Wsparcie dla osób:

- izolowanych przez innych

- pozbawionych wolności ( na ogół z wyroku sądu )

- separowanych ( znajdujących się w stanie separacji z inicjatywy własnej

lub innych os.)

Sytuacja społeczna i psychologiczna tych os. jest inna.

Os. izolowane to os. :

- odrzucone przez innych (inorowane, niedostrzegane, pomijane)

- odosobnione ( z powodu: kwarantnny, choroby zakaźnej, choroby

psychicznej, zatrzymanie, przetrzymywanie, porwanie, os. stosujące emigrację wew. -

wstępujące do subkultury, zakonu, pustelnicy, samotnicy, globtroterzy)

- odtrącone ( wyeliminowane z kontaktu interpersonalnego, interakji,

reakcji)

Os. pozbawione wolności to os. :

- skazane ( wyrokiem sądu, społeczności lokalnej, subkultury itp.)

- internowane ( prawnie )

- zaanektowane ( także porwane, uprowadzone )

- okupowane

- ofiary przemocy

Os. separowane to os. :

- opuszczające rodzinę

- porzucone przez rodzinę

- przechodzące przez fazę separacji wiekowej

- wykluczone przez grupę społeczną

- porzucające grupę społeczna

- zmieniające status społeczny

- emigranci

- reemigranci

- banici

Dobór środków i technik pomocowych w projektowaniu wsparcia dla tych os.

jest uzależniony od przyczyny alienacji danej jednostki oraz od jej

aktualnej syt. psych.

Przyczyny trudności w udzielaniu wsparcia tym os. wynikaja z tego, ze :

- os. nie oczekują wsparcia ( zaskoczenie: mentalne, emocjonalne,

wolicjonalne, behawioralne )

- os. nie są gotowe na przyjęcie wsparcia ( blokada społ. / psych. )

- występuja bariery interkulturowe ( językowe, mentalne, społeczne,

charakterologiczne, zwyczajowe, ideologiczne itd. )

- utrudnienie w bezpośrednim kontakcie z tymi os. ( prawne, fizyczne )

Dlatego oferowane wsparcie dla os. ze wszystkich w.w. grup musi być:

- wyraźne ( lecz nie natarczywe )

- wyczekujące na odzew ( tj. wyraźna gotowość przyjęcia pomocy ze str.

os., kt. chcemy pomóc )

Najcześciej wsparcie tych os. ( przez właściwe dobranie środków i tech.

pomocowych ) polega na:

- umozliwieniu os. werbalizacji wł. myśli i potrzeb

- komunikowaniu os. naszej empatii i zrozumienia dla ich problemów

- podsycaniu w os. wiary i nadzieii

- udzielaniu os. pomocy w skutecznej pracy nad sobą, wł. rozwojem duchowym

i osobowościowym )

Równie skuteczną forma wsparcia jest obok bezpośredniego kontaktu

osobistego, WSPARCIE POŚREDNIE : kontakt tel. i korespondencyjny

Pomagajacy musi zachować zasady asertywności oraz uwzględniać

możliwość pojawienia się lepności emocjonalnej u os. wspieranej.

W przypadkach wymagających profesjonalnej pomocy psychologicznej wsparcie

tych os. polega na zorganizowaniu takiej właśnie pomocy.

Brak wsparcia dla os. permanentnie pogarsza ich syt. psych., często w

sposób trudnoodwracalny.

Wsparcie chorego dorosłego

Zamiany zachowania:

Strach, lęk, gniew, przygnębienie, podwyższenie nastroju

Uwarunkowania tych zachowań:

• dolegliwości somatyczne ból, zmiany akcji serca, trudności w oddychaniu, nudności, ograniczenia w poruszaniu się, złe samopoczucie objawy są trudne dla chorego z tąd złosć, gniew

• obajwy kliniczne choroby

• własna interpretacja subiektywna stanu choroby wiedza na temat choroby, cechy osobowości, podwyższona wrażliwość na ból i stres

M. Sokołowska twierdzi, ze ból zależy od niepokoju chorego, ból wzrasta w sytuacji lekowej (gdy się nie boimy, lub nie wiemy, ze chorujemy to nie boli)

Zasady wsparcia:

- łagodzenie cierpień psychofizycznych

- pomoc w zaspakajaniu potrzeb

- pomoc w adaptacji do roli chorego

- wzbudzanie motywacji do walki z chorobą

Wsparcie przed operacją:

- podtrzymywanie wiary w skuteczność operacji

-dodawanie sił

-podsycanie nadziei

- pokonywanie strachu

*sposoby werbalne

*mentalne- myślenie pozytywne

*manualne- zajęcia

*behawioralne- oddechy, modlitwa

* farmakologiczne

Wsparcie po operacji:

-Dostarczanie informacji

-emapatyczne uczestnictwo

-Inne wsparcie (materialne, usługi)

-Zapobieganie naciskom przed podjęciem natychmiastowej decyzji, bo chory może:

-powrócić do poprzedniego trybu Zycie

-nowe cele życiowe

-postępowac tak jak w trakcie leczenia

Wsparcie osoby chorej somatycznie

Techniki wsparcia osoby chorej somatycznie zależą od:

• wieku,

• typu schorzenia i jego stadium,

• rokowań,

• aktualnej syt. Psychospołecznej (rodzinnej, zawodowej, materialnej),

• osobowości chorego,

• jego stanu emocjonalnego,

• hierarchii wartości,

• oceny własnego stanu zdrowia,

• oczekiwania pomocy i wsparcia.

Wsparcie dziecka chorego somatycznie:

Dziecko przebywające w domu posiada na ogół właściwe wsparcie, natomiast gdy dziecko przebywa w szpitalu dodatkowy problem - rozłąka z najbliższymi. Wiele placówek pozwala dzieciom szczególnie małym na to aby z nimi mogły przebywać.

Stres związany z rozłąką, chorobą, oraz pobytem w szpitalu często objawia się nasileniem objawów, wzrostem temp ciała, tętna, ciśnienia krwi, występują zaburzenia snu, co przedłuża czas rekonwalescencji. Wsparcie emocjonalne łagodzi te objawy.

