KRAJOWE DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO

1. Inwestycje i oszczędności

2. Funkcja konsumpcji i funkcja oszczędności

3. Mnożnik inwestycyjny i jego wpływ na przyrost DN

4. Składniki globalnego popytu a po­ziom dochodu narodowego

1. INWESTYCJE I OSZCZĘDNOŚCI

Z rachunku dochodu narodowego wynika, że oszczędności są równe inwestycjom.

Miara inwestycji - część produkcji (PKB) nie przeznaczonej do konsumpcji. Met. prod. I = PKB - C

Miara oszczędności: - część rozporządzalnego dochodu nie wydatkowana na konsumpcję. Met. doch. S = PKB - C

Met. prod. PKB = C + I = Met. doch. PKB = C + S C + I = C + S I = S

W gospodarce są:

• gospodarstwa domowe,

• przedsiębiorstwa,

• rząd

I i S są sumą oszczędności tych podmiotów.

Stąd oszczędności i inwestycje łączne oblicza się wg. wzoru:

I = Sgd + Sprz. + SG = S

Posługując się narzędziami globalnego (zagregowanego) popytu i podaży zbadamy, czy gospodarka ma tendencje do cyklicznego rozwoju.

Rozporządzalne dochody zamierza się podzielić na:

• wydatki na konsumpcję;

• oszczędności;

Rozporządzalny dochód = C + S

Z tego faktu wynika możliwość odchyleń od stanu równowagi makroekonomicznej.

2. FUNKCJA KONSUMPCJI I FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI

wprowadzenie pojęć:

funkcji konsumpcji i krańcowej skłonności do konsumpcji; Funkcja Konsumpcji - zależność pomiędzy konsumpcją a dochodem;

funkcji oszczędności i krańcowej skłonności do oszczędności; Funkcja Oszczędności - zależność pomiędzy oszczędnościami a dochodem;

Obie krzywe są określane przez: punkt przecięcia osi rzędnych na wykresie (wysokość); >punkt przecięcia wyznacza popyt autonomiczny, czyli popyt nie związany z dochodem. Są to wydatki na konsumpcję przy dochodzie 0 - pokrywane z wcześniejszych oszczędności (w tym wyprzedaż)< kąt nachylenia względem osi poziomej; >wyznacza go krańcowa skłonność do konsumpcji (lub krańcowa skłonność do oszczędności), czyli część każdego dodatkowego dochodu, którą zamierza się przeznaczyć na konsumpcję (oszczędności) KSK = 1 - KSO - krańcowa skłonność do konsumpcji, KSO = 1 - KSK - krańcowa skłonność do oszczędzania,

Linia 45^o- jest to linia pokazująca sytuację, w której konsumpcja dokładnie równa się dochodowi, albo jest sumą konsumpcji i oszczędności (C i S sumują się do linii 45^o).

Założenia: PKB jest równy dochodom do dyspozycji (nie uwzględnia się podatków, transferów, itp.); Ceny są stałe;

Można założyć, że popyt autonomiczny wyniesie 20 mld zł, a krańcowa skłonność do konsumpcji 0,7. Wówczas funkcje te możemy zapisać w postaci:

C = 20 + 0,7 Y;

S = -20 + 0,3 Y;

które przedstawiono na poniższych wykresach:

Krzywe konsumpcji i oszczędności pokazują planowaną konsumpcję lub planowane oszczędności przy każdym poziomie dochodu:

1. Punkt „E” - przecięcie funkcji konsumpcji z linią 45^o wyznacza poziom dochodu, przy którym nie ma oszczędności ani dodatnich ani ujemnych (cały dochód jest przeznaczony na konsumpcję) - jest to punkt równowagi pomiędzy funkcją konsumpcji a potencjalną produkcją tych dóbr;

2. Punkt „E1” - przecięcie funkcji oszczędności z poziomem dochodu, przy którym nie ma oszczędności ani dodatnich ani ujemnych (lustrzane odbicie f. konsumpcji);

3. Punkty E i E1 pokrywają się przy tym samym poziomie PKB bo suma C i I jest równa dochodowi, i w ten sposób pokrywa się z linią 45^o.

