Epidemiologia, FIZJOTERAPIA

Opracowanie pytań epidemiologia 2009-06-21. www.amwroc.pl

Pula pytań wynosi około 160. Tu są niektóre pozbierane z for.

1. Elementy choroby w populacji

2. Jakie są podstawowe wskaźniki epidemiologiczne w ch. nowotworowych

3. Typy błędów w badaniach epidemiologicznych

4. Zasady postepowania w ognisku epidemicznym

5. Do czego stosujemy epidemiologie

6. Rozkłady zmiennych

7. Związek fenotypu, genotypu i środowiska.

8. Zasady prowadzenia próby ślepej i podwójnej ślepej.

9. Skale w epidemiologii.

10. Adaptacja

11. Metody badan epidemiologicznych

12. Cos o wskaznikach epi (cele + od czego zaleza)

13. Typy badan epidemiologicznych analitycznych(prospektywne, retrospektywne, eksperymentalne, kohortywne- tyle powiedzialem i jedno zdanie o kazdym)

14. Co to jest czułość testu

15. Epidemiologia HIV

16. Epidemiologia raka płuc

17. Rodzaje zagrożeń mikrobiologicznych

18. Przyczyzny szerzenia się zakażeń szpitalnych

19. Jakie są warunki, żeby pojawiła się epidemia.

20. HIV- ryzyko zakażenia, sposoby zapobiegania.

21. Wpływ poziomu wykształcenia na zdrowie

22. Norma w badaniach epidemiologicznych

23. Źródła informacji o stanie zdrowia ludności: nie mówić o kwestionariuszach; mówić o m.innymi: GUS,
24. stacje sanitarno-epidemiologiczne, instytuty itd... DOKŁADNIE (dostałam za to 2!- tak tak z wykrzyknikiem-cząstkową ufff... :D:D:D)

25. Źródłą danych o chorobach w Polsce

26. Co to jest epidemiologia analityczna i czemu służy

27. Kohorta a populacja źródłowa

28. Co to jest okres inkubacji i jakie wiążą się z nim zagrożenia

29. Jakie czynniki warunkuja wystapienie choroby(czy jakos tak ale chodzilo o to zeby byl czynnik etiologiczny, droga i odbiorca czyli 'wrazliwy' czlowiek)

30. Na czym polega eradykacja choroby w populacji.(tylko def. ew. przyklad)

31. Czynniki ryzyka raka szyjki macicy.

32. Efekt "zdrowego pracownika" (to błąd systematyczny w badaniach epidemiologicznych)

33. Co to jest randomizacja i po co ja stosujemy (pyt dodatkowe: rodzaje randomizacji)

34. Metody oceny stanu zdrowia populacji

35. Rodzaje zmiennosci zjawisk zdrowotnych w czasie

36. Najczęściej występujące w Polsce choroby niezakaźne

37. Jakie osoby obowiązuje kwarantanna?

38. Epidemiologia i czynniki ryzyka raka piersi

39. Różnice i podobieństwa między badaniem prospektywnym i eksperymentalnym

40. Czynniki ryzyka nowotworu jelita grubego

41. Metody doboru populacji do badań

42. Przy jakich wartościach ryzyka względnego mówimy o istotnym wpływie czynnika

43. Przyczyny raka płuc

44. Sposoby doboru osob do grupy badanej

45. Glowne problemy zdrowotne w Polsce

46. Mierniki ryzyka

47. Mierniki występowania chorób

48. Mierniki stanu zdrowia

49. Epidemiologia to nauka..

50. Jakie sa rodzaje losowan w epidemiologi

51. Cele epidemiologii
52. Czynnik ryzyka i czynnik zaklocajacy - wyjasnic pojecia i podac przyklady,jakie daja efekty

53. Zasady epidemiologicznego opracowania ogniska choroby zakaznej

54. Naturalna historia choroby i metody prewencji na poszczegolnych jej etapach sposoby zapobiegania
55. to prewencja 1., 2. i 3. stopnia, prosiła o podanie konkretnego przykładu na drugi stopień - mammografia albo np. badanie stęż. cholesterolu we krwi

56. Definicja ryzyka względnego i przypisanego
względny to stosunek, przypisany to różnica

57. Źrodlo i ryzyko zakazen lekarzy

58. Czynniki ktore warunkuja zachorowalnosc,chorobowosc i smiertelnosc w nowotworach. Śmietelnosc to chodzilo jej o: stan zaawansowania nowotworu oraz stan slozby zdrowia(dostepne badania,sprzet idt.)

59. Jak oceniamy ekspozycję na czynnik chemiczny

60. Endemia, epidemia, pandemia

61. Jakie choroby należy zglaszac (infekcyjne,zakazne,zawodowe,gruzlica,nowotwory zlosliwe)

62. Triada epidemiologiczna w badaniu opisowym

63. Zmiennosc zjawiska zdrowotne w czasie

64. Jakie znasz praktyczne zródło zakażenie

65. Roznica pomiedzy umieralnoscia niemowlat a wczesna umieralnoscia noworodkow ( czyli doslownie roznica pomiedzy noworodkiem i niemowlakiem, po prostu inny wiek dziecka bierze sie pod uwage przy badaniach)

66. Miary rozrzutu (wariancja, odchylenie standardowe, rozrzut)

67. Co decyduje o ilości pacjentów w badaniu eksperymentalnym

68. Postulaty Hilla (aka „Wytyczne do wnioskowania przyczynowo-skutkowego w badaniach epidemiologicznych”)

69. Epidemiologia WZW

70. Testy statystyczne znamiennosci i różnic.

71. Efekt bialego fartucha

72. Moda i mediana

73. Zdefiniuj pojecie warunek konieczny i wystarczajacy, podaj przyklady

74. Co to jest populacja scisle kwalifikowana?

75. Co to jest lancuch epidemiczny ?

76. Populacja kontrolna i eksperymentana

77. Ryzyko zawodowe HIV i spospby zapobiegania w warunkach zawodowych

78. Jakie są cechy testów. (za: dokładność, swoistopść, powtarzalność dostałem 2... kurewsko ważne jest że rzetelnosc, swoistość i cos tam jeszcze.)

79. Co to są badania prospektywne i retrospektywne i ich cechy i wady

80. Jakie mierniki chorobowe (?) epidemiologiczne stosuje sie w chorobach nowotworowych?

81. Cechy testu skriningowego

82. Badania skriningowe i kiedy się je stosuje

83. Kiedy profilaktyka jest uzasadniona

84. Jakie ma praktyczne znaczenie zlokalizopwani źródła zakażenia

85. Jakie osoby poddawane są kwarantannie

86. miary polozenia od wychylenia?? / miary odchylenia od polozenia??(wtf)

1. Elementy choroby w populacji

Choroba nie zdarza się ``losowo''
Choroba ma czynniki przyczyniające się do jej powstawania oraz czynniki jej zapobiegające
Choroba nie jest losowo w populacji rozłożona

Triada epidemiologiczna

MIEJSCE

Ograniczone geograficznie, czy rozprzestrzeniające się, punktowe, dostęp do wody. Zaopatrzenie w żywność

CZAS

Zmienność/stałość w czasie, zmienność sezonowa,

OSOBA

Wiek, płeć rasa, styl życia, status ekonomiczno-społeczny

2. Jakie są podstawowe wskaźniki epidemiologiczne w ch. nowotworowych

Wskaźniki epidemiologiczne

Współczynniki (rates) - zawsze dotyczą danych z populacji i są wyrażane np. na 100 100 mieszkańców.

Zachorowalność
Umieralność
Chorobowość
Surowe (crude)
Standaryzowane (standardized)
Specyficzne (np. wg wieku)

Wskaźniki (ratios)

Procentowe
Przeżyć (np. 5-letnich)
Śmiertelności (stosunek umieralności do zachorowalności)

3. Typy błędów w badaniach epidemiologicznych

Błąd przypadkowy - błąd przypadkowy jest różnokierunkową różnicą pomiędzy wartością rzeczywistą zmiennej a wartością przez nas aktualnie mierzona. Wynika ona przede wszystkim z niedoskonałości metod pomiarowych i polega na przybieraniu przez wartości zmierzone poziomów wyższych lub niższych od wartości rzeczywistej.

Błąd systematyczny - błąd ten jest jednokierunkową różnicą między wartością rzeczywistą zmiennej a wartością aktualnie mierzoną. Wynika on z zastosowania nie tylko błędnej metody pomiarowej ale również z niewłaściwego protokołu badawczego i polega on na przyjmowaniu przez wartości zmierzone poziomów albo stale wyższych albo stale niższych od wartości rzeczywistej.

Błąd losowy Jest to błąd przypadkowy (wyłącznie)Źródła błędu:Osobnicza zmienność biologiczna Błąd losowania Błąd pomiaru

Błąd informacji Dotyczy niewłaściwie zebranych informacji.