Wsparcie w przypadku, gdy dziecko przebywa w szpitalu - przed zabiegami jak i po nich, gdy jest samo w sali, wieczorem,

Brak wsparcia:

1. Hospitalizm (choroba szpitalna, sieroca)

2. Obniżenie bariery immunologicznej,

3. Opóźnienie pedagogiczne

Wsparcie osoby niepełnosprawnej

problemy

osoba pełnosprawna ----------------------------------------------- osoba niepełnosprawna

interakcyjne

Główna przyczyna => jako społeczeństwo nie umiemy właściwie traktować ani kontaktować się z osobami sprawnymi inaczej; często pojawia się zakłopotanie, litość, żal, altruizm, nadopiekuńczość lub uprzedzenie, lekceważenie, pogarda.

Kontaktując się z osobami niepełnosprawnymi, możemy zauważyć różne typy zachowań. G.Hale określa je i wymienia jako postawy:

POSTAWA	PRZEJAWY POSTAWY	EFEKT
nadkompensacji	próbują za wszelką cenę dorównać we wszystkim osobom zdrowym chcą osiągnąć więcej niż mogą	popadają we frustrację, rozczarowanie, rozgoryczenie nie odczuwają satysfakcji z własnych osiągnięć
identyfikacji ze zdrowymi	próbują udowodnić, że są tak samo sprawni jak zdrowi wydatkują mnóstwo energii na podtrzymanie tej fikcji negują przed innymi i sobą własną niepełnosprawność, sądząc, że inni jej nie dostrzegają	negują część własnego JA
zaprzeczenia	unikają kontaktu z innymi niepełnosprawnymi, bojąc się, aby pełnosprawni nie utożsamiali ich z nimi	pozbawiają się możliwości uczenia się od innych niepełnosprawnych utrudniają proces własnego rozwoju
izolacji	blokują swój kontakt z osobami zdrowymi (lęk) szukają wsparcia tylko u niepełnosprawnych	tworzą własne zamknięte środowisko

Osoby niepełnosprawne przejawiają również inne (nieakceptowane przez pełnosprawnych) sposoby zachowania społecznego, które utrudniają wzajemne relacje => z tego powodu są często „etykietowani” i określani jako osoby:

• zakompleksione, niezaradne życiowo, apatyczne, bierne, zależne od innych

• niezrównoważone emocjonalnie, agresywne, złośliwe, płaczliwe

• nie pogodzone z własnym kalectwem, nie lubiące siebie, autoagresywne

• afiszujące się ze swoją niepełnosprawnością, podkreślające ją, zarozumiałe

• roszczeniowe, wymuszające, aroganckie

„Etykiety” utrwalają pewne stereotypy dotyczące niepełnosprawnych i utrudniają wzajemne relacje, powodując często bezradność pomagaczy w inicjowaniu wsparcia emocjonalnego wobec tych osób.

WSPARCIE EMOCJONALNE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH JEST UZALEŻNIONE OD ICH CECH OSOBOWYCH => RÓŻNE OCZEKIWANIA I REAKCJE NA OFERTY POMOCY.

Ze względu na reakcję na ofertę pomocy można wyróżnić niepełnosprawnych (G.Hale):

• upartych

• nieśmiałych

• udających bezradnych

W projektowaniu wsparcia dla osób niepełnosprawnych ważne jest:

1. „odczytanie”

• typu postawy danej osoby wobec własnej niepełnosprawności

• jej oczekiwań dotyczących wsparcia

• prezentowanych przez nią reakcji na przedstawioną ofertę pomocy (dopasowujemy do nich własne zachowania pomocowe)

1. komunikacja - wzajemne przekazywanie sobie i odczytywanie właściwych sygnałów interakcyjnych. Pomagacz winien sygnalizować danej osobie, za pomocą komunikatów werbalnych, niewerbalnych i parawerbalnych:

• swoją otwartość i gotowość niesienia pomocy

• uczciwość w jej świadczeniu

• asertywność (pytając: czy i jak można pomóc? w jaki sposób?)

1. uświadomienie sobie przez pomagacza, że niespodziewanie zaoferowana pomoc i w dodatku niefachowo udzielana, może wywołać u niektórych osób nieprzyjemne uczucia w postaci lęku, przerażenia, zakłopotania, wstydu, złości, gniewu itp.

W przypadku młodzieży w wieku adoloscencji wsparcie emocjonalne powinno uwzględniać pomoc w:

• zapewnieniu im kontaktów towarzyskich

• realizacji własnych celów życiowych

• wyuczaniu samodzielności

• rozmowach o niepełnosprawności oraz związanych z nią problemach: psychologicznych, filozoficznych, religijnych, społecznych, kulturowych, prawnych, pomocowych

GENERALNA ZASADA WE WSPARCIU EMOCJONALNYM OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH => ZACHOWYWAĆ SIĘ W MIARE MOŻNOŚCI TAK, JAK WOBEC OSOBY PEŁNOSPRAWNEJ.

UWAGA:

Brak wsparcia lub próba udzielania niefachowego wsparcia, przyczynia się do pogłębiania ich niekorzystnego samopoczucia, wzmacnia izolację psychologiczna i społeczna, utrwala niewłaściwe interakcje społeczne.

Wsparcie osoby z syndromem niewybaczonej krzywdy

Syndrom jest trudny do zdefiniowania, bo każda osoba ze względu na cechy osobowości, drogę życiową - odczuwa ten syndrom inaczej.

Poczucie niewybaczonej krzywdy może zostawić destruktywne ślady w psychice człowieka.

Jeśli zdarzenie miało miejsce dawno, to z czasem ulegnie wyparciu intelektualnemu, ale to również zależy od rodzaju traumy (np. gwałt będzie trudno wyprzeć z pamięci)

W szczególnych okolicznościach może ta pamięć się odświeżyć, np. dziecko było bite w dzieciństwie, i w dorosłym życiu osoba została pobita, i przykre wspomnienia wróciły - to może się przerodzić w lęki i fobie.

Ten syndrom może zdominować zachowanie - osoba przy każdej okazji wraca do przykrych zdarzeń, postrzega się jako ofiara, żywo reaguje, niekorzystnie wyraża się o krzywdzicielu lub zamyka się w sobie.

