UŻYTKOWANIE KONI

Olimpijskie dyscypliny sportów konnych

Sport konny-dyscypilny FEI

Olimpijskie inne

powożenie

ujeżdżenie wkkw reining woltyżerka

skoki rajdy długodystansowe

Wyścigi

Wyścigi konne- sport i element programu hodowlanego:

• hodowla- selekcja hodowlana, xx, oo, półkrew

• finanse- totalizator

rozrywka- spektakl, hazard, wypoczynek

xx- kryterium selekcyjne- tylko wyścigi , rodowód, pokrój w mniejszym stopniu

oo- wykazanie się zdrowiem i wytrzymałością

sp- wyniki bez większego znaczenia, uszlachetnione folblutem, tylko 3 latki, zaawansowane w krew.

System grupowy

System grupowy polega na przeprowadzaniu gonitw, w których uczestniczą konie zakwalifikowane do poszczególnych grup ze względu na osiągnięte wyniki w wyścigach. Grupy:

1. IV

2. III

3. II

4. I

• Poza grupą:

• kategoria B

• kategoria A

• Zasada: wygrany wyścig, o grupę wyżej.

Konie 2 letnie:

II gr+ zwycięstwo->Igr+zwycięstwo-> kat B+ zwycięstwo-> kat A

Dwa przegrupowania:

• na sezon wiosenny, przed sezonem: A,B, I, II , III

• na sezon letni, po Derby : +IV

• -> wszystkie konie są przesuwane o grupę niżej.

.

System handicapowy polega na przeprowadzaniu gonitw, w których szanse koni są wyrównywane przez:

zmniejszenie albo zwiększenie wagi noszonej przez konia w przypadku koni o których mowa w par2. pkt 1-3 [xx,oo,sp]

System handicapowy

Problem handikapowania ukazuje się w pełnej złożoności.

Czym jest handikapowanie? Wyrównanie szans koni współzawodniczących w gonitwie.

Metoda przypisywania obciążenia do wyrównania szans koni opierająca się na:

• faktach- czynnikach mierzalnych

• ocenach-czynnikach niemierzalnych, poddanych interpretacji handicap era

Wagi w handicapie określa sędzia handicaper :

• musi mieć ogromne wiadomości o koniach

• skrupulatnie oglądać każdy wyścig

• oszacować występ każdego konia

Fakty czynniki mierzalne:

• aktualna waga noszona przez konia (każdy kilogram przekłada się na niekorzyść konia)

• aktualne różnice wagi między końmi

• odległości między końmi na celowniku (od konia zwycięskiego lub pokonanego)

• czas rozegrania gonitwy

• „hamujący” efekt obciążenia na rezultaty wyścigów na rożnych dystansach

• wiek konia

• im większy dystans wyścigu, tym trudniej nieść wagę

• na wyścigach konnych przyjęte jest że 1km obciąża „zwalnia” konia o 1 długość na 1 mili (1600m)

• mniejszy dystans przypisuje się większe obciążenie dla osiągnięcia tego samego (1dł) „zwolnienia” konia

• na dłuższych dystansach - mniejsze obciążenie wystarcza do osiągnięcia tego efektu

Oceny- czynniki niemierzalne, poddane interpretacji handicapera

• jakość (klasa) przeciwników w każdym wyścigu

• dotychczasowa kariera wyścigowa

• czy start był dobry?

• czy tempo wyścigu było rzetelne czy fałszywe?

• sposób przeprowadzenia konia przez jeźdźca np. Kon przegrał ale jechał na nim początkujący jeździec który go „nie wyjechał”

• czy w wyścigu koniowi przeszkadzano?

• jak zachowywał się na bieżni?

• styl zwycięstwa (łatwo o 10dł. czy po walce o łeb)

• wpływ jakości (stanu) bieżni

• aktualna forma konia

• czy biegał (został zapisany) na właściwym dla siebie dystansie?

• czy duże różnice na celowniku w zwycięskich wyścigach w sposób rzeczywisty oddawały różnicę w klasie między koniem a jego współzawodnikami?

• odstęp czasu od poprzedniego wyścigu (Kon po kontuzji będzie przejechany lekko co nie wykaże pełni jego możliwości)

W gonitwach przeprowadzanych systemem handicapowym nie mogą brać udziału:

1. 2-latki pełnej krwi

2. 3-latki czystej krwi

3. 3-latki półkrwi

Handicap generalny:

• lista sklasyfikowanych koni wg ras i kategorii wiekowych

• waga opisuje możliwości konia (od ok. 40 do ponad 80)

• wyrównanie szans w hipotetycznym wyścigu

Co tydzień sędzia handicaper aktualizuje handicap generalny, biorąc pod uwagę czynniki mierzalne i niemierzalne.

Handicap generalny jest prowadzony na bieżąco i ogłaszany w każdy poniedziałek w siedzibie Klubu.

Koń jest ujęty w handicapie generalnym przed sezonem, jeżeli w ubiegłym roku ukończył przynajmniej dwie gonitwy i nie został z żadnej z nich zdyskwalifikowany.

Przykładowe warunki gonitw handicapowych:

• gonitwa handicapowa II grupy dla 3 letnich koni pełnej krwi, wagi wg handicapu generalnego - 14kg. (Kon mający w handicapie wagę 70 poniesie 56kg)

• nagroda 5600zł (3200-1280-640-320-160);gonitwa handicapowa dla koni 3 letnich pełnej krwi , wagi wg handicapu +10kg(koń mający w habdicapie 44 pobiegnie pod wagą 54kg)

Często trenerzy korzystają tu z jeźdźców posiadających ulgę wagi.

Znaczenie gonitw handicapowych:

Konie biegnące w tego rodzaju gonitwie maja wyrównane szanse poprzez zróżnicowanie ciężaru który muszą ponieść:

• zainteresowaniem graczy - wyrównanie szansy poprzez zróżnicowanie wagi

• łatwiej typować- można skupić się na ocenie jeźdźca, stanu toru, dystansu, wyglądu konia

• korzystne dla koni „dobrze noszących wagę”

• możliwość zapisu ze słabszymi końmi pod większą wagą ale najczęściej z max ulgą wagi (uczeń)

• Handicap posezonowy: ocena wartości użytkowej konia (ceny na aukcjach, dobór najlepszych ogierów do najlepszych klaczy)

Wyróżnia się następujące rodzaje gonitw:

1. ze względu na warunki techniczne:

1. płaskie

2. z płotami

3. z przeszkodami

2. Ze względu na płeć konia

1. ogierów

2. klaczy

3. ogierów i klaczy

4. ogierów i wałachów

5. ogierów, klaczy i wałachów (koni)

3. ze względu na wiek konia:

1. koni jednego wieku

2. koni różnego wieku

4. ze względu na wagę noszoną przez konia:

1. z wagą ustaloną wg skali wag , o której mowa w art. 50

2. z nadwagą lub ulgą wagi w stosunku do wagi określonej wg skali wag , o której mowa w art. 50

3. z wagą ustaloną w systemie handicapowym

Skala wag noszonych przez konie

1. skala wag noszona w gonitwach płaskich

• wagi noszone obowiązujące w gonitwach dla koni pełnej krwi angielskiej i koni ras półkrwi :

1. 2 letnich do dnia 31 lipca -56kg po dni 31 lipca 57kg

2. dla 2 letnich i starszych:

1. dla koni 2 letnich 53kg

2. dla koni 3 letnich 61kg

3. dla koni 4 letnich i starszych 62kg

3. w gonitwach przeznaczonych wyłącznie dla koni 3 letnich na wszystkich dystansach i we wszystkich miesiącach obowiązuje waga 59kg

.

5. ze względu na zaliczenie koni do poszczególnych grup

1. gonitwy dla koni grupy I

2. gonitwy dla koni grupy II

3. gonitwy dla koni grupy III

4. gonitwy dla koni grupy IV

5. gonitwy poza grupowe kategorii A i B dla wszystkich koni bez ograniczeń

6. gonitwy poza grupowe kategorii A i B z ograniczeniami, w szczególności z tytułu płci , wieku lub przynależności do grup

Gonitwa jest przeprowadzana w warunkach dających równe szanse wszystkim koniom.

W gonitwach nie mogą brać udziału klacze źrebne.

Konie pełnej krwi angielskiej mogą uczestniczyć w gonitwach, jeżeli zostały wpisane do Księgi Stadnej Koni Pełnej Krwi Angielskiej lub odpowiedniej księgi zagranicznej , uznanej przez Międzynarodową Federację Władz Wyścigowych.

