Międzynarodowe systemy ochrony praw człowieka, dr Piotr Czachorowski

2006-02-04

Konsultacje: poniedziałki 11:30 - 12:30

Nie czytać opracowań, tylko dokładnie to, co jest podawane na wykładzie. Książka R. Kuźmiara z 2000 r. o prawach człowieka zawiera błędy.

Do egzaminu obowiązują: wykłady i omawiane oryginalne dokumenty.

Treść wykładów dostępna w internecie zawiera błędy.

Treść dokumentów można czerpać z internetu oraz książek na pt. międzynarodowe prawo publiczne, lub prawa człowieka - dokumenty, źródła, wybór po 2000 roku. Podobnie książki. Teksty są też dostępne na stronach ONZ, MSZ, Rada Europy.

Prawa człowieka związane są z systemem / reżimem demokratycznym, co poprzedził rozwój doktryn i normatywizacja praw człowieka.

Więcej demokracji, to więcej wolności jednostek. Więcej autorytaryzmu, to mniej praw człowieka, bo rządy silnej ręki rozpoczynają się od ograniczenia praw politycznych, cywilnych i obywatelskich ludności zamieszkującej dane państwo.

W demokracji czołową rolę odgrywają:

• wolność

• równość wszystkich wobec prawa

• swoboda manifestowania własnych poglądów, zrzeszania się, udział w życiu publicznym wszystkich obywateli

• prawo do wolnych wyborów

W tych prawach wyraża się podstawowa wola ludu i prawo narodu do samostanowienia (podstawowe prawo w stosunkach międzynarodowych).

Suwerenem w państwach demokratycznych jest naród.

W sensie formalnym prawa człowieka są dziedziną prawa konstytucyjnego, jak i międzynarodowego prawa publicznego (tam są zawarte).

Zadaniem praw człowieka jest ochrona w sposób zinstytucjonalizowany jednostki ludzkiej. Nie oznacza to ochrony pojedynczej osoby, może to być zbiór jednostek, grup (np. mniejszości narodowe, mniejszości religijne).

Podstawowe znaczenie prawne mają dla praw człowieka regulacje wewnątrzkrajowe i zależą od konstytucji oraz innych ustaw, czyli od ogólnego ustroju politycznego, społecznego, ekonomicznego, oraz instytucji, jakie funkcjonują w tym zakresie w danym państwie.

Natomiast w płaszczyźnie międzynarodowej - jest ona (ochrona praw człowieka) pewnego rodzaju możliwością odwołania od prawa krajowego.

Do 1939 roku międzynarodowa ochrona praw człowieka nie istniała, a nawet do 1945 roku. Do 1939 roku ochrona praw człowieka była domeną prawa konstytucyjnego. Po II wojnie światowej rozwinęła się płaszczyzna międzynarodowa. Niektórym państwom postkolonialnym umożliwiła przyjęcie praw człowieka na grunt wewnętrzny, inkorporowanie do konstytucji. Międzynarodowe systemy wpłynęły na rozwój praw człowieka po II wojnie światowej w państwach, które nie miały wcześniej regulacji wewnętrznych w tej dziedzinie.

W płaszczyźnie międzynarodowej kreuje się nowe systemy praw człowieka i potem się wprowadza do praw wewnętrznych.

Istnienie regulacji międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka jest gwarancją skuteczniejszej ochrony na gruncie wewnątrzkrajowym.

Instytucje międzynarodowe stają się instancją odwoławczą dla jednostek, a także środkiem nacisku na poszczególne państwa, które łamią podstawowe normy prawa międzynarodowego w tym zakresie.

Największą skuteczność współcześnie wykazują tak zwane systemy ochrony praw człowieka, przez które rozumie się następujące elementy, czyli na system składają się instrumenty, tzw. TRIADA, jak niżej:

1. podstawa prawna (dokument, konstytucja), która stanowi wiążące prawo międzynarodowe

2. instytucje czuwające nad przestrzeganiem dyspozycji dokument przez państwa - strony

3. zespół metod, mechanizmów, procedur umożliwiających weryfikację przestrzegania przez państwa - strony przyjętych zobowiązań, a w razie stwierdzenia niezgodności / uchybień - nakładanie na państwa członkowskie sankcji lub nakłanianie państw do postępowania zgodnego z pkt 1).

Współcześnie mamy do czynienia z systemem ochrony praw człowieka:

1. system uniwersalny - Narodów Zjednoczonych

2. systemy wyspecjalizowane - te, które mieszczą się nadal w układzie Narodów Zjednoczonych, ale skupiają się na określonej dziedzinie praw człowieka (MOP - prawa pracownicze, UNESCO, etc.)

3. systemy regionalne: paneuropejski (głównie system Rady Europy), interamerykański, afrykański, arabski. Najskuteczniejsze są: paneuropejski i interamerykański.

W ochronie praw człowieka dominuje prawo, ale na początku jest idea, która przybiera postać dojrzałej i spójnej koncepcji, co jest raczej domeną innych nauk - głównie nauk społecznych:

- socjologii,

- filozofii,

- historii,

- politologii.

Te nauki przyczyniły się do rozwoju idei. W fazie realizacji dominującą rolę posiada prawo, ale z pomocą tych dyscyplin naukowych, bo prawo ustanawia porządek uzależniony od tych dyscyplin (kwestie związane z życiem społecznym), czyli poziom ochrony praw człowieka zależy od praktyki życia społecznego, ekonomicznego i politycznego. W życiu praktycznym dotyczy to także wymiaru międzynarodowego (czy państwo chce ratyfikować dokumenty międzynarodowe, czy nie, bo jak nie, to państwa nie można zmusić do ich przestrzegania).

Świat praw człowieka, to świat wartości, a tam trudno o kompromis. Dlatego trudno poszczególnym państwom przyjąć założenia ochrony praw człowieka. Dlatego też często dochodzi do konfliktów. Na przykład na Kubie opozycja polityczna (dysydenci) ma ograniczone możliwości wypowiadania przekonań - występuje tam zderzenie normatywizmu z wartościami.

1/3 państw członkowskich ONZ jest demokratyczna. Cała reszta nie jest zainteresowana wdrożeniem tych praw.

Oczywiście są państwa, które przestrzegają zobowiązań oraz takie, które są recydywistami.

Idee ochrony praw człowieka rozwinęły się głównie do II wojny światowej. Natomiast prawa człowieka eksplodowały głównie po II wojnie światowej, chociaż idee istniały już od XVII wieku. Do XVII wieku nie było linearnego rozwoju idei praw człowieka. Rozwój tych idei miał charakter skokowy. Zajmowali się tym różni myśliciele.

W Starożytności prawa człowieka były przedmiotem tylko etyki (części filozofii). Namacalnym wydarzeniem dotyczącym praw jednostki według niektórych był Kodeks Hammurabiego (nadawał władzy możliwość chronienia słabych przed złymi silnymi, ale nie do końca, bo ograniczał prawa do określonych grup społecznych i miał charakter represyjny. W Starożytnej Grecji Stoicy zwrócili uwagę na wolność jednostki w sensie naturalnym oraz równość ludzi wobec prawa. W demokracji ateńskiej zaobserwowano wolność słowa, wolność czynu, równość wobec prawa, ale tylko obywateli. Czyli początki prawa natury znajdujemy w Starożytnej Grecji.

Myśli greckie przejęli prawnicy rzymscy, którzy do praw natury dodali swoje. Uznali, że źródłem pierwotnej suwerenności jest lud, który przelewa swoją władzę na cesarza (ceduje swoje prawa na władcę).

Idea praw człowieka narodziła się w europejskim kręgu cywilizacyjnym. Wyznaczały ją trzy elementy:

1. etyka judeochrześcijańska

2. greckie poczucie piękna

3. rzymska doktryna prawa

Antyczną ideę praw natury przejęła w średniowieczu głównie filozofia chrześcijańska. Tomasz z Akwinu: „Praw nie nadaje wiedza, a są nieodłączne naturze ludzkiej, którą człowiek otrzymał od Boga”. Uznał też, że normy tworzone przez władzę muzą być zgodne z prawem naturalnym, bo w przeciwnym razie tracą swoją moc.

Tu pojawiają się pierwsze dokumenty odnoszące się do ochrony praw człowieka:

1215 roku, Wielka Karta Swobód, Jan bez Ziemi, Wielka Brytania - to początek kodyfikacji. Była uważana za podstawę swobód obywatelskich oraz konstytucyjnych ograniczeń władzy, ale nie miało to powszechnego charakteru.

Momentem, od którego można mówić o ciągłości rozwoju idei ochrony praw człowieka i stosowania praktyki jest pojawienie się szkoły prawa natury (poł. XVII wieku). Szkoła prawa natury została poprzedzona szkołą z Salamanki, Hiszpania (prawnicy: Suarez, Vitoria, las Casas).

Podłożem szkoły prawa natury było odrodzenie (przeobrażenia w sferze ekonomicznej → kapitalizm, techniki, odkryć geograficznych, sposobie rządzenia → ustrój państwowy). Renesans, to zwrot ku człowiekowi, wiara w indywidualizm jednostki, co owocowało przeświadczeniem, że indywidualizm ów zmieni bieg świata, zmieni rzeczywistość.

Główne postaci szkoły prawa natury:

• Hugo Gracjusz (Hugo de Grot)

• Hopes

• Samuel Bufendorf

• Rousso

Podstawowym założeniem szkoły prawa natury było przeświadczenie, że ludzie żyjący w stanie natury (czyli w stanie przedpaństwowym) korzystali z następujących praw:

• prawo do życia

• prawo do wolności

• prawo do równości (wobec prawa)

• prawo do własności

to się łączy z liberalną koncepcją praw człowieka (1948 - Deklaracja Praw Człowieka).

2006-02-18

Prawo natury. Drugi człon, to umowa społeczna, która ma charakter horyzontalny i wertykalny.

Charakter horyzontalny polega na tym, że jednostki żyjąc w stanie natury dochodzą do wniosku, że ten stan dłużej trwać nie może, zrzeszają się ze sobą.

Charakter wertykalny mówi o tym, że społeczeństwo mając świadomość, że posiada prawa, potrzebuje ich gwarancji. Aby je zmaterializować należy powołać władzę, czyli państwo. Społeczeństwo zawiera umowę z państwem, któremu przekazuje uprawnienia władcze. W zamian otrzymuje od państwa ochronę praw i są to prawa szkoły natury (przedstawione wcześniej).

Społeczeństwo zawierając umowę społeczną z państwem nie zrzeka się swych praw, ale uzyskuje ich formalną gwarancję.

Teorie stanu natury przejęło oświecenie, głównie we Francji. Klasykiem był Monteskiusz - nie był przedstawicielem szkoły natury. W dziele „O duchu praw” położył nacisk na współzależność między wolnością, a praworządnością.

Jean Jacques Russo pojmował umowę społeczną jako podstawę wolności i równości. Równość winna być rozważana jako warunek wolności. Celem umowy społecznej jest tworzenie prawa oraz zagwarantowanie praw i innych wolności. Niezbywalna suwerenność ludu powinna być gwarantem przed nadużyciami państwa.

Podstawy teoretyczne, Wielka Brytania, Habeas Corpus Act i The Bill of Rights.

W 1776 roku Thomas Jefferson stworzył amerykańską deklarację niepodległości. Prawa w niej zawarte mają niezbywalny charakter. Obowiązkiem państwa (rządzących) jest zabezpieczenie praw zawartych w deklaracji. Deklaracja akceptowała prawo do oporu (obalenia lub zmiany rządu, gdyby rząd naruszał przyjęte w deklaracji zasady). Deklaracja głosiła, że chodzi o wybory, a nie siłowe rozwiązania.

Francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 roku głosiła wolność jednostki, równość wobec prawa, bezpieczeństwo, potwierdziła prawo do oporu (to, co w amerykańskiej), oraz niezbywalność i przyrodzoność wszystkich praw.

Zapis, że wolność jest możnością czynienia wszystkiego, co nie szkodzi innym. Samo prawo jest wyrazem woli ludu (czyli suwerena), który jest tym, który decyduje o jakości tychże praw i wolności. Każdemu prawu przysługującemu jednostce odpowiada zobowiązanie państwa. Każdy człowiek posiada prawo do wyrażania własnych myśli i poglądów. Do dzisiaj elementy francuskiej deklaracji nie są realizowane w części państw.

Francuska Deklaracja Praw Człowieka jest podstawą dla Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku oraz innych elementów dokumentów ONZ - uniwersalizm.

