1. Państwo - pojęcie państwa, jego formy, organ państwowy, demokracja i jej gwarancje.

2. Norma prawna, budowa, rodzaje i obowiązywanie.

3. Przepis prawny- czym jest, relacja norma przepis, rodzaje przepisów.

4. Stanowienie prawa - istota, analiza pojęcia na podstawie wybranych aktów normatywnych..

5. Stosowanie prawa - pojęcie, etapy stosowania prawa i ich charakterystyka.

6. Przestrzeganie prawa, praworządność - czym jest, co ją warunkuje, gwarancje rządów prawa.

7. Wykładnia prawa, pojęcie, rodzaje i obowiązywanie.

8. Źródła prawa znaczenie terminu, hierarchia źródeł prawa, charakterystyka poszczególnych aktów.

9. Akt prawny, rodzaje i obowiązywanie.

10. Luki w prawie i sposoby ich uzupełniania.

11. Obowiązywanie prawa w czasie, przestrzeni i wobec osób.

12. Sejm i Senat - funkcje, zasady prawa wyborczego, kadencja, organy wewnętrzne, status posła i senatora (mandat i jego ograniczenia).

13. Prezydent -pozycja ustrojowa, wybór, kompetencje, odpowiedzialność.

14. Rada Ministrów - skład, powołanie, kompetencje, odpowiedzialność.

15. Rzecznik Praw Obywatelskich, sposób wybierania oraz uprawnienia.

16. Naczelny Sąd Administracyjny, organizacja i uprawnienia.

17. Organizacja sądownictwa w Polsce.

18. Trybunał Stanu - skład i jego powoływanie, kto i za co odpowiada przed Trybunałem, sankcje orzekane przez TS.

19. Trybunał Konstytucyjny, powoływanie, skład, uprawnienia i moc orzeczeń.

20. Najwyższa Izba Kontroli- skład Kolegium NIK, sposób powoływania, uprawnienia.

21. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - skład, powoływanie, zadania.

Norma prawna, budowa, rodzaje i obowiązywanie.

Norma prawna - to najmniejszy stanowiący sensowną całość element prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu.

Norma jest najmniejsza cząstką prawa:

• Generalna: chodzi o adresata; podmiot do którego kierowana jest norma nie jest wskazywany indywidualnie - co do tożsamości, ale jako pewna kategoria, za pomocą cech rodzajowych.

• Abstrakcyjna: brak szczegółowości w opisie sytuacji, nadaje się do powtórzenia w wielu sytuacjach o wspólnym mianowniku.

Budowa normy prawnej:

• Hipoteza - Kto? W jakich okolicznościach?

• Dyspozycja - Jak powinien lub może się zachować?

• Sankcja - Co się stanie jeśli zachowa się lub nie?

Hipoteza określa adresata: (jest tą częścią normy, z której uzyskujemy wiedzę na temat adresata do którego będzie kierowana określona abstrakcyjnie reguła zachowania)

- przy użyciu takich cech jak: wiek, płeć, stan zdrowia itp.

- poprzez wskazanie celu lub sposobu działania przedmiotu.

- poprzez wskazanie miejsca lub czasu działania

Dyspozycja określa abstrakcyjnie rodzaj zachowania: ( zawiera treść nakazu, zakazu lub dozwolenia)

- nakazowego (obowiązek)

- zakazowego (obowiązek)

- dozwolonego

Sankcja określa treścią normy konsekwencję (określa konsekwencję zachowania się w sposób sprzeczny z treścią nakazu, zakazu lub wyjście poza granice dozwolenia określonego w dyspozycji przez adresata wskazanego w hipotezie)(nie: kara) za naruszenie nakazu, zakazu lub wyjście poza granice dozwolenia kierowane przeciwko adresatowi normy.

Sankcja karna sankcja

Sankcja penalna kara (potocznie)

Czyny zabronione:

- wykroczenia

- przestępstwo: zbrodnie i występki

Wyróżniamy trzy rodzaje sankcji:

Sankcja karna (penalna) - pozostaje ona właściwa w odniesieniu do tzw. czynów zabronionych, czyli wykroczeń i przestępstw.

Kara grzywny: najłagodniejsza do występków. Idzie do skarbu państwa. Odliczana wg. Stałych reguł - system stawek dziennych od 10 do 360. Sąd określa wysokość stawek dziennych by kara była adekwatna do sytuacji rodzinnej, materialnej. 1 stawka dzienna od 10 do 2000 zł.

Kara ograniczenia wolności - od 1 do 12 miesięcy. Przymusowa praca na cele społeczne w miejscu wskazanym przez sąd, 20 - 40 godzin w skali miesiąca. Stały nadzór, zakaz przeprowadzania się.

Kara pozbawienia wolności - na czas od 1 miesiąca do 15 lat

Kara 25 lat pozbawienia wolności

Kara dożywotniego pozbawienia wolności

Sankcja egzekucyjna - przymuszenie sprawcy do wykonania ciążącego na nim obowiązku

Sankcja nieważności czynności prawnej - jej istota jest wywołanie skutku unieważniającego dla nakazanego, zakazanego lub dozwolonego zachowania adresata normy. Jeżeli czynność prawna została wadliwie dokonana to nie wywołuje skutków prawnych.

Rodzaje:

1. Sposób wysłowienia:

• Nakazujące

• Zakazujące

• Dozwalające (uprawniające) - pozwalające wybrać sposób postępowania

2. Zastosowanie:

• Normy bezwzględnie obowiązujące (iuris cogentis) - nakazuje lub zakazuje określone zachowanie, tworzy obowiązek, nie przewidując możliwości zachowania się inaczej niż poprzez realizowanie określonej normą powinności.

• Normy względnie obowiązujące (iuris dispositivi) - zawiera dozwolenie pewnego zachowania, dając adresatowi „propozycje” z której nie musi jednak skorzystać.

3. Zakres obowiązywania:

• Ius commune - obowiązuje na obszarze danego państwa

• Ius particulare - obowiązuje na części terytorium państwa

Przepis prawny- czym jest, relacja norma przepis, rodzaje przepisów.

Przepis prawny - fragment aktu normatywnego, stanowiącą logiczną od strony językowej wypowiedź, wyodrębnioną jako artykuł, paragraf, ustęp czy też punkt.

Relacja norma - przepis:

( Nie są one synonimami)

Przepis stanowi „materiał” służący do konstruowania reguł zachowania jaką jest norma. Nierzadko jeden nie wystarczy do tego aby taką regułę zbudować i wówczas koniecznością staje się sięgnięcie do jeszcze innego, powiązanego z tym pierwszym i wskazującym z reguły konsekwencje dla adresata normy za zachowanie się niezgodnie z jego treścią. W konsekwencji, jest więc tak, że norma nie istnieje bez przepisu, bo zawarta jest w jego treści, przepis zaś zawiera zwykle jeśli nie całą normę, to jej fragment.

Rodzaje przepisów:

Przepisy ogólne (lex generalis) - określa jakiś obowiązek lub uprawnienie określonego zachowania.

(przepisy ogólne-określają przedmiotowy i podmiotowy zakres stosunków społecznych, regulowanych danym aktem prawodawczym, objaśniają podstawowe użyte w akcie nazwy, a często też ustalają ogólne zasady jego stosowania)

Przepisy szczególne (lex specialis)- przewiduje sytuacje mieszczące się w kategorii zachowań zakazanych , nakazanych lub dozwolonych przepisem ogólnym tyle ,że ze względu na ich specyfikę wymagają odrębnego potraktowania w ramach bardziej szczegółowego unormowania.

(przepisy szczegółowe-normy, określające zachowania podmiotów, których one dotyczą;)

Wyróżnione ze względu na zakres unormowania:

Przepisy odsyłające - unikając powtórzeń prawodawca posługuje się właściwą wówczas techniką odsyłania zazwyczaj do tego samego lub innego aktu normatywnego.

Przepisy blankietowe (upoważniające) - Są to przepisy odsyłające ale do aktów prawnych które jeszcze nie powstały, mają charakter normatywny

Przepisy Końcowe

Przepisy wprowadzające - określające moment wejścia w życie nowej regulacji

Przepisy uchylające(derogacyjne) - ich zadaniem jest określanie tego, jakie regulacje utraca moc wraz z wejściem w życie nowego prawa.

Przepisy przejściowe (intertemporalne) - ich rola polega na określeniu, jakiego rodzaju normy (stare czy nowe) będziemy stosować do sytuacji, która zrodziła się pod rządami poprzedniej regulacji, ale jej konsekwencje pojawiły się już w czasie obowiązywania nowo wprowadzonej.

