FINANSE I PRAWO FINANSOWE - ĆWICZENIA
BUDŻET PAŃSTWA
Budżet państwa to roczny plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów organów władzy publicznej w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów. Uchwalony jest w formie ustawy na okres roku budżetowego, który w Polsce pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Wyrażany zawsze w pieniądzu, w Polsce w PLN. Stanowi on podstawę gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym.
Art. 95. u.f.p.
1. Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów: 1) organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa; 2) sądów i trybunałów.
2. Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego, zwanego dalej „rokiem budżetowym”.
3. Ustawa budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym.
Dochody to przede wszystkim podatki, poza tym cła, inne opłaty, zyski jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i wypłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych. Procentowy udział podatków w dochodach to od 90 do 95%. Dochody mają charakter bezzwrotny.
Art. 96. u.f.p.
Dochodami budżetu państwa są:
1) podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, przychodów funduszów celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
2) cła;
3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;
4) wpłaty z tytułu dywidendy;
5) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego;
6) wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;
7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze dotyczące składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
9) odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;
11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;
12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z odrębnymi przepisami nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych;
13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;
14) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. a i b, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych;
16) środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2-4, po ich przekazaniu na rachunek dochodów budżetu państwa.
Wydatki to wszelkie koszty poniesione na realizację zadań publicznych.
Art. 97. u.f.p.
1. Wydatki budżetu państwa są przeznaczone na:
1) utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa;
2) zadania wykonywane przez administrację rządową;
3) funkcjonowanie sądów i trybunałów;
4) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;
5) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;
6) środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „środkami własnymi Unii Europejskiej”;
7) subwencje dla partii politycznych;
8) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;
9) obsługę długu publicznego;
10) finansowanie programów i projektów, na których realizację uzyskano środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2-4;
11) realizację Wspólnej Polityki Rolnej.
2. Z budżetu państwa są finansowane także zadania określone w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.
Art. 98. u.f.p.
1. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu państwa.
2. Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być pokryte przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym;
2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.
Przychody to np. wpływy z zaciągniętych przez państwo pożyczek i kredytów, środki ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych. Przychody tym różnią się od dochodów, że mają charakter zwrotny.
Rozchody to np. spłaty zaciągniętych pożyczek i kredytów.
Podziałki klasyfikacji budżetowej
System umożliwiający uporządkowanie dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów w budżecie. Jest to system cyfrowy. Podobny system jest w j.s.t.
Dochody są w odrębnych tabelach, przychody są w odrębnych tabelach, wydatki są w odrębnych tabelach, rozchody są w odrębnych tabelach.
Podział na: części (około 100 możliwych części), działy (kilkadziesiąt w części), rozdziały, paragrafy (kilkadziesiąt w rozdziale). Każdej części, działowi, rozdziałowi i paragrafowi przyporządkowane są numery - stąd system cyfrowy. Podział ten jest podziałem od ogółu do szczegółu - najbardziej szczegółowe są paragrafy.
Części podzielone są podmiotowo (organy), przedmiotowo (działy gospodarki narodowej), funkcjonalnie (np. obsługa długu Skarbu Państwa).
Art. 103. u.f.p.
1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa, sądów i trybunałów, wymienionym w art. 121 ust. 2, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.
2. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się: 1) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego; 2) rezerwę ogólną; 3) rezerwy celowe; 4) obsługę długu Skarbu Państwa; 5) środki własne Unii Europejskiej; 6) przychody i rozchody związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 7) dochody, o których mowa w art. 96 pkt 16. (…)
Przykład:
część nr 30 → oświata i wychowanie
dział nr 801 → oświata i wychowanie
rozdział nr 80101 szkoły podstawowe, 80102 szkoły ….
paragrafy 80101 + 4 cyfry → podział terytorialny
Dochody są wyszczególnione do działu, wydatki do rozdziału
Art. 100. u.f.p.
1. Dochody budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej według: 1) źródeł dochodów; 2) części i działów klasyfikacji budżetowej.
2. Wydatki budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej w podziale na: części, działy, rozdziały klasyfikacji wydatków oraz kategorie (grupy) wydatków, z wyodrębnieniem wydatków przeznaczonych na (…)
To co kryje się pod poszczególnymi numerami części i działów opisują odrębne rozporządzenia
Charakter prawny budżetu państwa
Forma prawna: ustawa (art.219 Konstytucji RP : Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej)
Ustawa budżetowa to akt normatywny
Budżet to plan finansowy, jest załącznikiem do ustawy budżetowej
Cechy charakterystyczne dochodów i wydatków (analogicznie przychodów i rozchodów) ze względu na charakter prawny budżetu państwa |
|
Dochody (przychody) |
Wydatki (rozchody) |
|
|
|
|
|
[jeśli jednak wyda się więcej niż się planowało to uruchamiane są rezerwy lub następuje przesunięcie wydatków z jednych pozycji w planie na inne (jeśli wydatek był zgodny z prawem); a jeśli zwiększone wydatki były skutkiem złamania prawa to wtedy następuje pociągnięcie do odpowiedzialności] |
Źródła prawa, jeśli chodzi o budżet państwa:
Konstytucja RP w art.219 (Konstytucja nie mówi już natomiast o budżetach j.s.t.)
