Zleceniodawca - / podawca, sprzedający, ekspert/ przygotowuje dokumenty i przekłada je do swojego banku razem z odpowiednim zleceniem inkasa

2. Bank zleceniodawcy, - któremu zleceniodawca powierza dokumenty, bank kieruje dokumenty zgodnie z instrukcją zlecenia podawcy do banku płatnika (inkasującego)

3. Bank inkasujący - /bank pośrednika/, który jest zaangażowany w transakcje inkasa dokumentowego

4. Płatnik - /kupujący, importer/ jest stroną, której ostatecznie są prezentowane dokumenty wraz z wezwaniem do zapłaty sporządzanych przez bank płatnika zgodnie z instrukcjami eksportera

RODZAJE INKASA.

Przedmiotem inkasa bankowego mogą być nie tylko dokumenty potwierdzające dostatecznie towarów lub wykonanie usługi (dokumenty handlowe), ale także dokumenty finansowe jak weksle, czeki czy kwity depozytowe

Z punktu widzenia rodzaju prezentowanych dokumentów wyróżniamy:

1. Inkasa bezdokumentowe - (proste finansowe) dotyczą wyłącznie dokumentów finansowych /weksle, czeki, traty/

2. Inkasa dokumentowe /towarowe/ - którego przedmiotem są dokumenty handlowe wraz z dokumentami finansowymi lub wyłącznie dokumentami handlowymi

TYPY INKASA DOKUMENTOWEGO

1. Inkasa gotówkowe D/P - dokumenty za płatność(documents againt payment) Bank inkasujący może wydać importerowi dokumenty tylko w przypadku dokonania przez niego zapłaty.

2. Inkasa akceptacyjne - dokumenty za akceptację jest to kredyt kupiecki, weksle D/A polega na wydaniu dokumentów importerowi w zamian za akcept weksla. Jest to inkaso terminowe.

3. Inkasa gwarantowane - wydanie dokumentów jest uzależnione od złożenia przez importera gwarancji udzielonej przez bank.

• Gwarancja zapłaty, jeżeli przedmiotem inkasa są same dokumenty towarowe

• Gwarancja akceptacji traktowane przez podatnika, jeżeli przedmiotem inkasa są dokumenty towarowe wraz z wekslami

• Gwarancja akceptu traktowane przez bank inkasujący jeżeli przedmiotami inkasa są dokumenty towarowe wraz z wekslami trasowymi wystawionymi przez zleceniodawcę na bank inkasujący

4. Inkasa kapitańskie - bezpośrednie z przyśpieszonym trybem pobierania należności

5. Inkasa spedytorskie - polega na tym, że eksporter poleca wydać towar odbiorcy dopiero po dokonaniu przez niego zapłaty jest to typ inkasa bezpośredniego z pominięciem banków

ROLA BANKU Z TRANSAKCJAMI INKASA DOKUMENTOWEGO.

Bank uczestniczący w operacji inkasa dokumentowego dokładają wszelkich starań, aby wykonać przekazane instrukcje nie ponosząc odpowiedzialności za skuteczność w ściąganiu należności.

Na zlecenie podawcy i płatnika są zobowiązane do prowadzenia dodatkowej (poza obowiązująca) korespondencji związanej..................................

Banki nie ponoszą odpowiedzialności, za skutki ,,siły wyższej,, oraz działanie, skutki postępowania czy zaniedbania stron trzecich.

1. Bank przekazuje (eksportera, zleceniodawcy) działa tylko.............

2. Bank inkasujący (importera, płatnika) jest zobowiązany....................wykonać instrukcje przekazane przez bank eksportera.

WADY I ZALETY INKASA DOKUMENTOWEGO.

Inkaso dokumentowe operacja mało skomplikowana, nie wymaga zaangażowania środków pieniężnych z góry. Uzyskanie zapłaty zawiera ryzyko, dlatego stosuje się je, gdy strony transakcji mają do siebie zaufanie.

ZALETY Z PUNKTU WIDZENIA EKSPORTERA.

• Zmniejszenie ryzyka wcześniejszego wydania towaru

• Konkurencyjność - przygotowanie dokumentów do inkasa jest mniej kłopotliwe i czasochłonne niż do akredytyw dokumentowych eksporter ma możliwość sprzedaży towarów po niższej cenie

• Dostępność finansowa - eksporter ma możliwość uzyskania kredytu w swoim banku zabezpieczającego tratami podpisanymi przez importera

WADY

• Zwłoka lub opóźnienie przy zapłacie

• Koszty dodatkowe - wynikające z banku zapłaty lub nieakceptowania straty przez importera

ZALETY Z PUNKTU WIDZENIA IMPORTERA

• Udogodnienie - importer unika czasochłonnego wysiłku związanego z otwarciem akredytywy

• Obniżane koszty - importer nie ponosi kosztów

• Dostępność finansowa - przy zastosowaniu traty terminowej eksporter kredytuje importera

FORFAITING

Forfaiting - technika finansowania handlu zagranicznego

Forfaiting - nabycie przez instytucje forfaitingowe średnio lub długoterminowej pieniężnej wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności z pobraniem na rzecz instytucji forfaitingowej odsetek dyskontowych i z przyjęciem ryzyka wypłacalności dłużnika.

Operacja forfaitingowa - jest zakupem należności terminowych powstających w rezultacie dostaw towarów i usług eksportowych z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do odstępującego wierzytelności

PRZEBIEG OPERACJI FORFAITINGOWEJ:

• Bank importera poręcza weksel złożony przez importera i zwraca mu go

• Importer płaci eksporterowi za dostawy towarów i usług tym wekslem

• Eksporter składa otrzymany weksel do dyskonta firmy forfaitingowej otrzymując w zamian zapłatę w gotówce

• W terminie wymagalności firma forfaitingowa prezentuje weksel bankowi importera

• Importer wykupuje weksel regulujący w ten sposób swoje zobowiązania wobec eksportera

KUPUJĄCY PRZYJMUJE NA SIEBIE RYZYKO:

• Handlowe

• Ekonomiczne

• Polityczne

BANK NABYWCY PRZYJMUJE NA SIEBIE:

• Ryzyko niedotrzymania zapłaty przez importera - zabezpieczenie

• Poręczenia - cywilno - prawne i wekslowe zabezpieczenie

• Akredytywy

• Gwarancje bankowe

• Ubezpieczenie wierzytelności

WYKŁAD 6 18.05.2003

RODZAJE FORFAITINGU:

1. Forfaiting właściwy i niewłaściwy

Właściwy - umowa sprzedaży wierzytelności pieniężnej zawierana między dostawcą towaru i instytucją forfaitingową

Niewłaściwy - sprzedaż wierzytelności, w której nie następuje pełne przyjęci ryzyka przez forfaitera

2. Forfaiting bezpośredni i pośredni

Bezpośredni - instytucja forfaitingowa nie korzysta z pośrednictwa

Pośredni - udział w całej operacji.

2 instytucje forfaitingu:

Pierwsza odkupuje wierzytelności od odbiorcy towaru i odsprzedaje ją innej instytucji forfaitingowej.

3. Forfaiting jawny, tajny

Tajny - umowa forfaitingu zostaje podpisana bez zgody dłużnika.

4. Forfaiting krajowy, zagraniczny

5. Hermes Forfaiting

Transakcje eksportowe wcześniej zabezpieczone gwarancją udzielaną przez rząd kraju eksportera i w dalszym ciągu przez niego utrzymywana.

Jednym z podstawowych wymagań przeprowadzenia operacji forfaitingu jest bieżąca i przyszłościowa wypłacalność dłużnika i kraju, z którego on pochodzi.

Banki i instytucje forfaitingu posiadają własne listy państw i poszczególnych banków z określeniem poziomu ryzyka i maksymalnego terminu wypłacalności.

Ranking oparty jest na ocenie gospodarczej danego państwa wraz z analizą rynku finansowego.

Im ryzyko jest poważniejsze tym wyższa jest stopa forfaitingu.

