Drodzy Państwo,

Dołączam spis, który zrobiłam kiedyś dla siebie i dla swoich grup studenckich. Oczywiście, wiele można by tu dodać, ale przecież nie sposób wymienić wszystkiego.

Spis nie jest w pełni uaktualniony, a adresy bibliograficzne radzę sprawdzać (porównując na przykład z katalogami wielkich bibliotek i ze stronami tytułowymi książek), lecz może być dla Państwa użyteczny teraz lub po zakończeniu zajęć z teorii literatury: w pracy licencjackiej, magisterskiej lub w innych potrzebach. Mam nadzieję, że będą Państwo jeszcze korzystać ze swojej wiedzy teoretycznoliterackiej (ułatwia myślenie o literaturze) i ją pogłębiać.

Z pozdrowieniami i najlepszymi życzeniami na przyszłość!

Magdalena Saganiak

Książki,

które mogą służyć poszerzeniu wiedzy

i mogą być przydatne w pisaniu pracy licencjackiej lub magisterskiej

Antologie ogólne:

- Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. I-II Kraków 1965-1966, t. III-IV Kraków 1974-1981 [w każdym tomie wstęp historyczny i obszerna bibliografia]

- Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, wyd. II, Kraków 1976-

- Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, Wrocław, seria 1: Prace z lat 1947-1964, wyd. II: Wrocław 1987; s. 2: Prace z lat 1965-1974, wyd. II: Wrocław 1987; s. 3: Prace z lat 1975-1984, Wrocław 1988; t. 4: Prace z lat 1985-1994, Wrocław 1998

- Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", t. I, red. M. Głowiński i H. Markiewicz, Wrocław 1977; t. 2, red. K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1988

Antologie problemowe:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Kraków 1971

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977

- Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977

- Problemy teorii dramatu i teatru, red. J. Degler, Wrocław 1988

- O dramacie, red. Eleonora Udalska, t. I: Od Arystotelesa do Goethego, Warszawa 1989, t. II: Od Hugo do Witkiewicza, Warszawa 1993; t. III: Od Sartre'a do Mrożka

- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, E. Kuźma, Warszawa 1998

- Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. A. Hejmej, Kraków 2002

Antologie poświęcone poszczególnym kierunkom i szkołom w badaniach literackich:

- Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

- Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]

- Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996

- Szkoła genewska w krytyce. Antologia, wyb. H. Chudak i in., Warszawa 1998

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006

Wielotomowa antologia polskiej myśli filozoficznej:

- 700 lat myśli polskiej [zawiera także pisma dotyczące literatury]

Inne użyteczne lektury ogólne:

- M. Kridl (1882-1957), Wstęp do badań nad dziełem literackim, Wilno 1936

- Z. Łempicki (1886-1943), Wybór pism, t. II: Studia z teorii literatury, Warszawa 1966

- J. Kleiner (1886-1957), W kręgu historii i teorii literatury, wyb. i oprac. A. Hutnikiewicz, Warszawa 1981

- R. Ingarden (1893-1970), O dziele literackim (Das literarische Kunstwerk 1931, wersja polska 1960), [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966

- S. Lem, Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, Kraków 1968

- M. Bachtin, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970

- J. Sławiński, Próby teoretycznoliterackie, Warszawa 1992 [lub] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- K. Bartoszyński, Teoria i interpretacja, Warszawa 1985

- H. Markiewicz, Rzut oka na współczesną teorię badań literackich za granicą [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. I, Kraków 1976

- Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec, red. H. Orłowski, Warszawa 1986

- R. Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, wyd. I: Warszawa 1993, wyd. II: Karków 2000 [zwłaszcza część I]

- W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976

Serie wydawnicze:

- Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, Zakład Narodowy Ossolineum, następnie: Katedra Teorii Literatury Uniwersytetu Warszawskiego, następnie: Instytut Badań Literackich PAN, Wrocław-Warszawa 1963- , tomy I - LXXXII (do roku 2000);

[W tomie 82.(Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa 2000) znajduje się wykaz wszystkich poprzednio publikowanych tomów]

- Klasycy Współczesnej Polskiej Myśli Humanistycznej, red. serii Andrzej Nowakowski, Wydawnictwo "Universitas", Kraków

ukazały się:

- Prace Wybrane Henryka Markiewicza, red. Stanisław Balbus

- Prace Wybrane Janusza Sławińskiego, red. Włodzimierz Bolecki

- Prace Wybrane Michała Głowińskiego, red. Ryszard Nycz

- Prace Wybrane Marii Dłuskiej, red. Stanisław Balbus

- Prace Wybrane Marii Janion, red. Małgorzata Czermińska

- Tematy Teoretycznoliterackie. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", red. serii Michał Głowiński, Wydawnictwo "słowo/obraz terytoria", Gdańsk

- ukazały się:

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000

- Psychoanaliza i literatura, red. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001

- Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002

- Alegoria, red. J. Abramowska, Gdańsk 2003

- Groteska, red. M. Głowiński, Gdańsk 2003

- Narratologia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2004

- Ut pictura poesis, red. M. Skwara i S. Wysłouch, Gdańsk 2006

Inne serie humanistyczne, obejmujące także prace z teorii literatury:

- Seria Biblioteka Narodowa, Wydawnictwo "Ossolineum", Wrocław

- [Małe Monografie PWN], (tzw. żółta seria, z bakałarzem), "PWN", Warszawa

- Studia Staropolskie, seria IBL PAN, red. K. Budzyk, nast. Cz. Hernas, Wydawnictwo "Ossolineum", Wrocław

- Studia z Okresu Oświecenia, seria IBL PAN, red. E. Aleksandrowska, T. Kostkiewiczowa i in., Wydawnictwo "Ossolineum", Wrocław

- Metodologia Humanistyki, redaktorzy: Jerzy Kmita, Jerzy Topolski, "PWN", Warszawa

- Horyzonty nowoczesności, Wydawnictwo "Universitas", Kraków, komitet redakcyjny: Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz (przewodniczący), Małgorzata Sugiera

- Monografie FNP (Fundacji Nauki Polskiej), Rada Wydawnicza: Henryk Samsonowicz, Janusz Sławiński, Lech Szczucki

Inne serie naukowe, obejmujące prace z zakresu humanistyki:

- Panorama (tzw. seria z kwadratem), Wydawnictwo "Czytelnik", Warszawa

- Biblioteka Wiedzy Powszechnej Omega, pod patronatem Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", Warszawa

- Biblioteka Myśli Współczesnej (ze znakiem plus minus nieskończoność), "Państwowy Instytut Wydawniczy", Warszawa

Czasopisma:

- "Pamiętnik Literacki", Wrocław, kwartalnik naukowy wychodzący od 1902 roku

- "Przegląd Humanistyczny", Warszawa, miesięcznik wychodzący od 1908 roku

- "Roczniki Humanistyczne", Lublin, wychodzą od 1953 roku

- "Zagadnienia Rodzajów Literackich", półrocznik założony przez S. Skwarczyńską w 1958 roku

- "Biuletyn Polonistyczny", Warszawa, IBL PAN, kwartalnik wydawany od 1958 roku

- "Ruch Literacki", Kraków, dwumiesięcznik wychodzący od 1960 roku

- "Literatura na Świecie", Warszawa, miesięcznik wychodzący od 1971 roku

- "Teksty", Warszawa, Instytut Badań Literackich PAN, dwumiesięcznik wychodzący w latach 1972-1981

- "Teksty Drugie", Warszawa, Instytut Badań Literackich PAN, wychodzą od 1990 roku

Różne prace w układzie tematycznym:

PRZEGLĄD PROBLEMATYKI TEORII LITERATURY

Czym jest literatura? Przedmiot nauki o literaturze, jego wyodrębnienie, jego istota:

ujęcie hermeneutyczno-egzystencjalistyczne:

- M. Heidegger, H*lderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t.II cz. 2, Kraków 1981

ujęcie fenomenologiczne:

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988

ujęcie strukturalistyczne:

- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998

ujęcia ogólne:

- S. Sawicki, Czym jest poezja? [w:] tegoż, Czym jest sztuka?, Kraków 1985 [lub w:], tegoż, Wartość - sacrum - Norwid, Lublin 1994 [lub] "Ethos" 1989, nr 4

- H. Markiewicz, Sposób istnienia i budowa dzieła literackiego [w:] tegoż, Prace wybrane, red. S. Balbus, t. III: Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996

- M. Bachtin, Problem tekstu w lingwistyce, filozofii i innych naukach humanistycznych. Próba analizy filozoficznej, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 3 [lub w:] tegoż, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986

- T. Dobrzyńska, Tekst. Próba syntezy, Warszawa 1993 [lub:] "Pamiętnik Literacki" 1991, z. 2

Podział nauk o literaturze i metody tych nauk:

historia literatury:

- F. Vodicka, Historia literatury. Jej problemy i zadania, "Pamiętnik Literacki" 1974, z. 3 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", red. M. Glowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 3, Kraków 1974

- H.R. Jauss, Historia literatury jako prowokacja, Warszawa 1999 (szkic tytułowy) [lub toż skrócone jako:] Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze, "Pamiętnik Literacki" 1984, z. 4

- M. Janion, Jak możliwa jest historia literatury, "Życie Literackie" 1 IV 1973, nr 13 (1105) [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982

- M. Janion, Historia literatury a historia idei [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, Kraków 1976 [lub toż pod zmienionym tytułem:] Teoria literatury ze stanowiska teorii arcydzieł, [w:] tejże, Odnawianie znaczeń, Kraków 1980

- F. Braudel, Historia i trwanie, Warszawa 1971, rozdział: Historia i nauki społeczne: długie trwanie

- T. Walas, Czy jest możliwa inna historia literatury?, Kraków 1994

teoria literatury:

- Stefania Skwarczyńska, Miejsce teorii literatury wśród innych dyscyplin literaturoznawczych [w:] tejże, W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej, Warszawa 1985 lub [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka. M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986

- M.R. Mayenowa, Kłopoty współczesnej poetyki [w:] Problemy wiedzy o kulturze, Wrocław 1986

krytyka literacka:

- J. C. Ransom, Krytyka jako czysta spekulacja, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 2, Kraków 1981

- J. Sławiński, Funkcje krytyki literackiej [w:] tegoż, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998

Budowa dzieła literackiego:

ujęcie neoidealistyczne:

- J. Kleiner, Treść i forma w poezji [1923], [w:] tegoż, Studia z zakresu literatury i filozofii, Warszawa 1925

- Z. Łempicki (1886-1943), Dzieło literackie (cz. I: Struktura i wygląd) [w:] tegoż, Wybór pism, t. II: Studia z teorii literatury, Warszawa 1966

ujęcie fenomenologiczne:

- R. Ingarden, O dziele literackim (Das literarische Kunstwerk 1931, wersja polska 1960), [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988

ujęcie strukturalistyczne:

- J. Sławiński, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998

przegląd problematyki:

- H. Markiewicz, Sposób istnienia i budowa dzieła literackiego [w:] tegoż, Prace wybrane, red. S. Balbus, t. III: Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996

Zagadnienie genezy utworu literackiego:

koncepcja natchnienia:

- Platon, Ion, [różne wydania]

- poetyki i manifesty romantyczne, neoromantyczne, surrealistyczne

- Z. Łempicki, Shaftesbury a irracjonalizm. Przyczynek do historii stylu nowszej filozofii, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966

koncepcja mimetyczna:

por. Literatura a świat

geneza społeczna:

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, Warszawa 1974

ujęcie psychoanalityczne:

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t.II, cz. I, Kraków 1974

- H. Markiewicz, Psychologia głębi a badania literackie [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

psychologizm i antypsychologizm

- R. Ingarden, O psychologii i psychologizmie w nauce o literaturze (1937), [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. III, Warszawa 1970, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne

- K. Bartoszyński, Psychologizm i antypsychologizm w badaniach literackich [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991

różne ujęcia genezy:

- Thomas S. Eliot, Tradycja i talent indywidualny (1917), [w:] tegoż, Kto to jest klasyk i inne eseje, Kraków 1998 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 2, Kraków 1981

- Z. Łempicki, Idea a osobowość w historii literatury (1920), Twórca i dzieło w poezji (1947), [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966

- T. Mann, Jak powstał "Doktor Faustus" [w:] tegoż, O sobie, Warszawa 1971

- Heidegger Martin, Źródło dzieła sztuki, przeł. J. Mizera, [w:] M. Heidegger, Drogi lasu, Warszawa 1997

- L. Wygotski, Psychologia sztuki, Warszawa 1980

- M. Janion, Spór o genezę, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982

- Ph. Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, Kraków 2001

różne ujęcia twórcy w historii badań literackich:

- Maria Gołaszewska, Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie, wyd. I: Kraków 1973, wyd. II: Warszawa 1984, rozdział III: Twórca

Odbiorca dzieła literackiego - odbiorca wirtualny, konwencje językowe i gatunkowe, rozumienie:

tekst w perspektywie czytelnika:

- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998

- U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973

- U. Eco, Lector in fabula. Współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, Warszawa 1994

- R. Handke, Utwór fabularny w perspektywie odbiorcy, Wrocław 1982

"poetyka odbioru":

- H. R. Jauss, Czytelnik jako instancja nowej historii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 1

- W. Iser, Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 1, [lub] [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 4, cz. 1, Kraków 1992

- E. Balcerzan, Perspektywy „poetyki odbioru” [w:] Problemy teorii literatury, s. 2, wyd. II: Wrocław 1987

odbiór tekstu w ujęciu egzystencjalistycznym:

- J.- P. Sartre, Dla kogo się pisze?, [w:] tegoż, Czym jest literatura. Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1968

odbiór tekstu w ujęciu fenomenologicznym:

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966 [wybór]

- W. Iser, Proces czytania: perspektywa fenomenologiczna [w:] Problemy odbioru i

odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977

rozumienie tekstu w ujęciu hermeneutycznym:

- P. Ricoeur, Proces metaforyczny jako poznanie, wyobrażanie i odczuwanie, "Pamiętnik Literacki" 1984, z. 2

- H.-G. Gadamer, Poezja i interpretacja, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, s. 4

oddziaływanie tekstu w ujęciu psychoanalitycznym:

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985

kulturowe warunki rozumienia komunikatu językowego i literackiego - ujęcie strukturalistyczne i semiotyczne:

- M. Głowiński, Komunikacja literacka jako sfera napięć [w:] Problemy odbioru i odbiorcy, Wrocław 1977

- J. Sławiński, Odbiór i odbiorca w procesie historycznoliterackim, "Teksty" 1971, z. 3

- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975

- W. Bolecki, Społeczne ramy lektury [w:] Problemy wiedzy o kulturze, Wrocław 1986

- M. Głowiński, Style odbioru, Warszawa 1977

- M. Głowiński, Świadectwa i style odbioru [w:] tegoż, Style odbioru, Warszawa 1978 [lub:] [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998

- M. Głowiński, Świadectwa lektury. Szkice o komunikacji literackiej, Warszawa 1977 [lub tegoż], Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998

zagadnienia szczegółowe:

- J. Culler, Konwencja i oswojenie [w:] Znak, styl, konwencja, wyb. M. Głowiński, Warszawa 1977

- T. Dobrzyńska, Interpretacja wypowiedzi metaforycznych [w:] tejże, Mówiąc przenośnie. Studia o metaforze, Warszawa 1994