3. MNOŻNIK INWESTYCYJNY I JEGO WPŁYW NA PRZYROST DN.

Wyznaczanie produktu w modelu mnożnikowym

W tym modelu zakłada się że: PKB rośnie lub maleje ze względu na przesunięcia krzywej zagregowanego popytu, podaż pozostaje bierna, co oznacza że przedsiębiorstwa chcą produkować i sprzedawać po stałych cenach,

Bada się jak w jaki sposób współdziałanie sił oszczędzania i inwestowania prowadzi do ukształtowania PKB na poziomie równowagi.

Należy uwzględnić fakt, że: inne siły i podmioty wyznaczają S (głównie dochód); inne siły i podmioty wyznaczają I (PKB wytworzony i przewidywany, stopy %%, podatki, itp.);

W modelowym ujęciu zakłada się, że: inwestycje zostały zaplanowane (z uwzgl. różnych uwarunkowań) i są wielkością stałą; oszczędności zależne są od dochodu - zgodnie z f. oszczędności;

Przy tym założeniu możemy zbadać zależności pomiędzy oszczędnościami a inwestycjami. Na schemacie pokazano, że istnieje tylko jeden punkt przecięcia się, zrównoważenia (funkcji) planowanych oszczędności z planowanymi inwestycjami. Jest to punkt w którym oszczędności gospodarstw domowych równają się inwestycjom przedsiębiorstw. Faktyczne I i S mogą być od siebie różne.

Równowaga S i I

Odpowiadający RÓWNOWADZE POZIOM PKB jest wyznaczony przez PUNKT PRZECIĘCIA SIĘ KRZYWYCH OSZCZĘDNOŚCI I INWESTYCJI W każdym innym punkcie planowane oszczędności gospodarstw domowych nie będą odpowiadać planowanym inwestycjom przedsiębiorstw, co skłoni te przedsiębiorstwa do odpowiednich dostosowań (zmiany wielkości produkcji i zatrudnienia).

SKŁADNIKI GLOBALNEGO POPYTU A PO­ZIOM DOCHODU NARODOWEGO

1. Wyznaczanie wielkości PKB przez konsumpcję i inwestycje

W tym modelu rozmiary PKB są wyznaczane przez wydatki całkowite, czyli sumę konsumpcji i inwestycji. Real. PKB = C + I Wydatki całkowite zależą od globalnego PKB lub glob. dochodu. Gospodarka znajduje się w równowadze tylko wtedy, kiedy planowane wydatki całkowite (C + I) zrównają się z PKB (produktem globalnym reprezentowanym linią 45^O).

Linia 45^o- jest to linia pokazująca sytuację, w której konsumpcja dokładnie równa się dochodowi, albo jest sumą konsumpcji i oszczędności (C i S sumują się do linii 45^o).

Równowaga wyznaczona przez całkowite wydatki

• ważne rozróżnienie: wydatki planowane a wydatki faktyczne;

W keynesowskim modelu mnożnikowym wzajemne oddziaływanie konsumpcji i inwestycji wyznacza globalny popyt a globalna podaż jest bierna (co oznacza, że przedsiębiorstwa są gotowe produkować i sprzedawać po stałych cenach). W tej sytuacji globalny produkt wyznaczany jest przez punkt przecięcia obu krzywych. Dla potrzeb analizy zakłada się, że PKB jest równy dochodom rozporządzalnym, a poziom cen i płac jest stały. Poziom oszczędności i inwestycji zależy od różnych czynników. Oszczędności zalezą głównie od dochodu natomiast inwestycje zależą od rozmiarów PKB, przewidywanego PKB, stóp procentowych i podatków, polityki gosp, i in. Punkty na krzywej C i S odpowiadają planowanym wydatkom na konsumpcje lub oszczędnościom. Ich suma wyznacza linię 45^O.

Zakłada się, że poziom zaplanowanych inwestycji jest stały i niezależny od wielkości PKB. Jeżeli wykreśli się funkcje oszczędności i inwestycji, to punkt ich przecięcia wyznaczy poziom równowagi PKB. W krótkim okresie wielkość PKB wyznaczają całkowite wydatki w GN.