Do końca XVIII wieku uformowana została liberalna doktryna praw człowieka. Jej treść wyznaczały:

1. każda jednostka jest podmiotem pewnego katalogu praw (naturalnych, nie-staniowionych): wolność, równość, własność

2. wolność jednostki jest ograniczana przez swobody innych, a także interesy egzystencji społeczeństwa. Jest to doktryna liberalna. Stanowi ona, podobnie, jak w Deklaracji Francuskiej, że moja wolność jest do granicy drugiego człowieka. (Nie mylić wolności z anarchią! Wolność jednostki musi być zgodna z egzystencją społeczności.)

3. Prawa i wolności jednostki wyznaczają zakres władzy państwowej.

4. Doktryna liberalna podkreśla tzw. status negatywny praw człowieka, autonomię jednostki, jej sfery życia wobec państwa, a także brak powinności ze strony państwa na rzecz kształtowania takich warunków życia społeczno-ekonomicznego, które by realnie gwarantowały formalne prawa i wolności.

Wiek XIX modyfikuje dotychczasową doktrynę praw człowieka, co wynika z tego, że zaszły w owym czasie głębokie przeobrażenia:

1. społeczne

2. ekonomiczne

3. następował rozwój instytucji państwa

4. rozwój prawa

Instytucja państwa - stróża nocnego nie zdała egzaminu, dlatego państwo wkracza w różne sfery życia zbiorowego i staje się bardziej aktywnym regulatorem w podstawowych dziedzinach życia.

Państwo tworzy ustawy, rozbudowuje administrację, interweniuje w gospodarkę, rozwój ustawodawstwa i parlamentaryzmu, a także powstanie nowoczesnych partii politycznych, umacnianie stanu średniego sprzyja powstaniu nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego.

1. zmienia się rola państwa

2. rozwój instytucji, organów, organizacji

To zaowocowało rozwojem klasy średniej i innych grup społecznych (wynikało z I Rewolucji Przemysłowej XIX wieku). Powstała klasa robotnicza - inna silna grupa społeczna.

To doprowadziło do tego, że niektórzy intelektualiści się tą grupą społeczną zajęli (np. Marks) i uświadomili im, że posiadają swoje prawa.

Stworzono instytucjonalne zręby dla przedstawicielstwa tej klasy robotniczej: związki zawodowe, partie socjaldemokratyczne, anarchistyczne, rewolucyjne.

Nagłośniono trudne warunki ludu pracującego na forum międzynarodowym.

Kwestie społeczne w ustawodawstwo wprowadziła Szwajcaria w połowie XIX wieku - jako pierwsza, potem zrobiły to inne państwa.

Ustawodawstwo społeczne powoduje wzrost kosztów wytworzenia i utratę konkurencyjności na rynku międzynarodowym.

To wymusiło ewolucję idei praw człowieka i stworzenie nowej jakości w praktyce. Kryzys ekonomiczno - społeczny ubogich warstw w XIX wieku pokazał, że koncepcja liberalna nie zdała egzaminu w czystej postaci. Konieczne były uzupełnienia w tej doktrynie i wyciągnięcie wniosków, co doprowadziło u progu XX wieku, ze doktryna była w miarę dojrzała i zaobserwowane znaczące postępy w praktyce.

U progu XX wieku w Europie Zachodniej i USA ukształtowała się względnie dojrzała doktryna praw człowieka.

1. na pierwszym planie pozostają prawa pierwszej generacji praw człowieka: polityczne, obywatelskie, cywilne, ale jest ich modernizacja -> ich indywidualny charakter jest modelowany podkreśleniem roli społeczeństwa w życiu jednostki,

2. prawo własności jest fundamentalne, ma charakter nienaruszalny,

3. wolność przestaje mieć charakter absolutny, większy nacisk na równość, której winny towarzyszyć gwarancje materialne, a państwo do swoich obowiązków powinno zaliczyć gwarancje formalne (ustawodawstwo) oraz gwarancje materialnych ubezpieczeń dla praw drugiej generacji: społecznych, ekonomicznych i kulturalnych (np. polityka społeczna, podatki - to są gwarancje).

Obywatele oprócz praw mają obowiązki:

- w stosunku do społeczeństwa

- w stosunku do państwa

Prawa człowieka i wolność polityczna są zawsze elementem większej całości: ustroju politycznego oraz warunków ekonomiczno - społecznych w danym państwie. Dlatego rozwój ochrony praw człowieka nie miał charakteru linearnego.

Na początku XX wieku w państwach demokratycznych ewolucja kultury zachodniej opartej na gospodarce rynkowej, własności prywatnej i zasadach demokracji parlamentarnej została zakwestionowana w części państw Europy Zachodniej. Zagrożenia wyrosły na gruncie wewnętrznym: totalitaryzm w wydaniu faszystowskim i komunistycznym.

Faszyści zdecydowali, że poszerzenie zakresu systemu ma się odbyć w drodze wojny. System faszystowski całkowicie odrzucał wartości jednostki. Podporządkował jednostkę państwu, któremu musiała być posłuszna. Jednostka cedowała swoje prawa na rzecz zbiorowości w imię realizacji wyższych celów wyznaczonych przez wodza. Jednostki krnąbrne były skazane na wykluczenie ze społeczeństwa (włącznie z eksterminacją). Pogardę dla wartości jednostki faszyzm łączył z koniecznością poddania innych ras i narodów rasie wybranej. Narzędziami były wojna i obozy koncentracyjne.

System komunistyczny całkowicie odrzucał idee praw natury, oraz przyrodzonej godności jednostki ludzkiej. Pozycja i uprawnienia jednostki postrzegano przez pryzmat szczególnej pozycji i uprawnień państwa komunistycznego - wyłącznego suwerena.

Państwo nadaje prawa i wolności jednostki. Prawa i wolność jednostki mają charakter prawa pozytywnego.

Prawa człowieka były uzależnione od

1. warunków społeczno - politycznych

2. stopnia gwarancji porządku ustrojowego

3. trwałości panowania klasowego

Na plan pierwszy w tej doktrynie wysunięto prawa człowieka drugiej generacji (społeczne, ekonomiczne, kulturalne) rozumiane jako gwarancja dla praw pierwszej generacji.

Warunkiem korzystania z praw przez jednostkę jest wywiązywanie się ze swoich obowiązków wobec państwa.

Nie istniał konflikt między jednostką a państwem, zatem jednostki nie należało chronić nadużyciami władzy, bo państwo komunistyczne reprezentowało zarówno interes pojedynczej jednostki, jak też społeczeństwa rozumianego jako całość. Nie było sprzeczności między jednostką a państwem.

Pierwsze instrumenty prawno - międzynarodowe

Rozwój prawno-międzynarodowej ochrony praw człowieka przebiegał wolniej, niż postępy na polu idei, doktryn, legislacji wewnątrz państw.

Podstawową trudność stanowiła zasada suwerenności państw.

Prawo międzynarodowe narodziło się w XVI wieku. Ojcem prawa narodów był Hugo de Grot (Grocjusz), który dopuszczał możliwość odstępstwa od zasady suwerenności państw tylko w jednej sytuacji: w razie rozległego i brutalnego naruszenia przez państwo praw własnych obywateli, że „poruszało to sumienie wspólnoty narodów”. Myśl ta stała się punktem wyjścia dla doktryny i praktyki zwanej interwencją humanitarną.

W świetle teorii Grocjusza użycie siły zbrojnej przez państwa trzecie przeciwko władzy, która dopuściła się prześladowania własnej ludności było uprawnione. Ta zasada, to istotny wyłom w prawie międzynarodowym, bo stanowiła ograniczenie suwerenności państwa w odniesieniu do praw człowieka. Zasada ta szybko została wykorzystana do celów innych, niż założył Grocjusz, np. polityka wielkich mocarstw wobec mniejszych partnerów (epoka kolonialna), dlatego ta zasada straciła na znaczeniu.

Pierwsze umowy z zakresu ochrony praw człowieka dotyczyły grup pozostających w mniejszości, czyli narażonych na prześladowania.

Pierwszym w historii traktatem chroniącym mniejszości był traktat z Oliwy, 1660 rok. Tam zawarto gwarancje dla protestantów w Prusach Królewskich.

Problem praw mniejszości podjęto też na Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku.

Na konferencji w Berlinie w 1885 roku uchwalono Akt Generalny zakazujący handlu niewolnikami jako procederu sprzecznego z prawem międzynarodowym.

Traktaty z Paryża z 1856 roku i Berlina z 1878 roku ustanawiały ochronę mniejszości chrześcijańskiej w Imperium Otomańskim.

2006-03-04

I. Powstanie prawa humanitarnego. Początki - połowa XIX wieku, od Bitwy pod Salferino w 1859 roku (było to preludium do Bitwy o Mediolan). Walczyli tam Francuzi, Austriacy, Piemontczycy. Było ponad 45 tys. rannych i zabitych w ciągu 9 godzin bitwy. Przebieg bitwy obserowował Herny Durant (Szwajcar). W 1863 roku utworzył on Komitet Genewski przemianowany na Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Henry Durant był pierwszym laureatem pokojowej nagrody Nobla.

W 1864 roku miała miejsce pierwsza konwencja dotycząca prawa humanitarnego. „Konwencja o polepszeniu losu rannych żołnierzy w armiach w polu”. W jej myśl zapewniono ochronę rannym i chorym wszystkich walczących stron.

1889 rok - Pierwsza Konferencja Haska - rozszerzyła jej postanowienia też na ofiary wojen morskich.

1907 rok - Klauzula Martensa (generał rosyjski) została zawarta w czwartej konwencji haskiej. Uznano w niej, że tam, gdzie nie obowiązuje prawo międzynarodowe (gdzie normy prawa międzynarodowego publicznego nie zostały ustalone), tam obowiązywać winny zasady prawa zwyczajowego, oraz „zasady ludzkości i wymagań sumienia publicznego”. Klauzula Martensa wywarła znaczny wpływ na filozofię tworzenia prawa międzynarodowego w zakresie praw człowieka.

Po I wojnie światowej pierwszy raz w historii świata podjęto próbę zbudowania całościowego / holistycznego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego oraz trwałego pokoju - w ramach Ligi Narodów.

Ochrona praw człowieka w ramach Ligi Narodów ograniczała się tylko do ochrony praw mniejszości narodowych, tylko w niektórych państwach Europy (w tych, które przegrały wojnę, lub powstały po I wojnie światowej). Pewna ochrona miała miejsce także względem rdzennych mieszkańców terytoriów mandatowych.

W ramach Ligi Narodów miało miejsce także tworzenie się międzynarodowego prawa pracy.

II. Największe znaczenie w ramach systemu Ligi Narodów miała ochrona praw mniejszości narodowych. Przyczyną były zmiany na mapie politycznej świata (głównie w Europie). System ten opierał się na traktatach mniejszościowych. Podpisały się pod tym Polska, Czechosłowacja, Rumunia, Jugosławia, Grecja. Natomiast z takimi państwami, jak: Austria, Węgry, Francja, Bułgaria, zostały zawarte traktaty pokojowe, gdzie umieszczono klauzule mniejszościowe. Państwa przyjmowane do Ligi Narodów później, składały odpowiednie deklaracje w tym zakresie.

Państwa które podpisały traktaty mniejszościowe zgodziły się na gwarantowanie zawartych tam praw przez Ligę Narodów. Zatem państwa członkowskie Ligi Narodów mogły zwracać się do Rady Ligi z wnioskami o zbadanie naruszeń praw zawartych w tych porozumieniach przez państwa, które je ratyfikowały (mieliśmy wówczas do czynienia ze skargą państwową).

Wszelkie spory dotyczące łamania zawartych w tych umowach praw miały być przekazywane Stałemu Trybunałowi Sprawiedliwości Międzynarodowej - STSM (wyroki miały być wiążące). W myśl tych porozumień mniejszościowych także mniejszości narodowe miały prawo składać skargi na państwo, którego terytorium zamieszkiwały. Skargi rozpatrywał Przewodniczący i dwóch członków Rady Ligi.

System ten był niewydolny, bo:

1. mniejszości nadużywały swoich uprawnień w tym zakresie

2. mniejszości starały się wykorzystać traktaty mniejszościowe do oderwania się od zamieszkiwanego terytorium

3. system Ligi Narodów działał wybiórczo.

Wielka Brytania, Francja, i inne państwa nie ratyfikowały tych umów. STSM nie był respektowany przez państwa członkowskie. System implementacji / kontrolny nie był skutecznie wykonywany ze względu na niechęć państw członkowskich do realizacji postanowień STSM.

Ochrona ludności rdzennej na terytoriach mandatowych (chodziło o byłe kolonie państw, które przegrały I wojnę światową). W myśl porozumień, autorzy paktu zdecydowali się zapewnić ludności rdzennej wolność sumienia i religii oraz wykluczyć nadużycia w handlu bronią, niewolnikami, alkoholem. Państwa mandatariusze (opiekunowie) miały obowiązek składania sprawozdań, które były rozpatrywane przez specjalną stałą Komisję Rady.