Konie arabskie czystej krwi mogą uczestniczyć w wyścigach, jeśli zostały wpisane do Księgi Stadnej Koni Arabskich Czystej Krwi lub odpowiedniej księgi zagranicznej uznanej przez Światową Organizację Konia Arabskiego.

Organizacja wyścigow:

• Gonitwy wyłącznie dla koni 2 letnich nie mogą się odbywać przed dniem 1 czerwca

• a dla koni 2-letnich i starszych przed dniem 1 września

DYSTANSE

• Gonitwy płaskie dla koni pełnej krwi angielskiej są rozgrywane na dystansie nie mniejszym niż 800m.

• W przypadku przeprowadzania gonitw dla różnego wieku, w którym uczestniczą konie 2-letnie, gonitwy przeprowadzane są na dystansie od 800m do 1400m.

• Gonitwy płaskie dla koni czystej krwi arabskiej są przeprowadzane na dystansie nie krótszym niż 1400m.

• Gonitwy z płotami są przeprowadzane na dystansie nie krótszym niż 2,400m i nie dłuższym niż 4,200m.

• Gonitwy z przeszkodami są przeprowadzane na dystansie nie krótszym niż 2,600m

Kucie koni.

W gonitwach biorą udział konie których przynajmniej przednie kończyny są okute płaskimi gładkimi podkowami. Za zgodą komisji technicznej w gonitwach płaskich , z płotami lub przeszkodami mogą być stosowane podkowy płaskie z elementami zapewniającymi lepszą przyczepność pod warunkiem , że elementy te nie stanowią zagrożenia dla koni uczestniczących w gonitwie.

Bat

• Jeździec może używać w gonitwie bat z klapką , o długość do 75cm.

• z wyjątkiem gonitw z udziałem 2 letnich koni pełnej krwi angielskich oraz 3letnich koni arabskich czystej krwi , w których można używać bata z klapką o długości do 45cm.

Użycie bata: pierwszą zasadą przy użyciu bata w wyścigu płaskim jest pokazanie go koniowi, przez wymachiwanie nim w paru foule'ach a dopiero potem uderzenie.

• Koń ma szanse zareagowania na bat, zwiększeniem wysiłku w ogóle bez uderzenia.

• Gdy uderzymy konia nagle bez ostrzeżenia to, może go to wybić z rytmu, lub może on zboczyć z linii prostej, szczególnie wtedy, gdy zrobimy to niewłaściwą ręką.

• Bat powinien sięgać za staw skokowy- uderzenie w staw może spowodować efekt odwrotny od zamierzonego i koń istotnie zwolni lub wyłamie.

• uderzać w rytmie: „zamach” - „uderzenie”- „zamach'- „uderzenie”…

• by bat uderzał w momencie gdy koń ma nogi skulone pod siebie

• uderzenie zachęcać będzie do maksymalnego wydłużenia kroku/ułamek sekundy po wydechu/

• uderzenie w Momocie największego wyciągania kończyn= w tej fazie galopu nie może się on już lepiej wyciągnąć

Padok

• koń przed gonitwą jest pokazany na padoku

• komisja techniczna może zezwolić na doprowadzenie konia bezpośrednio na pozycję startu ze względu na warunki atmosferyczne

„Forkenter”

• Koń przed gonitwą płaską odbywa próbny galop na torze wyścigowym przed komisją techniczną i publicznością

• koń przed gonitwą z płotami i przeszkodami dokonuje próbnych skoków przez ploty albo przeszkody wskazane przez komisję

Organizacja wyścigów:

• Warunkiem przeprowadzenia gonitwy jest wystartowanie w niej co najmniej dwóch koni należących do dwóch różnych właścicieli, trenowanych przez różnych trenerów.

• Gonitwa może być przeprowadzona, jeśli zostały dla niej określone szczegółowe warunki dotyczące w szczególności:

• systemu jej przeprowadzania

• jej rodzaju i dystansu

• wysokości przewidzianych nagród z wyjątkiem gonitw klasyfikacyjnych dla kłusaków

Tradycyjny podział gonitw ze względu na dystans:

• sprint- do 1200m

• milowe- do 1700m

• średnie do 2200m

• długie ponad 2600m

Typy koni pełnej krwi ze względu na uzdolnienia dystansowe:

Szybkość 1km poniżej 1minuty

1. Flyery- szybko dojrzewające, większe i masywniejsze, duża szybkość na krótkich dystansach (1000- 1600m)

2. Sprintery- 1000 lub mniej

3. Stayery- mniejsze, wytrzymałe, na długie dystanse :2200-3200m

4. Średniodystansowe- 1800-2200

5. Konie klasowe- łączą szybkość i wytrzymałość: dystans klasyczny 2,400m

Uprawnienia trenerów:

Do uprawnień trenerów należy:

1. zgłaszanie protestów

2. składanie wniosków o przeprowadzenie kontroli antydopingowej jeźdźców i koni

3. wydawanie jeźdźcowi szczegółowych dyspozycji dotyczących taktyki i zachowania się w trakcie gonitwy , z tym że w wypadku dyspozycji bezwarunkowej trener składa ją na piśmie jeźdźcowi i do komisji technicznej przed rozpoczęciem gonitwy.

Obowiązki trenerów:

1. właściwe przygotowanie konia do udziału w gonitwie i zabezpieczenie przed podaniem niedozwolonych środków dopingowych

2. dbanie o właściwą formę konia przygotowywanego do udziału w gonitwach

3. dobór jeźdźca do określonego konia oraz uzyskanie zgody jeźdźca na dosiadanie(prowadzenie zaprzęgu) konia w danej gonitwie

4. zapewnienie właściwego osiodłania konia do gonitwy albo właściwego przygotowania zaprzęgu do gonitwy

5. zgłaszanie podejrzenia zachorowania konia przed i po gonitwie do dyżurnego lekarza weterynarii

Obowiązki jeźdźców:

1. wykonywanie poleceń trenera z wyjątkiem poleceń sprzecznych z przepisami prawa lub poleceń , których wykonanie zmniejszyłoby szansę konia na wygranie gonitwy

2. zatrzymanie w gonitwie konia , który uległ kontuzji lub w przypadku gdy wystąpią inne okoliczności które mogłyby spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi i koni

3. dosiadanie konia w kurtce wyścigowej i czapce w barwach podanych w programie wyścigow konnych

4. dosiadanie konia w kasku na głowie

5. dosiadanie konia w białych spodniach i butach z cholewkami

6. dosiadanie konia w kamizelce ochronnej o wadze do 0,5kg w przypadku udziału w gonitwach z płotami i przeszkodami skontrolowanie osiodłania konia

Komisja techniczna- do kompetencji komisji należy:

1. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów regulaminu wyścigów konnych w tym nadzór nad prawidłowością przebiegu gonitwy a w przypadku podejrzenia wystąpienia nieprawidłowości wszczęcie postępowania wyjaśniającego i ogłoszenie tego w sposób zwyczajowo przyjęty

2. ustalenie czy koń lub jeździec może brać udział w gonitwie ze względu na przepisy w regulaminu oraz warunki poszczególnych gonitw

3. nadzór nad prawidłowością przebiegu gonitwy

4. rozstrzyganie protestów

5. uznawanie gonitw za nieważne

6. zabranianie udziału poszczególnych koni w gonitwie

7. orzekanie o zdyskwalifikowaniu koni

8. orzekanie w sprawach przewinień dyscyplinarnych

9. ustalenie wyniku gonitwy

10. niedopuszczenie konia do udziału w gonitwie

Sędziowie techniczni, spełniają następujące czynności:

1. sędzia starter- czuwa nad prawidłowością startu

2. sędzia u celownika- ustala w jakiej kolejności konie minęły celownik

3. sędzia u wagi- sprawdza wagę jeźdźców przed i po gonitwie

4. sędzia u zegara- ustala dokładny czas gonitwy od startu do momentu minięcia celownika przez pierwszego konia

5. sędziowie obserwatorzy- czuwają nad prawidłowością przebiegu gonitwy na powierzonych im odcinkach bieżni toru

W razie dostrzeżenia nieprawidłowości zakresie czynności powierzonych sędziemu technicznemu jest on zobowiązany poinformować o tym niezwłocznie przewodniczącego Komisji technicznej.

Komisja odwoławcza

Rozpatruje odwołania od orzeczeń komisji technicznej w sprawach określonych w regulaminie.