To doświadczenie krzywdy może mieć wpływ na kształtowanie się strategii życiowej danej osoby. Np. dąży do podporządkowania sobie innych poprzez zdobycie pozycji, jaką kiedyś względem niej przybrał krzywdziciel. Albo np. zdradzona przez faceta kobieta, mści się na innych - rozbijając związki - nawet przyjaciół.

Czasami osoby dotknięte krzywdą zachowują się wręcz odwrotnie, niosąc pomoc pokrzywdzonym

Wspólna cecha wszystkich z tym syndromem - NIEMOŻNOŚĆ PRZEBACZENIA!

Wynika to ze stereotypów (trudno wybacza się:….)

• - silniejszemu

• - komuś kogo nie można ukarać

• - sobie samemu (np. kobieta dokonała aborcji)

• - oprawcy, gdy ten traktuje to jako dar (córka nie może wybaczyć matce, że ta ją porzuciła, a ma świadomość, że życie matki dobrze się ułożyło bez dziecka przy boku)

WSPARCIE TAKIEJ OSOBY:

Należy zrozumieć, że wybaczenie może pomóc pokrzywdzonemu. Oczyścić, pozwoli żyć normalnie. Wybaczyć = zapomnieć.

Wsparcie takiej osoby przede wszystkim polega na:

• Uzyskaniu nowego źródła mocy osobistej - empowerment!

• Wzroście zdolności do spotkania się z własnymi uczuciami

• Zmianie hierarchii wartości

• Poszukaniu nowych celów w życiu

• Wycofaniu się ze spraw, które nie rokują sukcesu

• Powstrzymaniu w sobie przymusu walki

• Odzyskaniu sensu życia!

Wsparcie w problemach małżeńskich.

Jeśli w sytuacji konfliktowej małżonkowie nie mają wsparcia w rodzinie, bądź też bliskich osobach, wskazana jest interwencja „pomagacza” półprofesjonalisty lub też wolontariusza, nim będzie potrzebna pomoc profesjonalisty (terapeuta, psychoterapeuta).

Wyróżniamy pary:

• Przedmałżeńskie („chodzenie ze sobą”, narzeczeństwo)

• Małżeńskie w różnych fazach związku (stabilizacja, prokreacyjna, wychowywanie dzieci, promowania potomstwa, opuszczonego gniazda, schyłku)

• Małżeńskie zrekonstruowane (powtórne związki, z dziećmi, bez dzieci)

• Konkubenckie (z potomstwem lub bez)

• Singlowe (prowadzące odrębne gospodarstwa domowe)

Wsparcie osób w tych związkach uzależnione jest od

1. płci - ze względu na istotne różnice:

• emocjonalne(sposób przeżywania)

• intelektualne( widzenie rzeczywistości, hierarchia wartości)

• wolicjonalne(poziom motywacji, agresji)

• społeczne (sytuacja kulturowa płci )

1. typu tego związku

2. fazy i czasu trwania związku

3. zdiagnozowania problemu

Style pomagania (role) :

• „ściana płaczu” (przy mnie możesz się wypłakać)

• „alter ego” (werbalizowanie tego czego nie chce powiedzieć os. której pomagamy)

• „adwocat diaboli”(artykułowanie argumentów)

• „rationes causa” (określenie obiektywnej przyczyny)

• Mediator (szukanie konsensusu)

Reguły psychologicznie dotyczące wzajemnych relacji emocjonalnych:

• „ciche dni”- maksymalnie 2 tygodnie, nie przedłużać zbędnie

• Jedna z osób powinna wyartykułować swoje uczucia i problemy

• Obie strony powinny się nawzajem wysłuchać

• Obie strony powinny się nawzajem przeprosić

• Obie strony powinny określić zasady konsensusu w swoim związku

• Spotkanie powinno zakończyć się gestami pojednania i miłości

Skuteczność wsparcia zależy od właściwie dobranych metod i technik oraz środków pomocowych.

W razie pogorszenia lub ustalenia przy pierwszym kontakcie iż problem jest poważniejszy należy koniecznie udać się do specjalisty.


WSPARCIE DZIECI I ADOLESCENTÓW

jest tak samo ważne, jak wsparcie ludzi dorosłych. Jeżeli dziecko w odpowiednim momencie nie uzyska wsparcia, problemy będą sie nawarstwiać, a to grozi poważnymi konsekwencjami rozwojowymi.

1. Wsparcie dziecka w fazie prenatalnej

- faza prenatalna jako bardzo ważny okres w życiu człowieka, często determinujący jego zdrowie psychiczne

• - ochrona i wsparcie dziecka w fazie prenatalnej należy do matki i jej otoczenia

• - na kształtowanie się cech psychofizycznych dziecka ma wpływ: samopoczucie matki, sposób jej odżywiania, przestrzeganie zasad higieny, aktywność fizyczna, stan umysłu i przeżywanych emocji

• - każde wsparcie matki jest jednocześnie wsparciem dziecka w fazie prenatalnej

• - relacje innych osób z kobietą będącą w ciąży powinny być: wspierające, pomocowe, terapeutyczne

• - zapewnienie kobiecie w ciąży komfortu psychicznego jest najistotniejszym wsparciem emocjonalnym dla rozwijającego sie w niej dziecka

Brak wsparcia: skutkuje poważnymi konsekwencjami w dalszym rozwoju dziecka

2. Wsparcie dziecka małego

Okres małego dziecka można podzielić na takie fazy rozwojowe jak:

• - niemowlęca ( 0-1 r.ż.), w tym: od 0 do 5 dnia to osesek, a do 1 mies. życia noworodek

• - poniemowlęca (1 r.ż. - 3 r.ż)

Okres ten ma zasadniczy wpływ na kształtowanie sie przyszłych cech osobowości (Z.Freud).