III. Najskuteczniej w systemie Ligi Narodów zafunkcjonowały zręby międzynarodowego prawa pracy. Rozdział XII Traktatu Wersalskiego, to Konstytucja Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). To jedyna taka organizacja na świecie. Powstała w okresie międzywojennym i istnieje do dzisiaj.

Międzynarodowe prawo pracy - walka o jego utworzenie rozpoczęła się na początku XIX wieku i trwała 100 lat, bo:

1. powstała duża klasa pracująca - duże skupiska ludności na obrzeżach miast

2. rewolucja przemysłowa - modernizacja stosunków pracy

3. skupiska robotnicze wykorzystywane przez demagogów (np. Marks)

4. aktywność organizacji pozarządowych, żeby uregulować te kwestie i ujednolicić system na skalę międzynarodową.

Szwajcaria pierwsza wprowadziła politykę socjalną w kantonach w połowie XIX wieku. Państwa nie były tym zainteresowane, bo polityka socjalna podwyższała koszty pracy.

Konferencja Berlińska - zaprzepaszczono szansę utworzenia całościowego systemu ochrony praw pracowniczych.

Do 1914 roku uchwalono 2 konwencje dotyczące:

1. pracy nocnej kobiet i dzieci

2. pracy szkodliwej przy białym fosforze kobiet i dzieci

W okresie międzywojennym nadal dominowały regulacje krajowe. Płaszczyzna międzynarodowa uaktywnia się po II wojnie, ale w okresie międzywojennym widoczne były trzy charakterystyczne trendy w ewolucji praw człowieka:

1. dotyczący przechodzenia od praw indywidualnych i absolutnych do praw jednostki żyjącej w społeczeństwie, gdzie oprócz wspomnianych wolności człowiek ma także obowiązki, ale klasyczne prawa ze stanu natury ulegają relatywizacji w zależności do doktryny, czyli prawa ze stanu natury nie mogą przekraczać linii uprawnień innych,

2. drugi trend polegał na przechodzeniu od negatywnego statusu jednostki wobec państwa do sytuacji, w której jednostka zdobywa wiele uprawnień i może dochodzić od państwa świadczeń na jej rzecz, zwiększa się katalog praw człowieka, oraz osób, jakim te prawa przysługują; chodziło o to, żeby państwo nie przeszkadzało jednostce w jej aktywności,

3. trend trzeci zachodził w sferze międzynarodowej, stopniowe uznawanie kompetencji prawa międzynarodowego publicznego dla ochrony uprawnień jednostek i grup ludzkich, ponadto powstają precedensy związane z uznaniem podmiotowości międzynarodowej jednostki (chodzi o prawo petycji / skargi składanej przez jednostkę).

Jednostka może być podmiotem prawa międzynarodowego także, gdy jest postawiona przed trybunałem międzynarodowym z powodu popełnienia:

1. zbrodnie przeciw ludzkości

2. zbrodnie przeciw pokojowi

3. zbrodnie wojenne

4. masowe gwałty na kobietach w czasie działań zbrojnych.

Tak było przed II wojną światową. Teraz bliżej o prawach człowieka w międzynarodowym systemie i ich ochronie w okresie powojennym.

System uniwersalny - prawa człowieka w systemie Narodów Zjednoczonych. Do II wojny światowej dominującym prawem było prawo krajowe / konstytucjonalne.

Przywódcy głównych koalicyjnych państw stwierdzili, że wojna pokazała, że jest zależność między ochroną praw człowieka i bezpieczeństwem i pokojem między narodami.

Pozostawienie gwarancji krajowych nie wystarczy, żeby zabezpieczyć jednostkę przed prześladowaniami.

Pierwsze działania podjęły USA (prezydent Franklin Delano Roosevelt). 6 stycznia 1941 roku ogłosił on koncepcję powojennego porządku świata. Według niego porządek miał opierać się na czterech wolnościach:

1. wolność od strachu (rozbrojenie)

2. wolność od nędzy (stworzenie porozumień gospodarczych)

3. wolność słowa

4. wolność wyznania

Innym dokumentem odwołującym się do ochrony praw człowieka była Karta Atlantycka z 14 sierpnia 1941 roku. Główne zasady:

1. prawo ludów do swobodnego wyboru formy rządu

2. prawo do pokoju (wolność od strachu i nędzy)

Deklaracja Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942 roku - do pokonania faszyzmu niezbędne są:

1. prawo do wolności

2. prawo do niepodległości

3. prawo do ochrony życia

4. prawo do swobody religijnej

Jeśli faszyzm nie zostanie pokonany, to te prawa nie będą miały racji bytu.

Szerzej w kwestii dotyczącej nowego ładu międzynarodowego i międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka dyskutowano pod koniec II wojny i alianci dojrzeli do umiędzynarodowienia idei ochrony praw jednostki. Należy utworzyć organizację międzynarodową o uniwersalnym zasięgu w celu zapewnienia trwałego pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

26 czerwca 1945 roku - początek Narodów Zjednoczonych - uchwalenie Karty Narodów Zjednoczonych (czyli ich konstytucja / status).

Alianci byli gotowi do utworzenia systemu ochronnego, ale były to założenia o charakterze ogólnym, a praktyka okazała się trudniejsza, bo między aliantami znajdowały się podmioty, w których panował rasizm, kolonializm, totalitaryzm, dlatego przejście od haseł do stworzenia dokumentów prawnych, to długie i żmudne zadanie.

Karta Narodów Zjednoczonych okazała się być dokumentem ponadczasowym i choć sama nie zawiera katalogu praw człowieka, ale podnosi aż siedmiokrotnie kwestie związane z prawami człowieka, Art.: 1,13,55,56,62,68,76. Mówi się tam o popieraniu, przestrzeganiu, poszanowaniu praw człowieka. Filozofia Karty jest zawarta w preambule, gdzie znajduje się informacja, że Narody Zjednoczone zdecydowały się na podjęcie tematu praw człowieka w celu ich przywrócenia i podkreślenia godności i wartości jednostki. Narody Zjednoczone uznały, że wszyscy ludzie są sobie równi. Warunkiem niezbędnym do ochrony praw człowieka jest postęp społeczny i poprawa warunków życia.

W Art. 1 zapowiada się popieranie praw człowieka oraz zachęcanie do ich poszanowania oraz podstawowych wolności dla wszystkich, bez względu na różnice rasy, płci, języka, lub wyznania.

Podczas konferencji w San Francisco nie doszło do zdefiniowania katalogu praw człowieka. Wynikało to z faktu, że uczestnicy skupili się na zapewnieniu bezpieczeństwa w ujęciu militarnym i określeniu struktury nowo powstałej organizacji.

Karta stała się fundamentem prawnym pod przyszłe dokumenty uchwalane przez Narody Zjednoczone. Jej otwarty charakter przyczynił się do tego, że można było i można nadal odwoływać się do niej przy tworzeniu nowych inicjatyw.

KARTĘ NARODÓW ZJEDNOCZONYCH wraz ze STATUTEM MTS trzeba przeczytać!

2006-03-18

Karta wraz z paktami (ekonomicznym i prawnym) i powszechną deklaracją praw człowieka tworzy uniwersalny system ochrony praw człowieka w podwójnym sensie: podmiotowym i przedmiotowym.

1. w sensie podmiotowym obejmuje wszystkie państwa, które są członkami ONZ i ją ratyfikowały

2. obejmuje podstawowe kategorie praw człowieka

Karta wymienia główne organy ONZ, których kompetencje są tam szczegółowo wymienione (przeczytać!!!).

1. Zgromadzenie Ogólne (najwyższy organ) - obowiązek rozwijania współpracy międzynarodowej niezależnie od płci, rasy, języka, wyznania, co oznacza, że wszyscy ludzie mogli korzystać bez przeszkód z praw i podstawowych wolności (Art. 13)

2. Rada Bezpieczeństwa - najmniejsze uprawnienia, ochrona praw człowieka tylko w sytuacjach zagrożenia międzynarodowego

3. Sekretariat i Sekretarz Narodów Zjednoczonych (Kofi Annan)

4. Rada Powiernicza - odpowiedzialna za poszanowanie praw człowieka na obszarach powierniczych (dziś tylko Wyspy Pacyfiku pod nadzorem USA)

5. ECOSOC - Rada Społeczno-Ekonomiczna (znana także jako Rada Społeczno-Gospodarcza) - Art. 55. w największym stopniu zajmuje się ochroną praw człowieka (Art. 62, 68). Tam znajduje się Komisja Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych

6. MTS - Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze, działa dopiero od momentu wpłynięcia skargi, ale żeby podlegać pod MTS, trzeba spełnić określone warunki.

W oparciu o kartę stworzono bardziej szczegółowe dokumenty.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 roku. Konferencja w San Francisco trwała tylko dwa miesiące i dotyczyła przede wszystkim nowego ładu, ale też wyznaczono ogólne ramy ochrony praw człowieka, ale nie stworzono katalogu praw i mechanizmów implementarnych. Powołano komisję, która miała stworzyć dokument zawierający katalog praw człowieka. Komisji tej przewodził Rene Casin (dostał nagrodę Nobla w 1968 r.). W pracach komisji uczestniczył także Antoni Słonimski. Wystąpiły przeszkody na arenie międzynarodowej w zakresie ochrony praw człowieka. Nie było problemów z samym utworzeniem katalogu praw, ale w kwestii obowiązywania tego katalogu (kwestii przedmiotowej) już zgody nie było.

Rozbieżności ideologiczne dotyczyły:

1. wielkości katalogu

2. równouprawnienia praw pierwszej i drugiej generacji

Państwa liberalne chciały na plan pierwszy wysunąć prawa pierwszej generacji, a państwa socjalistyczne uznały, że brakuje nacisku na prawa drugiej generacji.

Brak porozumienia spowodował, że uchwalono dokument tylko w formie rezolucji uchwalonej przez Zgromadzenie Narodów Zjednoczonych. 10 grudnia obchodzimy Światowy Dzień Praw Człowieka.

Przy uchwalaniu od głosu wstrzymały się ZSRR i państwa socjalistyczne (ze względu na zbyt mały nacisk na prawa człowieka drugiej generacji), Arabia Saudyjska (ta ostatnia z powodu kolizji z prawem wewnętrznym), późniejsze RPA (apartcheid).

Preambuła stwierdza, że /.../ równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju świata.

W Deklaracji zapisano możliwość prawa do oporu - chodziło o stworzenie takich możliwości, żeby uniknąć buntu, etc.

Deklaracja zawiera prawa, które nie mają charakteru absolutnego, to znaczy, że niektóre z praw można zawiesić, na przykład w stanie wojny, w stanie wyjątkowym.

Deklaracja mając formę rezolucji nie zawiera mechanizmu kontrolnego dotyczącego praw człowieka. W tekście deklaracji - kategorie praw:

1. prawa fundamentalne

2. prawa obywatelskie

3. prawa polityczne

4. prawa ekonomiczne

5. prawa społeczne

Prawa człowieka pierwszej generacji w art. 3 - 21. Prawa człowieka drugiej generacji w art. 22 - 37.

Widoczna jest linearna ciągłość od francuskiej deklaracji do tej. Artykuł 1 jest identyczny w obu deklaracjach. Ta deklaracja jest zdominowana doktrynalnie przez prawo natury. Jest to zwycięstwo szkoły prawa natury.

Artykuł 2 wprowadza ogólną zasadę praw człowieka o niedyskryminacji (każda jednostka ma prawo korzystania z zawartych w tym dokumencie praw w taki sam sposób, jak inni, na prawie równości, niezależnie od jakichkolwiek kryteriów, których wyodrębniono 11 i są takie same w Pakcie Społeczno-Ekonomicznym, Karcie i w tej deklaracji.

Kryteria:

1. rasy

2. koloru skóry

3. płci

4. języka

5. wyznania

6. poglądów politycznych i in.