TECHNIKI DYSKONTOWANIA NALEŻNOŚCI.

Do obliczania należnych odsetek stosuje się następujące techniki:

• Straight discount

• Simple discount to yield

• Annual discount to yield

• Semi - annual discount to yield

• Quarterly discount to yield

• Monthly discount to yield

ZOBOWIĄZANIE SAMODZIELNE BANKU.

Jest to gwarancja.

Gwarancja bankowa jest samodzielnym zobowiązaniem banku, podejmowanymi na zlecenie klienta.

Bank oświadcza, że zgodnie z jej treścią zaspokoi przyjmującego gwarancję beneficjenta, jeżeli zleceniodawca nie wywiąże się wobec niego z umowy zobowiązań.

Gwarancja ma na celu dodatkowe zapewnienie jej beneficjentowi wykonania umowy przez kontrahenta.

Gwarancja jest niezależnym zobowiązaniem banku i nie może być odwołana chyba, że przewidziano to w jej treści.

ŹRÓDŁA PRAWA.

Publiczne prawo bankowe.

Regulacje prawne dotyczące gwarancji bankowej wynikające z publicznego prawa bankowego znajdują się w:

• Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe 13

• Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o N.B.P.

• Zarządzeniu nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania przez banki gwarancji bankowych i poręczeń.

UCZESTNICY STOSUNKU PRAWNEGO.

Stosunek podstawowy jest to umowa, którą kontrahent /dłużnik/ zawiera z kontrahentem /wierzyciel/ umowę na podstawie, której dłużnik zobowiązany jest do świadczenia na rzecz wierzyciela określonego świadczenia.

W celu zabezpieczenia interesów wierzyciela umowa zawiera zwykle tzw. klauzulę gwarancji.

TYPY GWARANCJI BANKOWYCH.

2 podstawowe kryteria:

1. ODWOŁALNOŚĆ UDZIELONEJ GWARANCJI

Ze względu na odwołalność udzieloną gwarancji wyróżnia się gwarancje:

• Odwołalne - charakteryzują się tym, że bądź to w wyniku zajścia pewnych okoliczności bądź to z upływu określonego czasu gwarant może odwołać udzieloną gwarancję.

• Nieodwołalne - charakteryzuje się tym, że ich treść nie przewiduje możliwości jednostronnego rozwiązania. Zobowiązanie, zawierają one klauzulę, przez którą bank obliguje się do nie odwoływania udzielonej gwarancji i to nawet w przypadku gdy zleceniodawca wystąpiłby z wyraźnym o to żądaniem.

2. WARUNKOWOŚĆ ZOBOWIĄZANIA BANKU GWARANTA.

Stosując kryterium warunkowości należy odróżnić 2 rodzaje gwarancji bankowych:

• Gwarancje warunkowe

Cechą charakterystyczną gwarancji warunkowej bankowej jest to, że świadczenie gwaranta uzależnione jest od spełnienia określonych warunków.

Okoliczności ich spełnienia mogą być określone bardzo różnie, np.

* żądanie beneficjenta musi znaleźć potwierdzenie w ściśle określonych dokumentach przedstawionych gwarantowi - gwarancja dokumentowa.

Przykładem typowych dokumentów wymaganych przez gwaranta muszą być: wyciąg z konta beneficjenta, faktura, dokumenty spedycyjne, listy przewozowe czy polisy ubezpieczeniowe.

* żądanie beneficjenta musi być poparte dokumentami sporządzonymi przez osoby trzecie, np. komisje rzeczoznawców czy izby handlowe. W pewnych przypadkach realizacja gwarancji uzależniona jest od dostarczenia przez beneficjenta orzeczenia sądowego lub komisji arbitrażowej.

* żądania przedstawione gwarantowi muszą być odpowiednio umotywowane przez beneficjenta.

• Gwarancje bezwarunkowe, czyli na pierwsze żądanie.

Pełnią rolę nadrzędną w stosunku do różnych rodzajów gwarancji. W obrocie krajowym strony chcą zawrzeć zobowiązanie gwarancyjne bezwarunkowe. W tekście listu gwarancyjnego zamieszczają klauzulę typu „gwarantujemy zapłacić na pierwsze żądanie”, „gwarantujemy bezwarunkowo i na pierwsze żądanie” lub „gwarantujemy zapłacić bezwarunkowo bez względu na jakikolwiek sprzeciw”

Zwrot „na pierwsze żądanie” jest jedynie automatycznie używanym w zobowiązaniach zaciąganych w profesjonalnym obrocie i nie wyłącza wcale możliwości podnoszenia zarzutów przez beneficjenta gwarancji.

Efekt wyłączenia zarzutów można by w takim przypadku osiągnąć dzięki zamieszczeniu w tekście umowy zwrotu, np.: ”bez prawa powoływania się na jakiekolwiek okoliczności” bądź podobne.

CHARAKTERYSTYKA GWARANCJI NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANYCH W OBROCIE HANDLOWYM I UDZIELANYCH PRZEZ BANKI.

Rodzaje gwarancji bankowych

Gwarancja bankowa jako niezależne zabezpieczenia wykorzystywana jest w różnych sytuacjach.

Kryterium ich rozróżnienia opiera się na przedmiocie długu ze stosunku podstawowego.

Do najczęściej spotykanych gwarancji udzielanych przez banki należą:

1. Gwarancja przetargowa /wadialna/

2. Gwarancja prawidłowego wykonania umowy

3. Gwarancja zwrotu zaliczki

4. Gwarancja zapłaty:

• Gwarancja zapłaty zaliczki

• Gwarancja terminowego dokonania płatności za zakupione towary i usługi

• Gwarancja zapłaty akredytywy

• Gwarancja opłacenia dokumentów nadesłanych do inkasa

• Gwarancja analizowania weksli

• Gwarancja spłaty kredytu

• Gwarancja zapłaty cła

• Gwarancja spłaty rat leasingowych

• Gwarancja zapłaty za towary sprzedane ze składu konsygnacyjnego

5. Inne rodzaje gwarancji bankowych:

• Gwarancja rewolwingowa

• Gwarancja na nagłych przypadkach.

• Gwarancja transferowa.

CZEKI I OBRÓT CZEKOWY.

Czek jest to polecenie zapłaty, polecenie dla banku wypłacenia osobie wskazanej na czeku określonej sumy pieniędzy w okresie ważności czeku.

Występują trzy osoby:

1. Polecenie dla banku - wystawca czeku - trasant

2. Polecenie dla banku - trasat

3. Osoby wskazane na czeku - remitent

Czeki:

1. Gotówkowe - po przedstawieniu czeku osoba wskazana na czeku dostaje gotówkę,

2. Bezgotówkowe - są to czeki do rozrachunku, czek powoduje, że jest to suma realizowana tylko na określona kwotę.

Wystawianie czeku:

1. Na określoną osobę - odbiera osoba, na którą jest wystawiony czek

2. Na okaziciela - odbiera osoba, która przedstawi czek

Na zlecenie - logiczny ciąg indosów, czek wystawiony na daną osobę może być przez tą osobę przekazywany w terminie ważności dalszym osobom. Indosant Indosatariusz

3. Nie na zlecenie, - aby zawęzić obrót czekowy wystawiony jest na jedną osobę nikt inny nie może posługiwać się tym czekiem.

Indosy:

1. Właściwy

2. Zupełny

3. Niezupełny

4. Jawny

5. Pół jawny

6. Indos z protestem

7. Indos bez protestu

8. Indos z regresem

9. Indos bez regresu

Chodzi tu przede wszystkim o to, aby ustalić czy jest prawo do przenoszenia praw z czeku na kolejną osobę czy są jakieś ograniczenia.

KLAUZULE CZEKOWE.

W Polsce obrót czekowy jest normowany przez ustawy w prawie czekowym z 1936 r.

Oprócz ustawowych elementów prawo czekowe przewiduje również możliwość umieszczenia na czeku klauzul dodatkowych.

