Temat: Fundusze inwestycyjne i emerytalne.

Mateusz Ilków

Łukasz Pniok

Michał Żółtowski

Grupa 107 FUN

Ustawy:

1. Ustawa z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych.

2. Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Bibliografia:

1. K. Perez: Fundusze inwestycyjne. Rodzaje, zasady funkcjonowania, efektywność. Wolters Kluwer Polska sp. z.o.o., Warszawa 2012.

2. W. Pochmara, A. Zapała: „Prawa uczestnika funduszu inwestycyjnego i sposób ich realizacji”, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Warszawa 2004.

Wyjaśnienie podstawowych pojęć:

• towarzystwo - rozumie się przez to towarzystwo funduszy inwestycyjnych spółka akcyjna,

• Komisja - rozumie się przez to Komisję Nadzoru Finansowego;

• EEA - rozumie się przez to Europejski Obszar Gospodarczy;

• OECD - rozumie się przez to Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju;

• państwo członkowskie - państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej;

• państwo goszczące - rozumie się przez to państwo członkowskie, na terytorium

którego towarzystwo zamierza wykonywać lub wykonuje działalność

lub fundusz inwestycyjny otwarty zamierza zbywać lub zbywa jednostki

uczestnictwa;

• fundusz zagraniczny - rozumie się przez to fundusz inwestycyjny otwarty

lub spółkę inwestycyjną z siedzibą w państwie członkowskim prowadzące

działalność zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego

inwestowania w papiery wartościowe;

• spółka zarządzająca - podmiot lub spółka z siedzibą w państwie członkowskim, której podstawowa działalność polega na zarządzaniu funduszami zagranicznymi;

• państwo macierzyste - państwo członkowskie, na terytorium którego ma siedzibę fundusz zagraniczny lub spółka zarządzająca;

• prawo wspólnotowe - akty prawne wydawane przez instytucje i organy Unii Europejskiej;

• alternatywny system obrotu - rozumie się przez to organizowany przez firmę inwestycyjną lub podmiot prowadzący rynek regulowany, poza rynkiem regulowanym, wielostronny system kojarzący oferty kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w taki sposób, że do zawarcia transakcji dochodzi w ramach tego systemu, zgodnie z określonymi zasadami

• rynek zorganizowany - rozumie się przez to wyodrębniony pod względem organizacyjnym i finansowym system obrotu działający regularnie i zapewniający jednakowe warunki zawierania transakcji oraz powszechny i równy dostęp do informacji o transakcjach, zgodnie z zasadami określonymi przez właściwe przepisy kraju, w którym obrót ten jest dokonywany, a w szczególności obrót zorganizowany, o którym mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi(obejmuje rynek regulowany i alternatywny system obrotu)

• rynek regulowany - działający w sposób stały system obrotu instrumentami finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zapewniający inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych, oraz jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów, zorganizowany i podlegający nadzorowi właściwego organu na zasadach określonych w przepisach ustawy, jak również uznany przez państwo członkowskie za spełniający te warunki, i wskazany Komisji Europejskiej jako rynek regulowany (w RP są to rynek giełdowy i pozagiełdowy)

• sprzedaż krótka - dokonywanie sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych, zakładając ich późniejszy wykup po oczekiwanej niższej cenie; różnica między ceną sprzedaży, a ceną wykupu stanowi zysk brutto z transakcji

Fundusze inwestycyjne

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych w drodze publicznego, a także w przypadkach wymienionych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe.

W zamian za wniesiony wkład inwestorzy otrzymują tytuły uczestnictwa w funduszu, które przede wszystkim uprawniają ich do partycypowania w dochodach wypracowanych przez ten fundusz.

Dochodami funduszu inwestycyjnego są przychody z lokat netto funduszu inwestycyjnego

lub zrealizowany zysk (strata) ze zbycia lokat.

Fundusz inwestycyjny jest ustawowo zwolniony z podatku dochodowego; to dochody otrzymywane przez uczestników tego funduszu podlegają opodatkowaniu.

Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem

interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego

określonych w ustawie.

Dla każdego funduszu sporządza się w formie aktu notarialnego statut określający m.in:

1) nazwę i rodzaj funduszu inwestycyjnego;

2) firmę, siedzibę i adres towarzystwa;

3) organy funduszu inwestycyjnego i sposób jego reprezentacji;

4) firmę, siedzibę i adres depozytariusza;

5) czas trwania funduszu inwestycyjnego, jeżeli jest ograniczony;

6) łączną wysokość wpłat do funduszu inwestycyjnego

7) cel inwestycyjny funduszu inwestycyjnego albo subfunduszy;

8) zasady polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego;

9) zasady wypłacania dochodów funduszu inwestycyjnego uczestnikom funduszu,

w przypadku gdy statut przewiduje wypłacanie tych dochodów bez odkupywania

jednostek uczestnictwa;

10) rodzaje, maksymalną wysokość, sposób kalkulacji i naliczania kosztów obciążających

fundusz inwestycyjny, w tym w szczególności wynagrodzenie

towarzystwa, oraz terminy, w których najwcześniej może nastąpić pokrycie

poszczególnych rodzajów kosztów;

11) częstotliwość dokonywania wyceny aktywów funduszu inwestycyjnego,

ustalania wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego oraz wartości

aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa albo certyfikat

inwestycyjny;

12) sposób udostępniania informacji o funduszu inwestycyjnym do publicznej

wiadomości;

13) sposób ogłaszania zmian statutu

Podmioty zaangażowane w funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych

Biorąc pod uwagę funkcje pełnione przez podmioty związane z działaniem funduszy inwestycyjnych w Polsce, można wyodrębnić:

• Podmioty zaangażowane w bieżącą działalność funduszy inwestycyjnych, w tym przede wszystkim towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI) i depozytariusz, a także instytucje dystrybuujące tytuły udziałowe funduszy inwestycyjnych i podmioty zajmujące się rejestracją uczestników funduszy,

• Podmioty zajmujące się nadzorem nad rynkiem i dbające
  o jego właściwe funkcjonowanie, czyli Komisja Nadzoru Finansowego oraz Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami.

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych

Najważniejszym podmiotem w działalności funduszy inwestycyjnych w Polsce, które na prowadzenie swojej działalności uzyskało zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. Jako organ funduszu inwestycyjnego towarzystwo jest uprawnione wyłącznie do:

• tworzenia funduszy inwestycyjnych,

• zarządzania nimi, w tym pośredniczenia w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa,

• reprezentowania funduszy wobec osób trzecich,

• zarządzania zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

Depozytariusz

Aby zagwarantować bezpieczeństwo kapitałów ulokowanych przez uczestników, aktywa towarzystwa funduszy inwestycyjnych są oddzielne od aktywów samego funduszu.

Podmiotem zajmującym się przechowywaniem i ewidencjonowaniem aktywów funduszu jest depozytariusz, którym może być bank albo Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Zgodnie z ustawą o funduszach inwestycyjnych do obowiązków depozytariusza należy:

• prowadzenie rejestru aktywów funduszy i podrejestrów subfunduszy

• zapewnienie, aby zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa odbywało się zgodnie z prawem i statutem funduszu inwestycyjnego,

• zapewnienie, aby rozliczanie umów dotyczących aktywów funduszu następowało bez nieuzasadnionego opóźnienia, oraz kontrolowanie terminowości rozliczania umów z uczestnikami funduszu,

• zapewnienie, aby wartość aktywów netto i wartość jednostki uczestnictwa były obliczane zgodnie z prawem i statutem funduszu inwestycyjnego,

• zapewnienie, aby dochody funduszu były wykorzystywane w sposób zgodny z przepisami prawa i statutem funduszu,

• wykonywanie poleceń funduszu, chyba że są sprzeczne z prawem lub ze statutem funduszu.

