WYKŁAD 1 : PRZEDSIĘBIORCA , PRZEDIĘBIORCZOŚĆ .

1. Przedsiębiorczość - umiejętność wykorzystywania pomysłów i zasobów niedostrzegalnych dla innych . Wiedza jako jej element sprowadza się do wprowadzenia elementów innowacyjnych dla kształtowania danej firmy . Przedsiębiorczość to pewien proces między przedsiębiorczością a innowacyjnością i zachodzi między nimi związek .

Etapy tego procesu to :

I nowatorski , z pkt. widz. twórcy lub twórców , innowacyjny pomysł ( etap obserwacji , wyciągania wniosków ) , jest on zakończony identyfikacją tego zjawiska ;

II motywacja - pragnienie uzyskania korzyści ; faza ta pełni rolę sterowania , aby uzyskać pomysł czy zamierzony efekt - efekt ten musi być użyteczny i możliwy do osiągnięcia ;

III faza , która zapewnia środki realizacji , które umożliwiają zmaterializowanie naszego innowacyjnego , abstrakcyjnego pomysłu ; mogą one być zróżnicowane ze względu na nasze potrzeby ; źródła pozyskiwania tych środków decydują o formie organizacyjno-prawnej naszego przedsiębiorstwa ; nasz innowacyjny pomysł uzyskuje charakterystykę działalności zorganizowanej ;

IV faza ta obejmuje wszelkie działania związane z daną inwestycją - realizacja pomysłu ; bezpośrednio jest ona związana z produktem i materializacją naszego pomysłu ( technologia , organizacja , inna myśl posiadająca cechy myślowe ) .

TE IV FAZZ TO PROCES INNOWACYJNY .

O procesie przedsiębiorczości będziemy mówić dopiero wtedy , gdy uzyskany produkt w IV fazie znajdzie się na rynku i będzie przedmiotem transakcji kupna-sprzedaży .

V osiągnięcie efektu rynkowego - może on oznaczać korzyści , ale również straty .

* Nie każdy produkt może się sprzedać , a ryzyko towarzyszy temu i odbywa się ten proces w warunkach określonego otoczenia .

* Przedsiębiorczość to proces sekwencyjny , gdyż nie można pominąć w/w etapów , ani nie można ich uszeregować w innej kolejności .

* Przedsiębiorczość ( w węższym znaczeniu ) - działania polegające na ujawnieniu z innowacyjności przedmiotu transakcji kupna-sprzedaży.

* Przedsiębiorczość ( w szerszym znaczeniu ) - zorganizowany proces sekwencyjnych działań , ukierunkowany w danych warunkach otoczenia i występującym ryzyku , ukierunkowany na wykonanie innowacyjnego pomysłu , w celu generowania korzyści na rynku .

* Przedsiębiorczość to działania pozytywne , czyli nie te , które są niezgodne z prawem .

2. Warunki tworzenia przedsiębiorczości :

a). Wewnętrzne - podmiotowe - są tym , co stanowi o treści przystosowania się do warunków zmieniających ; cechy te są indywidualne i osobowe i są to : ogólna i zawodowa wiedza , sprawność intelektualna , poziom aspiracji , motywacja , światopogląd , system wartości , zdolność do ryzyka i pomysłowość .

Tu źródła przedsiębiorczości to :

• Potrzeba osiągnięć - motywacji do ciągłego poprawiania poziomu własnego wykonania ;

• Umiejscowienie kontroli - wiara , że jest się panem własnego losu ;

• Granica ryzyka ;

• Preferowanie zachowań typu A - zachowania , które charakteryzują ludzi , którzy są predystynowani do osiągnięć .

b). Zewnętrzne - przedmiotowe - otoczenie , możemy tu mówić o takich warunkach , jak :

• Warunki polityczne - związane z przyjętą ideologią sprawowania władzy , instytucjami politycznymi , systemem prawa oraz wymiarem sprawiedliwości - są to te elementy otoczenia , które kształtują polityczno-prawne ramy przedsiębiorczości ; mogą one stymulować albo hamować rozwój przedsiębiorczości ;

• Uwarunkowania ekonomiczne - związane są z instrumentami i mechanizmami rynkowymi ; pełnią one funkcje stymulujące bądź hamujące w inicjowaniu i rozwoju przedsiębiorczości , np. bankowe , celne i inne ; stabilność i bezpieczeństwo socjalne nie pobudza do brania spraw w swoje ręce ;

• Uwarunkowania społeczne i kulturowe - są to te , które są związane z historycznie pojmowanym systemem , z systemem wartości grup i społeczności , systemy religijne , tradycja i uwarunkowania rodzinne ;

• Wpływ mediów i środków przekazu na rozwój przedsiębiorczości .

3. Rodzaje przedsiębiorczości w dzisiejszym świecie :

• Przedsiębiorczość żywiołowa - cechuje się wysokim stopnie ryzyka związanym z dążeniem za wszelką cenę do osiągnięcia sukcesu przez jednostki lub niewielkie grupy ; podłożem jest tu zwykle kształtowanie się nowego ładu ekonomicznego czy politycznego, jest to przedsiębiorczość przełomów , może ona mieć różne przejawy :

- neutralne , gdy mówimy o działaniach na pograniczu prawa ;

• pozytywne - inicjowane i zmienianie dotychczasowych norm , związane one są z

wszelkimi zmianami ;

• negatywne ( egocentryczne ) - świadome łamanie prawa , norm , wykorzystywanie

wszelkich ułomności danego systemu ;

• Przedsiębiorczość ewolucyjna - jej elementami są : wieloetapowość w dochodzeniu do celu , profesjonalizacja zawodowa , wytrwałość oraz powszechna akceptacja społeczna ;

• Przedsiębiorczość etyczna ( religijna ) - ma za podstawę aprobowany system religijny , filozoficzny , bądź kulturowy w codziennym zachowaniu i działalności gospodarczej , zarówno przedsiębiorczy jak i kadry kierowniczej ; jest on związany z dwoma etapami religijnymi : religia protestancka i religia japońska ;

• Przedsiębiorczość systemowa - charakterystyczna dla gospodarki rynkowej , gdzie państwo przejmuje rolę promotora przedsiębiorczości w stosunku do swoich obywateli ; związana jest w filozofią społeczeństwa przedsiębiorczego ; pomysłowość

i innowacyjność to ludzkie atrybuty ; rozbudowany system kontroli podatkowej , który

umożliwia stałą obserwację zachowań pozytywnych to wymiar instytucjonalny .

4. Przedsiębiorca ( ujęcie atrybutowe - I kategoria ) - za punkt wyjścia przyjmuje się przedsiębiorczość jako zespół ludzkich cech . W związku z I kategorią , ludzi dzielimy na dwie grupy ludzi :

a). Aktywni , dynamiczni - mniejszość ;

b). Bierni wykonawcy - cenią bezpieczeństwo , większość .

* Sylwetkę przedsiębiorcy odzwierciedla pierwszy zestaw cech .

* Typ człowieka przedsiębiorczego uosabia samodzielność , zdolność do podejmowania ryzyka , dynamiczność .

Charakterystyka	Cechy
1). Wiara we własne siły .	1). Wiara w siebie , optymizm , niezależność , indywidualizm .
2). Orientacja na zadania , na rezultaty .	2). Potrzeba osiągnięć , orientacja na zysk , wytrwałość , upór , determinacja , energia , konsekwencja i inicjatywa .
3). Podejmowanie ryzyka .	3). Zdolność do podejmowania ryzyka , umiejętność i chęć podejmowania wyzwań .
4). Przywództwo .	4). Zachowania przywódcze , postawy dominacji , dobra współpraca z ludźmi , reagowanie na sugestię i krytykę .
5). Oryginalność .	5). Innowacyjność , kreatywność , tzw. otwarty umysł , wszechstronność i dążność do bycia dobrze poinformowanym .
6) zorientowanie na przyszłość .	6). Umiejętność przewidywania , umiejętność postrzegania rzeczywistości i świata.

Cechy te składają się na właściwości człowieka , które można nazwać zmysłem przedsiębiorczości .

* Przedsiębiorca ( ujęcie czynnościowe - II kategoria ) - za punkt wyjścia przyjmuje się przedsiębiorczość jako zespół działań ( np. zakładanie przedsiębiorstwa , działalność gosp. ).

W tym ujęciu przedsiębiorca to osoba , która organizuje przedsięwzięcia rynkowe i kieruje ich realizacją , podejmując ryzyko , w nadziei na sukces , np. zakładanie i tworzenie przedsiębiorstwa .

5. Jakie funkcje i role spełnia przedsiębiorca :

a). Przedsiębiorca to osoba podejmująca ryzyko - a ryzyko to porażka i nadspodziewany sukces ; ryzyko to stan niepełnej wiedzy ;

b). Przedsiębiorca jako inwestor ( kiedyś kapitalista ) - w tej roli nie jest on związany z żadną konkretną działalnością gospodarczą , jego zadaniem jest dostarczenie kapitału w celu przyniesienia korzyści ; nie musi on się zajmować zarządzaniem ; przedsiębiorca = inwestor to odkrywca okazji ;

c). przedsiębiorca w roli organizatora bądź koordynatora zasobów przedsiębiorstwa - funkcja jedna z najbardziej znaczących , rola tego przedsiębiorcy sprowadza się do łączenia różnych zasobów w zespoły wytwórcze ; przedsiębiorca jako koordynator musi tworzyć nowe kombinacje :

• Tworzenie nowych kombinacji to porzucenie starych zasobów ;

• Tworząc nowe kombinacje przedsiębiorca musi pokonywać schematy myślowe ;

• Przedsiębiorca musi pokonywać opory tych , których pozycje mogą być zagrożone ;

d). Rola przedsiębiorcy jako menedżera - rozumie się jako praktycznego realizatora ekonomicznych celów i idei przedsiębiorstwa ; chodzi tu o eksploatowanie zdolności kierowniczych , kreacyjnych .

* Podstawowe różnice między menedżerem a właścicielem funkcji menedżera .

Przedsiębiorca	Menedżer
1). Jest właścicielem firmy i działa wg własnego prawa .	1). Działa dla i w imieniu osoby obcej , jego obowiązki wynikają ze stosunku umowy o pracę .
2). Związany jest z firmą w sposób trwały .	2). Związany jest z firmą czasowo , na czas trwania umowy .
3). Odpowiada za firmę własnym majątkiem , ponosi ryzyko ekonomiczne .	3). Działa na cudzy rachunek i cudze ryzyko , a za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie .
4). Jest najwyższą instancją w firmie .	4). Odpowiedzialny jest za określony obszar działalności , często bardzo szeroki i podlega kontroli .
5). Ma prawo do zysku i ponosi konsekwencje strat .	5). Nie może rościć prawa do zysku ( choć może partycypować ) .
Dominują tu cechy koncepcyjno-twórcze .	Przewaga cech administracyjno - wykonawczych .

e). Przedsiębiorca jako innowator - typ przedsiębiorcy najbardziej narażony na niepowodzenie ; innowacja może dotyczyć wprowadzenia nowego produktu czy usługi , nowej metody , nowych rynków zbytu , wprowadzenia nowych form organizacyjno prawnych; w poszukiwaniu nadzwyczajnego zysku wprowadza innowacje , lecz przy ryzyku ;

f). Przedsiębiorca jako rzemieślnik ;

g). Przedsiębiorca jako negocjator , rozjemca ;

h). Przedsiębiorca jako pracodawca ;

i). Przedsiębiorca jako zleceniobiorca ;

j). Przedsiębiorca jako decydent ;

k). Przedsiębiorca jako przywódca .