Stanowienie prawa - istota, analiza pojęcia na podstawie wybranych aktów normatywnych.

Stanowienie prawa - czynność konwencjonalna dokonywana przez kompetentny organ państwa, poprzez którą to nakazuje on realizację danych norm prawnych. Poprzez akt stanowienia prawa organ w istocie kreuje nowe normy prawne. Szczególnym przypadkiem stanowienia prawa jest współstanowienie. Mamy z nim do czynienia gdy czynność stanowienia prawa wymaga decyzji więcej niż jednego organu państwa.

Stosowanie prawa - pojęcie, etapy stosowania prawa i ich charakterystyka.

Stosowanie prawa - polega ono na podejmowaniu, w oparciu o istniejące w danym zakresie normy, decyzji o charakterze indywidualnym i konkretnym tj. odnoszące się do osoby wskazanej z imienia i nazwiska oraz załatwiające określoną sprawę.

Etapy stosowania prawa:

1. Koniecznym jest zaistnienie sytuacji z którą obowiązujące prawo wiąże określone konsekwencje.

2. Należy ustalić (w sposób niebudzący wątpliwości) treść normy prawnej określającej wspomniane konsekwencje w okolicznościach danego przypadku.

3. Należy zastosować wspomnianą normę tj. wydać decyzję, która przy zestawieniu danego faktu z normą prawną określi sposób załatwienia danej sprawy w odniesieniu do wskazanej co do tożsamości osoby.

1. Zaistnienie zdarzenia faktu z którym norma prawna łączy konsekwencję.

2. Ustalenie treści normy prawnej obejmującej to zdarzenie.

3. Określenie konsekwencji zaistnienia faktu na podstawie treści normy (wyrok, decyzja)

Swobodna ocena dowodów - sąd kieruje się wiedza i doświadczeniem życiowym, mając na uwadze zasady logiki i poprawnego myślenia dokonuje weryfikacji, nierzadko sprzecznego, materiału dowodowego.

Formalna ocena dowodów- prawo regulowało, który dowód jest ważniejszy.

Domniemanie - to wnioskowanie oparte na następującej zasadzie: jeśli dwa zdarzenia często ze sobą się łączą, to pojawienie się jednego z nich (co jest pewne, udowodnione) łączy się najprawdopodobniej z pojawieniem się drugiego z nich. Domniemanie jest więc przypuszczeniem.

Rodzaje domniemań:

- faktyczne - decyzja organu, który w oparciu o swoją wiedzę i doświadczenie wnioskuje co do faktu nieznanego na podstawie udowodnionego.

- prawne - istnieje przepis nakazujący mu wnioskować w określony sposób.

Przestrzeganie prawa, praworządność - czym jest, co ją warunkuje, gwarancje rządów prawa.

Przestrzeganie prawa - to zachowanie adresata normy (określonego w hipotezie) zgodnie z treścią nakazu, zakazu lub w granicach dozwolenia określonych dyspozycją normy.

Praworządność - ścisłe stosowanie prawa przez wszystkie organy państwowe oraz przestrzeganie prawa przez inne podmioty

Nieprzestrzeganie prawa :

• Zachowanie contra legem - sytuacja łamania prawa poprzez nie stosowanie się do wspomnianych wcześniej nakazów, zakazów lub wyjście poza granice dozwolenia.

• Zachowanie praeter legem (obok prawa) - obchodzenie prawa, podmiot podejmuje działanie, które pozornie pozostaje w zgodzie z prawem, niezgodny z nim jest jednak jego rezultat.

Praworządność art.2 Konstytucji RP - stan faktyczny, w którym proces sprawowania władzy oparty jest na prawie; oznacza to, iż treść, forma i tryb podejmowania decyzji władczych wyznaczone są obowiązującym prawem.

Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Fouler -> zasada sprawiedliwości prawa (teoria tworzenia dobrego prawa)

Kryteria:

- dostatecznie ogólne (generalne)

- należycie ogłoszone (jawne)

- jasne i zrozumiałe

- nie tworzą niemożliwych obowiązków

- względnie trwałe w czasie

- nie działające wstecz - lex retro non agit

Gwarancje praworządności:

• Materialne (demokracja)

• Formalne (instytucjonalne, ustrojowe, proceduralne, legislacyjne), legalnie działająca opozycja, istnienie wolnej prasy, trójpodział władzy.

Gwarancje proceduralne:

• Wiążą się ze stosowaniem prawa

• Wieloinstancyjność postępowania sądowego

• Istnienie Rzecznika Praw Obywatelskich i NIKu

Gwarancje legislacyjne:

• Dotyczy stanowienia prawa

• Weto prezydenta

• Istnienie Trybunału Konstytucyjnego

Demokracja - ustrój polityczny, w którym władzę sprawuje społeczeństwo.

Art. 4 ust. 1 Konstytucji RP

Władza zwierzchnia w RP należy do narodu.

Art. 4 ust. 2

Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

- demokracja pośrednia

- demokracja bezpośrednia (referenda, weto ludowe, inicjatywa ludowa)

Praworządność jest jedną z zasad n których opiera się ustrój Rzeczpospolitej. W praktyce zasada ta oznacza, iż sprawowanie władzy opiera się na prawie. Organy władzy publicznej (niezależnie od swojego rodzaju i szczebla) podejmując decyzję czynią to w zgodzie z istniejącymi normami, w konsekwencji każda z takich decyzji winna wynikać z przepisu przewidującego możliwości jej wydania i na nim być oparta.

Wykładnia prawa, pojęcie, rodzaje i obowiązywanie.

Wykładnia prawa - pod tym pojęciem rozumiemy ogół zabiegów myślowych mających doprowadzić do możliwie jednoznacznego ustalenia treści niejasnego przepisu.

Wykładnia prawa - czynność intelektualna, na podstawie której z treści przepisów prawnych formułowane są normy. Interpretacja prawa poprzedza zastosowanie normy prawnej.

Po co się ją wykonuje? :

- istnienie rozbieżności pomiędzy językiem prawnym oraz językiem naturalnym, którym posługujemy się na co dzień.

- zamierzone nieostrości wprowadzane przez prawodawcę - przede wszystkim za pośrednictwem tzw. klauzul generalnych

- dezaktualizowanie się regulacji w warstwie językowej, przez co staje się ona niejasna

- błędy popełnione przy stanowieniu prawa.

Rodzaje wykładni:

1. podmiot dokonujący interpretacji:
   wykładnia autentyczna : dokonywana jest przez podmiot, który ustanowił niejasną regulację. Dokonywana przez prawodawcę.

• Wykładnia legalna: dokonywana jest przez podmiot, który w zakresie swoich kompetencji posiada uprawnienie do interpretacji przepisów (których nie jest twórcą). Dokonywana przez organ, któremu prawodawca przyznał takie kompetencje.

• Wykładnia organów stosujących prawo (praktyczna) - dokonywana jest tak jak wskazuje na to nazwa, przez organy, które zajmują się w sformalizowanej procedurze, rozstrzyganiem indywidualnych i konkretnych spraw na podstawie istniejących przepisów. Organami tymi są między innymi uprawnione do wydawania decyzji administracyjnych urzędy np. podatkowe. Dokonywana przez organy stosujące prawo - sądy, organy administracyjne itp.

• Wykładnia doktrynalna (naukowa) - dokonywana przez przedstawicieli środowiska naukowego. Ma na celu przeprowadzenie dyskusji co do znaczenia istniejących regulacji. Zawarta jest w publikacjach naukowych. Dokonywana przez przedstawicieli nauk prawnych.

2. Kryterium metody jej dokonywania:

• Wykładnia słowna - pozwala ona na ustalenie treści przepisu poprzez analizę zawartych w nim słów i zwrotów, ustalenie ich znaczenia, określenie związków logicznych jakie pomiędzy nimi zachodzą. Treść przepisu zostaje ustalona na podstawie analizy języka, którym jest on wypowiedziany.

• Wykładnia systemowa - ma na celu ustalenie znaczenia treści przepisu i normy poprzez przeanalizowanie związku jaki istnieje pomiędzy przepisem a jego lokalizacją w obrębie aktu normatywnego czy systemu prawnego. Normy wyprowadza się z systemu prawa w którym funkcjonuje dana ustawa.

• Wykładnia celowościowa - pozwala na ustalenie treści przepisu przez pryzmat celu dla jakiego został on ustanowiony. Uwzględnia cel, jaki dany przepis powinien zrealizować, bierze pod uwagę kontekst społeczny, ekonomiczny lub aksjologiczny.

• Wykładnia porównawcza - ma na celu doprowadzenie do ustalenia treści przepisu poprzez jego zestawienie z innymi regulującymi podobną kwestię.