Agent transferowy

Złożoność informacji zawartych w rejestrze uczestników sprawia, że w praktyce czynności rejestracyjne wykonywane są przez wyspecjalizowanych w tym zakresie tzw. agentów transferowych.

Do głównych zadań agenta transferowego w ramach prowadzenia rejestrów uczestników funduszy należy bieżąca aktualizacja sald rejestrów i przyjmowanie od uczestników dyspozycji skutkujących zamianami danych w rejestrze, na przykład teleadresowych lub dotyczących przyjmowanych pełnomocnictw. Agent transferowy dysponując danymi o wszystkich uczestnikach funduszy, utrzymuje z nimi także kontakt w zakresie wynikającym ze statutów, na przykład przekazuje im potwierdzenia nabycia jednostek uczestnictwa i informuje ich o zmianach statutów lub o innych istotnych kwestiach.

Dystrybutor

Dystrybutor zajmuje się zbywaniem i odkupywaniem tytułów uczestnictwa tych instytucji. Zgodnie z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych dystrybucja jednostek uczestnictwa może odbywać się bezpośrednio (przez fundusz inwestycyjny) lub za pośrednictwem:

• towarzystwa zarządzającego danym funduszem inwestycyjnym,

• podmiotu prowadzącego działalność maklerską w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów,

• podmiotu innego niż podmioty wymienione wyżej, z siedzibą lub miejscem zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które może pośredniczyć w obrocie jednostek uczestnictwa i współpracować z funduszami za zezwoleniem Komisji Nadzoru Finansowego. Podmiot taki może jedynie przyjmować oświadczenia woli uczestników funduszu co oznacza, że nie może przyjmować wpłat na nabycie tytułów uczestnictwa lub otrzymywać i przekazywać opłat z tytułu ich wykupienia.

Podmiot prowadzący rejestr uczestników funduszy inwestycyjnych

Podmiot prowadzący rejestr uczestników funduszy inwestycyjnych, prowadzi obowiązkową ewidencję inwestorów wraz liczbą jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych, które przysługują każdemu z nich.

W wypadku funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych specjalistycznych otwartych rejestr uczestników zawiera:

• dane identyfikujące uczestnika funduszu,

• liczbę jednostek uczestnictwa należących do uczestnika,

• datę nabycia, liczbę i cenę nabycia jednostki uczestnictwa,

• datę odkupienia, liczbę odkupionych jednostek oraz kwotę wypłaconą,

uczestnikowi za odkupione jednostki,

• datę oraz kwotę dochodów funduszu wypłaconych uczestnikowi,

• informacje o pełnomocnictwach udzielonych lub odwołanych przez uczestnika funduszu,

• wzmiankę o zastawie ustanowionym na jednostkach uczestnictwa.

Komisja Nadzoru Finansowego

W funkcjonowanie rynku funduszy inwestycyjnych są również zaangażowane podmioty, które pełnią funkcje nadzorcze w stosunku do samych funduszy, jak i do obsługujących je instytucji.

Istotna rola w tym zakresie Komisji Nadzoru Finansowego, centralnego organu administracji rządowej, który zajmuje się nadzorem nad rynkiem kapitałowym, wynika z zadań, jakie instytucja ta realizuje na rynku finansowym w Polsce. Należą do nich między innymi:

• sprawowanie nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych i wykonywaniem przez te podmioty obowiązków związanych z ich uczestnictwem w obrocie na rynku kapitałowym w zakresie określonym przepisami prawa,

• podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku kapitałowego.

Szczegółowe zadania Komisji w zakresie nadzoru nad funkcjonowaniem funduszy inwestycyjnych określa ustawa o funduszach inwestycyjnych, a także przepisy o postępowaniu kontrolnym i wyjaśniającym zawarte w ustawie o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. Ogólnie nadzór Komisji może być sprawowany jako:

• nadzór wstępny - analiza wniosków i udzielanie zezwoleń, w tym zezwoleń na wykonywanie działalności przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, utworzenie funduszu inwestycyjnego, zmiany depozytariusza lub zmiany statutu funduszu,

• nadzór bieżący nad działalnością podmiotów zaangażowanych w działalność funduszy inwestycyjnych, który obejmuje monitorowanie sytuacji na rynku funduszy, przeprowadzanie kontroli w podmiotach nadzorowanych, prowadzenie postępowań administracyjnych i nakładanie kar na podmioty nadzorowane.

Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami

Innym podmiotem, który czuwa nad właściwym funkcjonowaniem funduszy inwestycyjnych, jest organizacja pozarządowa zrzeszająca na zasadach dobrowolności działające w Polsce towarzystwa funduszy inwestycyjnych i domy maklerskie prowadzące działalność wyłącznie w zakresie doradztwa inwestycyjnego lub zarządzania portfelami inwestycyjnymi, czyli Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami, utworzona na mocy ustawy z dnia 27 maja 2004 roku.

Rola izby jako podmiotu zaangażowanego we właściwe funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych wynika z następujących celów jej działalności:

• Reprezentowania środowiska towarzystw funduszy inwestycyjnych,

• Wspierania rozwoju towarzystw funduszy inwestycyjnych w Polsce,

• Upowszechniania wiedzy o funduszach inwestycyjnych,

• Rozwijania i doskonalenia zasad etyki zawodowej specjalistów związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi.

Cele te izba osiąga przez:

• Przygotowywanie analiz i ekspertyz dotyczących projektów legislacyjnych i innych zamierzeń regulujących, które są ważne dla towarzystw funduszy inwestycyjnych i współpracujących z nimi instytucji rynku finansowego,

• Udział w pracach instytucji opiniodawczo - doradczych w sprawach dotyczących funduszy inwestycyjnych i rynku finansowego,

• Organizowanie spotkań i konferencji poświęconych aktualnym problemom związanym z działalnością funduszy inwestycyjnych,

• Gromadzenie i upowszechnianie informacji dotyczących sytuacji na rynku funduszy inwestycyjnych,

• Rozwijanie i doskonalenie zasad etyki zawodowej specjalistów, inwestorów i osób zawodowo związanych z rynkiem instrumentów inwestycyjnych w Polsce,

• Wspieranie procesu rozwoju rynku finansowego, aktywności gospodarczej i transformacji polskiego prawa finansowego,

• Zbieranie i rozpowszechnianie informacji o członkach izby i ich działalności w Polsce i za granicą.

Mechanizmy funkcjonowania funduszy inwestycyjnych

Fundusze inwestycyjne są przedmiotami o specjalnym charakterze i przeznaczeniu, dlatego ich działalność na rynku finansowym jest szczegółowo uregulowana. Mechanizm tych instytucji można rozpatrywać z punktu widzenia:

1. Funduszu inwestycyjnego,

2. Inwestora.

Istotnymi etapami w życiu funduszu inwestycyjnego są czynności wykonywane podczas jego tworzenia, łączenia się lub przekształcania i likwidacji, z kolei dla inwestora najważniejszym momentem jest przystąpienie do funduszu.

Zasady tworzenia funduszy inwestycyjnych

Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych
i Giełd.

Utworzenie funduszu inwestycyjnego wymaga przeprowadzenia następujących czynności:

• nadania funduszowi inwestycyjnemu statutu przez towarzystwo,

• zawarcia przez towarzystwo umowy z depozytariuszem o prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego,

• wydania zezwolenia przez Komisję Nadzoru Inwestycyjnego w terminie nie dłuższym niż jeden miesiąc od momentu złożenia wniosku o utworzenie funduszu inwestycyjnego,

• zebrania wpłat do funduszu inwestycyjnego w wysokości określonej w jego statucie,

• wpisania funduszu inwestycyjnego do rejestru funduszy inwestycyjnych.