Wnioski :

• Przedsiębiorca pełni wiele ról jednocześnie ;

• Nie wyróżnia przedsiębiorcy ani sama własność zasobów , ani zarządzanie zasobami , ani kierowanie firmą ;

• Wyróżnikiem przedsiębiorcy jest prawo do kierowania zasobami na własny koszt i ryzyko oraz prawo do wyznaczania kierownika i jego usuwania , prawo do dysponowania zyskiem ;

• Zachowania przedsiębiorcze mogą przejawiać nie tylko ci , których próbowaliśmy nazwać przedsiębiorcą , ale także ci , którzy pełnią funkcje menedżerów = przedsiębiorczość wewnętrzna ;

• Przedsiębiorczość może być stopniowalna .

* Przedsiębiorczość intelektualna - to ta , która bazuje na informacji i wiedzy jako na podstawowym zasobie przedsiębiorstwa .

WYKŁAD 2 : MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA .

1. Wyróżnienia :

• Wyróżnienie klas daje podstawę do wyróżnienia - cel statystyczny ;

• Stanowi punkt wyjścia dla systemu wspierania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw - cel polityczny ;

• Podziały są podstawą tworzenia specyficznych , z reguły uproszczonych rozwiązań w zakresie BHP , prawa podatkowego ;

• Przesądzają o włączeniu do różnych zrzeszeń pracodawczych , zawodowych itp. grup interesów.

2. Dwa rodzaje kryterium wyróżnienia małych i średnich przedsiębiorstw :

I -Kryteria ilościowe - miary wyróżnienia to : wielkość zatrudnienia , wartość rocznych obrotów , wielkość sumy bilansowej , wartość majątku trwałego . Mamy tu kryterium dla UNII i dla POLSKI .

Dla UNII to ;

Kryterium	ŚREDNIE	MAŁE	MIKRO
Max liczba zatrudnienia	Do 250 osób	Poniżej 50 osób	Nie wyższe niż 10 osób
Max obrót	Do 40 mln EURO	7 mln EURO
Max suma bilansowa	Poniżej 27 mln EURO	Do 5 mln EURO
Warunek dodatkowy		Spełnienie kryterium niezależności - nie może być zależne w stopniu większym niż 25 % od przedsiębiorstw niekwalifikujących się jako małe lub średnie .

II - Kryterium jakościowe - opierają się na założeniu , że istnieje pewien katalog cech przynależnych małym i średnim przedsiębiorstwom i że obejmuje on takie funkcje , obszary , sposoby działania i zachowań , które nie występują w danych firmach albo są w tych dużych firmach realizowane w sposób różny .

Funkcje i ilościowe :

• Przedsiębiorstwo zdominowane jest przez osobowość przedsiębiorcy - przedsiębiorca jest zwykle kierownikiem , właścicielem i pracownikiem tego przedsiębiorstwa ; samodzielność ekonomiczna i prawna ; panuje on nad wszystkimi dziedzinami w swoim przedsiębiorstwie ;

• Przedsiębiorstwo dysponuje siecią osobistych kontaktów z dostawcami i odbiorcami i względną z nimi otwartością - oddziałuje ekonomicznie i psychologicznie , kontakt bezpośredni ;

• Przedsiębiorstwo świadczy usługi ( produkuje ) zgodnie z indywidualnymi życzeniami klientów - powodowane jest : sposobem wyróżnienia się na rynku , reakcją na to , że przedsiębiorstwo małe musi reagować na indywidualne potrzeby klientów ;

• Niesformalizowana struktura organizacyjna - zwłaszcza we wczesnych fazach rozwoju są te małe przedsiębiorstwa wolne , nie ma formalnych form i procedur , mają one charakter umowny ; pracownicy powinni posiadać umiejętności uniwersalne ; jasno zdefiniowana rola i pozycja właściciela , gdyż on właśnie o wszystkim decyduje ; zmniejsza się straty powodowane konfliktami , właśnie przez to , że jest tylko jeden „dowódca” ;

Struktura

b. mała firma mała firma firma średniej wielkości

płynne określanie bezpośredni struktura organizacyjna

zadań nadzór funkcjonalna

• Kontakty między kierownictwem przedsiębiorstwa a pracownikami są ścisłe i niesformalizowane - powody : przedsiębiorstwo jest na tyle małe , że takie kontakty są oczywiste ; przedsiębiorstwa takie to przede wszystkim o charakterze rodzinnym ;

• Małe przedsiębiorstwa mają umiejętność szybkiej reakcji i dostosowywania się do otoczenia - jest to jakby pewien skutek pozytywny jak i pewien przymus , gdyż to stanowi o możliwościach przeżycia takiego przedsiębiorstwa ;

• Odrębny tryb ( zasady ) gospodarki finansowej - MiŚP mają inną bazę finansową , na której powstają , mają zasób finansowy środków własnych ; są dwie strony tego zjawiska: 1- nieufność instytucji finansowych , 2- zależność MiŚP od tych instytucji ;

• Mały udział w rynku ;

• Samodzielność ekonomiczna i prawna ;

• Działalność MiŚP jest związana z 1 produktem lub jest słabo zdywersyfikowana .

PODSUMOWANIE TYCH CECH .

Małe i Średnie Przedsiębiorstwa	Duże przedsiębiorstwa
1). Działają na podstawie własnej intuicji i menedżera .	1). Nowoczesne metody zarządzania .
2). Relatywnie niski poziom wykształcenia kadry .	2). Wysoki poziom wykształcenia menegmentu ( kadry zarządzającej ) .
3). Przewaga decyzji operacyjnych bieżących .	3). Przewaga decyzji strategicznych .
4). Brak dostępu do źródeł finansowania związanych z rynkiem kapitałowym .	4). Otwarty rynek kapitałowy .
5). Nisko-kapitałochłonny rozwój oparty o ludzi .	5). Rozwój i inwestycje wysoko nakładowe .
6). Funkcjonowanie kierownictwa tam , gdzie dzieje się coś złego .	6). Działanie oparte na zasadzie przyjętej strategii rozwoju przedsiębiorstwa .

3. Przedsiębiorstwo rodzinne ( większość małych ) - będziemy traktować przedsiębiorstwa o dowolnej formie organizacyjno-prawnej ; kapitał w całości lub decydującej części znajduje się w rękach rodziny ; jeden lub kilku członków rodziny wywiera decydujący wpływ na kierownictwo lub sprawuje funkcję kierowniczą , z zamiarem utrzymania firmy w rękach rodziny .

* Elementy wyróżniające przedsiębiorstwo rodzinne :

• Cel funkcjonowania przedsiębiorstwa - cel pozamaterialny ; zysk jest pożądany , ale stanowi tylko 1 z pożądanych celów ; zdobycie i utrzymanie pozycji na rynku ; zapewnienie bezpieczeństwa i przyszłości członkom swojej rodziny; przenikanie się dwóch grup społecznych : rodziny i instytucji społecznych , te 2 grupy powinny być angażowane w jednym kierunku czy celu ;

• Konflikty ich rodzaj i częstość - są one bardzo ważnym czynnikiem decydującym o funkcjonowaniu dobrej firmy ; mają one szersze podłoże na styku :

Rodzina - przedsiębiorstwo , chodzi tu o to , że głowa rodziny jest najczęściej szefem przedsiębiorstwa , czyli mało czasu dla rodziny lub mało czasu dla prowadzenia firmy .

Rodzina - kapitał , sprzeczność interesów majątkowych lub jako konflikt interesów wewnątrzrodzinnych .

Rodzina - zarząd , problem zmiany warty w przedsiębiorstwie , gdy przychodzi nowe pokolenie do firmy , gdy właściciel nie chce oddać swojego tronu .

Przedsiębiorstwo - zarząd , problem obcych w firmie zarządzających tu .

PODSUMOWANIE .

Zmienia się charakter tych przedsiębiorstw , gdyż zmienia się istota funkcjonowania , zmienia się także charakter rodziny - wielopokoleniowe przechodzi w przeszłość .

* Rola przedsiębiorstw rodzinnych w gospodarce .

Z pkt. widz. efektów jakie te przedsiębiorstwa wnoszą do gospodarki :

a). Efekt postępu technicznego czy innowacyjności ;

b). Efekt zatrudnienia - duży wkład w powstawanie nowych miejsc pracy ; mają one poważny udział w proces kształtowania ; MiŚP generują mniejszy poziom bezrobocia ; koszt zorganizowania miejsca pracy jest wiele niższy niż w dużych ; zatrudnienie w szarej strefie - wszelki rodzaj nie rejestrowanej działalności gospodarczej ( legalnej lub nie ) ; udział tej sfery jest dosyć wysoki w kształtowaniu PKB . Pozytywne strony istnienia szarej strefy to :

• zmniejszenie bezrobocia ,

• możliwość poprawy poziomu życia gospodarstw domowych ,

• redukcja kosztów w przedsiębiorstwie ,

• wywieranie presji konkurencyjnej na sektor oficjalny ,

• wywieranie wpływu na ożywienie gospodarki lokalnej ,

• podejmowanie działań obszarach nowej działalności .

Negatywne strony istnienia szarej strefy :

• zmniejszone wpływy do budżetu państwa ,

• nie kontrolowanie redystrybucji dochodów ,

• kształtowanie negatywnych wzorców i etyki gospodarowania ,

• nieuczciwa konkurencja ,

• hamowanie rozwoju oficjalnych form gospodarowania .

c). Efekt ekologiczny - zagrożenia ze strony przedsiębiorstwa przy funkcjonowaniu i budowie; ze strony MŚP jest mniejsze zagrożenie w kierunku środowiska ;

d). efekt produkcyjny - to znaczenie MŚP polega nie tylko na efektywności funkcjonowania , ale na charakterystyce ilościowej ;

e). Efekt stabilizacyjny - amortyzator kryzysów i zakłóceń ; MŚP lepiej radzą sobie z recesją , załamaniem koniunktury - związane jest to z elastycznością działania , np. przyjmują następujące działania w kryzysie , te które są ogólnie akceptowalne przez społeczeństwo ; gdy kryzys mija MŚP są w stanie szybciej odtworzyć produkcję , a DP w kryzysie przenoszą swoje zasoby do innych krajów , gdzie nie ma kryzysu ;

f). Efekt racjonalnej decentralizacji - MŚP dla swojego powstania i funkcjonowania nie wymagają specjalnych wymagań infrastruktury , głównie ze względu małej skali funkcjonowania MŚP ; MŚP tworzy się wszędzie , tworzą one szereg lokalnych struktur dostępu dla ludzi tam mieszkających ;

g). Efekt mobilizacji kapitału - poprzez wykorzystywanie środków własnych i od własnej rodziny tworzy się efekty produkcyjne - stają się one zalążkiem własnego biznesu ;

h). Efekt transformacyjny - polega na tym , że MŚP poprzez swoje działanie wywierają pozytywny wpływ na gospodarkę , chodzi tu o neutralizowanie reform w fazie transformacji gospodarczej .