3. Wykładnia ze względu na skutek:

• Wykładnia rozszerzająca - polega na wyborze spośród znaczeń uzyskanych na podstawie różnych wykładni, znaczenia szerszego niż uzyskane w wyniku wykładni językowej.

• Wykładnia zwężająca - polega na wyborze spośród znaczeń uzyskanych na podstawie różnych wykładni, znaczenia węższego niż uzyskane w wyniku wykładni językowej.

• Wykładnia adekwatna

Źródła prawa znaczenie terminu, hierarchia źródeł prawa, charakterystyka poszczególnych aktów.

Źródła prawa - pod pojęciem tym rozumie się przede wszystkim te akty prawne, które mają charakter normatywny, tj. zawierają reguły zachowania, kierowane do określonych grup podmiotów i określające ich prawa lub obowiązki.

Źródła prawa

• Powszechnie obowiązującego:

-na terytorium RP:

Konstytucja, Ustawa

Umowy międzynarodowe,

Rozporządzenia

- miejscowo (akty prawa miejscowego)

Rozporządzenia wojewody

• Wewnętrzne:

-normatywne uchwały

-normatywne zarządzenia

Konstytucja

• „Sztywna Konstytucja” tryb jej zmiany jest trudniejszy od zmiany innych aktów normatywnych. Chroni przed zmianami okresowymi.

• Jeśli opozycja nie partycypuje w zmianie konstytucji - niemożliwe jest osiągnięcie 2/3 głosów.

• Konstytucję zmienia się ustawą o zmianie konstytucji

• Określa zasady ustrojowe państwa

• Prawa i wolności człowieka i obywatela

• Określa radzaje władzy publicznej i jej kompetencje

W polskiej konstytucji:

- finanse publiczne

- KRRiT - 1992r. znaczenie mediów w państwie demokratycznym

- NIK

- Rzecznika Praw Obywatelskich

• W zgodzie z Konstytucja muszą pozostawać inne akty normatywne

• Umowy międzynarodowe - inne akty normatywne muszą być z nimi zgodne. Np. Traktat lizboński

• Ratyfikacja jest uprawnieniem prezydenta a nie jego obowiązkiem.

Ustawy stanowią rozwinięcie konstytucji

Ustawa - akt prawny o charakterze ogólnym, uchwalony przez parlament w określonym trybie. Może regulować każdą sprawę z wyjątkiem tych zakazanych w konstytucji. Formę ustawy muszą mieć: określenie uprawnień i składu organów państwa, prawa i obowiązki obywatela, budżet państwa i podatki.

Ustawa konstytucyjna - akt prawny mający moc prawną równą konstytucji. Może ona: służyć zmianie konstytucji, zawieszać stosowanie niektórych przepisów, obowiązywać w sposób przejściowy.

- Tryb ustawodawczy, naruszenie trybu - ustawa jest niezgodna z konstytucją

-szybki tok ustawodawczy dla Rady Ministrów

- Ustawę można zmienić tylko inną ustawą

- Szczególna materia ustawowa. Ustawą można rozstrzygnąć wszystko. Są kwestie, które mogą być rozstrzygnięte tylko ustawą, nigdy na poziomie niższym np. obowiązki podatkowe

Rozporządzenia

Rozporządzenie - akt normatywny, wydawany na podstawie ustawy, aby mogła ona być wykonywana przez odpowiednią instytucje. Prawo do wydawania rozporządzeń ma:

- prezydent

- Rada Ministrów

- Prezes Rady Ministrów

- Minister kierujący dany resortem

- KRRiT

- upoważnione przedmioty: prezydent, prezes rady ministrów, rada ministrów, ministrowie, KRRiT

-można wydać jeśli podmiot jest upoważniony w ustawie

- nie są aktami samodzielnymi

- musi być przyzwolenie sejmu i senatu

Rozporządzenia z mocą ustawy - akt normatywny o mocy równej ustawie. Może on zmieniać ustawy lub je uchylać. Wydawany jest wyłącznie w czasie stanu wojennego. Może odnosić się do zasad działania organów państwa. Rozporządzenie wydaje prezydent na wniosek Rady Ministrów w czasie gdy nie może zebrać się sejm.

Umowa międzynarodowa - pisemne porozumienie regulowane prawem międzynarodowym, którego stronami mogą być państwa lub inne podmioty prawa międzynarodowego.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe - ratyfikacja to wyrażenie zgody na związanie się przez państwo treścią umowy przez głowę państwa. Gr.1 - które wymagają zgody sejmu i gr.2 - wymagają zgody sejmu wyrażonej w formie ustawy.

Miejsce publikacji: Dziennik Ustaw RP

Akty prawa miejscowego: Dziennik Wojewódzki

Akty prawa miejscowego - obowiązują na obszarze działania organu, który go wydał. To uchwały wydawane przez:

- sejmiki wojewódzkie

- radę powiatu i gminy

- wojewodę

- powiat

- wójta

- organy administracji niezespolonej

- rozporządzenia wojewody

- normatywne uchwały gmin ( mają obowiązek przesyłania uchwał i ich publikacji)

Rozporządzenie

- wydaje wojewoda konkretnego województwa

- są podstawowe

Źródła prawa wewnętrznego:

- normatywne uchwały - zawsze od podmiotu zbiorowego(sejm i senat), kierowane do struktury bezpośrednio sobie podległej

- zarządzenie - jeden podmiot wydający

Miejsce publikacji: Monitor Polski

Hierarchia Źródeł Prawa :

1. Konstytucja

2. Ustawy i Rozporządzenia z mocą ustaw

3. Rozporządzenia

4. Akty prawa miejscowego

Akt prawny, rodzaje i obowiązywanie.

Akty prawne - wydawane są w imieniu państwa poprzez kompetentne do tego organy. Towarzyszy temu określony tryb ich wydawania i to zarówno wtedy, gdy tak jak ustawa mają charakter generalny, czy też tak jak decyzja administracyjna czy wyrok sądowy - skierowane są do indywidualnie oznaczonego adresata. Prawo określa także ich formę.

Akt prawny - wyraz woli państwa ujęty w odpowiednie formy i wydany we właściwym trybie, przez kompetentne organy państwowe.

Akty prawne:

• Normatywne - źródła prawa wg. Konstytucji RP (zawierają normy prawne, czyli reguły zachowania skierowane do generalnie wskazanego adresata nakazujące, zakazujące albo dozwalające na określenie abstrakcyjnie zachowania. Odnoszą się one do szerszego kręgu podmiotów. Twórcą tych aktów są organy, które specjalnie w tym celu zostały powołane jako władza ustawodawcza, czyli Sejm i Senat itp.

-akty w których znajdujemy normę. Nie są nią wyroki sądowe.

-szersze kategorie podmiotu

- efekty stosowania nakazów i zakazów

- nie zawsze podana jest sankcja np. decyzja o przyjęcie na studia

- abstrakcyjnie określone zachowanie

-uchwalane przez władzę ustawodawczą lub inne władze prawotwórcze

(Rada Ministrów - rozporządzenie, akt normatywny. Prezes Rady Ministrów - rozporządzenia personalne np. odwołanie premiera)

Sejm i Senat - ustawy (normatywne), powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich (nienormatywne)

Zasady ogłaszania (publikacji) aktów normatywnych

• Zasady ogłaszania reguluje ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z dnia 20 lipca 2000r.

• Ogłoszenie następuje w tzw. dziennikach urzędowych. Są nimi m.in. Dziennik Ustaw, Monitor Polski, wojewódzkie dzienniki urzędowe.

• Co do zasady, z publikacją związanych jest moment wejścia w życie aktu normatywnego. Art.4 ust.1 wspomnianej ustawy stanowi:

„Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określa termin dłuższy.”

• Termin 14 dni może ulec skróceniu, ale tylko w uzasadnionych przypadkach (art.4 ust.2)

• Nienormatywne (stosowania prawa) Są one wynikiem zastosowania zawartych w aktach normatywnych przepisów i sformułowaniem na tej podstawie rozstrzygnięcia (nie będącego normą) skierowanego do wskazanego adresata z imienia i nazwiska lub nazwy podmiotu. Przykładem mogą być wyroki sądowe i decyzje administracyjne.

- m.in. wyroki i decyzje administracyjne

- indywidualnie określony adresat

- załatwia określoną sprawę.

Luki w prawie i sposoby ich uzupełniania.