Błąd selekcji - błąd ten dotyczy sytuacji gdy wybrana próba nie jest reprezentatywna dla populacji badanej w kategoriach cech zdrowotnych lub narażenia.

4. Zasady postepowania w ognisku epidemicznym

1. Identyfikacja ogniska epidemicznego.

2. Powiadomienie odpowiednich służb.

3. Zebranie informacji o zaistniałych przypadkach zachorowań.

4. Wprowadzenie zasad postępowania ograniczającego występowanie zakażeń (połączone

z edukacją personelu i pacjentów).

5. Przeprowadzenie dochodzenia epidemiologicznego

6. Opracowanie danych i sformułowanie wniosków.

7. Monitorowanie oddziału po wygaszeniu ogniska epidemicznego

Zarządzenie ewentualnej kwarantanny

wykonywania badań mikrobiologicznych w każdym przypadku podejrzenia

infekcji;

5. Do czego stosujemy epidemiologie

Epidemiologia - nauka o rozpowszechnieniu i o czynnikach warunkujących występowanie związanych ze zdrowiem stanów lub zdarzeń w określonych populacjach oraz jako dyscyplina służąca kontroli problemów zdrowotnych (Last, 1995).

dział medycyny, nauka zajmująca się badaniem przyczyn, rozwoju i szerzenia się procesów zakaźnych - a także innych chorób niezakaźnych i stanów patologicznych, występujących masowo w zbiorowiskach ludzi - spowodowanych czynnikami fizycznymi, chemicznymi, warunkami socjalnymi lub brakiem czy też niedoborem koniecznych dla ustroju czynników. Epidemiologia obejmuje tez zapobieganie czy zwalczanie tych chorób.

oceną występowania zjawisk zdrowotnych ( np. urodzenia, zgony, choroby, zaburzenia zdrowotne, cechy biologiczne) - jest to domena epidemiologii opisowej, posługującej się takimi pojęciami jak m.in. zapadalność, częstość, dystrybucja w czasie i w przestrzeni, wielkość mierzalnej cechy.
oceną uwarunkowań zjawisk zdrowotnych - jest to domena tzw. epidemiologii analitycznej ukierunkowanej np. na porównania częstości lub wielkości badanych atrybutów zdrowia, szacowanie, ryzyka zdrowotnego , modelowanie związków przyczynowo - skutkowych
ocena skuteczności interwencji (ocena wyników terapii w przypadku choroby oraz ocena wyników promocji zdrowia i działalności profilaktycznej, a także decyzji organizacyjnych w odniesieniu do potencjału zdrowotnego populacji)

Identyfikacja przyczyn i czynników ryzyka występowania chorób
Określenia rozprzestrzeniania się choroby w społeczeństwie
Badanie naturalnej historii choroby i prognozy jej skutków
Opracowywanie programów zapobiegawczych i naprawczych
Edukacja społeczeństwa

*6. Rozkłady zmiennych

Rozkład normalny, symetryczny względem wartości średniej
Rozkład prawoskośny, rozkład lewoskośny
Rozkład bimodalny
Rozkład równomierny

7. Związek fenotypu, genotypu i środowiska.

(wiki) Fenotyp jest ściśle związany z genotypem, bowiem to właśnie oddziaływanie między genotypem a środowiskiem daje fenotyp. Dlatego ten sam genotyp może dać różne fenotypy w różnych środowiskach (tzw. plastyczność fenotypowa), lub odwrotnie - mimo odmiennych genotypów uzyskać ten sam fenotyp.

(forum) Przykladem wspoldzialania genotypu i srodowiska jest fenyloketonuria, w 'zwyklym' srodowisku phe stanowi powszechny skladnik diety, fenyloketonuria jest cecha czysto genetyczna. Jesli wezmiemy pod uwage tylko populacje z 'wadliwym' allelem to obecnosc objawow choroby zalezy od warunkow srodowiskowych czyli diety zawierajacej lub nie phe.

8. Zasady prowadzenia próby ślepej i podwójnej ślepej.

Pojedyncza próba ślepa

Double blind procedures (podwójnie ślepe procedury)

ani uczestnik eksperymentu ani osoba prowadząca nie wiedzą, do której grupy należy uczestnik; osoba uczestnik ma wierzyć, że jest poddawany leczeniu

Maskowanie tzw potrójna próba slepa

- jw ale analityk opracowujący wyniki też nic nie wie

9. Skale w epidemiologii.

1. Skale nominalne to takie, w których spostrzeżenia (cechy) zalicza się do odpowiednich

kategorii, np. klasyfikacja płci, klasyfikacja chorób.

2. Skale porzadkowe to takie, w których kategorie ustawione sa w okreslonym porzadku, np.

stan chorego - dobry, zły, terminalny albo np. przebieg choroby - łagodny, lekki, cieki.

3. Skale interwałowe to takie, w których kategoriom przypisywane sa liczby; skale te dziela sie na skokowe (dyskretne), tj. przyjmujace skonczona wartosc (np. liczba osób zmarłych, liczba urodzonych dzieci) oraz w ciagłe, tj. przyjmujace wartosc nieskonczona ze skali pomiarowej (np. masa ciała, wzrost, współczynnik zachorowalnosci).

10. Adaptacja

Adaptacja - cecha dziedziczna i podlegająca rozwojowi, będąca wynikiem doboru naturalnego, ponieważ pomagała w przetrwaniu organizmu lub też w jego reprodukcji. Musi ona być zapisana w genach przekazywanych dzieciom przez rodziców, dlatego zmiany adaptacyjne mogą być dziedziczne. Organizmy przystosowują się do środowiska, w którym żyją. Organizmy zamieszkujące podobne siedliska często zyskują zbliżone przystosowania zwane adaptacjami.

11. Metody badan epidemiologicznych

1) Metodologia epidemiologiczna

a) metody opisowe (obserwacje, statystyka, informatyka)

b) Metedoy analityczne (logiczne i statystyczne)

c) Metody doświadczalne (badania celowe, kontrolowane)

2) Profilaktyka zdrowotna

ALBO

Badania obserwacyjne:

Badania opisowe

Badania analityczne

Ekologiczne ( korelacyjne)
Przekrojowe( rozpowszechnienie zjawisk zdrowotnych)
Kliniczno-kontrolne ( badania porównawcze)
Badania przypadków ( case-control, case-referent study)
Kohortowe ( długofalowe)

Badania eksperymentalne ( badania interwencyjne)

Losowe badania kontrolowane (próby kliniczne)

Próby terenowe

Środowiskowe badania interwencyjne ( próba środowiskowa

12. Cos o wskaznikach epi (cele + od czego zaleza)

Wskaźniki epidemiologiczne

Współczynniki (rates) - zawsze dotyczą danych z populacji i są wyrażane np. na 100 100 mieszkańców.

Zachorowalność
Umieralność
Chorobowość
Surowe (crude)
Standaryzowane (standardized)
Specyficzne (np. wg wieku)

Wskaźniki (ratios)

Procentowe
Przeżyć (np. 5-letnich)
Śmiertelności (stosunek umieralności do zachorowalności)

13. Typy badan epidemiologicznych analitycznych(prospektywne, retrospektywne, eksperymentalne, kohortywne- tyle powiedzialem i jedno zdanie o kazdym)

Eksperymentalne lub obserwacyjne
Kliniczno - kontrolne lub kohortowe
Prospektywne lub retrospektywne
Ilościowe lub jakościowe

Badanie eksperymentalne
(experimental study)

Badanie, w którym świadomie i celowo kontrolowane są poziomy ocenianych czynników.
Randomizowana próba kliniczna jest formą badań eksperymentalnych

Badanie kliniczno-kontrolne (case-control study)

Obserwacyjne badanie epidemiologiczne rozpoczynające się od identyfikacji grupy pacjentów z chorobą lub badanym stanem klinicznym (grupa przypadków) i odpowiedniej grupy kontrolnej bez choroby lub stanu klinicznego, ale pod innymi względami podobnej do grupy przypadków.

Badanie kohortowe
(cohort study)

Badanie służące określeniu zależności między ekspozycją na określony czynnik ryzyka
a obserwowanymi efektami zdrowotnymi.Wybrana grupa osób (kohorta) jest eksponowana na działanie analizowanego czynnika przez pewien czas, a druga - nie.

Badanie prospektywne (prospective study)

Badanie, które przeprowadza się przed wystąpieniem określonego efektu końcowego,
np. badanie zapadalności na raka płuc wśród palaczy. Randomizowane badania kontrolowane są zawsze badaniami prospektywnymi.

Badanie retrospektywne (retrospective study)

Badanie, w którym efekt końcowy wystąpił przed rozpoczęciem badania, np. wpływ palenia tytoniu na wystąpienie raka płuc wśród osób ze stwierdzoną już chorobą. Badania kliniczno-kontrolne są na ogół retrospektywne.