4. Pozytywne obrazy zachowań i postaw przedsiębiorcy .

• Nowe inwestycje , nowe technologie ;

• Zmniejszenie bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy ;

• MŚP tworzą usługową i kooperacyjną infrastrukturę dla napływających kapitałów zagranicznych ;

• Przyspieszają proces dochodzenia do gospodarki rynkowej , zarówno poprzez zmianę struktury gospodarczej własności ;

• Wymuszają prawno-organizacyjne zmiany dostosowujące przepisy , instytucje do potrzeb zmieniającej się gospodarki .

WYKŁAD 3 : PRZEBIEG PROCESU ZAŁOŻYCIELSKIEGO .

1. Proces założycielski oznacza zorganizowanie nowego nie istniejącego do tej pory podmiotu gospodarczego .

* Są 2 podstawowe drogi uruchomienia przebiegu procesu założycielskiego :

1). Nowe uruchomienia - uruchomienie nowego MŚP od początku i samodzielnie , wejście na rynek z nowym pomysłem ;

animator przedsięwzięcia nie ma zupełnie doświadczenia , zupełny nowicjusz - a powstający podmiot ma charakter pierwotny , zarówno w materialnym jak i koncepcyjnym sensie , np. człowiek po studiach , pracownik najemny .

Argumenty pracy na własny rachunek

Za	Przeciw
1). Większa swoboda decydowania , możliwość realizowania swoich pomysłów .	1). Większe , w porównaniu z pracownikiem najemnym , ryzyko egzystencjalne .
2). Znikają problemy wynikające z hierarchicznego podporządkowania , wynikające z ocen przełożonych , a liczy się własna inicjatywa .	2). Możliwość liczenia tylko na siebie , duże niebezpieczeństwo popełnienia błędu , problemy z klientami , dostawcami , konkurencją , urzędami itd.
3). Wyższy status społeczny , wpływy w środowisku .	3). Nieniormowany czas pracy , mało czasu wolnego , niepewny urlop .
4). Wyższe dochody , większe możliwości powiększenia własnego majątku .	4). Niebezpieczeństwo wydłużenia fazy rozruchu , niepewność i nieregularność dochodu .

2). Podejmowanie działalności w ramach wcześniej istniejących podmiotów czy struktur - droga polega na podjęciu działalności w wyniku , np. przejęcia przedsiębiorstwa , zakupu przedsiębiorstwa w całości albo w części , zmiany formy organizacyjno-prawnej .

Osoba taka to , np. inwestor zewnętrzny lub osoba z tego przedsiębiorstwa .

Argumenty pracy w takim przedsiębiorstwie

Za	Przeciw
1). Możliwość kontynuowania sukcesów .	1). Istnieje niebezpieczeństwo przejęcia wszelkich złych aspektów i nawyków .
2). Szybsze pojawienie się oczekiwanych zysków .	2). Pracownicy mogą nie być najlepszymi dla nowego właściciela .
3). Potrzeba mniej wysiłku planistycznego i koncepcyjnego .	3). Przedsiębiorstwo ma już ustaloną markę , a jeśli jest słaba , to trudno ją zmienić .
4). Przedsiębiorstwo istniejące posiada już swoją ustabilizowaną grupę klientów , kanały zaopatrzenia i stałych dostawców .	4). Niezbędna modernizacja , wyposażenie punktu maszynowego .
5). Często od razu można rozpocząć działalność gospodarczą posiadając zapasy , dostawców i materiały .	5). Kupno przedsiębiorstwa może odbić się na stanie finansowym tego przedsiębiorstwa w przyszłości .
6). Istnieje szansa wykorzystania doświadczenia poprzedniego właściciela .	6). Istnieje niebezpieczeństwo przeszacowania lub złego oszacowania wartości .
7). Pracownicy mają właściwe przygotowanie i doświadczenie w pracy - tworzą zgrany zespół .	7). Przedsiębiorstwo działa już wg ustalonych reguł , które trudno będzie zmienić .
8). Doświadczenie przedsiębiorstwa oraz istniejące dokumenty mogą służyć do ustalania kierunków rozwoju w przyszłości .	8). Nie zawsze można ustalić motywy prawdziwe leżące u podstaw sprzedaży .

3). Franszyza - traktowana jest jako upoważnienie do prowadzenia przedsiębiorstwa , które zostało założone i rozwinięte przez kogoś innego :

• Konieczność założenia nowego podmiotu ;

• Pozwala na korzystanie z istniejących zasobów wiąże się z uzależnieniem od sprzedającego licencję .

Kupienie licencji

Za	Przeciw
1). Prawo korzystania ze znaku firmowego , które ma swoją renomę , markę .	1). Silne uzależnienie się od licencjodawcy .
2). Możliwość przeszkolenia i szybkiego zdobycia doświadczenia .	2). Można stracić licencję , jeśli mamy problem w spłacie rat .
4). Licencjodawca chroni nas przed konkurencją .	3). Jesteśmy anonimowi .
5). Gwarantuje ustabilizowaną sieć dostawców .
6). Zapewnia wyposażenie i technologię niezbędną do prowadzenia biznesu .

* Elementy procesu założycielskiego .

Rozważanie możliwości

Faza przedzałożycielska

Gotowość do podjęcia

Decyzja o założeniu

Faza koncepcyjna

Wybór drogi

Procedury formalno-prawne Faza realizacyjna

Decyzja o podjęciu działalności

Przyczyny upadku gospodarczego firm

Anglia	Polska
1). Brak umiejętności menedżerskich i ogólnych .	1). Brak kompetencji menedżerskich i wiedzy o potrzebie takich kompetencji .
2). Brak strategii marketingowych , nadmierny optymizm co do wielkości rynku .	2). Niedocenianie konkurencji .
3). Brak odpowiedniego kapitału .	3). Zbyt niski kapitał .
4). Zbyt wysoki koszt uruchomienia biznesu i błędne określenie czasu uruchomienia .	4). Niewłaściwe planowanie ( brak planowania ).
5). Zła lokalizacja .	5). Wybór nieodpowiedniej lokalizacji .
6). Brak rachunkowości .	6). Nieodpowiedni system księgowania w usługach księgowości .
7). Wybór i zarządzanie ludźmi .	7). Nieodpowiedni personel .

2. Elementy niezbędne do tego , aby proces założycielski mógł zaistnieć :

1). Założyciel ; cechy istotne z pkt. widz. procesu założycielskiego :

• Marzenia ,

• Zdecydowanie ,

• Działacz preferujący aktywność i działanie ,

• Determinacja ,

• Powołanie ,

• Poświęcenie ,

• Los ,

• Pieniądze - środek do osiągania sukcesu ,

• Współudział ,

• Detale .

Czynniki te stwarzają pewien obraz przedsiębiorcy i to jak działa z posiadanymi zasobami .

23,2 % mln ludzi

Ludność wwieku produkcyjnym

Zdolności założycielskie

Skłonności do bycia założycielem

Potencjalni założyciele

Zaangażowani w proces założyciele

Ludzie rzeczywiście

podejmujący proces

założycielski

Rzeczywisty proces

zakładania

Założyciele

3 mln

2). Pomysł na nasze przedsięwzięcie - oryginalny i nowatorski pomysł zwiększa powodzenie zamierzonego przedsięwzięcia .

Jeśli jest to zamierzone nowe przedsięwzięcie , to są pewne źródła :

• zmiany demograficzne ;

• pojawienie się nowej wiedzy ;

• zmiany nastrojów i myślenia ;

• zmiana w strukturze rynku ;

• sposoby doskonalenia .

3). Zasoby niezbędne do uruchomienia - wyróżniamy 4 kategorie zasobów : finansowe , rzeczowe , ludzkie , informacyjne .

niezbędne zasoby potencjalne zasoby rzeczywiste zasoby

finansowe finansowe finansowe

Idea rzeczowe rzeczowe rzeczowe

pomysł ludzkie ludzkie ludzkie

informacje informacje informacje

weryfikacja pomysłu przeprowadzenie ustalenie priorytetów

rachunków i bilansów

• Instrumentem pomocnym przedsiębiorcy jest Biznes Plan ( plan przedsięwzięcia ) - zestaw dokumentów opracowanych przez przedsiębiorcę lub założyciela , bądź na jego zlecenie ; zawiera on projekcje celów firmy i sposoby ich osiągania uwzględniając wszystkie uwarunkowania natury finansowej , rynkowej , marketingowej , organizacyjnej, kadrowej , technologicznej .

3. Biznes Plan spełnia następujące funkcje:

a). Wewnętrzne - BP jest podstawą podejmowania decyzji rozwojowych , do zarządzania przedsiębiorstwem ;

b). Zewnętrzne - funkcja wizytówki firmy wobec rzeczywistych i potencjalnych partnerów gospodarczych .

* Główne zadania Biznes Planu :

• poszukiwanie środków finansowych ;

• wybór strategii działania ;

• ocena mocnych i słabych stron ;

• określenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa lub kosztów danego przedsięwzięcia ;

• określenie koncepcji rozwojowej ;

• określenie potrzeb finansowych ;

• ocena rynku i konkurencji ;

• ocena branży , w którym przedsiębiorstwo funkcjonuje ;

• szacowanie ryzyka ;

• poszukiwanie partnerów .

* Struktura Biznes Planu - składa z 2 obszarów :

1). Obszar ekonomiczny ( gospodarczy ) - obraz zasobów rzeczowych i kadrowych nowozakładanej firmy ;

2). Obszar finansowy - realizacja i urzeczywistnienie planu jest związane z zapewnieniem niezbędnych środków finansowania .

* Elementy Biznes Planu :

• opis przedsięwzięcia ;

• charakterystyka przedsiębiorcy ;

• analiza popytu ;

• szczegółowy opis i analiza konkurentów aktualnych i potencjalnych ;

• charakterystyka i analiza produktów i usług ;

• plan w dziedzinie zatrudnienia ;

• techniczny plan działania ;

• analiza finansowa opłacalności przedsięwzięcia ;

• analiza ryzyka .

* Błędy , które popełnia się przy konstrukcji Biznes Planu :

• zbytnia szczegółowość i zbyt duża liczba rysunków ;

• dominacja pobożnych życzeń nad realiami , często ukrywanie słabych stron firmy ;

• wewnętrzna sprzeczność między rzeczowymi i finansowymi składnikami planu ;

• zbytnio ogólnikowo w zakresie celów , kierunków działania ;

• mało zindywidualizowany charakter planu , przewaga formalnych nad merytorycznymi .