Luka w prawie - sytuacja , która nie został a uregulowana, choć nie ma wątpliwości że ustanowienie normy prawnej która by ją określała stanowi dostrzegalną - zwłaszcza z punktu widzenia racjonalności prawodawcy - konieczność. ( brak regulacji czegoś co powinno być uregulowane)

Przyczyna powstawania luk mogą być dokonujące się zmiany społeczne i starzenie się istniejących regulacji obowiązujących w trakcie ich dokonywania się. Luki w prawie mogą być zamierzone , ale no ogół jest to pomyłka lub „potknięcie” prawodawcy.

W Polsce istnieją luki rzeczywiste i konstrukcyjne.

Luki rzeczywiste kiedy prawodawca pominął jakąś kwestię.

Usuwa się je na zasadzie analogii (wyjątkiem jest prawo karne).

Analogia - do tego co jest nieuregulowane sięgamy po sytuacje uregulowane podobne do sytuacji nieuregulowanej. Wnioskowanie per analogiam, dwa rodzaje 1) analogia z ustawy (analogia legis) 2) analogia z prawa (analogia iuris).

Analogia z ustawy stwarza możliwość sięgnięcia do istniejącej normy prawnej określającej sytuację podobną do tej nieuregulowanej.

Analogia z prawa oznacza w praktyce tworzenie przez organy stosujące prawo, w oparciu o zasady rządzące danym systemem prawnym, normy prawnej na użytek danej, konkretnej sprawy.

Obowiązywanie prawa w czasie, przestrzeni i wobec osób.

Obowiązywanie prawa - za akt lub przepis obowiązujący uważa się taki, który w pierwszej kolejności spełnia wymóg właściwego ustanowienia tj. dokonał tego kompetentny organ we właściwym trybie

• Musi mieć miejsce należyte ogłoszenie prawa wchodzącego w życie

• Aktu normatywnego nie można uznać za obowiązujący także w razie istnienia przepisu derogacyjnego, który uchlałby wspomniany akt (przepis).

Reguły kolizyjne:

1. Pierwszeństwo ma norma, która zajmuje wyższe miejsce w hierarchii źródeł prawa.

2. Pierwszeństwo ma norma, która została ustanowiona później czyli jest nowsza.

3. Jeśli mamy do wyboru przepis ogólny i szczególny, norma szczegołowsza ma pierwszeństwo.

Obowiązywanie prawa w czasie:

Każdy akt normatywny i tym samym każdy przepis ma wyznaczony początek obowiązywania. Jest nim moment jego wejścia w życie, ten zaś zgodnie z zasadą ogólną ma miejsce po upływie 14 dni od dnia publikacji we właściwym dla danego aktu normatywnego dzienniku urzędowym. Moment końcowy wyznacza zwykle wejście w życie nowego prawa zawierającego odpowiednie przepisy derogacyjne tj. uchylające dotychczasową regulację.

Obowiązywanie prawa w przestrzeni:

Władza danego państwa rozciąga się na jego terytorium. Ze względu na kompetencje organów upoważnionych do wydawania przepisów danego rodzaju, różny może być zasięg terytorialnego obowiązywania. Wojewoda danego województwa wydaje rozporządzenie obowiązujące tylko na jego terenie.

PRAWO KONSTYTUCYJNE

Sejm i Senat - funkcje, zasady prawa wyborczego, kadencja, organy wewnętrzne, status posła i senatora (mandat i jego ograniczenia).

1. Kadencja sejmu i senatu

- trwa 4 lata

- Kadencja senatu związana jest z kadencją sejmu

- Rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia nowo wybranego sejmu (Senatu również)

- Kończy się w dzień poprzedzający pierwsze posiedzenie Sejmu następnej kadencji

- nie ma w Polsce przerw między kadencjami

- wyborami do Sejmu i Senatu rządzi tzw. kalendarz wyborczy

- Prezydent RP zarządza wybory nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu ostatnich 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji

Może ulec skróceniu:

- samorozwiązanie sejmu

- rozwiązanie Sejmu przez Prezydenta w razie nie uchwalenia budżetu w terminie

-rozwiązanie Sejmu przez Prezydenta w razie nie uchwalenia votum zaufania Radzie Ministrów na 3 etapie jej formowania.

Wybory:

- ogłasza prezydent, nie później niż 90 dni przed upływem kadencji obecnego parlamentu

- Wybory do obu izb odbywają się jednego dnia

- wybierany na 4 lata

- posłowie - powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne i tajne

- senatorowie - tajne, powszechne, bezpośrednie, większościowe

- kandydatów zgłaszają obywatele i partie polityczne

- wybory przeprowadza Państwowa Komisja Wyborcza, okręgowe komisje wyborcze, obwodowe komisje wyborcze

- można wnieść protest przeciwko ważności wyborów do Sądu Najwyższego

- cisza wyborcza 24 godziny przed wyborami

- finansowanie kampanii wyborczej jest jawne

- Sejm 460 posłów

- Senat 100 senatorów

- mandat parlamentarny - generalny, nieodwołalny, niezależny

- immunitet parlamentarny - przywilej, który uniemożliwia pociągnięcie ich do odpowiedzialności karnej lub aresztowanie bez zgody sejmu oraz zwalnia z odpowiedzialności za czyny związane z działalnością parlamentarną.

- klub parlamentarny - 15 posłów/7 senatorów

- koło parlamentarne - 3 parlamentarzystów

Organizacja i funkcjonowanie

- pierwsze posiedzenie powołuje prezydent, następne marszałkowie, obrady są jawne.

Organy sejmu:

• Marszałek sejmu - wybierany przez posłów, na pierwszym posiedzeniu. Organizuje obrady oraz im przewodniczy. Ustala harmonogram prac, reprezentuje sejm wobec innych organów. Jego zastępcami są wicemarszałkowie. Przejmuje on kompetencje Prezydenta RP w państwie w wyniku sytuacji takich jak:

- śmierć Prezydenta

- zrzeczenie się przez niego urzędu

- stwierdzenie nieważności jego wyboru

- uznanie przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

- złożenie Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu

/ jednak w trakcie pełnienia kompetencji Prezydenta RP nie może one rozwiązać Sejmu i Senatu/

Kompetencje:

- reprezentowanie Sejmu na zewnątrz

- stanie na straży praw Sejmu

- przewodniczenie obradom Sejmu

- nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym

- czuwanie nad tokiem i terminowością pracy Sejmu

- kierowanie pracami Prezydium Sejmu i przewodniczenie jego obradom, podobnie przewodniczenie pracom Konwentu Seniorów zwoływanie jego posiedzeń.

- sprawowanie pieczy nad porządkiem i spokojem na całym obszarze Sejmu. /straż marszałkowska/

- nadawanie statutu Kancelarii Sejmu oraz powoływanie i odwoływanie jej szefa.

- Marszałek Sejmu dokonuje wyboru zdecydowanej większości członków Kolegium Najwyższej Izby Kontroli.

-

-

• Prezydium sejmu - marszałek i wicemarszałkowie, organ kierujący pracami sejmu, ustala plan jego pracy oraz koordynuje pracę komisji sejmowych.

Kompetencje:

-ustalanie planu pracy Sejmu

- ustalanie tzw. tygodni posiedzeń z co najmniej 3 - miesięcznym wyprzedzeniem

-dokonywanie wykładni Regulaminu Sejmu

-opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka

- organizowanie współpracy pomiędzy komisjami sejmowymi i koordynowanie ich działań.

• Konwent seniorów - członkowie Prezydium oraz przewodniczący klubów i kół parlamentarnych. Opiniowanie planu prac sejmu i ustalanie porządku posiedzeń.

Kompetencje:

-opiniuje projekty planów prac Sejmu

- projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń i ich terminy

- wnioski co do trybu dyskusji nad poszczególnymi punktami porządku dziennego

-jest organem doradczym Prezydium

• Komisje sejmowe (senackie)- rozpatrywanie spraw będących podmiotem obrad sejmu : 1) stałe 2)nadzwyczajne 3) śledcze

Komisje resortowe - np. Komisja Spraw Zagranicznych

Komisje funkcjonalne - np. Komisja Etyki Poselskiej

Funkcje Sejmu:

uczestnictwo w toku ustawodawczym

kontrolna np. votum nieufności, konstruktywne votum nieufności, votum zaufania, komisje śledcze

kreacyjna - zarządzanie referendum, decydowanie o stanie wojny

Funkcje Senatu:

• Uczestnictwo w toku ustawodawczym

• Kreacyjna

• Współdecydowanie (z Prezydentem) o referendum

Powszechność wiąże się z:

1)kształtem czynnego i biernego prawa wyborczego

Art. 62 Konstytucji RP

Czynne prawo wyborcze:

- jest obywatelem RP

-najpóźniej w dniu wyborów ukończył 18 lat

- nie jest pozbawiony prawomocny orzeczeniem sądu praw publicznych, wyborczych lub ubezwłasnowolniony

Bierne prawo wyborcze = w dniu wyborów ukończył 21 lat do Sejmu i 30 do Senatu.