7. narodowości

8. pochodzenia społecznego

9. majątku

10. urodzenia

11. jakiegokolwiek innego stanu

Kategorie praw człowieka:

1. prawa fundamentalne

• prawo do życia

• prawo do wolności

• prawo do bezpieczeństwa

• zakaz niewolnictwa

• zakaz tortur

• zakaz poniżającego traktowania

• prawo każdego człowieka do uznania jego osobowości prawnej

• prawo każdego człowieka do równości wobec prawa

• prawo do odwoływania się do sądów przeciw czynom stanowiącym pogwałcenie praw jednostki

• prawo do sprawiedliwego, niezależnego i bezstronnego sądu

• prawo do życia prywatnego, które obejmuje tajemnicę korespondencji

• zakaz samowolnego aresztowania

• zakaz zatrzymania lub wygnania z kraju

1. do praw obywatelskich zaliczamy:

• prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach każdego z państw

• prawo do opuszczania i powrotu do swojego kraju

• prawo do azylu

• prawo do posiadania obywatelstwa

• prawo do zawierania małżeństwa i zakładania rodziny

• prawo każdego człowieka do posiadania własności

• prawo do wolności myśli, sumienia, wyznania

1. wolności polityczne

• prawo do wolności opinii i swobody jej wyrażania

• prawo do spokojnego gromadzenia się i stowarzyszania

• prawo do uczestniczenia w życiu publicznym kraju (pośrednie i bezpośrednie)

1. prawa społeczne i ekonomiczne

• prawo do ubezpieczeń społecznych

• prawo do pracy

• prawo do ochrony warunków pracy

• prawo do odpowiedniego wynagrodzenia

• prawo do tworzenia związków zawodowych

• prawo do urlopu i wypoczynku

• prawo do odpowiedniej stopy życiowej (w tym ochrony zdrowia)

• prawo do nauki bezpłatnej, powszechnej i obowiązkowej przynajmniej na poziomie podstawowym

• prawo do swobodnego uczestnictwa w życiu kulturalnym.

W Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka znajduje się synteza różnych szkół prawniczych i kompromis co do definicji praw człowieka, między koncepcją liberalną, socjalistyczną, ale przeważają zasady szkoły prawa natury.

Deklaracja została rezolucją, ale z czasem nabrała charakteru prawnie obowiązującego. Początkowo, to intencje o charakterze moralnym, potem prawo zwyczajowe.

W 1968 roku odbyła się I Światowa Konferencja Praw Człowieka w Teheranie. Ponad 80 państw uchwaliło Deklarację, że Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jest prawem zwyczajowym. Potwierdzono to na II Konferencji Praw Człowieka w Wiedniu w 1993 roku. Czyli dopiero po rozpadzie układu bipolarnego świat w praktyce uznał ją za prawo zwyczajowe. Jej podstawą prawną (tej deklaracji praw człowieka) stanowi Karta Narodów Zjednoczonych.

Pozytywista prawniczy, Hans Kensel twierdził, że skoro Deklaracja ma charakter rezolucji, nie można jej łączyć z Kartą. Inni uważali, że można uznać za triadę Kartę, Bill of Rights i Deklarację. Polscy prawnicy uznali, że Deklaracja ma quasi konstytucyjny charakter, czyli wiąże wszystkie organy ONZ, ale to myślenie nie sprawdziło się.

Deklaracja, jest to pierwszy katalog praw człowieka o charakterze międzynarodowym.

Mechanizmy Narodów Zjednoczonych nadały kierunek ochronie praw człowieka na forum tej organizacji, bo to, co do tej pory mamy, ma tylko charakter deklaracyjny dokumentów.

Narody Zjednoczone stanęły na stanowisku, że działania na tym polu należy traktować w sposób progresywny i dynamiczny.

W latach 60. obserwowano niezadowolenie, więc w 1966 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Rezolucje 2144, gdzie wezwano ECOSOC oraz Komisję Praw Człowieka przy ECOSOC do wypracowania środków i metod Narodów Zjednoczonych, które poprawiłyby działania tej organizacji mające na celu położenie kresu naruszeniom praw człowieka w każdej szerokości geograficznej świata.

Takie podejście uniemożliwiło wypracowanie technik implementacyjnych , jakie mogą stosować narody Zjednoczone podczas badania łamania praw człowieka na świecie, ale jest krucha podstawa prawna.

Techniki implementacyjne w ramach Narodów Zjednoczonych:

1. Maxime Tardu wyróżnia techniki implementacyjne:

• debaty publiczne dwojakiego rodzaju: z udziałem państw i w drodze konsultacji NGO'sów

• techniki informacyjne i nadzorujące (odbywają się na podstawie sprawozdań państw i organizacji międzynarodowych)

• techniki koncyliacyjne: dobre usługi, kontakty specjalne

• procedury oparte na przyjmowaniu skarg (procedura skargowa indywidualna - może dotyczyć też grupy jednostek, oraz procedura skargowa państwowa)

• dochodzenie ex officio (na polu przeciwnika) z zastosowaniem akcji publicznej

• metody odstraszające (embargo ekonomiczne lub technologiczne)

• metody zmierzające do naprawienia szkód wyrządzonych ofiarom naruszeń praw człowieka w państwach, które były wcześniej terenem masowych gwałtów i naruszeń praw człowieka.

2. Ram Charan - techniki implementacyjne:

1. prewencyjne (telegramy do Sekretarza ONZ, apele międzynarodowe)

2. uśmierzające

• procedura skargowa

• dochodzenia

• wizyty na miejscu

• dobre usługi

• publiczne potępienie

1. kompensacyjne, ich celem jest udzielenie pomocy lub naprawienie szkód ofiarom naruszeń praw człowieka

W strukturze Narodów Zjednoczonych szczególną rolę odgrywa ECOSOC, a poprzez niego Komisja Praw Człowieka przy ECOSOC.

Powołano też podkomisję ds. zapobiegania dyskryminacji i ochronie praw człowieka.

W 1999 roku nastąpiła zmiana nazwy na: Podkomisja ds. Popierania i Ochrony Praw Człowieka - kadencja trwa 4 lata, co 2 lata wymiana ½ składu, siedziba w Genewie, spotkania raz w roku na 4 tygodnie, a od 2000 roku na 3 tygodnie.

Inna podkomisja do Komisja ds. Kobiet.

2006-04-01

Komisja Praw Człowieka.

53 państwa delegują każde własnego przedstawiciela. Co roku zmienia się 1/3 składu, ale to nie jest do końca przestrzegane i ilościowo różnie to wychodzi. W Komisji zasiadają przedstawiciele poszczególnych rządów. Różne regiony świata otrzymują różną liczbę miejsc. Europa dominuje. Komisja okazała się być bezwładna.

Od 1999 Podkomisja ds. popierania i ochrony praw człowieka, wcześniej nosiła nazwę podkomisji ds. dyskryminacji ... mniejszości. Liczy 26 członków. Wybór następuje według klucza geograficznego, ale członkami są niezależni eksperci, a nie przedstawiciele rządów.

Oba podmioty prowadzą działalność w zakresie ochrony praw człowieka:

1. wypracowują konkretne konwencje, dokumenty,

2. przedkładają Ecosocowi zalecenia i raporty,

3. udzielają pomocy Ecosocowi w koordynowaniu całego systemu ONZ w zakresie ochrony praw człowieka,

4. zajmują się bezpośrednią implementacją w sferze ochrony praw człowieka (chodzi o wprowadzenie technik w życie), powołują specjalnych sprawozdawców do badania spraw i grupy robocze.

Komisja Praw Człowieka jest nieskuteczna, bo:

1. z powstaniem Komisji Praw Człowieka nie nadano jej konkretnych prerogatyw

2. została zarzucona ogromną ilością skarg z całego świata, od NGO'sów, mniejszości, jednostek,

3. w 1947 Komisja przyjęła stanowisko, że nie jest upoważniona do żadnej akcji w odpowiedzi na jakąkolwiek skargę dotyczącą naruszeń praw człowieka.

W celu poprawy tej sytuacji uchwalona została Rezolucja 1966 i przemiany nabrały tempa. Nastąpiło zdynamizowanie działań na polu ochrony praw człowieka, bo zmieniono zakres kompetencji Komisji, umocniono podstawę działań o tak zwane prawo miękkie (nie są to dokumenty obligujące do natychmiastowego wykonania postanowień).

Dwie zasadnicze rezolucje zmieniły postępowanie Komisji.

W 1967 roku - Rezolucja 1235 - na jej mocy Ecosoc upoważnia Komisję i Podkomisję do bardziej szczegółowej analizy informacji dotyczących naruszeń praw człowieka na świecie (politycznej dyskryminacji rasowej). Oba organy zobligowano do składania Ecosocowi sprawozdań i zaleceń będących efektem pracy organów nad konkretnymi naruszeniami.

W 1970 roku - Rezolucja 1503 dotycząca rażących masowych i systematycznych naruszeń praw człowieka i podstawowych swobód. Uruchomienie tej procedury nie wymaga złożenia skargi przez jakiekolwiek państwo, czy jednostkę. Rezolucja ta opiera się na założeniu, że takie przypadki pogwałcenia praw człowieka są przedmiotem specjalnej troski Narodów Zjednoczonych, których organy są z urzędu powołane do podejmowania akcji zmierzających do położenia kresu tego typu sytuacjom. Na podstawie tej rezolucji podkomisja może powołać grupę roboczą. Do zadań tej grupy należy analiza informacji dotyczących masowych, rażących i systematycznych, a także wiarygodnie potwierdzonych przypadków łamania praw człowieka. Wynik pracy tej grupy jest przekazywany podkomisji, która decyduje o tym, czy przekazać sprawę do KPCz (Komisji Praw Człowieka). Sama KPCz może również, niezależnie od podkomisji, zlecić badanie przypadków łamania praw człowieka. Może też powołać specjalnego sprawozdawcę. Ten specjalny sprawozdawca ma za zadanie dokonać pogłębionej analizy (śledztwa) danego przypadku. Jeśli śledztwo potwierdzi informacje zawarte w skargach, a rozmiar naruszeń praw człowieka będzie rażący, masowy i systematyczny, to przypadek trafia na forum Ecosoc, a nawet na Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych.

Ecosoc i Zgromadzenie Ogólne mogą ukarać w następujący sposób: potępić, ewentualnie wezwać do zastosowania się do stanowiska Komisji Praw Człowieka. Ta procedura ma charakter poufny, z wyjątkiem rezolucji Ecosocu i Zgromadzenia Ogólnego.

Od 1978 roku Przewodniczący KPCz może ujawnić nazwę państwa, przeciw któremu toczy się postępowanie. Stąd wiadomo, że są to państwa głównie z Ameryki Południowej, Afryki i Azji.

Rezolucja 1235 umożliwia szybszą procedurę w przypadkach masowego naruszania praw człowieka. KPCz nie musi odwoływać się do analiz Podkomisji, czy grupy roboczej i ma ona charakter jawny. Zakres przedmiotowy jest węższy, niż w Rezolucji 1503, bo tu głównie chodzi o dyskryminację.

KPCz, to głównie przedstawiciele rządów, więc jej działania mają bardziej charakter polityczny, niż prawny, ale próbowano odpolitycznić procedury i debaty KPCz, chociaż to udało się tylko w teorii.

Obecnie KPCz zajmuje się wyselekcjonowanymi kategoriami praw człowieka:

1. osoby zaginione (specjalna grupa robocza ds. osób zaginionych) - na masową skalę w ponad 40 krajach,

2. masowe exodusy (migracje) - efekty konfliktów wewnętrznych i międzynarodowych, (powołany specjalny sprawozdawca),

3. zbiorowe egzekucje, (powołany specjalny sprawozdawca),

4. tortury

Większość organów Narodów Zjednoczonych zostało upoważnionych do działań na rzecz popierania i przestrzegania praw człowieka. Przyjęto wiele dokumentów, rezolucji, konwencji. Przeprowadzono sporo konferencji, sesji, spotkań. Czyli działalność Narodów Zjednoczonych jest na tym polu dynamiczna, ale nadal mamy do czynienia z masowymi, rażącymi, systematycznymi przypadkami łamania praw człowieka.

Co zrobiły Narody Zjednoczone, aby zmienić tę sytuację?

Ruanda - wyeliminowano 2 mln ludzi.

Działalność Narodów Zjednoczonych jest oceniana negatywnie, bo poza ww. działaniami (konferencje, etc.) mechanizm implementacyjny nie funkcjonuje. Narody Zjednoczone są bierne, reagują z opóźnieniem i nie stosują środków adekwatnie do sytuacji. Ale zmuszenie państw do przestrzegania zobowiązań jest trudne.

Po II wojnie świat wzbogacił się o nowe podziały, oprócz cywilizacyjno-kulturowych, rasowe, ekonomiczne, pojawiła się polaryzacja ideologiczna, co przełożyło się na sferę polityczną, strategiczno-wojskową, gospodarczą, społeczną.

Świat rozpadł się na trzy części:

• Świat - Europa Zachodnia

• Świat - państwa socjalistyczne

• Świat - państwa rozwijające się

Problem skuteczności polega na ilości państw członkowskich. Dzisiaj należy 191 państw.

Wspólne stanowisko, czy skonstruowanie większości dla przyjęcia konkretnych mechanizmów jest rudne. Narody Zjednoczone nie zajmowały stanowiska w różnych sprawach, bo nie zezwoliły im na to jej członkowie. Mechanizmy mają stricte polityczny charakter i są wrażliwe na wszelkie polityczne czynniki, koniunktury, wpływy i naciski, co osłabia skuteczność instrumentów Narodów Zjednoczonych.