Z chwilą wpisania do rejestru funduszy inwestycyjnych fundusz inwestycyjny nabywa osobowość prawną, a towarzystwo staje się jego organem.

Wpłaty do funduszu inwestycyjnego następują przez zapisy. Jest ogólną zasadą, że minimalna wysokość wpłat na dany fundusz, a tym samym minimalna wielkość jego aktywów, musi wynosić 4 000 000 PLN.

Przyjmowanie zapisów na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne funduszu inwestycyjnego rozpoczyna się nie wcześniej niż w dniu następującym po dniu doręczenia zezwolenia na utworzenie funduszu.

Termin przyjmowania zapisów, prowadzonych bezpośrednio w towarzystwie lub za pośrednictwem domu maklerskiego, nie może być dłuższy niż dwa miesiące.

Wpłaty do funduszu inwestycyjnego są dokonywane na wydzielony rachunek bankowy lub rachunek papierów wartościowych towarzystwa prowadzony przez depozytariusza.

Fundusz inwestycyjny może być utworzony jako:

1) fundusz inwestycyjny otwarty;

2) specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty;

3) fundusz inwestycyjny zamknięty

Porównanie rodzajów funduszy inwestycyjnych

Kryterium porównawcze	Fundusz inwestycyjny otwarty	Specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty	Fundusz inwestycyjny zamknięty
1.Tytuł uczestnictwa 2.Liczba tytułów uczestnictwa 3.Uczestnicy 3.Liczba uczestników 4.Częstotliwość wyceny aktywów 5. Inne	Jednostka uczestnictwa zmienna Uczestnikami funduszu inwestycyjnego mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Zmienna, wysoka Codziennie Brak możliwości udzielania pożyczek, poręczeń, gwarancji Brak możliwości dokonywania tzw. sprzedaży krótkiej	Jednostka uczestnictwa zmienna Statut może stanowić, że uczestnikami funduszu mogą zostać podmioty określone w statucie lub takie, które spełniają warunki określone w statucie Zmienna, wysoka Codziennie Brak możliwości udzielania pożyczek, poręczeń, gwarancji Brak możliwości dokonywania sprzedaży krótkiej Możliwość ustanowienia Rady Inwestorów	Certyfikat inwestycyjny Stała, ograniczona Osoby fizyczne mogą nabyć certyfikaty inwestycyjne funduszu, jeżeli dokonają jednorazowo zapisu na certyfikaty o wartości nie mniejszej niż równowartość w złotych 40 000 euro Niewielka zmienność, niska Nie rzadziej niż raz na 3 miesiące, na 7 dni przed kolejną emisją, na dzień sprzedaży tytułu uczestnictwa Może udzielać pożyczek, poręczeń i gwarancji do 50% wartości swoich aktywów Może dokonywać sprzedaży krótkiej Działa Rada Inwestorów lub Zgromadzenie Inwestorów

Źródło: ustawa z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych

Ograniczenia ryzyka inwestycyjnego

Są to limity inwestycyjne, określające maksymalny dopuszczalny poziom zaangażowania środków danego funduszu w konkretny instrument finansowy; mają na celu dywersyfikację portfela inwestycji funduszu, a w konsekwencji rozproszenie ryzyka inwestycyjnego.
Przykładowo: Fundusz inwestycyjny otwarty i specjalistyczny otwarty m.in. nie mogą lokować więcej niż 5 % wartości swoich aktywów w papiery wartościowe lub instrumenty rynku pieniężnego wyemitowane przez jeden podmiot.

W przypadku funduszu inwestycyjnego zamkniętego papiery wartościowe lub instrumenty rynku pieniężnego wyemitowane przez jeden podmiot, wierzytelności wobec tego podmiotu i udziały w tym podmiocie nie mogą stanowić łącznie więcej niż 20 % wartości aktywów funduszu.

Zakres działalności lokacyjnej

Fundusz inwestycyjny otwarty i specjalistyczny otwarty, z pewnymi wyjątkami, mogą lokować aktywa funduszu wyłącznie w:

1) papiery wartościowe emitowane, poręczone lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub NBP, papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub zorganizowanym na terytorium RP, a także na rynku zorganizowanym w innym państwie członkowskim lub w państwie należącym do OECD pod warunkiem, że statut funduszu wskazuje ten rynek; poza tymi ramami za zgodą KNF

2) depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych, o terminie

zapadalności nie dłuższym niż rok, płatne na żądanie lub które można wycofać

przed terminem zapadalności; w banku zagranicznym za zgodą KNF

3) instrumenty rynku pieniężnego inne niż określone w pkt 1 i 2, jeżeli instrumenty

te lub ich emitent podlegają regulacjom mającym na celu ochronę inwestorów i oszczędności

(w szczególności chodzi o spełnienie warunków zbliżonych do tych, wymaganych na rynku regulowanym/zorganizowanym na terytorium RP,UE lub OECD, czyli szeroko dostępną informację na temat danego podmiotu,instrumentu, funkcjonowanie zorganizowanego nadzoru,kontroli nad nimi itp. )
4)certyfikaty inwestycyjne oraz papiery wartościowe emitowane przez inne instytucje

wspólnego inwestowania typu zamkniętego

5) jednostki uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych otwartych mających

siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, emitowane przez fundusze zagraniczne lub przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą

Fundusz inwestycyjny może zawierać umowy, których przedmiotem są instrumenty pochodne lub nabywać instrumenty rynku pieniężnego lub papiery wartościowe, które mają wbudowany instrument pochodny.

Fundusz inwestycyjny zamknięty może lokować aktywa w:

1) papiery wartościowe;

2) wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności wobec osób fizycznych

3) udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością;

4) waluty;

5) instrumenty pochodne, w tym niewystandaryzowane instrumenty pochodne;

6) prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od oznaczonych

co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń, dopuszczone do obrotu na giełdach towarowych,

7) instrumenty rynku pieniężnego pod warunkiem że są zbywalne.

Przedmiotem lokat funduszu inwestycyjnego zamkniętego mogą być:

a) własność lub współwłasność:

- nieruchomości gruntowych w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami,

- budynków i lokali stanowiących odrębne nieruchomości,

- statków morskich;

b) użytkowanie wieczyste.

Możliwości pożyczkowe

Fundusz inwestycyjny otwarty i specjalistyczny otwarty mogą zaciągać, wyłącznie w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych, pożyczki i kredyty, o terminie spłaty do roku, w łącznej wysokości nie przekraczającej 10 % wartości aktywów netto funduszu w chwili zawarcia umowy pożyczki lub kredytu.

Fundusz inwestycyjny zamknięty może zaciągać, wyłącznie w bankach krajowych,

instytucjach kredytowych lub bankach zagranicznych, pożyczki i kredyty

o łącznej wysokości nieprzekraczającej 75 % wartości aktywów netto funduszu

w chwili zawarcia umowy pożyczki lub kredytu.

Celami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych otwartych mogą być wyłącznie:

a) ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub

b) osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego, lub

c) wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości

lokat.

Fundusz inwestycyjny zamknięty może ustalić dowolny cel inwestycyjny.

Za zgodą Komisji może nastąpić połączenie dwóch funduszy inwestycyjnych

otwartych albo dwóch specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych,

zarządzanych przez to samo towarzystwo.