Dyżurny lekarz weterynarii - do kompetencji należy:

1. ustalenie na podstawie prowadzenia badań lekarskich , niedyspozycji lub choroby konia oraz zgłaszanie faktu niedyspozycji lub choroby konia komisji technicznej

2. wykonanie czynności związanych z przeprowadzeniem kontroli antydopingowej koni

Waga jeźdźców:

Oznacza wagę człowieka (bez kasku) oraz wszystkich przedmów które koń niesie w gonitwie , z wyjątkiem nogawek, bandaży, napierśnika, uzdy, okularów, bata oraz ścierki pod siodło pomniejszoną o 0,5kg.

Właściciel konia lub osoba przez niego upoważniona podczas ważenia jeźdźca , może zwiększyć wagę, wynikającą z warunków danej gonitwy , nie więcej jednak niż o 2kg, informując o tym sędziego wagi.

Jeśli waga jaką ma nieść koń nie została przed gonitwą sprawdzona, to koń nie może brac udziału w gonitwie.

Skala wag noszonych przez konie

Skala wag noszona w gonitwach płaskich

Wagi noszone obowiązujące w gonitwach dla koni pełnej krwi angielskiej i koni ras półkrwi :

1 letnich do dnia 31 lipca -56kg po dni 31 lipca 57kg

• dla 2 letnich i starszych:

• dla koni 2 letnich 53kg

• dla koni 3 letnich 61kg

• dla koni 4 letnich i starszych 62kg

• w gonitwach przeznaczonych wyłącznie dla koni 3 letnich na wszystkich dystansach i we wszystkich miesiącach obowiązuje waga 59kg

W gonitwach przeznaczonych dla koni czystej krwi arabskiej na wszystkich dystansach i we wszystkich miesiącach obowiązują następujące wagi noszone:

• dla koni 3letnich 58kg

• dla koni 4letnich 59kg

• dla koni 5 letnich i starszych 62kg

Ulgi wagi

Waga noszona w gonitwie przez konia może być obniżona (ulga wagi ) lub podwyższona (nadwyżka wagi) ze względu na:

• wiek, płeć i rasę konia

• wyniki osiągane przez konia w gonitwach

• kategorię jeźdźca

Klacze pełnej krwi angielskiej w wieku dwóch lat korzystają z 1kg ulgi wagi, natomiast w wieku 3-6lat korzystają z ulgi wagi na dystansach:

1. do 1,400m włącznie 1kg

2. powyżej 1,400 2kg

Klacze arabskie czystej krwi i klacze ras półkrwi , w wieku 3-6 lat włącznie korzystają z 2kg ulgi wagi niezależnie od dystansu przeprowadzonej gonitwy.

W gonitwach przeznaczonych wyłącznie dla klaczy niosą wagę odpowiadającą ich wiekowi.

W gonitwach w których przysługuje ulga wagi ze względu na kategorie jeźdźca , mają zastosowanie następujące ulgi:

• 4kg gdy dosiadającym jest uczeń

• 3 kg starszy uczeń jeździecki

• 2kg praktykant dżokejski

• 1kg kandydat dżokejski

Ulgi wagi ze względu na kategorie jeźdźca nie stosuje się w gonitwach poza grupowych . Łączna ulga wagi z tytułu kategorii jeźdźca oraz tytułu startu w grupie wyższej nie może wynosić więcej niż 5kg. W niekorzystnych warunkach atmosferycznych komisja techniczna może podnieść o 1kg wagę noszoną przez konie w gonitwach przeprowadzanych systemem grupowym, z wyjątkiem gonitw międzynarodowych.

Waga jeźdźca w gonitwie

Jeżeli waga jaka niósł koń w gonitwie , okaże się wyższa niż waga wynikająca przepisów rozporządzenia lub warunków tej gonitwy , koń podlega dyskwalifikacji, chyba że różnica wagi nie wyniosła więcej niż 1kg.

Jeżeli waga jaką niósł Kon w gonitwie okaże się niższa od wagi wynikającej z rozporządzenia lub z warunków tej gonitwy , koń podlega dyskwalifikacji.

Nagrody wyścigowe

W każdej gonitwie z wyjątkiem gonitw kwalifikujących dla kłusaków, organizator wyścigów konnych ustala wysokość nagród pieniężnych, jakie otrzymują trenerzy, jeźdźcy i właściciele koni, które w danej gonitwie zajęły kolejne trzy miejsca, licząc od pierwszego miejsca. Niezależnie od nagród pieniężnych mogą być przyznawane nagrody rzeczowe.

Organizacja wyścigów w trakcie rozgrywania gonitwy:

1. od momentu wystartowania do momentu minięcia kontr startera konia należy prowadzić tym samym torem

2. od momentu wystartowania do momentu minięcia celownika konie powinny biec galopem; w gonitwach z płotami i przeszkodami , w przypadku powrotu na trasę gonitwy, w szczególności w przypadku prób ponownego pokonania przeszkody po wyłamaniu , dopuszcza się zmianę galopu na inny chód

Czyny stanowiące przewinienia dyscyplinarne oraz kary wymierzane za ich popełnienie:

Kto:

1. umyślnie podaje w zapisie konia do gonitwy albo w zgłaszaniu konia do wyścigów w danym roku wiadomości nieprawdziwe posługuje się fałszywymi dokumentami stanowiącymi podstawę identyfikacji konia, podstawia konia w gonitwie

2. współdziała w popełnieniu czynu zmniejszającego możliwość wygrania gonitwy albo pomaga lub nakłania do jego popełnienia

3. przez umyślne działanie zmniejsza wartość użytkową konia

4. zmniejsza lub usiłuje zmniejszyć szanse koni w gonitwie albo umyślnie przeszkadza koniom w prawidłowym rozegraniu gonitwy

5. podaje koniowi przed gonitwą lub w czasie jej trwania niedozwolony środek dopingujący lub środek uspakajający poleca dać taki środek, lub na to zezwala albo, wiedząc o tym nie przeciwdziała temu

6. będąc właścicielem konia biorącego udział w gonitwie czyni zakład przeciw własnemu koniowi lub przeciw koniowi ze swojej stajni

7. na terenie toru wyścigowego i w czasie wyścigów konnych świadomie zakłóci normalne przeprowadzenie gonitwy

8. będąc sędzią wyścigowym , kierownikiem stajni , trenerem lub jeźdźcem albo dyżurnym lekarzem weterynarii albo medycyny , czyni zakłady wzajemne

9. zastosuje w gonitwie niedozwolone podkowy

10. znieważa osoby spełniające czynności związane z przeprowadzeniem gonitwy

11. nie zgłasza przypadku zachorowania konia przed lub po gonitwie

12. przy przebywaniu płotu lub przeszkody korzysta z obcej pomocy takiej pomocy udziela, lub udzielić poleca

13. zgłosi oczywiście bezzasadny protest

14. pomimo wezwania odmawia wyjaśnień komisji technicznej

- podlega karze upomnienia albo nagany albo karze pieniężnej.

Jeździec, który:

1. nie dokłada wszelkich starań aby wygrać gonitwę lub przynajmniej zdobyć jak najlepsze miejsce

2. przez niedbalstwo przeszkadza innemu koniowi lub zaprzęgowi w gonitwie nie działając w zamiarze zmniejszenia szans tego konia lub zaprzęgu

3. odmawia bez ważnego powodu dosiadania (powożenia) konia gonitwie

4. przez niedbalstwo opóźnia start nie działając w zamiarze zmniejszenia szans konia lub zaprzęgu w gonitwie

5. nie wykonuje poleceń sędziego startera

6. Wstrzymuje konia na starcie

7. pozostaje na starcie albo bierze udział w gonitwie mimo zwolnienia z dyspozycji startera dosiadanego przez niego konia lub prowadzonego zaprzęgu

8. zmyli trasę w gonitwie

9. nie rozsiodła konia po gonitwie lub nie zgłosi się do sędziego u wagi, lub oddali się z miejsca ważenia bez zezwolenia

10. w gonitwie z płotami lub przeszkodami dokonuje skoków próbnych nie nakazanych przez komisję techniczną

- podlega karze pieniężnej albo karze zawieszenia licencji na dosiadanie (powożenie)koni.