Klauzule te można podzielić na 2 grupy:

1. Klauzule czekowe - obojętne tj.

Klauzula, która wg przepisów prawa czekowego nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Wśród nich można wyróżnić, np.

• Wzmiankę o przyjęciu czeku

• Zwolnienie się wystawcy od odpowiedzialności za zapłatę

• Oznaczenie innego terminu płatności niż za okazaniem

• Klauzule, które wywołują skutki z punktu widzenia prawa cywilnego, np. klauzula zawiadomienia

• Klauzule czekowe - skuteczne tj.

Wywołujące skutki uznawane przez prawo czekowe, należą do nich:

• Umieszczenie wyrażenia „nie na zlecenie”

• Wskazanie domicyliata

• Zakreślenie czeku lub wzmianka „przelać na rachunek” tylko do rozrachunku.

• Klauzule należytości

• Zwolnienie od obowiązku sporządzenia protestu

• Podanie, że czek jest płatny za okazaniem

Czek może być płatny w miejscu zamieszkania lub w miejscowości osoby trzeciej, w której trasat ma miejsce zamieszkania bądź innej miejscowości z tym, iż osobą trzecią musi być bank.

RODZAJE CZEKÓW.

Czeki można podzielić uwzględniając różne kryteria:

Z uwagi na osobę uprawnioną z czeku wyróżniamy:

1. Czek na okaziciela

2. Czek na zlecenie określonej osoby

3. Czek z zastrzeżeniem „nie na zlecenie”, czyli czek imienny

Ze względu na miejsce płatności można podzielić:

1. Czeki miejscowe, - które są płatne w miejscu wystawienia

2. Czeki zamiejscowe - płatne w innym miejscu niż miejsce wystawienia

Jeżeli weźmiemy pod uwagę sposób zaspokojenia posiadacza czeku:

1. Czek gotówkowy

Czek gotówkowy jest to dokument zawierający polecenie wystawcy czekiem, skierowane do banku - trasat, wypłacenia określonej na czeku kwoty okazicielowi lub osobie wskazanej na czeku

Czek gotówkowy jest jedną z form rozliczenia gotówkowego

Czeki gotówkowe mogą być wystawione jako imienne bądź na okaziciela.

2. Czek zakreślony

3. Czek rozrachunkowy.

ZAPŁATA CZEKU.

1. Czek inblanco - nie ma wpisanej daty wystawienia

2. Czeki pozdatowane - wystawione dziś, ale wpisujemy inną datę

3. Czek do inkasa, czyli do zapłaty.

WYKŁAD 7 01. 06. 2003 r.

SYSTEMY CZEKOWE

W skali międzynarodowej występują 3 systemy czekowe:

• System komercyjny (genewski), do którego należą Polska, kraje europejskie (oprócz Wielkiej Brytanii) oraz niektóre pozaeuropejskie

• System anglosaski, obowiązuje na terenie Wielkiej Brytanii i w krajach Commonwelthu.

• System amerykański, obowiązujący na terenie USA, w Kolumbii, Puerto Rico, ................................................

Pomiędzy czekami wystawionymi w wymienionych systemach występują dużo istotne różnice, np. w terminach ważności czeków ......................... ........................................................................................

W systemie konwencyjnym termin ten jest ściśle określony i wynosi:

10 dni, gdy czek jest płatny w kraju wystawienia (dotyczy krajów kontynentu europejskiego)

20 dni, gdy czek jest płatny w innym kraju kontynentu europejskiego lub kraju basenu Morza Śródziemnego

70 dni, gdy czek jest płatny w krajach zamorskich

Dniem początkowym tych terminów jest dzień następny po dniu wskazanym w czeku jako data wystawienia czeku .............

SKUP CZEKÓW ZAGRANICZNYCH

Podział czeków:

W operacji czekowej biorą udział 3 osoby: wystawca (trasant), płatnik (trasat) oraz beneficjent (remitent). Biorąc za podstawę jedną z tych osób możemy dokonać następujących podziałów czeków:

I z punktu widzenia wystawcy czeku

• Czeki bankierskie

• Czeki skarbowe

• Czeki podróżnicze

• Czeki osób prawnych poza bankiem

• Czeki prywatne

II z punktu widzenia płatnika czeku

• Czeki płatne przez banki krajowe

• Czeki płatne przez banki zagraniczne

III z punktu widzenia remitenta

• Czeki płatne na zlecenie osoby fizycznej

• Czeki płatne na zlecenie osoby prawnej

OGÓLNE WARUNKI I ZASADY SKUPU CZEKÓW

Zgodnie z praktyczną międzynarodową i wzajemnymi ustaleniami (zawartymi m.in. w konwencji genewskiej z 1931 r.) pokrycie finansowe z tytułu skupowanych czeków powinno znajdować się na rachunku płatnika lub być na jego rachunek przekazane.

RÓŻNICE MIĘDZY WEKSLEM A CZEKIEM

WEKSLE

1. W zasadzie jest narzędziem kredytu

2. Wystawcą jest osoba fizyczna i prawna posiadająca zdolność wekslową

3. Weksel może mieć pokrycie po jego wystawieniu ( jest, bowiem środkiem kredytu)

4. Jest on przedstawiony do przyjęcia trasantowi

5. Musi być wystawiony na określoną osobę (nie na okaziciela)

6. Może być płatny w oznaczonym dniu, za okazaniem, w pewien czas po dacie lub po okazaniu

7. Nie można go odwołać

8. Wyrażenie ,,do rozrachunku'' na wekslu i jego zakresie jest niedopuszczalna

9. Biura notarialne i urzędy pocztowe sporządzają protest, jeśli dłużnik odmawia zapłaty

10. Wystawca odpowiada cywilnie wobec posiadacza weksla w przypadku nie zapłaty weksla

11. Posiadacz weksla nie musi przyjmować zapłaty przed terminem jego płatności

12. Osobą, u której płatny jest weksel, może to być osoba trzecia lub wskazana na wekslu

13. Można zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej w wekslach płatnych w pewien czas po okazaniu lub za okazaniem

14. Indosować weksel na trasata można wiele razy, a ten może indosować dalej

15. ...........................

16. .............................

CZEK

1. W zasadzie jest narzędziem płatności

2. Bank jest trasantem

3. Po jego wystawieniu musi mieć pokrycie

4. Czek w ogóle nie podlega przyjęciu przez trasata

5. Może być wystawiony na okaziciela lub na inną osobę

6. Płatny jest w przypadku okazania

7. Może być odwołany w niektórych sytuacjach

8. Może mieć formę czeku do rozrachunku lub zakreślonego

9. Poprzez biura notarialne i oświadczenia trasata sporządzone są protesty, w wyniku, których dłużnik odmawia zapłaty

10. Wystawca odpowiada cywilnie i karnie wobec posiadacza czeku w przypadku nie zapłaty czeku

11. Można przedstawić czek do zapłaty przed dniem wystawienia

12. Osoba, u której czek jest płatny może być tylko bank

13. Oprocentowanie zastrzeżone uważa się za nie napisane

14. Nie można indosować czeku na trasata

15. Czek nie może być przyjęty w zastaw

16. Nie sporządza się opisów z czeku, a wtór opisy (czeki imienne)sporządza się, gdy czek wystawiony jest w jednym kraju a płatny jest w drugim kraju

PODOBIEŃSTWA MIĘDZY WEKSLAMI A CZEKAMI

WEKSLE

1. Zobowiązania abstrakcyjne

2. w tekście dokumentu jest nazwa ,,weksel'' , w języku w jakim go wystawiono

3. jest poleceniem zapłaty bezwarunkowym

4. w wekslu występują trzy strony: trasant, remitent, trasat

5. wystawca może go na własne zlecenie wystawić i może być trasantem

6. można go przenosić przez indos

7. zawiera polecenie zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej

8. dłużnicy odpowiadają solidarnie wobec posiadacza weksla

9. każda osoba podpisana na wekslu odpowiada niezależnie od zobowiązań innych podpisanych osób

10. poprzez poszukiwanie zwrotne dochodzi się roszczeń z weksla, aby postępowanie nakazowe było uproszczone można wnieść pozew

CZEK

1. Zobowiązania abstrakcyjne

2. W tekście dokumentu jest nazwa ,,czek'' , w języku w jakim go wystawiono

3. Jest poleceniem zapłaty bezwarunkowym

4. W czeku występują trzy strony: trasant, remitent, trasat

5. Wystawca może go na własne zlecenie wystawić i może być trasantem (wyjątkiem jest czek na okaziciela)

6. ...................