W procesie wychowania dziecka istnieją pewne generalne zasady psychologiczno-pedagogiczne:

• a) w opiece nad dzieckiem należy pamiętać, że:

• - dziecko do ukończenia 18 miesiąca życia wszystkie potrzeby musi mieć zaspokojone natychmiast

• - po tym okresie uczymy odroczonego zaspokajania potrzeb

b) w stymulowani rozwoju dziecka:

• - niczego nie wyćwiczać z wyprzedzeniem

• - nie można też przeoczyć gotowości dziecka do nabywania danej funkcji

Niewłaściwa stymulacja jest jedną z podstawowych przyczyn wywołania u małego dziecka objawów stresu oraz negatywnych emocji.


Najważniejsze potrzeby:

-miłość

• -poczucie bezpieczeństwa

• -potrzeba uznania

Brak wsparcia: poważne problemy uwidaczniające się w dalszym rozwoju dziecka. Może być przyczyną opóźnienia pedagogicznego, fobii, choroby sierocej, autyzmu, deformacji sfery emocjonalnej, syndromu odebranego dzieciństwa, poważnych dysfunkcji całej osobowości.

3. Wsparcie dziecka w okresie przedszkolnym (3-7 r.ż.)

Należy:

• dostrzegać w dziecku rozwijającego się człowieka

• otaczać dziecko miłością

• otaczać dziecko opieką psychologiczno-pedagogiczną

Dziecko w tym okresie dopiero nabywa niezbędna wiedzę o otaczającej go rzeczywistości, rozwija swoja psychikę, kształtuje zręby osobowości.

Wsparcie polega na:

• rozumieniu potrzeb dziecka i pomocy w zaspokajaniu ich

• zapewnienie bezpieczeństwa i możliwości decydowania o sobie

• stymulowaniu rozwoju i wzmacnianiu psychiki

• zabezpieczeniu komfortu psycho-fizycznego

• uczeniu sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach

• wysyłaniu jednoznacznych, zrozumiałych komunikatów

• poważne traktowanie problemów dziecka

• unikaniu ironii, której dziecko i tak nie rozumie

• unikaniu rozbieżności między komunikatami werbalnymi i niewerbalnymi

• posługiwaniu się właściwie dobraną ścieżką komunikacyjną (odpowiednią do poziomu dziecka)

Brak wsparcia: trudności rozwojowe, które silnie uwidaczniać sie będą w kolejnych okresach rozwojowych

4. Wsparcie dziecka w okresie edukacji wczesnoszkolnej (7-12 r.ż)

W tym okresie dziecko przeżywa rozterki związane z nową sytuacją życiową (obowiązki szkolne), społeczną (nowe role, poszerzenie kręgów społecznych), psychologiczną (systematyczne nabywanie wiedzy, dalsze kształcenie cech osobowości).

Przy silnie rozwiniętej potrzebie uznania, kształtujących się procesach samooceny, nabywaniu nowych norm moralnych, dziecko przezywa wiele trudności przystosowawczych i związanych

z tym emocji negatywnych.

Wsparcie w tym okresie opiera się na:

• dostrzeganiu potrzeb psychospołecznych (miłości, uznania, afiliacji)

• rozumnej pomocy w zaspokajaniu wyżej w/w potrzeb

We wsparciu stosuje sie te same zasady, jak wobec przedszkolaka, z zastosowaniem właściwej dla wieku rozwojowego ścieżki komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

Wsparcie dziecka wczesnoszkolnego zachodzi gdy:

• aktywnie go słuchamy

• pomagamy mu w racjonalnym odreagowaniu emocji

• pomagamy mu w rozwiązaniu jego dziecięcych problemów

Brak wsparcia (skutki):

• zachowania nieadekwatne do sytuacji

• wadliwe ukształtowanie sie cech osobowości

• narastające problemy wychowawcze

5. Wsparcie adolescentów (12-18 r.ż.)

Intensywny rozwój sfer:

• intelektualnej

• wolicjonalnej

• emocjonalnej

Okres kształtowania sie ważnych cech osobowości, obrazu własnego ja, samodzielności, pełnej tożsamości, poszukiwania sensu życia i drogi życiowej.

Przy inicjowaniu wsparcia ważne są komunikaty sygnalizujące otwartość.

Podstawę wsparcia w tym okresie rozwojowym mogą stanowić komunikaty niewerbalne, wyrażające:

• empatię

• chęć pomocy

• cierpliwość

• miłość

• uznanie

• bycie z nim (nastolatkiem), towarzyszenie mu, ale nie narzucanie się

Brak wsparcia (skutki):

• narastająca izolacja od najbliższych

• emigracja wewnętrzna

• poszukiwanie różnorodnych sposobów radzenia sobie z problemami (bardzo często społecznie nieakceptowanych)

6. Wsparcie człowieka w okresie młodzieńczym (późnej adolescencji) - 18-24 lata

Okres kształtowania sie dojrzałości społecznej i utrwalania się procesu separacji od rodziny genetycznej. Mogą pojawić sie różnego rodzaju dylematy, związane z : pracą, samostanowieniem, samorealizacją, wyborem zawodu, miłością, założeniem rodziny itd.

Wsparcie w tym okresie polega na:

• umacnianiu procesów decyzyjnych młodej osoby

• pomocy w samostanowieniu

• umożliwieniu procesu samorealizowania się

• akceptacji poczynań

• tolerancji

• wyrozumiałości

• wyjaśnianiu i łagodnej perswazji

• słuchaniu

• empatii

• zaspokajaniu potrzeby afiliacji

W projektowaniu wsparcia osób w tym okresie rozwojowym bardzo ważne jest właściwe dobranie środków i technik pomocowych.