2. Istnienie rejestrów i spisów wyborców

3. Istnienie obwodów głosowań ( nie mniej niż 500 mieszkańców nie więcej niż 3000) komisja obwodowa

4. Organizowanie wyborów w dzień ustawowo wolny od pracy

Bezpośredniość

1. Głosowanie wykluczającym systemem pośredni tj. poprzez wybór elektorów

2. Zasada osobowego glosowania

3. Zasada imiennego głosowania złożenie podpisu na spisie wyborców

Głosowanie tajne - ma zapewnić anonimowość oddanego głosu.

1. Jednolicie zadrukowane karty do głosowanie opatrzone pieczęcią komisji

2. Zapieczętowane urny wyborcze

3. Kabiny do głosowania

Równość wyborów Sejmowych

1. W sensie formalnym każdy wyborca ma jedne głos

2. Głos jest nieważny jeśli nie można określić preferencji

3. W sensie materialnym siła każdego głosu powinna być jednakowa

4. Wybór ten realizuje się poprzez tworzenie okręgów opartych o następujące kryterium: liczba mieszkańców uprawnionych do głosowania w danym okręgu dzielona przez liczbę wybieranych w nim posłów jest dla każdego okręgu taka sama / jednolita norma przedstawicielska/

41 okręgów wyborczych

Obwody - gminy

Okręgi - powiaty

Okręgi wyborcze do Sejmu i Senatu:

1. Jednostka tworzona celem wyboru mandatariuszy

2. Tworzone są na obszarach województw poprzez łączenie powiatów

3. Ich liczba i obszar przewidziane są załącznikiem

Proporcjonalność

1. Oznacza iż w danym okręgu, dane ugrupowanie polityczne dostaje liczbę mandatów proporcjonalną do liczby głosów oddanych na to ugrupowanie w tym okręgu.

2. Uwzględnia się przy tym system liczenia głosów D'Honta

3. Warunkiem uczestnictwa w rozdziale mandatów jest przekroczenie tzw. progu wyborczego, który dla partii wynosi 5% głosów uzyskanych w skali kraju a dla koalicji 8%.

System większościowy wyborów senackich:

O tym kto zostanie senatorem z danego okręgu decyduje ilość głosów oddanych na poszczególne osoby. Jeśli więc w okręgu nr 1 wybierane są 3 osoby, to do Senatu wejdą odpowiednio 3 kandydaci z największą liczbą uzyskanych w tym okręgu głosów.

Organizacja wewnętrzna Sejmu (i Senatu)

• Kierownicze : Marszałek Sejmu

• Prezydium Sejmu marszałek i wicemarszałkowie

• Konwent Seniorów marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów i niektórych kół poselskich

• Pomocnicze: Komisje

• Stałe: 1) resortowe 2)funkcjonalne

• Inne: nadzwyczajne i śledcze

Status posła i senatora

Mandat parlamentarny - całokształt obowiązków i praw posła i senatora.

Polski mandat ma charakter tzw. mandatu wolnego - posłowie są przedstawicielami Narodu i nie wiążą ich instrukcje wyborców. Z mandatem należy wiązać pojęcia: uniwersalności, niezależności i nieusuwalności.

Choć posła wybiera grupa wyborców, reprezentuje on cały Naród(uniwersalność). Nie wiążą go instrukcje wyborców, więc zachowuje on niezależność(niezależność). Wyborcy nie mogą odwołać go ze stanowiska przed upłynięciem kadencji (nieusuwalność).

Kiedy może utracić mandat: traci go nie z woli wyborców, ale prawomocną decyzją organu władzy państwowej, po stwierdzeniu naruszenia prawa np.:

-złożenie fałszywego zeznania lustracyjnego (wyrok Sąd lustracyjny)

- naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego jak też zakaz nabywanie tego majątku. ( orzeka Trybunał Stanu)

- orzeczenie obok kary środka karnego w postaci pozbawienia praw publicznych.

- możliwe jest wygaśnięcie mandatu na skutek zrzeczenia się go., a także na skutek nie złożenia ślubowania przez okres 3 miesięcy od pierwszego posiedzenia.

(te przypadki odnoszą się także do senatora)

Obowiązki i prawa posła i senatora

- składanie oświadczenia o stanie majątkowym. Oświadczenie składa na ręce Marszałka Sejmu. Podanie nieprawdy lub zatajenie faktów podlega karze, za składanie fałszywych zeznań. Oświadczenia są jawne i powszechnie dostępne.

- dane do Rejestru Korzyści, prowadzonego przez Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu.

- Immunitet parlamentarny - ma zapewnić im niezależność i ochronę przed zewnętrznymi naciskami oraz bezprawnym oddziaływaniem na ich decyzje.

Immunitet formalny - brak możliwości pociągnięcia posła do odpowiedzialności karnej - za przestępstwa i karno-administracyjnej - z wykroczenia od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu. Zakaz uczynienia go oskarżonym lub podejrzanym, może być świadkiem w sprawie. Charakter immunitetu formalnego jest nietrwały, można go uchylić. Nie ma całościowego uchylania immunitetu , uchyla się go np. w celu doprowadzenia do końca jednej sprawy/czynu. Po uchyleniu można uznać go za podejrzanego, ale nie można go tymczasowo aresztować. Potrzeba na to decyzji Sejmu. Jeśli ktoś kandyduje do Sejmu i ciążą na nim zarzuty. To po otrzymaniu mandatu postępowanie toczy się dalej. Sejm może zdecydować o jego zawieszeniu. Poseł może sam wyrazić zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, po drugie może to uczynić Sejm bezwzględną większością głosów ustawowej liczby posłów - sytuacje taką nazywamy „uchyleniem immunitetu” - dotyczy konkretnego zarzucanego czynu określonego we wniosku o jej wyrażenie, który składany jest za pośrednictwem Prokuratora Generalnego.

Immunitet materialny - brak możliwości pociągnięcia posła do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką odpowiedzialność poseł odpowiada jedynie przed Sejmem(dyscyplinarnie lub finansowo) np.: gdy dochodzi do naruszenia praw osób trzecich.

Nietykalność poselska - zakaz zatrzymania lub aresztowania posła bez zgody Sejmu. Wyjątkiem pozostaje złapanie go na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa, w sytuacji kiedy zatrzymanie będzie konieczne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

Inne prawa:

- prawo do zgłaszania wniosków

- prawo do głosowania

- prawo do zasiadania w organach Sejmu

- prawo do zgłaszania interpelacji, zapytań oraz pytań w sprawach bieżących kierowanych do członków Rady Ministrów

- uprawnienia do diety poselskiej

Ograniczenia:

- zakaz łączenia funkcji z innymi wymienionymi w przepisach prawa urzędami i stanowiskami. (incompatibilitas). Np. : Prezes NBP, NIK, RPO, RPD, członek KRRiT, RPP, wykonywania zawodu sędziego, prokuratora, urzędnika służby cywilnej, żołnierza, funkcjonariusza policji czy pełnienia funkcji radnego. Nie można być jednocześnie posłem i senatorem - co nie dotyczy członków Rady Ministrów oraz sekretarzy stanu. (niepołączalność formalna)

- niepołączalność materialna - zakaz prowadzenia przez posła działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego oraz nabywanie tego majątku.

TOK USTAWODAWCZY

- ogół czynności, które mają doprowadzić do uchwalenia ustawy, a następnie do jej wejścia w życie.

1/ Inicjatywa Ustawodawcza - wniesienie projektu ustawy

Podmioty upoważnione:

- komisja sejmowa lub 15 posłów

- Senat (cała izba)

- Rada Ministrów

- Prezydent

- grupa 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu

do Marszałka Sejmu trafia projekt ustawy wraz z uzasadnieniem w którym powinno się znaleźć:

- wyjaśnienie potrzeby i celu wydania ustawy

- przedstawienie rzeczywistego stanu rzeczy w normowanej dziedzinie

- wykazać różnice pomiędzy zaproponowanym a rzeczywistym stanem rzeczy

- przedstawić przewidywane skutki

- wskazać źródło finansowania

- przedstawić założenie projektów podstawowych aktów wykonawczych

- stwierdzić o zgodności projektu z prawem UE lub oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem unijnym.

2/ Rozpatrywanie projektu ustawy przez Sejm (tzw. czytania)

pierwsze czytanie ma miejsce w komisji /wyjątki!/ jest to debata nad założeniami projektu.