4. Formalna strona Procesu Założycielskiego .

* Ograniczenia przy powstawaniu przedsiębiorcy :

1). Istnieją pewne działania ograniczone prawem ;

2). Kto może być przedsiębiorcą ;

3). Działania , które wymagają koncesji ;

4). Konieczność respektowania prawa własności .

* Ograniczenia polegają na :

• Podstawowym określeniu działalności gospodarczej ;

• Konieczności uzyskania pewnego zezwolenia ;

• Ustawowym określeniu pojęcia „przedsiębiorca” ;

• Określenie instytucji obligatoryjnie uczestniczących w procesie założycielskim ;

• Określeniu procedur , terminów , form oraz sankcji za ich nieprzestrzeganie .

* Działalność gospodarcza z ustawy , to zarobkowa działalność handlowa , usługowa , budowlana wytwórcza oraz rozpoznawanie , wydobywanie i eksploatacja zasobów naturalnych prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły .

Wyróżniamy tu 4 zasady wolności :

• wolność podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej ;

• prawna równość przedsiębiorców ;

• uczciwa konkurencja i ochrona praw konsumentów ;

• przestrzeganie dobrych obyczajów w obrocie gospodarczym .

* Przedsiębiorcą z ustawy może być osoba fizyczna , osoba prawna oraz nie posiadająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego , która podejmuję się i wykonuje działalność gospodarczą na własny rachunek .

* Ograniczenia swobody prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej :

• wymóg posiadania dla określonej działalności określonych uprawnień ;

• wymóg otrzymania koncesji na prowadzenie działalności w dziedzinach ważnych dla obronności i bezpieczeństwa państwa ;

• wymóg uzyskania zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej ;

• formalne procedury rejestrowe i ewidencyjne ;

• udział w procesie założycielskim szeregu instytucji , organów - do podstawowych instytucji należą :

• Urząd Statystyczny ,

• Urząd Skarbowy ,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych ,

• Bank ,

• Państwowa Inspekcja Sanitarna ,

• Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska ,

• Straż Pożarna ,

• Państwowa Inspekcja Pracy ,

• Inne .

WYKŁAD 4 : FAZY ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTWA .

1. Rozróżniamy następujące fazy rozwoju przedsiębiorstwa :

I - Powstanie

II - Wzrost

III - Dojrzałość

IV - Schyłek

I FAZA POWSTANIE - determinuje w poważnym stopniu zachowania przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa w przyszłości . W okresie narodzin Mała Firma jest zdeterminowana przez przedsiębiorcę , przez jego kreatywne i przedsiębiorcze zachowanie oraz załogi . Przedsiębiorca wyznacza sobie tu cele krótkookresowe , postanawia co będziemy produkować i jak . Nasze przedsiębiorstwo nakierowane jest na otoczenie i na klientów . Realizacja zadań odbywa się tu w wyniku spontanicznych działań . Mamy tu do czynienia z oryginalnym pomysłem na produkt czy usługę . Cechy to : dynamika i spontaniczność właściciela , dobra atmosfera , samodzielność i odpowiedzialność pracowników , niebezpieczeństwa są związane z brakiem doświadczeń .

* Od czego zależy prawdopodobieństwo przetrwania :

• Prawdopodobieństwo wyznacza wysokość kapitału ;

• Konkurencyjne otoczenie ;

• Osoba przedsiębiorcy .

* Najważniejszym celem jest tu : przekroczenie progu przeżycia , czyli osiągnięcie nadwyżki przychodów nad kosztami .

* Typem przedsiębiorcy w tym etapie jest Pionier - człowiek , który jest obdarzony charyzmą , zdolny do ryzyka , wciela swoje pomysły i zamierzenia , osoba odporna na stres , która posiada wiarę w siebie i to co robi , człowiek który posiada ogólną wizję działania przedsiębiorstwa , zdolny do innowacji i zmiany , nastawiony na osiągnięcia , nie poddający się trudnościom , kreatywny , sprytny , łatwo nawiązujący kontakty z ludźmi , skoncentrowany na przyszłość . Człowiek ten musi być kimś w rodzaju lidera .

* Grupa cech charakterystycznych dla przedsiębiorstw w tej fazie :

• Przedsiębiorstwa młodość ( choć to nie jest reguła ) ;

• Przedsiębiorstwo ma małe obroty , niewielką liczbę zatrudnionych i niewielką liczbę klientów ;

• Na czele stoi 1 osoba ;

• Przedsiębiorstwo jest nastawione na radykalne innowacje ;

• Między kierownictwem a grupą wykonawczą istnieje tylko 1 szczebel zarządzania ;

• Kierownictwo b.dobrze wie wszystko o sprawach przedsiębiorstwa ;

• Osobiste kontakty właściciela ze wszystkimi klientami ;

• Brak sformalizowanego systemu motywacyjnego ;

• Niski stopień specjalizacji zatrudnionych ;

• Kapitał własny na poziomie minimum określony w przepisach prawa ;

• Autorytarny styl kierowania .

II FAZA WZROSTU , ROZWOJU , ROZBUDOWY - mamy tu do czynienia z

2 tendencjami : 1 - czas wyzwala z jednej strony profesjonalizację pracowników , 2 - wzrost formalizmu działania .

* W fazie tej rośnie liczba zatrudnionych , a także obroty . Powstaje polityka personalna , zbytu , zaopatrzenia . Powstają nowe komórki organizacyjne , np. dział kadr . Wzrost specjalizacji . Rośnie ilość informacji . Jednoosobowe zarządzanie przestaje być możliwe . Właściciel musi część zadań delegować do innych ludzi . Sformalizowane procedury pojawiają się , powstają sformalizowane procesy działania , np. marketing .

* Przedsiębiorstwo styka się z kilkoma rodzajami zagrożeń :

• popadanie w rutynę i zmniejszona motywacja do pracy ;

• atomizacja stanowisk i komórek , utrata spójności i widzenia komórek ;

• syndrom „roku 4” - niewydolność zarządzania ;

• syndrom „trzech wiedzy” - przekonanie właściciela o jego nieomylności i wierze , że potrafi sam pokonać przeszkody .

* Menedżer lub Organizator to przykład przedsiębiorcy w tej fazie . Z lidera stać się Menedżerem , tzn. skupić się na przyszłości ; cechy jego :

• zdolności negocjacyjne ;

• umiejętności do radzenia sobie na konkurencyjnym rynku ;

• wiedza i doświadczenie zawodowe ;

• p. w tej fazie musi nabywać wiedzę , która polega na delegowaniu zadań .

* Brak umiejętności delegowania doprowadza do stagnacji przedsiębiorstwa .

* Identyfikatory tej fazy :

• szybko rosną obroty , liczba pracowników i klientów ;

• w strukturze organizacji wyróżniamy kilka szczebli zarządzania ;

• dostrzegamy znaczny wzrost kapitału własnego ;

• duży stopień formalizacji ;

• wzrost specjalizacji pracowników i maszyn .

III FAZA DOJRZAŁOŚĆ - profil produkcyjny i rynkowy jest już uregulowany . Pozycja finansowa firmy jest z reguły stabilna . Struktura organizacyjna traci dawną swoistość . Pogłębia się proces decentralizacji zadania . Niebezpieczny jest wzrost tendencji dominacji formalnych i biurokratycznych elementów . Zagrożeniem jest to , że koszt utrzymania pozycji na rynku jest coraz wyższy . Pojawiają się naśladowcy . Malejący dynamizm .

* Przedsiębiorstwo przeciwstawiać się może stabilnością reguł działania , kompleksową polityką , przyciąganiem nowych wspólników , wprowadzeniem pewnych działań wyprzedzających .

* Administrator - nastawiony jest na osiągnięcie największego WF , osoba zdolna utrzymać pozycję zdobytą na rynku , wysokie zdolności kierownicze , trzyma mocno ster firmy w swoich rękach .

* Identyfikatory tej fazy :

• słaby realny wzrost obrotów ;

• partycypacyjny styl kierowania ;

• stabilizacja płac ;

• małe zrozumienie dla innowatorów i innowacji ;

• komunikacja za pomocą pism - formalna ;

• naczelne kierownictwo luźno związane ze sferą operacyjną ;

• decyzje są wynikiem kompromisu między wewnętrznymi i zewnętrznymi grupami interesu .

IV FAZA SCHYŁKU ( niekiedy likwidacji ) - kiedy zagrożenia , które zidentyfikowaliśmy w III FAZIE są bez odpowiedzi , to przedsiębiorstwo wejść w kryzys . Jeżeli przedsiębiorcę cechuje wyuczona nieudolność , to kryzys ten może się pogłębić . Narastająca sytuacja kryzysowa lub nagła sytuacja ( np. śmierć właściciela lub rezygnacja z prowadzenia przedsiębiorstwa ) może spowodować tę fazę . To może często spowodować sprzedaż przedsiębiorstwa .

* Typ przedsiębiorcy w tej fazie to reformator , uzdrawiacz , rewitalizator - cechy :

• musi być bardzo krytyczny wobec tego co obserwuje ;

• otwarty na zmiany i nowości ;

• odporny psychicznie ;

• konsekwentny w działaniu ;

• powinien posiadać pęd do zmian ;

• powinien posiadać zdolności negocjacyjne ;

• powinien posiadać osobowość kreatywną i żywiołową jak w I fazie ;

• powinien być fachowcem i zdyscyplinowany jak w II fazie .

* Pozytywne elementy tej fazy to tradycja , zachowanie i doświadczenie załogi oraz przedsiębiorstwa .

* Przejawy fazy schyłku :

• spadek obrotów ;

• znikome innowacje ;

• izolacja od otoczenia ;

• obniżanie ceny ;

• jednostronna orientacja na koszty ;

• zabiegi w celu uzyskania pomocy ze strony państwa ;

• kierownictwo przedsiębiorstwa jest w podeszłym wieku ;

• obserwowalna walka pomiędzy poszczególnymi członkami kierownictwa w przetrwaniu .

FAZA TA NIE MUSI DOPROWADZIĆ FIRMY DO UPADKU .

WYKŁAD 5 : WYBORY ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM PRZEDSIĘBIORSTWA

* Wybory te to :

1. Jaką strategię rozwoju przybrać ?

* Wybory strategiczne dotyczą :

Płaszczyzna wyboru	Treść wyboru	Rodzaj strategii
1). Pole działań konkurencyjnych . Gdzie konkurujemy ?	Wybór rynku , na którym przedsiębiorstwo zamierza konkurować .	strategia specjalizacji ( zawężenie pola działań ) strategia dywersyfikacji ( poszerzenie zakresu działania )
2). Relacje z konkurentami . Jak konkurujemy ?	Określenie zasadniczych relacji z konkurentami oraz wyznaczenie pola współpracy i obszaru walki .	strategia konfrontacji ( rozwój kosztem konkurencji ) strategia współpracy ( rezygnacja z konfrontacji ) strategia uniku ( bezpieczna egzystencja obok rywala )
3). Rodzaje przewagi konkurencyjnej . Czym konkurujemy ?	Określenie podstaw budowy pozycji konkurencyjnej .	strategia przewagi kosztowej strategia wyróżnienia ( znalezienie atrybutów unikalności )

2. Wybór skali , poziomu ryzyka .

3. Wybór formy organizacyjno- prawnej .

* Kryteria wyboru formy organizacyjno-prawnej :

a). Poziom skomplikowania procedury rejestracyjnej czy ewidencyjnej ;

b). Podstawowe cele i aspiracje przedsiębiorcy ;

c). Rodzaj podejmowanej działalności ;

d). Uwarunkowania zewnętrzne ;

e). Prawne konsekwencje ( np. podatkowe , koszt założenia przedsiębiorstwa ).