Brak wsparcia:

• opóźnienie procesu usamodzielniania się

• poczucie osamotnienia

• trudności w podejmowaniu ważnych decyzji życiowych

• rozchwianie emocjonalne, depresje

WSPARCIE W PRZYPADKU NIECHCIANEGO MACIERZYŃSTWA

• Wsparcie kobiety z problemami niechcianego macierzyństwa jest poważnym zagadnieniem pomocowym, wymagającym profesjonalnej opieki psychoterapeutycznej lub terapeutycznej

• Problem może dotyczyć zarówno młodych dziewczyn jak i kobiet w średnim wieku, a także matki wielodzietnej oraz kobiety nie planującej jeszcze, z różnych względów, macierzyństwa

• Istotne w pomocy tego typu jest wykorzystanie przez pomagacza wszystkich dostępnych środków i technik wsparcia, które pomogą przyszłą matkę:

1. wyciszyć czyli pomóc osiągnąć stan względnej równowagi emocjonalnej

2. przekonać o doniosłej roli macierzyństwa, nawet tego nieoczekiwanego

3. uświadomić poczucie odpowiedzialności przed najbliższymi za swoje zdrowie i zdrowie dziecka

4. zapewnić o możliwości uzyskania wsparcia ze strony społeczeństwa (jeśli nie mogą jej go zapewnić najbliżsi: rodzice, mąż, ojciec dziecka, przyjaciele) w postaci :

-opieki społecznej

-opieki medycznej

-ośrodka adopcyjnego

-opieki ze strony organizacji charytatywnych

-religijnych

-oraz udzielić pomocy w uzyskaniu takiej opieki

• ważne jest aby kobieta nie została osamotniona, bezradna, podatna na niewłaściwe podszepty, które mogłyby przyczynić się do podjęcia przez nią decyzji, której potem może żałować przez całe życie która może się przyczynić do depresji załamania nerwowego lub utraty sensu życia.

• Ważne jest uświadomienie kobiecie ciężarnej ze od jej stosunku do poczętego dziecka będzie zależeć:

1. jego kondycja fizyczna (defekty, choroby)

2. stan psychiczny (umysłu, emocji, woli i przyszłej osobowości)

3. przebieg porodu i pierwsze chwile samodzielnego życia

• brak wsparcia kobiety w przypadku niechcianego macierzyństwa może spowodować nieobliczalne zachowania przyszłej matki kończące się groźnie nie tylko dla jej ale także dla dziecka zdrowia i życia. Ważne jest uwrażliwienie ewentualnych pomagaczy na obserwacje zachowania kobiety z tego typu problemami życiowymi aby jej pomóc w trudnych dla niej chwilach oraz dla dobra maleństwa które się dopiero urodzi

Pomoc psychologiczna obejmuje głównie osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków, toksykomanów, lekomanów, kleptomanów, rzadziej od hazardu, komputera…

Istotne jest rozdzielenie pomocy osobom uzależnionym i współuzaleznionym.

Osoba uzalezniona wymaga bezwzględnie profesjonalnej pomocy psychologicznej.

w procesie wsparcia emocjonalnego osoby uzależnionej najważniejsza jest pomoc w podjęciu przez nią samodzielnej decyzji o konieczności leczenia.

Jest to zadanie bardzo trudne- osoba taka jest już zaburzona, zaprzecza swojemu uzależnieniu twierdząc że panuje nad tym.wobec innych potrafi „grać”.

Należy nazywać rzeczy po imieniu- jasno określać obecną sytuację os. uzależnionej.

wspierać:

• motywacja w podjęciu decyzji o podjęciu o zmianie ( stosowanie tylko w chwilach trzeźwości osoby uzależnionej) za pomocą słów kluczy:

-każdy jest kowalem swego losu

-jeśli twierdzisz ze nie jestes uzależniony to idz do lekarza i sprawdz to

-sam ocen jak długo możesz bez tego wytrzymac

• udzielaniu pomocy os uzależnionej w dotarciu do profesjonalnego pomagacza lub grupy wsparcia lecz bez uzycia nacisków, nadgorliwości, altruizmu.

Duże znaczenie we wsparciu osób uzależnionych odgrywa również religia i wiara w Boga. Stąd w terapii takich osób dużą rolę spełniają także profesjonalne grupy wsparcia religijnego.

nie skuteczne w relacji z osoba uzaleznioną jest przyjmowanie wobec niej postawy polegającej na:

-użalaniu się nad sobą, błaganiu o litość, prośbach lub groźbach.

-udawaniu obojętności wobec jego zachowania lub niedostrzeganiu problemu uzależnienia.

Pomoc osobom współuzależnionym stanowi nowe i odrębne zjawisko w terapii.

Osoba współuzalezniona- taka która w jakiś sposób jest związana z osobą uzależnioną: rodzinnie, przyjacielsko, emocjonalnie, społecznie, czasem zawodowo. Z jakiś względów tolerują osobę uzaleznioną, ochraniają ją, opiekują się nią. Takie osoby również są „chore” i bardzo często to one działają toksycznie na osoby uzależnione.

„Jeśli alkoholikowi uda się wyjść z nałogu, to najprawdopodobniej do niego wróci, jeśli jego rodzina również nie zostanie wyleczona” Jerry Butler

Odnosi się to również do innych rodzajów współuzależnień a także do wszystkich środowisk osoby uzależnionej.

Jak wspierać osoby współuzaleznione?

należy im stanowczo uświadomić, iż uzależnienie to choroba, nad która dana osoba nie może sama zapanować, dlatego:

- ochranianie, krycie tej osoby przedłuza tylko i pogłębia ten proces

-nie wolno wzmacniać nałogu ani sabotować procesu leczenia osiągając jakieś własne cele, które mogą być przeróżne (np. potrzeba własnej dominacji nad tą osobą, proba zatrzymania jej przy sobie, realizowanie własnych potrzeb kosztem osoby chorej np. przez podnoszenie wlasnej wartości, realizowanie wlasnych zachowa altruistycznych)

Powyższe zachowania wskazują na współuzależnienie danej osoby.

Sumując:

Istotą wsparcia emocjonalnego os. uzależnionej i współuzależnionej jest emocjonalne wzmocnienie ich i pomoc w zmotywowaniu do podjęcia samodzielnej decyzji o probie zmiany swego zachowania i o to należy dla nich zadbać.

Pozostawienie tych osób bez wsparcia emocjonalnego spowoduje dalsze pogłębianie się problemu.

 Doradztwo zawodowe

Doradztwo zawodowe to pomoc polegająca na udzieleniu indywidualnej porady zawodowej na kolejnych etapach dokonywania wyboru typu szkoły, kierunku kształcenia zatrudnienia, przekwalifikowywania się, ponownego zatrudnienia w przypadku utraty pracy.