INNOWACJE

• Classic races

• testy wyższego rzędu - ważne dla formowania ponadczasowego ideału typu konia pelnej krwi angielskiej

• cel: koń zdolny do dominowania na dystansach od mili do 1 ¾ mili w wieku 3 lat

• St.Leger 1776 1m 6f 132y; Doncaster , wrzesień

• Oaks 1779 klacze; Derby 1780: 1,5m Epsom zwykle pierwszy tydzień czerwca

• 1000 guineas 1814 klacze, 2000 guineas 1809 1m , Newmarket , koniec kwietnia

Gonitwy klasyczne:

1. Nagroda wiosenna ( dla 3l klaczy, 1600m)

2. Nagroda Rulera ( dla 3l ogierów i klaczy, 1600m)

3. Nagroda Oaks (dla 3l klaczy 2,400m)

4. Nagroda Derby (dla 3l ogierów i klaczy 2400m)

5. Nagroda St. Leger (dla 3l i starszych ogierów i klaczy 2800m)

• prestiż

• suma nagród

• tylko raz biegają (SL)

• wszyscy je znają

• (Derby, St. Leger- rozgrywane na całym świecie)

Organizacja wyścigów:

• 2 dni wyścigowe: sobota, niedziela

• liczba gonitw : 7-10 w ciągu dnia wyścigowego

• ok. 60 wyścigów w sezonie

• obsada wyścigów: kilka, ponad 20 koni

• 
  

Pełna krew angielska:

• do treningu trafia 320-350koni 1,5 rocznych

• system grupowy- konie 2 letnie

• system grupowy i handicapowy- konie 3 letnie i starsze

• początek startów: od 1 czerwca z wagą 56kg

• dystanse:

• gonitwy płaskie:

• 2l: 100-1600

• 3l: 1200-2400

• 3l+: 1200-3200

• gonitwy płotowe:

• 3l: 2400-2800

• 3l+: 2600-2800

• 4l+: 2600-3800

Organizacja startów

Częstotliwość startów :

• nie częściej niż co 2 tygodnie

• w końcu sezonu są bardziej eksploatowane

• po wyścigu odpoczynek 2-3 dni( stęp w maszynie)

• konie klasowe- startują co ok. miesiąc lub rzadziej

Organizacja pracy stajni wyścigowej:

• godz.6.00:

• karmienie poranne

• poprawianie boksów

• czyszczenie koni

• trening:

• na „kółku” po chwili rozprężalnia 7 minut kłusa

• dojście na tor treningowy

• kenter

• po zejściu z toru stęp w maszynie ok. 45min

• karmienie w „obiad”

• godz. 17.00 :

• poprawianie boksów

• zadawanie siana i karmienie wieczorne

Rodzaje gonitw płaskich:

• GRUOP RACES- (pat tern races)

• najwyższe w hierarchii

• wprowadzone w 1971r dla zrównoważonej struktury sezonu- oferta równomiernie rozłożonych w ciągu sezonu różnych typów wyścigów na różnych dystansach na różnych torach europejskich

• Group One: klasyczne i inne o największym znaczeniu międzynarodowym

• Group Two: znaczenie międzynarodowe, ranga mniejsza niż G1

• Group Three: głównie lokalne wyścigi służące jako przygotowawcze dla wyższych grup

• LISTED RACES:

• wyścigi na podobnym poziomie

• wyższe w hierarchii od zwykłych niższe od grupowych

• HANDICAP RACES

• MAIDEN RACES-dla koni które nigdy nie wygrały wyścigu

• NURSERY RACES-handicapy tylko dla 2l

• STAKES- wymagany jako określona nagroda

Breeder's Cup

• jak NFL, Super Bowl, koszykówka, baseball

• 1984r początek cyklu; 2001 zmiana nazwy

• cykl 8 wyścigów: najlepsze konie USA i czołówka Europejska

• największa pula nagród ponad 20mln $

• Breeder's Cup Classic 2mln$ dla zwycięscy

• clasic, turf, juvenile, fily and mare turf, sprint, mile, juvenile filles, distaff,

Wskaźniki dzielności wyścigowej:

• liczba wygranych wyścigów

• rodzaj wygranych wyścigów

• suma wygranych pieniędzy

• średnia wygrana na start

• współczynnik powodzenia

• liczba płatnych miejsc

• czas- technika pomiaru czasu, dystans stan bieżni, pora roku, (pogoda), stan wytrenowania, , wieku, wagi, taktyki, klasy rywali

• waga w handicapie:

• subiektywna

• zróżnicowane warunki oceny

• performance rate liczba długości:

• od pierwszego konia

• od średniego konia( jak daleko przed lub za średnim jest dany koń)

RI

Średnia wygrana/ start w roczniku= suma wygranych w danym roczniku/ liczba startów koni w tym roczniku

• Początki wyścigów koni czystej krwi arabskiej

- 1848 książę Roman Sanguszko poddaje swoje konie treningowi i próbom wyścigowym w Sławucie

- dzięki porozumieniu z Władysławem hr. Branickim i Józefem hr. Potockim w latach 1850-1856 wyścigi odbywały się na przemian w Białej Cerkwii i Antoninach. Szybko ich zaniechano- mało liczna stawka koni które miały brać udział w gonitwach

- Bogdan Ziętarski- kierownik stadniny R. Sanguszki w Gumniskach

- prawdziwy rozkwit wyścigów arabów to okres 20-lecia międzywojennego

- 1922 -seria artykułów Bogdana Ziętarskiego.

-Zwraca on uwagę na potrzebę założenia Księgi stadnej Koni Orientalnych, przeprowadzenia prób dzielności przy zwróceniu uwagi na wyraźne różnice między końmi czystej krwi :

X późno dojrzewające

X wytrzymałe

• Cel wyścigów koni czystej krwi arabskiej

- sprawdzenie zdrowia i odporności, a nie szukanie koni najsłabszych - próba wyścigowa jest tylko jednym z parametrów branych pod uwagę przy doborze koni

• W związku z powyższym B. Ziętarski skonstruował zalecenia dla organizowania wyścigów dla arabów

- wydłużenie dystansu w porównaniu z końmi pełnej krwi

- zwiększenia obciążenia pod jakim koń biega

• 10.12.1926 uchwała o organizacji wyścigów dla arabów. Pierwsze wyścigi odbyły się:

- 1927 - Lwów i Przemyśl

- 1928-31 - Lwów i Piotrków

- później także Lublin

• Lata 60-te

- okres zwiększonego eksportu na zachód = zwiększony rozwój hodowli - zwiększono nacisk na urodę

- SKUTKI: wzrost liczby klaczy wcielonych do hodowli bez prób dzielności; spadek liczby ogierów i klaczy poddawanych próbom; spadek zdrowotności i długowieczności koni

• Lata 70-te

- wyścigi coraz bardziej podporządkowane osiąganiu jak największych zysków, a coraz mniej selekcji

- EFEKT: wzrost urazów koni

• Ryzyko treningu i wyścigów:

- nieco większa pobudliwość koni

- brak dostosowania charakteru prób dzielności do odrębności rasowej = negatywny wpływ na jakość pogłowia

- przyspieszenie dojrzewania

- powiększenie rozmiarów ciała

- zatracenie charakterystycznej urody (ZSRR, Francja)

• Zalety treningu i wyścigów

- korzystny wpływ na wygląd i kondycję

- wzrasta szybkość reakcji na bodźce

- ujawnia wady konia

- pomaga w zachowaniu zrównoważenia

- pozytywnie wpływa na wyrabianie pamięci i orientacji przestrzennej konia

- wzrost opłacalności hodowli

- poprawa zdrowotności i zdolności regeneracji koni bez negatywnego wpływu na ich typ i bukiet arabski

- U KLACZY: poprawa wskaźników hodowlanych

- łatwiejsze porody

- wskaźniki powodzenia źrebiąt od klaczy bez próby dzielności na torze - niższe od średniej

- najwięcej dni gonitw i koni startujących przypada na rok 2009 w Warszawie i Sopocie

- najmniej 2006

• Warunki wyścigów dla arabów

- min dystans dla koni oo to 1400m

- początek startów: konie 3 letnie od 1.05

- wagi: 3 lata - 58 kg 4 lata - 59kg 5 lat i starsze - 62kg

- ulgi wagi dla klaczy w gonitwach z ogierami - 2kg

- ulgi wagi dla koni 3 letnich w gonitwach z końmi starszymi - 4 kg

• Gonitwy klasyczne

- „zamknięte” dla koni urodzonych poza granicami Polski

- mogą w nich uczestniczyć wyłącznie konie hodowli krajowej, wpisane do PASB

• Ograniczenia udziału koni w młodych gonitwach

- 1997 limit startów koni młodych: klacze 2 letnie (xx) - 6; ogiery i wałachy - 7; klacze 3 letnie (oo) - 8

- 1999 limit startów tylko dla klaczy czystej krwi

- od kilku lat nie ma ograniczenia liczby startów koni młodych

- lepsze czasy mają xx

Hipoterapia

TERAPIA ( grec. Therapeia - przywracanie zdrowia)

• Medycyna ; pedagogika , psychologia , resocjalizacja

System działań stosowanych nie tylko wobec osób chorych , ale także jednostek o :

• Zaburzonym rozwoju

• Poszukujących rozwiązań sytuacji trudnych

• Pozostających w obrębie patologii społecznej

Metoda usprawniania wieloprofilowego.