* Wybór formy organizacyjno - prawnej zależy od :

• Podstawowego celu ;

• Własnej możliwości przedsiębiorstwa ;

• Charakteru podejmowanej działalności ;

• Uwarunkowań zewnętrznych .

* Kryteria wyboru formy :

• Skala , rodzaj odpowiedzialności przedsiębiorstwa , jego właścicieli wobec wierzycieli ;

• Uprawnienia właścicieli i osób prowadzących przedsiębiorstwo w zakresie zarządzania , kontroli i reprezentowania ;

• Stopień upubliczenia działalności ;

• Możliwość i łatwość zmian kapitału przedsiębiorstwa ;

• Korzyści podatkowe i kosztowe ;

• Rozwiązanie i likwidacja działalności przedsiębiorstwa ;

• Koncepcja finansowa przedsiębiorstwa ;

• Stopień sformalizowania procedury założycielskiej ;

• Możliwość dziedziczenia ;

• Stopień skomplikowania procedur ewidencyjnych .

* Wybory :

Przesądzenie czy własność indywidualna czy wspólna działalność .

Indywidualna jest korzystna dla :	Indywidualna jest niekorzystna dla :
Przedsiębiorców , którzy szukają niezależności	Przedsiębiorców zainteresowanych rozwojem, sukcesem
Przedsiębiorców dysponujących odpowiednim kapitałem , doświadczeniem	Przedsiębiorców mało doświadczonych , nie posiadających specyficznego przygotowania
Działalności o charakterze rzemieślniczym	Działalności wymagających poważnych inwestycji
Działalności handlowej i usługowej na małą skalę	Działalności sektora wysokiej konkurencji wymuszającej stałej inwestycji w postęp techniczny

* Cechy indywidualnej działalności :

• Łatwe rozpoczęcie działalności ;

• Duża swoboda w zarządzaniu firmą ( ograniczone tylko prawem ) ;

• Cały zysk po odtrąceniu podatku pozostaje dla właściciela ;

• Firma nie posiada osobowości prawnej , nie ma rozdziału między własnością właściciela a przedsiębiorstwa ;

• Ograniczone możliwości kapitałowe ;

• Uproszczone zasady księgowania ;

• Działalność może być prowadzona jako spółdzielnia lub jako spółka .

Spółka - forma wspólnego działania ; jest zrzeszeniem osób lub kapitału celem prowadzenia działalności gospodarczej ( sens ekonomiczny ) . Sens prawny - umowa materialna zawierana przez wspólników celem prowadzenia przedsiębiorstwa przez wspólników . Sens ekonomiczny - polega na realizacji celów niedostępnych poszczególnym jej uczestnikom .

* Podział spółek :

1. Ekonomia i odpowiedzialność wspólników ( spółki osobowe ) ;

2. Źródła prawa ( spółki cywilne i handlowe ) .

* Podstawowy podział spółek :

1. Spółki osobowe ;

2. Spółki kapitałowe .

Spółka osobowa:

• Duża łatwość zakładania ;

• Brak bariery kapitałowej przy tworzeniu ;

• Łatwość łączenia kapitałów i różnych możliwości ;

• Możliwość stosunkowo bezpiecznego startu ;

• Utrudniony dostęp do kapitału ;

• Solidarna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania ;

• Trudność przenoszenia praw własności .

Korzystne	Niekorzystne
Spółki osobowe są dla początkujących przedsiębiorstw poszukujących wsparcia kapitałowego i doświadczenia	Dla wspólników o wyraźnie nierównym statucie majątkowym
Podejmujący działalność na niewielką skalę ale przekraczających optymalne możliwości	Dla podejmujących zadanie wzrostu ekonomicznego na konkretnych rynkach
Dla przedsiębiorstw o podobnych celach i zasobach finansowych	Niezbędne są duże inwestycje finansowe z kredytu
Dla podejmujących działalność w dziedzinach stawiających wysokie wymagania kompetencyjne , a nie dużo kasy	Gdy konkurenci zmuszają do częstych zmian decyzji

Spółki kapitałowe - służą do łączenia kapitału . Podstawowe cechy to :

• Ryzyko właściciela ograniczone do możliwości straty włożonego kapitału ;

• Duża łatwość ekspensywnego działania ;

• Możliwość prawnej zmiany właścicieli przedsiębiorstwa ;

• Duże koszty rozpoczęcia działalności związane z wkładem początkowym i administrowanym ( zarządu ) ;

• Nadzór zewnętrznych ze strony uprawnionych organów ;

• Opodatkowanie dochodów firmy niezależnie od opodatkowania dochodów właścicieli .

Korzystne dla :	Niekorzystne dla :
Inwestorów dysponujących dużym kapitałem, a nie zainteresowanych bieżącym zarządzaniem	Inwestorów zainteresowanych osobistym kierowaniem
Którzy nie chcą trwale wiązać się z jedną firmą i starymi wspólnikami	Inwestorów zainteresowanych konsumpcyjnymi efektami działalności
Inwestorów , którzy zamierzają rozszerzyć zakres działalności pozyskując nowych wspólników	Inwestycji , gdzie zaliczana skala działania i wynikające z niej potrzeby kapitałowe są na tyle małe , że nie wymagają tak złożonych form
W sytuacji poważnych inwestycji , zwłaszcza produkcyjnych wymagających sprawnego , operatywnego zarządzania

4. Wybór źródła finansowania rozwoju przedsiębiorstwa .

* Przez finansowanie przedsiębiorstw rozumiemy podejmowanie wszelkich działań prowadzących do zgromadzenia i uzyskania kapitału ( wąskie znaczenie ) . W szerszym znaczeniu oznacza podejmowanie działań prowadzących zarówno do zgromadzenia jak i lokowania kapitału na określony czas , w określonej formie , na dany cel .

* Kryteria wyboru finansowego zabezpieczenia :

1). Strategia rozwoju ;

2). Poziom zapotrzebowania na środki ;

3). Koszt i ogólne warunki pozyskania kapitału ;

4). Preferencje właściciela : mentalność industrialna i przedindustrialna ;

5). Poziom zadłużenia przedsiębiorstwa ;

6). Lokalna infrastruktura finansowa ;

7). System pomocy i wspierania rozwoju .

* Finansowanie - schemat .

Wewnętrzne Zewnętrzne

Własne Obce

Zwolnienie Zatrzymany Wnoszony Zobowiązania Zobowiązania

kapitału zysk kapitał krótkoterminowe długoterminowe

* Źródła finansowania MSP :

a). zasoby właściciela i jego rodziny ;

b). zasoby przyjaciół , rodziny i krewnych ;

c). banki komercyjne ;

d). dostawcy i klienci ;

e). Leasing ;

f). Faktoring ;

g). Kapitał wysokiego ryzyka , rynek kapitałowy .

* Źródła finansowania dzielimy także na :

• Kapitał wewnętrzny - powstaje w ramach przedsiębiorstwa i jest wytworzony w nim ; jest tworzony bez dopływu środków z zewnątrz ; powstaje w drodze przetworzenia środków trwałych w środki pieniężne ; wyróżniamy tu :

• Pozyskiwanie środków poprzez przekształcenia majątkowe ;

• Pozyskiwanie środków poprzez kształtowanie kapitału , np. tworzenie rezerw ;

• Kapitał zewnętrzny - powstaje poza przedsiębiorstwem , w drodze rezygnacji osób trzecich z konsumpcji albo jest wystawiany do dyspozycji przedsiębiorstwa poprzez przedsiębiorstwa , które administrują kapitałem , np. banki ;

• Kapitał własny - kapitał przedsiębiorstwa lub jego właścicieli ;

• Kapitał obcy - kapitał wierzycieli przedsiębiorstwa .

* Różnice między kapitałem własnym a obcym .

Kapitał własny	Kapitał obcy
1). Długookresowość działania przedsiębiorstwa .	1). Jest wystawiany na określony czas dla przedsiębiorstwa .
2). Finansowa dowolność celu .	2). Cel uzgodniony z właścicielem kapitału .
3). Nadaje właścicielowi prawa władcze .	3). Nadaje prawa do kontroli przedsiębiorstwa dla wierzycieli .
4). Nie pociąga za sobą żadnego kosztu .	4). Pociąga za sobą szereg kosztów .

* Funkcje kapitału własnego :

• F. Gwaranta spłaty zobowiązań - możliwe źródło pokrycia ewentualnych strat przedsiębiorstwa ; stopień realizacji wyznaczają rozmiary kapitałów własnych w stosunku do zapotrzebowania - miernik tej relacji to wertykalna kwota kapitału ( wyraża się stosunkiem kapitału własnego do kapitałów ogółem w przedsiębiorstwie x 100% ) - wartość tego wskaźnika nie powinna być mniejsza niż 50 % , wskaźnik ten wyraża zdolność do regulowania zobowiązań i stabilności przedsiębiorstwa ;

• F. Jako podstawy ekonomicznej i prawnej samodzielności przedsiębiorstwa - zaangażowany kapitał daje prawa władcze w przedsiębiorstwie właścicielowi ; im mocniej będzie zaangażowany kapitał obcy , to bank lub inny kapitałodawca będzie miał ograniczone działanie w przedsiębiorstwie ;

• F. Jako funduszu ryzyka - MSP są zwykle bardziej ryzykowne do finansowania ;

• F. Podstawy wiarygodności kredytowej ;

• F. Reprezentacyjna - wysoki poziom kapitału własnego jest świadectwem dojrzałości i stabilności przedsiębiorstwa ;

• F. Pomiarowa - podział dywidendy dla właścicieli ;

• F. Założycielska .

• Kredyt bankowy - pożyczenie przez bank ubiegającemu się o kredyt klientowi określonej kwoty pieniężnej , na ustalony w umowie cel i czas , pod warunkiem zwrotu oraz zapłacenia oprocentowanej prowizji ;

• Pożyczka - zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia na własność biorącego określonej liczby pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku , natomiast biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo rzeczy ozn. co do gatunku .

Kredyt	Pożyczka
1). Udzielany na określony czas i cel .	1). Nie ma wymogu określenia celu .
2). Wykorzystanie zgodnie z zasadami .	2). Nie ma konkretnych zasad .
3). W formie pieniądza bankowego w postaci bezgotówkowej .	3). Może być postać bezgotówkowa .
4). Udzielany odpłatnie .	4). Odpłatna lub nie .
5). Bank udziela kredytu ze środków powierzonych .	5). Udzielana tylko i wyłącznie przez właściciela pieniędzy .