Zastosowanie modelu keynsowskiego jest sensowne w warunkach istnienia wolnych mocy wytwórczych i bezrobocia, co odpowiada fazie recesji w cyklu koniunkturalnym.

Do pełnego obrazu zagregowanego popytu (oprócz wydatków na konsumpcję i inwestycje) należy dodać jeszcze dwa istotne jego składniki: popyt i wydatki realizowane przez państwo (rząd); popyt zagraniczny netto (Exp Net.).

Są to niezwykle ważne czynniki wyznaczające realny poziom PKB. Mogą one także stanowić istotny element kształtowania równowagi makroekonomicznej, np. poprzez wzrost wydatków państwa w sytuacji, kiedy real. PKB jest znacząco niższy od pot. PKB, lub odwrotne działanie w sytuacji przeciwnej.

Równowaga wyznaczona przez całkowite wydatki



















































MNOŻNIK

Na podstawie stwierdzenia, że zagregowany popyt wyznacza PKB, można wprowadzić pojęcie mnożnika. Jest sprawa oczywistą, że każdy przyrost inwestycji zwiększy przyrost produkcji i zatrudnienia. Właśnie na tym opiera się koncepcja mnożnika w modelu keynesowskim. Wynika to z faktu, że I są częścią PKB.

Okazuje się, że przyrost inwestycji wywołuje zwielokrotniony efekt - po stronie produkcji i zatrudnienia - w stosunku do poniesionych inwestycji. Ten efekt nazywa się w literaturze ekonomicznej mnożnikiem inwestycyjnym. Przyjmuje on wartości liczbowe. Jest wyrażeniem współczynnika przyrostu PKB (produktu) wynikający z jednostkowego przyrostu inwestycji.

Mn = ΔY / ΔI

MNOŻNIK INWESTYCYJNY - zwielokrotniony efekt - po stronie produkcji i zatrudnienia - wywołany przyrostem inwestycji. współczynnik przyrostu PKB (produktu) wynikający z jednostkowego przyrostu inwestycji. Mn = ΔY / ΔI

W takim ujęciu mnożnik jest liczbą, przez którą należy pomnożyć zmiany inwestycji.

Mechanizm mnożnika:

Można założyć, że pewna osoba zgromadziła wystarczające oszczędności (np 10000 zł.) i zdecydowała się na wybudowanie piekarni. Za wybudowanie wypłaciła wykonawcy całą zgromadzona kwotę. Zgodnie z założeniem modelowym, ta wypłata (dochód) nie jest obciążony podatkiem ani nie jest powiększony o dochody transferowe - stanowi więc w całości dochód do dyspozycji wykonawcy piekarni. Wykonawca dzieli dochód w proporcji: 0,7 na C i 0,3 na O. Wydatek w wysokości 0,7 na C spowoduje, że sprzedający dobra konsumpcyjne otrzyma dochód 7000 zł, który podzieli (może podzielić) w podobnych proporcjach na C₁ i na I₁. Z kolei następny sprzedawca otrzyma ten dochód C₁ i postąpi podobnie, a za nim następni.

Wyznaczenie wielkości mnożnika prostego:

Przyrost popytu i dochodu spowodowany przyrostem inwestycji można wyznaczyć matematycznie, z użyciem znanego już pojęcia krańcowej skłonności do konsumpcji KSO, ponieważ :

ΔY = KSK x ΔY + ΔI, a ΔI =ΔY x (1 - KSK)

stąd:

Mn = ΔY / ΔI = I / (1 - KSK)

Z każdego przyrostu ΔI przyrost ΔY jest wiekszy od 1; stąd Mn > 1,

Mnożnik ten można wyznaczyć za pomocą łańcucha wydatków wtórnych:

ΔY = ΔI + ΔIxKSK + ΔIxKSK² + ΔIxKSK³ + ΔIxKSK⁴ + ... + ΔIxKSKⁿ = ΔI x(1 - KSK) = ΔI / KSO

stąd:

Mn = ΔY / ΔI =


MNOŻNIK INWESTYCYJNY PROSTY JEST RÓWNY ODWROTNOŚCI KRAŃCOWEJ SKŁONNOŚCI DO OSZCZĘDZANIA Mn = 1 / KSO

Graficzne przedstawienie:

Założenia: jeżeli KSO wynosi 1/3, stąd wartość Mn = 3, pojawia się wynalazek, który powoduje wzrost inwestycji o 10.000 zł, poprzedni poziom równowagi PKB wynosił 200.000 zł,

Mnożnik













































wydatki pierwotne, są równe wydatkom na nowe I (tu 10 tyś. zł.), wydatki wtórne to przyrost wydatków ponad wydatki pierwotne (tu 30 tyś. zł.) Stąd też w wyniku zrealizowanych dodatkowych inwestycji poziom PKB wzrósł z 200 do 230 tyś. zł.

Przełożenie inwestycji poprzez mnożnik jest oczywiste. Można jednak dokonać przełożenia odwrotnego, pytając o ile musi wzrosnąć PKB aby przy danym KSO wywołać wzrost I pożądaną wielkość, przy zachowaniu równowagi. To przełożenie nazywa się akceleratorem.






DZIAŁANIE MNOŻNIKA INWESTYCYJNEGO W PRAKTYCE

ANEKS: WPŁYW RELACJI POMIĘDZY OSZCZĘDNOŚCIAMI A INWESTYCJAMI NA RÓWNOWAGĘ MAKROEKONOMICZNĄ

W praktyce rzeczywistości gospodarczej stanem normalnym - w ramach krótkiego okresu - jest stan nierównowagi między oszczędnościami, a inwestycjami (schemat). Jego konsekwencją jest stan nierównowagi dochodu narodowego, a w ślad za tym ujawnianie się tendencji do jego nieustabilizowanych zmian.

Nierównowaga między oszczędnościami, a inwestycjami może ukształtować się dwojako:

1. Nadwyżce oszczędności nad inwestycjami - tworzy ją sytuacja w której inwestycje w danym okresie (t + 1) są mniejsze, niż oszczędności w okresie minionym (t).

(I_t+1< S_t),

Powoduje ona:

• że globalny popyt w danym okresie (t + 1) kształtuje się na poziomie niższym niż w okresie (t), co oznacza także,

• że rozmiary dochodu narodowego ulegną zmniejszeniu (Y_t+1 < Y_t).

• pojawienie się nie zaplanowanego przyrostu zapasów u producentów, a więc nadprodukcji, co z kolei skłania do

• zmniejszenia produkcji w okresach następnych.

Sytuacja ta wywołana zmniejszeniem się rozmiarów inwestycji lub wzrostem rozmiarów oszczędności, grozi gospodarce wkroczeniem w stan kryzysu ekonomicznego.

2. inwestycje przekroczą rozmiary oszczędności

(I_t+1 > S_t).

Powoduje ona, że globalny popyt w danym okresie (t + 1) kształtuje się na poziomie wyższym niż w okresie (t), co oznacza że:

• rozmiary dochodu narodowego ulegną zwiększeniu (Y_t+1 > Y_t), jeżeli istniały wolne moce produkcyjne (kiedy Qreal < Qpotenc.). W praktyce gospodarczej oznacza to,

• wystąpienie zjawiska wzrostu poziomu cen przy wcześniejszym pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Równowaga ekonomiczna i odchylenia od niej

S =I

S_t = I_{t + 1}

Y_t















Y_{t + 1}

NIERÓWNOWAGA EKONOMICZNA









































1. Odchylenia od punktu równowagi

Istotę równowagi makroekonomicznej odzwierciedla model funkcjonowania gospodarki narodowej, sprowadzony do kształtowanie się zagregowanego popytu i zagregowanej podaży

RÓWNOWAGA EKONOMICZNA I JEJ PRZYWRACANIE








































zagregowany popyt - pokazuje całkowite zapotrzebowanie gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i rządu na wszystkie dobra i usługi wytworzone w gospodarce,

zagregowana podaż - całkowitą produkcję oferowaną przez wszystkie przedsiębiorstwa na sprzedaż.