Wykorzystywana jest jako dodatkowa forma terapii ze względu na swoją inność i wielopłaszczyznowe oddziaływanie konia.

Pomysł wykorzystania koni w celu leczenia ludzi nie jest nowy:

Koń w leczeniu - wczesna mitologia:

• Centaur CHIRON - miał pacjentów , którym nikt nie potrafił pomóc

• Zalecał jazdę konną do podniesienia ducha pacjentów.

HIPOKRATES:

• Jazda konna to gimnastyka pobudzająca funkcje organizmu i łagodząca schorzenia

Wielu pisarzy medycznych wykorzystywało konie w leczeniu chorób:

• Oribasius of Sardis + 325 A. D. ,

• Galen + 130 A. D.,

• Quellmatz - 1735

• Boerhaave - 1776

• Chassaigne - 1870

• John Brown - 1870 - Szkot - astenicy ( niedostatek bodźców)

HIPOTERAPIA

„ To źródło radości , które przynosi choremu jazda konna jest rzeczywiście godną pożądania rozrywką , z której lekarz może odnieść praktycznie korzyści , ponieważ im większe zmartwienie oraz obawa przed rozwojem choroby , tym bardziej konieczne jest dostarczenie jakiegoś przyjemnego środka do zmiany istniejącego stanu ducha , a najlepiej niedopuszczenie do jego powstania” (Ti….dedyczna i chirurgiczna gimnastyka , 1782)

HIPOTERAPIA - POCZĄTKI

• 1946- Skandynawia po 2 epidemiach polio

• 1952 - Liz Hartel (Dania) po polio zdobyła medal w ujeżdżeniu na IO Helsinki.

Liz Hartel:

• 12 lat wcześniej ( wieku 23 l.) zapadła w chorobę Heinego- Medina.

• Udało jej się odzyskać sprawność w większości partii ciała

• Nogi poniżej kolan - całkowicie sparaliżowane

• Przed chorobą trenowała ujeżdżenie i mimo choroby nie zaprzestała treningów.

• Dzięki jeździe miała wzmacniać siłę mięśni

• Kolejny srebrny medal - IO Sztokholm 1956

Jej historia uświadomiła lekarzom i sympatykom jeździectwa moc pozytywnego oddziaływania jazdy konnej i użyteczność tej metody rehabilitacji.

• Zwycięstwo Liz Hartel zainspirowało norweskiego terapeutę do założenia grupy jeździeckiej dla dzieci specjalnej troski

• Tym śladem poszli wkrótce Anglicy

• 1952 Norah Jacques zakłada pierwszy ośrodek dla niepełnosprawnych - dla dzieci z dysfunkcją ruchową wykorzystywała kuce.

• Doprowadziło to do powstania Pony Riding for the Disabled Trust w 1964 w Chigwell , w Anglii.

• Powstanie Trust'u doprowadziło do rozwoju programu leczenia w całym UK , podniesienia profesjonalizmu , standaryzacji instruktarzu i bezpieczeństwa.

• Lata 60-te - Ameryka Północna

• Obecnie w USA - 700 centrów akredytowanych przez North American Riding for the Handicapped Association (NARHA)

• Setki mniejszych programów

HIPOTERAPIA

• Kompleksowa metoda leczenia na bazie neurofizjologii.

• Jedna z metod rehabilitacji osób niepełnosprawnych

• Wyróżnia ją obecność konia ;

Koń to nie tylko żywy przyrząd gimnastyczny , ale także partner, z którym dziecko może się porozumieć przy pomocy prostych sygnałów.

• Jest ściśle powiązana z innymi metodami rehabilitacyjnymi i terapeutycznymi.

Hipoterapia łączy :

Kontakt z żywą istotą (jak np. dogoterapia lub delfinoterapia) + ćwiczenia ruchowe (kinezyterapia)

Definicja (kanony Polskiej Hipoterapii 2007 - Polskie Towarzystwo Hipoterapeutyczne , Zarząd Główny)

Hipoterapia jest to ukierunkowane działanie terapeutyczne mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w sferach fizycznej , emocjonalnej, poznawczej i/lub społecznej, podczas którego , specjalnie przygotowany koń stanowi integralną część procesu terapeutycznego.

Hipoterapia realizowana jest przez wykwalifikowanego hipoterapeutę zgodnie z zaleceniami lekarza kierującego na hipoterapię i we współpracy z innymi specjalistami prowadzącymi danego pacjenta.

HIPOTERAPIA - ogół zabiegów terapeutycznych , do których wykorzystuje się konia

• Forma terapii indywidualnej

• Jedna z form rehabilitacji wieloprofilowej

• Uniwersalizm - jednoczesne oddziaływanie

• Ruchowe

• Sensoryczne

• Psychiczne

• Społeczne

CEL HIPOTERAPII :

Przywrócenie osobom niepełnosprawnym sprawności fizycznej i psychicznej w możliwym do osiągnięcia zakresie.

TERMIN

• W Niemczech i krajach anglosaskich - gimnastyka lecznicza na koniu ( fizjoterapia na koniu)

• W Polsce szersze znaczenia - ogół działań terapeutycznych związanych z koniem i jazdą konną.

• Bardziej odpowiedni termin - „jeździectwo terapeutyczne”

ODZIAŁYWANIE HIPOTERAPII

1. Sfera FIZYCZNA

• Podnoszenie ogólnej sprawności

• Normalizacja napięcia mięśniowego

• Torowanie prawidłowego wzorca chodu

• Poprawa koordynacyjnych zdolności motorycznych , głównie równowagi i poczucia rytmu

• Poprawa orientacji w przestrzeni i schemacie własnego ciała

• Stymulacja i normalizacja czucia głębokiego o powierzchniowego

2. Sfera EMOCJONALNO- MOTYWACYJNA

• Wzrost motywacji i akceptacji procesu terapeutycznego

• Zwiększenie poczucia własnej wartości

• Zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych

3. Sfera POZNAWCZA

• Stymulacja odbioru wrażeń zmysłowych

• Poprawa percepcji wzrokowej i słuchowej

• Stymulacja uwagi , pamięci , myślenia , mowy

• Nabywanie i rozwijanie nowych umiejętności.

4. Sfera SPOŁECZNA

• Aktywizacja psychospołeczna

• Rozwijanie pozytywnych relacji społecznych

WSKAZANIA

Każda osoba niepełnosprawna , cierpiąca na jakąkolwiek chorobę czy zaburzenia może wynieść specyficzne dla siebie korzyści z zajęć hipoterapeutycznych.

Hipoterapii poddawane są najczęściej osoby następującymi schorzeniami i zaburzeniami rozwoju:

DZIECI

Zespoły neurologiczne

1. Mózgowe porażenie dziecięce ( konieczna samodzielna kontrola głowy i czynna pozycja siedząca pacjenta)

• Niepostępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego , a zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego , powstałe w czasie ciąży , porodu lub w okresie okołoporodowym.

2. Stany po urazach czaszkowo - mózgowych

• Hipoterapię stosuje się w okresie późniejszym ( regeneracji)

• Praca nad objawami : niedowłady , porażenia.

• Bardzo nasilone objawy neurologiczne

• Gdy występuje pourazowa padaczka

• Gdy występuje ból głowy , senność i zaburzenia świadomości.

3. Minimalne uszkodzenia mózgu

Choroby i wady oun

• Jako jedna z form usprawniania

• Poprawa napięcia mięśniowego

• Poprawa sprawności motorycznej , równowagi

Mikro uszkodzenia mózgu

• zespół niezgrabności ruchowej

• zespół nadpobudliwości ruchowej

• zaburzenia koncentracji i trudności w uczeniu

CEL- poprawa :

• postawy ciała

• koordynacji

• samodzielności

• zdolności manualnych

4. choroby mięsni ( przy sile mięśni ocenianej w skali Lovetta na min. 3 punkty ), konieczna indywidualizacja intensywności i czasu zajęć .

CEL;

• wzmocnienie mięśni

• utrzymanie siły mięśniowej

• zapobieganie powikłaniom i powstaniu ograniczeń w zakresie ruchu

• przykurczaniem się.