* Przyczyny małego udzielania przez bank kredytów :

• MSP cechuje duża śmiertelność ;

• MSP występują wobec banków jako instytucje obce i jako bez dłuższej historii gospodarczej ;

• MSP mają trudności w zaprezentowaniu się wobec instytucji finansowych niezależnie od swojej działalności ;

• Brak osobowości prawnej ;

• MSP rozpoczynające działalność mają nieustabilizowaną sytuację na rynku , niską rentowność , a często generują straty ;

• Brak płynności finansowej ;

• Odsetki od udzielonego kredytu dla MSP są wyższe niż te od kredytów udzielonym dużym przedsiębiorstwom ;

• Kredyt pełni rolę kapitału własnego przedsiębiorcy .

• Kredyt kupiecki ( handlowy ) - spontaniczne źródło finansowania majątku obrotowego są 2 rodzaje :

• Kredyt dostawcy powstaje w momencie odłożenia przez dostawcy płatności za dostawę towarów i usług ; kredytodawcą jest dostawca towarów lub usług , a kredytobiorcą producent ; kosztem jest tu nieskorzystanie z rabatu lub upustu ;

• Kredyt odbiorcy - kredytodawcą jest odbiorca - klient , powstaje on w momencie dokonywania przedpłat .

• Leasing - nowoczesna forma finansowania - umowa , w której leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawo do uzyskania określonych aktywów w uzgodnionym okresie w zamian za ustalone płatności ; specyficzna forma obrotu dobrami inwestycyjnymi i konsumpcyjnymi .

Kryteria	L. operacyjny	L. finansowy
Okres umowy	Krótszy od okresy zużycia obiektu	Pokrywa się okres umowy z okresem ostatecznego używania
Koszt utrzymania i remontu	Ponosi leasingodawca	Ponosi leasingobiorca , a jeśli leasingodawca , to za dodatkową opłatą
Opłaty	Nie pokrywają ceny	Pokrywają pełną amortyzację
Odstąpienie od umowy	Możliwe przed wygaśnięciem umowy	Wymaga zapłaty odszkodowania l-dawcy

Zalety :

• Możliwość finansowania inwestycji w 100 % ze środków obcych ;

• Brak początkowych nakładów inwestycyjnych ;

• Możliwość zwiększenia wolnych strumieni pieniądza ;

• Elastyczność finansowania inwestycji ;

• Umożliwia dostęp do nowoczesnej technologii ;

• Korzyści podatkowe .

Wady :

• Precyzyjne regulacje prawne ;

• Wysokie koszty ;

• Dotkliwe skutki przy niedotrzymaniu terminu płatności ;

• Ryzyko cenowe ;

• Odpowiedzialność za produkt ;

• Niepewność możliwości odkupienia przedmiotu leasingu po okresie umowy .

• Faktoring - finansowanie krótkookresowe , które polega na odpłatnym odstąpieniu przez przedsiębiorstwo jego należności z tytułu dostaw towarów i usług . Istotą jego jest kredytowanie dostawcy , zanim otrzyma swoje należności od odbiorcy .

Funkcje faktoringu :

• F. Finansowa - bezzwłoczna zapłata za dokumenty ;

• F. Gwarantacyjna - firma faktoringowa przyjmuje ryzyko za to , że przedsiębiorstwo nie spłaci ;

• F. Usługowa - firmy faktoringowe zobowiązują się do przeprowadzenia rozliczeń z klientem .

Zalety :

• Zdjęcie z dostawcy kosztownych procedur , wyegzekwowanie należności ;

• Możliwość elastycznego regulowania płatności .

Wady :

• Koszty - wyższe od kredytu długoterminowego ;

• Uzależnienie się od firmy faktoringowej ;

• Redukcja kontaktu z klientem ;

• Wpływa na reputację firmy .

• Cesja wierzytelności - odpłatne bądź nieodpłatne udostępnienie praw wierzytelności o charakterze pieniężnym i posiadające zabezpieczenie .

Cesja	Faktoring
Celem jest wyeliminowanie długów	Jak najwyższe uzyskanie kwoty pieniężnej
Zakres dotyczy zazwyczaj konkretnej wierzytelności	Jest umową długoterminową o charakterze ciągłym
Podmiotem są wszelkie osoby fizyczne i prawne	Dostawcy , producenci , banki lub instytucje faktoringowe
Przedmiotem działania są wszelkie wierzytelności powstałe na tle stosunków prawnych	Tylko wierzytelności wynikające z umów o dostawy , sprzedaż lub usług
Odpłatne bądź nieodpłatne	Realizowana tylko odpłatnie

• Forfaiting - występujący głównie w transakcjach eksportowych , polega on na zakupie należności terminowych , które powstają w rezultacie eksportu towarów i usług .

• Fundusz wysokiego ryzyka ( VENTURE CAPITAL ) - szczególna forma finansowania, jest to kapitał długo i średniookresowy , inwestowany w udziały i akcje firm z zamiarem ich odsprzedaży w momencie przyrostu wartości przedsiębiorstwa ( zwykle dotyczy to inwestycji wysokiego ryzyka ) .

Zalety :

• Dostęp do wielu form finansowania na różnym etapie rozwoju firmy ;

• Brak kosztów finansowych ;

• Brak stałych terminów spłaty ;

• Przejmowanie od funduszy doświadczenia w zarządzaniu .

Wady :

• Trzeba się podzielić własnością i kontrolą ;

• Długi okres przygotowawczy ( od 3 do 6 m-cy ) ;

• Partycypacja w zyskach ( inwestorów ) .

Dostępność na Preferencje Obiekt Ograniczenia Struktura

rynku środków właściciela kryt. zewnętrzne kapitałowa

finansowych wyboru przedsiębiorstwa

strategia

ryzyko

płynność fin.

5. Jaki styl kierowania w MŚP można lansować i dostrzec ?

6. Rodzaje strategii :

a). ze względu na pole działań konkurencyjnych :

• Strategia specjalizacji - polega na angażowaniu się w przedsiębiorstwo w 1 dziedzinie , koncentracja na zaspokojeniu popytu określonej grupie nabywców , określonym asortymencie , na wyrobie na rynku geograficznym .

Rodzaj	Typ	Cechy
Specjalizacja rynkowa	1). Skierowana na użytkownika finalnego .	Obsługiwanie 1 typu klienta
	2). Wg rozmiaru klienta .	Obsługiwanie grupy małych klientów
	3). Nakierowana na obsługę konkretnego klienta .	Firma ogranicza się do obsługi 1 lub kilku gł. Klient.
Specjalizacja produktowa	1). Wg rodz. Produktu .	Firma produkuje wyłącznie 1 produkt lub 1 linię prod.
	2). Wg kryteriów cech produktów .	Firma specjalizuje się w produkowaniu pewnej odmiany lub wariantów prod.
	3). Produkcja na zamówienie .	Firma produkuje na indywidu. Życzenie klientów
	4). Jakościowo-cenowa .	F. wykonuje dla klientów , kt. Są skłonni kupić produkt droższy lub tańszy
	5). Usługowa .	F. oferuje usługi lub dodatk. Usługi nie oferowane w innych firmach
	6). Pionowa .	F. specjalizuje się w usłudze , kt. Jest ogniwem łańcucha dystrybucyjno-przemysłow.
	7). Kanału dystrybucji .	F. specjalizuje się w usłudze tylko 1 kanału dystrybucji
Specjalizacja geograficzna		Na 1 rynku geograficznym , kraju , mieście , regionie

* Strategia niszy rynkowej - częsta strategia specjalizacji .

* Nisza rynkowa - wąsko zdefiniowana grupa klientów , którzy szukają ściśle określonych korzyści ; grupa ta jest gotowa zapłacić wyższą cenę za produkt , ale za taki produkt , który jest w stanie te potrzeby najlepiej zaspokoić . Przedsiębiorstwo musi tu mieć taką specjalizację , aby móc zaspokoić tę potrzebę . Musi unikać konfrontacji z konkurentami .

* Zagrożenia :

- duża wrażliwość na niesprzyjające okoliczności ,

• konieczność przeprowadzenia szczegółowych badań marketingowych i dokładnego

rozpoznania rynku ,

- brak barier wejścia , brak ich dla konkurentów ,

- możliwość wyboru mało atrakcyjnego segmentu ,

• możliwość pojawienia się konkurencji na jeszcze węższym podsegmencie i jeszcze

większej specjalizacji ;

* Zalety :

• możliwość skoncentrowania wysiłków i ograniczonych zasobów na wybranych obszarach

działania ,

• zapewnienie przewagi konkurencyjnej przy wykorzystaniu określonych środków

finansowych ( niewielkich ) ,

- można konkurować przy niewielkich zasobach ,

- możliwość wykorzystania i rozwijania umiejętności fachowych właściciela i personelu ,

- wszystkie koncepcje specjalizacji nie wzbudzają agresywnych reakcji ze strony ]

silniejszych konkurentów .

• Strategia dywersyfikacji - współistnienie kilku specjalności lub poszerzenie dotychczasowych ; dywersyfikacja to działania strategiczne , które polegają na przegrupowaniu środków będących w dyspozycji przedsiębiorstwa na działania zasadniczo różne od prowadzonych w przeszłości .

Można zmniejszyć ryzyko poprzez rozproszenie zasobów .

Większe możliwości ma nowych rynkach .

Konieczność wyeliminowania sezonowości sprzedaży .

Rodzaje dywersyfikacji :

• terytorialna ,

• pionowa to integracja wstecz ,

• integracja pozioma - wchodzenie w nowe obszary kompetencji .

* Zalety :

• ograniczenie ryzyka działania ,

• uniezależnienie się od 1 rynku i 1 grupy odbiorców ,

• daje szanse stworzenia miejsca na rynku małym firmom ,

• możliwość kompleksowej obsługi klienta .

* Zagrożenia :

• wchodzenie w obszary własnej niekompetencji ,

• narażenie się na atak dotychczas obojętnego otoczenia ,

• rozproszenie ograniczonych zasobów finansowych ,

• możliwość utraty wyrazistej tożsamości firmy .

b). Ze względu na relacje z konkurentami :

• Strategie konfrontacji - polegają na tym , że firma decyduje się na taką obsługę rynku , kt. Prowadzi do bezpośredniej konkurencji i konfrontacji z dostawcami identycznych wyrobów i usług . Może ona mieć postać : atak frontalny , skrzydłowy , oblężenie .

* Zalety :

• Mobilizuje kadry kierownicze i pracowników ,

• Sprzyja działaniom nowatorskim i odważnym ,

• Dynamizuje rozwój przedsiębiorstwa ,

• Możliwość weryfikacji rzeczywistej wartości rynkowej przedsiębiorstwa .

* Zagrożenia :

• Doprowadza do wyniszczenia przedsiębiorstwa bez pewności wygranej ,

• Niebezpieczeństwo zrażenia potencjalnych partnerów ,

• Wpływa na brutalizację życia gospodarczego ,

• Wymaga posiadania dużych zasobów , zwłaszcza finansowych .