Wykład 8 8.06.2003r.

Idea bankowości elektronicznej

1.1 Bankowość elektroniczna - krótkie wprowadzenie

Czasy, kiedy można było dokonywać operacji bankowych tylko przy tradycyjnym okienku kasowym już dawno minęły. Banki zdały sobie sprawę z tego, że tradycyjna forma komunikacji z klientami nie zaspokaja ich potrzeb oraz jest dla nich niewygodna. Klienci zazwyczaj musieli poświęcić czas na dotarcie do oddziału banku, potem stać w kolejce, sam bank również ponosił większe koszty obsługi.

Powoli rozwinięto jednak nowe metody dostępu do informacji o rachunkach oraz nowe sposoby dokonywania operacji. Pierwszym pomysłem na poprawienie wygody klienta było użycie do tego celu telefonu - dziś w ofercie informację telefoniczną mają niemalże wszystkie banki. Z czasem odbierającego telefony operatora zastąpił komputer - powstał tzw. Phone Banking. Obecnie dyspozycje do banku tą drogą wydajemy, wybierając tonowo odpowiednią kombinację cyfer.

Kolejnym środkiem ku zwiększeniu komfortu realizacji operacji przez klienta stały się bankomaty, początkowo umożliwiające tylko dokonywanie wypłat gotówki z rachunku, później zostały wyposażone w dodatkowe funkcje np. dokonywanie przelewów. Obecnie oplatają one świat coraz gęstszą siecią pozwalając na dokonanie transakcji prawie w każdym miejscu na świecie, przez 24 godziny na dobę.

Po bankomatach przyszła kolej na komputery i internet. W ofercie banków pojawił się tzw. home banking, polegający na bezpośredniej komunikacji klienta z bankiem za pośrednictwem modemu, komputera oraz specjalnego oprogramowania. W końcu pojawiła się bankowość internetowa, która coraz częściej zastępuje i wypiera home banking. Zasadnicza różnica między nimi polega na tym, że w pierwszym przypadku użytkownik łączy się przy pomocy specjalnego oprogramowania (często specjalną, dzierżawioną linią) bezpośrednio z serwerem bankowym, podczas gdy w drugim wystarcza popularna przeglądarka internetowa.

1.2 Pojęcie bankowości elektronicznej

Bankowość elektroniczna (e-banking) jest formą usług oferowanych przez banki, polegającą na umożliwieniu klientowi dostępu do jego rachunku za pośrednictwem komputera (bądź innego urządzenia elektronicznego, np. bankomatu, czy telefonu) i łącza telekomunikacyjnego (np. linii telefonicznej). Usługi bankowości elektronicznej charakteryzują się tym, że nie ma bezpośredniego kontaktu klienta z pracownikiem banku, a usługa jest zautomatyzowana (a co za tym idzie także zestandaryzowana).

W zależności od banku i wykorzystywanego oprogramowania, może ona pozwalać jedynie na bierny wgląd w stan konta i ewentualne uzyskanie ogólnych informacji na temat usług banku (np. oprocentowanie lokat), bądź również na aktywne dokonywanie operacji na rachunkach, takich jak przelewy, zakładanie lokat, czy zamawianie czeków).

Jednym z rodzajów bankowości elektronicznej jest tzw. bankowość internetowa, która umożliwia dostęp do rachunku bankowego przy wykorzystaniu technologii przeglądarek internetowych. Oprócz Internet Banking do usług bankowości elektronicznej zaliczyłem także Home Banking, polegający na kontakcie klienta z bankiem również poprzez sieć, ale przy wykorzystaniu specjalnego oprogramowania i często także urządzeń kodujących (np. tokenu). Rodzajem zautomatyzowanego kontaktu jest także Phone Banking - dyspozycje do banku wydajemy, wybierając tonowo odpowiednią kombinację cyfer (zaliczyłem tu także usługi z wykorzystaniem telefonii komórkowej). Natomiast najbardziej rozpowszechnione dotychczas są usługi elektroniczne z wykorzystaniem kart bankomatowych, bądź płatniczych (zakupy).

1.3 Geneza e-bankingu (rozwoju rynku)

W grudniu 1994 roku w Stanach Zjednoczonych powstał pierwszy na świecie bank internetowy - La Jolla Bank FSB, z siedzibą w Kalifornii. Bank ten wprowadził usługę zwaną obecnie Home Banking. Usługa ta polegała na tym, że za pomocą komputera i dostępu do Internetu klient mógł na bieżąco sprawdzać stan swojego konta bankowego oraz rozporządzać środkami na nim zgromadzonymi. Bank ten do dzisiaj dysponuje również realnymi placówkami, w których obsługuje się klienta tradycyjnie. Dopiero w 1995 roku powstał pierwszy w pełni internetowy bank, o nazwie Security First Network Bank. Był to wtedy jedyny bank, z którym klient nie miał fizycznego kontaktu, gdyż nie posiadał on żadnych placówek obsługujących klienta. Natomiast wszelkich wpłat i wypłat można było dokonywać za pośrednictwem poczty, bankomatów i tradycyjnych banków (przelewów). Całkowita obsługa odbywała się za pośrednictwem Internetu.

Głównym celem postawionym pierwszym istniejącym bankom elektronicznym było opracowanie jak najlepszych zabezpieczeń i stopniowe zwiększanie jakości i ilości świadczonych usług.

Pionierem bankowości elektronicznej w Polsce był Powszechny Bank Gospodarczy S.A., który jednak wkrótce po wprowadzeniu na rynek nowej oferty został wchłonięty przez PEKAO S.A., który kontynuował rozpoczęte prace w PBG S.A. W październiku 1998 roku bank PEKAO S.A. uruchomił swój “elektroniczny” oddział o nazwie “Telepekao 24”. Dopiero po roku czasu na rynku internetowym pojawił się pierwszy konkurent dla tej usługi, a mianowicie w listopadzie 1999 roku swoje elektroniczne usługi zaoferował Bank Przemysłowo - Handlowy. Od tego czasu na naszym rynku pojawiło się w krótkim odstępie czasu wiele tego typu banków. Rozpoczęła się rywalizacja między nimi o opanowanie nowego segmentu rynku.

W listopadzie 2000r. pojawił się pierwszy w pełni wirtualny bank w Polsce, gdyż BRE Bank S.A. otworzył mBank - internetowy bank bez realnych placówek.

Na rynek bankowych usług elektronicznych wkracza coraz więcej banków, które mogą występować pod trzema postaciami:

• Bank elektroniczny jako samoistny oddział - bank prowadzi zarówno konta tradycyjne jak i elektroniczne

• Bank elektroniczny jako dodatkowy kanał dostępu - z posiadanego konta korzystamy zarówno w sposób tradycyjny jak i elektroniczny

• Bank elektroniczny w pełni wirtualny (bez realnych placówek)

1.4 Atrybuty banku elektronicznego

Bankowość elektroniczna jest produktem bankowym, za pośrednictwem którego każdy klient, wykorzystując komputer i Internet, może na bieżąco kontrolować stan swoich środków pieniężnych na rachunkach bankowych. Dzięki posiadaniu konta on-line, każdy klient może korzystać ze swoich pieniędzy w każdym miejscu, w jakim się znajduje - w domu, w pracy, za granicą. Nie musi oczekiwać na otwarcie danej placówki, gdyż z usług banku elektronicznego można korzystać przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Dzięki temu klienci nie są również narażeni na stanie w kolejkach, gdyż każdy z nich jest obsługiwany natychmiast, poza kolejnością. Usługi bankowości elektronicznej charakteryzują się tym, że nie ma bezpośredniego kontaktu klienta z pracownikiem banku, a usługa jest zautomatyzowana (a co za tym idzie także zestandaryzowana). Zwiększa to także bezpieczeństwo, ponieważ nawet pracownicy nie mają dostępu do poufnych danych. Większość banków wirtualnych, w przeciwieństwie do banków tradycyjnych, nie wymaga gwarancji stałych wpływów na konto. Nie wymagana jest też żadna wpłata przy zakładaniu konta.

