Aronson - hipoteza wyznaczników atrakcyjności interpersonalnej - atrakcyjne osoby zyskują większą sympatię wtedy, gdy popełnią błąd.

Łatane i Darley - Zjawisko roz­proszeniej odpowiedzialności (morderstwo po­pełnione na Kitty Genovese)

METODY BADAWCZE	PYTANIE NA KTÓRE ODPOWIADA
OBSERWACYJNA	OPIS: Jaka jest natura zjawiska?
KORELACYJNA	PRZEWIDYWANIE: Czy na podstawie znanego X możemy przewidzieć Y?
EKSPERYMENTALNA	PRZYCZYNOWOŚĆ: Czy zmienna X jest przyczyną zmiennej Y?

1. metoda obserwacyjna:

technika, w której badacz obserwuje ludzi i systematycznie rejestruje pomiary ich zachowania.

1. obserwacja systematyczna:

forma metody obserwacyjnej, w której obserwatorem jest wyszkolony badacz społeczny, który przystępuje do odpowiedzi na pytania odnoszące się do określonego zjawiska społecznego, obserwując i kodując je zgodnie z wcześniej przygotowanym zbiorem kryteriów

2. obserwacja uczestnicząca:

forma obserwacji systematycznej, w której obserwator wchodzi w interakcję z obserwowanymi ludźmi, ale stara się w żaden sposób nie wpływać na sytuację

3. analiza archiwalna:

forma obserwacji systematycznej, w której badacz obserwuje zachowanie społeczne przez badanie nagromadzonych w danej kulturze dokumentów albo archiwaliów (np. pamiętników, powieści, czasopism czy dzienników)

• zgodność sędziów kompetentnych: stopień zgodności pomiędzy dwiema osobami albo większą liczbą osób, które niezależnie obserwują i kodują grupę danych; poprzez pokazanie, że dwóch lub więcej ekspertów niezależnie obserwujących i kodujących dochodzi do tych samych obserwacji, badacze upewniają się, że obserwacje te nie są subiektywnymi, zniekształconymi wrażeniami jednostki

• Analiza archiwalna pozwala analizować zmiany w zachowaniu społecznym nie tylko w różnych kulturach, ale i w czasie:

[Na przykład Archer, Iritani, Kimes i Barrios (1983) oraz Akert, Chen i Panter (1991) kodowali treść portretów artystycznych, fotografii reklamowych i fotografii aktualności, które po­jawiły się w druku lub w telewizji, badając sposób, w jaki ukazują one kobiety i mężczyzn. Interesowało ich w szczególności to, ile spośród tych wizerunków oddaje twarze portretowanych osób. Wyniki analiz pokazały, że przez pięć stuleci — w różnych kulturach i w różnych rodzajach me­diów — mężczyźni byli pokazywani z bliska (głowa i twarz), kobiety zaś przedstawiano w pewnym oddaleniu (cała postać). Autorzy tych ana­liz zinterpretowali wnioski ze swoich badań jako wskaźnik subtelnej for­my stereotypizacji roli seksualnej. Mężczyźni przedstawiani są tak, by uwydatnić ich osiągnięcia intelektualne, portrety kobiet natomiast uwy­puklają ich ogólny wygląd fizyczny.]

Metoda obserwacyjna jest metodą odpowiednią wtedy, gdy celem badania jest opis zachowania społecznego

Wady:

• Po pierwsze, niektóre rodzaje zachowań są trudne do obserwacji

• w przypadku ana­lizy archiwalnej, badacz jest na lasce twórców oryginalnego materiału; dziennikarzom przyświecają inne cele, kiedy piszą swoje artykuły, i mogą nie uwzględniać wszystkich tych informacji, których potem potrzebują badacze

• Kolejną wadą metody obserwacyjnej jest to, że jest ona ograniczona do konkretnej grupy ludzi w konkretnej sytuacji. Może to stanowić problem wtedy, gdy celem badacza jest generalizacja wniosków z obser­wacji