KPCz (przedstawiciele rządów) zajęli się sprawą dyskryminacji kobiet, np. w Polsce: brak równouprawnienia w urzędach publicznych, dyskryminacja na gruncie zawodowym, maltretowanie w rodzinie. Znacznie gorsza jest sytuacja w państwach arabskich w tej kwestii. ONZ jest bezsilna względem państw arabskich, bo tu działa zasada wzajemności - tak jest w przypadku głosowań KPCz. Debaty na forum Narodów Zjednoczonych pokazują rozłamy między państwami członkowskimi. Podłoże ideologiczne, cywilizacyjne, polityczne wpływa na metody, zakres, itd.

To podłoże przełożyło się na grunt prawny i zasada ochrony praw człowieka zderzyła się z zasadą nieingerencji w wewnętrzne sprawy państwa i zasadą suwerenności.

Najsilniej takie antagonizmy wystąpiły między USA i ZSRR. USA stało na stanowisko, że ochrona praw człowieka ma nadrzędny charakter w stosunku do państwa, może nawet być pozbawiona podstaw prawnych. Ponadto, twórcy tej doktryny stanęli na stanowisku, że każde państwo ma prawo do popierania praw człowieka wszędzie tam, gdzie one są naruszane. Doktryna ZSRR stanowiła, że na plan pierwszy wysunięto nieingerencję w wewnętrzne sprawy państwa i suwerenność każdego narodu. Próbowano rozszerzyć te zasady, o to, że naruszenie zasady nieingerencji na tle praw człowieka zagraża pokojowi, bez którego niemożliwy jest postęp w sferze praw człowieka.

W 1993 roku odbyła się II Światowa Konferencja Ochrony Praw Człowieka. Uznano, że ochrona praw człowieka ma wymiar ponadnarodowy.

Na forum Narodów Zjednoczonych czynnik ideologiczny przybrał postać sporu. Artykuł 2 pkt 7 Karty - spór o definicje i interpretacje prawnicze:

„Żadne postanowienie niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy, które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa i nie zobowiązuje członków, aby przekazywali takie sprawy do załatwienia w trybie przewidzianym niniejszą Kartą. Jednakże zasada ta nie będzie stała na przeszkodzie zastosowaniu środków przymusu przewidzianych w rozdziale VII.”

Przedmiotem kontrowersji stały się:

1. ingerencja w wewnętrzne sprawy państwa jest niezgodna z prawem międzynarodowym, kwestią sporną było, jakie ingerencje w wewnętrzne sprawy państwa stanowią naruszenie tej zasady? Na gruncie prawa międzynarodowego uzgodniono stanowisko, że sprawy, w przedmiocie których państwo zaciągnęło międzynarodowe zobowiązania, przestają należeć do jego wyłącznej kompetencji.

2. co to jest ingerencja, kiedy można o niej mówić? Ingerencja jest takim działaniem, z którym związane są jakiekolwiek formy przymusu.

Spory na tle interpretacyjnym blokowały skuteczność działań Narodów Zjednoczonych na forum międzynarodowym.

2006-04-29

Jeśli mowa o kwestiach interpretacyjnych, to trzeba zauważyć, że Stany Zjednoczone, mimo, że zawsze są w pierwszym szeregu tworzenia dokumentów międzynarodowych, to sami ich nie ratyfikują i nie są skorzy do wchodzenia w sojusze.

Stany Zjednoczone nie podpisali / ratyfikowali Traktatu Międzynarodowego Trybunału Karnego. Selektywnie wspierali, bądź omijali prawa człowieka (na przykład wsparcie dla reżimu Polpota).

ZSRR też dokonywał działań z dziedziny ochrony praw człowieka selektywnie, chociaż podpisał i ratyfikował więcej konwencji. ZSRR i państwa satelickie uważały, że prawa człowieka są sprawą wewnętrzną państwa (to podejście było wcześniej charakterystyczne dla okresu sprzed II wojny światowej).

Zasada suwerenności traktatu westfalskiego.

Nieporozumienia w podejściu do międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka trwały między USA i ZSRR do 1989 roku. Miały one charakter propagandowy i ideologiczny. To nie służyło ochronie praw człowieka (mowa o płaszczyźnie uniwersalnej). Oprócz argumentacji prawnej do interpretacji ogólnych formuł, sięgano do pozaprawnych uzasadnień dla swoich teorii.

Państwa autorytarne / rozwijające się inaczej interpretowały kanony ochrony praw człowieka, bo kwestionowały uniwersalność praw człowieka na całym świecie zakładając, że niektóre regiony świata posiadają swoją specyfikę ekonomiczną, polityczną, kulturową. W myśl tego, kanony uniwersalne nie przystają do panującej tam rzeczywistości. To wynikało z niemożności spełnienia przez te państwa wymogów narzuconych przez system Narodów Zjednoczonych. Obawiano się, że wprowadzenie systemu może doprowadzić do przewrotu i upadku reżimów. W swoim podejściu na pierwszym miejscu stawiały prawa człowieka drugiej generacji (gospodarka i rozwój), a potem dopiero prawa człowieka.

Dotychczasowe metody w ramach systemu Narodów Zjednoczonych pokazały niewydolność systemu. Standardy systemu ochrony praw człowieka odbiegają od rzeczywistości. Pojawiły się postulaty krytyczne pod adresem systemu Narodów Zjednoczonych:

1. systemy implementacyjne nie są wystarczająco jawne i znane adresatom

2. są te systemy zbyt powolne i niezdolne do szybkiego reagowania

3. mają zbyt często techniczny i proceduralny charakter

4. brak sprecyzowanych wyraźnych kompetencji poszczególnych organów

5. prymat polityki nad prawem (skuteczność działań prawnych pada ofiarą porozumień politycznych)

6. cały system Narodów Zjednoczonych stworzył dystans w stosunku do jednostki, którą winien chronić.

System Narodów Zjednoczonych zaczął się reformować:

1. nadal pełni rolę wtórną do gwarancji krajowej (zasada suwerenności - państwa się nią zasłaniają)

2. widoczne jest podniesienie standardów proponowanych przez Narody Zjednoczone

3. występuje skuteczniejsze działanie mechanizmów egzekwujących prawa jednostki

W skład Narodów Zjednoczonych wchodzi 191 państw. Preferują one rozstrzygnięcia polityczne niż prawne.

Dwa podstawowe dokumenty Narodów Zjednoczonych dotyczące ochrony praw człowieka, to pakty:

1. Pakt Polityczny - Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (PP)

2. Pakt Ekonomiczny - Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (PE)

Oba pakty powstały 16 grudnia 1966 roku. Trzeba znać ich treść oraz protokoły dodatkowe / fakultatywne (skarga indywidualna i skarga państwowa).

Pakt polityczny. Już przy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 roku zdecydowano, że Narody Zjednoczone będą pracować nad kolejnym dokumentem o charakterze już nie politycznym, a normatywnym.

Dopiero w 1966 roku uchwalono pakty, a weszły one w życie dopiero w 1976 roku. Potrzebne było, aby minimum państw je ratyfikowało, aby mogły wejść w życie. Trudno było przeforsować na forum Narodów Zjednoczonych dokument obligujący do przestrzegania praw. Trzeba było osiągnąć kompromis między podejściem normatywnym, doktrynami politycznymi i systemami państw. Uważano, że jeden dokument wystarczy, ale kiedy nasiliły się rozbieżności, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło, że powstaną dwa dokumenty, bo państwa kapitalistyczne sprzeciwiały się uznaniu praw II generacji, które mogłyby mieć status normatywny, bo prawa II generacji mają bardziej charakter polityczny. Dlatego prawa drugiej generacji miały być zapisane w odrębnym dokumencie. Odwrotnie ZSRR, uważał, je za prawa w ujęciu normatywnym.

Utworzono prawa:

PP - pierwszej generacji

PE - drugiej generacji

Zakres obowiązywania terytorialnego paktów. Spierano się, czy pakty mają obowiązywać w koloniach i na innych obszarach niesamodzielnych. Państwa kolonialne były przeciwne stosowaniu praw w koloniach, ale musiały ustąpić. Spierano się też o państwa federacyjne - czy konwencje są obowiązujące dla landów / kantonów / stanów federacji. (Federacja = jeden podmiot prawa międzynarodowego).

Kolejne nieporozumienia dotyczyły kwestii kontrolnych wykonywania postanowień paktów - zderzenie dwóch norm:

• zasada nieingerencji - podmiotowość państwa

• zasada ochrony praw człowieka - podmiotowość jednostki

kraje komunistyczne uważały, że w systemie implementacyjnym wystarczą sprawozdania, gdzie państwa wykazywałyby stan ochrony praw człowieka na swoim terytorium.

Kraje zachodnie uważały, że w dokumencie normatywnym winna być procedura skargowa, czyli każda jednostka jako podmiot praw człowieka powinna mieć prawo do skarżenia państwa przed sądem międzynarodowym.

Przyjęto kompromis.

PP - zakres przedmiotowy w niewielkim stopniu odbiega od PDPC (Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka). Język i postanowienia paktu mają bardziej jednoznaczny charakter.

Gdyby porównać PP i PDPC, to w PDPC porusza się kwestię prawa do własności, prawa ubiegania się o azyl, a w PP i PE tego nie ma. W PDPC nie ma, za to są w PP:

• Art. 10 - nakaz humanitarnego traktowania z poszanowaniem przyrodzonej godności osób pozbawionych wolności

• Art. 11 - zakaz pozbawiania wolności w razie niemożności zwrócenia długu

• Art. 24 - minimalnie akcentuje prawa dziecka

• Art. 27 - prawa mniejszości etnicznych, religijnych...

Porównując PDPC i PP - boa mają takie same początki (Art. 1, 2, 3) - zawierają ogólne zasady dotyczące praw człowieka.

Art. 1 - stanowi o prawie samostanowienia narodów (rozumie się to jako swobodę wyboru systemu politycznego, swobodnego określenia rozwoju gospodarczego i zarządzania zasobami naturalnymi). Zależność między zasadą samostanowienia a fundamentalnymi prawami człowieka jest dwukierunkowa:

1. dominacja zewnętrzna (brak samostanowienia oznacza w praktyce nieprzestrzeganie praw człowieka i wolności)

2. walka o prawa i swobody indywidualne prowadzi do niezawisłości / realizacji praw do samostanowienia

Art. 2 - nakłada na państwa strony zobowiązania przestrzegania zasad niedyskryminacji bez względu na jakiekolwiek różnice (treść taka sama jak w PDPC - wyszczególniono 11 różnic).

Art. 3 - to zobowiązanie zapewnia mężczyznom i kobietom równe prawa w korzystaniu z uprawnień i swobód zawartych w pakcie.

Poza tym treść PP nie wykracza poza ramy stworzone przez PDPC.

Novum stanowią kwestie sytuacji wyjątkowych (status praw człowieka w sytuacjach wyjątkowych). Te zagadnienia należą do najtrudniejszych w systemie ochrony praw człowieka, bo czasami trudno je zdefiniować.

Aby mówić o ochronie praw człowieka w sytuacji wyjątkowej, trzeba zdefiniować, co to jest sytuacja wyjątkowa - to sytuacja nienormalna, przejściowa, stanowiąca zagrożenie dla struktur państwa - elementy / okoliczności:

1. konflikty

2. klęski żywiołowe

3. trudności spowodowane warunkami społecznymi i ekonomicznymi

Nawet taka zasada nie podważa zasady praw człowieka, ale może być podstawą do czasowego jej zawieszenia - patrz Art. 4. Artykuł ten wskazuje też, jakie prawa nie ulegają derogacji / zawieszeniu:

• prawo do życia

• zakaz tortur

• poddaństwo

• niewola

• niedyskryminacja

• prawo do podmiotowości prawnej

• wolność myśli, sumienia i wyznania

• zasada, że prawo nie działa wstecz

Artykuł 4 stanowi, że występują pewne okoliczności, które wskazują, w jaki sposób można ten stan proklamować. Aby sytuacja mogła być uznana za wyjątkową:

• musi być oficjalnie proklamowana

• musi respektować zasadę proporcjonalności (użyte środki muszą być proporcjonalne do zagrożenia)

• proklamowanie nie może być sprzeczne z prawem międzynarodowym i zobowiązaniami międzynarodowymi państwa - np. PRL, 13 grudnia 1981

Podobnie jest w Ameryce Południowej. Tam są pozory tworzenia legalnego prawa wewnętrznego, ale niezgodnego z zasadami ochrony praw człowieka i zobowiązaniami państwa. Ograniczenia mają zapewniać stabilne sprawowanie władzy (totalitaryzm).

PP - trzy stopnie implementacji postanowień.