Banki elektroniczne mogą znacznie obniżyć stawki pobieranych prowizji i opłat stałych. Jest to spowodowane tym, iż każda operacja internetowa jest znacznie tańsza od tradycyjnej. Koszty ponoszone przez banki są zminimalizowane niemalże do zera. Przez zastosowanie Internetu w komunikacji można pominąć długotrwałe i droższe przesyłanie informacji pocztą oraz maksymalnie zredukować personel banku (zastępują go maszyny), jak i opłaty za pomieszczenia użytkowe (nie są potrzebne). Wirtualny bank pozwala na ograniczenie ilości pracowników do wymaganego minimum i może posiadać jedynie jedną placówkę. Będzie ona funkcjonować wyłącznie jako siedziba dla pracowników obsługujących wszystkie transakcje. Natomiast klienci będą z niej korzystać wyłącznie za pośrednictwem Internetu. Dlatego wirtualne banki nie muszą otwierać ogromnych placówek w każdym mieście, zatrudniać pracowników ochrony, opłacać monitoring. Ponadto nie ma ryzyka napadu na taką placówkę, gdyż ona realnie nie istnieje.

Bankowość elektroniczna jest, więc najtańszą i najprzystępniejszą formą bankowości, dostępną dla każdego, kto posiada komputer i połączenie z Internetem.

1.5 Sfery e-bankingu

We wstępnych rozważaniach nad tematem wyodrębniłem trzy podstawowe płaszczyzny (sfery) bankowości elektronicznej. A mianowicie:

• Sferę technologiczno - komunikacyjną (stosowane urządzenia, oprogramowanie i zabezpieczenia oraz wykorzystywane kanały komunikacyjne),

• Sferę usługową (oferowane usługi bankowe),

• Sferę społeczną.(wiedza o usługach, zainteresowanie nimi, zaufanie klientów do oferowanych usług itp.)

W następnych trzech rozdziałach zamierzam omówić każdą z nich, kładąc nacisk przede wszystkim na obecny ich kształt (stan faktyczny) oraz perspektywy rozwoju w niedalekiej przyszłości.

Sposoby komunikacji

3.1 Sposoby komunikacji banku z klientem

Aby sprawnie zarządzać posiadanym kontem należy od czasu do czasu komunikować się z własnym bankiem, aby wydać odpowiednie dyspozycje. Kiedyś można było dokonać tego, wyłącznie idąć do oddziału banku, póżniej mogliśmy już skorzystać z telefonu. Od pewnego czasu powstaje wiele nowych kanałów komunikacji z bankiem, w większości są to drogi elektroniczne.

Z założonego konta korzystamy wykorzystując jeden z poniższych kanałów dostępu (tabela 3.1):

Tabela 1 Zestawienie sposobów komunikowania się klienta z bankiem

Lp	Sposób korzystania z konta bankowego	UZ	Nazwa
1	Bezpośredni kontakt z pracownikiem banku w realnym oddziale (filii, ekspozyturze, agencji, na poczcie itp.)	Nie	-
2	Rozmowa z teleoperatorem poprzez telefon stacjonarny	Nie	-
3	Wydawanie dyspozycji z klawiatury telefonu (zautomatyzowane wybieranie tonowe)	Tak	Phone Banking
4	Rozmowa z teleoperatorem poprzez telefon komórkowy	Nie	-
5	Korespondencja z pracownikiem banku z wykorzystaniem telefonu komórkowego (SMS, e-mail z komórki)	Nie	-
6	Wydawanie dyspozycji do banku z wykorzystaniem przeglądarki WAP	Tak	WAP Banking
7	Wydawanie dyspozycji z telefonu komórkowego w formie tekstowej	Tak	SMS Banking
8	Wydawanie dyspozycji do banku ze strony WWW poprzez Internet	Tak	Internet Banking
9	Wydawanie dyspozycji do banku poprzez Internet wykorzystując pocztę elektroniczną (także z komórki)	Tak	E-mail Banking
10	Wydawanie dyspozycje do banku wykorzystując przeznaczone do tego celu programy, pracujące w środowisku sieciowym	Tak	Home Banking
11	Korespondencja z pracownikiem banku poprzez sieć (z wykorzystaniem poczty elektronicznej, czy też programów komunikacyjnych)	Nie	-
12	Transakcje w bankomatach	Tak
13	Kontrola rachunku poprzez telegazetę	Tak

Źródło: opracowanie własne

Z przedstawionych powyżej sposobów komunikacji, tylko część z nich jest zautomatyzowana i odbywa się bez bieżącej ingerencji pracowników (UZ - Tak). I tylko te kanały zaliczyłem do kanałów bankowości elektronicznej (omówione zostały poniżej).

3.2 Komunikacja drogą elektroniczną

3.2.1 Phone Banking

Jedną z pierwszych zautomatyzowanych usług oferowanych klientom był tzw. Phone Banking. Nazywany w bankach bankofonem, teleserwisem itp. umożliwia uzyskanie za pomocą telefonu (pracującego w trybie wybierania tonowego) całodobowego dostępu do prowadzonych przez bank rachunków oraz uzyskanie różnych informacji związanych z ofertą banku. Serwis działa w sposób zautomatyzowany poprzez bezpośrednie połączenie z systemem komputerowym, w oparciu o uprzednio nagrane komunikaty głosowe. Każdy klient korzystający z automatycznego serwisu telefonicznego otrzymuje swój prywatny telekod, którego wstukanie umożliwia dostęp do rachunku.

3.2.2 Home Banking

Następną oferowaną usługą jest tzw. Home Banking umożliwiający szersze korzystanie z usług bankowych na odległość. Usługa ta polega na bezpośredniej komunikacji z bankiem za pośrednictwem sieci rozległej i specjalnego oprogramowania po stronie klienta. Programy te umożliwiają zarówno bierny, jak i aktywny dostęp do rachunku bankowego, a co za tym umożliwiają przeprowadzanie większość standardowych. Jest to również źródło informacji o kursach walut, raportów z rynku kapitałowego, wyników sesji giełdowych czy też o oferowanych przez bank innych produktach, jak kredyty i lokaty. Przesyłanie danych w tym systemie jest zabezpieczane na różne sposoby, stosuje się między innymi: różne algorytmy szyfrowania, klucze sprzętowe, wejście do systemu za pomocą hasła, podpisy elektroniczne. Do tego aby korzystać z Home Bankingu potrzebny jest komputer (minimum PC 486, 4 MB RAM, z systemem operacyjnym Windows, a niekiedy wystarczy nawet DOS), dostęp do sieci, odpowiednie oprogramowanie, konto w banku, telefon, a często także urządzenia kodujące i sprawdzające autentyczność danych. Instalację oprogramowania przeprowadza zwykle specjalista z banku, który szkoli też nowych klientów. Z uwagi na dość duże koszty, home banking wykorzystywany jest głównie przez firmy. Stosowanie home bankingu zmniejsza nacisk na personel banku, operatorzy bankowi są odciążeni z ilości prowadzonych operacji co pozwala uniknąć wielu błędów, które w znacznym stopniu opóźniają efektywność pracy całej infrastruktury bankowej. Wykorzystanie zdalnych usług bankowych umożliwia wysoki stopień przepływu informacji, który jest elastyczny, szybki i dostępny. Poniżej przedstawiam jeden z programów wykorzystywanych w Home Bankingu:

Warto też wspomnieć o innej, może mniej znanej propozycji niektórych banków. Jest nią Mobile Home Banking. W tym przypadku urządzeniem odbierającym jest pager posiadany przez klienta banku. Pozwala on na przesyłanie np. informacji o stanie konta, dokonanych wpłatach czy realizację zleceń przelewu o stałych porach dnia.