Ratyfikowane umowy międzynarodowe (jeśli mają wpływ na nasz budżet)
Ustawa o finansach publicznych (w jej oparciu tworzony jest budżet)
Rozporządzenia do ustawy o finansach publicznych (podziałki)
Ustawa o dyscyplinie finansów publicznych
Ustawa budżetowa (co roku)
Regulamin Sejmu i Senatu w zakresie uchwalania ustawy budżetowej
Zasada samodzielności budżetowej stanowi o tym, iż poszczególne ogniwa (gmina, powiat, województwo i państwo) tworzą i realizują odrębne budżety.
Procedura budżetowa to inaczej sposób tworzenia i realizacja budżetu:
I etap - planowanie budżetowe (inaczej opracowywanie projektu budżetu)
II etap - uchwalanie budżetu (etap sejmowy)
III etap - proces wykonywania budżetu (od 1 stycznia)
IV etap - rachunkowość, sprawozdawczość i kontrola (zatwierdzenie przez Sejm sprawozdania z wykonania budżetu)
Planowanie budżetowe
Na tym etapie: organy władzy wykonawczej ze szczególnym uwzględnieniem Ministra Finansów i Rady Ministrów
Minister Finansów pełni tzw. funkcję inicjującą - polega ona na tym, iż MF opublikowuje specjalne rozporządzenie tzw. notę budżetową, która określa sposób, tryb i terminy opracowania przez dysponentów poszczególnych części budżetowych materiałów do projektu ustawy budżetowej. Dysponenci części to np. Kancelaria Sejmu czy Senatu, NIK, itd.
Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej (wraz z uzasadnieniem)
Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i do 30 września przedstawia go Sejmowi (wraz z uzasadnieniem) - inicjatywa ustawodawcza w tym zakresie przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów (art.221 Konstytucji)
- W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu (art.222 Konstytucji). Konstytucja RP wyjątkowych przypadków nie definiuje, przyjmuje się, że są to względy natury gospodarczej, politycznej, lub klęski żywiołowe
- Wtedy: Rada Ministrów przedstawia Sejmowi do 30 września projekt ustawy o prowizorium budżetowym
- Prowizorium budżetowe to krótkookresowy plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów o mniejszej szczegółowości
- Ustawa o prowizorium budżetowym może obowiązywać, ale w okresie krótszym niż rok (najczęściej jest to kwartał)
Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego (1 stycznia) to Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy (czy to projektu ustawy budżetowej, czy projektu ustawy o prowizorium budżetowym)
Uchwalanie budżetu
Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej odbywa się na sesji plenarnej Sejmu. Ma wtedy miejsce expose Ministra Finansów. W pierwszym czytaniu nie można odrzucić projektu ustawy budżetowej
Projekt kieruje się do rozpatrzenia przez Komisję Finansów Publicznych (poszczególne części rozpatrują także inne właściwe komisje sejmowe)
Na podstawie sprawozdania Komisji Finansów Publicznych odbywa się drugie czytanie projektu ustawy budżetowej
Jeżeli projekt ustawy nie zostanie przegłosowany to zostaje skierowany do ponownego rozpatrzenia w Komisji Finansów Publicznych
Komisja przedstawia Sejmowi sprawozdanie i w ten sposób umożliwia przejście do trzeciego czytania i głosowania projektu ustawy budżetowej
Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni (a nie 30 jak w przypadku innych ustaw) od dnia jej otrzymania. Jeżeli to nie nastąpi uznaje się, że ustawa przeszła bez poprawek
Marszałek Sejmu przedstawia ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym Prezydentowi RP, który podpisuje ją w ciągu 7 dni
- Prezydent RP może zwrócić się do TK w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem
- Prezydent RP, inaczej niż w odniesieniu do innych ustaw, nie może wystąpić do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy
Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi RP do podpisu, to może on w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, zawsze z mocą od 1 stycznia
Wykonywanie budżetu
Dysponenci części budżetowych przedstawiają Ministrowi Finansów szczegółowy plan dochodów i wydatków - układ wykonawczy, w terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej (układ wykonawczy opracowuje się w podziale na działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji dochodów i wydatków)
Minister Finansów, w porozumieniu z dysponentami części budżetowych opracowuje harmonogram realizacji budżetu państwa
Rada Ministrów kieruje wykonywaniem budżetu państwa
Rachunkowość, sprawozdawczość i kontrola
Rada Ministrów do 31 maja przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej
Sejm po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium
Nie udzielenie absolutorium nie powoduje żadnych skutków
BUDŻET J.S.T.
Źródła prawa jeśli chodzi o budżet j.s.t.:
Ustawa o finansach publicznych
Ustawy samorządowe (ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym, ustawa o samorządzie województwa)
Ustawa o finansach publicznych zawiera zagadnienia osobno o budżecie państwa, osobno o budżecie j.s.t.; budżety te są połączone dyscypliną budżetową
Budżet jednostki samorządu terytorialnego (art.165 u.f.p.) - to uchwała budżetowa na rok budżetowy, która jest rocznym planem finansowym dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki, przychodów ponadto przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i funduszy celowych oraz dochodów własnych jednostek budżetowych.