Nie mogą być połączone fundusze inwestycyjne otwarte albo specjalistyczne

fundusze inwestycyjne otwarte utworzone jako:

1) fundusze z wydzielonymi subfunduszami;

2) fundusze podstawowe;

3) fundusze powiązane

4) fundusze o niejednakowej kategorii jednostek uczestnictwa

Zasady polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego określają sposoby osiągania

celu inwestycyjnego, a w szczególności:

1) typy i rodzaje papierów wartościowych i innych praw majątkowych będących

przedmiotem lokat funduszu;

2) kryteria doboru lokat;

3) zasady dywersyfikacji lokat i inne ograniczenia inwestycyjne;

4) dopuszczalną wysokość kredytów i pożyczek zaciąganych przez fundusz

Szczególne konstrukcje funduszy inwestycyjnych

1. Fundusze inwestycyjne z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa -j.u. różnią się między sobą prawami i obowiązkami wynikającymi z ich posiadania, sposobem lub wysokością pobieranych opłat manipulacyjnych, opłat obciążających fundusz, cenę kupna lub zbycia ustala się odrębnie dla każdej kategorii

2. Fundusze inwestycyjne z wydzielonymi subfunduszami-wyodrębnia się w ramach funduszu fundusze składowe, nieposiadające os.prawnej, z odrębnie ustalaną polityką inwestycyjną,limitami, polityką zaciągania pożyczek itp., zobowiązania jednego subfunduszu nie obciążają pozostałych subfunduszy; umożliwiają ominięcie opodatkowania przy umarzaniu j.u., danego subfunduszu poprzez transfer środków do innego subfunduszu.Sporządza się dla nich dodatkowo jednostkowe sprawozdania, oprócz sprawozdania dla całęgo funduszu.

3. Fundusze inwestycyjne podstawowe i powiązane - f.podstawowy emituje tytuły uczestnictwa wyłącznie do nabycia przez f.powiązane, które mogą nabywać wyłącznie tytuły uczestnictwa w f.podstawowym. W przypadku rozwiązania tego ostatniego, rozwiązuje się też f.powiązane.

Szczególne typy funduszy inwestycyjnych

4. Fundusz rynku pieniężnego - lokuje swoje aktywa wyłącznie w instrumenty rynku pieniężnego lub depozyty o terminie zapadalności nie dłuższym niż rok płatne na żądanie lub które można wycofać przed terminem, w bankach krajowych, instytucjach kredytowych o wysokim stopniu bezpieczeństwa

5. Fundusz portfelowy- f.zamknięty dokonujący emisji certyfikatów w sposób ciągły, portfel inwestycji w tym funduszu opiera się na wzorcowym pakiecie papierów wartościowych, na których bazuje określony indeks na rynku regulowanym (wtedy to tzw.portfel indeksowy) lub wskazanym w statucie (portfel bazowy)

6. Fundusz sekurytyzacyjny- f.zamknięty gromadzący środki w celu nabycia wierzytelności lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności (sekurytyzacja to w grubym uproszczeniu transformacja wierzytelności na papiery wartościowe, o większym stopniu płynności), wyróżnia się standaryzowane i niestandaryzowane

7. Fundusz aktywów niepublicznych (private equity) - f.zamknięte lub specjalistyczne otwarte działające na zasadach f.zamkniętych(kiedy sobie zastrzegą te same wymagania wobec uczestników co zamknięte) lokują środki na rynku aktywów niepublicznych, w szczególności mogą kupować akcje spółek nienotowanych na giełdzie lub z .o.o., po pewnym czasie je sprzedać lub wprowadzić na giełdę, ceny takich aktywów odpowiadają w większym stopniu wynikom przeprowadzanych analiz fundamentalnych, technicznych, wiarygodnym wycenom, w przeciwieństwie do aktywów obecnych na giełdzie, które są dodatkowo podatne na wahania nastrojów inwestorów, spekulacje itd.

Uczestnictwo w funduszu inwestycyjnym

W zamian za powierzone funduszowi środki uczestnicy funduszy inwestycyjnych otwartych i specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych otrzymują jednostki uczestnictwa, a uczestnicy funduszy inwestycyjnych zamkniętych - certyfikaty inwestycyjne.

Jednostki uczestnictwa

Jednostki uczestnictwa zbywane przez fundusze inwestycyjne otwarte
i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte stanowią tytuł prawny ich uczestników do udziału w wartości aktywów netto tych podmiotów (ucieleśniają prawa uczestnika
o charakterze majątkowym).

Mimo, że jednostki uczestnictwa wyrażają udziały inwestorów w aktywach funduszu, to zgodnie z prawem nie są papierami wartościowymi.

Fundusz inwestycyjny zbywa je i dokonuje ich odkupienia na żądanie uczestnika funduszu. Z chwilą odkupienia jednostki uczestnictwa są umarzane z mocy prawa.

Cechy jednostek uczestnictwa

• reprezentowanie jednakowych praw majątkowych uczestników funduszu posiadających jednostki uczestnictwa tej samej kategorii, co wynika z niemożności różnicowania tych jednostek przez fundusz,

• niezbywalność, co oznacza, że jednostka uczestnictwa nie może być zbyta (sprzedana, zamieniona lub darowana) przez uczestnika na rzecz osób trzecich,

• podzielność, co jest konsekwencją sposobu ustalania liczby przydzielanych jednostek uczestnictwa, która wynika z podziału wpłaconej na dany fundusz kwoty pieniężnej przez cenę jednostki uczestnictwa,

• możliwość przenoszenia praw z jednostki uczestnictwa, podlega ona bowiem dziedziczeniu,

• możliwość zabezpieczenia wierzytelności na jednostkach uczestnictwa i dokonywaniu na nich egzekucji, jednostki uczestnictwa mogą być bowiem przedmiotem zastawu, w tym zastawu zwykłego, skarbowego i zastawu rejestrowego.

Uprawnienia posiadaczy jednostek uczestnictwa

Wśród uprawnień, jakie przysługują uczestnikowi funduszy inwestycyjnych otwartych i specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych z tytułu posiadania jednostki uczestnictwa, można wyróżnić:

• Prawo do zażądania odkupienia jednostek uczestnictwa przez fundusz,

• O ile statut funduszu przewiduje taką możliwość, prawo do konwersji jednostek uczestnictwa, czyli bezgotówkowego przenoszenia środków pieniężnych między dwoma funduszami zarządzanymi przez to samo towarzystwo,

• O ile statut funduszu przewiduje taką możliwość, prawo do otrzymywania dochodów funduszu bez odkupywania jednostek uczestnictwa,

• Prawo do zawarcia dodatkowych umów przewidzianych statutem, dotyczących na przykład planów systematycznego oszczędzania,

• Prawo do udziału w aktywach funduszu w wypadku jego likwidacji,

• Prawo do otrzymania na żądanie rocznego i półrocznego sprawozdania finansowego oraz prospektu informacyjnego,

• Możliwość posiadania kilku rejestrów w jednym funduszu,

• Możliwość posiadania wspólnych rejestrów, w tym rejestrów małżeńskich.

Rada inwestorów

Uczestnicy specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego posiadają dodatkowo uprawnienia ściśle związane z jednostką uczestnictwa, czyli prawo do głosu w radzie inwestorów funduszu.