- M. Głowiński, Ciemne alegorie Norwida, "Pamiętnik Literacki" 1984, z. 3

- A. Kłoskowska, Literatura romantyczna w potocznym odbiorze [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, Wrocław 1986

przełom w koncepcji odbiorcy sztuki w kulturze XX wieku:

- M. Gołaszewska, Estetyka i antyestetyka, Warszawa 1984, rozdział 6: Odbiorca [dotyczy sztuki w ogólności, zwłaszcza w XX wieku]

antologie i opracowania ogólne:

- Zagadnienia estetyki odbioru (studia) "Pamiętnik Literacki" 1976, z. 4

- Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977

- H. Markiewicz, Problemy odbioru i odbiorcy w polskiej nauce o literaturze

[w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

różne ujęcia odbiorcy w historii badań literackich:

- Maria Gołaszewska, Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie, wyd. I: Kraków 1973, wyd. II: Warszawa 1984, rozdział V: Odbiorca

Tworzywo dzieła literackiego - literatura a język:

monografia problemu:

- M.R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Warszawa 1979

egzystencjalizm i hermeneutyka:

- M. Heidegger, H*lderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II. cz. II, Kraków 1981

- H.-G. Gadamer, Człowiek i język [w:] tegoż, Rozum, słowo, dzieje, oprac. K. Michalski, Warszawa 1979

strukturalizm:

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2

[lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t.II, Kraków 1976 [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2

- J. Mukarovsky, O języku poetyckim, [w:] Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M. R. Mayenowa, Warszawa 1966

ujęcie na tle teorii aktów mowy:

- A. Wierzbicka, Analiza lingwistyczna aktów mowy [w:] Problemy wiedzy o kulturze, Wrocław 1976

- R. Ohmann, Akt mowy a definicja literatury, "Pamiętnik Literacki" 1980, z.2

- R. Ohmann, Literatura jako akt, "Pamiętnik Literacki" 1980 z.2; przedruk [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t.1

opracowania szczegółowe:

- J. Sławiński, Koncepcja języka awangardy krakowskiej, Wrocław 1965

- M. Głowiński, Poetyka a socjolingwistyka, "Teksty" 1979, nr 4 lub w tegoż: Poetyka i okolice, Warszawa 1992 lub w tegoż, Prace wybrane, red. R. Nycz, t. 2: Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997

- L. Spitzer, Językoznawstwo a historia literatury, [w:] K. Vossler, L. Spitzer, Studia stylistyczne, wyb. i oprac. M.R. Mayenowa, R. Handke, Warszawa 1972 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz,

t. I, Kraków 1976

- J. Landwehr, Fikcyjność i fikcjonalność, "Pamiętnik Literacki" 1983, z. 4

Literatura a świat - zagadnienie mimesis, poznania - zagadnienie prawdziwości, prawdopodobieństwa, fikcjonalności dzieła literackiego:

źródło ujęcia mimesis i dyskusja:

- Arystoteles, Poetyka, oprac. H. Podbielski, Wrocław 1983, [lub w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. VI, Warszawa 2001, [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, opr. T. Sinko, Wrocław 1951 [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa 1988

- R. Ingarden, Uwagi na marginesie poetyki Arystotelesa, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957

- Z. Mitosek, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997

- Arne Melberg, Teorie mimesis. Repetycja, Kraków 2002

zagadnienie prawdy w literaturze:

- R. Ingarden, O tak zwanej prawdzie w literaturze, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957 [lub w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, wyd. II, Kraków 2000

- K. Rosner, Świat przedstawiony a funkcja poznawcza dzieła literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 2, wyd. II: Wrocław 1987

- K. Rosner, O funkcji poznawczej dzieła literackiego, Wrocław 1970

- G. Luk*cs, Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] B. Jasiński, Luk*cs, Warszawa 1985; tegoż, Ogólne cechy relacji między podmiotem a przedmiotem w estetyce, "Studia Filozoficzne" 1982, nr 11-12 [ujęcie na tle dialektyki heglowsko-marksistowskiej]

zagadnienie fikcjonalności:

- J. Landwehr, Fikcyjność i fikcjonalność, "Pamiętnik Literacki" 1983, z. 4

- G. Graff, Jak nie należy mówić o fikcji, "Pamiętnik Literacki" 1983, z. 3

- J. R. Searle, Czym jest akt mowy. Status logiczny wypowiedzi fikcyjnej, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 2

- A. Łebkowska, Fikcja jako możliwość. Z przemian prozy XX wieku, Kraków 1991

analiza typów mimetyczności w literaturze europejskiej:

- E. Auerbach, Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, Warszawa 1968

Zagadnienie wyobraźni:

poetyki i manifesty:

- M. K. Sarbiewski, O poezji doskonałej czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus)(1626-1627), Wrocław 1954, ks. I, rozdział I: Istota poezji

- F. Schlegel, Fragmenty, "Lyceum der Sch*nen Kunste" (1797), "Athen*um" (1798) [wybór w:] Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia, Niemcy, Francja, wyb. i oprac. A. Kowalczykowa, Warszawa 1995

- L. Chwistek, Wielość rzeczywistości w sztuce, "Maski" 1918, nr 1-4

[w:] A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923, t. II: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969

- A. Breton, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Antologia, ułożył A. Ważyk, Warszawa 1976

- J. Brzękowski, Wyobraźnia wyzwolona (1938) [w:] tegoż, Wyobraźnia wyzwolona. Szkice i wspomnienia, Kraków 1976

analizy i opracowania:

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975; tegoż, Poetyka marzeń, Gdańsk 1998

- A. Czyż, "Instar Dei" - Sarbiewski o człowieku tworzącym; Olśnienia, obawy i sny. Projekt wyobraźni barokowej, [w:] tegoż, Władza marzeń. Studia o wyobraźni i tekstach, Bydgoszcz 1997

- M. H. Abrams, Formy wyobraźni romantycznej, "Pamiętnik Literacki" 1978, z. 1

- G. Durand, Wyobraźnia symboliczna, Warszawa 1986

- J. Starobinski, Wskazówki do historii pojęcia wyobraźni, "Pamiętnik Literacki" 1972, z. 4

Problem spójności tekstu:

- M. R. Mayenowa, O spójności tekstu, Warszawa 1977

- H. Święczkowska, Warunki spójności tekstu w świetle semantyki możliwych światów [w:] Tekst i zdanie, red. T. Dobrzyńska i E. Janus, Wrocław 1983

- K. Bartoszyński, O fragmencie, [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991

- T. Dobrzyńska, Od niespójności do (super)koherencji. Rola metatekstu w utworze literackim, [w:] Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2001

Zagadnienie gatunku i rodzaju literackiego:

opracowania ogólne:

- S. Skwarczyńska, Wstęp do nauki o literaturze, t. III: Rodzaj literacki. Ogólna problematyka genologii, Warszawa 1965

- K. Vi*tor, Historia rodzajów literackich, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, Kraków 1981 [pierwodruk niemiecki 1952]

- R. Wellek, Teoria rodzajów literackich, liryka i Erlebnis, [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. H. Markiewicz, Warszawa 1979

- M. Głowiński, Gatunki literackie, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy, Kraków 1998

- J. Trzynadlowski, Gatunek a rodzaj literacki. Trudności metodologiczne

[w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 2, Wrocław 1987

antologie tekstów:

- Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik,

M. Tatara, Warszawa 1983

- Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa 2000

- O gatunkach literackich, "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 2, z. 3; 1989, z. 2

- "Teksty Drugie" 2001, z. 5 [poświęcony w części problematyce genologicznej]

inna propozycja klasyfikacji form literackich:

- G. Genette, Gatunki, "typy", tryby, "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 2 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1988

Przemiany form literackich:

- Cz. Zgorzelski, Historycznoliterackie perspektywy genologii w badaniach nad liryką, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983

- M. Bachtin, Problem gatunków mowy [w:] tegoż, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986

- S. Skwarczyńska, Geneza i rozwój gatunków literackich, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983

- I. Opacki, Genologia a historycznoliterackie konkrety, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa 1983

- M. Głowiński, Gatunek literacki i problemy poetyki historycznej, [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, Warszawa 1983 [lub w:] Problemy teorii literatury, s.2, wyd. II, Wrocław 1987

- Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2000

Tradycja i nowatorstwo w literaturze:

- M. Głowiński, Tradycja literacka. Próba zarysowania problematyki; Kanony poetyckości i style historyczne, [w:] tegoż, Prace wybrane, red. R. Nycz, t. V: Intertekstualność, groteska, parabola. Szkice ogólne i interpretacje, Kraków 2000

- M. Janion, Romantyzm a początek świata nowożytnego [w:] tejże, Gorączka romantyczna, Warszawa 1975

Problem znaczenia i interpretacji:

hermeneutyka:

- P. Ricoeur, Zadanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989

- P. Ricoeur, Symbol daje do myślenia [w:] tegoż, Egzystencja i hermeneutyka, Warszawa 1975

- H.-G. Gadamer, Semantyka i hermeneutyka [w:] tegoż, Rozum, słowo, dzieje, Warszawa 1979

New Criticism (Nowa Krytyka):

- C. Brookes, R.P. Warren, Rozumienie poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II. cz. II, Kraków 1981

- A. Tate, Tensja w poezji [w:] Teoria badań literackich za granicą,

red. S. Skwarczyńska, t. II. cz. II, Kraków 1981

strukturalizm:

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja, wartościowanie dzieła literackiego [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków 1976 [lub] [w:] tegoż, Próby teoretycznoliterackie, Warszawa 1992

- J. Lalewicz, Semantyczne wyznaczniki lektury, [w:] Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977

semiotyka:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1960, z. 1

- J. Łotman, Struktura tekstu artystycznego, Warszawa 1984 (rozdz. Problem znaczenia w tekście artystycznym)

"sztuka interpretacji" (close reading, Kunst der Interpretation):

- E. Staiger, Sztuka interpretacji [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t.1, Kraków 1976

inne propozycje:

- E. Hirsch, Interpretacja obiektywna, "Pamiętnik Literacki" 1977, z.3

- H. Politzer, Rzemiosło interpretacji [w:] Milczenie syren. Studia z literatury niemieckiej i austriackiej. (Wybór), Warszawa 1973

- S. Sontag, Przeciw interpretacji, "Literatura na Świecie" 1979, nr 9

dekonstrukcja a interpretacja:

- R. Nycz, Teoria interpretacji: Problem pluralizmu, [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4

- A. Burzyńska, Dekonstrukcja jako krytyka interpretacji, "Ruch Literacki" 1985,

nr 5/6

opracowania ogólne:

- Hermeneutyka i interpretacja dzieła literackiego [wybór przekładów], "Pamiętnik Literacki" 1977, z 3, 4

- Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji, red. J. Sławiński, J. Święch, Wrocław 1979

- Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2001

[badania z pogranicza językoznawstwa i literaturoznawstwa]

- J. Sławiński, Miejsce interpretacji [w:] Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów. Warszawa 1995, red. T. Michałowska, Warszawa 1996

zagadnienie głosowej interpretacji tekstu (recytacji):

- W. Siemion, Lekcja czytania. Norwid, Warszawa 2001

Literatura a społeczeństwo. Literatura a kultura:

literatura jako jedno ze zjawisk społecznych w kulturze:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988

- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975

- J. Lalewicz, Literatura w epoce masowej komunikacji [w:] Kultura, literatura, komunikacja, Wrocław 1976

- S. Żółkiewski, Wiedza o kulturze literackiej, Warszawa 1980

- S. Żółkiewski, O badaniu dynamiki kultury literackiej [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 2, Wrocław 1987

- R. Escarpit R., Literatura i społeczeństwo [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, Kraków 1976

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, 1974

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006

literatura w kontekście filozofii, nauki, sztuki i obyczaju danej epoki:

- W. Jaeger, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Warszawa 2001

- C.S. Lewis, Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej, Warszawa 1986

- J. Huizinga, Jesień średniowiecza (1919), wyd. pol. 1961; Homo ludens (1938), wyd. pol. 1967

- Z. Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm, [w:] tegoż, Wybór pism, T. I, Warszawa 1966

- M. H. Abrams, Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, Gdańsk 2003

- M. Janion, Gorączka romantyczna, Warszawa 1975

- M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i egzystencja, Gdańsk 2004

- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX stulecia, Warszawa 1974 i wyd. nast.

- Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996

Wartościowanie w badaniach literackich:

- J. Kreczmar, O postawie oceniającej w badaniach literackich, "Zagadnienia Literackie" 1946, z. 2

- E. D. Hirsch, Uprzywilejowane kryteria wartościowania literatury, "Pamiętnik Literacki" 1985, z. 4

- E. Staiger, Kilka uwag o problemie wartości, "Pamiętnik Literacki" 1985, z. 4

- S. Sawicki, Ku świadomej ocenie w badaniach literackich. Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze, [w:] tegoż, Wartość - sacrum - Norwid. Studia i szkice aksjologicznoliterackie, Lublin 1994

- A. Warren, Ocena dzieła literackiego, [w:] R. Wellek, A. Warren, Teoria literatury, Warszawa 1975

- R. Handke, Kategoria oczekiwań odbiorcy a wartościowanie dzieł literackich

[w:] Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977

- Janusz Sławiński, Analiza, interpretacja, wartościowanie dzieła literackiego [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz i J. Sławiński, Kraków 1976 [lub] [w:] tegoż, Próby teoretycznoliterackie, Warszawa 1992

- M. Gołaszewska, Zarys estetyki, Warszawa 1984, rozdział VI: Wartość estetyczna

- M. Gołaszewska, Estetyka i antyestetyka, Warszawa 1984, rozdział 7: Wartość estetyczna [dotyczy sztuki w ogólności, zwłaszcza w XX wieku]

Sacrum w literaturze:

- S. Sawicki, Biblia a literatura, [w:] Biblia a literatura, red. S. Sawicki, J. Gotfryd, Lublin 1986

- S. Sawicki, Sacrum w literaturze, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 3 [lub] "Roczniki Humanistyczne 1980, z. 1 [lub w:] tegoż, Poetyka - interpretacja - sacrum, Warszawa 1981 [lub w:] Problemy teorii literatury, seria III, Wrocław 1988

- S. Sawicki, Sacrum w badaniach literackich [w:] Kultura, literatura, folklor, Warszawa 1988 [lub w:] tegoż, Wartość - sacrum - Norwid, Lublin 1994

- T. S. Eliot, Literatura a religia [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

- I. A. Richards, Poezja i wiara, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

- Cz. Zgorzelski, "W Tobie jest światłość": szkice o liryce religijnej Oświecenia i Romantyzmu, Lublin 1993

- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1998

sacrum w kulturze:

- M. Eliade, Sacrum - mit - historia, Warszawa 1974

- L. Dupré, Inny wymiar, Kraków 1991

- R. Otto, Świętość, Wrocław 1993

- M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994

Literatura wśród innych sztuk:

zbiory i opracowania ogólne:

- O. Walzel, Wzajemne naświetlanie się sztuk, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. II, cz. I, Kraków 1974

- B. Uspienski, Strukturalna wspólnota różnych rodzajów sztuki (Na przykładzie malarstwa i literatury), [w:] Semiotyka kultury, wyb. i oprac. E. Janus,