14. Co to jest czułość testu

Zdolność wykrywania wszystkich osobników posiadających daną cechę (rzeczywiście chorych, t. z potwierdzoną diagnoza kliniczną). Test czuły daje małą liczbę wyników fałszywie ujemnych(lub dodatnich).

15. Epidemiologia HIV

Pierwsze przypadki zakażenia HIV opisano w 1981 roku. Od czasu rejestracji zakażeń wirusem HIV przez Państwowy Zakład Higieny do 31 maja 2005 roku stwierdzono następującą liczby przypadków (w nawiasie podano liczbę stwierdzonych przypadków do października 2004 roku):

- 9431 (9002) przypadków zakażenia wirusem HIV

- 5228(5115) zakażonych narkomanów

- 1619 (1473) osób chorych na AIDS

- 759 (710) zgonów z powodu AIDS

Dane te wskazują na fakt, że co roku w naszym kraju zarażeniu ulega 500-700 nowych osób, co daje około 2-3 osoby dziennie. Profil osób zakażonych jest następujący (dane za lata 1999-2003):

- 55,6% narkomani

- 17,4% osoby heteroseksualne

- 14,1 % osoby homoseksualne

- 9,5% brak danych

- 3,2% dzieci matek HIV-pozytywnych

- 0,2% zakażenia jatrogenne (związane z działalnością medyczną)

16. Epidemiologia raka płuc

Najczęstsza przyczyna zgonów mężczyzn z powodu nowotworów złośliwych.
Liczba zachorowań rośnie po 45 r.ż. ze szczytem 60 - 70.
Zapadalność wyższa wśród palących 10-20 - krotnie w porównaniu do niepalących i tym większa im wcześniej rozpoczęto nałogowe palenie, im większa jest liczba wypalanych papierosów i im dłużej trwa nałóg, np. zapadalność (10 pap/dobę) - 0,5/1000 osób/rok a współczynnik zapadalności (40 pap/dobę) - 3/1000 osób/rok.
Inne czynniki ryzyka: przemysłowe zapylenie atmosfery, azbest, uran, chrom, nikiel w powietrzu, gruźlica (rak w bliźnie).

17. Rodzaje zagrożeń mikrobiologicznych

(wtf?)

Zakażenie, infekcja, zespół objawów patologicznych powstałych na skutek działania na ustrój czynników chorobotwórczych (bakterie, wirusy), po przezwyciężeniu naturalnych, swoistych i nieswoistych, barier immunologicznych (bariery ochronne organizmu).

Objawy zakażenia mogą być charakterystyczne dla zarazka, który spowodował zakażenie i wówczas określa się je jako swoiste. W większości przypadków różne zarazki wywołują takie same, nieswoiste objawy.

Ze względów klinicznych duże znaczenie ma podział objawów zakażenia na miejscowe i ogólne. Do pierwszych należą: zaczerwienienie, obrzęk, miejscowe podniesienie temperatury ciała, bolesność i upośledzenie czynności (rubor, tumor, calor, dolor, functio, laesa).

Zakażenie kontaktowe

Drobnoustroje mogą przenosić się ze źródła zakażenia na człowieka zdrowego drogą kontaktu bezpośredniego (choroby weneryczne, wścieklizna, zakażenia łożyskowe, pochwowe) lub pośredniego.

W tym drugim przypadku pomiędzy źródło zakażenia a człowieka zdrowego włączają się pojedyncze lub liczne ogniwa, takie jak: woda, powietrze, ziemia, przedmioty codziennego użytku, środki spożywcze, owady przenosiciele i in. Przy kilku ogniwach mówi się o łańcuchu epidemicznym.

Zakażenie kropelkowe

Zarazek przenosi się od człowieka chorego (lub nosiciela) na człowieka zdrowego przyczepiony do drobnych kropelek śluzu (20-300 mikronów średnicy) rozpylanych w czasie kaszlu, kichania i mówienia. Tą drogą przenoszą się przede wszystkim zarazki, dla których wrota zakażenia stanowi narząd oddechowy.

Zakażenie ogniskowe

Uogólniony odczyn ustrojowy, powstający i rozwijający się w związku z ogniskiem zakażenia, z którego przedostają się drogami krwionośnymi i chłonnymi drobnoustroje, ich jady i antygeny białkowe, pochodzące ze zmienionych zapalnie lub martwiczo własnych tkanek.

Objawy: stany podgorączkowe, odczyny alergiczne o różnym obrazie klinicznym, odczyny zapalne ze strony stawów, procesy zapalne na zastawkach sercowych, w nerkach. Leczenie: przyczynowe z usunięciem ogniska (metodami laryngologicznymi, chirurgicznymi).

Zakażenie moczowe, posocznica moczowa

Posocznica moczowa rozwija się najczęściej po badaniu instrumentalnym lub po cewnikowaniu, szczególnie u ludzi starych, u których występuje zastój moczu lub stan ropny w drogach moczowych i nerkach. Stan ten wywołują pałeczki okrężnicy, pałeczka odmieńca i gronkowce.

Zakażenie łożyskowe

W zakażeniu tym zarazek przedostaje się z organizmu matki przez łożysko do płodu rozwijającego się w macicy. Choroby powstałe w ten sposób noszą nazwę chorób wrodzonych.

Zakażenie połogowe, posocznica połogowa

Uogólniona infekcja spowodowana przedostaniem się drobnoustrojów do krwi krążącej położnicy. Punktem wyjścia jest zakażenie rany jamy macicy lub ran kanału rodnego albo krocza.

Zakażenie wywołane jest bądź bakteriami stanowiącymi normalną florę pochwy, krocza lub odbytnicy (paciorkowce, gronkowce, pałeczki okrężnicy, enterokoki), bądź dwoinkami rzeżączki lub pałeczkami gruźlicy w razie uczynnienia się procesu zakaźnego występujące w organizmie, a wreszcie drobnoustrojami wprowadzonymi do organizmu położnicy z zewnątrz, przede wszystkim przez personel szpitalny lub osoby postronne.

Odporność położnicy na zakażenie jest zmniejszona zwłaszcza po większej utracie krwi i porodach operacyjnych. Charakterystycznym objawem są dreszcze, wysoka temperatura ciała, mogą powstawać liczne ropnice przerzutowe. Leczenie: antybiotykami celowanymi, zgodnie z wynikiem badań bakterii na lekooporność, sulfonamidami, przetaczaniem krwi, witaminami, konieczna stała kontrola bilansu wodno-elektrolitowego.

Zakażenia szpitalne

Zakażenia szpitalne powstają w czasie pobytu chorego w szpitalu, a rozwijają się czasem jeszcze w szpitalu lub po powrocie chorego do domu. Częste zwłaszcza u noworodków. Spostrzega się dwie grupy:

1) zakażenia szpitalne, na których powstanie działalność szpitala ma tylko ograniczony wpływ profilaktyczny,

2) zakażenia szpitalne, w których decydujący wpływ ma niedbalstwo i brak nawyków higienicznych u personelu szpitalnego, związane z niewiedzą i złym przygotowaniem do zawodu.

Zakażenia szpitalne stanowią w chwili obecnej większy problem medyczny, aniżeli klasyczne choroby zakaźne. Powodują wielkie straty ekonomiczne, a to ze względu na częste błędy popełniane w ich zwalczaniu przez pracowników służby zdrowia. Stanowią również ważny problem etyczno-moralny. W zwalczaniu zakażeń szpitalnych największą rolę spełniają pielęgniarki. W 1984 powołano wojewódzkie i szpitalne zespoły do walki z zakażeniami szpitalnymi.

Zakażenia zakładowe

Zakażenia mające te same przyczyny i rządzone tymi samymi mechanizmami co zakażenia szpitalne, występujące jednak przede wszystkim wśród dzieci w żłobkach i przedszkolach a wśród dorosłych w zakładach pracy

Intoksykacja (in- + łc. toxicum `trucizna') med. zatrucie organizmu toksynami.

Zachorowalność, zapadalność, występowanie nowych przypadków zachorowań w określonym czasie. Współczynniki zachorowalności oblicza się w stosunku do liczby osób narażonych na ryzyko zachorowania.

Zoonoza, choroba odzwierzęca, choroba zakaźna zwierząt kręgowych, która może przenieść się również na ludzi (np. bruceloza, tularemia, toksoplazmoza, wścieklizna, włośnica).