Oddychanie ! nie wolno przemęczać tych osób, przeciwwskazane są stany ostre.

5. Dzieci niedowidzące i niewidome.

6. Choroby i zaburzenia psychiczne.

Zespoły ortopedyczne:

1. Wady postawy

• Symetrycznie wzmacnia mięśnie

• Uruchamia obręcz miedniczną i barkową

• Wymusza pracę mm, korekcję postawy podczas jazdy

2. Skoliozy do 20⁰ wg Coba z wyjątkiem progresujących skolioz idiopatycznych

• Symetryczna praca mięśni

• Ćwiczenia rozluźniające , rozciągające , oddechowe

3. Stany po amputacji i wady rozwojowe kończyn

• Symetryczna praca mięśni ( miednicy)

• Symetria i poprawa pracy mięśni tułowia ( wady postawy)

Dysplazja stawu biodrowego( podwichnięcie stawu biodrowego ,zwichnięcie stawu biodrowego):

• TAK jeśli pilnujemy prawidłowego dosiadu.

• Wtedy głowa kości udowej prawidłowo centruje w panewkę stawu biodrowego

Przykurcze mięśni

• Zmniejsza napięcie , rozciąga , rozluźnia

• Wzmacnia mięśnie ( po zdjęciu gipsu)

Inne:

1. Zespoły genetyczne , np. Zespół Down'a ( z obowiązkowym zdjęciem rtg - bocznym i czynnościowym odcinka szyjnego kręgosłupa)

2. Przepukliny oponowo - rdzeniowe , w zalezności od wysokości uszkodzenia , obrazu klinicznego , współwystępowania wodogłowia.

3. Zespoły psychologiczne : zaburzenia emocjonalne , upośledzenia umysłowe , niedostosowanie społeczne

4. Opóźnienie psychoruchowe o nieznanej etiologii.

DOROŚLI

1. Stwardnienie rozsiane

2. Stany po udarze

3. Stany po urazach czaszkowo - mózgowych

4. Inne choroby narządu ruchu na tle neurologicznym i ortopedycznym

5. Choroby i zaburzenia psychiczne

6. Uzależnienia

7. Patologie społeczne

Okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego

• Poprawa napicia mięśniowego, tułowia

• Uaktywnienie porażonej kończyny

• Zapobieganie asymetrii

• Stany świeże pooperacyjne

• Ból

• Niebezpieczeństwo mikrourazów w torebce stawowej . Nie dopuszczać do zwisania ręki - ryzyko zwichnięcia !

PRZECIWSAKZANIA

• Istnieją schorzenia , stany chorobowe o zaburzenia , w których hipoterapia nie powinna być stosowana

• Gdyż może pogorszyć stan pacjenta = Zgodę na prowadzenie hipoterapi musi wyrazić lekarz prowadzący pacjenta.

Wiedza o:

• Schorzeniu

• Warunkach prowadzenia hipoterapii

• Biomechanice konia i jeźdźca

• Efektach długotrwałego oddziaływania dosiadu i ruchu konia na pacjenta itp.

Przeciwwskazania bezwzględne:

1. Uczulenie na sierść , pot lub zapach konia

2. Nie wygojone rany

3. Nietolerancja tej formy terapii przez pacjenta , np. niepohamowany lęk

4. Odklejanie siatkówki , wzmożone ciśnienie śródgałkowe.

5. Brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym i czynnej pozycji siedzącej

6. Wodogłowie bez wszczepionej zastawki

7. Niestabilność kręgów szyjnych występujących np. w Zespole Down'a

8. Zwichnięcia i podwichnięcia stawów biodrowych

9. Skoliozy powyżej 20 ⁰ wg Coba oraz progresujące skoliozy idiopatyczne

10. Choroby mięsni przy sile mięsni ocenianej poniżej 3 punktów w skali Lowetta

11. Pogorszenie stanu w zespołach neurologicznych , stanach po urazach czaszkowo - mózgowych , ADHD , chorobach mięsni

12. Ostre stany chorób i zaburzeń psychicznych

13. Podwyższona temperatura

14. Ostre choroby infekcyjne

Przeciwwskazania względne :

1. Padaczka

2. Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim

3. Zaburzenia mineralizacji kości

4. Utrwalone deformacje i zniekształcenia , przykurcze , ograniczenia zakresu ruchu kostno - stawowego

5. Przepuklina oponowo - rdzeniowa zlokalizowana w odcinku lędźwiowym

6. Dyskopatia

7. Hemofilia oraz inne skazy krwotoczne

8. Schorzenia okulistyczne - wymagana konsultacja

FORMY HIPOTERAPI:

1. Fizjoterapia na koniu

• Odpowiednio dobrana gimnastyka lecznicza na koniu poruszającym się stepem , mająca na celu usprawnienie ruchowe.

Nacisk kładziony jest

• Prawidłowe wykorzystanie terapeutycznych właściwości ruchu konia dla usprawnienia ruchowego pacjenta ora

• Na zindywidualizowany dobór ćwiczeń wykonywanych na koniu (indywidualne dobranie ćwiczenia rehabilitacyjne współwystępują z trójwymiarowym ruchem konia - bodźce charakterystyczne do prawidłowego chodu ludzkiego)

• ruch konia wpływa na kształtowanie się poczucia równowagi i poprawie reakcji obronnych dziecka.

• Ćwiczenia usprawniają fizycznie dziecko i sprzyjają kształtowaniu się wyczucia własnego ciała oraz orientacji przestrzennej.

• Stanowi kontynuację lub uzupełnienie fizjoterapii prowadzonej w poradni rehabilitacyjnej i w domu pacjenta.

Przeznaczenie :

• Osoby z dysfunkcjami narządu ruchu pochodzenia neurologicznego i ortopedycznego

Mózgowe porażenie dziecięce

Porażenie splotu barkowego

Przepuklina oponowo - rdzeniowa

Stany po amputacji kończyn

• Prowadzona przez fizjoterapeutę lub pod jego kierunkiem

2. Psychopedagogiczna jazda konna i woltyżerka

3. Terapia kontaktem z koniem

Jazda konna dla osób niepełnosprawnych ( rekreacyjna i sportowa)

Psychopedagogiczna jazda konna i woltyżerka (forma hipoterapii)

• Zespół działań jeździeckich pedagogicznych i psychologicznych podejmowanych w celu usprawnienia:

- intelektualnego

- poznawczego

- emocjonalnego

- fizycznego

• Wykorzystuje i intensyfikuje psychopedagogiczne aspekty sfery związanej z koniem i jazdą konną

• Nacisk kładziony jest na psychodydaktyczny aspekt hipoterapii

• Rodzaj zajęć zależny jest od potrzeb i możliwości dziecka

• Temat i rodzaj zajęć dobierany jest indywidualnie

• W miarę możliwości wprowadza elementy psychoterapii, logopedii, gry i zabawy edukacyjne z użyciem specjalnie przygotowanych pomocy dydaktycznych

• Podczas jazdy konnej i czynności z nią związanych stosowane są:

- działania edukacyjne

- pedagogiczne

- elementy psychoterapii

- terapii zajęciowej

- logopedii

• Psychopedagogiczna jazda konna i woltyżerka przeznaczona jest dla dzieci i młodzieży: - upośledzonych umysłowo (zespół Downa) - z upośledzeniem psychoruchowym - z zaburzeniami emocjonalnymi

- autystycznych

- z uszkodzeniem analizatorów słuchu i wzroku

• Prowadzona jest przez psychologa, pedagoga, terapeutę zajęciowego lub pod ich kierunkiem

• Większy stopień samodzielności:

- możliwość samodzielnego powodowania koniem

- przygotowanie konia do jazdy

- oprócz jazdy zajęcia mogą zawierać elementy pielęgnacji konia, proste prace w stajni

• Usprawnia wszystkie sfery rozwoju: - somatyczną - motoryczną - poznawczą - emocjonalno-motywacyjną - społeczną

Terapia kontaktem z koniem

• Celem terapii jest: - nawiązanie kontaktu pacjenta z koniem torującego drogę poprawy relacji z otaczającym środowiskiem, wreszcie z innymi ludźmi (jazda konna może ale nie musi być jedynym, najważniejszym z elementów tej formy terapii)

- zwłaszcza z otoczeniem społecznym, pomagającym pacjentowi w odblokowaniu i pogłębieniu relacji z innymi ludźmi.