Jeśli obie strony funkcjonowania tak rozumianej gospodarki nałożymy je na siebie - to otrzymamy obraz równowagi makroekonomicznej.

Równowaga makroekonomiczna - punkt (sytuacja) przecięcia się krzywych zagregowanej podaży z zagregowanym popytem - w której przy pewnym poziomie cen, całkowita produkcja oferowana przez przedsiębiorstwa równa się łącznemu popytowi zgłoszonemu przez wszystkie podmioty gospodarujące.

Ceny równowagi ekonomicznej - poziom cen, przy którym zaistniała równowaga ekonomiczna

7. Wyjaśnić na schemacie na czym polegają stany nierównowagi makroekonomicznej i procesy przywracania zachwianej równowagi.

Gospodarka z reguły jednak nie znajduje się w stanie równowagi. Najczęściej funkcjonuje ona w stanie nierównowagi popytowej lub podażowej. Rezultatem mogą być stany:

• niedoboru;

• nadwyżki;

Niedobór w gospodarce - występuje w przypadku spadku cen poniżej poziomu równowagi, gospodarka zgłasza większy zagregowany popyt, niż istniejące możliwości jego zaspokojenia.

- jest to różnica pomiędzy wielkością Ad a As przy danym poziomie cen;

Niższe ceny powodują:

• wzrost siły nabywczej wszystkich podmiotów gospodarczych rośnie (powoduje wzrost chęci zakupów dóbr i usług);

• spadek skłonności do produkcji i sprzedaży, co powoduje relatywnie małą zagregowaną podaż (przy niskim poziomie cen przedsiębiorstwa nie produkują tyle dóbr i usług, które mogłyby zaspokoić potrzeby wszystkich);

Konsekwencją tego sprzecznego układu potrzeb i możliwości ich zaspokojenia jest pojawienie się niedoboru dóbr i usług. Nabywcy chcą kupować więcej, aniżeli wynosi bieżąca produkcja i wyczerpują się zapasy. W gospodarce zaczynają się pojawiać się niedobory.

Sytuacja niedoborów w gospodarce staje się bodźcem do odpowiednich dostosowań:

a). cen;

• wzrostu cen na poszukiwane dobra i usługi;

• aprobaty odbiorców na płacenie wyższych cen;

b). produkcji i podaży;

• wzrost cen skłania przedsiębiorstwa do zwiększenia produkcji;

c). popytu;

• wzrost cen na pożądane dobra i usługi z czasem prowadzi do osłabiania i zmniejszania popytu;

Te zjawiska są wyrazem procesów dostosowawczych do nowej sytuacji. W ich wyniku równowaga zostaje odtworzona.

Procesy dostosowawcze do niedoboru - rozpoczęte przy jego najwyższym poziomie - mogą podnieść ceny (lub ilość) powyżej poziomu równowagi.

Wystąpi wówczas nadwyżka w gospodarce.

Nadwyżka w gospodarce - sytuacja, w której wielkość zagregowanej podaży przewyższa wielkość zagregowanego popytu, przy danym poziomie cen.

- występuje wtedy, kiedy ceny przekraczają poziom równowagi.

Towarzyszy im:

• produkcja większa od popytu;

• mniejszy od podaży poziom zakupów;

Te okoliczności wywołują sytuację narastania podaży nad popytem. Powoduje ona:

• że przy zbyt wysokim poziomie cen zaczynają narastać zapasy.

• to zjawisko jest sygnałem dla producentów do ograniczenia wielkości produkcji;

Konsekwencją tej sytuacji jest ponowne osiągnięcie równowagi, ale przy niższym poziomie cen i przy mniejszej wielkości produkcji oraz zwiększających się zakupach niż w przypadku nadwyżki.

9. Wyjaśnić wpływ relacji pomiędzy oszczędnościami a inwestycjami na równowagę makroekonomiczną.

W praktyce rzeczywistości gospodarczej stanem normalnym - w ramach krótkiego okresu - jest stan nierównowagi między oszczędnościami, a inwestycjami (schemat). Jego konsekwencją jest stan nierównowagi dochodu narodowego, a w ślad za tym ujawnianie się tendencji do jego nieustabilizowanych zmian.