Statut specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego może przewidywać utworzenie rady inwestorów, do której kompetencji należy kontrola osiągania celu inwestycyjnego i realizacji polityki inwestycyjnej funduszu oraz przestrzegania określonych przepisami prawa i statutu ograniczeń inwestycyjnych. Wykonując swoje obowiązki, rada może przeglądać księgi i dokumenty funduszu, a także żądać wyjaśnień od towarzystwa nim zarządzającego. W wypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości może ona postanowić o rozwiązaniu danego funduszu. Uchwała o rozwiązaniu funduszu jest podjęta, jeżeli głosy za rozwiązaniem funduszu oddali uczestnicy reprezentujący łącznie co najmniej 2/3 ogólnej liczby jednostek uczestnictwa danego funduszu.

Certyfikaty inwestycyjne

Certyfikaty inwestycyjne, będące tytułami uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych zamkniętych, są niepodzielnymi, papierami wartościowymi na okaziciela lub imiennymi, z zastrzeżeniem, że certyfikaty dopuszczone do publicznego obrotu muszą być wyłącznie na okaziciela. Podobnie jak jednostki uczestnictwa także certyfikaty inwestycyjne na okaziciela reprezentują jednakowe prawa majątkowe.

W wypadku certyfikatów imiennych możliwe jest przyznanie certyfikatom poszczególnych serii różnych uprawnień w zakresie sposobu pobierania opłat obciążających aktywa funduszu, wysokości udziału w dochodach funduszu lub wysokości udziału w aktywach netto w razie likwidacji funduszu. Statut może wprowadzić również uprzywilejowanie certyfikatów inwestycyjnych imiennych w zakresie prawa głosu, z tym, że jednemu certyfikatowi mogą być przyznane nie więcej niż dwa głosy.

Podobnie jak inne papiery wartościowe również certyfikaty inwestycyjne mogą być wykorzystane do zabezpieczania wierzytelności. Różnorodność stosowanych zabezpieczeń jest tutaj większa niż w wypadku jednostek uczestnictwa, na których można ustanawiać jedynie zastaw, obejmuje bowiem:

• Zastaw zwykły, skarbowy, rejestrowy,

• Blokadę tzw. autonomiczną, dokonywaną przez dom maklerski, która polega na blokowaniu rachunku papierów wartościowych określonej liczby papierów wartościowych wraz z udzieleniem przez posiadacza rachunku pełnomocnictwa dla wierzyciela do sprzedaży zablokowanych papierów wartościowych i wypłaty uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych

• Blokadę wartości rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego, stosowaną często przy okazji udzielania kredytów przez banki

Prawa wynikające z posiadania certyfikatów inwestycyjnych

Wśród praw inkorporowanych w certyfikacie inwestycyjnym można wyróżnić:

• prawo do udziału w wartości aktywów netto pozostałych do podziału po przeprowadzeniu likwidacji funduszu,

• prawo do udziału i głosowania na radzie inwestorów lub zgromadzeniu inwestorów,

• prawo pierwszeństwa do objęcia nowych certyfikatów inwestycyjnych kolejnej emisji.

Przystąpienie do funduszu inwestycyjnego

Proces przystąpienia do funduszu inwestycyjnego rozpoczęty w momencie składania zapisów na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne kończy się w momencie przydziału inwestorom nabytych przez nich tytułów udziałowych.

Inwestor udaje się do funduszu lub dystrybutora w celu nabycia jednostek funduszu (osobiście za pośrednictwem poczty, osób fizycznych, Internetu lub pracodawcy)

Inwestor wypełnia formularz - zlecenie nabycia jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych

Inwestor musi okazać dowód tożsamości (osoby fizyczne) lub wymagane dokumenty w wypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej (np. odpis z właściwego rejestru)

Inwestor dokonuje wpłaty na wybrany rachunek wybranego funduszu, tzw. Rachunek nabyć funduszu, lub składa polecenie przelewu

Na podstawie zlecenia następuje kupno i przydział nabytych tytułów uczestnictwa

W zależności od rodzaju nabywanego instrumentu przydział ten następuje:

• w przypadku nabycia przez inwestora jednostek uczestnictwa - przez wpisanie inwestora do rejestru uczestników funduszu inwestycyjnego wraz z liczbą jednostek uczestnictwa przypadającą na dokonaną wpłatę do funduszu inwestycyjnego

• w wypadku nabycia certyfikatów inwestycyjnych dopuszczonych do publicznego obrotu - po zapisaniu certyfikatów na posiadanym przez inwestora rachunku papierów wartościowych

• w wypadku nabycia certyfikatów inwestycyjnych niedopuszczonych do publicznego obrotu: mających formę dokumentu - po doręczeniu nabywcy tego dokumentu, a mających postać niematerialną - po dokonaniu zapisu w rejestrze uczestników funduszu.

Likwidacja funduszu inwestycyjnego

Likwidatorem funduszu jest depozytariusz, a w wypadku funduszu inwestycyjnego utworzonego na czas określony lub funduszu aktywów niepublicznych emitujących niepubliczne certyfikaty inwestycyjne - towarzystwo zarządzające tym funduszem, o ile zostało wskazane w statucie funduszu. W sytuacjach szczególnych likwidatora może wyznaczyć Komisja Nadzoru Finansowego.

Z dniem rozpoczęcia likwidacji fundusz inwestycyjny nie może zbywać jednostek uczestnictwa i emitować certyfikatów inwestycyjnych, odkupywać jednostek uczestnictwa i wykupywać certyfikatów inwestycyjnych, a także wypłacać dochodów lub przychodów funduszu.

Wyznaczenie likwidatora funduszu (depozytariusza lub - w wypadku funduszu utworzonego na czas określony lub funduszu aktywów niepublicznych emitujących niepubliczne certyfikaty inwestycyjne - towarzystwo zarządzające tym funduszem, o ile zostało wskazane w statucie funduszu)

Likwidator niezwłocznie zgłasza do rejestru funduszy otwarcie likwidacji i dane likwidatora

Zbycie aktywów funduszu, ściągnięcie jego należności i zaspokojenie wierzycieli

Umorzenie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych

Wypłata uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu inwestycyjnego, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich tytułów uczestnictwa ( środki, których wypłacenie nie było możliwe, trafiają do depozytu sądowego)

Zawiadomienie KNF o dokonaniu czynności likwidujących

Likwidator składa wniosek do sądu rejestrowego o wykreślenie funduszu z rejestru funduszy inwestycyjnych

-dywersyfikacja portfela -ryzyko poniesienia straty

-profesjonalne zarządzanie -koszty inwestycji

-duże bezpieczeństwo inwestycji -limity inwestycji

-duża płynność inwestycji -opodatkowanie inwestycji

-relatywnie niskie koszty -brak bezpośredniego wpływu na politykę inwestycyjną

-elastyczność wyboru strategii inwestycyjnej -rozwodnienie zysku

-nieograniczony dostęp do instrumentów rynku finansowego

-przewaga konkurencyjna nad innymi formami inwestowania

-usługi dodatkowe

FUNDUSZE EMERYTALNE

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Źródło: Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. 2010 nr 34 poz. 189), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20100340189, 13.11.2012

Wyjaśnienie podstawowych pojęć

• Art. 8 precyzuje następujące pojęcia:

• fundusz - oznacza fundusz emerytalny;

• członek funduszu - oznacza osobę fizyczną, która uzyskała członkostwo w funduszu zgodnie z przepisami ustawy;

• towarzystwo - oznacza spółkę akcyjną będącą organem funduszu;

• powszechne towarzystwo - oznacza powszechne towarzystwo emerytalne będące organem otwartego funduszu lub dobrowolnego funduszu;

• pracownicze towarzystwo - oznacza pra`cownicze towarzystwo emerytalne będące organem pracowniczego funduszu;

• otwarty fundusz - oznacza otwarty fundusz emerytalny, który został utworzony i jest zarządzany przez powszechne towarzystwo;

• pracowniczy fundusz - oznacza pracowniczy fundusz emerytalny, który został utworzony i jest zarządzany przez pracownicze towarzystwo;

• dobrowolny fundusz - oznacza fundusz utworzony i zarządzany przez powszechne towarzystwo, prowadzący IKE lub IKZE;

• zakład ubezpieczeń emerytalnych - oznacza spółkę akcyjną prowadzącą działalność ubezpieczeniową polegającą na oferowaniu i wypłacaniu emerytur dożywotnich członkom otwartych funduszy, którzy osiągnęli wiek emerytalny, ze środków zgromadzonych w tych funduszach, na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

• wypłata transferowa - oznacza przeniesienie środków znajdujących się na rachunku członka z jednego funduszu do innego funduszu lub przeniesienie tych środków dokonywane między rachunkami tego samego funduszu, bez względu na stan rachunku;

Tworzenie funduszu

• Art. 9.