Dochody - definicja analogiczna do definicji dochodów przy budżecie państwa, z tym że tutaj wpływy z innych podatków [np. dochodami budżetu gminy będą m.in. wpływy z podatków: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, od działalności gospodarczej osób fizycznych opłacanej w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, opłata od posiadania psów]
Wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań publicznych [oczywiście będą pewne różnice w rodzaju zadań publicznych, na które są przeznaczane wydatki w budżecie państwa i w budżecie j.s.t.]
Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego określa:
Prognozowane dochody j.s.t. według źródeł i działów klasyfikacji w podziale na dochody bieżące i majątkowe
Wydatki budżetu j.s.t. w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków
Źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetu j.s.t.
Przychody i rozchody budżetu j.s.t.
Inne
Planowanie budżetowe
Przygotowanie projektu uchwały budżetowej, a także inicjatywa w sprawie zmian tej uchwały, należą do wyłącznej kompetencji zarządu j.s.t.
Projekt uchwały budżetowej zarząd j.s.t. przedstawia do 15 listopada:
- regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania
- organowi stanowiącemu j.s.t.
RIO przedstawia opinię pod względem legalności, zgodności z prawem; nie ma ona mocy wiążącej jednak zarząd j.s.t. ma obowiązek ją przedstawić, przed uchwaleniem budżetu, organowi stanowiącemu j.s.t.
Uchwalanie budżetu
Uchwałę budżetową organ stanowiący j.s.t. uchwala przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach - nie później niż do dnia 31 marca roku budżetowego
W przypadku budżetu państwa „szczególnie uzasadnione przypadki” nie były wskazane, jednak przy budżecie j.s.t. wyraźnie wskazano trzy przesłanki, po których spełnieniu organ stanowiący j.s.t. może podjąć uchwałę o prowizorium budżetowym:
- na wniosek zarządu
- gdy dochody i wydatki państwa określa ustawa o prowizorium budżetowym
- na okres objęty ustawą o prowizorium budżetowym
Do czasu uchwalenia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do dnia 31 marca roku budżetowego, podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej przedstawiony organowi j.s.t. [termin ostateczny - 31 marca, przy budżecie państwa nie ma takiego terminu]
Jeśli do 31 marca nie zostanie uchwalona uchwała budżetowa RIO w terminie do 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet j.s.t.; do dnia ustalenia budżetu przez RIO podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały budżetowej
Wykonywanie budżetu
W terminie 21 dni od uchwalenia uchwały budżetowej organ wykonawczy opracowuje układ wykonawczy budżetu j.s.t., w szczegółowości określonej dla budżetu państwa, tj. w podziale na działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji dochodów i wydatków
Organ wykonawczy j.s.t. może opracować harmonogram realizacji dochodów i wydatków budżetu tej jednostki - w j.s.t. objętych audytem wewnętrznym jest to obligatoryjne - o którym informuje podległe i nadzorowane jednostki
W toku wykonywania budżetu samorządowego obowiązują odpowiednio zasady przewidziane dla wykonywania budżetu państwa, m.in.:
- wydatki dokonywane są w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów
- zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej oferty, z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych
W toku realizacji uchwały budżetowej organ wykonawczy odgrywa szczególną rolę, gdyż ponosząc odpowiedzialność za wykonanie tej uchwały, sprawuje ogólny nadzór nad realizacją określonych w niej dochodów i wydatków budżetu
Organ wykonawczy ma specjalne kompetencje do dokonywania zmian w budżecie; możliwe są trzy zmiany budżetu zgodne z prawem:
- blokowanie budżetu - to okresowy bądź obowiązujący do końca roku budżetowego zakaz dysponowania częścią lub całością planowanych wydatków; najczęściej ma on miejsce w przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych bądź naruszenia harmonogramu czasowego na wykonanie budżetu
- dysponowanie rezerwami celowymi bądź rezerwą ogólną - rezerwy to zablokowane w budżecie środki na nieprzewidziane wydatki; rezerwa ogólna - na wydatki w ogóle nieprzewidziane, nie może przekraczać 1% wydatków ogółem; rezerwy celowe - na wydatki przewidziane jednak których wysokości nie można było przewidzieć w okresie opracowywania budżetu, rezerwy celowe nie mogą przekroczyć 5% wydatków ogółem
- przenoszenie wydatków - zmniejszanie wydatków na realizację jednego zadania przy jednoczesnym zwiększaniu wydatków na realizację innego zadania
Niezrealizowane kwoty wydatków zamieszczonych w budżecie j.s.t. wygasają z upływem roku budżetowego
Rachunkowość, sprawozdawczość i kontrola
Organ wykonawczy w terminie do dnia 20 marca następnego roku przedstawia organowi stanowiącemu sprawozdanie roczne z wykonania budżetu j.s.t.; egzemplarz sprawozdania organ wykonawczy przysyła RIO (opinia RIO nie ma charakteru wiążącego)