Porada taka wymaga interakcji zachodzącej między radzącym się uczniem bądź dorosłym a udzielającym porady - doradcą zawodowym. Podstawą porady są informacje na temat:

• osoby, której udziela się pomocy (jej zainteresowań, zdolności, cech charakteru, temperamentu, stanu zdrowia itp.). Informacje te uzyskuje się na podstawie m.in.: badań testowych, wyników badań lekarskich, rozmowy itp.;

• możliwości kształcenia, treści pracy w zawodzie oraz wymagań stawianych kandydatom do zawodu, a także możliwości zatrudnienia, przekwalifikowania itp.

Istotnym elementem porady jest przekazywanie tych informacji w odpowiedni sposób - tak, aby zainteresowana osoba ich nie odrzuciła.

doradca zawodowy (szkolny)

Doradca zawodowy to osoba udzielająca pomocy - w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych - młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia. Uwzględnia przy tym ich możliwości psychofi­zyczne i sytuację życiową, a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego, współpracuje z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów.

Doradca zawodowy wykorzystuje w tym celu wiedzę o zawodach, znajo­mość psychologicznych i pedagogicznych technik, diagnozę rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania informacji zawodowej.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach mówi, że w szkołach, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego może być zatrudniony doradca zawodowy, precyzuje też ich zadania.


Do zadań doradców zawodowych należy w szczególności:

1. systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów, osób dorosłych na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej;

2. gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych oraz zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;

3. wskazywanie uczniom, rodzicom i nauczycielom dodatkowych źródeł informacji (na poziomie regionalnym, ogólnokrajowym, europejskim i światowym) dotyczących:

1. rynku pracy,

2. trendów rozwojowych w świecie zawodów i zatrudnienia,

3. wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów przy wykonywaniu przyszłych zadań zawodowych,

4. instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w życiu codziennym i zawodowym,

5. alternatywnych możliwości kształcenia dla uczniów z problemami emocjonalnymi i dla uczniów niedostosowanych społecznie,

6. programów edukacyjnych Unii Europejskiej;

4. udzielanie indywidualnych porad uczniom, rodzicom, osobom zainteresowanym;

5. prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej;

6. koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę;

7. wspieranie w działaniach doradczych rodziców i nauczycieli poprzez organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych, udostępnianie informacji i materiałów do pracy;

8. współpraca z radą pedagogiczną w zakresie tworzenia i zapewnienia ciągłości działań wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, realizacja działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w programie wychowawczym szkoły i programie profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach;

9. współpraca z instytucjami wspierającymi system doradztwa zawodowego, w szczególności z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom a także z Urzędami pracy, KIS i CIS

Ćw. 1-2

Poradnictwo w teorii i praktyce. Analiza i diagnoza problemów klientów w zakresie niezbędnym do świadczenia usług poradnictwa.

Poradnictwo:

• Towarzyszy człowiekowi w kolejnych etapach życia (dzieciństwo, młodość, dzieciństwo, starość)

• Pomaga rozwiązać pojawiające się problemy

• Wspomaga, podtrzymuje, wspiera rozwój

Poradnictwo to działania





Naprawcze bądź profilaktyczne

• PORADNICTWO (ang. Counseling, franc. Conseil) - informowanie, dawanie rad, działanie o charakterze diagnostyczno - terapeutycznym

• DORADZTWO (advice - porada, advisement - doradztwo) - działanie o charakterze informacyjno - instruktażowym



DORADZTWO PORADNICTWO



PROBLEM

ŚWIADOMOSĆ DORADCY ŚWIADOMOŚĆ OSOBY POSZUKUJACEJ PORADY

Poradnictwo może być rozpatrywane w dwóch aspektach jako:

1. instytucjonalny system o określonej strukturze organizacyjnej

2. specyficzna czynność podejmowana przez doradców profesjonalnych i osoby pomagające jednostkom przezywającym problemy.

Główny cel poradnictwa to optymalizacja stanu rzeczy.

Cele pośrednie to: usuwanie zaburzeń i trudności, profilaktyka, prognoza.

Poradnictwo nastawione jest na:

1. doskonalenie procesu przygotowania jednostki do aktywnego życia przez wykrywanie i korygowanie braków rozwojowych, rozwijanie zdolności, rozbudzanie nowych zainteresowań i dążeń (poradnictwo wychowawcze)

2. optymalizowanie procesu przygotowania do pracy zawodowej, ukazywanie perspektyw, stymulowanie rozwoju aspiracji i motywacji (orientacja i poradnictwo zawodowe)

3. przygotowanie do spędzania czasu wolnego i aktywnego uczestnictwa w kulturze, rozwijania własnej osobowości i twórczości kulturalnej poprzez wskazywanie możliwości samokształcenia i wszechstronnego doskonalenia się (poradnictwo kulturalno - wychowawcze)

4. pomoc oferowaną osobom zdrowym przeżywającym tak zwane kryzysy rozwojowe lub trudności przystosowawcze, użyteczna jest w zmianach rozwojowych
   i nagromadzeniu się wydarzeń życiowych. Odbywa się ono w formie kilku spotkań, których głównym celem jest zidentyfikowanie problemu i poszukiwanie sposobów jego rozwiązania (poradnictwo psychologiczne)

5. porady z zakresu prawa (poradnictwo prawne)

6. porady z zakresu pomocy społecznej (poradnictwo socjalne)

Poglądy dotyczące zakresu działań poradniczych:

1. Poradnictwo zmierza do udoskonalenia procesu wychowania jednostki poszukującej odpowiednich środków.

2. Poradnictwo zmierza do udoskonalenie procesu wychowania jednostki optymalizacji pracy instytucji wychowawczych.

3. Poradnictwo zmierza do udoskonalenia procesu wychowania jednostki, ale głównym zadaniem jest poprawa funkcjonowania systemów społecznych.

Różne koncepcje poradnictwa (cztery sposoby określania poradnictwa):

1. Poradnictwo jako komponent złożonego procesu wspierającego dynamiczny rozwój osobowości.

2. Poradnictwo jako systematyczna pomoc jednostce w tworzeniu i określaniu planów dostosowanych do sytuacji i własnych możliwości w życiu.