• Fundusz jest tworzony jako otwarty, pracowniczy lub dobrowolny.

• Fundusz tworzony jest wyłącznie przez towarzystwo.

• Art. 12.

Utworzenie funduszu wymaga:

1. nadania funduszowi statutu przez towarzystwo;

2. zawarcia przez towarzystwo z depozytariuszem umowy o przechowywanie aktywów funduszu;

3. uzyskania przez towarzystwo zezwolenia na utworzenie funduszu;

4. wpisania funduszu do rejestru funduszy.

• Art. 20.

• Fundusz nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru funduszy.

• Z chwilą wpisania do rejestru funduszy towarzystwo staje się organem funduszu.

• Art. 11.

Czas trwania funduszu jest nieograniczony.

Przedmiot działalności funduszu

• Art. 2 ust. 2. Przedmiotem działalności funduszu jest:

• gromadzenie środków pieniężnych;

• ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego;

• wypłata okresowych emerytur kapitałowych.

• Art. 2 ust 3. Przedmiotem działalności dobrowolnego funduszu jest:

• prowadzenie indywidualnego konta emerytalnego („IKE”), lub indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego („IKZE”).

• Art. 2 ust. 4.

Przedmiotem działalności pracowniczego funduszu zarządzanego przez pracownicze towarzystwo, którego założycielem lub akcjonariuszem jest pracodawca zagraniczny, oprócz działalności, o której mowa w ust. 2 i 3, może być przyjmowanie składek pracowników zagranicznych związane z realizacją programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego na pokrycie w całości albo w części ryzyk biometrycznych lub gwarancji, na podstawie umowy o przyjmowanie składek zawartej przez pracowniczy fundusz z zakładem ubezpieczeń na życie, w ramach której zakład ubezpieczeń na życie przejmuje obsługę wszelkich ryzyk biometrycznych lub gwarancji związanych z realizacją programu emerytalnego pracodawcy

zagranicznego.

Aktywa i zobowiązania funduszu

• Art. 5. Członkowie funduszu nie odpowiadają za jego zobowiązania.

• Art. 6.

• Składki wpłacone do funduszu, nabyte za nie lub w związku z nimi prawa i pożytki z tych praw stanowią jego aktywa.

• Wartość aktywów netto funduszu ustala się pomniejszając wartość aktywów funduszu o jego zobowiązania.

• Aktywa związane z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy o przyjmowanie składek nie mogą być przedmiotem egzekucji skierowanej przeciwko zakładowi ubezpieczeń na życie oraz objęte postępowaniem układowym, a także nie wchodzą w skład masy upadłości zakładu ubezpieczeń na życie.

Towarzystwo emerytalne

• Art. 3.

1. Organem funduszu jest towarzystwo emerytalne.

2. Towarzystwo tworzy fundusz oraz, jako jego organ, zarządza nim i reprezentuje w stosunkach z osobami trzecimi.

3. Towarzystwo reprezentuje fundusz w sposób określony dla reprezentacji towarzystwa w jego statucie.

• Art. 4.

Siedziba towarzystwa jest siedzibą funduszu.

Art. 27.

1. Towarzystwo prowadzi działalność wyłącznie w formie spółki akcyjnej.

2. Towarzystwo prowadzi działalność jako powszechne towarzystwo lub pracownicze towarzystwo.

Art. 53.

Utworzenie towarzystwa wymaga zezwolenia organu nadzoru.

Towarzystwo powszechne a towarzystwo pracownicze

• Art. 29.

• Przedmiotem przedsiębiorstwa towarzystwa jest wyłącznie tworzenie i zarządzanie funduszami oraz ich reprezentowanie wobec osób trzecich. Wyłącznie towarzystwo jest uprawnione do prowadzenia takiej działalności.

• Powszechne towarzystwo tworzy i zarządza tylko jednym otwartym funduszem oraz może utworzyć i zarządzać tylko jednym dobrowolnym funduszem, a pracownicze towarzystwo tworzy i zarządza tylko jednym pracowniczym funduszem, chyba że zarządzanie więcej niż jednym, odpowiednio, otwartym funduszem, dobrowolnym funduszem lub pracowniczym funduszem jest skutkiem przejęcia jego zarządzania przez towarzystwo albo połączenia towarzystw.

• Powszechne towarzystwo zarządza funduszem odpłatnie.

• Pracownicze towarzystwo nie może mieć celu zarobkowego. Akcjonariusze pracowniczego towarzystwa nie mają prawa do udziału w zysku rocznym.

• Do zarządzania aktywami otwartego funduszu powszechne towarzystwo jest obowiązane zatrudnić co najmniej jednego doradcę inwestycyjnego.

Kapitał zakładowy towarzystwa emerytalnego

• Art. 31.

Minimalna wysokość kapitału zakładowego powszechnego towarzystwa nie może

być niższa niż równowartość w złotych 5 000 000 euro, wyliczana według średniego

kursu walut obcych Narodowego Banku Polskiego, obowiązującego w dniu sporządzenia

statutu towarzystwa.

Art. 32.

1. Kapitał zakładowy towarzystwa jest pokrywany wyłącznie wkładem pieniężnym.

2. Kapitał zakładowy powszechnego towarzystwa powinien być opłacony w całości przed zarejestrowaniem towarzystwa.

3. Kapitał zakładowy powszechnego towarzystwa nie może pochodzić z pożyczki lub kredytu ani być obciążony w jakikolwiek sposób.

Art. 33.

1. Powszechne towarzystwo ma obowiązek utrzymywania kapitałów własnych na poziomie nie niższym niż jedna druga minimalnego kapitału zakładowego, o którym mowa w art. 31.

Władze towarzystwa emerytalnego

• Art. 39.

• Władzami towarzystwa są:

1. zarząd;

2. rada nadzorcza;

3. walne zgromadzenie.

1a. Zarząd towarzystwa nie może liczyć mniej niż trzy osoby.

2. Towarzystwo może mieć także komisję rewizyjną.

• Art. 40.

• O ile statut nie stanowi inaczej, członków zarządu powszechnego towarzystwa powołuje i odwołuje walne zgromadzenie.

• Członków zarządu pracowniczego towarzystwa powołuje i odwołuje rada nadzorcza.

• Członków pierwszego zarządu pracowniczego towarzystwa powołują założyciele na okres roku.

Odpowiedzialność towarzystwa emerytalnego

• Art. 48.

• Towarzystwo odpowiada wobec członków funduszu za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie tych obowiązków jest spowodowane okolicznościami, za które towarzystwo nie ponosi odpowiedzialności i którym nie mogło zapobiec mimo dołożenia najwyższej staranności.

• Za szkody z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w ust. 1, fundusz nie ponosi odpowiedzialności.