2. metoda korelacyjna:

metoda, w której mierzy się systematycznie dwie zmienne lub ich większą liczbę i oszacowuje się relację pomiędzy nimi (tj. w jakim stopniu można przewidzieć wartości jednej z nich na podstawie drugiej)

Metoda korelacyjna oprócz danych pochodzących z obserwacji często wy­korzystuje także pomiary

1. korelacja dodatnia: taka relacja pomiędzy dwiema zmiennymi, w której wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy wzrost wartości drugiej zmiennej

2. korelacja ujemna: taka relacja pomiędzy dwiema zmiennymi, w której wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy zmniejszanie się wartości drugiej zmiennej

3. korelacja równa 0: oznacza, że dwie zmienne nie są ze sobą skorelowane

W metodzie korelacyjnej instnieje możli­wość wyodrębniania i badania grup reprezentatywnych dla populacji

• dobór losowy: sposób zapewniania reprezentatywności dla danej populacji wybranej do próby grupy osób gwarantujący, że każda jednostka wchodząca w skład populacji ma taką samą szansę na pojawienie się w próbie

Korelacja nie implikuje przyczynowości! Jeżeli wykorzystujemy metodę korelacyj­ną, to nie wolno wyprowadzać wniosku, że jedna zmienna jest przyczyną drugiej. Niestety nieuwzględnianie tej zasady jest jednym z najbardziej po­wszechnych błędów metodologicznych w naukach społecznych

3. metoda eksperymentalna:

metoda badania relacji przy czynowo-skutkowych; badacz losowo przydziela uczestników eksperymentu do różnych sytuacji i upewnia się, że sytuacje te są identyczne pod wszystkimi względami z wyjątkiem jednego, zdefiniowanego przez zmienną niezależną (badacz oczekuje, że tenże jedyny warunek będzie miał przyczynowy wpływ na reakcje ludzi)

Metoda eksperymentalna obejmuje zwykle bezpośrednią interwencję ze strony badacza. Zmienna (np. liczba widzów), od której oczekuje się, że jest przyczyną zachowania interesującego badacza (np. udzielenie po­mocy), jest kontrolowana przez eksperymentatora w ten sposób, że jed­ni uczestnicy badań są poddani działaniu jednej formy tej zmiennej (np. są jedynymi świadkami sytuacji krytycznej), na innych zaś oddziałuje in­na jej forma (np. są świadkami sytuacji krytycznej wraz z małą grupą albo wraz z dużą grupą innych ludzi). Poprzez ostrożne wymienianie tylko jednego aspektu sytuacji (np. wielkości grupy) badacze mogą się przekonać, czy ten właśnie aspekt jest przyczyną interesującego ich za­chowania.

• Zmienne niezależne i zależne:

1. 
   zmienna niezależna: zmienna, którą badacz zmienia albo różnicuje, aby stwierdzić, czy ma ona wpływ na jakąś inną zmienną; badacz oczekuje, że ta właśnie zmienna będzie powodowała zmiany jakiejś innej zmiennej.

Zmienna niezależna jest bezpo­średnio kontrolowana przez eksperymentatora. Jest to ta zmienna, któ­rą badacz manipuluje (pojawia się ona w eksperymencie na różne spo­soby).

2. zmienna zależna: zmienna, którą badacz mierzy po to, by stwjerdzić, czy na nią wpływa zmienna niezależna; badacz stawia hipotezę, że zmienna zależna zależy od poziomu zmiennej niezależnej

3. 
   plan wieloczynnikowy: plan eksperymentalny, w którym uwzględnia się więcej niż jedną zmienną niezależną; każda zmienna niezależna ma więcej niż jedną wersję lub też poziom; wszystkie możliwe kombinacje tych poziomów pojawiają się w badaniach