Do dnia 30 kwietnia roku następnego po roku sprawozdawczym organ stanowiący rozpatruje złożone przez organ wykonawczy sprawozdanie z wykonania budżetu j.s.t. i podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia organowi wykonawczemu absolutorium
Nieudzielenie absolutorium rodzi negatywne skutki w gminie: uchwała rady gminy w sprawie nieudzelenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) absolutorium jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania tego organu
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH
Katalog jednostek sektora finansów publicznych |
||
powiązane z budżetem metodą brutto |
|
mogą mieć charakter państwowy albo samorządowy |
powiązane z budżetem metodą netto |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tylko charakter państwowy |
Metoda brutto
Zaletą budżetowania brutto jest przede wszystkim to, iż umożliwia pokrywanie wydatków niezależnie od wysokości osiągniętych przez daną jednostkę organizacyjną przychodów. Ponadto szczegółowe wyspecyfikowanie przychodów i wydatków pozwala na ewidencjonowanie i ścisłą kontrolę wykonania budżetu, co ma znaczenie dla jawności finansów publicznych oraz dla ich dyscypliny
Do wad budżetowania brutto najczęściej zalicza się brak zainteresowania przy realizacji dochodów przez poszczególne jednostki, które bezpośrednio z tych dochodów nie korzystają i nie zabiegają o ich pełną i terminową realizację. Brak jest również bodźców do oszczędnego gospodarowania i wydatkowania środków budżetowych
Metoda netto
Forma budżetowania netto umożliwia przede wszystkim elastyczność finansowania, nie krępowaną tak silnie jak przy finansowaniu brutto wymogami procedury i techniki budżetowej. Uzależnienie wysokości wydatków od otrzymania odpowiednich dochodów pobudza do efektywnej gospodarki i umożliwia ocenę całokształtu ich gospodarki na podstawie wyników finansowych
Swoboda gospodarki finansowej jednostek powiązanych z budżetem netto oznacza jednak zmniejszenie zakresu redystrybucji budżetowej i dyrektywności kontroli budżetowej
Jednostki budżetowe
Jednostka budżetowa to państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna finansowana metodą brutto, której dochody i wydatki są ujęte w budżecie w pełnej wysokości.
Poziom wydatków danej jednostki nie jest uzależniony od poziomu uzyskiwanych przez nią dochodów. Jeżeli dana jednostka osiąga dochody to uzyskane środki pieniężne odprowadza bezpośrednio na rachunek właściwego budżetu, natomiast środki finansowe konieczne na pokrycie wydatków danej jednostki czerpie ona bezpośrednio z zasobów odpowiedniego budżetu
Przykłady państwowych jednostek budżetowych: ambasady, RIO, SKO, urzędy skarbowe, izby skarbowe, parki narodowe, urzędy policji, prokuratury [np. śląskie zoo]
Przykłady samorządowych jednostek budżetowych: podmioty związane z pomocą społeczną (MOPS), urzędy gminy, starostwa, urzędy marszałkowskie, gminne placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki sportu i rekreacji, ośrodki związane z kulturą [placówki związane z kulturą czy pomocą społeczną równie dobrze mogą być zakładami budżetowymi]
Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej, w związku z czym wszelkiego rodzaju czynności cywilnoprawnych dokonuje kierownik danej jednostki w imieniu albo państwa albo jednostki samorządu terytorialnego
Jednostki budżetowe działają na podstawie statutu, a w zakresie gospodarki finansowej - na podstawie planu finansowego określanego jako plan dochodów i wydatków
Jednostki budżetowe tworzą, łączą i likwidują:
- ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie - jeśli chodzi o państwowe jednostki budżetowe
- organy stanowiące j.s.t. (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa) - w przypadku samorządowych jednostek budżetowych
Rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych
Służą one uelastycznieniu gospodarki finansowej jednostek budżetowych; jest to wyjątek od zasady, że wszystkie dochody są odprowadzane do budżetu państwa
Dochody, z których mogą być zasilane rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych to np. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej. Są to na ogół dochody z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej jednostki budżetowej, a także dochody z niektórych opłat pobieranych przez jednostki budżetowe oraz dochody majątkowe. Mogą to również być dochody określone w uchwale przez organ stanowiący j.s.t.
Jednostki budżetowe mogą gromadzić dochody własne tylko na wyodrębnionym rachunku
Przeznaczenie dochodów własnych nie może być całkiem dowolne, ponieważ zgodnie z ustawą mogą być one - wraz z odsetkami - przeznaczone na sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych, jak i na cele wskazane przez darczyńcę oraz na remont lub odtworzenie mienia jednostki budżetowej
Państwowe fundusze motywacyjne
Podobnie jak dochody własne służą uelastycznieniu gospodarki finansowej jednostek budżetowych, ale tutaj tylko państwowych jednostek budżetowych (samorządowych już nie!)