Karantanna (wł. quarantina od quaranta `czterdzieści') przymusowe odizolowanie osób, zwierząt, roślin lub rzeczy, które miały lub mogły mieć kontakt z chorym na chorobę zakaźną dla uniknięcia ewentualnego jej rozprzestrzenienia się na obszar niezakażony, przeważnie trwa ono 40 dni. Lub okres wylęgania się choroby

18. Przyczyzny szerzenia się zakażeń szpitalnych

Niedostateczna higiena personelu
Niewłaściwa dezynfekcja/sterylizacja sprzętu czy/lub pościeli , etc.
Zła organizacja pracy
Mikrobiologicznie zanieczyszczona żywność lub woda
Niewłaściwe gospodarka antybiotykami i/lub środkami dezynfekcyjnymi
Zły stan techniczny szpitala
Obniżenie odporności pacjentów
Nadmierne zagęszczenie łóżek

19. Jakie są warunki, żeby pojawiła się epidemia.

1.musi istniec zrodlo czynnika zakaznego

2.musi istniec droga rozprzestrzeniania sie tego czynnika

3.musza w populacji wystapic osoby wrazliwe ze ten czynnik

zlikwidowanie chociaz jednego z tych punktow likwiduje epidemie

20. HIV- ryzyko zakażenia, sposoby zapobiegania.

W jaki sposób można zakazić się HIV?

HIV nie można zakazić się w taki sam sposób jak przeziębieniem lub grypą. Istnieją trzy główne drogi zakażenia HIV.

Podczas stosunków seksualnych z penetracją (analnych lub dopochwowych) bez zastosowania zabezpieczenia.

Przez przedostanie się zakażonej krwi innej osoby do naszego krwioobiegu. Dzieje się tak często, gdy strzykawki i igły są wykorzystywane nie jednorazowo lub poprzez transfuzję krwi, szczególnie w krajach, gdzie zapasy krwi nie zostały przebadane na obecność HIV.

W czasie ciąży, podczas porodu lub karmienia dziecka piersią przez matkę zakażoną HIV.

W NORMALNYCH, CODZIENNYCH KONTAKTACH (ZARÓWNO ZAWODOWYCH, JAK I TOWARZYSKICH) NIE MA RYZYKA ZAKAŻENIA SIĘ HIV

HIV nie zakazimy się poprzez dotykanie drugiej osoby, podawanie ręki, ściskanie lub całowanie nowo poznawanej osoby. Łzy drugiej osoby także nie spowodują zakażenia HIV.

Nie można zakazić się wirusem poprzez pływanie w tym samym basenie, korzystanie ze wspólnej toalety, dzielenie się jedzeniem, wspólne korzystanie ze sztućców, naczyń, ręczników oraz książek.
Można bez obaw mieszkać w jednym mieszkaniu, domu lub razem pracować. m HIV nie przenosi się poprzez kaszel lub kichanie.

Nie można zakazić się HIV od psów, kotów lub innych zwierząt.

Ukąszenia komarów bądź innych owadów nie rozprzestrzeniają zakażenia HIV.

Możliwe natomiast jest zakażenie się HIV poprzez korzystanie ze wspólnej maszynki do golenia lub szczoteczki do zębów ze względu na to, że może znajdować się na nich krew - nawet, jeżeli nie widać jej gołym okiem

21. Wpływ poziomu wykształcenia na zdrowie

(z wykładu) W społeczeństwie dwa czynniki predysponują do zdrowia: wykształcenie i pieniądze.(badania pokazują że żyją dłużej, cieszą się lepszym stanem zdrowia)

22. Norma w badaniach epidemiologicznych
Ustalenie celu badań
Sformułowanie hipotez badawczych
Określenie zbiorowości podlegającej badaniu, jednostki statystycznej i cech charakteryzujących jednostki
Ustalenie metod pomiaru wartości cech
Organizacja zbierania danych
Określenie przewidywanych metod analizy danych

23. Źródła informacji o stanie zdrowia ludności:

GUS,
Ministerstwo Zdrowia
Główny Urząd Statystyczny

Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia
Kasy Chorych

Instytuty resortu zdrowia:
Państwowy Zakład Higieny,
I. Med.Pracy,
I Med. Wsi,
I. Gruźlicy,
I. Onkologii,
I. Wenerologii,
I. Psychiatrii i Neurologii

24. stacje sanitarno-epidemiologiczne, instytuty itd... DOKŁADNIE (dostałam za to 2!- tak tak z wykrzyknikiem-cząstkową ufff... :D:D:D)

Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS, zwyczajowa nazwa: Sanepid) - wyspecjalizowana instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia. Inspekcja gromadzi również dane epidemiologiczne dotyczące niektórych chorób.

Terenowymi organami PIS są państwowi inspektorzy sanitarni, pod kierunkiem których działają stacje sanitarno-epidemiologiczne. Stacje posiadają status zakładu opieki zdrowotnej. W każdym z województw działa wojewódzka stacja sanitarno-epidemiologiczna, której podlegają stacje powiatowe i graniczne. Każdą ze stacji kieruje odpowiednio:

państwowy wojewódzki inspektor sanitarny,

państwowy powiatowy inspektor sanitarny,

państwowy graniczny inspektor sanitarny.

25. Źródłą danych o chorobach w Polsce

Jak w 23.

26. Co to jest epidemiologia analityczna i czemu służy

Sprawdza specyficzne hipotezy o związkach chorób z przyczynami, poprzez prowadzenie badań zalezności między ekspozycją a chorobą

Typowe konstrukcja badań:badania kohortowe, case-control

Odpowiada na pytania: Co? Dlaczego? Jak?

(Opisowa odpowiada na pytania: Kto? Gdzie? Kiedy?)

27. Kohorta a populacja źródłowa

Populacja zródłowa - zbiorowosc, z której losujemy elementy do naszego badania i która spełnia warunki badania, np. pacjenci z ChNS stosujacy terapie przeciwpłytkowa.

Kohorta - termin stosowany w statystyce i naukach stosujących ją (np. demografia, medycyna), oznaczający zbiór obiektów, najczęściej ludzi, wyodrębniony z populacji z uwagi na zachodzące jednocześnie dla całego zbioru wydarzenie lub proces, w celu przeprowadzenia analizy. Kohorta powinna być wyodrębniona na podstawie istotnych statystycznie cech i jednorodna pod ich względem. Badania z użyciem kohorty zwane są badaniami kohortowymi.

Najczęściej stosowaną kohortą jest kohorta demograficzna, grupująca np. osoby urodzone w danym roku, rozpoczynające w określonym roku edukację szkolną lub studia itp. Kohorty demograficzne często wykorzystywane są w badaniach porównawczych między przedstawicielami różnych pokoleń, lub bada się też te same kohorty wiekowe po upływie okreslonego czasu

28. Co to jest okres inkubacji i jakie wiążą się z nim zagrożenia

1) w medycynie okres wylęgania choroby od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów.

2) hodowla drobnoustrojów w odpowiedniej stałej temperaturze.

Zagrożenie: długa inkubacja, długi okres utajonego nościelstwa (zarażanie innych), późna diagnoza i leczenie.

29. Jakie czynniki warunkuja wystapienie choroby (czy jakos tak ale chodzilo o to zeby byl czynnik etiologiczny, droga i odbiorca czyli 'wrazliwy' czlowiek)

1.musi istniec zrodlo czynnika zakaznego
2.musi istniec droga rozprzestrzeniania sie tego czynnika
3.musza w populacji wystapic osoby wrazliwe ze ten czynnik

Zlikwidowanie chociaz jednego z tych punktow likwiduje epidemie

30. Na czym polega eradykacja choroby w populacji.(tylko def. ew. przyklad)

Eradykacja (łac. eradicatio) - w medycynie oznacza całkowite usunięcie (wytępienie), brak występowania patogenu w organizmach ludzkich, zwierzęcych i innych elementach środowiska. Udało się to osiągnąć w przypadku tylko jednej choroby - ospy prawdziwej, którą w 1980 roku WHO uznała za wyeliminowaną. Ostatnie istniejące wirusy ospy prawdziwej, są przechowywane w laboratoriach dla celów naukowych.

Obecnie terminu eradykacja używa się najczęściej do określenia procedury leczniczej, mającej na celu usunięcie bakterii Helicobacter pylori z przewodu pokarmowego.

31. Czynniki ryzyka raka szyjki macicy.

Zakażenie wirusami HPV, głównie typami 16, 18, 31, 33, 35
Palenie papierosów
Przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych
Zakażenie pochwy wirusem HSV-2
Zakażenie chlamydiami, HIV, CMV, EBV, przewlekłe bakteryjne zakażenia pochwy
Immunosupresja
Częsta zmiana partnerów seksualnych (promiskuityzm) lub utrzymywanie stosunków seksualnych z partnerem, który miał (ma) wielu partnerów seksualnych[4][5]
Liczne ciąże i porody, zwłaszcza w młodym wieku[6]
Przebyta radioterapia na okolicę miednicy małej
Prostaglandyny w spermie
Wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego
Niski status socjoekonomiczny
Niedobór prowitaminy A, karotenoidów i witaminy C
Rak szyjki macicy w rodzinie.