3. Poradnictwo jako technika kierowania dzieckiem w normalnym środowisku wychowawczym, ułatwiająca pomoc w jego szybkim dostosowaniu się do oczekiwań społecznych.

4. Poradnictwo jako metoda polegająca na takim prowadzeniu osoby potrzebującej pomocy , że zaczyna ona sama szukać odpowiedzi na nurtujące ją pytania.

Porada jest formą pomocy jednostkom w rozwiązywaniu ich problemów. To wartość (idee, informacje, stany osobowości partnerów), które zostały wytworzone w układzie interpersonalnym doradca - radzący się, przy współudziale ich obu. Celem działania doradcy jest przygotowanie człowieka do bycia wolnym i odpowiedzialnym.

Trzy koncepcje poradnictwa wg Kargulowej oparte na analizie psychoanalitycznej
i behawiorystycznej, humanistycznej i poznawczej koncepcji człowieka:

1. Poradnictwo dyrektywne nie liczące się z indywidualnością człowieka, jego przeżyciami i samooceną. Doradca formułuje prognozę i podaje sposób rozwiązania problemu traktując odbiorcę jako przedmiot działań poradnianych.

2. Poradnictwo liberalne nastawione na rozwiązywanie sytuacji problemowej
   z uwzględnieniem wewnętrznych przeżyć jednostki, umożliwia więc samopoznanie, uwalnianie się od lęków i zahamowań. Doradca nastawiony jest na wskazywanie sposobów lepszego zrozumienia siebie i innych ludzi, na zmianę sposobów myślenia
   u odbiorcy o swoim problemie.

3. Poradnictwo dialogowe umożliwiające badanie i poszukiwanie strategii i środków rozwiązywania problemów. Doradca i radzący się współpracują ze sobą szukając adekwatnych rozwiązań. Badaczami są obie strony, jednak doradcy wykorzystują swoje większe doświadczenie.

/odmianą poradnictwa dialogowego jest poradnictwo życia (życiowe), poradnictwo dorosłych, poradnictwo rodzinne oraz pomoc dziecku w jego rozwoju bio - socjo - kulturowym/.

Interakcyjny model poradnictwa:

• Dwa podmioty działania (doradca i radzący się)

• Przedmiot (problem do rozwiązania)

• Czynności poradnicze

• Metody i środki działania

• Wyniki działania






DORADCA (specjalista, konsultant, wychowawca).

Określając jaki powinien być doradca bierzemy pod uwagę:

1. Zadanie jakie ma do spełnienia (diagnoza, terapia, profilaktyka, współdziałanie
   z odpowiednimi instytucjami, praca w środowisku)

2. Przygotowanie do roli (umiejętność wytwarzania klimatu we wzajemnych kontaktach z odbiorcą, pełna akceptacja klienta, rezygnacja z oceny, demonstrowania swojej wyższości intelektualnej, narzucania swojej koncepcji rozwiązania problemu itd.)

3. Jego osobowość (talent pedagogiczny, stałą gotowość do doskonalenia się, intuicja, umiejętność sprawiania pozytywnego wrażenia, itd.)

4. Jego stanowisko w procesie poradnianym (kompetencja interpersonalna związana
   z dokładnością spostrzegania i rozumienia sytuacji społecznych, zdolnością i chęcią rozwiązywania problemów oraz sposobem ich rozwiązania).

Doradzanie to „pasja”. Gotowość do udzielania i niesienia pomocy bez niechęci.

Idealny doradca posiada umiejętność porządkowania i syntetyzowania swoich doświadczeń, dojrzałość emocjonalną i samoświadomość własnego życia, optymizm mimo długotrwałego oczekiwania na efekty, empatię.

ODBIORCA PORADY - OSOBA RADZĄCA SIĘ

Postawy osoby radzącej się do doradcy:

1. Postawa chwiejna - charakteryzująca się chęcią uzyskania pomocy a jednocześnie niezadowoleniem, że trzeba się o nią ubiegać

2. Postawa wymuszająca - gdy klient żąda tylko potwierdzenia swego pomysłu na rozwiązanie problemu

3. Postawa nastawiona na współpracę - umożliwiająca działanie osoby radzącej się
   i doradcy.

PRZEDMIOT DZIAŁANIA W PORADNICTWIE




PROBLEM RADZĄCEGO SIĘ, KTÓREMU TRZEBA POMÓC W JEGO ROZWIĄZANIU

Problemy rozwiązywane przez poradnictwo:

1. związane z osobistą sytuacją jednostki, wynikające z jej stanu psychofizycznego

2. związane z rodziną, wynikające z trudności w pełnieniu jednej lub kilku funkcji przez któregoś członka rodziny lub rodziny jako grupy

3. wynikające z przynależności do grup nieformalnych lub instytucji

4. związane z pełnieniem ról i optymalnym wypełnianiem zadań stąd wynikających

5. wiążące się z przynależnością do społeczeństwa globalnego, przeżywającego określone napięcia i konflikty

6. związane z aktualną, trudną sytuacją życiową

CZYNNOŚCI PORADNICZE

Zasady czynności poradniczych:

• właściwe rozpoznanie potrzeb

• odpowiednie wykorzystanie środków

• dążenie do aktywizowania klientów

• dobrowolność

• przystępność

Wśród czynności poradniczych wymienia się:

1. badania wstępne (informacje, wywiad, analiza potrzeb, problemu, trudności, itd.)

2. diagnoza (wielospecjalistyczna - psychologiczna, pedagogiczna, społeczna, medyczna itd.)

3. prognoza i program pomocy (w oparciu o konsultacje specjalistów
   i dotychczas uzyskane informacje o radzącym się)

4. informacja i porada (bezpośrednia dla zgłaszających się po pomoc i pośrednia w postaci orzeczeń)

5. aktywna pomoc (udzielana osobom potrzebującym, instytucjom).