Na wyodrębnionych rachunkach bankowych państwowe jednostki budżetowe mogą gromadzić środki finansowe pochodzące z części dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych
Jest to forma finansowania nagród dla pracowników, żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy bezpośrednio przyczynili się do uzyskania dochodów budżetu państwa z wyżej wymienionych tytułów
Gospodarstwa pomocnicze
Gospodarstwo pomocnicze to wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna [jednostka budżetowa - szkoła; gospodarstwo pomocnicze w zakresie działalności podstawowej - prowadzenie internatu przez szkołę; gospodarstwo pomocnicze w zakresie działalności ubocznej - prowadzenie stołówki czy bufetu w szkole]
Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że gospodarstwo dysponuje zapleczem do prowadzenia działalności (zapleczem rzeczowym i osobowym - odrębny zespół pracowniczy, odrębny majątek)
Wyodrębnienie finansowe oznacza, że gospodarstwo ma odrębny od jednostki budżetowej plan finansowy i rachunek bankowy
Gospodarstwa pomocnicze są finansowane metodą netto, jednak istnieją powiązania z budżetem jednostki macierzystej:
- gospodarstwa mogą otrzymywać dotacje z budżetu
- gospodarstwa wpłacają do budżetu połowę osiągniętego zysku
Gospodarstwa pomocnicze nie posiadają osobowości prawnej, płacą podatki od towarów i usług oraz podatki dochodowe od osób prawnych
Gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:
- właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody - w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych
- zarządu j.s.t. - w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych
Zakłady budżetowe
Zakład budżetowy to samodzielna jednostka organizacyjna, która prowadzi działalność o charakterze użyteczności publicznej na zasadzie odpłatności, pokrywając koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych
Przykładowe zakłady budżetowe: komunikacja miejsca, teatry, przedszkola, zakłady energetyki cieplnej, zakłady oczyszczania ścieków, schroniska dla zwierząt, izby wytrzeźwień
Zakłady budżetowe tworzą, łączą i likwidują ministrowie, kierownicy urzędów centralnych lub wojewodowie - jeśli chodzi o państwowe zakłady budżetowe. W przypadku samorządowych zakładów budżetowych analogiczne uprawnienia i obowiązki przysługują organom stanowiącym j.s.t.
Zakłady budżetowe nie posiadają osobowości prawnej
Zakład budżetowy jest wyodrębniony w strukturach państwa i samorządu terytorialnego zarówno pod względem organizacyjnym, jak i finansowym:
- jako publiczna jednostka organizacyjna stanowi odrębny zakład pracy
- podstawą działalności jest indywidualny plan finansowy
Powiązane z budżetem mimo metody finansowania netto:
- mogą otrzymywać dotacje z budżetu
- wpłacają do budżetu nadwyżki środków obrotowych, ustalone na koniec okresu rozliczeniowego [ale nie w całości, najczęściej 1/6]
Fundusze celowe
Fundusz celowy stanowi organizacyjne wyodrębnienie publicznych środków pieniężnych
Fundusz celowy może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz
Przychody funduszu celowego mogą pochodzić tylko ze środków publicznych, np. dotacje z budżetu państwa. Ponadto umożliwia się funduszom celowym zaciąganie kredytów i pożyczek
Wydatki funduszu celowego mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych
Przykładami funduszy celowych są: Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, Fundusz Pożyczek i Kredytów Studenckich, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Podatek dochodowy od osób fizycznych to podatek bezpośredni, regulowany w ustawie z 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
Zakres podmiotowy podatku dochodowego od osób fizycznych: osoby fizyczne (każda osoba od urodzenia do śmierci)
Zasada powszechności podatku dochodowego od osób fizycznych - podatnik (każda osoba fizyczna) jest objęty, w zależności od miejsca swojego zamieszkania, albo ograniczonym, albo nieograniczonym obowiązkiem podatkowym
Miejsce zamieszkania osoby fizycznej, dla celów tego podatku, zdefiniowano w sposób odbiegający od rozwiązań prawa cywilnego. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP uważa się osobę fizyczną, która:
posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym
Nieograniczony obowiązek podatkowy - podlega mu osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania na terytorium RP. Skutkiem objęcia podatnika nieograniczonym obowiązkiem podatkowym jest obciążenie go podatkiem dochodowym od całości dochodów (zarówno tych uzyskiwanych w Polsce jak i tych uzyskiwanych zagranicą)
Ograniczony obowiązek podatkowy - są nim objęte osoby fizyczne nie mające miejsca zamieszkania na terytorium RP ale tutaj osiągające dochody. Podatnik objęty ograniczonym obowiązkiem podatkowym zapłaci więc podatek dochodowy jedynie od dochodów osiąganych na terytorium RP
Podwójne opodatkowanie - może mieć miejsce, gdy uzyskujemy dochody zagranicą i podlegamy nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu
Metody unikania podwójnego opodatkowania:
środek jednostronny - trzeba wykazać, że podlega się jednak ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu
środek dwustronny - umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
środek wielostronny - konwencje międzynarodowe o unikaniu podwójnego opodatkowania
Najpierw sprawdzamy czy z danym państwem łączą nas jakieś umowy dwustronne lub wielostronne, jeśli nie - dopiero wtedy sięgamy po środek jednostronny
Kumulacja podmiotowa - albo wspólne opodatkowanie małżonków (tzw. iloraz małżeński), albo wspólne opodatkowanie osób samotnie wychowujących dzieci i dzieci
Zasadą jest odrębne opodatkowanie małżonków, istnieje jednak możliwość skorzystania z instytucji wspólnego opodatkowania małżonków
Warunkiem dopuszczalności łącznego opodatkowania małżonków są:
podleganie przez każde z małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (od 1 stycznia 2009r. ta przesłanka nie będzie obowiązywać!)