Nierównowaga między oszczędnościami, a inwestycjami może ukształtować się dwojako:

2. Nadwyżce oszczędności nad inwestycjami - tworzy ją sytuacja w której inwestycje w danym okresie (t + 1) są mniejsze, niż oszczędności w okresie minionym (t).

(I_t+1< S_t),

Powoduje ona:

• że globalny popyt w danym okresie (t + 1) kształtuje się na poziomie niższym niż w okresie (t), co oznacza także,

• że rozmiary dochodu narodowego ulegną zmniejszeniu (Y_t+1 < Y_t).

• pojawienie się nie zaplanowanego przyrostu zapasów u producentów, a więc nadprodukcji, co z kolei skłania do

• zmniejszenia produkcji w okresach następnych.

Sytuacja ta wywołana zmniejszeniem się rozmiarów inwestycji lub wzrostem rozmiarów oszczędności, grozi gospodarce wkroczeniem w stan kryzysu ekonomicznego.

2. inwestycje przekroczą rozmiary oszczędności

(I_t+1 > S_t).

Powoduje ona,

• że globalny popyt w danym okresie (t + 1) kształtuje się na poziomie wyższym niż w okresie (t), co oznacza także,

• że rozmiary dochodu narodowego ulegną zwiększeniu (Y_t+1 < Y_t). W praktyce gospodarczej oznacza to,

• wystąpienie zjawiska wzrostu rozmiarów popytu w stosunku do istniejącej podaży.

Równowaga ekonomiczna i odchylenia od niej

S =I

S_t = I_{t + 1}

Y_t















Y_{t + 1}

NIERÓWNOWAGA EKONOMICZNA









































Reakcja gospodarki na tą sytuację będzie zależna od stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych.

1. istnieją niewykorzystane zdolności wytwórcze w gospodarce (zarówno kapitałowe, jak i ludzkie) to wzrost rozmiarów popytu może stworzyć bodźce do wzrostu rozmiarów produkcji, dochodów i zatrudnienia - co z kolei winno przyczynić się do jej wkroczenia w stan dobrej koniunktury gospodarczej.

1. warunki pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych - wówczas wzrost rozmiarów popytu może doprowadzić do wystąpienia procesów inflacyjnych. Wzrost dochodów ujawni się jako efekt wzrostu cen.

1.1. Równowaga makroekonomiczna

Warunki równowagi makroekonomicznej

Równowaga makroekonomiczna (globalna) - jako sytuacja przy którym zrównuje się podaż z popytem na wszystkie czynniki wytwórcze i wszystkie dobra - by mogła zaistnieć wymaga spełnienia odpowiednich warunków w układzie wielkości ekonomicznych.

Układ ten ma charakter zależności funkcjonalnych. Określenie którejkolwiek wielkości ekonomicznej wymaga jednocześnie określenia wszystkich pozostałych.

Ujmuje on wielkości:

1. stałe - jako dane i nie podlegające zmianie w trakcie analizy stanu równowagi ekonomicznej, a więc nie uwzględnia on zmian zachodzących w czasie. Dotyczy to zwłaszcza takich wielkości, jak:

• liczba i struktura ludności,

• stan wiedzy technicznej (postępu naukowo-technicznego),

• preferencje ludności

• warunki naturalne.

1. dynamiczne - układ zależności, spośród których najważniejszymi są relacje:

• między oszczędnościami i inwestycjami - jest to podstawowy jej warunek istnienia w gospodarce równowagi;

• między oferowaną przez właścicieli czynników wytwórczych podażą tych czynników a ceną ich użytkowania (procentem od kapitału, rentą gruntową i płacą roboczą);

• między nakładami czynników wytwórczych, a wielkością wytworzonej produkcji;

• między popytem zgłaszanym przez przedsiębiorców na czynniki wytwórcze, a cenami tych czynników, przy uwzględnieniu warunków ich użytkowania;

• między oferowaną przez przedsiębiorców podażą dóbr a ich cenami;

• między popytem na dobra, zgłaszanym przez wszystkich uczestników a cenami tych dóbr, dochodami i preferencjami nabywców.