• Strategie współpracy - oznacza rezygnację z postaw konfrontacyjnych i uznanie , że możliwe jest realizowanie indywidualnych celów przedsiębiorstwa w sposób eliminujący walkę , a także , że krytyczna masa zasobów niezbędnych do osiągnięcia rośnie szybciej niż tempo rozwoju firm .

* Typy współpracy :

• Bezumowne formy współpracy ,

• Formy współpracy umowne ( stałe , doraźne ) ,

• Formy koordynacyjne ( zrzeszenia ) ,

• Koncentracyjne ( luźne ) formy współpracy ( koncern ) ,

• Koncentracyjne zwarte formy współdziałania .

• Strategie uniku - oznacza świadome uchylanie się od konfrontacji zrywalnych , ustąpienie pola konkurentowi , po to , aby nie prowokować walki .

* Unikanie może mieć różne formy :

a). może polegać na zepsuciu unikalnego ( w oczach klienta ) obrazu firmy ;

b). Zajęcie określonej niszy rynkowej , na dodatek takiej , która jest nieinteresująca dla innych .

* Zalety :

• Ograniczenie wydatków na walkę konkurencyjną ,

• Zmniejszenie ryzyka działania ,

• Mniejszy poziom stresu kierownictwa i załogi .

* Zagrożenia :

• Wywoływanie postaw pasywnych wśród załogi ,

• Hamowanie wewnętrznej przedsiębiorczości i dynamizmu ,

• Lokowanie się w coraz mniej atrakcyjnych segmentach rynku .

c). ze względu na rodzaje przewagi konkurencyjnej :

• Strategia przewagi kosztowej - opiera się na założeniu , że najlepszą pozycję konkurencyjną uzyskują te przedsiębiorstwa , które mają najniższe koszty ; wysoki względny udział w rynku .

* Zagrożenia :

• Wynikają z bezpośredniej walki cenowej ,

• Niebezpieczeństwo pojawienia się produktów substytucyjnych ,

• Trudności z wycofaniem się z takiej strategii ,

• Ponoszenie znacznych obciążeń finansowych , np. na reklamę ,

• Nie we wszystkich sektorach ( segmentach ) da się zastosować .

* Zalety :

• Stwarza silną podstawę konkurencyjności ,

• Zniechęca rywali do działań marketingowych ,

• Niesie ze sobą umasowienie produkcji .

• Strategia wyróżniania - zróżnicowanie wyrobu czy usługi , kt. W całym sektorze będzie uznawane za unikalne . Może dotyczyć sposobu obsługi nabywców , produktu , sprawności sieci dystrybucji , sposobu usług .

* Zagrożenia :

• Duża trudność konstrukcji strategii opartej na unikalności ,

• Wymóg wysokiej efektywności działań marketingowych ,

• Niezbędne stałe działania innowacyjne ,

• Możliwość imitacji ze strony konkurencji .

* Zalety :

• Wyraźna identyfikacja firmy ,

• Podniesienie wartości firmy w oczach klientów i partnerów ,

• Wychodzenie naprzeciw wzrostowi zainteresowania klientów ze zindywidualizowaną i luksusową ofertą ,

• Pozwala unika walki konfrontacyjnej .

WYKŁAD 6 : BARIERY ROZWOJU MSP .

Związane są z :

1. Ogniskują się wg charakteru polskiej przedsiębiorczości .

* Charakter ten :

1. Poprzez stosunek przedsiębiorstwa do własnej firmy ; teza wyjściowa - brak przywiązania do firmy - polski przedsiębiorca zakłada firmę z nonszalancją - do osiągnięcia celu , a potem może ją zamknąć ;

• Ok. 60 % polskich firm - zarządzają nimi och właściciele ;

• Ok. 30 % właścicieli MSP jest dodatkowym miejscem pracy ( po godzinach ) ;

• 49 % MSP właścicieli - że w strukturze firm własności dokonane zostaną zmiany ; 28 % tych zmian - przez wejście inwestorów kapitałowych ; 12 % - sprzedaż firmy ; 10 % - emisję akcji ; 7 % - przekazać następnemu pokoleniu ;

• nazwy firm ( firma ) - są mieszanką polsko - angielską ; niewiele firm z twarzą ( tj. z podaniem nazwiska właściciela ) ;

2. Motywy i cele działania :

• Samorealizacja ;

• Podniesienie statusu społecznego ;

• Poprawa bytu ;

• Satysfakcja z ambicji .

Większość zysków pochłania konsumpcja ( ostentacyjna ) .

3. Charakter własności :

• Dominują najprostsze formy :

• Dominują formy prywatne ;

• Dominują należące do sektora MSP .

Cechami charakterystycznymi własności są :

• Tworzenie specyficznego wkładu publicznej i prywatnej ;

• Mniejsze zainteresowanie rozwijaniem przedsiębiorczości rodzinnej ;

• Bardzo dużo przedsiębiorstw mikro ( pracują w nich często sami właściciele bez znacznego kapitału ) .

2. Wzorce etyczne i moralne ( preferowane ) .

Jesteśmy w fazie , w której przedsiębiorstwo prowadzi grę przeciwko państwu w zakresie płacenia podatków , zaopatrzenia , zdobywania z nielegalnych źródeł .

Polskie przedsiębiorstwa - specyficzne poczucie własności ; to co moje wymaga ochrony , cudze - nie podlega tej ochronie .

75 % - dobry układ z państwem .

3. Społeczny odbiór MSP .

• Ludzie na krawędzi prawa - przedsiębiorstwa ; robotnicy - przedsiębiorstwa kradną ; inteligenci - p. to nieucy , tępi .

Wytłumaczenie :

• Szok , że wielu osobom się powiodło z pucybuta do milionera ;

• Nie utrzymuje przedsiębiorstwo gospodarki na stabilnym poziomie (częste zmiany prawa)

• Postrzeganie jako cwaniaka ;

• Droga do kariery .

4. Specyficzna forma konkurowania w gospodarce .

5. Źródła finansowania .

Właściciele MSP .

6. Wynikające ze skali działania .

• Głównie przedsiębiorstwa mikro ;

• Nie są mentalnie , technicznie ani organizacyjnie przygotowani do dużej skali działania ;

• Brak oddziałów terenowych ; 55 % nie ma biura , siedziby w mieszkaniach właścicieli ;

• 42 tys. to eksporterzy ( na 2,7 mln ) ;

• symptomy zmian : poziom wykorzystania intelektu 72 % na pocztę elektroniczną ; 94 % korzysta do celów handlowych ; 59 % do robienia zakupów .

* Rodzaj działalności - dziedziny :

• gwarantujące rentę transformacyjną na styku nowego ;

• szybki i trwały zysk niezależnie od zainwestowanych środków ;

• związane z tradycyjnymi dziedzinami małej przedsiębiorczości , np. gastronomia ;

• większość to przedsiębiorstwa : handlowe , budowlane , transportowe , produkcyjne .

Uwarunkowania zewnętrzne : prawo polityka państwa infrastruktura itd. Poziom inflacji	Uwarunkowania wewnętrzne : Jednoosobowe kierownictwo Nieliczny personel Ograniczone źródła finansowania
Proces transformacji : Prywatyzacja Formy systemu Finansowanie ubezpieczeń Proces wymienialności złotówki	Proces zmiany mentalności społeczeństwa i przedsiębiorstw : Brak tradycji przedsiębiorczych Brak kultury własności prywatnej Brak rzetelności , etyki itd.

7. Wynikające z systemu prawnego .

8. Wynikające z efektywności polityki wspierania MSP .

9. Wynikające ze słabości prezentacji interesów MSP .

DOPUSZCZALNY POZIOM RYZYKA .

* Przedsiębiorca decyduje się na poziom ryzyka , ale nie zawsze ma tę możliwość .

* 2 podejścia :

1. Aktywne ( dynamiczne ) - rozgranicza niepewności , odnosi się do sytuacji , których nie można opisać dokładnie , wiedza o nich jest niepełna ( niepełny jest stan naszej wiedzy ) ;

Aktywne podejście do ryzyka to zarządzanie ryzykiem .

2. Pasywne - ryzyko to zjawiska , które przy pomocy wzorów matematycznych można obliczyć ich prawdopodobieństwo ; niepewność nie da się policzyć .

Oba podejścia wychodzą z założenia , że wszystko można przewidzieć , zaplanować .

* Działania w warunkach niepewności jest obarczone ryzykiem ; bez niepewności ryzyko nie występuje .

* Powody zaistnienia ryzyka :

• Zjawiska o charakterze ekonomicznym , społecznym i politycznym występujące w otoczeniu środowiska związane z nieprzewidywaniem ludzkich zachowań , niezależnością innych przedsiębiorstw itd.

• Zjawiska i procesy powstające w danej organizacji (zawodność maszyn , brak informacji);

• Zjawiska o charakterze losowym ( czynniki przyrodnicze ) ;

• Zjawiska wynikające z ludzkiej niedoskonałości ( błędami , niedoskonałością itd. ) .

Ilość i siła ich nasila się .

Zyskują na znaczeniu .

* Zjawiska ryzyka obejmuje wszystkie funkcje i dziedziny działania .

Oprócz uniwersalnych ryzyk istnieją specyficzne dla MSP , związane są z cechami MSP .

Cechy	Wpływ
Zdominowanie przez osobowość przedsiębiorstwa	Śmierć , choroba właściciela powoduje upadek firmy ,
Dysponowanie siecią osobistych kontaktów	Nadużycie zaufania , niedotrzymanie terminów , Preferowanie nierynkowych relacji klient - dostawca ,
Świadczy usługi / prod. Zgodnie z indywidualnymi życzeniami	p. uzależnia się od konkretnego klienta , słaba możliwość substytucji ,
Kontakty ścisłe i niesformalizowane	zbyt duży poziom wtajemniczenia pracowników , ryzyko przejęcia pomysłu i klientów ,
Odrębny styl gospodarki finansowej	brak środków na rozwój , pref. Konsumpcji właściciela kosztem firmy , brak zasilania z zwenątrz ,
Mały udział w rynku	działalność lokalna - brak możliwości rozwoju , niebezpieczeństwo zbytniego uzależnienia się od złych tendencji , niebezpieczeństwo , że rynek opanuje silny , duży konkurent .

* Oprócz sytuacji wymuszających nasze zachowanie , decyzje podejmowane są w obszarze między hazardem a ryzykiem .

* Czynniki określające przestrzeń wyboru :

• fakt obiektywnego występowania ryzyka związane z konkretną branżą , krajem , rodzajem działalności ;

• subiektywnie odczuwany poziom ryzyka zależy od :

• awersji ( skłonności ) do ryzyka ,

• sytuacji , z której podejmuje się decyzje ( decyzje grupowe tolerują wyższy poziom ryzyka niż indywidualne ) ,

• poziom zamożności społeczeństwa ,

• uzależnienie od sytuacji gospodarczej ,

• sposób kontroli i jej umiejscowienia ( zewnętrzne usytuowanie kontroli paraliżuje przedsiębiorstwo ) ;

• zakres obowiązkowych ubezpieczeń przed skutkiem wpływa pozytywnie na poziom ryzyka ;

• środki możliwe do przeznaczenia na dodatkowy system zabezpieczeń ( przeciwdziałaniu jego skutkom .