1. KPC - tutaj oznacza nie Komisję, ale KOMITET Praw Człowieka. Liczy 18 członków związanych z prawem międzynarodowym oraz charakteryzujących się kompetencjami z tego zakresu. To niezależni eksperci, choć powoływani według zasady klucza geograficznego. Pełnią kadencję we własnym imieniu. Obligatoryjny jest system sprawozdań państw do Komitetu Praw Człowieka o środkach stosowanych w celu ochrony podjętych zobowiązań. Komitet bada zobowiązania, ale nie ma możliwości weryfikacji (tylko ustne wyjaśnienia przedstawicieli państwowych i informacje NGO'sów). Komitet może wskazać niezgodność praktyki i legislacji i może skierować informację do Ecosoc lub Zgromadzenia Ogólnego.

2. Skarga państwowa - nieobligatoryjny / fakultatywny charakter. Składanie jej jest możliwe, gdy państwo w drodze odrębnej Deklaracji do Art. 41 Paktu uzna kompetencje KPC do rozpatrywania skarg. Skarga państwowa może być składana przez państwo, które uznało kompetencje KPC tylko na państwo / państwa, które uznały KPC.

Procedura skargowa:

1. państwa winny wyjaśnić sprawę między sobą i usunąć przyczynę sporu, jeśli nie, to ->

2. Komitet winien zaproponować stronom swoje dobre usługi w celu polubownego rozwiązania sporu, jeśli nie, to ->

3. Komitet za zgodą dwóch stron może powołać Komisję Pojednawczą ad hoc, która proponuje dobre usługi. W odpowiednim raporcie Komisja może zaproponować sposób rozstrzygnięcia sporu, ale strony nie muszą go zaakceptować.

3. Skarga indywidualna - ma też charakter fakultatywny - w Protokole Dodatkowym - Opcyjnym - wymaga dodatkowej ratyfikacji. Państwa, które przystąpiły do protokołu dodatkowego uznają kompetencje Komisji do rozpatrywania skargi i ... (?)

Kryteria skargi:

• muszą być wykorzystane wszystkie możliwości odwołania się na gruncie praw międzynarodowych

• skarga nie może być anonimowa

• dana sprawa nie może być rozpatrywana przez inny organ międzynarodowy

• musi dotyczyć praw, które są zawarte w Pakcie.

2006-05-13

Skarga państwowa i indywidualna to działania fakultatywne. Obligatoryjny jest natomiast system sprawozdań.

Jeśli skarga spełnia wymogi dopuszczalności, Komitet (powołany na mocy PP) zwraca się do państwa, którego skarga dotyczy, potem w ciągu 6 miesięcy państwo ma obowiązek złożyć wyjaśnienia i informacje na temat podjętych środków w związku z przedmiotem skargi. W dalszej kolejności Komitet powiadamia państwo i pokrzywdzonego o swoich ustaleniach w tej sprawie. Państwa strony respektują ustalenia Komitetu. Do tej pory sprawy dotyczyły głównie:

• zwalniania więźniów

• rekompensat finansowych dla osób poszkodowanych

• zmian legislacji krajowej w kierunku unifikacji / zgodności z PP

Dokument nr 2, to PE plus Protokół Dodatkowy. PE, to drugi z podstawowych dokumentów Narodów Zjednoczonych, uchwalony 16 grudnia 1966 roku.

Oba pakty: PP i PE weszły w życie w 1976 roku. Inne organizacje też zajmowały się tymi kwestiami.

Podstawowe dokumenty dążące do ustalenia ładu ekonomicznego. W 1974 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło deklarację w sprawie ustanowienia nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego, a także przyjęły Kartę Praw i Obowiązków Ekonomicznych Państw.

Liczne przeszkody ideologiczne, polityczne i kulturowe nie zostały przezwyciężone i nadal zagadnienia dotyczące tej tematyki mają charakter deklaratywny. Z tych samych powodów prawa zawarte w PP czekały na sprecyzowanie i uchwalenie. Państwa zachodnie nie chciały prawom II generacji przyznać takiej samej podmiotowości. Spór o kwestię: jakie prawa są prawami w takim sensie, jak prawa I generacji (czyli o natychmiastowej mocy wykonawczej - do egzekwowania na drodze sądowej). Prawa II generacji nie mają takiej mocy, stąd mają charakter katalogu moralnego, progresywny, ale bez natychmiastowej mocy wykonawczej.

Dlatego Dokument Nr 2, gdzie jest prostszy mechanizm kontrolny, rozłożony w czasie, ma charakter progresywny.

W odróżnieniu od Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (1948):

1. PE ma bardziej rozbudowany katalog praw II generacji

2. bardziej rozbudowane i precyzyjne formuły dotyczące tych praw

3. ustanawia kroki postępowania państw w celu stopniowego zrealizowania przyjętych na siebie zobowiązań.

Pierwsze artykuły PP i PE są takie same.

W PE jest prawo do samostanowienia, zasada niedyskryminacji, równości płci, i dopiero następne prawa są szczegółowe.

To prawo do pracy: uzyskać może każda osoba w celu swobodnego utrzymania się poprzez pracę swobodnie wybraną lub przyjętą - to Art. 6 i w tym samy artykule są sposoby zapewnienia przez państwo tego prawa:

• państwo może zorganizować programy poradnictwa zawodowego i szkolenia

• realizować politykę wzrostu gospodarczego

• realizować politykę pełnego produktywnego zatrudnienia

Art. 7 - każdy posiada prawo do korzystania ze sprawiedliwych, korzystnych warunków pracy, co obejmuje:

• bezpieczeństwo i higienę pracy

• równe możliwości pracy

• wypoczynek

• płatny urlop

Art. 8 - zobowiązuje państwa do zapewnienia prawa każdej jednostki do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych według własnego wyboru, stanowi też, że każdy związek zawodowy krajowy ma prawo do tworzenia krajowych federacji i każda organizacja zawodowa ma prawo do swobodnego wykonywania własnej działalności i do strajku, pod warunkiem, że strajk będzie zorganizowany zgodnie z obowiązującym prawem wewnętrznym. Na tym przykładzie widać, że prawa człowieka są niepodzielne, uzupełniają się i niezależnie od generacyjności praw muszą być rozpatrywane razem (np. o zrzeszaniu mowa też w PP, ale tam w szerszym zakresie, obejmuje całą rzeczywistość społeczną w państwie, a w PE jest w węższym zakresie - tu chodzi o związki zawodowe). W działalności związków zawodowych nie wiadomo, kiedy oddzielić działalność polityczną od działalności ściśle związkowej.

PE mówi dalej o prawie do zabezpieczenia społecznego, w tym ubezpieczeń społecznych, oraz do jak najszerszej ochrony i pomocy rodzinie. Szczególną opieką, ochroną obejmuje matki w rozsądnym czasie przed i po narodzeniu dziecka. Stanowi o konieczności zapewnienia ochrony i pomocy wszystkim dzieciom i młodzieży. Ustanawia prawo każdej jednostki do odpowiedniego poziomu życia dla niej i jej rodziny. W zakres tego wchodzi mieszkanie, wyżywienie, odzież. Zwraca się szczególną uwagę na wolność od głodu (Art. 11). O tym mówił prezydent USA: 4 wolności w czasie wojny, w tym od głodu).

PE postuluje też podjęcie przez państwa indywidualnie i zbiorowo kroków dotyczących produkcji i redystrybucji żywności - to się odnosi też do skali światowej / masowej.

Jest tam też zawarte prawo do nauki i jest ono zorientowane na rozwój osobowości, oraz na aktywny udział człowieka w wolnym społeczeństwie.

Art. 13 - najobszerniejszy z artykułów merytorycznych. Tam szczegółowo wymienione są środki i sposoby realizacji prawa do nauki, łącznie z wolnością rodziców wyboru dla dzieci szkół innych, niż publiczne, tylko szkoły te muszą spełniać określone wymogi.

Art. 15 - każdy ma prawo do udziału w życiu kulturalnym, które rozumiane jest jako możliwość korzystania z osiągnięć naukowych, jako prawo do swobody i ochrony twórczości naukowej, literackiej i artystycznej. Państwo ma obowiązek popierać i upowszechniać naukę i kulturę - państwo w roli mecenasa.

Porównując PP i PE - śmiałość i odważny charakter zapisów w PE i konserwatyzm w PP, dlatego, że PE nie ma przełożenia w mechanizmie kontrolnym. W PP państwa zobowiązują się w sposób natychmiastowy do przestrzegania na drodze legislacyjnej i sądowej, czyli muszą dostosować środki ustawodawcze do PP.

W PE państwa też zobowiązują się do podjęcia określonych kroków, ale nie w drodze ustaw, a w celu stopniowego osiągnięcia pełnej realizacji praw, czyli PE ma progresywny charakter, a prawa w nim zawarte będą realizowane stopniowo w miarę posiadanych i rozwijanych przez państwa możliwości.

System kontrolny PE jest skromny. W pakcie przewidziano jedynie przedkładanie Sekretarzowi Generalnemu NZ sprawozdań dotyczących podjętych środków oraz postępu dokonanego w zakresie przestrzegania praw uznanych w pakcie. Następnie sprawozdania miały być rozpatrywane przez ECOSOC przy pomocy KPCz (mogły też pomagać inne agencje NZ). Rozpatrywanie tych sprawozdań pozbawione było dalszego ciągu. Dopiero w 1985 roku ECOSOC zdecydował o utworzeniu Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Komitet składa się z 18 ekspertów działających we własnym imieniu. W 1987 roku Komitet rozpoczął pracę. Tworząc go, uważano, że wzmocni to system kontroli postanowień PE, ale to nic nie dało. Powstało tylko kolejne ciało.

Inne dokumenty NZ odnoszą się do niedyskryminacji, zakazu tortur, praw dziecka.

Treść i protokoły dodatkowe do nich obowiązują na egzamin.

Ludobójstwo. Kwestia pojawiła się w czasie II wojny światowej, a po niej powstał Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze. Zasady norymberskie do dziś są częścią międzynarodowego prawa karnego. NZ rozpoczęły starania o ukaranie zbrodniarzy jeszcze w 1946 roku i już w grudniu 1948 roku Zgromadzenie Ogólne NZ uchwaliło Konwencję w sprawie Karania Zbrodni Ludobójstwa. Konwencja stanowi, że ludobójstwo popełnione w czasie wojny i pokoju stanowi zbrodnię w rozumieniu prawa międzynarodowego, to znaczy, że państwa zobowiązują się do zapobiegania tego typu zbrodniom i karania w razie ich popełnienia. W myśl konwencji:

Ludobójstwo, to są czyny dokonane w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, przy czym karze ma podlegać nie tylko samo ludobójstwo, ale także zmowa, podżeganie, usiłowanie i współudział w ludobójstwie.

Karze podlega każda osoba, która popełniła tego typu zbrodnię, niezależnie od zajmowanego stanowiska. Państwa strony przyjęły zobowiązanie wprowadzenia we własnych ustawodawstwach takich zmian, które umożliwiłyby wykonanie postanowień konwencji. Osądzenie czynów i osób winno odbywać się na terenie państwa, gdzie popełniono ludobójstwo, lub przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Problem tej konwencji jest taki, że nie została wyposażona w skuteczny mechanizm implementacyjny, to znaczy, że nadal, mimo popełniania takich zbrodni, nie wiadomo, jak sądzić oprawców. Przykład: Międzynarodowy Trybunał ds. Zbrodni na Bałkanach - trudno zmusić do wydania i ukarania winnych zbrodni ludobójstwa, zwłaszcza nie używając argumentów politycznych. Panią Plavcic zwolniono z oskarżeń o zbrodnie ludobójstwa i oskarżono ją tylko o zbrodnie przeciw pokojowi. W latach 60. RFN zgłosiła chęć przedawnienia zbrodni wojennych i ludobójstwa, co wywołało burzę w środowisku międzynarodowym. Aby zapobiec takim postulatom w przyszłości, w listopadzie 1968 roku dzięki aktywnej działalności Polski Zgromadzenie Ogólne NZ uchwalono konwencję o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości. Zbrodnie zapisane w Statucie Trybunału Norymberskiego oraz XXX 48 nie ulegają przedawnieniu.

Kolejna kwestia, to niedyskryminacja. Odnosi się do łamania praw mniejszości narodowych, religijnych, niewolnictwa. ONZ zajęła się tym w 1965 roku. Zgromadzenie Ogólne uchwaliło Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. Konwencja ta, to jeden z najważniejszych instrumentów prawno-międzynarodowej ochrony praw człowieka. Odrzuca się doktryny o wyższości jednych ras nad innymi jako naukowo fałszywe, moralnie naganne, niesłuszne i niebezpieczne społecznie.

Dyskryminacja rasowa, to wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie z powodu rasy, koloru skóry, urodzenia, pochodzenia narodowego lub etnicznego mające związek z korzystaniem lub uznaniem praw człowieka i podstawowych wolności.