• Istotą terapii jest kontakt pacjenta z koniem, stworzenie sytuacji terapeutycznej, a nie samo dosiadanie konia

• Emocjonalna więź wywołana jest u pacjentów (zwłaszcza dzieci) poprzez specyficzną emanację psychiczną konia.

• Przeznaczenie: - dzieci z zaburzeniami kontaktu społecznego - dzieci z nasilonym lękiem społecznym - osoby autystyczne - psychotyczne - z problemami emocjonalnymi - niedostosowane społecznie - z zaburzeniami zachowania

• Prowadzona jest przez psychologa, pedagoga, psychiatrę lub pod ich kierunkiem

Jazda konna dla niepełnosprawnychsport i rekreacja

• Nauka jazdy dla niepełnosprawnych umożliwiająca aktywność sportową osobom niepełnosprawnym. Często jest to kontynuacja wcześniej prowadzonej terapii

• Nie stanowi części hipoterapii lecz jest z nią ściśle związana i ma aspekt terapeutyczny

• Cel:

- utrzymanie rezultatów terapeutycznych osiągniętych dzięki hipoterapii

- wypracowanie nawyku stałego podnoszenia sprawności poprzez regularną aktywność fizyczną

- aktywizacja psychospołeczna i integracja (pełniejsza integracja społeczna pacjentów samodzielnie jeżdżących konno)

- treść życia, źródło satysfakcji i radości

• Sport przeznaczenie:

- Olimpiady specjalne: jeźdźcy upośledzeni umysłowo

- Paraolimpiady: jeźdźcy niepełnosprawni fizycznie

- Rajdy konne dla osób niepełnosprawnych

Parajeździectwo

• Obejmuje większość dyscyplin jeździeckich uprawianych przez pełnosprawnych

- skoki przez przeszkody

- rajdy długodystansowe

- woltyżerka

- powożenie

- ujeżdżenie (największa popularność)

• Do tej pory jedyna jeździecka konkurencja Paraolimpijska, wprowadzona na Igrzyskach Paraolimpijskich w Atlancie w 1996 roku

• Igrzyska Paraolimpijskie

Atlanta 1996 16 krajów

Sydney 2000 71 jeźdźców z 23 krajów

Ateny 2004 70 jeźdźców z 29 krajów

Pekin 2008 78 jeźdźców z 30 krajów

Pierwszy start polskiej zawodniczki w Atenach w 2004 roku Komitet Parajeździecki przy FEI Komisja Parajeździecka przy PZJ

• Zawodnicy- różne stopnie niepełnosprawności wynikające z zaburzeń ortopedycznych, neurologicznych, osoby niewidome i niedowidzące

• Proces klasyfikacji zawodników 5 poziomów sprawnościowych

- 1a tylko stępem

- 1b jazda stępem z krótkimi odcinkami kłusem

- 2 jazda stępem i kłusem

- 3 galop (niewidomi- asystenci na czworoboku)

- 4 najwyższy poziom paraujeżdżenia (chody boczne, półpiruet w stępie)

HIPOTERAPIA ORGANIZACJA

• Ośrodek hipoterapeutyczny- szczególnie pod patronem PTHip

• Turnus rehabilitacyjny - organizowany przez wiarygodny podmiot

• Ośrodki dysponujące zespołem hiporepautycznym lub wykwalifikowanym hipnoterapeutą

Krótkoterminowa - turnusy rehabilitacyjne

Długoterminowa

ĆWICZENIA I POZYCJE

• - w zależności od potrzeb terapeutycznych i wydolności pacjenta

• Najlepiej po konsultacji z innymi specjalistami prowadzącymi pacjenta.

• Prowadzone są indywidualnie (jeden hipnoterapeuta- jeden pacjent)

• Czas trwania zajęć- w zależności od potrzeb pacjenta - średnio 30 min.

ZESPÓŁ HIPOTERAPEUTYCZNY

• Lekarz prowadzący lub konsultujący zespół

• Wykwalifikowany hipnoterapeuta

• Współpracownicy

• Fizjoterapeuta

• Psycholog

• Pedagog

• Pedagog specjalny

• Logopeda

• Neurolog

• Ortopeda

• Lub inny specjalista w zależności od specyfiki problemu pacjenta

HIPOTERAPEUTA

• Czuwa nad przebiegiem jazdy

• Kieruje jazdą i osobami pomagającymi

• Umiejętność jazdy - ocena kondycji koni, przygotowanie ich do jazd , nauczanie.

• Zadowolenie i bezpieczeństwo jazdy

• Komunikacja z jeźdźcem, rodziną , lekarzem, rehabilitantem

-zastosowanie odpowiednich środków do stanu jeźdźca.

SPOSÓB ASEKURACJI

-zależnie od potrzeb pacjenta

• Asekuracja z góry

• Asekuracja z dołu

• Asekuracja obustronna z dołu

W psychopedagogicznej jeździe konnej i woltyżerce stosuje się asekurację właściwą dla tych dyscyplin

SPOSÓB ASEKURACJI - OBUSTROONY OD DOŁU

Prowadzenie konia z dwoma osobami asekurującymi np.;

• Przy słabym stanie funkcjonalnym pacjenta lub gdy

• Trudna do wyegzekwowania jest symetria wykonywanych ćwiczeń

ASEKURACJA PACJENTA

• Bezpieczeństwo jeźdźca

• Zwykle- wolontariusze

• Najbardziej pacjenta ( z dołu, z góry)

• Wspomagają pacjenta w miarę konieczności

• Wsiadanie- zsiadanie

• „not over assist”

• Jeśli pacjent sam dobrze siedzi - dyskretne wspomaganie

• Obejmowanie pleców

• Podtrzymywanie za udo , staw skokowy

• Bez asekuracji

PROWADZĄCY KONIA

• Przeszkolenie i doświadczenie w obsłudze konia

• Staranna kontrola ruchu i zachowania konia by instruktor mógł koncentrować się na pacjencie

• Zależnie od umiejętności jeźdźca prowadzi konia lub daje go prowadzić pacjentowi

• W każdej chwili musi być pewny pewny co do bezpieczeństwa i gotowy do przejęcia całkowitej kontroli nad koniem , nadawania tempa, kierunku i rodzaju chodu.

POMOC W ORIENTACJI PACJENTA NA UJEZDŻALNI

• Niewidomi - pomoc w orientacji w przestrzeni

• Ludzie w literach czworoboku - mówienie litery gdy zbliża się jeździec

• Jasno i głośno ( ale nie straszyć koni i nie zagłuszać instruktora)

• Jeździec musi koncentrować się na poleceniach instruktora i wskazówkach naprowadzaczy

BABS- mechaniczne siodło do hipoterapii

HIPOTERAPIA - SPRZĘT

DOSIAD na OKLEP - standard w hipoterapii = lepsze wykorzystanie ciepła i ruchu konia.

• Pomocne są tu pasy hipoterapeutyczne służące

• Utrzymywaniu równowagi

• Ćwiczenia chwytu, podporu

• Stabilizujący przy ruchach mimowolnych

• Podkładki - w przypadku nadwrażliwości na kontakt ciała pacjenta z sierścią konia oraz przy alergii kontaktowej

• Siodło wykorzystywane jest w psychopedagogicznej i rekreacyjnej jeździe konnej

• Zasadniczo w klasycznej hipoterapii unika się strzemion , zwłaszcza gdy występuje przetrwały odruch podparcia oraz gdy próby podpierania stóp zaburzają równowagę (np. przy SM)

• Dostosowanie siodła - SIODŁO TERAPEUTYCZNE

• Solidny uchwyt

• Pętle na nogi

• Paski umiejscawiające strzemię

• Wyścielone siedzisko

• 2 dopinane poduszki dostosowujące siodło do wielkości jeźdźca i wspomagające równowagę

• Pojedyncze, wydłużone tybinki - lepszy kontakt i czucie konia

• Wielkość 18”

• $1195.00

• Wodze (kolorowe, pętelkowe , drabinkowe)

• Podstawowy element wyposażenia ośrodka - podest wsiadania - RAMPA, najlepiej wyposażona w schodki i podjazd dla wózków oraz poręcze

Niektóre ośrodki dysponują specjalnymi podnośnikami dźwigniowymi ułatwiającymi umieszczenie na konie osób poruszających się wyłącznie na wózkach

Uprząż

UPRZĄŻ-to ubiór zwierzęcia pociągowego, głównie konia, stanowiący element zaprzęgu, składa się z części: ciągnących, wstrzymujących, kierujących i łączących.
Uprząż może być jednokonna lub wielokonna, chomątowa lub szorowa.
Zapięcia i okucia do uprzęży mogą być wykonane z różnych metali:
Alpaka, mosiądz, mosiądz chromowany, stal niklowa, stal szlachetna nierdzewna.