Polityka przeciwdziałaniu przyczynom ryzyka	Pozyskiwanie informacji	Opracowanie prognoz	Polityka kadrowa	Środki kontrolne
	Środki poprawy informacji	stanu systemu	Zmniejszające stwo ludzkiej	niebezpieczeń - słabości
Przyczyny ryzyka	nie	Świadomość	Ludzka	słabość
Pojęcie ryzyka	Możliwość ewen	tualnej straty	Możliwość osiąg. korzyści , okazji	nadzwyczajnych
Skutki ryzyka	Szkoda i	strata	Potencjalna	korzyść
Polityka przeciwdziałania skutkom ryzyka	Środki zmniejszające ewentualną szkodę	Środki zabezpieczające się przed ewentu. szkodą	Środki pozwalają na wykorzystanie	ce na wykorzy - szans

WYBÓR STYLU ZARZĄDZANIA .

Adekwatny do ludzi , charakteru działalności , sytuacji itd. .

* Przydatność determinują :

• czynniki sytuacyjne - tradycja , wielkość i zawartość danej grupy , presja czasu , czynniki środowiskowe ;

• czynniki związane z kierownikiem - środowisko z jakiego się wywodzi , wiedza , wartości , doświadczenie ;

• czynniki związane z podwładnym - poziom utożsamiania z celami organizacji , wiedza , doświadczenie .

* W praktyce mamy do czynienia :

• wybory uwzględniające preferencje kierownika ;

• stopień dojrzałości pracowników .

Siatka kierownicza - koncentruje się na ludziach i zadaniach .

* Możliwe są tu style :

• demokratyczny - decentralizacja decyzji i odpowiedzialności ze strony kierownika ;

• autokratyczny - dążenie do posiadania i okazywania pełni władzy , komunikacja na zasadzie poleceń ;

• bierny - niezdolność kierownika do sprawowania władzy , reakcja następuje dopiero , gdy zmuszą go do tego sytuacje , pozwala podwładnym działać wedle ich uznania z obawy przed wydawaniem poleceń ( atrapa funkcji kierowniczej ) ;

• przywódczy ( kierownik jutra ) - lider otwarty na świat , umiejętnie doprowadza do konsensusu wszystkich grup , ma zdolności mobilizowania , twórca kultury p - stwa .

• styl przeciętny ( kompromisowy ) - nie zajmuje się ani ludźmi ani zadaniami .

Demokrata Lider







Koncentracja

na ludziach




Atrapa Autokrata

* W MSP 2 style : Koncentracja na zadaniach

• autokratyczny - wynika z prawa własności ; kierownik utrzymuje dystans , przekazuje tylko to , co jest konieczne , nie liczy się oczekiwaniami , niekorzystne warunki pracy i płacy , nie znosi sprzeciwu pracowników ;

• partycypacyjny - związany z cechami osobistymi , opiera się na rzetelnej informacji o sytuacji firmy , dążenie do wspólnego rozwiązywania problemów , troska o kwalifikacje pracowników , dbałość o status socjalny , jego odmianą jest styl paternalistyczny , wynagradza za lojalność .

WYBÓR FORMY OPODATKOWANIA .

1. Podatek od osób fizycznych .

2. Podatek od osób prawnych .

* Podstawy podejmowania decyzji :

• Zależność między przewidywaną zyskownością z prowadzonej działalności gospodarczej a formą opodatkowania ;

• Wpływ przewidywanych w danym roku odliczeń na wysokość podatku ;

• Stopień uciążliwości prowadzenia prze podatnika urządzeń ewidencjonujących ( kartotek , ksiąg , spisów wymaganych przy różnych formach opodatkowania ) .

* Tło warunków działania MSP - uwarunkowania prawne niwelują uwarunkowania rozwoju , jak powinny być konstruowane tego typu instrumenty .

SYSTEM WSPIERANIA MSP .

1. Wytyczne regulacje UE ( zapisy traktatu stanowiącego wspólnotę europejską ) - jest traktowana jako 3 element polityki gospodarczej , cele :

• Zapewnienie zdolności do egzystencji i konkurowania MSP ;

• Zapewnienie wzrostu ich potencjału wytwórczego ;

• Wspieranie procesu tworzenia miejsc pracy ;

• Polepszenie ramowych warunków konkurencji .

2. Instrumenty , kierunki pomocy :

• Grunty - darowizny - bezzwrotna pomoc udzielana przez państwo ;

• Kredyty preferencyjne - korzystniejsze warunki niż na rynku ;

• Kredyty z gwarancjami rządowymi ;

• Nabywaniem akcji przedsiębiorstwa przez władze publiczne po cenie wyższej niż na rynku kapitałowym ;

• Ulgi ;

• Premie za preferowane prze państwo decyzje przedsiębiorstwa ;

• Subwencje i dotacje ;

• Zamówienia publiczne ;

• Prywatyzacja - sprzedaż przez władzę publiczną przedsiębiorstw po cenach niższych niż na rynkach .

3. System pomocy w krajach UE .

Cechy : dłuższy okres czasu ; system wieloszczeblowy ; musi zawierać pomoc w różnych obszarach .

4. Kierunki działań rządu :

• Kształtowanie wartości dla tworzenia i pełnego wykorzystania potencjału rozwojowego sektora MSP ;

• Zwiększenie konkurencyjności sektora ;

• Wzrost jego eksportu ;

• Wzrost zakładów inwestycyjnych sektora .

5. Różnice między UE a Polskimi zasadami :

• Duży udział pomocy operacyjnej ;

• Małe regionalne uwarunkowania pomocy ;

• Zbyt małe horyzontalne ukierunkowanie pomocy , zwłaszcza na ochronę środowiska ;

• Nieudane próby bezpośredniej promocji gałęzi wysokiej szansy ;

• Wątpliwa ekonomika specjalnych stref ekonomicznych ;

• Ulgi podatkowe dla ekspertów i dopłaty oprocentowania kredytów na sfingowanie kontraktów ;

• Nadmierna pomoc państwa .

W średnim szczeblu podstawowym : - finansowe

• Podatki i opłaty ;

• Lokalne fundusze gwarancyjne ;

Organizacyjne :

• Instytucje kreowania przedsiębiorstw ;

• Tworzenie wspólnych przedsięwzięć z udziałem gminy ;

• Doradztwo dla MSP .

Inwestycyjne :

• Infrastruktura społeczna , techniczna , ochrona środowiska .

III szczebel :

W UE - decyduje o rozwoju .

Przeciwnicy :

• W wolnej gospodarce rynkowej nie ma potrzeby przymuszania do tego ;

• Konkurencja ;

• Błędne jest łączenie przedsiębiorstw państwowych i prywatnych .

Zwolennicy :

• Siła organizacji jest znikoma , gdy reprezentuje je mało człowieka ;

• Potrzebna silna reprezentacja do rozmów ;

• Umożliwia wspólnotę z innymi organizacjami z UE ;

• Powinny przejąć część funkcji publiczno - prawnych od samorządów

GLOBALIZACJA.

* Procesy globalizacji i wpływ na zmiany parametrów otoczenia ( ich zmiany ) :

• Zakres ( przestrzeń realną i potencjalną ) ;

• Gęstość tego otoczenia ( wielość i intensywność zjawisk ) .

Zmiana zakresu - traktowanie coraz większego obszaru geograficznego jako rynku lokalnego.

Gęstość - pojawienie się nowych lub nagromadzenie się starych zasad , procesów , konkurentów .

* Źródła procesów globalizacji :

• Poziom technologii ;

• Poziom komunikacji ;

• Procesy integracji politycznej .

* Korzyści :

• Ograniczenie kosztów ( efekty korzyści skali ) ; globalizacja nie odnosi się tylko do dużych , MSP mogą rozszerzyć swoją przestrzeń ;

• Poprawa jakości produktów , usług ; nie są skazane na porażkę ;

• Poprawa wiarygodności konkurencyjnej przedsiębiorstw ; dotyczy najróżniejszych obszarów funkcji przedsiębiorstw i życia społecznego .

3 wymiary globalizacji obszaru :

• Rynkowy ( przestrzenny ) ; fizyczno - geograficzna przestrzeń , na której odbywa się wymiana , globalizacja oznacza tu zmniejszenie dystansu geograficznego , otwarcie dostępu do tych rynków , które nie były do tej pory otwarte ;

• Zasobowy ( kompetencyjny ) ; koordynacja zasobów , która może się odbywać bez fizycznego występowania przedsiębiorstwa ;

• Poznawczy ( mentalny ) ; wyznaczają ją horyzonty myślowe , globalizacja tu to zdolność do poruszania się w nowym otoczeniu kulturowym .

• Pozyskanie zaufania , nowych szans rozwoju .

• 4 typy zachowań MSP w globalnym otoczeniu :

I lokalne przedsiębiorstwa na rynku lokalnym :

• Nie wychodzi poza swoje horyzonty myślowe ;

• Np. stomatolog .

II lokalne przedsiębiorstwo na światowym rynku :

• Przedsiębiorstwa eksportujące towary i usługi ;

• Np. Sprzedawcy grzybów na granicy ;

III globalne MSP na lokalnych rynkach :

• Szerszy obszar zasobów od przestrzeni rynkowej ;

• Np. komputerowe .

IV globalne MSP na światowych rynkach :

• Rynek zbytu , przestrzeń poznawcza , zasoby mają wymiar światowy ;

• Wymiar organizatorski , bardzo ważne komunikowanie się ;

• Np. biznes elektroniczny .

* W Polsce MSP ( tendencje , obszary ) :

• Współpracują w obszarze zaopatrzenia mniej znanych , mniejszych rynków ;

• Produkowanie na zlecenie i pod cudzą marką ;

• Wykorzystanie schyłkowe technologii i produktów ;

• Rzemieślnicza perfekcja w produkcji i sprzedaży ;

• Współpraca z międzynarodowymi sieciami dystrybucji ;

• Wykorzystanie kontraktów handlowych na rynku polskim w celu dystrybucji i serwisu firm zagranicznych ;

• Penetrują gorzej spenetrowane i mniej konkurencyjne rynki .

Słabe strony MSP w Polsce	Mocne strony MSP w Polsce
Jakość produktów lansowanych przez MSP	Zdolność do szybkiej zmiany sposobu działania
Słabe wyposażenie w kapitał finansowy i rzeczowy	Zdolność do naśladowania i imitacji
Brak doświadczenia przedsiębiorstw i wiedzy w zakresie zarządzania	Duży dynamizm i szybki rozwój
Słaba reputacja MSP Polskich za granicą	Silna motywacja ( pracowników i pracodawców )
Niski poziom inwestycji	Zdolność do szybkiego uczenia się
Brak strategii działania	Rosnący popyt wewnętrzny
	Realizacja inwestycji sposobem gospodarczym ( obniżającym koszty )

---