Oprócz potępienia na przykład apartheidu, NZ uznały państwa, że będą prowadzić politykę zmierzającą do wyeliminowania tego typu praktyk drogą prawną -> Komitet do spraw likwidacji dyskryminacji rasowej. Składa się z 18 ekspertów działających we własnym imieniu. Do jego zadań należy rozpatrywanie sprawozdań o środkach podjętych przez państwa dla urzeczywistnienia postanowień konwencji. Konwencja przewiduje możliwość składania skargi państwowej (podobna do PP).

Jest też możliwość skargi indywidualnej (charakter fakultatywny), ale niezależnie od deklaracji, państwo musi złożyć w tej sprawie odrębną ratyfikację. Jakiekolwiek spory wynikające z wykonania czy interpretacji Konwencji mogą być rozpatrywane przez MTS. Uzupełnieniem do Konwencji jest Konwencja z 1973 roku o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu /segregacji rasowej/. Apartheid uznano za zbrodnię w myśl prawa międzynarodowego, a także za zbrodnię przeciwko ludzkości. Ta konwencja zawiera też definicję zbrodni apartheidu i zobowiązania dla państw.

W rozumieniu niniejszej konwencji wyrażenie "zbrodnia apartheidu", obejmujące politykę i praktyki podobne do segregacji oraz dyskryminacji rasowej, stosowane w Afryce Południowej, będzie miało zastosowanie do następujących czynów nieludzkich, popełnianych w celu tworzenia lub utrzymywania przewagi jednej grupy rasowej nad jakąkolwiek inną grupą rasową i systematycznego jej ciemiężenia:
a) odmawianie członkowi lub członkom grupy rasowej lub kilku grup rasowych prawa do życia i wolności osobistej:
i) przez zabójstwa popełniane na członkach jednej lub kilku grup rasowych,
ii) przez wyrządzanie członkom grupy lub kilku grup rasowych poważnej krzywdy cielesnej lub umysłowej przez gwałcenie ich wolności lub godności bądź poddawanie ich torturom, okrutnemu, nieludzkiemu i upodlającemu traktowaniu albo karaniu,
iii) przez samowolne zatrzymywanie i nielegalne więzienie członków grupy lub kilku grup rasowych,
b) rozmyślne narzucanie grupie lub kilku grupom rasowym warunków życia mających spowodować ich całkowite lub częściowe wyniszczenie fizyczne,
c) podjęcie legislacyjnych lub innych środków mających uniemożliwić grupie lub kilku grupom rasowym uczestniczenie w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym kraju i rozmyślne tworzenie warunków uniemożliwiających pełny rozwój takiej grupy lub grup, w szczególności przez pozbawianie członków grupy lub kilku grup rasowych wolności i podstawowych praw człowieka, a mianowicie prawa do pracy, prawa do tworzenia legalnych związków zawodowych, prawa do nauki, prawa do opuszczania swego kraju i powrotu do niego, prawa do posiadania obywatelstwa, prawa do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania, prawa do wolności myśli i słowa oraz prawa do swobodnego tworzenia pokojowych zrzeszeń i stowarzyszeń,
d) podejmowanie wszelkich środków, w tym także legislacyjnych, zmierzających do podziału ludności według kryteriów rasowych przez tworzenie wydzielonych rezerwatów i gett dla członków grupy lub kilku grup rasowych, przez zakaz zawierania związków małżeńskich między osobami należącymi do różnych grup rasowych i przez wywłaszczanie nieruchomości należących do jednej lub kilku grup rasowych albo do ich członków,
e) wyzyskiwanie pracy członków jednej lub kilku grup rasowych, w szczególności przez poddawanie ich pracy przymusowej,
f) prześladowanie organizacji lub osób przez pozbawianie ich podstawowych praw i wolności z tego powodu, że są przeciwnikami apartheidu.

Kontrolą zobowiązań zajmuje się Zespół trzech członków KPCz NZ. Sama komisja została upoważniona przez Organizację NZ do sporządzenia list osób, organizacji, instytucji i przedstawicieli państw, którzy są podejrzani o popełnienie zbrodni apartheidu.

2006-05-27

Jest kilka konwencji dotyczących niedyskryminacji kobiet. W 1952 roku wydano konwencję o prawach politycznych kobiet. Konwencja o obywatelstwie kobiet zamężnych - 1957 rok.

W 1979 roku powstała najważniejsza konwencja - o eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet. Do egzaminu obowiązuje: definicja, potępienie, środki zaradcze, zobowiązania państw, implementacja - tutaj sprawozdania. Organ kontrolny, to 23 ekspertów, każdy działa we własnym imieniu, wybierani są według klucza geograficznego. W razie sporów można się zwrócić do MTS.

W 1984 roku wydano konwencję o nieludzkim traktowaniu - przeciwko torturom i innym formom okrutnego, nieludzkiego, lub poniżającego traktowania lub karania. W jej świetle tortury rozumie się jako każde działania, poprzez które świadomie powoduje się u osoby dotkliwy ból lub cierpienie fizyczne lub psychiczne, szczególnie w celu uzyskania od danej osoby, lub osoby trzeciej informacji, lub zeznania. Konwencja uznaje tortury za przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego i odnosi się to do prawa karnego. Ponadto konwencja zobowiązuje państwa do podjęcia wszelkich środków koniecznych do zapobieżenia tego typu aktom na terenie jego jurysdykcji. Państwa są zobowiązane do współpracy na forum międzynarodowym w celu zapobiegania i karania tego typu przestępstw. Współpraca ta dotyczy:

1. wymiany informacji

2. ewentualnej ekstradycji osób oskarżonych

3. zakazu ekstradycji przestępców do krajów, gdzie stosuje się tortury

System kontrolny - sprawozdania obligatoryjnie składane periodycznie przez państwa. Jest też fakultatywna możliwość skargi państwowej i indywidualnej - ale niezbędna jest do tego odrębna deklaracja. Organ kontrolny - komitet przeciw torturom - 10 ekspertów działających we własnym imieniu. Nowość - wyposażenie komitetu w prawo inicjatywy w zakresie zbierania informacji, wówczas, gdy stwierdzono na podstawie uzasadnionych danych stosowanie tortur w którymś z państw członkowskich konwencji. Spory na tle stosowania konwencji mogą być rozpatrywane przez MTS.

Konwencja praw dziecka. Jeszcze w 1924 Liga Narodów zajmowała się tym tematem. Wtedy powstała Genewska Deklaracja Praw Dziecka - miała charakter polityczny, więc nie było w niej mechanizmu kontrolnego.

W Narodach Zjednoczonych:

• 1946 - rozpoczęto prace na ten temat

• 1946 - UNICEF (w 1965 roku Unicef dostał Nobla)

• 1958 - Deklaracja Praw Dziecka

Wydano deklarację, bo były spory o zakres przedmiotowy (jakie prawa winny przysługiwać dzieciom) i podmiotowym (jakim dzieciom - kwestie, czy dzieci ze związków pozamałżeńskich mają mieć takie same prawa, jak dzieci z małżeństw).

W 1978 roku Polska zgłosiła inicjatywę do Komisji Praw Człowieka (przy ECOSOC) - Projekt Konwencji Praw Dziecka.

20 listopada 1989 roku przyjęto konwencję. Liczy ona 54 artykuły. Szeroki katalog praw politycznych, obywatelskich, ekonomicznych, społecznych, kulturalnych, specyficznych. Za dziecko uznaje się każdą istotę ludzką do 18 roku życia.

Według art. 3 - w przypadku niejasności należy brać pod uwagę wyższy interes dziecka. Jest tam też mowa o odpowiedzialności dorosłych wobec dzieci i prawach dzieci.

1. Każde dziecko ma prawo do życia.

2. Prawo do własnej tożsamości

3. Zakaz oddzielania dziecka od rodziców / opiekunów wbrew ich woli (nie ma mowy, czy chodzi tu o małżeństwa, czy nie) - ale są wyjątki np. jeśli chodzi o rodziców patologicznych

4. Każde dziecko ma prawo do wypowiadania własnych opinii, poglądów

5. Ma wolność myśli, sumienia, wyznania

6. Prawo do stowarzyszania się i zgromadzeń

7. Prawo do życia prywatnego

8. Prawo do informacji o odpowiedzialności rodziców za rozwój dziecka

9. Są reguły dotyczące adopcji oraz prawa dzieci uznanych, lub posiadających status uchodźcy,

10. prawo do ochrony zdrowia,

11. zabezpieczeń społecznych,

12. prawo do odpowiedniego poziomu życia,

13. prawo do wykształcenia,

14. prawa dotyczące dzieci należących do mniejszości narodowych i religijnych,

15. dotyczące wypoczynku,

16. do ochrony przed wyzyskiem ekonomicznym,

17. ochrona przeciw środkom odurzającym i wszelkim formom eksploatacji i przemocy seksualnej,

18. zakaz handlu dziećmi,

19. zakaz tortur,

20. konwencja zobowiązuje państwa do ochrony dzieci przed wszelkimi formami przemocy,

21. zobowiązuje państwa do ochrony przed zamachami na integralność dziecka,

22. zakazuje złego traktowania dzieci,

23. reguluje kwestie karania małoletnich, to znaczy zabrania zamykania w miejscach odosobnienia dla dorosłych,

24. zawiera gwarancje dla dzieci upośledzonych.

Mechanizm kontrolny / implementacyjny jest ubogi - Zespół / Komitet Praw Dziecka - 10 ekspertów działających we własnym imieniu. Co 5 lat państwa składają sprawozdania. W rozpatrywaniu może uczestniczyć UNICEF i inne agendy NZ. Konwencja ze względu na słabość procedury kontrolnej i postulatywny język stanowi bardziej deklarację programową, niż dokument mogący stanowić obowiązujące prawo międzynarodowe.

Wyspecjalizowany system ochrony praw człowieka. Teraz jest system uniwersalny. System wyspecjalizowany - również w systemie Narodów Zjednoczonych - organy zajmujące się prawami lub grupami praw (Czerwony Krzyż poza Narodami Zjednoczonymi).

Trzy systemy:

1. Unesco

2. Międzynarodowy Czerwony Krzyż

3. Międzynarodowa Organizacja Pracy

Międzynarodowy Czerwony Krzyż - system prawa humanitarnego, który zajmuje się ochroną praw człowieka w czasie konfliktów zbrojnych w międzynarodowym zakresie, umiędzynarodowionych i nieumiędzyanarodowionych oraz na podstawie zwyczaju, ochrona w czasie zamieszek, napięć wewnętrznych. Trzy pierwsze - charakter konwencyjny, 1 - zwyczajowy. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Od tej pory można powiedzieć, że prawo humanitarne stanowi część systemu ochrony praw człowieka, w czasie konfliktów zbrojnych. Zbieżne kwestie doktrynalne, pokrywania się niektórych praw w czasie konfliktu i pokoju oraz obrona interesów stron konfliktu. Wspólnymi korzeniami jest prawo natury. Zauważono, że respektowanie praw człowieka ma taki sam charakter w czasie konfliktu i pokoju, jest ponadpaństwowe, ponadkulturowe. Cel jest wspólny - ochrona jednostki, choć w różnych sytuacjach. Prawa człowieka regulują stosunki państwo - obywatel w okresie pokojowym, natomiast prawo humanitarne reguluje relacje jednostka (żołnierz, który jest wykluczony z pola walki), a obce władze i reguły okupacyjne. Granica dotycząca pojęcia konfliktów nie jest dokładnie sprecyzowana. Mowa tu o konfliktach zewnętrznych, wewnętrznych, międzynarodowych. Prawo humanitarne nie ma takich mechanizmów kontrolnych, jak międzynarodowe prawa człowieka, ale w praktyce prawa humanitarne są skuteczniejsze - lepsze dostosowanie się do okoliczności oraz zasady wzajemności. Podstawową konwencją prawa humanitarnego są 4 Konwencje Genewskie z 1949:

1. Konwencja o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych

2. Konwencja o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu

3. Konwencja o traktowaniu jeńców wojennych

4. Konwencja o ochronie osób cywilnych podczas wojny

Wszystkie do 2005 roku już zostały ratyfikowane przez 192 państwa. Zastąpiły one dotychczasowe konwencje z 1864, 1906 i 1929 roku.