- pierwsze czytanie kończy się odrzuceniem projektu lub odesłaniem go do komisji. Komisja sporządza sprawozdanie na temat ich stanowiska wobec projektu. Wnioskują oni: 1/ przyjęcie projektu bez poprawek 2/przyjęcie projektu bez poprawek 3/ odrzucenie projektu.

Następuje 2 czytanie, odbywa się ono na posiedzeniu Sejmu i obejmuje:

-przedstawienie sprawozdania komisji

- przeprowadzenie debaty, zgłoszenie wniosków i poprawek ( prawo wnoszenia poprawek ma wnioskodawca, grupa 15 posłów, przewodniczący klubu oraz Rada Ministrów) W razie zgłoszenia nowych poprawek projekt wędruje znowu do komisji.

3 czytanie obejmuje:

- przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji

- glosowanie 1/ za odrzuceniem projektu w całości 2/nad poprawkami do poszczególnych artykułów 3/ nad całym projektem w brzmieniu zaproponowanym przez komisję.

- Ustawę uchwala się zwykłą większością głosów w obecności co najmniej polowy ustawowej liczby posłów

3/ Rozpatrywanie ustawy przez Senat

- Ustawa uchwalona przez Sejm jest przesyłana Marszałkowi Senatu

- Senat ma 30 dni na zajecie stanowiska w jej sprawie

- Może on przyjąć ustawę bez poprawek ( wędruje ona od razu do Prezydenta)

- Odrzucić ustawę w całości (nie dotyczy budżetu)

- Przyjąć ustawę z naniesionymi przez siebie poprawkami

Każda z dwóch ostatnich oznacza ponowne skierowanie uchwały do Sejmu.

4/ Podpis Prezydenta

- Prezydent ma 21 dni na podpisanie ustawy i zarządzenie jej opublikowania w Dzienniku Ustaw RP

- Może też odesłać ustawę do Trybunału Konstytucyjnego

-Wysłać ja do Sejmu z umotywowanym wnioskiem na ponowne rozpatrzenie (zawetować). Los ustawy jest w rękach Sejmu jeśli uda się mu większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów ponownie uchwalić to Prezydent ma 7 dni na jej podpisanie bez prawa odesłania ustawy do TK.

Ogłoszenie ustawy i jej wejście w życie:

Podpisanie przez Prezydenta oznacza jednoczesne zarządzenie jej opublikowania w Dzienniku Ustaw. Wejdzie ona w życie po upływie 14 dni od dnia publikacji, o ile sama nie zawiera innego terminu.

Prezydent -pozycja ustrojowa, wybór, kompetencje, odpowiedzialność.

1/ Organ władzy wykonawczej

Prezydent jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.

Wybór:

- wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i głosowaniu tajnym.

- Bierne prawo wyborcze posiada każdy obywatel, który najpóźniej w dniu wyborów ukończył 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych.

- Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających czynne prawo wyborcze do Sejmu

- Polska stanowi jedne wielki okręg wyborczy w którym każdy z uprawnionych do głosowania wskazuje kandydata z jednej ogólnopolskiej listy - zrealizowanie zasady równości w obu jej aspektach każdy wyborca ma jeden głos i każdy głos jest tak samo ważny

- o ważności wyborów decyduje Sąd Najwyższy

- Wraz ze złożeniem ślubowania przed Zgromadzeniem Narodowym rozpoczyna się 5 letnia kadencja prezydencka

Kompetencje:

Uprawnienia Prezydenta wobec Sejmu i Senatu:

- zarządzanie wyborów do obu izb,

- zwoływanie pierwszego posiedzenia Sejmu i Senatu

- inicjatywa ustawodawcza

- weto

-odesłanie ustawy do TK

- skracanie kadencji Sejmu w przypadkach określonych w konstytucji

-zarządzanie referendum ogólnokrajowego za zgodą Senatu

-zwracaniem się z orędziem do Sejm, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego

Uprawnienia te można podzielić na organizacyjne, inicjatywne i hamujące

Uprawnienia wobec Rady Ministrów:

- desygnowanie i powoływanie Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych jej członków

- odwoływanie ministrów

-dokonywanie na wniosek Premiera zmiany w jej składzie

-przyjmowanie dymisji

- zwoływanie Rady Gabinetowej

Relacje z władzą sądowniczą:

- stosowanie prawa łaski

- na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa powoływanie sędziów

- powoływanie Prezesa i wiceprezesa TK, Pierwszego prezesa Sądu Najwyższego oraz Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Sprawy zewnętrzne:

- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat

- mianuje i odwołuje przedstawicieli RP za granicą

Sprawy wewnętrzne:

- najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych

- mianowanie szefa Sztabu Generalnego

- nadawanie stopni wojskowych I stopnia oficerskiego i stopnia generalskiego

-mianowanie dowódców Sił Zbrojnych

Tradycyjne uprawnienia głowy państwa:

-nadawanie orderów i odznaczeń

- nadawanie obywatelstwa polskiego

- prawo łaski

- wyrażanie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa

Stanowienie prawa:

- rozporządzenia, mające charakter powszechnie obowiązujących źródeł prawa

- zarządzenia, będące źródłami prawa wewnętrznego

Odpowiedzialność:

Prezydent RP nie ponosi za swoja działalność odpowiedzialności politycznej. Część kompetencji realizuje on samodzielnie - prerogatywy. Istnieje też grupa aktów urzędowych, które wymagają dla swej ważności - kontrasygnaty, czyli podpisu Prezesa Rady Ministrów. Ponosi on jednak odpowiedzialność konstytucyjną, realizowana przed Trybunałem Stanu za tzw. delikty konstytucyjne czyli naruszenie Konstytucji lub ustawy w zakresie zajmowanego urzędu. Prezydent odpowiada przed TS za przestępstwa / również te nie związane z urzędem/ popełnione w czasie kadencji.

Prezydent RP nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić innej funkcji publicznej z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowaniem urzędu.

Rada Ministrów - skład, powołanie, kompetencje, odpowiedzialność.

Skład:

- Prezes Rady Ministrów - może być ministrem

- Wiceprezesi -liczba wynika ze zwyczaju politycznego (siła przetargowa partii w rządzie), minister finansów zwyczajowo jest wiceprezesem, liczba nieograniczona i nieustalona.

- Ministrowie:

resortowi: osoby stojące na czele resortu/ministerstwa

bez teki: nie zarządzają resortem a mają przyporządkowane konkretne kompetencje do wykonania, w ramach zadań rządu np. Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

-Przewodniczący określonych w ustawach komitetów

Wiceministrowie nie wchodzą w skład Rady Ministrów.

Kompetencje:

- koordynuje i kontroluje organy administracji rządowej - czyli struktury bezpośrednio podległe Radzie Ministrów (ministerstwa, wojewodowie, urzędy centralne)

-zapewnia wykonywanie ustaw i wydawanie rozporządzeń na mocy przyznanych upoważnień

- przygotowuje projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem

- zapewnia wewnętrzne bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny

- zapewnia zewnętrzne bezpieczeństwo państwa oraz sprawuje kierownictwo w dziedzinie stosunków międzynarodowych z innymi państwami

-chroni interesy Skarbu Państwa

- podejmuje uchwały

-wprowadza stan klęski żywiołowej i stany nadzwyczajne

- prawo nadawania projektom ustaw trybu pilnego

- prawo inicjatywy ustawodawczej

Odpowiedzialność:

Za swoją działalność Rada Ministrów - jako całość a także ministrowie, ponoszą przed Sejmem odpowiedzialność polityczną. Realizowana jest ona za pomoca instytucji wotum nieufności. Odnosi się to także do Premiera choć w tym przypadku wotum nieufności wobec niego jest traktowane jako dezaprobata dla całej Rady Ministrów. Przybiera więc postać konstruktywnego wotum zaufania - zgłaszane przez 46 posłów. Wotum nieufności wobec ministra nie powoduje tak drastycznych zmian, jego uchwalenie ogranicza się do dymisji ministra i skutkuje powołaniem w to miejsce kolejnej osoby wskazanej przez Premiera. Wniosek tego rodzaju zgłasza grupa 69 posłów. Członkowie RM ponoszą także odpowiedzialność konstytucyjną - za naruszenie konstytucji lub ustaw w zakresie wykonywanego urzędu lub pełnionej funkcji oraz przestępstwa związane z realizowanym stanowiskiem przed TS.