4. Ustalanie trafności wewnętrznej w eksperymentach

• trafność wewnętrzna: upewnianie się, że nic więcej poza zmienną niezależną nie może wpływać na zmienną zależną; realizuje się to poprzez kontrolowanie wszystkich zmiennych ubocznych oraz poprzez, losowe przydzielanie wszystkim badanym różnych warunków eksperymentalnych

• losowe przydzielanie do sytuacji: upewnianie się, że wszyscy badani mają taką samą szansę na przydzielenie do danej sytuacji w eksperymencie; dzięki losowemu przydzielaniu tychże sytuacji badacz może być względnie pewien, że różnice w osobowościach uczestników eksperymentu albo ich wcześniejsze doświadczenia są równomiernie rozłożone na wszystkie sytuacje

• poziom ufności (wartość p): liczba wyliczona za pomocą technik statystycznych, która informuje badacza o tym, jakie jest prawdopodobieństwo, że wyniki jego eksperymentu są dziełem przypadku (spowodowane są niepowodzeniem w randomizacji), a nie są efektem działania zmiennej niezależnej lub zmiennych niezależnych; standardowo w nauce — także i w psychologii społecznej — przyjmuje się, że wyniki uznaje się za istotne wtedy, gdy prawdopodobieństwo, iż wyniki mogą być dziełem czynników losowych, a nie badanych zmiennych niezależnych, wynosi mniej niż pięć setnych

5. Ustalanie trafności zewnętrznej w eksperymentach

• trafność zewnętrzna: stopień, w jakim wyniki badań mogą być generalizowane na inne sytuacje i na innych ludzi

• realizm sytuacyjny: stopień, w jakim sytuacje eksperymentalne są podobne do sytuacji spotykanych w życiu codziennym

• realizm psychologiczny: stopień, w jakim kontrolowane w eksperymencie procesy psychologiczne są podobne do procesów psychologicznych pojawiających się w życiu codziennym; realizm psychologiczny może być wysoki nawet wtedy, gdy realizm sytuacyjny jest niewielki

• instrukcja maskująca: opis celu badań przedstawiany ich uczestnikom, który różni się od prawdziwego celu tychże badań; instrukcja maskująca używana jest po to, by zachować realizm psychologiczny

• powtarzalność: powtarzanie badań, często z udziałem osób z innych badanych populacji albo w innych warunkach

• eksperymenty w warunkach naturalnych: eksperymenty przeprowadzane raczej w warunkach życia realnego niż w laboratorium

• TYPY BADAŃ:

1. badania podstawowe: badania projektowane po to, by dać najlepszą odpowiedź na pytanie, dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują, i przeprowadzane wyłącznie dla zaspokojenia ciekawości poznawczej

2. badania stosowane: badania projektowane specjalnie w celu rozwiązania konkretnego problemu społecznego; tworzenie teorii zachowania jest zwykle wtórne do rozwiązywania specyficznego problemu

• ETYKA BADAŃ:

• przyzwolenie: wyjaśnienie uczestnikom badania natury eksperymentu, zanim on się rozpocznie, i uzyskanie ich zgody na udział w tym eksperymencie.

W wielu eksperymentach w ramach psychologii społe­cznej taka procedura jest możliwa i wszędzie tam, gdzie to możliwe — jest stosowana. W niektórych rodzajach eksperymentów jest ona jednak nie do przyjęcia

• maskowanie: wprowadzenie w błąd uczestników eksperymentu lub zatajenie przed nimi prawdziwego celu badań albo też wydarzeń, które w rzeczywistości zaistnieją (w celu przeprowadzenia w pełni naukowych badań i usunięciu czynników, które mogłyby wpłynąć na ich wyniki)

• sesja wyjaśniająca: wyjawienie uczestnikom badań po zakończeniu eksperymentu jego celu oraz dokładne objaśnienie tego, co się wydarzyło (eksperymentatorzy, którzy użyli metody maskowania są zobowiązani do przeprowadzenia sesji wyjaśniającej)

---