istnienie między małżonkami wspólności majątkowej przez cały rok
pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (za wyjątkiem przypadków, w których jedno z małżonków zmarło w trakcie roku podatkowego)
złożenie przez małżonków, w zeznaniu podatkowym, wniosku o zastosowanie tej formy opodatkowania
Wspólne opodatkowanie małżonków nie może być zastosowane, gdy choćby jedno z nich opłaca podatek liniowy, zryczałtowany lub tonażowy
W celu obliczenia kwoty należnej tytułem podatku - w przypadku łącznego opodatkowania małżonków - należy:
odjąć od dochodu (odrębnie męża i żony) kwoty ewentualnie przysługujących im odliczeń od dochodu
zsumować tak pomniejszone dochody męża i żony
sumę dochodów podzielić przez dwa
obliczyć podatek od tak wyliczonej połowy sumy dochodów
obliczoną kwotę podatku pomnożyć przez dwa
Wspólne opodatkowanie dochodów małżonków może okazać się korzystniejsze dla podatników od opodatkowania odrębnego przy dużej dysproporcji dochodów męża i żony. W każdym przypadku okaże się korzystniejsze, gdy jedno z małżonków nie osiąga żadnych dochodów, gdyż podwójnie zadziała tu minimum podatkowe
Na zbliżonych zasadach mogą rozliczać się osoby samotnie wychowujące dzieci, choć w tym przypadku zasadniczo chodzi o dzieci nieuzyskujące dochodów. Podatek oblicza się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dziecko
Przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym os osób fizycznych: dochód (dochody uzyskane z jakiegokolwiek źródła przychodów, z wyjątkiem dochodów zwolnionych od podatku)
Wolne od podatku są np.:
otrzymane odszkodowania
rekompensaty za mienie zabużańskie
przychody z gospodarki leśnej
świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny
Dochód - to nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania
Przychód - to wszelkie otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń
Źródła przychodów - można je podzielić na dwie grupy:
przychody z pracy - m.in. ze stosunku pracy, z emerytury lub renty, z działalności wykonywanej osobiście
przychody z majątku - m.in. z najmu, dzierżawy, kapitału pieniężnego i praw majątkowych
Na zasadzie wyjątku, w niektórych przypadkach przedmiotem opodatkowania jest uzyskanie przychodu, niezależnie od tego czy przychód ten da określonej osobie fizycznej dochód. Uzyskanie przychodu jest przedmiotem opodatkowania, np. w razie otrzymania dywidendy czy otrzymania odsetek od pożyczek
Koszty uzyskania przychodów - to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów
Koszty uzyskania przychodów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej - to wszelkie wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów jeżeli mają bezpośredni związek z prowadzoną działalnością i zmierzają do zwiększenia wielkości przychodu
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów np.:
wydatków na spłatę pożyczek czy kredytów (kredytów wyjątkiem odsetek od nich)
darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju
grzywien i kar pieniężnych
kosztów reprezentacji
Możliwe są dwa sposoby rozliczania kosztów:
kwotowo - w przypadku przychodów ze stosunku pracy
procentowo - w przypadku przychodów z tytułu umowy zlecenia lub umowy o dzieło
Podstawa opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych: dochód (podstawa opodatkowania taka sama jak przedmiot opodatkowania)
ponad |
do |
|
|
44.490,00 |
19% podstawy - 586,85* |
44.490,00 |
85.528,00 |
7.866,25 + 30% nadwyżki ponad 44.490,00 |
85.528,00 |
|
20.177,65 + 40% nadwyżki ponad 85.528,00 |
* 586,85zł to kwota zmniejszająca podatek (czym innym jest kwota wolna od podatku - kwota od której nie płacimy podatku) |
||
Poszczególne, zamieszczone w skali podatkowej stawki, wynoszące 19%, 30% i 40%, mają zastosowanie w zależności od wielkości podstawy obliczenia podatku, gdyż podstawa ulega podziałowi na odcinki, a poszczególne, wzrastające stawki podatkowe są odnoszone do kolejnych odcinków podstawy obliczenia podatku. Powoduje to, że w tym zasadniczym zakresie podatek dochodowy od osób fizycznych jest progresywny, a więc przy wzroście podstawy obliczenia podatku, kwota podatku rośnie szybciej niż podstawa obliczenia. W przypadkach opodatkowania stawkami stałymi nie stosuje się minimum podatkowego, a więc opodatkowanie jest proporcjonalne. W tych przypadkach, przy wzroście podstawy obliczenia podatku, kwota podatku rośnie w tempie wzrostu podstawy obliczenia
W podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązuje minimum podatkowe wynoszące 3.088,68zł, co oznacza, że od tej części podstawy obliczenia nie pobiera się podatku. Minimum podatkowe nie jest określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych kwotowo, a jedynie wylicza się je, gdyż jest to wielkość, od której 19% stanowi kwotę zmniejszającą podatek, podaną w pierwszym przedziale skali podatkowej. Minimum podatkowe obowiązuje przy każdej wielkości podstawy obliczenia podatku. Jeżeli podstawa nie przekracza granicy minimum, podatku nie pobiera się, jeżeli przekracza - podatek pobiera się jedynie od nadwyżki podstawy obliczenia podatku ponad minimum podatkowe. To jednak jest już uwzględnione w skali podatkowej, na wszystkich trzech szczeblach skali