• Jeżeli powszechne towarzystwo nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w myśl ust. 1, szkoda jest pokrywana ze środków Funduszu Gwarancyjnego, chyba że szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego. Przepis art. 180 stosuje się odpowiednio.

• Przepis ust. 3 stosuje się także w razie ogłoszenia upadłości powszechnego towarzystwa, jeżeli szkoda, za którą towarzystwo ponosi odpowiedzialność, nie może

• być pokryta z jego masy upadłości. Pokrycie szkody z masy upadłości następuje z zachowaniem kolejności określonej w art. 177 ust. 2.

4a. Przepisów ust. 3 i 4 nie stosuje się do dobrowolnego funduszu.

6. Powierzenie wykonywania niektórych obowiązków osobie trzeciej nie ogranicza odpowiedzialności towarzystwa.

Ograniczenia

• Art. 50.

• Towarzystwo nie może:

1. nabywać lub obejmować udziałów, akcji albo innych papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa emitowanych przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą ani uczestniczyć w spółkach niemających osobowości prawnej;

2. (uchylony);

3. udzielać pożyczek, gwarancji i poręczeń, z wyjątkiem pożyczek z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;

4. zaciągać pożyczek i kredytów, w tym także dokonywać emisji obligacji, jeżeli wysokość zobowiązań towarzystwa z tego tytułu przekroczy łącznie 20 % wartości kapitałów własnych.

2. Przepisu ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do:

1. papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski;

1a) obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2571, z późn. zm.7));

2. udziałów lub akcji:

1. w spółce prowadzącej rejestr członków funduszu zarządzanego przez dane towarzystwo,

2. w spółce rozliczającej transakcje zawierane na rynku kapitałowym w ilości niepowodującej powstania stosunku dominacji w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439),

3. (uchylony);

4. papierów wartościowych wystawianych na podstawie prawa czekowego.

Pozostałe przepisy

• Art. 52.

W sprawach nieuregulowanych w ustawie do towarzystw stosuje się przepisy Kodeksu

spółek handlowych.

Członkostwo w funduszu emerytalnym

• Art. 81.

Członkostwo w pracowniczym funduszu emerytalnym

• Art. 86.

• Członkiem pracowniczego funduszu może zostać osoba fizyczna spełniająca warunki określone w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych dla uczestnika pracowniczego programu emerytalnego albo osoba fizyczna będąca uczestnikiem programu emerytalnego pracodawcy zagranicznego.

• Osoba, która przestała spełniać warunki, o których mowa w ust. 1, zachowuje status członka pracowniczego funduszu.

• Art. 87.

Uzyskanie członkostwa w pracowniczym funduszu następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych.

Członkostwo w dobrowolnym funduszu emerytalnym

• Art. 88a.

Uzyskanie członkostwa w dobrowolnym funduszu następuje z chwilą zawarcia umowy o prowadzenie IKE lub IKZE z funduszem.

Zmiana otwartego funduszu emerytalnego

• Art. 84.

Jeżeli członek otwartego funduszu przystępuje do innego otwartego funduszu, fundusz ten jest obowiązany zawiadomić na piśmie dotychczasowy otwarty fundusz o zawarciu umowy z tym członkiem. Umowa z dotychczasowym funduszem ulega rozwiązaniu z dniem dokonania zmiany w Centralnym Rejestrze Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych.

• Art. 119.

• W razie przystąpienia przez członka otwartego funduszu do innego otwartego funduszu dotychczasowy fundusz dokonuje wypłaty transferowej do funduszu, do którego członek przystąpił, na podstawie zawiadomienia, o którym mowa w art. 84. Otwarty fundusz, do którego wypłata transferowa jest dokonywana, jest obowiązany przyjąć taką wypłatę.

Zakaz działalności akwizycyjnej otwartych funduszy emerytalnych

• Art. 92.

• Zakazuje się prowadzenia działalności akwizycyjnej na rzecz otwartego funduszu polegającej na działaniach mających na celu skłonienie kogokolwiek, aby przystąpił do otwartego funduszu lub pozostawał członkiem tego funduszu, w szczególności oferowania dodatkowych korzyści materialnych z tytułu członkostwa w otwartym funduszu lub wykorzystywania stosunku nadrzędności wynikającego ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, na którym jest oparta zależność służbowa lub inna zależność o podobnym charakterze, jeżeli celem takiego działania miałoby być skłonienie kogokolwiek, aby przystąpił do funduszu lub pozostawał jego członkiem.

• Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innej działalności niż określona w tym przepisie, jeżeli w jej ramach oferuje się dodatkowe korzyści materialne w zamian za przystąpienie do określonego otwartego funduszu lub pozostawanie jego członkiem.

Składki

• Art. 95.

Składki są wpłacane na rachunki prowadzone przez otwarte fundusze, w wysokości i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, lub na rachunki prowadzone przez pracownicze fundusze, w wysokości i z częstotliwością określoną na zasadach, o których mowa w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych.

• Art. 96.

• Składki do pracowniczego funduszu są wpłacane w imieniu pracowników będących członkami tego funduszu.

• Wpłaty składek, o których mowa w ust. 1, w imieniu pracowników dokonuje ich pracodawca będący akcjonariuszem pracowniczego towarzystwa.

• Składka do pracowniczego funduszu może być wpłacona także w wyniku dokonania wypłaty transferowej, o której mowa w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych.

• Pracodawca zagraniczny jest obowiązany do regularnego opłacania składek pracowników zagranicznych, o których mowa w art. 2 ust. 4.

• Art. 96a.

• Składki na wyodrębniony rachunek prowadzony przez dobrowolny fundusz są wpłacane przez członka dobrowolnego funduszu.

• Składka na wyodrębniony rachunek prowadzony przez dobrowolny fundusz może być wpłacona w wyniku dokonania wypłaty transferowej środków zgromadzonych na IKE oraz IKZE, o której mowa w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.

• Art. 98.

Z chwilą przystąpienia członka do funduszu, fundusz otwiera dla niego rachunek, na który są wpłacane składki oraz przekazywane wypłaty transferowe.

Wypłata środków zgromadzonych na rachunku

• Art. 107.

• Członek funduszu nie może rozporządzać środkami zgromadzonymi na swoim rachunku.

• Przepisu ust. 1 nie stosuje się do rozrządzeń członka funduszu na wypadek śmierci oraz do rozporządzeń środkami zgromadzonymi przez członka dobrowolnego funduszu na IKE oraz IKZE.

• Art. 108.

Środki zgromadzone na rachunku członka otwartego funduszu nie podlegają egzekucji.

• Art. 109.

Środki zgromadzone na rachunku członka pracowniczego funduszu podlegają egzekucji na zasadach określonych w ustawie o pracowniczych programach emerytalnych.

• Art. 111.

Wypłata środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu następuje przez przeniesienie tych środków:

1. na dochody funduszu emerytalnego wyodrębnionego w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o których mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, lub

2. w związku z wydaniem decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustaleniu prawa do okresowej emerytury kapitałowej lub dożywotniej emerytury kapitałowej i ich wysokości.

Finansowanie działalności funduszu emerytalnego

• Art. 134.

• Otwarty fundusz może pobierać opłaty wyłącznie w formie potrącenia określonej procentowo kwoty z wpłacanych składek, nie większej niż 3,5 %, z tym że potrącenia dokonuje się przed przeliczeniem składek na jednostki rozrachunkowe.

1a. Dobrowolny fundusz może pobierać opłaty wyłącznie w formie potrącenia określonej procentowo kwoty z wpłacanych składek, w wysokości określonej w statucie, z tym że potrącenia dokonuje się przed przeliczeniem składek na jednostki rozrachunkowe.