Powołanie:

- Poprzedzone dymisją rządu składaną przez Premiera na ręce Prezydenta RP w sytuacjach:

1) zebrania się nowo wybranego Sejmu na pierwszym posiedzeniu

2)wyrażenia wotum nieufności dla Rady Ministrów

3)Niewyrażenie przez Sejm wotum zaufania ( na etapie formowania rządu lub w czasie sprawowania władzy)

4)Rezygnacji Premiera - w tym wypadku Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji

Prezydent przyjmując dymisję, powierza dotychczasowej RM dalsze sprawowanie władzy do czasu wyboru kolejnej.

Etap I - rozpoczyna się od desygnowania przez Prezydenta RP Premiera, który proponuje resztę składu gabinetu. Prezydent powołuje wybranych przez Premiera nowych członków RM - powinno to nastąpić w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej RM.

Premier w ciągu 14 dni od powołania rządu przedstawia Sejmowi jego program w tzw. expose z wnioskiem o udzielenie poparcia. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Etap II - sejmowy

Sejm powołuje nową Radę Ministrów

Etap III - prezydencki

Nie uchwalenie wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, tym jednak razem z tą świadomością, iż jego nie uchwalenie rodzi po stronie Prezydenta rozwiązaniem Sejmu i Senatu oraz rozpisania przedterminowych wyborów.

Rzecznik Praw Obywatelskich, sposób wybierania oraz uprawnienia.

RPO jest powoływany przez Sejm na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów za zgodą Senatu na 5-letnią kadencję.

Na stanowisko to może kandydować:

- tylko obywatel polski

-wyróżniający się wiedzą prawniczą

-wysoki autorytet ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną

- nie może zajmować innego stanowiska, ani wykonywać innych zajęć zawodowych

-nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności nie dającej się pogodzić z pełnionym stanowiskiem.

Do jego odwołania może dojść w sytuacjach:

- zrzeczenia się funkcji

-trwała niezdolność do pełnienia obowiązków na skutek choroby

-złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego

-sprzeniewierzenie się złożonemu ślubowaniu

Odwołanie wymaga uzyskania w Sejmie kwalifikowanej większości 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

- Rzecznik posiada immunitet

- Swoje obowiązki wykonuje przy pomocy biura, może powołać zastępców ale nie więcej niż 3. Może posiadać także pełnomocników terenowych

Zadania:

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz innych aktach normatywnych.

Bada czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji prawa, nie nastąpiło jego złamanie, jak również czy nie doszło do naruszenia zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Skupia uwagę na zachowaniach podmiotów publicznych odnoszących się do obywateli

Uprawnienia interwencyjne RPO - rys 10 str. 114 pod.

Interwencje o charakterze ogólnym:

- wystąpienia do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej (Rzecznik sam jej nie ma), bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela.

- wystąpień do TK o zbadanie zgodności danego przepisu (aktu normatywnego) z przepisami wyższej rangi i Konstytucją.

- udział w postępowaniu przed TK w sprawach dotyczących skarg konstytucyjnych

- Wystąpień do Sądu Najwyższego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie.

- przedstawienie właściwym organom, organizacjom, instytucjom ocen i wniosków zmierzających do skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela i usprawnienie trybu załatwiania spraw.

- Coroczne informowanie sejmu i Senatu o swojej działalności

Organizacja sądownictwa w Polsce.

1.Zasady funkcjonowania organów sądowniczych.

a) zasada niezawisłości - bezstronny i niezależny od innej władzy. Sędziowie posiadają immunitet, podlegają Konstytucji i ustawą.

b) zasada jednolitości - wszyscy podlegają temu samemu prawu. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczpospolitej.

c)zasada kolegialności -sąd orzeka w zespołach

d)zasada jawności postępowania - postępowanie sądowe jest jawne

e) zasad instancyjności -dwuinstancyjne sądy, zawsze jest możliwość apelacji

możliwość kasacji wyroku - zwracamy się po apelacji do Sądu Najwyższego

Sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawą. Powoływani są przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieoznaczony. Gwarancją ich niezawisłości jest między innymi nieusuwalność. Posiadają immunitet.

2) Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Sądownictwo powszechnie jest dwuinstancyjne.

Struktura sądów powszechnych:

1. Sądy rejonowe - jednostki najbliższe dla obywateli, rozpatrują co do zasady wszystkie sprawy

2. Sądy okręgowe - działają jako sądy I instancji w niektórych kategoriach spraw przekazanych do ich właścicieli. Między innymi: sprawy cywilne (ochrona dóbr osobistych, ochrona praw autorskich itp.)

Sprawy karne (zabójstwa, rozboje z użyciem broni palnej).

3. Sądy apelacyjne -działają jako instancja odwoławcza od orzeczeń wydanych w I instancji przez sądy okręgowe.

Sądy okręgowe i apelacyjne jako instancja odwoławcza po rozpatrzeniu zaskarżonego orzeczenia mogą:

- utrzymać je w mocy

-zmienić i wydać nowe

- uchylić orzeczenie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji

Sądy szczególne - sądy administracyjne (wojewódzkie i Naczelny Sąd Administracyjny) oraz sądy wojskowe (garnizonowe i wojskowe sądy okręgowe)

Sąd Najwyższy

- Sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i specjalnych

- Składa się z prezesa, wiceprezesów i śedziów

- Pierwszego prezesa mianuje prezydent na 6 lat (spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego)

- pozostałych sędziów też mianuje prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

- SN dzieli się na 4 izby: Cywilna, Karna, Wojskowa oraz Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

- Każdą z nich kieruje Prezes powołany na wniosek Pierwszego Prezesa przez Prezydenta RP

Funkcja:

- rozpoznawanie Kasacji

-interpretowanie przepisów prawa

- stwierdzanie ważności wyborów prezydenckich, do parlamentu i referendum

Naczelny Sąd Administracyjny, organizacja i uprawnienia.

Naczelny Sąd Administracyjny - organ państwowy sprawujący kontrolę nad funkcjonowaniem działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Zgodnie z art. 15 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Naczelny Sąd Administracyjny:

• rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych;

• podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

• podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo administracyjnej;

• rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej;

• rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

W obrębie Naczelnego Sądu Administracyjnego występują trzy Izby: Gospodarcza, Finansowa i Ogólno administracyjna.

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są^]:

• Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego;

• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego;

• Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Skład osobowy Naczelnego Sądu Administracyjnego w 2009 roku wynosił 85 sędziów.

Trybunał Stanu - skład i jego powoływanie, kto i za co odpowiada przed Trybunałem, sankcje orzekane przez TS.

Trybunał Stanu - jeden z organów władzy sądowniczej, zajmuje się sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości. Odpowiadają przed nim najwyżsi rangą urzędnicy państwowi za tzw. delikt konstytucyjny.

Działania wyznacza ustawa o TS z dnia 26 marca 1982r.

Skład:

- Przewodniczący - z nominacji jest nim I Prezes Sądu Najwyższego

- 2 zastępców

- 16 członków wybieranych spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu

- Funkcjonowanie TS w określonym składzie wyznaczone jest trwaniem Sejmu, ewentualne zaś skrócenie jego kadencji i zarządzenie nowych wyborów pociąga za sobą wybór kolejnego składu TS.

Sędziowie TS w sprawowaniu swej funkcji są : niezawiśli i podlegają konstytucji oraz ustawą. Chroni ich immunitet.

Odpowiedzialność egzekwowana przed TS

Odpowiedzialność realizowana przed TS nosi miano odpowiedzialności konstytucyjnej - osoby ja ponoszące odpowiadają za naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania. Odpowiedzialność ta obejmuje czyny popełnione umyślnie jak i nieumyślnie.

Pewne kategorie podmiotów będą odpowiadały przed TS (członkowie RM , Prezydent) dodatkowo za przestępstwa. W przypadku posłów i senatorów jest inaczej.

Prezydent RP:

- za delikt konstytucyjny i przestępstwa popełnione w czasie kadencji, ale nie koniecznie związane z urzędem

- regulacje te obejmują również Marszałka Sejmu i Senatu jeśli zastępują oni Prezydenta

Członkowie Rady Ministrów:

- za delikt konstytucyjny oraz przestępstwa, ale nie tylko związane z zajmowanym stanowiskiem

- Pociągnięcie wymienionych osób do odpowiedzialności przed TS wymaga tego, aby w uchwale Sejmu o postawieniu w stan oskarżenia za celowe uznano łączne postawienie zarzutu popełnionego deliktu konstytucyjnego i przestępstwa

- Jeśli Sejm nie wyrazi intencji tego rodzaju sprawa o przestępstwo będzie toczyła się przed sądem powszechnym

- Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiT oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych - za delikt konstytucyjny

- posłowie i senatorowie - za naruszenie art. 107 Konstytucji, zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego oraz zakazu nabywania tego majątku

Sankcje

- utrata biernego i czynnego prawa wyborczego

- zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych lub pełnienia funkcji związanej ze szczególna odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych

- utratę wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń i tytułów honorowych

We wszystkich przypadkach sankcje te są orzekane na czas od 2 do 10 lat

- skazując za delikt TS orzeka jednocześnie utratę zajmowanego stanowiska lub funkcji z którymi wiązało się jego pełnienie

- Jeśli przedmiotem były przestępstwa wymierzana jest za nie właściwa kara lub środek karny przewidziany ustawą.