Ulgi i zwolnienia podatkowe:
podatnikowi przysługuje prawo dokonania odliczeń od dochodu, stanowiącego podstawę opodatkowania, kwot wynikających z określonych tytułów; ustawowa lista tytułów do odliczeń obejmuje np.:
- składki na ubezpieczenie społeczne
- wydatki na cele rehabilitacyjne
- wydatki z tytułu użytkowania sieci Internet
darowizny na cele z zakresu pożytku publicznego oraz kultu religijnego
zastosowanie niższej stawki podatkowej, np. 10% dla emerytów i rencistów, którzy świadczą pracę na rzecz zakładu, w którym byli zatrudnieni przed emeryturą czy rentą
dokonywanie odliczeń od już wyliczonego podatku; podatnicy mogą obniżyć podatek:
- o kwotę poniesionych składek na ubezpieczenie zdrowotne
- o kwotę wynikającą z tytułu wychowywania dzieci
Naczelnik urzędu skarbowego ma obowiązek, na wniosek podatnika, przekazać na rzecz jednej organizacji pożytku publicznego, wybranej przez podatnika, kwotę nie przekraczającą 1% podatku należnego od danego podatnika, a wynikającego z zeznania podatkowego
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG
Podatek od towarów i usług to podatek pośredni (opodatkowanie wydatkowania środków pieniężnych); uregulowany ustawą z 2004r. o podatku od towarów i usług
VAT z ang. oznacza podatek od wartości dodanej, czyli podatek od obrotu netto
Cechy charakterystyczne podatku od towarów i usług:
powszechność - podatek jest płacony od każdej transakcji przez wszystkie podmioty (ta cecha odróżnia VAT od akcyzy - akcyza to opodatkowanie tylko tzw. towarów luksusowych)
wielofazowość - obciążenie pobierane jest we wszystkich fazach obrotu (ta cecha również odróżnia VAT od akcyzy - akcyza jest podatkiem jednofazowym)
potrącalność - skutkuje tym, że VAT nie powoduje tzw. kaskady podatkowej, ponieważ obciąża jedynie przyrost wartości towarów i usług jaki powstał w danej fazie obrotu
przerzucalność - oznacza, że podatek odprowadzany jest do budżetu państwa przez podatnika (przedsiębiorca), jednak faktycznie koszt tego podatku jest pokrywany przez konsumenta przy zakupie towarów i usług
Przedmiot opodatkowania - ustawowy katalog czynności opodatkowanych jest następujący:
|
> terytorium kraju |
||
|
|
||
|
> państwa trzecie |
||
|
|
||
|
> UE |
||
|
|
||
Odpłatna dostawa towarów - to przekazanie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, np. oddanie rzeczy do komisu
Odpłatne świadczenie usług - wszystko czego nie kwalifikujemy jako dostawę będzie usługą
Zakres podmiotowy podatku od towarów i usług: podatnikami VAT będą osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki nieposiadajace osobowości prawnej prowadzące działalność gospodarczą
Działalność gospodarcza w przepisach o VAT została zdefiniowana szerzej niż w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej: działalność gospodarcza to każda działalność wykonywana samodzielnie bez względu na cel i rezultat takiej działalności
Moment powstania obowiązku podatkowego: co do zasady z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi
Podstawa opodatkowania: obrót
Obrót - całość świadczenia należnego od nabywcy towarów i usług pomniejszona o podatek VAT
W podatku od wartości dodanej podstawą opodatkowania jest cena netto, a kwota podatku obliczana jest rachunkiem „od sta”, według wzoru: cena netto x stawka podatku = podatek
Podatek należny - to podatek wynikający z zastosowania danej stawki podatkowej do obrotu zrealizowanego w danej fazie (inaczej: z rejestru sprzedaży)
Podatek naliczony - to podatek zapłacony w poprzednich fazach obrotu (inaczej: z rejestru zakupów)
Podatek do zapłaty - to różnica między podatkiem należnym a naliczonym (należny - naliczony)
PODATKI I OPŁATY LOKALNE
Uregulowane są w ustawie z 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych; wpływy z podatków i opłat lokalnych w 100% zasilają budżet jednostki samorządu terytorialnego
Zgodnie z ustawą do podatków i opłat lokalnych zaliczamy:
podatek od nieruchomości
podatek od środków transportowych
opłatę targową
opłatę miejscową
opłatę uzdrowiskową
opłatę od posiadania psów
PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI
Przedmiot opodatkowania:
budynki (lub ich części)
budowle (lub ich części) jeżeli są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
grunty.
Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości tych rzeczy nie jest zależne od tego, czy stanowią nieruchomość w rozumieniu prawa cywilnego. Cywilistyczne pojęcie nieruchomości jest nieprzydatne przy określaniu przedmiotu tego podatku, ponieważ tym przedmiotem są budynki, budowle i grunty, bez względu na to, czy mieszczą się w kodeksowej definicji nieruchomości
Nieruchomości zwolnione od podatku to m.in.:
nieruchomości rolne i leśne
nieruchomości zajęte na potrzeby organów j.s.t.