3.2.3 Internet Banking (WWW Banking)

Wzrastająca od połowy lat dziewięćdziesiątych popularność i dostępność Internetu sprawiły, że sektor bankowy zainteresował się również i tym medium, upatrując w nim łatwy dostęp do rynku detalicznego i indywidualnego klienta. I rzeczywiście, bankowość internetowa, znana także jako Internet Banking, stała się w niedługim czasie nowym, a przy tym tanim kanałem dystrybucyjnym dla wielu banków. Bankowość internetowa na świecie obecnie coraz częściej zastępuje lub uzupełnia dotychczas stosowane rozwiązania - tzw. bankowości domowej (Home Banking), czy też Phone Banking. Kierowana jest głównie do klientów indywidualnych. Home banking pozwala klientowi banku na dostęp do swojego konta bankowego przy użyciu specjalnego oprogramowania, które łącząc się bezpośrednio z serwerem banku przesyła wszelkie niezbędne dane. Internet banking pozwala robić to samo bez użycia specjalnego oprogramowania i potrzeby nawiązywania bezpośredniego połączenia z bankiem - dostęp do konta odbywa się poprzez Internet, za pomocą przeglądarki WWW. Z konta w wirtualnym oddziale banku może korzystać praktycznie każdy kto dysponuje komputerem klasy PC z dostępem do Internetu i zainstalowaną przeglądarką WWW (Netscape Navigator, MS Internet Explorer). Internet Bankig umożliwia, dokonywanie wszystkich klasycznych operacji bankowych, bez wychodzenia z domu i co najważniejsze często taniej, niż w tradycyjny sposób. Transmisja danych jest szyfrowana. Stosowane są różne formy uwierzytelniania klientów (zarówno silne, jak i słabe). Poniżej przedstawiam główną stronę wirtualnego banku Inteligo:

3.2.4 WAP Banking

WAP Banking jest nową usługą wprowadzaną ostatnio przez banki. Usługa ta zapewnia dostęp do operacji bankowych za pośrednictwem telefonu komórkowego GSM wyposażonego w przeglądarkę WAP. Do tej pory pilotażowy program wapowski uruchomił WBK S.A., natomiast zapowiada taką usługę Fortis Bank S.A.

WAP (ang. Wireles Application Protocol) - jest procedurą dostępu do Internetu, przy wykorzystaniu osobistych urządzeń przenośnych, takich jak telefony komórkowe. WAP jest otwartym, globalnym standardem łączności pomiędzy terminalami bezprzewodowymi, a Internetem lub innymi sieciami komputerowymi. Umożliwia on projektowanie nowoczesnych, interakcyjnych, funkcjonujących w czasie rzeczywistym usług bezprzewodowych, takich jak np. zlecenia operacji bankowych.

Posiadając konto w banku (najczęściej jest to to samo konto co w przypadku Internet Bankingu) oraz odpowiednio skonfigurowany telefon z WAP-em użytkownik ma możliwość zarządzania swoim kontem praktycznie z dowolnego miejsca o dowolnym czasie. Możliwości jakie są oferowane w tej usłudze są z reguły nieco skromniejsze od tych oferowanych w Internet Bankingu.

3.2.5 SMS Banking

System ten oferuje przede wszystkim bierny dostęp do rachunków bankowych. Po każdej operacji wykonanej na danym koncie bank wysyła informację tekstową do klienta, informującą go o dokonanej transakcji i aktualnym stanie koncia. Banki przyjmują jedynie dyspozycje z uaktywnionych przez klienta numerów telefonów komórkowych.

Natomiast spotykany jest także aktywny dostęp do rachunku tą drogą (mało rozpowszechniony). A mianowicie, wysyłając do banku krótkie wiadomości tekstowe, o z góry ustalonej treści, można dokonywać prostych operacji bankowych takich jak składanie przelewu na określony wcześniej rachunek czy zakładanie lokat.

3.2.6 E-mail Banking

Spotykane są dwie odmiany E-mail Bankingu. Pierwsza z nich ma bierny charakter. Klient posiada na serwerze bankowym skrzynkę poczty elektronicznej. Na koniec każdego dnia bank wysyła na tę skrzynkę informację, informującą użytkownika systemu o dokonanych tego dnia transakcjach i aktualnym stanie konta (oczywiście jeżeli danego dnia nie została wykonana żadna operacji e-mail nie jest w ogóle wysyłany). Poniżej przedstawiona jest jedna z tego typu wiadomości:

Natomiast drugą oferowaną formą E-mail Bankingu (aktywną), jest usługa EmailMoney, choć faktycznie jest ona odmianą WWW lub WAP Bankingu. Umożliwia ona dokonywanie przelewów. Aby skorzystać z tej usługi nie trzeba znać numeru rachunku odbiorcy, wystarczy adres jego poczty elektronicznej. W celu dokonania takiego przelewów na stronach internetowych banku podajemy adres e-mail odbiorcy, kwotę jaką chcemy mu przesłać oraz pytanie i odpowiedź dla celów weryfikacyjnych. Nadawca takiego przekazu dostaje od banku powiadomienie o nim na swoją skrzynkę pocztową. Następnie loguje się na witrynie banku w celu podania odpowiedzi na zadane pytanie, a gdy się wszystko zgadza podaje numer rachunku bankowego, na który mają być przelane środki pieniężne.

3.2.7 Telegazeta

Jest to mało rozpowszechniony kanał i bardzo rzadko spotykany. Telegazeta umożliwia wyłącznie bierny dostęp do rachunku bankowego. Udostępnia klientowi informacje o stanie jego środków pieniężnych na rachunku bankowym. W Polsce kanał ten funkcjonuje jedynie w Invest Banku za pośrednictwem dekodera Polsatu.

3.2.8 Bankomaty

Bankomaty są obecnie jedną z najbardziej rozpowszechnionych dróg komunikacji klienta z bankiem. Stały się kolejnym środkiem ku zwiększeniu komfortu realizacji operacji przez klienta. Bankomat pozwala na sprawdzanie stanu konta, wykonywanie operacji bezgotówkowych i pobieranie pieniędzy z rachunku za pomocą, udostępnionej w ramach rachunku, karty płatniczej/bankomatowej. Aby wykonać operację należy zwykle podać czterocyfrowy kod PIN. Obecnie bankomaty oplatają cały świat coraz gęstszą siecią pozwalając na dokonanie transakcji prawie w każdym miejscu na świecie, przez 24 godziny na dobę. W niedalekiej przyszłości bankomaty mogą zastąpić kioski multimedialne, przystosowane m. in. do wypłaty gotówki.

Kiosk multimedialny to terminal informacyjny z wbudowanym komputerem wyposażonym w ekran dotykowy. Klient w prosty i intuicyjny sposób, poprzez dotyk pozycji na monitorze może korzystać z prezentacji multimedialnej w której wyczerpująca informacja współgra z ruchomym obrazem, muzyką, głosem lektora i oprawą graficzną. Prezentacja multimedialna oprowadza klienta po firmie (banku), pomaga mu dokonać wyboru, wykonać proste operacje, informuje o usługach, promocji i produktach firmy, oszczędza czas klienta i pracowników, potrafi wzbudzić jego zainteresowanie poprzez kontakt z nowymi mediami.

3.3 Sposoby komunikacji - podsumowanie

W najbliższych latach prawdopodobnie pojawią się jeszcze nowe kanały komunikacji z bankiem, np. zarządzanie rachunkiem przy wykorzystaniu UMTS - telefonii komórkowej trzeciej generacji. Jednak przede wszystkim będziemy obserwować transformacje obecnych sposobów komunikacji tj. ich przystosowania do nowych, przyszłościowych usług. Na przykład bankomaty będą obsługiwać o wiele więcej funkcji niż obecnie - przelewy, zasilanie innych kart, przekształcą się w kioski multimedialne.