- W przypadku posłów i senatorów art. 107 Konstytucji - utrata mandatu

- TS może też poprzestać na uznaniu winy oskarżonego z uwagi na znikomy stopień szkodliwości społecznej czynu lub szczególne okoliczności sprawy.

Trybunał Konstytucyjny, powoływanie, skład, uprawnienia i moc orzeczeń.

Trybunał Konstytucyjny - jest organem władzy sądowniczej ale w przeciwieństwie do innych sądów oraz TS nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości. Podstawą jego istnienia są przepisy Konstytucji RP z ustawa o TK z 1 sierpnia 1997r. Funkcjonowanie tego organu należy traktować jako przejaw istnienia państwa prawa. TK stoi na straży jakości tworzonego prawa i w szczególności usuwa błędy popełnione przez Sejm i Senat w ramach stanowienia ustaw.

Skład i powoływanie:

- 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 letnią kadencję, bez możliwości ponownego wyboru.

- Sędziowie muszą posiadać wysokie kwalifikacje co najmniej 10 letni staż pracy w zawodzie.

- niezawisłość , w zakresie orzekania podlega Konstytucji

- posiada immunitet

- Sędzia TK jest nieusuwalny, poza sytuacją skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwa lub też orzeczeniem sądu dyscyplinarnego sędziów TK o usunięciu ze stanowiska

- Wymaga się od nich apolityczności. Nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sedziów

Kompetencje:

Podstawowym zadaniem jest orzekanie o zgodności aktów normatywnych niższej rangi, z aktami normatywnymi ulokowanymi w hierarchii aktów prawnych wyżej i Konstytucją RP.

Orzeka w Sprawach:

- skarg konstytucyjnych

- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych oraz rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

- o stwierdzeniu przejściowej przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP oraz o powierzeniu tymczasowego wykonywania obowiązków głowy państwa Marszałkowi Sejmu

Orzekanie o zgodności z Konstytucją:

Kontrola ta określana jest mianem pionowej.

Zgodność:

- umów międzynarodowych

- ustaw

- ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie umowami międzynarodowymi

- przepisów, wydawanych przez centralne organy państwowe

Kontrola prewencyjna - dotyczy ustaw przed ich podpisaniem lub umów międzynarodowych przed ratyfikacją. Jej inicjowanie pozostaje w kompetencji Prezydenta.

Kontrola następcza - odnosi się do przepisów już obowiązujących. Z wnioskiem do TK mogą wystąpić:

- Prezydent RP

- Marszałek Sejmu

- Marszałek Senatu

- Prezes Rady Ministrów

- 50 posłów

- 30 senatorów

- Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

- Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego

- Prokurator Generalny

- Prezes NIK

- RPO

( W przypadku tych podmiotów mamy do czynienia z tzw. kontrolą abstrakcyjną - uruchamianą w oderwaniu od konkretnej sprawy)

Pytania prawne zgłaszane w ramach kontroli indywidualnej - przez sądy w związku z rozstrzyganą sprawą. Wówczas sąd zawiesza postępowanie i zwraca się do TK o ustalenie, czy przepis na podstawie, którego ma wyrokować jest zgodny z Konstytucją.

Kryteria Kontroli:

1. TK bada zgodność materialną, czyli analizuje treść przepisu z punktu widzenia jego zgodności z treścią Konstytucji i odpowiednio innych aktów.

2. TK uwzględnia aspekt proceduralny tj. analizuje ( zgłasza tam gdzie chodzi o materie ustawową) dochowanie właściwego trybu dochodzenia do skutku danego aktu normatywnego.

3. TK uwzględnia kwestię właściwych kompetencji do wydania zaskarżonych norm

Rozpatrywanie spraw ma miejsce na rozprawie - publicznej i z zachowaniem zasady kontradyktoryjności, co oznacza, że będą w niej brać udział przedstawiciele podmiotu, który ustanowił zaskarżony przepis i jako druga strona - wnioskodawca. Uczestnikiem postępowania jest Prokurator Generalny.

Kontrola ustawy i umowy międzynarodowej wymaga -5 osobowego składu sędziów w przypadku innych aktów skład liczy 3 sędziów. Orzeczenia TK są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą.

TK może:
- stwierdzić zgodność przepisu z Konstytucją

- stwierdzić niezgodność przepisu co prowadzi do jego uchylenia. Utrata mocy następuje dniu ogłoszenia orzeczenia , we właściwym organie urzędowym.

s. 105

Skarga konstytucyjna:

Skarga jest instrumentem , którym może posłużyć się każdy kto uważa, że jego konstytucyjne prawa zostały naruszone poprzez wydanie rozstrzygnięcia, na podstawie przepisu niezgodnego z Konstytucją.

1. Naruszana prawa i wolności musza być zapisane w Konstytucji

2. Skargę kieruje ten podmiot , którego sytuacja dotyczy bezpośrednio

3. Wniesienie skargi jest możliwe dopierow wtedy kiedy inne drogi postępowania instancyjnego zostały wyczerpane

4. Przedmiotem skargi jest przepis na podstawie , którego wydano orzeczenie lub decyzję, nie zaś samo orzeczenie (decyzja)

5. Na wniesienie skargi przewidziany jest 3-miesięczny termin, liczony od doręczenia prawomocnego wyroku lub decyzji

Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych:

Uprawnienie TK do rozstrzygania sporów kompetencyjnych, dotyczy wyłącznie konfliktu na tle kompetencji, zachodzącego pomiędzy organami szczebla centralnego i dodatkowo jeszcze określonymi w Konstytucji.

Partie Polityczne a TK:

Art. 13 Konstytucji : „zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoim programach do totalitarnych metod i parktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.”

Orzeczenie TK o sprzeczności oznacza odmowę wpisu do ewidencji partii politycznych. Jeśli partia już została zarejestrowana można ją zdelegalizować.

Organy ochrony i kontroli państwa

NIK

Skład:

Na czele stoi Kolegium NIK: Prezes NIK + wiceprezesi (od 2 do 4) + dyrektor generalny + 14 członków (7 przedstawicieli nauk prawnych i 7 przedstawicieli wyższych rangą urzędników NIK)

• Kontroluje władzę wykonawcza

• Jest związany z Sejmem i Senatem

• Prezesa NIK wybiera Sejm za zgodą Senatu, kadencja wynosi 6 lat

• 14 członków i wiceprezesów wybiera Marszałek Sejmu

• Dyrektor generalny wybierany jest przez Prezesa NIK za zgodą Marszałka Sejmu

• NIK przedstawia sprawozdanie z kontroli przed Sejmem

• Prezydent i RM mogą poprosić o kontrolę, nie są jednak podmiotami zlecającymi

• Wykonuje analizę budżetu

Kontroli podlegają:

• Organy administracji rządowej (NBP, państwowe osoby prawne)

• Organy administracji samorządowej (komunalne przedsiębiorstwa)

• Kancelarie Prezydenta, Sejmu, Senatu, TK, RPO, KRRIT, SN, NSA

(ale tylko w zakresie wykorzystania środków budżetowych)

• Podmioty prywatne

( w zakresie wykorzystania dotacji od państwa)

Wystąpienie pokontrolne:

- informuje jednostkę o ocenie jej działalności

-wskazuje nieprawidłowości i zleca ich usunięcie

KRRIT

XII 1992r. wpisana do Konstytucji

Powołuje ją: Sejm - 2 członków, Senat - 1, Prezydent - 2

Kadencja: 6 lat

• Tworzona po zmianie ustroju

• Brak cenzury w mediach

• Demopolizacja mediów

• Działalność nadawcza na zasadzie koncesyjnej

• Nadawcy publiczni: przekształcenie w spółki akcyjne

• Udziela koncesji

• Decyduje kto jest na rynku mediów i jak on wygląda

• Sprawozdanie z działalności przed Sejmem. Jeśli Sejm je odrzuci, Prezydent ma decydujący głos.

• KRRiT - odpowiedzialność polityczna

• 10 letnia koncesja

• O koncesje może wystąpić osoba fizyczna

---