M.R. Mayenowa, wyd. I: Warszawa 1975, wyd. II: Warszawa 1977

- Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Warszawa 1980

- Semiotyka kultury, wyb. i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, wyd. I: Warszawa 1975, wyd. II: Warszawa 1977

literatura a muzyka:

- M. Głowiński, Gatunki literackie w muzyce, Literackość muzyki - muzyczność litewratury, Muzyka w powieści, [w:] tegoż, Prace wybrane, red. R. Nycz, t. II: Narracje literackie i nieliterackie, Kraków 1997

- M. Podraza-Kwiatkowska, O muzycznej i niemuzycznej koncepcji poezji, "Teksty" 1980, nr 2

- M. Bristiger, Związki muzyki ze słowem, Warszawa 1986

- Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. A. Hejmej, Kraków 2002

- A. Hejmej, Muzyczność dzieła literackiego, Wrocław 2002

literatura a sztuki wizualne:

- H. Woelfflin, Podstawowe pojęcia historii sztuki (1922), Gdańsk 2006

- H. Markiewicz, Obrazowość a ikoniczność literatury, [w:] tegoż, Prace wybrane, red. S. Balbus, t. IV: Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996

- J. Tuwim, Pegaz dęba, Warszawa 1950 (rozdz. XII: Wiersze-kobierce i wiersze-obrazki)

- Słowo i obraz, red. A. Morawińska, Warszawa 1982

- M. Hopfinger, W laboratorium sztuki XX wieku. O roli słowa i obrazu, Warszawa 1993

- S. Wysłouch, Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994

- Literatura i inne sztuki [wybór tekstów], "Teksty Drugie" 2000, nr 4

- J. Pelc, Obraz - słowo - znak. Studium o emblematyce w literaturze staropolskiej, Wrocław 1973

- M. Hopfinger, Adaptacje filmowe utworów literackich. Problemy teorii i interpretacji, Wrocław 1974

- Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Gdańsk 2006

Obraz, topos:

- J. Abramowska, Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1982, z. 1-2.

- E. R. Curtius, Topika, [w:] tegoż, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Warszawa 1977, [lub] "Pamiętnik Literacki" 1972, z. , [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", red. M. Głowiński i H. Markiewicz, Wrocław 1977

- B. Emrich, Topika i topoi, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 1, [lub w:] Studia z teorii literatury, op. cit., t. 2

- N. Frye, Archetypy literatury [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą,

red. H. Markiewicz, t. 2

- E. Wolicka, Obrazy są korzeniami myśli, "Znak" 1986, nr 7-8 (380-381)

- D.C. Maleszyński, „Jedyna Księga”. Z dziejów toposu w literaturze dawnej, „Pamiętnik Literacki” 1982, z. 3/4

- T. Michałowska, Topika pielgrzymia w literaturze polskiego Średniowiecza, [w:] tejże, Mediaevalia i inne, Warszawa 1998

Metafora:

- J. Przyboś, O metaforze [w:] tegoż, Sens poetycki, "Twórczość" 1959, nr 9 lub [w:] tegoż, Sens poetycki, t. I, Kraków 1967

- H. Weinrich, Semantyka śmiałej metafory, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 4

- P. Ricouer, Metafora i symbol, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989

- P. Ricoeur, Proces metaforyczny jako poznanie, wyobrażanie i odczuwanie, "Pamiętnik Literacki" 1984, z. 2

- J. Pelc, Zastosowanie funkcji semantycznej do analizy pojęcia metafory [w:] Problemy teorii literatury, seria I, red. H. Markiewicz, wyd. II: Wrocław 1987

- K. Stępnik, Filozofia metafory, Lublin 1988

- T. Dobrzyńska, Metafora, Wrocław 1984

- T. Dobrzyńska, Uwarunkowania kulturowe metafory, Metafora w przekładzie

[w:] tejże, Mówiąc przenośnie, Warszawa 1994

- Studia o metaforze, seria I: red. E. Sarnowska, Wrocław 1980, seria II: red. M. Głowiński, A. Okopień, Wrocław 1983

- Studia o metaforze, "Pamiętnik Literacki" 1975, z. 3-4

- Studia o tropach, red. T. Dobrzyńska, Warszawa 1888

Alegoria i alegoreza:

- J. Abramowska, Alegoreza i alegoria w dawnej kulturze literackiej [w:] Problemy odbioru i odbiorcy, Wrocław 1977 [lub tejże], Powtórzenia i wybory, 1995

- H. G. Gadamer, Symbol i alegoria, [w:] Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Warszawa 1972

- Alegoria w literaturze [studia], "Pamiętnik Literacki" 1975, z. 3, 4

Symbol:

- C. G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1993

- P. Ricoeur, Metafora i symbol, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989

- E. Cassirer, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, Warszawa 1971

- G. Durand, Wyobraźnia symboliczna, Warszawa 1982

- J. Woźniakowski, Symbol i alegoria wczoraj i dziś [w:] tegoż, Czy artyście wolno się żenić, Warszawa 1987

- M. Podraza-Kwiatkowska, prace o symbolu, np. Pojęcie symbolu w okresie Młodej Polski [w:] Studia z historii i teorii poezji, s. 2, Wrocław 1970

- H. Peyre, Co to jest symbolizm?, Warszawa 1990

- Symbole i symbolika, red. M. Głowiński, Warszawa 1972

- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1998

- E. Wolicka, Obrazy są korzeniami myśli, "Znak" 1986, nr 7-8 (380-381)

- M. Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań 1989

- Leksykon symboli, oprac. M. Oesterreicher-Moliwo, Warszawa 1992, i inne

Mit:

- R. Barthes, Mit i znak. Eseje, wyb. i tłum. J. Błoński, Warszawa 1970

- M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994

- M. Eliade, Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, Warszawa 1970

- E. Mieletinski, Poetyka mitu, Warszawa 1981

Problem katharsis:

- B. Dziemidok, Katharsis jako kategoria estetyczna, "Studia Estetyczne" t. 9, 1971

- E. Sarnowska-Temeriusz, O "katharsis" raz jeszcze, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 4

Różne prace w układzie metodologicznym:

METODOLOGIA BADAŃ LITERACKICH

PODSTAWOWE KIERUNKI WSPÓŁCZESNYCH BADAŃ LITERACKICH

Dzieło literackie

jako twór ducha podlegający rozumieniu - przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya

teksty źródłowe:

- W. Dilthey, Rozumienie, Określenie "nauk o duchu", Fantazja poetycka

[w:] Z. Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987

- W. Dilthey, Powstanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Pisma estetyczne, Warszawa 1982

- P. Ricoeur, Wyjaśnianie a rozumienie, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989

- W. Tatarkiewicz, Nauki nomologiczne i typologiczne, [w:] tegoż, Skupienie i marzenie, Kraków 1951

opracowania:

- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966

- Ren* Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979

jako wypowiedź dana do rozumienia - hermeneutyka

teksty źródłowe:

- M. Heidegger, Budować - mieszkać - myśleć. Eseje wybrane, Warszawa 1977

- P. Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, Warszawa 1975

- P. Ricoeur, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989

- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4

- H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje, oprac. K. Michalski, Warszawa 1979

- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993

[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994]

opracowania:

- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998

- K. Rosner, Hermeneutyka jako krytyka kultury, Warszawa 1991

- J. Habermas, Uniwersalistyczne roszczenia hermeneutyki, [w:] Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec, red. H. Orłowski, Warszawa 1986

- P. Szondi, Wprowadzenie do hermeneutyki literackiej, [w:] Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec, red. H. Orłowski, Warszawa 1986

- Oblicza hermeneutyki, red. A. Przyłębski, Poznań 1995

- Hermeneutyka i interpretacja dzieła literackiego (studia) "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 3-4

- A. Bronk, Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H. G. Gadamera, Lublin 1988

- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych]

jako przedmiot intencjonalny - fenomenologia

teksty źródłowe:

- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966

- R. Ingarden R., Zasady epistemologicznego rozważania doświadczenia

estetycznego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. III, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, Warszawa 1970

opracowania:

- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991

- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992

- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla]

jako wytwór człowieka i jako wynik procesów społeczno-kulturowych - marksizm

- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958

- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982

- G. Luk*cs, Dialektyka i problem całości, [w:] Filozofia współczesna, red. M. Siemek, Warszawa 1983, t. I [filozoficzne ujęcie stosunku myśli do rzeczywistości]

- L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu, Instytut Literacki, Paryż 1976 [lub inne wydanie] [dotyczy doktryny marksistowskiej w filozofii, polityce i sztuce]

jako ekspresja podświadomości i nieświadomości - psychoanaliza

- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974

- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975

przykłady analiz:

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985

- G. Bychowski, Słowacki i jego dusza. Studium psychoanalityczne, Warszawa - Kraków 1930

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E.A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski - Freud - Lacan, Kraków 2000

jako zastosowanie "chwytu" - formalizm rosyjski

teksty źródłowe:

- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,

wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988

przykład interpretacji:

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

jako struktura - strukturalizm:

poprzednik:

- F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego (1916), Warszawa 1961

prekursor rosyjski:

- W. Propp, Morfologia bajki, Warszawa 1976 [fragmenty w:] "Pamiętnik Literacki" 1968, z. 4

polski prekursor:

- M. Kridl (1882-1957), Wstęp do badań nad dziełem literackim, Wilno 1936

strukturalizm czeski:

- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła

- J. Mukarovsky, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, wyb., red. J. Sławiński, Warszawa 1970

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1976, [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2

strukturalizm francuski:

- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.

- R. Barthes, Krytyka i prawda, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1972

- R. Barthes, Mit i znak. Eseje, Warszawa 1970

- C. Levi-Strauss, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970 [dotyczy antropologii]

- C. Levi-Strauss, Myśl nieoswojona, Warszawa 1969 [dotyczy antropologii]

- J. Kristeva, Problemy strukturowania tekstu, "Pamiętnik Literacki" 1972, z.4

strukturalizm polski:

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,

[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998

- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

semiotyka strukturalna:

- J. Łotman, Wykłady z poetyki strukturalnej [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1972

- Tz. Todorov, Poetyka, Warszawa 1984

- Tz. Todorov, Kategorie opowiadania literackiego, "Pamiętnik Literacki" 1968, z. 4

strukturalizm w psychologii:

- J. Piaget, Równoważenie struktur poznawczych, Warszawa 1981

opracowania ogólne:

- Wokół strukturalizmu (studia), "Pamiętnik Literacki" 1974, z. 3

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981

przykłady interpretacji strukturalistycznych:

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983

jako układ znakowy w systemie znaków - semiotyka:

teksty źródłowe:

szkoła tartuska:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988

- J. Łotman, Semiotyka filmu, Warszawa 1983 [pierwodruk po rosyjsku w Estonii 1973]

- W. Toporow, Przestrzeń i rzecz, Kraków 2003

semiotyka włoska:

- U. Eco, Pejzaż semiotyczny, Warszawa 1972

- U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973

opracowania:

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą, Kraków 1981

- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975

- J. Pelc, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1984 [omawia gałąź filozofii, zwaną semiotyką, rozwijającą się od starożytności, zajmującą się ogólnie znakiem]

jako tekst wśród innych tekstów - intertekstualność:

- L. Jenny, Strategia formy, "Pamiętnik Literacki" 1988, z. 1

- M. Głowiński, O intertekstualności, [w:] tegoż, Prace wybrane, red. R. Nycz,

t. V: Intertekstualność, groteska, parabola, Kraków 2000

- M. Pfister, Koncepcja intertekstualności, "Pamiętnik Literacki" 1991, z. 4

- H. Markiewicz, Odmiany intertekstualności, "Ruch Literacki" 1988, z. 4-5 [lub w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- S. Balbus, Między stylami, Kraków 1983

- R. Nycz, Intertekstualność, "Pamiętnik Literacki" 1990, z. 2

jako wypowiedź wśród innych wypowiedzi językowych - teoria aktów mowy:

teksty źródłowe:

- J. L. Austin, Jak działać słowami [w:] tegoż, Mówienie a poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Wrocław 1993

- R. Ohmann, Literatura jako akt, [w:] "Pamiętnik Literacki" 1980, z.2 [przedruk w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. I, cz. I, Kraków 1982

- R. Ohmann, Akt mowy a definicja literatury, "Pamiętnik Literacki" 1980, z.2

- J. R. Searle, Czym jest akt mowy. Status logiczny wypowiedzi fikcyjnej, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 2

- A. Wierzbicka, Genry mowy [w:] Tekst i zdanie, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław 1983

opracowania:

- W. Tomasik, Teoria aktów mowy a literatura [w:] Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992

jako zjawisko społeczne - socjologia literatury:

teksty źródłowe:

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975

- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973

- H. R. Jauss, Historia literatury jako wyzwanie rzucone teorii literatury, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973

- S. Żółkiewski, Wiedza o kulturze literackiej, Warszawa 1980

- S. Żółkiewski, O badaniu dynamiki kultury literackiej [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 2, Wrocław 1987

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, 1974

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006

antologie:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977

jako dialog - Michaił Bachtin

teksty źródłowe:

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego]

- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977

[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne]

- M. Bachtin, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986;

- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, Gdańsk 1997

opracowania:

- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- Głosy o Bachtinie, [w:] Bachtin. Dialog - język - literatura, red. E. Czaplejewicz,

E. Kasperski, Warszawa 1983 [tam obszerna bibliografia]

inne koncepcje dialogu w literaturze:

- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978

filozofia i antropologia dialogu:

- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa 1993 (pierwodruk niem. 1962)

jako pismo - dekonstrukcjonizm:

teksty źródłowe:

- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978

- J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, "Pamiętnik Literacki" 1986, z.2; przedruk [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 4, cz. 2, Kraków 1992

- J. Derrida, Pismo i telekomunikacja, "Teksty" 1975, z. 3

- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997]

- J. Derrida, Biała mitologia. Metafora w tekście filozoficznym, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 3

- J. Derrida, Pismo filozofii, Kraków 1992

przykłady analiz:

- W. Rzońca, Norwid. Poeta pisma. Próba dekonstrukcji dzieła, Warszawa 1995

opracowania:

- A. Burzyńska, Dekonstrukcja jako krytyka interpretacji, "Ruch Literacki" 1985,

z. 5-6

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4

- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4

[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000

- V. B. Leitch, Hermeneutyka, semiotyka i dekonstrukcjonizm, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 3

- T. Rachwał, T. Sławek, Maszyna do pisania, Warszawa 1993

- Ch. Johnson, Derrida, Warszawa 1997

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]

- Dekonstrukcjonizm w badaniach literackich [wybór przekładów], "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 2 i 3

krytyka dekonstrukcjonizmu i postmodernizmu:

- R. Wellek, Czy kres literaturoznawstwa, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 2

- P. Ricoeur, Meta-foryczne i meta-fizyczne, „Teksty” 1980, z. 6.

- W. Skalmowski, Dekonstrukcjonizm literacki jako „nowomowa”, Teksty Drugie 1990, z. 2.

- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996

krytyka feministyczna:

- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996;

- zeszyty monograficzne poświęcone krytyce feministycznej:

Śmiech feministek ("Teksty Drugie" 1993, nr 4-6)

Feminizm po polsku ("Teksty Drugie" 1995, nr 3-4)

Matki, garnki, kochankowie ("Teksty Drugie" 2000, nr 6)

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie. Antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001

Sytuacja w kulturze współczesnej - postmodernizm (ponowoczesność):

- J. Barth, Literatura wyczerpania, "Literatura na Świecie" 1972, nr 10

- Ch. Jenks, Architektura postmodernistyczna, Warszawa 1987

- G. Deleuze, F. Guattari, Kłącze, "Colloquia Communia" 1988, nr 1-3

- G. Deleuze, Różnica i powtórzenie, "Colloquia Communia" 1988, nr 1-3

[omówienie: M. Kowalska, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. IV, Warszawa 1996]

- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9

- R. Kolarzowa, Postmodernizm w muzyce. Ewolucja teorii i praktyki muzycznej, Warszawa 1993

- F. Fukujama, Koniec historii?, [w:] Czy koniec historii?, Warszawa 1991

- Z. Bauman, Etyka ponowoczesna, Warszawa 1996

- Modernizowanie modernizmu [zbiór tekstów], "Teksty Drugie" 1994, nr 5-6

- Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997 [tam obszerna bibliografia]

- Anna Burzyńska, Dekonstrukcja i interpretacja, Kraków 2001

- Anna Burzyńska, Anty-teoria literatury, Kraków 2006

- M. Berman, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006

ESTETYKA

Klasyczne teksty dotyczące zagadnień estetyki:

źródła starożytne myśli estetycznej

(1) Platon (ok. 427-347 p.n.e.), Ion oraz fragmenty pt. Teksty Platona (Historia estetyki

W. Tatarkiewicza, t. I)

(2) Arystoteles (384-322 p.n.e.), Poetyka oraz fragmenty pt. Teksty Arystotelesa (Historia estetyki W. Tatarkiewicza, t. I)

(3) Plotyn (ok. 204 - ok. 269), fragmenty pt. Teksty Plotyna (Historia estetyki W. Tatarkiewicza, t. I)

klasyczna filozofia niemiecka

(4) Kant Immanuel, Krytyka władzy sądzenia (1790), przeł. J. Gałecki, Warszawa, PWN 1986

(5) Schiller Fryderyk, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka (1795), przeł. I. Krońska

i J. Prokopiuk, Warszawa 1972

(6) Schelling Friedrich Wilhelm Joseph, Filozofia sztuki (wykłady z lat 1802-5, wyd. 1859), przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa, PWN 1983

(7) Hegel Georg Wilhelm Friedrich, Wykłady o estetyce, Warszawa 1967

przełom XIX/XX w. i współczesność

(8) Nietzsche Friedrich, Narodziny tragedii (1872), przeł. Leopold Staff, Kraków 2004

(9) Croce Benedetto, Zarys estetyki (1913), przekł. zb., Warszawa 1961

(10) Dewey John, Sztuka jako doświadczenie (1934)

- fenomenologia

(9) Ingarden Roman Studia z estetyki, t. I-III, Warszawa 1957-70

(10) Scheler Max, O zjawisku tragiczności

- hermeneutyka

(11) Dilthey Wilhelm, Pisma estetyczne, oprac. Z. Kuderowicz, Warszawa 1982

(12) Gadamer Hans Georg, Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto (1974), przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1993

- semiotyka

(13) Eco Umberto, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych (1962), tłum. J. Gałuszka, L. Eustachiewicz, A. Kreisberg, M. Oleksiuk, Warszawa 1973

- dekonstrukcja

(14) Derrida Jacques, Prawda w malarstwie, przeł. Małgorzata Kwietniewska, Gdańsk 2003; rozdz.: Parergon, część: Lematy, s. 23-44

- nihilizm

(15) Baudrillard Jean, Spisek sztuki (1996), przeł. Sławomir Królak, Warszawa, Wydawnictwo Sic! 2006; Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja (1981), przeł. S. Królak, Warszawa 2005

Estetyka polska

(1) Wallis Mieczysław, [Przedmiot estetyczny] (seria prac z lat: 1931-1938), [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, wpr., wyb. i oprac. Teresa Pękala, Kraków, Universitas 2004, s. 4-57

(2) Ossowski Stanisław, [Co to są przeżycia estetyczne?] (wybór fragmentów z tegoż:

U podstaw estetyki (1929)), [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, wpr. wyb. i oprac. Bohdan Dziemidok, Kraków 2004

(3) Chwistek Leon, Wielość rzeczywistości w sztuce (1918), [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, wprowadzenie, wybór i opracowanie Teresa Kostyrko, Kraków 2004

(4) Lissa Zofia, O "rozumieniu" muzyki (1974), "Studia Estetyczne" 1974, [lub w:] tejże, Wybór pism estetycznych, wpr., wyb. i oprac. Zbigniew Skowron, Kraków 2008

(5) Szuman Stefan, Psychologia twórczości rysunkowej dziecka (1990), Analiza i ocena rysunków dzieci (1969), [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, wpr. wyb. i oprac. Maria Kielar-Turska, Kraków 2008

(6) Leopold Blaustein, O percepcji słuchowiska radiowego (1938), [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, wpr. wyb. i oprac. Zofia Rosińska, Kraków 2005

(7) Juliusz Żórawski, O budowie formy architektonicznej, [w:] tegoż, Wybór pism estetycznych, wpr. wyb. i oprac. Dariusz Juruś, Kraków 2008

(8) Tischner Józef ks., Myślenie w żywiole piękna (1982), Dramat wartości (1983), Kilka uwag na temat pojęcia katharsis (1993), Cielesność w horyzoncie piękna (rozdz. IV skryptu: Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów (1991), [w:] tegoż, Myślenie w żywiole piękna, wyb. i oprac. Wojciech Bonowicz, Kraków 2004

Podręczniki i opracowania podstawowe:

(1) Gołaszewska Maria, Zarys estetyki, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1973

[rozdziały: I. Estetyka jako nauka; III. Twórca; IV. Dzieło sztuki; V. Odbiorca; zalecana lektura całości książki]

(2) Tatarkiewicz Władysław, Historia estetyki, t. 1-3, Warszawa, Wydawnictwo "Arkady" 1988-92 (t. I, rozdziały: 9. Estetyka Platona, Teksty Platona; 10. Estetyka Arystotelesa, Teksty Arystotelesa; 12. Estetyka Plotyna, Teksty Plotyna)

(3) Tatarkiewicz Władysław, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976

[rozdziały: IV. Piękno: Dzieje pojęcia; V: Piękno: Dzieje kategorii; VI. Piękno: Spór obiektywizmu i subiektywizmu; VI. Forma: Dzieje jednego wyrazu i pięciu pojęć;

IX. Odtwórczość. Dzieje stosunku sztuki do rzeczywistości; XI. Przeżycie estetyczne: Dzieje pojęcia; zalecana lektura całości książki]

(4) Estetyki filozoficzne XX wieku, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków 2000

(5) Berleant Arnold, Prze-myśleć estetykę, przeł. M. Korusiewicz, T. Markiewka, Kraków 2007

(6) Pareyson Luigi, Estetyka. Teoria formatywności, przeł. K. Kasia, Kraków 2009

Książki pomocnicze:

(1) Sauerland Karol, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, Warszawa 1986 (2) Morawski Stefan, Główne nurty estetyki XX wieku. Zarys syntetyczny, Wrocław 1992

(3) Dziemidok Bohdan, Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Warszawa 2002

(4) Hutnikiewicz Artur, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1997

Estetyka awangardy:

- Breton Andre, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, wyb. i przeł. Adam Ważyk, Warszawa 1973

- Marinetti Filippo Tommaso, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wyb. i oprac. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963

- Adorno Theodore, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna,

Warszawa 1994

- Malewicz Kazimierz, Świat bezprzedmiotowy, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006

PODSTAWY METODOLOGII BADAŃ NAUKOWYCH

Lektura podstawowa:

Podręczniki epistemologii i metodologii nauk:

- Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa 1983

- Antoni B. Stępień, Wstęp do filozofii, wyd. II rozszerzone, Lublin 1989

II. Działy filozofii

paragraf 10. Teoria poznania

III. Poznanie: jego rodzaje i wartość

paragraf 16. Analiza czynności poznawczych

paragraf 17. Spory o źródła poznania

paragraf 18. Spór o przedmiot poznania

paragraf 19. Definicja i właściwości prawdy

paragraf 20. Kryterium prawdy

paragraf 22. Zagadnienie uniwersaliów

IV. Znaki i systemy znaków

paragraf 25. Istota i funkcje znaków. Sposób istnienia znaków

paragraf 26. Rodzaje znaków. Systemy znaków

paragraf 27. Język a poznanie

- Kazimierz Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1972

Część pierwsza - Słowa, myśli, przedmioty

Rozdział III. Odpowiedniki przedmiotowe wyrażeń (str. 40-51)

Rozdział IV. Wieloznaczność wyrażeń i wadliwość znaczeń (54-61)

Rozdział V. Definicja (62-83)

Część druga - O wnioskowaniu

Rozdział II. Wnioskowanie i warunki jego poprawności (105-107)

Rozdział III. Wnioskowanie subiektywnie pewne (108-117)

Rozdział IV. Wnioskowanie subiektywnie niepewne (par. 47-49) (127-151)

Część trzecia - Metodologiczne typy nauk

Rozdział I. Podział nauk na nauki dedukcyjne i nauki indukcyjne (173-180)

Rozdział II. Nauki dedukcyjne (paragrafy 53-56) (181-191)

Rozdział III. Nauki indukcyjne (A. Baza empiryczna) (218-231)

- Tadeusz Kotarbiński, Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, wyd. III: Warszawa 1986

Część piąta - Analiza cech odrębnych głównych działów nauki

paragraf 1. Uwagi ogólne na temat klasyfikacji nauk

paragraf 3. Ogólna charakterystyka matematyki

paragraf 5. Metoda matematyki

paragraf 6. Ogólna charakterystyka nauk przyrodniczych

paragraf 11. Ogólna charakterystyka nauk historycznych

paragraf 13. Nauki humanistyczne

[klasyczna pozycja, używana przez wiele lat w dydaktyce, która jednak prezentuje zagadnienia z punktu widzenia własnego poglądu ontologicznego autora, zwanego reizmem pansomatycznym]

- Roderick M. Chisholm, Teoria poznania, Lublin 1994

- Antoni B. Stępień, Teoria poznania. Zarys kursu uniwersyteckiego, Lublin 1971

- Jerzy Kmita, Wykłady z logiki i metodologii nauk, Warszawa 1977 [wykład dla humanistów]

- Jan Woleński, Epistemologia, t. I: Zarys historyczny i problemy metateoretyczne, Kraków 2000

Lektura uzupełniająca:

Metodologia poznania różnych dziedzin rzeczywistości:

- Kazimierz Kłósak, Z zagadnień filozoficznego poznania Boga, Kraków 1979

- Kazimierz Kłósak, Z teorii i metodologii filozofii przyrody, Poznań 1980

- Roman Ingarden, Książeczka o człowieku, Kraków 1972

- Mieczysław A. Krąpiec, Ja - człowiek. Zarys antropologii filozoficznej, Lublin 1974

- Adam Węgrzecki, Epistemologiczne i metodologiczne refleksje nad poznaniem drugiego człowieka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989

Niektóre metody nauk humanistycznych:

- Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989

tam:

- Jan Woleński, Kierunki i metody filozofii analitycznej

- Władysław Stróżewski, O metodzie fenomenologii

- Józef Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka

Przełomowe prace filozoficzne w dziedzinie teorii poznania:

Platon (ok. 427-347 pne.), Teajtet, Sofista, Menon ; -- Arystoteles (384-322 pne.), Kategorie, Hermeneutyka, Metafizyka; -- Sekstus Empiryk (II poł. II w. ne.), Zarysy pirrońskie; -- Francis Bacon, Novum Organum (1620);

-- Ren* Descartes (Kartezjusz), Medytacje o pierwszej filozofii (1621), Rozprawa o metodzie (1637); -- Baruch Spinoza, Etyka wyłożona sposobem geometrycznym (1687); -- Izaak Newton, Philosophie naturalis principia mathematica (1687); -- John Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1690); -- David Hume, Traktat o naturze ludzkiej (1739-1740); -- Gottfried Wilhelm Leibniz, Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1704, wyd. 1765); -- Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu (1781); -- Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha (1807); -- John Stuart Mill, System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej (1843); -- Gottlob Frege, Grundlagen der Arithmetic (1884), Grungesetze der Mathematic (1901-1903), wybór polski: Pisma semantyczne 1977; -- Edmund Husserl, Badania logiczne (1900), Medytacje kartezjańskie (1931); -- Henri Bergson, Wstęp do metafizyki (1903), Ewolucja twórcza (1907); -- William James, Pragmatyzm (1907); -- Bertrand Russel, Alfred North Whitehead, Principia Mathematica (1910-1913); -- Ludwig Wittgenstein, Tractatus Logico-Philosophicus (1921), Dociekania filozoficzne (1953); -- Alfred Tarski, Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych (1933); -- Rudolf Carnap, Logiczna składnia języka (1934); -- Karl Raimund Popper, Logika odkrycia naukowego (1934); -- Willard Van Orman Quine, Z punktu widzenia logiki (1953)

Odkrycia w naukach matematycznych i przyrodniczych i ich wpływ na rewolucję w myśleniu o rzeczywistości w XX wieku:

historia i filozofia nauki:

-- Albert Einstein, Leopold Infeld, Ewolucja fizyki; -- Werner Heisenberg, Ponad granicami; -- Max Planck, Jedność fizycznego obrazu świata; -- James D. Watson, Podwójna helisa. Historia odkrycia struktury DNA;

-- Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I-V, Warszawa 1994-1997 [tam omówienia w języku polskim ważnych tekstów obcojęzycznych: - Michała Tempczyka o Wernerze Heisenbergu (t. I), - Władysława Krajewskiego o Maxie Plancku (t. I) - Stanisława Butryna o Albercie Einsteinie (t. II), Tadeusza Batoga o Kurcie G*dlu (t. III)]

prace popularyzatorskie:

-- Leon N. Cooper, Istota i struktura fizyki, Warszawa 1975, zwłaszcza rozdziały: Doświadczenie, porządek, struktura, Zmiana poglądów na przestrzeń i czas (par. 33 : Ogólna teoria względności);

-- Michio Kaku, Hiperprzestrzeń. Naukowa podróż przez wszechświaty równoległe, pętle czasowe i dziesiąty wymiar, Warszawa 1995 [bardzo przystępne prace, prawie nie używające aparatu matematycznego]

Rozwój nauki:

-- Thomas S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, Warszawa 2001

-- Alexandre Koyr*, Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, Gdańsk 1998 [praca z historii filozofii i historii nauki ukazująca ewolucję pojmowania przestrzeni świata]

Psychologiczne aspekty poznania i odkrycia naukowego:

-- Jean Piaget, Rozwój inteligencji dziecka, Warszawa 1966; Psychologia i epistemologia, Warszawa 1977; Równoważenie struktur poznawczych, Warszawa 1981

-- Janusz Kozielecki, Koncepcja transgresyjna człowieka, Warszawa 1987; O człowieku wielowymiarowym, 1988

-- Czesław S. Nosal, Style poznawcze a preferencje metodologiczne badaczy, "Zagadnienia Naukoznawstwa" 1986, nr 4; Psychologiczne modele umysłu, Warszawa 1990, cz. 1: Zdolności intelektualne człowieka [wybór] [tam bibliografia]

---