Liczba użytkowników kanałów internetowych, będzie rosła wraz z postępującą informatyzacją społeczeństwa. Wraz ze wzrostem dostępności usług internetowych i obniżaniem kosztów korzystania z nich będzie dodatkowo wzrastało zainteresowanie internetowymi kanałami dostępu do rachunku bankowego. Prawdopodobnie wzrośnie znaczenie SMS Banking oraz Email Banking, obecnie prawie w ogóle nie wykorzystywanych. Natomiast zdecydowanie największy wzrost obserwawać będzie się w telefonii komórkowej, jednak z czasem telefonię GSM będzie wypierać telefonia komórkowa trzeciej generacji (UMTS), co może powstrzymać rozwój WAP Bankingu (stopniowo wypierany będzie przez bardziej zaawansowane technologicznie kanały UMTS).

Przegląd zdalnych usług bankowych

4.1 Usługi bankowości elektronicznej

Przy wykorzystaniu bankowości elektronicznej możemy dokonywać wiele różnorodnych operacji. Oferta jest zróżnicowana nie tylko od banku oferującego zdalny dostęp do konta, ale także od używanego kanału. Obecnie najwięcej operacji można przeprowadzić wykorzystując Internet Banking oraz Home Banking. Podobną ofertę mamy także w przypadku Phone Bankingu, natomiast w przypadku pozostałych odmian bankowości elektronicznej dostępność usług jest raczej uboga. Do obecnie realizowanych w Polsce operacji należą:

• sprawdzanie salda konta i historii operacji, a więc analizowanie przebiegu i prawidłowości wszystkich przelewów na konto i z konta,

• przelewanie środków pieniężnych na obce rachunki, a więc definiowanie i wysyłanie pieniędzy do różnorodnych odbiorców,

• dokonywanie przelewów na konto ZUS, czyli wykonywanie specjalnej formy przelewu, z bardzo specyficznymi procedurami,

• dokonywanie przelewów z przyszłą datą realizacji, czyli zlecanie bankowi dokonania opłat w przyszłości,

• EmailMoney, czyli przesyłanie pieniędzy za pośrednictwem poczty elektronicznej (Inteligo),

• anulowanie przelewu, czyli zerwanie wydanego rozporządzenia dotyczącego przesłania pieniędzy na określone konto,

• analizowanie listy odbiorców dla przelewów, czyli sprawdzanie i modyfikowanie obecnego jej kształtu,

• tworzenie zleceń stałych (z niezmienną kwotą), czyli dawanie bankowi dyspozycji regularnego dokonywania przelewów na to samo konto, zwykle co miesiąc,

• zakładanie i zrywanie lokat, czyli wyodrębnianie danej kwoty pieniędzy na wyższe oprocentowanie,

• założenie rachunku walutowego, czyli rachunku, za którego pomocą klient będzie w stanie gromadzić waluty obce,

• obsługiwanie rachunku walutowego, czyli rachunku, na którym znajdują się waluty inne niż obowiązujące w kraju, w którym funkcjonuje bank,

• ustanowienie pełnomocnictwa, czyli upoważnienie innych osób do korzystania z konta,

• dokonanie zapisu na wypadek śmierci, czyli upoważnienie wybranych osób do dysponowania naszym kontem po śmierci,

• wypełnianie wniosku o przesłanie kolejnej książeczki czekowej,

• wypełnianie wniosku o przesłanie karty płatniczej,

• wysłanie dyspozycji przysłania listy haseł jednorazowych

• wypełnianie wniosku o linię kredytową,

• podpisanie umowy kredytowej, czyli zrealizowanie wniosku o linię kredytową,

• zamienienie dotychczasowego konta na wspólne, czyli danie pełnomocnictwa korzystania z rachunku np. małżonkowi.

• aktywowanie (deaktywowanie) kanałów dostępu do rachunku

• zmienianie haseł dostępu do rachunku

4.2 Oferta czołowych polskich banków

Oferta Polskich banków różni się. Żaden z banków nie oferuje nam dostępu do rachunku wszystkimi możliwymi drogami. Ponadto tym samym kanałem w różnych bankach możemy wykonywać różne operacje. Poniższe zestawienia przedstawiają gamę usług bankowych oferowanych na początku IV kwartału 2001r. za pomocą wybranych kanałów dostępu.

Tabela 2 Podstawowe operacje przeprowadzane za pomocą stron WWW

Operacje	Bank Przem.-Handl.	Bank Śląski	Bank Zachodni WBK	Citibank	Fortis Bank	Inteligo	Lukas Bank	MBank	Pekao S.A.	PKO BP	VW Bank Direct
Saldo konta i historia operacji	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+
Przelewy na obce rachunki	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+
Przelewy z przyszłą datą operacji	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+	+
Przelewy na ZUS	-	+	+	+	+	+	-	-	+	+	-
Anulowanie przelewu	+	+	+	-	+	+	+	-	+	+	+
Lista odbiorców dla przelewów	+	-	+	+	+	+	+	+	+	+	+
Obsługa rachunków walutowych	-	-	+	+	+	-	-	-	-	-	-
Wniosek o czeki	+	-	-	-	+	-	-	-	+	-	-
Wniosek o kartę płatniczą	+	+	-	-	+	+	+	-	+	+	-
Wniosek o kredyt	+	+	-	-	-	-	-	-	+	+	-
Podpisanie umowy kredytowej	-	-	-	-	-	-	-	-	+	-	-
Ustalenie pełnomocnictwa	-	-	-	-	-	-	-	-	+	-	-

Tabela 3 Podstawowe operacje przeprowadzane za pomocą SMS

Operacje	Bank Przem.- Handl.	Bank Zachodni WBK	Citibank	Inteligo	mBank	Pekao S.A.
Sprawdzenie stanu konta	+	+	+	+	+	+
Historia operacji	-	+	-	-	+	-
Przelew na rachunek zdefiniowany	+	-	+	-	-	+
Blokowanie przelewu	+	-	-	-	-	-
Założenie lokaty	-	-	-	-	-	+
Blokowanie karty płatniczej	-	-	-	+	-	-

Tabela 4 Podstawowe operacje przeprowadzane za pomocą WAP

Operacje	Bank Przem.- Handl.	Bank Zachodni WBK	Inteligo	mBank	PKO BP
Saldo konta i historia operacji	+	+	+	+	+
Przelew na rachunki zdefiniowane	+	+	+	+	+
Przelew na dowolne rachunki	+	+	+	-	+
Przelew z przyszłą datą realizacji	+	+	-	+	-
Anulowanie przelewu	-	+	-	-	-
Zlecenia stałe	-	-	-	+	-
Lista odbiorców dla przelewów	+	+	+	-	+
Zakładanie i zrywanie lokat	+	+	-	-	-

4.3 Modele banku elektronicznego

W bankowości elektronicznej występują trzy modele banków. Oferowane przez nie usługi nieco się różnią. Są to mianowicie:

1. Bank wirtualny (oddział elektroniczny) jest to bank, który nie posiada placówek rzeczywistych, a korzystanie z niego wymagana założenia oddzielnego konta. Banki takie narzucają limity dzienne na wykonywane operacje i nie zezwalają na ich przekroczenie. Dodatkowo klient otrzymuje kartę płatniczą. Wszelkie prowizje i opłaty za korzystanie z rachunku elektronicznego w takim oddziale są znacznie zredukowane lub bezpłatne. Przykładem takiego banku jest mBank, który nie posiada realnej placówki, do której klient może przyjść i zrealizować określoną transakcję. Kontakt z takim bankiem odbywa się przez telefon, pocztą e-mail lub też zwykły list. Banki, które za jedyny swój cel stawiają obsługę internetowych rachunków elektronicznych, wyróżniają się nowoczesną obsługą i dobrymi zabezpieczeniami.