nieruchomości wpisane do rejestru zabytków
Rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia niż określone w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych
Zakres podmiotowy podatku od nieruchomości: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które są:
albo właścicielami
albo użytkownikami wieczystymi
albo posiadaczami niezależnymi
albo posiadaczami zależnymi, w przypadku gdy właścicielem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, terytorialnego wyjątkiem osób fizycznych korzystających z lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnego przedmiotu własności
Moment powstania obowiązku podatkowego:
co do zasady: od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku (taką okolicznością może być np. zawarcie umowy najmu, dzierżawy)
wyjątek dotyczy nowo wybudowanych budynków i budowli: z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym zakończono budowę lub rozpoczęto użytkowanie budynku czy budowli
Podstawa opodatkowania:
budynków - ich powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach kwadratowych
budowli - ich wartość ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego
gruntów - ich powierzchnia wpisana w ewidencji gruntów
Stawki podatku: zawarte w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych stawki podatku od nieruchomości mają charakter stawek maksymalnych, stawki obowiązujące w danym roku na terenie gminy określane są w uchwale podejmowanej przez radę gminy (w uchwale rada ustala konkretne stawki w stosunku do wszystkich rodzajów przedmiotu opodatkowania - budynków, budowli i gruntów)
Obowiązki podatników podatku od nieruchomości:
podatnik będący osobą fizyczną płaci podatek od nieruchomości w ratach, w terminach: do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Obowiązek ten ciąży na podatniku wyłącznie w przypadku doręczenia mu decyzji podatkowej (podatnik ma obowiązek złożenia informacji do urzędu w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego). Organem uprawnionym do podejmowania tych decyzji jest wójt, burmistrz, prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości
podatnicy będący osobami prawnymi i jednostkami niemającymi osobowości prawnej sami wyliczają podatek w deklaracji składanej do 15 stycznia roku podatkowego. Wyliczony w deklaracji podatek opłacają w dwunastu równych ratach
PODATEK OS ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH
Podatek os środków transportowych zasila budżety gmin
Zakres podmiotowy podatku:
podatnikami podatku os środków transportowych są osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych (właściciele ci będą podatnikami wyłącznie w sytuacji, gdy pojazdy te będą zarejestrowane)
podatnikami tego podatku są również jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, na które środek transportowy został zarejestrowany
Zakres przedmiotowy podatku: przede wszystkim samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony oraz autobusy
Wysokość podatku zależy od rodzaju środka transportowego i wysokości stawek obowiązujących na terenie gminy. Stawki podatku ustala rada gminy w formie uchwały. Stawki określone w uchwale nie mogą przekraczać stawek maksymalnych przewidzianych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Dla niektórych środków transportowych przewidziano stawki minimalne. Stawki minimalne zostały zawarte w trzech załącznikach do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych
Zwolnione od podatku z mocy ustawy są np. pojazdy będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji zagranicznych, zagranicznych także zabytkowe środki transportowe. Rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe (nie podmiotowe!)
Podatnicy tego podatku są zobowiązani do samodzielnego obliczania i opłacania podatku bez wezwania, na rachunek gminy, na terenie której znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika. Podatnik, który nabył środek transportowy przed dniem 1 lutego, jest zobowiązany do uiszczenia podatku od środków transportowych w dwóch równych ratach, w terminie do dnia 15 lutego i do dnia 15 września każdego roku (może on oczywiście opłacić kwotę podatku należną za cały rok w całości, w terminie do 15 lutego). Kwota podatku ulega obniżeniu proporcjonalnie do liczby miesięcy, za które podatnik był zobowiązany do płacenia podatku od środków transportowych, np. gdy nabycie pojazdu nastąpi 15 kwietnia, podatnik będzie zobowiązany do płacenia podatku od miesiąca maja.
OPŁATY LOKALNE
Opłata targowa
opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach (targowiskami są wszelkie miejsca, w których prowadzony jest handel)
opłacie targowej nie podlega jednak sprzedaż dokonywana w budynkach lub częściach budynków, z wyjątkiem targowisk pod dachem oraz hal używanych do targów, aukcji i wystaw
zwalnia się od opłaty targowej osoby i jednostki, które SA podatnikami podatku od nieruchomości w związku z przedmiotami opodatkowania położonymi na targowiskach
Opłata miejscowa
Opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:
- w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach
- w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano w ustawie status obszaru ochrony uzdrowiskowej
za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach
Opłata uzdrowiskowa
Opłata uzdrowiskowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano w ustawie status uzdrowiska, za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach. Od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej
Opłaty miejscowej oraz opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się np.:
pod warunkiem wzajemności - od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych
od osób przebywających w szpitalach
od osób niewidomych i ich przewodników
od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej
Opłata od posiadania psów
rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psów (jest to opłata fakultatywna)
opłatę pobiera się od osób fizycznych posiadających psy
opłaty od posiadania psów nie pobiera się np. od:
- członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych - pod warunkiem wzajemności
- osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności - z tytułu posiadania jednego psa
- osób w wieku powyżej 65 lat prowadzących samodzielnie gospodarstwo domowe - z tytułu posiadania jednego psa
- podatników podatku rolnego od gospodarstw rolnych - z tytułu posiadania nie więcej niż dwóch psów
Wysokość stawek opłat lokalnych ustala rada gminy w drodze uchwały. Stawki określone w uchwale nie mogą przekraczać stawek maksymalnych przewidzianych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (np. stawka opłaty od posiadania psów nie może przekroczyć 100zł rocznie od jednego psa).
Rada gminy może wprowadzić inne niż wymienione wyżej zwolnienia przedmiotowe od opłat lokalnych.
14