32. Efekt "zdrowego pracownika"

Jest to błąd systematyczny w badaniach epidemiologicznych. Żeby pracować trzeba być zdrowym. Nie ma chorych pracowników bo są na zwolnieniu ,nikt ich nie zatrudnił, nie są zdolni do pracy. Efekt: wszyscy pracownicy są zdrowi.

33. Co to jest randomizacja i po co ja stosujemy (pyt dodatkowe: rodzaje randomizacji)

Randomizacja - czyli losowy dobór badanych z populacji oznacza, że każdy członek danej populacji posiada jednakową szansę dostania się do grupy badanej. W rezultacie skład i istotne cechy grupy badanej odzwierciedlają skład i istotne cechy populacji, z której pochodzi grupa badana ( grupa badana jest grupą reprezentatywną

Losowanie proste
Losowanie warstwowe
Losowanie zespołowe
Losowanie systematyczne

34. Metody oceny stanu zdrowia populacji

Poddaje się ocenie mierniki pozytywne, jak i negatywne. (patrz pytanie 48.)

35. Rodzaje zmiennosci zjawisk zdrowotnych w czasie

sekularna - zmiany w następstwie chorób, zgonów lub innych zjawisk zdrowotnych na przestrzeni długiego okresu czasu (wielu dziesiątków lat), np. zmienność poziomu umieralności
okresowa - zmiany zwykle regularnie cykliczne w występowaniu choroby (przedziały kilku lub kilkunastoletnie), np. choroby zakaźne jak płonica (5-10 lat), brak danych o przewlekłych
sezonowa - dotyczy głównie chorób zakaźnych, zmiany występują w różnych porach roku, także obserwuje się sezonowe zaostrzenia chorób przewlekłych
gwałtowne zmiany w częstości występowania choroby w krótkich okresach czasu, charakterystyczne zwykle dla pojedynczego czynnika chorobowego (nagła zwyżka zapadalności = epidemia)

36. Najczęściej występujące w Polsce choroby niezakaźne

-otyłość
-nikotynizm
-choroba niedokrwienna serca
-cukrzyca
-atopowe zapalenie skóry
-rak szyjki macicy
-osteoporoza

37. Jakie osoby obowiązuje kwarantanna?

Kwarantanna - czasowe odosobnienie (dawn. 40-dniowe z łac. quarantena czyli 40) ludzi, zwierząt, roślin, towarów co do których istnieje podejrzenie, że mogą być roznosicielami chorób zakaźnych.

38. Epidemiologia i czynniki ryzyka raka piersi

Rak sutka

Najczęstszy nowotwór u kobiet
Postać rodzinna stanowi 5-20 % przypadków
6-7 % współistnieje z mutacjami BRCA1 i BRCA2
Ryzyko wystąpienia nowotworu u nosicielek mutacji 56-87 %
¼ przypadków poniżej 30 roku życia
U co drugiej kobiety rak rozwija się w obu piersiach
Mutacje w genach BRCA 1/2 wiążą się w częstszym (15-60 %) występowaniem raka jajnika i jelita grubego

Czynniki ryzyka

Częściej w krajach wysokorozwiniętych
Co setny chory to mężczyzna
Częstość znacząco wzrasta po 50 r.ż. i maleje po 80 r.ż.
Rak piersi u krewnej I stopnia
Rak piersi w wywiadzie
Nadwaga
Leki hormonalne
Nadmierne spożycie alkoholu

39. Różnice i podobieństwa między badaniem prospektywnym i eksperymentalnym

W badaniach prospektywnych punktem wyjścia są dwie grupy, z których jedna jest utworzona z osób wykazujących obecność cechy X (np. palenie papierosów), a druga charakteryzuje się jej brakiem. Obie grupy obserwowane są równolegle przez ustalony okres czasu pod kątem występowania określonej jednostki chorobowej (rak oskrzeli).

W badaniu eksperymentalnym są dwie identyczne grupy pod każdym względem i celowo jedną z nich obarczamy występowaniem cechy X (dajemy papierosy i karzemy palić). Ze względów etycznych te badanie jest rzadko stosowane. Po jakimś czasie porównujemy również obie grupy.

40. Czynniki ryzyka nowotworu jelita grubego

Czynniki genetyczne

Kolejne zmiany genetyczne w raku jelita grubego

Większość raków sporadycznych jelita grubego rozwija się w wyniku nakładających się mutacji genów supresorowych - APC, DCC, p53. Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej w wyniku inaktywacji onkogenów - K-ras.

Dziedziczny rak niezwiązany z polipowatością - unieczynnienie genów naprawczych prowadzące do niekontrolowanego rozrostu komórek nabłonka. Wyrazem tych zaburzeń jest niestabilność mikrosatelitarna stwierdzana w prawie wszystkich przypadkach HNPCC i w 15% przypadków raka sporadycznego.

Mechanizm epigenetyczny prowadzący do funkcjonalnego wyłączenia genów i hipermetylacja DNA w regionach promotorowych genów hMLH1, APC i p16.

Czynniki środowiskowe

Sposób odżywiania - dieta bogata w krwiste mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy i wapń. Prewencyjnie działa dieta bogato-błonnikowa, oparta o produkty świeże.

Palenie papierosów. Kobiety, które paliły, mają o 40% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem kobiet, które nigdy nie paliły. Palący mężczyźni mają o 30% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem mężczyzn, którzy nigdy nie palili.

Brak wysiłku fizycznego.

Powtarzające się zaparcia.

Wiek.

41. Metody doboru populacji do badań

Metoda przesiewowa
Metoda reprezentacyjna
Metoda doboru celowego
Metoda losowa

Losowanie proste
Losowanie warstwowe
Losowanie zespołowe
Losowanie systematyczne

42. Przy jakich wartościach ryzyka względnego mówimy o istotnym wpływie czynnika

43. Przyczyny raka płuc

Palenie tytoniu - wpływ ma ilość wypalonych papierosów dziennie, ilość lat palenia, rodzaj tytoniu.
Obciążenie genetyczne.
Picie alkoholu, zwłaszcza połączone z paleniem tytoniu.
Płeć męska.
Wiek - zwiększone ryzyko po 45 roku życia, szczyt zachorowań - 60-70 lat.
Narażenie na dymy i pyły, kontakt z azbestem lub radioaktywnymi substancjami, Cr, Fe, Pb, Ni, tlenkami Fe, węglowodorami
Przewlekłe stany zapalne.
Zmiany włókniste (rak w bliźnie)

44. Sposoby doboru osob do grupy badanej

DOBÓR PRZYPADKOWY

DOBÓR CELOWY

Losowanie

Metoda reprezentatywna

Dobór przypadkowy

Badania przesiewowe

Wybór celowy do grupy badanej

Matching do grupy kontrolnej

45. Glowne problemy zdrowotne w Polsce

Coraz poważniejszym problemem stają się w Polsce takie choroby jak miażdżyca, otyłość i nadciśnienie. Wszystkie te dolegliwości są ze sobą powiązane, a receptą na ich uniknięcie jest prawidłowe odżywianie się. Jednak mimo stosunkowo wysokiej świadomości zagrożenia, niewielu z nas robi cokolwiek, aby zabezpieczyć się przed tymi chorobami.

46. Mierniki ryzyka

47. Mierniki występowania chorób

Zapadalność - jest to częstość z jaką nowe przypadki występują w populacji w określonym czasie
Chorobowość w danej populacji jest to frakcja populacji chorej w pewnym punkcie czas
Umieralność - jest to częstość występowania zgonów z powodu choroby

48. Mierniki stanu zdrowia

Pozytywne

Określają sprawność i prawidłowość funkcji poszczególnych narządów oraz sprawność całego ustroju

Negatywne

pomiar natężenia chorób w populacji:

Chorobowość
Zapadalność
Inwalidztwo

Upośledzenie (impairment) - jakakolwiek ułomność psychiczna, fizyczna lub anatomiczna dotycząca budowy lub funkcjonowania ustroju
Niepełnosprawność (disability) - jakiekolwiek ograniczenie lub brak (w wyniku upośledzenia) zdolności do wykonywania zgodnie z przyjętą normą działalności życiowej
Inwalidztwo (handicap) - niedogodność występująca u danej osoby w wyniku upośledzenia lub niepełnosprawności, która ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie przez nią w normalny sposób jej roli życiowej

Umieralność
Śmiertelność
Absencja chorobowa
Częstotliwość hospitalizacji

49. Epidemiologia to nauka..

dział medycyny, nauka zajmująca się badaniem przyczyn, rozwoju i szerzenia się procesów zakaźnych - a także innych chorób niezakaźnych i stanów patologicznych, występujących masowo w zbiorowiskach ludzi - spowodowanych czynnikami fizycznymi, chemicznymi, warunkami socjalnymi lub brakiem czy też niedoborem koniecznych dla ustroju czynników. Epidemiologia obejmuje tez zapobieganie czy zwalczanie tych chorób.