2. Dostęp elektroniczny (jako dodatkowy kanał) jest typowym rozszerzeniem zwykłego konta bankowego, które umożliwia śledzenie operacji i historii rachunku w Internecie oraz dokonywanie przelewów. Opłaty za korzystanie z  tego rodzaju rachunku są identyczne, a niejednokrotnie wyższe niż za prowadzenie zwykłego rachunku bankowego, ponieważ jest to związane z prowadzeniem rachunku w Internecie oraz opłatą za dodatkowe urządzenia zabezpieczające. Klient nie musi nawet zakładać oddzielnego konta, a jedynie poprosić o rozszerzenie możliwości posiadanego rachunku o dostęp elektroniczny.

3. Samoistny oddział - potencjalny klient musi założyć nowy rachunek bankowy, nawet jeśli jest już posiadaczem zwykłego rachunku w tym banku. Jest to odrębny wirtualny oddział tradycyjnej placówki bankowej, w której to zakłada się odrębne konta.

4.4 Bankowość XXI wieku

4.4.1 Doradztwo on-line

Obecnie systemy bankowości elektronicznej nie umożliwiają dokonywania transakcji nie standardowych, a klienci czasami potrzebują porady pracownika banku. W takich wypadku potrzebny jest bezpośredni kontakt z pracownikiem banku. Wizyta w rzeczywistym oddziale banku nie wchodzi tu w grę, gdyż nie po to użytkownik zakłada wirtualne konto. Pełną interaktywność zapewnia obecnie jedynie kontakt telefoniczny, jednak dla wyrafinowanego użytkownika PC nie jest on wystarczający. Dlatego w najbliższej przyszłości pojawią się systemy komunikacji internetowej. Rozwinie się tzw. doradztwo on-line.

Polskie banki pracują się obecnie nad wdrożeniem technologii pozwalających na interakcję konsultanta z klientem za pośrednictwem sieci. Ma to oczywiste zalety. Dla banku będą to obniżone koszty i lepszą jakość doradztwa, natomiast dla klienta przede wszystkim wygoda (nie musi wychodzić z domu i odchodzić od “swojego, ukochanego PC”).

Najprostszą realizacją tej idei jest tak zwany chatroom. Jest to wydzielona część serwisu WWW, na której klient może porozumiewać się z rozmówcą za pomocą klawiatury i widzi na ekranie odpowiedzi, także pisane na klawiaturze przez doradcę. Taki system, bardzo prosty w realizacji. Z pierwszych doświadczeń banków zachodnich wynika, że klienci łatwo przekonują się do takiej formy komunikacji, a nawet mają swoich ulubionych doradców. Mimo tego trzeba przyznać, że porozumiewanie się za pomocą samej tylko klawiatury jest bardzo ograniczone.

Bardziej skomplikowane jest przesyłanie głosu. Wykorzystywana jest do tego technologia voice-over-IP i rozmaite jej implementacje. Jest ona już dziś powszechnie używana do słuchania internetowego radia, czy do międzynarodowych rozmów telefonicznych (Internet telephony), a jej wymagania techniczne są dosyć skromne: wystarczy zwykłe połączenie modemowe, karta dźwiękowa, słuchawki i mikrofon podłączone do komputera. Dla banku nie ma ona jednak wielkiej przewagi nad zwykłą telefonią.

Jeszcze bardziej skomplikowane jest przesyłanie przez Internet fonii i wizji. Nad wdrożeniem tej technologii pracuje obecnie wiele banków zachodnich. Narzędzia techniczne do jej realizacji dostępne są już od jakiegoś czasu (np. oprogramowanie RealAudio), brakuje jednak wymaganej przepustowości łącz telekomunikacyjnych, która umożliwiłaby w miarę komfortowy odbiór obrazu. Nie jest to więc jeszcze dojrzały i niezawodny sposób komunikacji, choć w miarę postępu techniki pozwoli na zaoferowanie pełnowartościowego doradztwa on-line.

4.4.2 Pieniądz elektroniczny

Zupełnie innowacyjnym rozwiązaniem, które najprawdopodobniej będzie wprowadzane w niedalekiej przyszłości jest e-cash, czyli pieniądz elektroniczny. Pieniądz elektroniczny jest specyficznym produktem magazynującym pewne wartości pieniężne, w którym zapis tychże środków jest przechowywany na urządzeniu elektronicznym, pozostającym w posiadaniu klienta. Najprawdopodobniej będą to inteligentne karty chipowe. Zasilane one będą z konta bankowego użytkownika. Można będzie tego dokonać np. w wyposażonych w tym celu bankomatach. Poza tym użytkownicy takich kart będą posiadać prywatne czytniki inteligentnych kart chipowych, podpięte do komputera. Wtedy uzupełnienia takiej karty będzie można dokonać nie wychodząc z domu. Do tego celu przystosowane będą systemy bankowości elektronicznej np. Internet Banking. W takim wypadku wystarczy, że klient wejdzie na witrynę banku i wyda dyspozycję przelania odpowiedniej kwoty na kartę, znajdującą się w jego prywatnym czytniku. W podobny sposób będzie można “opróżnić” kartę, przelewając nie wykorzystaną gotówkę z powrotem na rachunek bankowy. Inteligentne karty chipowe będą miały trzy podstawowe zastosowania:

• dokonywanie transakcji w internecie; zarówno nabywca jak i sprzedawca posiadają czytniki kart chipowych; nabywca zamawia na stronie sprzedawcy jakiś towar i płaci za niego swoimi pieniędzmi elektronicznymi transferując środki pieniężne ze swojej karty na kartę sprzedawcy

• w podobny sposób będzie można dokonywać zakupów w realnym sklepie, z tym że zamiast posługiwać się kartą płatniczą, żądaną sumę uiszczać będzie się pieniędzmi elektronicznymi zgromadzonymi na karcie chipowej (korzystamy wyłącznie z czytnika sprzedawcy).

• na szeroką skalę rozwinie się sieć automatów sprzedających; dystrybuowane przez nie towary nabywać będzie się wykorzystując posiadaną kartę chipową (zamiast wrzucać monety)

We wszystkich tych przypadkach transakcja będzie dokonywana bezpośrednio między sprzedającym, a kupującym, z pominięciem banków i centrum rozliczeniowego. Zmieniać będzie się jedynie fizyczny zapis na dwóch kartach. Ten fakt zrewolucjonuje i znacznie przyśpieszy transakcje elektroniczne, nie trzeba będzie tracić czasu na autoryzację karty płatniczej. Karty chipowa w przeciwieństwie do karty płatniczej nie jest związana z jakim kolwiek rachunkiem bankowym. Równie dobrze będzie można się nią posługiwać nie posiadając w ogóle żadnego konta bankowego.

Pierwszym rozwiązaniem tego typu jest niemiecka GeldKarte, która jest jak na razie uniwersalną kartą do automatów sprzedających, telefonicznych i innych.

4.4.3 Przyszłość usług bankowych - podsumowanie

Z czasem banki elektroniczne będą nam oferować co raz to nowsze, innowacyjne “produkty”. Należeć do nich będą między innymi doradztwo on-line i pieniądz elektroniczny (e-cash), omówione powyżej. Rozwiną się także transakcje internetowe z wykorzystaniem protokołu SET.

Obecnie, korzystając z udogodnień systemów e-banking możemy przede wszystkim dysponować swoim rachunkiem rozliczeniowym oraz zakładać i likwidować lokaty. Niedługo wzrośnie udział ofert kredytowych, obecnie rzadko spotykanych. Oferta banków będzie się poszerzała, a usługi będą coraz bardziej zindywidualizowane.

W niedługim okresie czasu każdy bank będzie oferował usługi bankowości elektronicznej. Jednak nie wszystkie banki w najbliższym czasie staną się w pełni wirtualne (być może nigdy do tego nie dojdzie). Społeczeństwo musi się wcześniej w pełni zinformatyzować, rozwinąć się musi m. in. doradztwo on-line. Z konta prawdopodobnie będzie można korzystać każdą możliwą drogą. Każdym kanałem będzie można zrealizować wszystkie możliwe operacje.

PODSTAWY BANKOWOŚCI WYKŁADY prof. Badowski

- 8 -

---