Wszystkie te rodzaje zależności (funkcje produkcji, podaży i popytu dla wszystkich czynników wytwórczych i wytwarzanych dóbr) tworzą jeden wewnętrznie powiązany układ. Pozwala on na określenie równości popytu z podażą czynników wytwórczych, jeśli:

• określone są warunki ich użytkowania;

• określony jest popyt na wytworzone za ich pomocą dobra.

Popyt zaś na te dobra zależy od

• cen tych dóbr;

• dochodów nabywców;

Natomiast dochody nabywców (gospodarstw domowych) za czynniki wytwórcze dostarczane przedsiębiorcom są określane przez ich:

• ceny;

• ilości;

1. KLSYCZNE I KEYNESOWSKIE PODEJŚCIE DO WYZNACZANIA PRODUKTU

1. Podejście klasyczne uwypukla rolę mechanizmu cenowego na rynkach konkurencyjnych, który poprzez ruch cen i płac oczyszcza rynki.

• w tym podejściu ceny i płace są giętkie

1. Podejście Keynsowskie:

• bezrobocie jest nieodłączną cechą gospodarki kapitalistycznej

• płace i ceny nie są giętkie, tj. z opóźnieniem zmierzają do nowego punktu równowagi (dlatego potrzebna jest interwencja)..

• ponieważ płace i ceny są „lepkie”, a w związku z tym krzywa globalnej podaży jest płaska.

MODEL KLASYCZNY

W tym modelu krzywa zagregowanego popytu jest normalna, natomiast krzywa zagregowanej podaży jest pionowa.

Wynika to z następujących założeń:

• giętkości wszystkich cen i płac, co powoduje że na wszystkich rynkach popyt i podaż szybko się zrównują.

• relacje cen pozostają bez zmian pomimo zmian poziomu cen i płac, nie zachęcają do zmiany podaży ze strony przedsiębiorstw,

• dlatego przedsiębiorstwa dają podaż równą wielkości produktu potencjalnego, niezależnie od inflacji.

• ponieważ ceny są giętkie, to przesunięcie krzywej globalnego popytu nie zmieni wielkości globalnej podaży.

• zmiany popytu wywołują falę dostosowań wszystkich płac i cen a gospodarka powróci do pełnego zatrudnienia,

• ta sytuacja powoduje, że poziom realnego PKB się nie zmieni,

Makroekonomia klasyczna



























Wnioski polityczne:

• nie występują przymusowo niewykorzystane zasoby,

• polityka ekonomiczna nie jest w stanie wpływać na poziom bezrobocia i produkcji, a jedynie na poziom cen (inflacja),

MODEL KEYNESA zakłada:

1. całkowitą sztywność cen i płac w krótkim okresie,

2. istnieją niewykorzystane zasoby (moce produkcyjne),

Podejście keynesowskie:

• ceny i płace nie zmieniają się dostatecznie szybko, aby zapewnić pełne zatrudnienie,

1. odrzucenie giętkości płac i cen,

1. dostosowanie makroekonomiczne odbywa się poprzez dostosowanie wydatków do zmieniających się dochodów, a nie głównie poprzez giętkie ceny i płace.

Źródła sztywności cen i płac:

• szoki po stronie popytu lub podaży przenoszone są na ceny i płace po pewnym czasie, co wynika z ich „bezwładności, inercji”,

• uzgodnienia czasu i warunków zatrudnienia - stąd wysoki stopień „lepkości” czy też sztywności płac,

• część cen jest:

• regulowana, np. energia, woda,

• inercja cen, np. paliw aż do nowej dostawy,

Dlatego krzywa PODAŻY W TYM MODELU JEST PŁASKA AŻ DO GRANIC MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH - do potencjalnego PKB.

Makroekonomia keynesowska
































Poziom produktu realnego PKB wzrasta wraz ze wzrostem popytu aż do poziomu potencjalnego PKB

Równowaga może ukształtować się w sytuacji: PKB real. = PKBpotenc. pełne zatrudnienie; PKB real. > PKBpotenc. pełne zatrudnienie i inflacja PKB real. < PKBpotenc. niepełne zatrudnienie - bezrobocie.