Uprząż chomątowa :wśród chomąt rozróżniamy :krakowskie, ślaskie, podlaskie i angielskie:
Chomąto jest to część uprzęży konia obejmująca nasadę szyi, złożone z łukowatych, drewnianych lub metalowych kleszczyn oraz przymocowanego do nich skórzanego lub filcowego miękkiego podkładu-na nim opiera się ciężar wozu, który koń ciągnie. W Polsce używane są chomąta: krakowskie (najbardziej rozpowszechnione), śląskie (przystosowane do pojazdu na wysokich kołach), podlaskie (o ruchomych dolnych częściach kleszczyn stosowane najczęściej z dugą) i angielskie. Chomąto wynaleziono w Chinach około 450 roku. Chomąto wyparło uprząż szorową, w której zamiast chomąta był napierśnik. Wynalazek chomąta pozwolił maksymalnie wykorzystać siłę pociągowa zwierzęcia ciągnącego pojazd, dwukrotnie i więcej w stosunku do uprzęży szorowej.

W skład uprzęży oprócz chomąta wchodzą:
-kantar, ze skóry lub nylonu z metalowym wędzidłem-służy do chwytania konia i przytrzymania go,
-nagrzbietnik z podpinką (siodełko),
-podogonie i pas przezkonny,
-napierśnik,
-pasy pociągowe (dawniej postronki) i lejce połączone z wędzidłem do kierowania koniem.
Konstrukcja chomąta sprawia, że siła uciągu konia wykorzystana jest do maksimum; przy tym nie powoduje u zwierząt obrażeń, pod warunkiem odpowiedniego dopasowania wysokości i szerokości; zaprzęg angielski może być jednokonny lub wielokonny; uprząż wyposażona jest w ozdobne natylniki, które razem z naszelnikami i podogoniami stanowią zespół części wstrzymujących; do uprzęży tych stosuje się wiele zdobień.
Uprząż chomontowa jest robiona na miarę i daje się dopasować jedynie na konie niewiele różniące sie od siebie, jest dobrze dopasowana, gdy od strony tchawicy można włożyć płasko złożona dłoń, a w szczycie główki mieszczą sie dwa płasko złożone palce.

Uprząż szorowa ( szory): mogą występować w odmianie lubelskiej i poznańskiej
Uprzęże szorowe zbudowane są z pasów, a w skaład chomąt wchodzą dodatkowe elementy drewniane i metalowe.
Ze względu na okoliczności wykorzystania rozróżnia się uprzęże:
- robocze( szor): doskonale nadaje się do prac i do przyuczania młodych koni.
- wyjazdowe,
- maratonowe
RODZAJE UPRZĘŻY

Każda uprząż składa się z 4 zespołów części spełniających podobne funkcje:

• części ciągnące — chomąto lub napierśnik oraz pasy pociągowe (postronki);

• części wstrzymujące —naszelnik karkowy lub piersiowy oraz podogonie;

• części kierujące — lejce, uździenica i wędzidło;

• części łączące — tj. te, które łączą ze sobą wyżej wymienione części i utrzymują uprząż na koniu w odpowiednim położeniu.

W Polsce w zależności od okolicy stosuje się zwyczajowo dwa rodzaje uprzęży:

szorową i chomątową. Budowa tych uprzęży, ich części składowe oraz sposób dopasowania do ciała konia przedstawiono na rysunkach Zarówno uprząż




Rys. 68. Uprząż chomątowa


Uździenica




szorowa, jak i chomątowa ma wady i zalety. Największą zaletą uprzęży chomątowej jest to, że nacisk chomąta przenoszony z ciągniętego ciężaru na konia rozkłada się na dość dużą powierzchnię jego ciała. Ułatwia to koniowi ciągnięcie dużego ładunku, jak również ruszanie z miejsca. Tak więc uprząż chomątowa daje o wiele lepsze możliwości wyzyskania siły konia. Najważniejszą jej wadą jest kłopotliwe i kosztowne dopasowywanie chomąta dla każdego konia. Trzeba bowiem pamiętać, że wymiary chomąta muszą być ściśle dostosowane do szerokości i grubości szyi konia przy łopatkach: za luźne przekręca się na koniu, wchodzi na kłąb, naciska na stawy barkowe, powodując obtarcia i odparzenia. Z kolei za ciasne naciska na tchawicę i utrudnia oddychanie.

Zaletą uprzęży szorowej jest przede wszystkim łatwość jej dopasowania na każdego konia, ponadto lekkość oraz łatwość konserwacji i reperowania. Główną natomiast jej wadą jest to, że część ciągnąca, tj. napierśnik, przylega do konia o połowę mniejszą powierzchnią niż chomąto, wskutek czego ciągnięty ciężar uciska na dwukrotnie mniejszą powierzchnię. Tak więc uprząż szorowa jest bardziej przydatna do prac lżejszych.

WKKW

Przeglądy i kontrole wterynaryjne

• Badanie koni po przyjeździe na miejsce zawodów-celem jest identyfikacja konia, sprawdzenie dokumentacji wet (szczepienia, itp.), sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia (ale nie zdolności do startu), prowadzone przez lek.wet , zwykle członka komisji wet.; komitet organizacyjny musi podać czas i miejsce badania zawodnikom i szefom ekip

• Pierwszy przegląd koni- przed próbą ujeżdzenia, zwykle w dniu poprzedzającym tę próbę, prowadzony przez komisję sedziowska i delegata weterynaryjnego, konie muszą być prowadzone w ręku, na twardym, równym i suchym podłożu, nie śliskim, badanie w ruchu i w spoczynku, konie kulawe i niezdolne do startów z różnych przyczyn zdrowotnych zostają wyeliminowane lub mogą zostać przeniesione do „holdnig box”-miejsca pod stałym nadzorem wet, w celu ponownego zbadania.

• Badanie po próbie terenowej-po zakonczeniu krosu prze zawodnika, oprócz niezbędnych zabiegów jakich wymaga wyczerpany lub zraniony koń lek.wet. decyduje czy koń: może udac się o własnych siłach do stajni, czy ma zostać w celu dalszych zabiegówt, przed powrotem do stajni, czy musi zostać przewieziony pojazdem do stajni lub lecznicy wet.Lek. wet nie ma prawa eliminowac żadnego konia z zawodów, ale wszystkie wątpliwe przypadki musi zgłaszać komisji sędziowskiej i komisji weterynaryjnej

• Drugi przegląd koni- ma miejsce przed próbą skoków, tak samo prowadzony jak pierwszy przegląd

Rola koni xx w hodowli koni sportowych-wkkw, ujeżdżenie ,skoki

WKKW

• Nie wytworzono jeszcze naukowo opracowanych linii hodowlanych koni do WKKW

• Konie do tej dyscypliny trafiają często z przypadku, szukane są na rozmaite sposoby

• Wybierane na podstawie typu i eksterieru

• Mało prawidłowości i analogii w hodowli koni do WKKW

Reproduktory pełnej krwi są założycielami wielu linii koni sportowych:

• Ramzes xo po Rittersporn xx

• Langraf holszt po Ladykiller xx

• Sandro holszt po Sacramento Song xx

• Furioso II s.f po Furioso xx

• Cor de la Bryere s.f po Ranzau xx

Przodkowie pełnej krwi występują również po żeńskiej stronie rodowodu

Wybitne koni sportowe w różnych dyscyplinach posiadają co najmniej 25% folbluta we krwi

• Wymagania jakim musi sprostać koń pełnej krwi aby zostać reproduktorem daleko wykraczają poza jego dzielność wyścigową, dotyczą eksterieru, ruchu w stępie i w kłusie oraz galopu innego od tego który daje sukces w wyścigach. Bardzo ważny jest stan psychiczny, co w tej rasie poddanej ekstremalnym obciążeniom czasami pozostawia wiele do życzenia

• W Niemczech organizuje się przeglądy dobrych koni wyścigowych mogących być reproduktorami w hodowli półkrwi

Co daje pełna krew?

• Mocne serce, pojemne płuca, szybki obieg krwi

• Dobra jakość budulca, a więc tkanki kostnej, więzadeł, ścięgien i mięśni

• Dobra przemiana materii

• Tkanka-suchość nóg- szybsza regeneracja po wysiłku

• Dynamika ruchu, lekkość w skoku, szybkość

• Wytrzymałość

• Efektywny galop

---