W 1977 uchwalono do nich dwa Protokoły Dodatkowe. Oba weszły w życie w 1978:

1. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych - ma 163 ratyfikacje

2. dotyczący ochrony ofiar konfliktów zbrojnych nie mających międzynarodowego charakteru - ma 159 ratyfikacji

co się tyczy stosowania norm prawa humanitarnego, to obejmuje to dwie instytucje:

1. mocarstwo opiekuńcze

2. organizacje Czerwonego Krzyża

W myśl Protokołu 1 z 1977 roku mocarstwem opiekuńczym jest państwo neutralne, lub inne nie będące stroną konfliktu, które zostało wyznaczone przez stronę biorącą udział w konflikcie i uznane przez stronę przeciwną, a także zgodziło się na wykonywanie funkcji przypadających mocarstwu opiekuńczemu na mocy konwencji i Protokołu 1. obie zwaśnione strony mają obowiązek umożliwić działanie mocarstwu opiekuńczemu. W myśl Konwencji Genewskich podstawowym zadaniem mocarstwa opiekuńczego jest zapewnienie poszanowania i stosowania norm prawa humanitarnego, czyli prawa w czasie konfliktu oraz ochrona interesów stron konfliktu. Obowiązki mocarstwa opiekuńczego:

1. Oferuje dobre usługi

2. Pośredniczy w kontaktach między zwaśnionymi stronami

3. Sprawuje opiekę nad obywatelami i własnością państwa wojującego w drugim państwie wojującym

4. Sprawuje opiekę nad jeńcami

5. Pełni funkcje kontrolne

Międzynarodowy Czerwony Krzyż pełni funkcje, które mają na celu ochronę określonych kategorii osób przed skutkami działań wojennych, a ponadto Międzynarodowy Czerwony Krzyż rozwija na szeroką skalę pomoc ofiarom wojny.

System MCK:

1. krajowe stowarzyszenia Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca

2. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża - siedziba w Genewie

3. Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Półksiężyca - siedziba w Genewie

Wykonywaniem funkcji wynikających ze stosowania i przestrzegania konwencji genewskich plus dwóch protokołów dodatkowych zajmuje się Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK), która istnieje od 1863 roku. Komitet ten ma analogiczne uprawnienia, jak mocarstwo opiekuńcze. W myśl statutu MKCK zadaniem komitetu jest działanie w charakterze instytucji neutralnej, szczególnie w czasie wojny, wojny domowej, lub zamieszek wewnętrznych i starać się, aby ofiary wojskowe i cywilne tych konfliktów oraz ich bezpośrednich następstw otrzymywały ochronę i pomoc. MKCK winien sprawować pośrednictwo między walczącymi stronami - dotyczy to płaszczyzny humanitarnej. MKCK ponadto poprzez swoją agencję poszukiwawczą zajmuje się poszukiwaniem osób zaginionych. Jeszcze udoskonalanie międzynarodowego prawa humanitarnego. Podstawą doktryny MKCK jest humanitaryzm - poszanowanie osoby ludzkiej w każdych warunkach. Podstawowe zadania CK (dotyczy to też PCK) - NA TEST!!!:

1. humanitaryzm

2. bezstronność

3. neutralność

4. niezależność

5. dobrowolność

6. jedność

7. uniwersalność

To kwestie doktrynalne funkcjonowania MCK plus krajowych CK.

Po II wojnie upowszechniły się też konflikty niemiędzynarodowe, więcej zamieszek, starć wewnętrznych, co zmusiło MCK do poszerzenia działania wykraczając poza obowiązujące normy konwencji prawa humanitarnego.

Art. 3 Konwencji Genewskiej i Art. 3 Protokółu Dodatkowego Nr 2 - oba określają precyzyjnie warunki ochrony jednostki nie poszerzając zakresu, oba obejmują ochroną o ograniczonym charakterze osoby cywilne.

MCK zajmuje się teraz problemem ochrony więźniów politycznych i działanie to ma charakter pozakonwecyjny. Zakres poszerza się z powodu wojen domowych, ataków terrorystycznych, etc.

MKCK - wizyty na miejscu - ponad 100 państw odwiedzili, sprawdzili kilkaset tysięcy więzień, obozów internowania i zbadali sytuację więźniów politycznych.

Więźniowie polityczni - osoby, których czyny, słowa, lub pisma są uważane przez władze za taką opozycję wobec istniejącego systemu politycznego, że uzasadniono zastosowanie wobec tych osób sankcji pozbawienia wolności.

MKCK ma kruchą podstawę prawną do działań w tym zakresie, dlatego stosuje się metody ad hoc, ochrona ad hoc. Na razie to jedyny sposób zagwarantowania stosowania minimalnych norm humanitarnych. Głównie to dotyczy więźniów politycznych.

2006-06-10

Poza działaniami konwencyjnymi Czerwony Krzyż posługuje się Prawem Inicjatywy Humanitarnej - jest to prawo zwyczajowe, niepisane, akceptowane przez wszystkich.

Prawo inicjatywy Komitetu wynika ze statutu MKCK i statutu MCK.

Prawo inicjatywy wynika ze statutu MKCK I MCK:

Protekcja humanitarna ma charakter adhoc, nie jest automatyczna. Jest coraz szerzej stosowana przez Czerwony Krzyż, szczególnie w przypadkach więźniów politycznych, dzięki temu prawu poprawił się los więźniów politycznych.

MKCK dokonywało częstych wizyt w miejscach zamykania ludzi, w miejscach odosobnienia co pozwalało na przekazywanie rzetelnych informacji na temat osadzonych więźniów.

MKCK nigdy publicznie nie komentuje podczas swoich wizyt warunków materialnych, ekonomicznych, psychologicznych, politycznych, a wnioski przedstawia rządowi.

Na mocy Traktatu Pokojowego 1919 (Wersal) powstaje Międzynarodowa Organizacja Pracy. 13 rozdział stanowi Konstytucję. Na system MOP składają się:

1. konstytucje,

2. konwencje,

3. zalecenia,

4. rezolucje międzynarodowej Konferencji Pracy,

5. orzecznictwo organów kontrolnych.

Zakres ustawodawstwa MOP jest bardzo szeroki (zakres przedmiotowy):

1. wolności związkowe

2. zakaz prac przymusowej

3. polityka zatrudnieniowa

4. polityka społeczna

5. warunki pracy

6. negocjacje zbiorowe

7. regulowanie konfliktów w pracy

8. zakaz dyskryminacji

9. ochrona dzieci i kobiet

10. ochrona poszczególnych grup zawodowych (robotników, cudzoziemców)

Ogólne zasady i zadania systemu MOP zostały utrwalone w 1944 r. W Deklaracji Filadelfijskiej która stanowi uzupełnienie Konstytucji MOP.

W deklaracji tej wymieniono następujące elementy priorytetowe:

• wolność słowa i zrzeszania się jest niezbędnym elementem a także warunkiem trwałego postępu

• praca nie jest towarem

• ubóstwo gdziekolwiek występuje stanowi zagrożenie dla dobrobytu wszystkich

• walkę z niedostatkiem należy prowadzić na polu międzynarodowym i narodowym (współpraca między państwami)

Deklaracja stwierdza iż, każdy człowiek ma prawo do postępu technicznego, materialnego, duchowego, elementy te winny być realizowane w warunkach godności i wolności oraz bezpieczeństwa ekonomicznego. Ma ona mieć również charakter międzynarodowy.

Na organizacji ciąży obowiązek koordynowania współpracy międzynarodowej w tym zakresie.

System MOP jest uważany jeden z dwóch najbardziej skutecznych systemów ochrony praw człowieka.

1. Działania na rzecz polityki zatrudnienia,

2. Działania na rzecz sprawiedliwego udziału wszystkich w rezultatach postępu (zarobki, czas pracy)

3. Zagwarantowanie zabezpieczenia społecznego, ochronę zdrowia i życia pracowników, gwarancję równych szans.

Najwyższy Organ MOP: Konferencja ogólna (Konferencja Pracy zwana też Międzynarodową Konferencją Pracy) która zwoływana jest z reguły raz do roku, w niektórych przypadkach częściej. Konferencja przyjmuje konwencje i zalecenia. Państw członkowskich jest 178.

Bieżącą działalnością MOP zajmuje się Rada Administracyjna - organ wykonawczy składa się z 56 osób. 10 osób to przedstawiciele państw które zaliczają się do potęgi ekonomicznie i przemysłu światowego a 46 jest wybranych. W latach 80 XX w. Planowano dokonać zmiany składu.

Podczas obrad Konferencji i Rady obowiązuje zasada trójstronności - ważna zasada! (spotykają się przedstawiciele rządu, pracodawców i pracowników) 2 - 1 -1. Jest to skład osobowy wysyłany przez jedno państwo: 2 - przedstawicieli rządu, 1 - przedstawiciel pracodawcy, 1 - przedstawiciel pracowników.

W MOP występuje zasada tzw. consensusu.

Sekretariat MOP - Międzynarodowe Biuro Pracy na którego czele stoi Dyrektor Generalny, siedziba w Genewie.

Niejednolity charakter MOP wynika ze zróżnicowania charakteru rozwoju norm.

Konwencje - po ratyfikacji stają się natychmiast obowiązującym prawem międzynarodowym (niektóre konwencje zawierają normy polityczne inne normy bardziej wyspecjalizowane)

Zalecenia - mogą być dokooptowane do konwencji i mogą być też samodzielne nie mają charakteru prawnie obowiązującego mogą być preludium do konwencji (luźne wnioski)

Zgodnie z praktyką ratyfikacji konwencji jest ona przyjmowana bez zastrzeżeń.

Jeżeli Państwo zdecyduje się wystąpić z organizacji MOP to wg prawodawstwa tej organizacji nie oznacza iż dane państwo przestaje obowiązywać prawo z automatu nadal musi te prawa respektować.

Spory dot. Interpretacji konwencji winny zostać oddane pod osąd MTS.

MOP wypracował swoje procedury, najważniejszą rzeczą jest wyjątkowo rozbudowany system i udoskonalony mechanizm implementacyjny.

Ratyfikowanie konwencji oznacza potrójny obowiązek który wynika z przepisów Konstytucji:

1. przyjęcie normy w drodze legislacyjnej

2. gwarantowanie jej praktycznej realizacji

3. okresowe składanie sprawozdań

MOP posiada trzy rodzaje kontroli:

1. procedury ogólnego stosowania które mają dwojaki charakter.

1. stała regularna kontrola sprawozdań rządowych (co 2 lata), sprawozdania takie przechodzą przez podwójny filtr

1. Komisje Ekspertów (20 osób), którzy mają za zadanie wyłapanie różnic miedzy normami MOP a legislatywą krajową oraz różnice między normami MOP a normami na gruncie krajowym. (spostrzeżenie formułowane w stosunku do rządu)

2. Komisje Stosowania Norm, trójstronny skład, trio dyskutuje na temat różnic zauważonych przez ekspertów i dąży do ich eliminacji.

2. kontrola sprawowana na podstawie reklamacji i skarg. Reklamację mogą składać pracownicy i pracodawcy art. 24 Konstytucji. Reklamacje rozpatruje Rada Administracyjna która może ale nie musi upublicznić swoje stanowisk. Tzw skarga państwowa art. 25. Skargę Państwa na Państwo można składać tylko wtedy gdy oba Państwa ratyfikowały Konwencję której przedmiotem jest dana skarga w 1974 była ostatnia skarga. Rada Administracyjna tworzy komisję śledczą, która przesyła wtedy taką skargę do MTS. Jeśli strony chcą tego uniknąć, to skarga trafia pod Konferencję Rady Ogólnej. W takich przypadkach zalecenia Komisji śledczej są obowiązujące.

1. procedury specjalne w znacznej mierze dotyczą wolności związkowych np. uznanie związków zawodowych w świetle prawa krajowego, swobodne funkcjonowanie związków zawodowych, swoboda zawieszenia działalności związków, zajmuje się również dyskryminacją związkową

Konwencja nr 87 z 1948 r. dot. Wolności związkowej, ochrony praw związkowych.

Konwencja nr 88 z 1949 r. dot. zasad prawa organizowania się i negocjacji zbiorowej

Organem kontroli rozpatrującej skargi pogwałcenia wolności związkowej jest Komitet Wolności Związkowej (Trójstronny). Komitet ma szerokie uprawnienia, nie potrzebna jest skarga, nie potrzebna jest zgoda ukaranego państwa na badanie, nawet jeśli państwo nie ratyfikowało tych konwencji. Komitet formułuje wnioski w postaci zaleceń, może zwrócić uwagę na działanie w tym zakresie oraz zgłosić na włączenie Komisji śledczej i pojednawczej. Ten organ składa się z 9 niezależnych ekspertów. Uruchamia się tylko wtedy, jeśli zgodzą się państwa, a głównie strona pozwana. Działanie Komisji ma charakter koncyliacyjny jest organem śledczym. Składa wizyty ma miejscu formułuje wnioski i zalecenia, które mogą być publikowane.

III. kontrolny - wizyty składane w miejscu i kontakty bezpośrednie, te ostatnie spełniają funkcję pomocy techniczno-prawnej. Stwierdza się fakty a następnie poszukuje się polubownych rozwiązań, które mają na celu dostosowanie regulacji wewnętrznych do norm międzynarodowych.

15

---