50. Jakie są rodzaje losowań w epidemiologi

Losowanie proste - korzystamy z maszyny losujące
Losowe warstwowe - populację dzielimy na warstawy i z każdej warstwy losujemy osobno
Losowanie zespołowe - losujemy zamiast jednostek zespoły
Losowanie systematyczne - losujemy jakaś jednostkę i następnie wybieramy np. co dziesiątą

51. Cele epidemiologii

Identyfikacja przyczyn i czynników ryzyka występowania chorób
Określenia rozprzestrzeniania się choroby w społeczeństwie
Badanie naturalnej historii choroby i prognozy jej skutków
Opracowywanie programów zapobiegawczych i naprawczych
Edukacja społeczeństwa

52. Czynnik ryzyka i czynnik zaklocajacy - wyjasnic pojecia i podac przyklady,jakie daja efekty

Czynnik ryzyka - indywidualna cecha związana ze stylem życia, narażeniem środowiskowym, cechą wrodzoną lub dziedziczną
Czynnik zakłócający - czynnik związany zarówno z czynnikiem ryzyka jak i z efektem zdrowotnym, zniekształca czynniki analizy pzyczynowo-skutkowej

Np. związek między paleniem a rakiem płuc - czynnik zakłócający wiek

Związek między piciem kawy z choroba serca , czynnik zakłócający palenie papierosów

Związek miedzy chorobami układu oddechowego a zanieczyszczeniem powietrza, czynnik zakłócający palenie papierosów.

53. Zasady epidemiologicznego opracowania ogniska choroby zakaznej

1. Zebranie informacji o chorych i ich zbadanie,

2. poszukiwanie czynnika etiologicznego przy pomocy badań labolatoryjnych (badanie pokarmów, wody...

3. Gromadzenie informacji o nowych zachorowaniach

4. Zgromadzenie informacji o charakterze podejrzanej choroby (droga przenoszenia, czas inkubacji)

5. Uporządkowanie zachorowań chronologicznie (najwcześniejsze mogą być w ognisku) i oznaczenie przypadków na mapie ( z zaznaczoną siecią kanalizacyjną, wodociągową, sklepami z żywnością)

6. Podział zachorowań w zal. od grupy narażonej na dany czynnik

7. Działanie przyczynowe (usuwanie zakażonej żywności, dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja )

54. Naturalna historia choroby i metody prewencji na poszczegolnych jej etapach sposoby zapobiegania

prewencja pierwotna - sa to dzialania dazace do zmniejszenia pradopodobienstwa wystapienia chorob czy inwalidztwa - zapobiegania wypadkom drogowym, wypadkom w pracy, wszelkie dzialania skierowane sa w strone ludzi zdrowych.

prewencja wtorna - wykrywanie wczesnych objawow uszkodzen i powstrzymanie ich Rozwoju

faza rehabilitacyjna zapobieganie negatywnym skutkom chorob.

55. to prewencja 1., 2. i 3. stopnia, prosiła o podanie konkretnego przykładu na drugi stopień - mammografia albo np. badanie stęż. cholesterolu we krwi

Jak w 54.

56. Definicja ryzyka względnego i przypisanego

wzgledne=zapadalność w gr eksponowanej/zapadalnosc w gr nieeksponowanej

przypisane=zapadalniść w gr eksponowanej-zapadalnisc w gr nieeksponowanej

57. Źrodlo i ryzyko zakazen lekarzy

chorzy z infekcjami,
nosiciele,
asymptomatyczni

w okresie inkubacji
chronicy
ozdrowieńcy

personel
odwiedzający
środowiska wodne
zwierzęta

Drogi szerzenia się drobnoustrojów: personel medyczny (nosiciele, skóra rąk), niejałowe narzędzia, sprzęt medyczny, aparatura, leki, materiały zanieczyszczone, powietrze, bielizna, cewniki

58. Czynniki ktore warunkuja zachorowalnosc,chorobowosc i smiertelnosc w nowotworach.

(śmiertelność) stan zaawansowania nowotworu oraz stan sluzby zdrowia(dostepne badania,sprzet idt.)

-ekspozycja na czynniki kancerogenne

RODZAJE SUBSTANCJI RAKOTWÓRCZYCH

Związki nieorganiczne: metale - arsen, chrom, nikiel czy kadm;
Związki organiczne: benzen, 2-naftyloamina, chlorek winylu, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA);
Substancje złożone: sadze, smoły, oleje mineralne;
Substancje biologiczne(?) : aflatoksyny, mitomycyna, safrole, estry.

B - CZYNNIKI FIZYCZNE

Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie nadfioletowe
Azbest

C - CZYNNIKI BIOLOGICZNE

Wirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu C
Wirus Epsteina - Barr (EBV)
Wirus HPV
Wirus HIV

Czynniki ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe

Wiek - do 20 r.ż. = 1

40 r.ż. = 10

70 r.ż. = 100

Płeć: rak piersi M/K 1 : 100

rak krtani M/K 7 : 4

rak przełyku M/K 4 : 0

rak wargi M/K 4 : 0

rak płuca M/K 3 : 7

Czynniki stylu życia i czynniki środowiskowe
Wykrywanie i leczenie stanów przedrakowych np. skóry, szyjki macicy, jelita grubego
Określenie podwyższonego ryzyka, zwłaszcza ryzyka dziedzicznego i działanie profilaktyczne (operacje profilaktyczne).

Zagrożenie nowotworami w zależności od wieku

Do 20 roku życia liczba zgonów na nowotwory < 10 / 100 000
W wieku 20 - 40 lat < 100 / 100 000
Powyżej 65 roku życia > 1000 / 100 000

59. Jak oceniamy ekspozycję na czynnik chemiczny

Dlatego też ocenę indywidualnego narażenia na szkodliwe działanie substancji chemicznych dokonuje się na podstawie BIOMARKERÓW

BIOMARKER - wywołana przez ksenobiotyk zmiana w komórkowych i biochemicznych składnikach, procesach, strukturach i funkcjach, która jest mierzalna w systemie biologicznym lub w próbce. W zależności od informacji, jakie możemy uzyskać dzięki biomarkerom, wyróżnia się:
biomarkery ekspozycji - wskaźniki wchłoniętej dawki określające ilościowo wchłoniętą substancję toksyczną. Szczególnie cenne są biomarkery swoiste dla danej trucizny i występujące w łatwo dostępnym materiale biologicznym np..: moczu, ślinie, krwi
biomarkery skutków zdrowotnych (efektu) - dostarczają informacji o zmianach w organizmie, które zaszły w wyniku ekspozycji na działanie substancji toksycznych
biomarkery wrażliwości - informują, czy w przypadku określonej osoby lub grupy osób po podaniu określonej dawki zależy oczekiwać wystąpienia skutków zdrowotnych niższych lub wyższych od oczekiwanych

60. Endemia, epidemia, pandemia, ognisko epidemiczne, źródło zakażenia

Epidemia - pojawienie się zachorowań na daną chorobę wśród ludności na określonym terenie i w określonym czasie w liczbie wyraźnie większej niż w poprzednich latach
Endemia - występowanie zachorowań na daną chorobę wśród ludności na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie
Pandemia - epidemia o bardzo dużym nasileniu, obejmująca znaczną część populacji lub rozprzestrzeniająca się na obszarach jednego, kilku krajów lub kontynentów
Ognisko epidemiczne - chory człowiek lub zwierzę wraz z jego otoczeniem w którym istnieją warunki przenoszenia czynnika chorobotwórczego na osobników wrażliwych
Źródło zakażenia - organizm (ludzki, zwierzęcy lub roślinny), w którym występują drobnoustroje chorobotwórcze, tam się namnażają i dostają się do otaczającego środowiska zakażając dalsze wrażliwe organizmy żywe.

61. Jakie choroby należy zgłaszać

infekcyjne,zakazne,zawodowe,gruzlica,nowotwory zlosliwe

(zostały jakieś inne choroby? )

62. Triada epidemiologiczna w badaniu opisowym

Miejsce
Osoba
Czas

(trzy słowa wystarczą jako odpowiedź )

63. Zmiennosc zjawiska zdrowotne w czasie

sekularna - zmiany w następstwie chorób, zgonów lub innych zjawisk zdrowotnych na przestrzeni długiego okresu czasu (wielu dziesiątków lat), np. zmienność poziomu umieralności
okresowa - zmiany zwykle regularnie cykliczne w występowaniu choroby (przedziały kilku lub kilkunastoletnie), np. choroby zakaźne jak płonica (5-10 lat), brak danych o przewlekłych
sezonowa - dotyczy głównie chorób zakaźnych, zmiany występują w różnych porach roku, także obserwuje się sezonowe zaostrzenia chorób przewlekłych
gwałtowne zmiany w częstości występowania choroby w krótkich okresach czasu, charakterystyczne zwykle dla pojedynczego czynnika chorobowego (nagła zwyżka zapadalności = epidemia)

64. Jakie znasz praktyczne zródło zakażenie

Źródło zakażenia - organizm (ludzki, zwierzęcy lub roślinny), w którym występują drobnoustroje chorobotwórcze, tam się namnażają i dostają się do otaczającego środowiska zakażając dalsze wrażliwe organizmy żywe.