Konsekwencje modelu Keynesa:

• równowaga może ustalić się nawet przy wysokim bezrobociu,

• produkcja może pozostawać w równowadze na poziomie znacznie niższym od potencjalnej (potencjalnego PKB),

• bezrobocie może być stałą cechą gospodarki,

Wnioski polityczne:

• W okresach depresji wydatki rządowe nie „wypchną” prywatnych, a kreują wzrost produktu (wzrost inwestycji),

• aktywna polityka makroekonomiczna - pobudzająca popyt - może zmniejszyć lukę pomiędzy realnym a potencjalnym PKB,

• rząd może stosować narzędzia polityki ekonomicznej w celu zbliżania produkcji do poziomu potencjalnego (inne w fazie boomu a inne w fazie depresji),

Podsumowanie:

• obie teorie są modelami idealnymi, zbyt uproszczonymi i mają zbyt wiele kategorycznych założeń,

• pozostają jednak trwałe elementy współczesnej teorii makroekonomii,

16

Q Q1 Qp

produkt realny (PKB)

P

P1

poziom cen

produkt potencjalny

(PKB)

Q = Q1

produkt realny (PKB)

P

P1

poziom cen

produkt potencjalny

Funkcja oszczędności

Funkcja konsumpcji

C

C = 20 + 0,7 Y

S

S = -20 + 0,3 Y

Oszczędności

dodatnie

E

E1

0

20

- 20

PKB

45^o

PKB real. Q potenc.

funkcja oszczędności

planowane inwestycje

I i S

PKB potenc.

PKB

PKB

równowagi

PKB

45^o

C

I

C + I

wyd. całk.

C + I

planowane wydatki są niższe od PKB




ZWIELOKROTNIONY EFEKT PO STRONIE PRODUKCJI I ZATRUDNIENIA




100 zł.

WYKŁADOWCA

100 zł.

100 zł.

300 zł.

ZDUN

INWESTOR










200 zł.

SZKOŁA

200 zł.

100 zł.

500 zł.

SZEWC

500 zł.

200 zł.

300 zł.

ROLNIK

300 zł.

100 zł.

700 zł.

RZEŹNIK

700 zł.

200 zł.

OSZCZĘDNOŚCI

1000 zł.

ZDUN

1000 zł.

1000 zł.







Exp Net

G

Zatrudnienie → od 0 do 6; Wartość produkcji → z 1000 do 2800 zł.

wyd. całk.

C + I

C + I

I

C

45^o

PKB

ΔY=30

200 230

PKB

I

ΔI=10

I₁

S

S + I

NADWYŻKA

PRZYROST ZAPASÓW

poziom

cen

zagregowana podaż

P₂

Pr

P₁

RÓWNOWAGA

zagregowany popyt

NIEDOBÓR

SPADEK ZAPASÓW

Qr PNB

S_t

C_t

I_{t + 1}

C_{t + 1}

I_{t + 1} > S_t Y_{t + 1} > Y_t

I_{t + 1} < S_t Y_{t + 1} < Y_t

• nadwyżka S nad I

• popyt > podaży

• nadwyżka I nad S

• popyt > podaży

WYKORZYSTANIE ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNYCH

• przyrost zapasów

• nadprodukcja

Pełne

Niepełne

• Zmniejszenie produkcji

• Zagrożenie kryzysem

Wzrost P; D; Z;

Const. P; Z;

Poprawa koniunktury

• Wzrost D

• Wzrost inflacji

• Wzrost D

• Wzrost inflacji

Poprawa koniunktury

Const. P; Z;

Wzrost P; D; Z;

• Zmniejszenie produkcji

• Zagrożenie kryzysem

Niepełne

Pełne

• przyrost zapasów

• nadprodukcja

• WYKORZYSTANIE ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNYCH

• nadwyżka I nad S

• popyt > podaży

• nadwyżka S nad I

• popyt < podaży

I_{t + 1} < S_t Y_{t + 1} < Y_t

I_{t + 1} > S_t Y_{t + 1} > Y_t

C_{t + 1}

I_{t + 1}

C_t

S_t

---