2. Kwoty stanowiące równowartość opłat, o których mowa w ust. 1, otwarty fundusz przekazuje niezwłocznie na rzecz powszechnego towarzystwa.

Działalność lokacyjna funduszy emerytalnych

• Art. 139.

Fundusz lokuje swoje aktywa zgodnie z przepisami niniejszej ustawy, dążąc do osiągnięcia

maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności dokonywanych lokat.

• Art. 150.

Fundusz nie może:

1) zbywać swoich aktywów:

a) towarzystwu zarządzającemu funduszem,

b) członkom zarządu lub rady nadzorczej towarzystwa,

c) osobom zatrudnionym w towarzystwie,

d) osobom pozostającym z osobami wymienionymi w lit. b-c w związku

małżeńskim, stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego

stopnia włącznie,

e) akcjonariuszom towarzystwa,

f) podmiotowi związanemu w stosunku do towarzystwa,

g) podmiotowi związanemu w stosunku do akcjonariuszy towarzystwa,

h) (uchylona);

2) nabywać za swoje aktywa aktywów od któregokolwiek z podmiotów wymienionych

w pkt 1;

3) udzielać pożyczek, gwarancji i poręczeń, z zastrzeżeniem art. 141 ust. 1, art.

143 ust. 1 i art. 151.

• Art. 152.

• Pracowniczy fundusz może powierzyć, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, zarządzanie aktywami funduszu podmiotowi, który na podstawie tych przepisów jest uprawniony do prowadzenia działalności w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, i posiada zezwolenie na wykonywanie tej działalności.

Pożyczki i kredyty

• Art. 154.

• Pożyczki i kredyty zaciągnięte przez fundusz nie mogą przekraczać 1,5 % wartości jego aktywów.

• W przypadku pracowniczego funduszu zaciągnięcie pożyczki lub kredytu jest możliwe wyłącznie na podstawie decyzji pracowniczego towarzystwa podjętej w formie uchwały rady nadzorczej.

Depozytariusz

• Art. 157.

Fundusz jest obowiązany wybrać depozytariusza, któremu, na podstawie umowy,

powierza przechowywanie swoich aktywów.

• Art. 158.

Rachunek rezerwowy

• Art. 181.

• Otwarty fundusz otwiera rachunek rezerwowy.

• Środki na rachunku rezerwowym, o którym mowa w ust. 1, stanowią część aktywów funduszu i są przeliczane na jednostki rozrachunkowe.

• Na towarzystwo, które nie przenosi środków na rachunek rezerwowy, zgodnie z art. 182a ust. 5, organ nadzoru może nałożyć karę pieniężną w wysokości do 500 000 zł.

• Art. 182.

Ze środków na rachunku rezerwowym nie może być prowadzona egzekucja przeciwko

powszechnemu towarzystwu.

Fundusz Gwarancyjny

• Art. 184.

• Tworzy się Fundusz Gwarancyjny, składający się z części podstawowej i części dodatkowej.

• Część podstawowa Funduszu Gwarancyjnego jest administrowana przez Krajowy Depozyt.

• Otwarty fundusz otwiera, stanowiący część dodatkową Funduszu Gwarancyjnego, rachunek, na który przekazywane są wpłaty powszechnego towarzystwa. Wysokość środków przechowywanych na rachunku części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego wynosi nie mniej niż 0,3 % i nie więcej niż 0,4 % wartości aktywów netto funduszu, z zastrzeżeniem art. 187 ust. 3.

• Art. 185.

• Przychodami Funduszu Gwarancyjnego są wpłaty dokonywane przez powszechne towarzystwa z własnych środków oraz przychody z lokowania środków Funduszu Gwarancyjnego. Środki Funduszu Gwarancyjnego nie podlegają egzekucji prowadzonej z majątku powszechnego towarzystwa.

Niedobór

• Art. 175.

• Niedobór występuje w otwartym funduszu w przypadku, gdy stopa zwrotu tego funduszu za okres 36 miesięcy, o którym mowa w art. 170, jest niższa od minimalnej wymaganej stopy zwrotu.

• Minimalną wymaganą stopą zwrotu jest stopa zwrotu niższa o 50 % od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w tym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa.

• Kwota niedoboru jest obliczana jako iloczyn liczby jednostek rozrachunkowych w otwartym funduszu w ostatnim dniu roboczym okresu 36 miesięcy oraz różnicy między wartością jednostki rozrachunkowej, która zapewniłaby osiągnięcie minimalnej wymaganej stopy zwrotu, a faktyczną wartością jednostki rozrachunkowej w ostatnim dniu roboczym okresu 36 miesięcy.

Niepokrycie niedoboru

• Art. 178.

• Jeżeli pokrycie niedoboru, w sposób określony w art. 176 ust. 3, okaże się niemożliwe, zarząd powszechnego towarzystwa jest obowiązany zawiadomić o tym niezwłocznie organ nadzoru, który występuje do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości tego towarzystwa.

Obowiązki informacyjne funduszy emerytalnych

• Art. 189.

• Otwarty fundusz i dobrowolny fundusz są obowiązane, raz w roku, ogłaszać prospekt informacyjny w dzienniku o zasięgu krajowym przeznaczonym do ogłoszeń funduszu.

• Prospekt informacyjny funduszu powinien zawierać jego statut, informacje na temat wyników działalności inwestycyjnej funduszu oraz zatwierdzone roczne sprawozdanie finansowe funduszu.

• Art. 191.

• Fundusz przesyła każdemu członkowi funduszu, w regularnych odstępach czasu, nie rzadziej jednak niż co 12 miesięcy, informację o środkach znajdujących się na rachunku członka, terminach dokonanych w tym okresie wpłat składek i  wypłat transferowych oraz przeliczeniu tych składek i wypłat transferowych najednostki rozrachunkowe, a także o wynikach działalności lokacyjnej funduszu.Informacja jest przesyłana w trybie i formie uzgodnionych z członkiem funduszu.Tryby i formy przesyłania informacji, które mogą być stosowane w danym funduszu, określa jego statut.

• Art. 192.

• Fundusz jest obowiązany, na żądanie członka, udzielić mu informacji określającej pieniężną wartość środków zgromadzonych na jego rachunku w trybie i formie określonych na podstawie art. 191 ust. 1 zdanie drugie.

Art.2 ustawy z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych




Art.3 ustawy z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych




Art.18 ustawy z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych




K. Perez: Fundusze inwestycyjne. Rodzaje, zasady funkcjonowania, efektywność. Wolters Kluwer Polska
sp. z.o.o., Warszawa 2012, s. 173.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 4, ust. 1.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 9, ust. 1.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 257.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 27, ust. 1.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 32, ust. 2, 2a, 2b.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 87.


W. Pochmara, A. Zapała: „Prawa uczestnika funduszu inwestycyjnego i sposób ich realizacji”, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Warszawa 2004, s. 162-163.


Por. dział II ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 15, ust. 1.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 26.


Art.14 ustawy z dnia 27 maja 2004r. o funduszach inwestycyjnych


W. Pochmara, A. Zapała: „Prawa…”, s. 64-65.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 114.


Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, art. 248-249.

• 
  Zwane dalej „przyjmowaniem składek pracowników zagranicznych”.

• 
  Zwanej dalej „umową o przyjmowanie składek”.

• 
  Zwane dalej „towarzystwem”.


Organem nadzoru jest Komisja Nadzoru Finansowego.

Wady

Zalety

Zalety i wady inwestowania poprzez fundusze inwestycyjne

---