METODY I ŚRODKI



Porada




Bezpośrednia Pośrednia

indywidualna prosta jednorazowa


zbiorowa wzbogacona wielokrotna listy, prasa, książki, porada

telefoniczna, w radiu

ustna i telewizji


pisemna

WYNIKI DZIAŁANIA

Rezultaty działania odnajdujemy w przemianach osobowości radzącego się i doradcy, zmianach zachodzących w środowisku życia osób szukających pomocy, rozwiązanych problemach tych osób, zmianach w działalności instytucji i placówek nastawionych na doradztwo.

poradnictwo wychowawcze

orientacja i poradnictwo zawodowe

poradnictwo kulturalno - wychowawcze

poradnictwo psychologiczne

poradnictwo prawne

poradnictwo socjalne

Przygotuj scenkę

Zgłosiła się do Ciebie młoda dziewczyna (zdenerwowana, zapłakana) twierdząc, iż jest ofiarą gwałtu. Potrafi opisać sprawcę, jednak nie wie co ma teraz zrobić. Jest załamana. Jakiej udzielisz jej porady?

Przygotuj scenkę

Udziel porady osobie bezdomnej, którą przypadkiem spotkałeś/łaś na dworcu kolejowym podczas Twojej podróży. Bezdomny zwrócił się do Ciebie o pomoc finansową opowiadając swoją trudną sytuację.

Przygotuj scenkę

Do Ośrodka Pomocy Społecznej trafia młoda dziewczyna z trójką dzieci. Jest samotna, konkubent wyrzucił ją z wynajmowanego mieszkania. Nie ma środków do życia. Podczas rozmowy zauważasz, że jedno z dzieci jest chore. Jakiego wsparcia jej udzielisz,
co poradzisz?

Przygotuj scenkę

Porozmawiaj z mieszkanką w Domu Pomocy Społecznej i poinformuj ją, iż jej rodzina nie zgodziła się zabrać ją do domu na Święta Bożego Narodzenia. Wiesz, że będzie to duże przeżycie dla starszej kobiety. Kobieta w trakcie odwiedzin rodziny notorycznie robi im awantury, krzyczy i wini ich za swoją starość. Udziel porady kobiecie jak nawiązać lepszy kontakt z bliskimi.

Przygotuj scenkę

Udziel porady rodzinie posiadającej niepełnosprawne dziecko. Mama jest nadopiekuńcza
w stosunku do poruszającego się na wózku inwalidzkim syna, tata natomiast wykazuję postawę obojętną i nie angażuje się w wychowanie dziecka.

Przygotuj scenkę

Do Ośrodka Pomocy Społecznej trafił 45 letni mężczyzna. Żona wyrzuciła go z domu do czasu, kiedy nie zmieni swojej sytuacji. Mężczyzna nie posiada pracy, nadużywa alkoholu i często przebywa w gronie podobnych do siebie „kolegów”. Co poradzisz temu klientowi?

Przygotuj scenkę

Jesteś na wywiadzie środowiskowym w domu klientki. Zauważasz, iż w jej domu panuje nieporządek, dzieci są brudne i zaniedbane. Jakich porad jej udzielisz?

Przygotuj scenkę

Jakiej porady udzielisz 50-letmniej kobiecie, długotrwale bezrobotnej. Wraz z mężem utrzymują się z pensji męża w wysokości 1400 zł. Posiadają dzieci i wnuki. Kobieta
w wyniku długotrwałego bezrobocia jest załamana.

Przygotuj scenkę

Trafia do Ciebie klient po stracie żony. Najbliższa mu osoba zmarła na raka piersi. Pozostał sam z dwójką dzieci w wieku szkolnym. Potrzebuje pomocy. Co mu poradzisz?

Przygotuj scenkę

Trafia do Ciebie młody człowiek, maturzysta, który nie wie jak będzie wyglądała jego dalsza droga zawodowa. Nie ma sprecyzowanych zainteresowań i planów. Nie może liczyć na pomoc rodziców, gdyż zarówno mama jak i tata nie interesują się jego życiem. Nadużywają alkoholu. W jaki sposób wesprzesz tą osobę?

PORADNICTWO GRUPOWE

Poradnictwo grupowe to zajęcia warsztatowe prowadzone pod kierunkiem terapeuty, psychologa, pedagoga, doradcy zawodowego (specjalisty), który poprzez realizację określonego programu stymuluje grupę w działaniach zmierzających do uzyskania przyjętych celów. Zajęcia odbywają się w małych grupach (8-16 osób) przy zastosowaniu aktywizujących technik pracy. Czas ich trwania uzależniony jest od przyjętego programu. Warsztaty realizuje się cyklicznie.

Grupa wsparcia ( grupa samopomocowa, grupa wzajemnej pomocy).

Jak to działa?
Jedynym warunkiem wstąpienia do grupy jest przekonanie, że dzieli się problem, wokół którego grupa się zawiązała

Poradnictwo i pomoc instytucjonalna

Ośrodek Pomocy Społecznej oferuje osobom i rodzinom pomoc w formie pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego w szczególności prawnego, psychologicznego, pedagogicznego. Pracownicy socjalni udzielają również pomocy w załatwianiu spraw urzędowych oraz w utrzymaniu kontaktów z otoczeniem. W razie niemożności zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania klienta, pracownicy socjalni czynią starania o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej tj. placówce pobytu stałego zapewniającej całodobową opiekę.

Niezależnie od kryterium dochodowego osobom i rodzinom udzielana jest pomoc w postaci pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego, w szczególności prawnego i psychologicznego. Są to świadczenia fakultatywne.

Instytucje udzielające porad:

• regionalne ośrodki polityki społecznej

• powiatowe centra pomocy rodzinie

• ośrodki pomocy społecznej

• placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego

• ośrodki adopcyjno- opiekuńcze

• ośrodki wsparcia

• ośrodki interwencji kryzysowej

• Ośrodki terapii i wspierania rodzin

• KIS, CIS

• Poradnictwo w pracy socjalnej

Praca socjalna
Świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest z osobami i rodzinami (bez względu na posiadany dochód) w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej.

Poradnictwo specjalistyczne,
w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne, jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód. 

Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów. 

Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii.

Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną




22

CZYNNOŚCI

DORADCA

OSOBA RADZĄCA SIĘ

METODY
I ŚRODKI

WYNIKI I DZIAŁANIA

PROBLEM

---