Może praktyczne to znaczy dotyczące też skażonego materiału jak strzykawy i inne kultowe już „paramedics”

65. Roznica pomiedzy umieralnoscia niemowlat a wczesna umieralnoscia noworodkow

Roznica pomiedzy noworodkiem i niemowlakiem, po prostu inny wiek dziecka bierze sie pod uwage przy badaniach

Zgon płodu - zgon następujący przed całkowitym wydaleniem płodu lub wydobyciem z ustroju matki

Noworodek martwo urodzony - noworodek, którego zgon nastąpił przed całkowitym wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki i którego ciężar wynosił przynajmniej 1001 g

Noworodek niezdolny do życia z oznakami życia - noworodek o ciężarze co najmniej 601 g, a poniżej 1001 g, który po wydaleniu lub wydobyciu z ustroju matki żył krócej niż 24 godziny

Noworodek niezdolny do życia bez oznak życia - - noworodek o ciężarze co najmniej 601 g, a poniżej 1001 g, który po wydaleniu lub wydobyciu z ustroju matki nie wykazuje oznak życia

66. Miary rozrzutu (wariancja, odchylenie standardowe, rozrzut)

Wariancja to w statystyce klasyczna miara zmienności. Intuicyjnie utożsamiana ze zróżnicowaniem zbiorowości; jest średnią arytmetyczną kwadratów odchyleń (różnic) poszczególnych wartości cechy od wartości oczekiwanej.

Odchylenie standardowe to klasyczna miara zmienności, obok średniej arytmetycznej najczęściej stosowane pojęcie statystyczne.

Intuicyjnie rzecz ujmując, odchylenie standardowe mówi, jak szeroko wartości jakiejś wielkości (takiej jak np. wiek, inflacja, kurs akcji itp.) są rozrzucone wokół jej średniej[1]. Im mniejsza wartość odchylenia tym obserwacje są bardziej skupione wokół średniej. To pierwiastek kwadratowy z wariancji.

Rozrzut (także: rozproszenie, rozsiew, dyspersja) - zróżnicowanie zaobserwowanych wartości zmiennej. Jest tym większy, im bardziej te wartości odchylają się od tendencji centralnej. Obok tendencji centralnej rozrzut jest podstawową charakterystyką próby statystycznej. Najczęściej stosowanymi miarami rozrzutu są wariancja, odchylenie standardowe, rozstęp, odchylenie ćwiartkowe

Rozstęp to różnica między największą i najmniejszą wartością cechy statystycznej w zbiorze (lub różnica między najwyższą i najniższą zaobserwowaną wartością zmiennej).

Rozstęp jest najprostszą z miar rozrzutu, mało precyzyjną, gdyż opiera się tylko na dwu zaobserwowanych wartościach zmiennej, a pozostałe wartości nie mają wpływu na jej wielkość.

67. Co decyduje o ilości pacjentów w badaniu eksperymentalnym

Eksperyment kliniczny (clinical trial)

Badania eksperymentalne I fazy dotyczą głównie bezpieczeństwa stasowania leków, a nie ich skuteczności. Wymagają 20 - 80 uczestników.
Badania eksperymentalne II fazy - badania na niewielka skalę nad skutecznością i bezpieczeństwem leku, wymagają ścisłego monitorowania pacjentów. Uczestnictwo 100 - 200 osób.
Badania eksperymentalne III fazy - najbardziej rygorystyczny i ekstensywny rodzaj badań, służy porównaniu nowej terapii z dotychczas stosowaną.
Badania eksperymentalne IV fazy - po dopuszczeniu leku na rynek

68. Postulaty Hilla (aka „Wytyczne do wnioskowania przyczynowo-skutkowego w badaniach epidemiologicznych”)

Kryteria Hilla (Hill´s criteria)

Zbiór kryteriów dotyczących przyczynowości zjawisk medycznych, sformułowanych przez Bradforda Hilla w 1965 r., a obejmujących następujące założenia:

1) stałość związku - wyniki powtarzają się niezależnie od miejsca i metody badania;

2) siła związku - różnica między ilością, w jakiej badany czynnik występuje w przypadku choroby oraz w przypadku braku choroby;

3) swoistość związku - ograniczenie związku do jednej przypuszczalnej przyczyny i jednego efektu;

4) związek dawki z odpowiedzią - wraz ze wzrostem natężenia lub czasu trwania narażenia na określony czynnik ryzyka, wzrasta ryzyko lub natężenie choroby;

5) następstwo w czasie - narażenie na przypuszczalną przyczynę zawsze poprzedza chorobę;

6) zasadność biologiczna - stwierdzony związek powinien zgadzać się z aktualną wiedzą odnośnie reakcji komórek, tkanek, organów i systemów na czynniki stymulujące je;

7) zgodność związku - ustalenia odnośnie związku powinny być zgodne z aktualną wiedzą odnośnie naturalnej historii i biologii chorób;

8) dowód eksperymentalny - jeśli to możliwe, powinien być dostępny dowód na istnienie badanego związku (eksperymentalny lub quasi-eksperymentalny) [9].

69. Epidemiologia WZW

WZW wywolane jest przez szereg nie spokrewnionych ze soba wirusów. Dzieli sie je na wirusy

pierwotne hepatotropowe: A, B, C, D, E oraz wirusy cytomegalii (CMV), herpes (HSV), Epstein-

Barr (EBV), które takze moga wywolac WZW. Ogólnie mozna powiedziec, ze WZW A i E szerza

sie droga pokarmowa, przebieg ostrego okresu choroby jest lzejszy, z mniejsza smiertelnoscia.

Typy wirusów B, C i D przenosza sie poprzez uszkodzone tkanki, droga plciowa. Przebieg choroby

jest ciezszy, z wieksza smiertelnoscia, daja powiklania po wyzdrowieniu.

WZW B - wywolane przez wirusa HBV. Bardzo powazne, moze doprowadzic do tzw. galopujacego

zapalenia watroby i zgonu. Droga zakazenia jest naruszenie ciaglosci tkanek (zabiegi medyczne,

narkomani, tatuaze, przekluwanie uszu, fryzjer), przetoczenie zakazonej krwi lub jej preparatów,

scisly kontakt, zwlaszcza seksualny, poród (matka -> dziecko). HBV jest odporny na czynniki

zewnetrzne, nie ginie w temp. 100*C.

Zapobieganie:

aseptyczne postepowanie przy naruszeniu ciaglosci tkanek w zabiegach medycznych i pozamedycznych
staly partner seksualny, uzywanie prezerwatyw
Szczepienia
sterylizacja narzedzi w autoklawach w temp 121*C

WZW A - „choroba brudu”, pojawia sie tam, gdzie panuja zle warunki sanitarno-higieniczne.

Wywoluje ja wirus HAV. Zakazenie jest najmniej grozne. Droga zakazenia jest droga pokarmowa:

srodki spozywcze, woda zanieczyszczona kalem, rzadziej kontakt bezposredni. Wirus jest wrazliwy

na czynniki zewnetrzne.

Zapobieganie:

stosowanie zasad higieny przy produkcji i przygotowywaniu srodków spozywczych
picie czystej, brzegowanej wody
usuwanie i dezaktywowanie nieczystosci
przebycie choroby pozostawia odpornosc

WZW E - wirus HEV przenosi sie jak wirus HAV. Przebieg lagodny, w Polsce bark doniesien.

Zapobieganie - jak w WZW A.

WZW C - wirus HCV. Szerzy sie droga parenteralna (naruszenie ciaglosci tkanek) oraz sex - jak

HBV. Po przechorowaniu przechodzi w s tan przewlekly.

Zapobieganie: jak przy WZW B ale nie ma szczepionki!

WZW D - wirus HDV. Nie wywoluje objawów. Do namnazania potrzebuje wirusa HBV. Przy

jednoczesnym zakazeniu obydwoma wirusami objawy sa znacznie ciezsze niz przy WZW B.

70. Testy statystyczne zmiennosci i różnic. - prędzej zdechne niż rusze

71. Efekt bialego fartucha

Każda reakcja wzrostu ciśnienia obserwowana u pacjenta w obecności personelu medycznego jest określana mianem efektu białego fartucha. Natomiast przewlekle utrzymujący się wzrost ciśnienia w czasie kolejnych wizyt lekarskich współistniejący z prawidłowymi wartościami ciśnienia krwi stwierdzanymi poza placówką medyczną nazywamy nadciśnieniem białego fartucha.

72. Moda i mediana

Moda - inaczej dominanta - najczęściej występująca wartość

Mediana - wartość środkowa w zbiorze uporządkowanym. Jeżeli liczba elementów zbioru jest parzysta to mediane wyliczamy ze średniej arytmetycznej dwóch środkowych wartości.

73. Zdefiniuj pojecie warunek konieczny i wystarczajacy, podaj przyklady

Warunek konieczny:

wniosek wypływający z danego faktu. Jeżeli fakt ma zaistnieć, to zaistnieć (koniecznie) musi również fakt będący wnioskiem.

Na przykład: jeżeli liczba jest podzielna przez 15, to jej ostatnią cyfrą jest 0 lub 5.

Warunek wystarczający a. dostateczny — każdy warunek, z którego dany fakt wynika. Jeżeli warunek wystarczający zachodzi (wystarczy, by zachodził), wówczas zachodzi dany fakt.

Na przykład: jeżeli liczba jest podzielna przez 10, to jest podzielna przez 5. Fakt podzielności przez 10 jest warunkiem wystarczającym dla podzielności przez 5; fakt podzielności przez 5 jest warunkiem koniecznym dla podzielności przez 10.

74. Co to jest populacja scisle kwalifikowana?

Grupa scisle kwalifikowana to grupa przedstawiajaca szczegolne zrodla informacji? Czyli grupa szczegolnie korzystna dla badan, ze wzgledu na latwosc przeprowadzania badan ciaglych i sposoby identyfikacji poszczegolnych przypadkow choroby wsrod ich czlonkow(?),np. Osoby objete programem opieki medycznej, niektore gr zawodowe, os ubezpieczone, kobiety w ciazy,

75. Co to jest lancuch epidemiczny ?

Rezerwuarwrota wyjściaczynniksposób transmisjiwrota wejściawrota wejściaosoba wrażliwaosoba do osoby i łańcuch się zamyka

76. Populacja kontrolna i eksperymentalna

To samo prawdopodobnie co grupa kontrolna i badawcza. Żenada max.

79. Co to są badania prospektywne i retrospektywne i ich cechy i wady

Badanie prospektywne (prospective study)

Badanie, które przeprowadza się przed wystąpieniem określonego efektu końcowego,

np. badanie zapadalności na raka płuc wśród palaczy.

Randomizowane badania kontrolowane są zawsze badaniami prospektywnymi.

Badanie retrospektywne (retrospective study)

Badanie, w którym efekt końcowy wystąpił przed rozpoczęciem badania,

np. wpływ palenia tytoniu na wystąpienie raka płuc wśród osób ze stwierdzoną już chorobą.

77. Ryzyko zawodowe HIV i spospby zapobiegania w warunkach zawodowych

Ryzyko zakażenia wirusem HIV personelu medycznego związane jest z ekspozycją na krew

Zakażenie wirusem HIV w kontakcie personelu medycznego z chorym może szerzyć się:

od pacjenta do personelu
od pacjenta do pacjenta
od personelu do pacjenta

Ryzyko zakażenia wirusem HIV oraz innymi chorobami przynoszonymi drogą krwi zależy od:

ostrożności
doświadczenia personelu
zakaźności choroby
ilość materiału zakaźnego
częstość narażania na kontakt (ekspozycji)

Ryzyko zawodowe zakażenia wirusem HIV od pacjentów w placówkach służby zdrowia jest niskie i wynosi około:

-0,3% ekspozycja przezskórna (wirus przedostał się do organizmu personelu w wyniku zakłucia igłą na której znajdowała się krew pacjenta zakażonego wirusem HIV)

-0,09% ekspozycja na błony śluzowe krwi lub płynów biologicznych szczególnie z domieszką zakażonej krwi.

Minimalizacja:

stosowanie podstawowych środków ostrożności zawsze i wszędzie, w przypadku każdego pacjenta, bez względu na rozpoznanie,

zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia gwarantującego kontrolę zakażenia

zapewnienie edukacji personelu pielęgniarskiego i innego medycznego

ocenę przestrzegania zasad bezpieczeństwa pracy

78. Jakie są cechy testów

Trafność - wartość uzyskana z pomiaru jest zgodna z wartością rzeczywistą

Czułość - zdolnośc wykrywania wszystkich osobników posiadających daną cechę

Swoistość - zdolność wskazywania osobników bez danej cechy

Rzetelność - daje dokładność wyników

Powtarzalność - otrzymanie takich samych wyników przez tego samego badacza

Odtwarzalność - otrzymywanie takich samych wyników badania w tej samej populacji przez różnych badaczy

80. Jakie mierniki chorobowe (?) epidemiologiczne stosuje sie w chorobach nowotworowych?

81. Cechy testu skriningowego

Badanie przesiewowe - skrining (ang. Skreening)

Skrining jest to postępowanie polegające na wykryciu nierozpoznanych chorób lub stanów patologicznych za pomocą zastosowanych masowo, prostych testów.
Testy skriningowe rozdzielają osoby prawdopodobnie zdrowe od tych, u których prawdopodobnie występuje choroba.
Skrining jest tylko badaniem wstępnym, nie może być traktowany jako diagnoza i wymaga dalszych badań oraz leczenia.

82. Badania skriningowe i kiedy się je stosuje

Choroba stanowi ważny problem społeczny
Naturalna historia choroby jest dobrze poznana
Istnieją skuteczne metody leczenia choroby
Występują wczesne objawy chorobowe
Zastosowane metody diagnostyczne są powtarzalne i trafne
Istnieje możliwość diagnostycznej weryfikacji rozpoznań
Metody badań są pozbawione ryzyka powikłań i będą akceptowane przez badanych
Istnieją jasne kryteria kwalifikacji do grupy chorych wymagających leczenia
Wykrywanie wczesnych stadiów chorobowych będzie procesem ciągłym
Koszty wykrywania i leczenia są ekonomicznie uzasadnione i możliwe do pokrycia z budżetu służby zdrowia

83. Kiedy profilaktyka jest uzasadniona

Zawsze

84. Jakie praktyczne znaczenie ma lokalizowani źródła zakażenia

Ułatwia leczenie choroby zakaźnej
Zatrzymuje lub spowalnia rozpstrzenianie się choroby
Zmniejsza pule osób narażonych na zakażanie

85. Jakie osoby poddawane są kwarantannie

Osoby cierpiące na chorobę zakaźną lub osoby podejrzane o posiadanie zarazka. Dotyczy to między innymi osób wracających z dalekich, tropikalnych podróży.

86. miary polozenia od wychylenia?? / miary odchylenia od polozenia??(wtf)

87. Odpady medyczne

SKŁAD: odpady ogólnokomunalne, szczątki ludzkie, opatrunki, materiały z oddziałów zakaźnych, ciała zwierząt doświadczalnych, hodowle z kultur bakteriologicznych, środki farmaceutyczne, strzykawki, igły, odpady radioizotopowe

I GRUPA - odpady nie przedstawiające żadnego zagrożenia infekcyjnego i nie wymagające specjalnego traktowania
II GRUPA - odpady nieinfekcyjne, traktowane jako niebezpieczne wewnątrz szpitala
III GRUPA - odpady niebezpieczne zarówno wewnątrz jaki na zewnątrz szpitala (typowe tylko dla szpitali jak materiały zainfekowane, części amputowane, zwierzęta doświadczalne itp.
IV GRUPA - inne odpady niebezpieczne jak baterie, termometry i manometry rtęciowe, odpady radioaktywne, przestarzałe leki i odczynniki

88. Rodzaje nosicielstwa

asymptomatyczne
w okresie inkubacji
ozdrowieniec
utajony

89.

Badanie naprzemianległe (cross - over design study) - eksperyment kliniczny oparty na założeniu, że grupa chorych, po przyjęciu serii danego leku, otrzymuje serię następnego leku, a inna grupa chorych przyjmuje te leki w odwrotnej kolejności. Przy ocenie wyników badania należy uwzględnić możliwość przeniesienia efektu działania pierwszego leku na okres podawania następnego leku.

Badania porównawcze

Badania porównawcze (comparatative studies) - przeciwstawienie dwóch lub więcej grup
Zwykle celem jest sprawdzenie czym różnią się osoby z jakimś objawem lub zaburzeniem od osób z innym rodzajem zaburzenia (np. porównanie osób dorosłych cierpiących na depresję lub niektóre zaburzenia osobowości - stwierdzono, że te pierwsze były częściej wykorzystywane w dzieciństwie)

Złoty standard - w medycynie pojęcie „złoty standard” odnosi się do uznanego przez najszersze grono klinicystów, najbardziej optymalnego ich zdaniem i jednocześnie najbardziej rozpowszechnionego postępowania medycznego w rozwiązywaniu określonego problemu medycznego. Istotnym jest, aby postępowanie uznane za złoty standard postępowania było również postępowaniem opartym na dowodach medycznych (EBM).

0x01 graphic